ዘሬ ኢትዮጵያውያን ከኢሮፕያውያኑ ቀድመው ስለ ምክናታዊነው (Rationalism: importance of reason and rational inquiry)፤ ስለ እግዚአብሄር መኖር በምክንያት (Existence of God)። እንደውም ብዙውን ፈላስፋ ያስገረመው የሰውን መሻሻል የእግዚአብሄር ፈቃድ ጭምር ነው በማለቱ ነው። ይህም ቃል። “እግዚአብሄር ሰውን ምሉዕ አድርጎ ሊፈጥረው ሲችል በራሱ ጥረት ወደ ምሉዕነት እንዲሄድ ፈቀደ እንጂ” የሚለው ሀተታው የያዘ ነው። “God could have created a perfect being instead he wanted him to progress to perfection through his own effort” (Sumner, Claude (Trans.). (1976). The African Philosophy of Zera Yacob. Addis Ababa: Addis Ababa University Press.),
ዘረ ያቆብ ስለ ሞራል ፍልስፍና (Moral Philosophy: compassion, justice, and respect) የስነምግባር መሰረት fundamental ethical principles) ናቸው ብሎ መስክሯል። ስለ እኩልነትና ሰብአዊ መብት (Equality and Human Rights) ስለ ጾታ እኩልነት፤ ስለ ባርነት ተቃውሞ፤ ስለ የሰው ልጆች እኩልነት እና ስለ ሀይማኖት መቻቸውል ቀድሞ የጻፈ ነው( religious tolerance and intellectual pluralism through reason and evidence)። ይህ የቄስ ወይንም መነኩሴ ከእንግሊዙ ኦክስፎርድ ወይንም ከአሜሪካው ፕሪንስተን ዮኒቨርስቲ ፒኤችዲ የተሰጠው አይደለም። በኢትዮጵያ የትምህርት ስርአት ውስጥ ያደገ የምናባዊ ሀሳብ ሰው ነው።
እኔ ይህንን የምጽፈው ለጉራ አይደለም እውነታው እድሜ ለጉግል ማንኛውም ስወ በቀላሉ ዘርያ ያቆብ እና ወልደ ህይወት (1667) ሀተታዎች ከሄግል Friedrich Hegel (1807) ከአንድ 140 ዓመት ቀድመው ነው የጻፏት። እኛ በደርግ ግዜ ዮንቨርስቲ የገባነው ሁሉም ተማሪ በግድ (Dialectical Materialism) የሚባል ኮርስ አንደኛ አመት መውሰድ በግድ ይማር ነበር። በዛ ላይ ማርክስ እንዲህ አለ ሄግል እንዲህ አለ ነበር ትምህርቱ ሁሉ። ይሁንና ቆይ አንድ ግዜ ከሄግል ጋር ተመሳሳይ ሀሳብ ያለው የኢትዮጵያ ዘረ ያቆብ የሚባል ፈላስፋ ነበር ያለን አስተማርዎች አልነበረንም። የኔ አስተማሪ ሸዋፈራሁ ይባል ነበር። በግዜው ብዙ ተማሪ የሚከታተለው ፔሌ የሚባል የፍልስፍና አስተማሪ ነበር። ዶ/ር መሳይ ከበደም እዛው ነበር።
ወደ ዳርዊን ስንመለስ ዳርዊን አያቶቻችሁ ዝንጀሮዎ ነበሩ ብቻ ሳይሆን አሁንም ዝንጀሮዎች ናችሁ ነው ያለው፤ በቅርብም ትጠፋላችሁ ነው ብሎ የጻፈው። ለዚህም ዋነኛ መከራከሪያው የጥቁር ጭንቅላት ምናባዊ ሀሳብ መያዝ አይችሉም ብሎ ስላሳመነ ነው። ታድያ እንደ ዘርያቆብ ያሉ ሀተታዎች የጥቁርን ጥልቅ የምናባዊ እሳቤዎች ማሳያ ማረጋገጫ ስለተደረጉ ጥቁሩ ህዝብ ያለ ሞግዚት እራሱን ማስተዳደር ይችላል የተባለው።
በዚህ ላይ ዝርዝር ጽሁፍ የዛሬ ሁለት አመት በተከበረው የአድዋ በአል ላይ አድዋ ሰው አደረገን ብዬ የጻፍኩት ከሪፓርተር ጋዜጣ ላይ አንብቡ። https://www.ethiopianreporter.com/116426/
ዳርዊንን መቼም ሄዶ የሚያነብ ሰው ያለ አይመስለኝም ስለዚህ በዳርዊን ሀተታ ላይ ትችት ያሳተመው የሪቻርድ ዊካርት መጽሀፍን ማንበብ በቂ ነው። መጽሀፏም “From Darwin to Hitler: Evolutionary Ethics, Eugenics and Racism in Germany፣ 2004 R. Weikart
የኦርቶዶክስ አስተዋጻኦ ለፍልስፍናከላይ እንዳየነው ዋነኛው የጥቆርን ምሉዕ ሰውነት የሚያጣጥሉ የነበሩት ጥቁሩ አላደገም የሚሉት በስነጽሁፍ የተደገፈ ትርክት መተው አለ መቻሉ ነው። ይህ በኢትዮጵያ የተከማቸው ከ300 ሺ በላይ የሚሆኑት መጽሀፍት በመኖራቸው ነው። እነዚህ መጽሀፎች የጽሎት (Theology) መጽሀፍት ብቻ አይደሉም። መጽሀፎቹ የታሪክ (History)፤ ገድል (Biography) ስነ እጽዋት (Botany)፡ ስነ ከዋክብት (Astronomy): ስነ ህክምና (medicine)፡ ስነ ቀመር (Binary mathematics): ፍልስፍና (philosophy)፡ ስዕል (Painting)፤ እደ ጥበብ (Arts and Crafts): ቀለምና ማዘጋጀት (Chemistry): ሙዚቃ (Music)፡ መድሀኒት መቀመም (pharmacology) ውዝዋዜ (choreography)፡ ስነጽሁድ (Literature): ኮኮብ ቆጠራ (numerology)፡ አርምሞ (meditation); ቋንቋ (ግዕዝ አረብኛ፤ ግሪክ፤ ላቲን) (Languge)፤ ትርጉም (translation) እና የፍልስፍና (Philosopy) ወዘተ ናቸው።
ታድያ ይህ የረቀቀ የፍልስፍና መጽሀፍ ከየት መጣ? ለኛ ብቻ ሳይሆን ለጥቁር ህዝብ ሁሉ ከዝንጀሮነት ወደ ሰውነት መሸጋገር ማመሳከሪያ ሆኖ የሚቀርበው። ሌላው አፍሪካዊ ፊደል መፍጠር ስለተጫለ በርካታ እውቀቱ አልተመዘገበም ይህ ያሳዝናለ። የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋህዶ ቤተ ክርስቲያን ከ300 ሺ በላይ ጽፋለች። አንድ ቀን ሌሎት ፈረንጆች ግዕዙን አንብበው ሌላ የሚያስደምም ፍልስፍና ይነግሩን ነበር።
ዶ/ር አብይ አህመድ የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ምን አበረከተች ማለት ትልቅ የማንበብ አቅም ማጣት ተብሎ የሚመዘገብ ነው። ለዚህ ነው በህግ አምላክ ያለ ኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን አስተምህሮ፤ ያለ እስልምናና ከሁለቱ ቀድሞ የነበረው የይሁዳ እምነት አስተምህሮና ስነጽሁድ ሁላችንም በመርከብ ተጭነን ብራዚልና በኩባ ሸንኮራ ነበር የምቆርጠው። ስለዚህ ስለ ራሳችን ያለን ንቀትና ጥላቻ እና የፈረንጅ አምልኮ ለሀገር እድገት ምንም አይጠቅምም።
ከጥጥ ለቀማና ከሸንኮራ ቆረጣ ያዳኑንን ቤተ እምነቶች እናክብር። እነዙህ ተቋማት ናቸው የሉአላዊት ሀገር የሰጡን። ያለ ሉአላዊነት ሀገር ደርሞ የጠቅላይ ሚኒስቴር የሚባል ይሰራ መስክ አይኖርም ነበር። ስለዚህ ጳጳሶቹና ሼኮቹ ለዚህ ማበሻቀጥ ጠቅላይ ሚኒስትሩ ይቅርታ ይጠይቁ የሚል መግለጫ እስኪያወጡ የኢትዮጵያ የክርስትናና የእስልምና መዕመናን ጠቅላይ ሚኒስትሩ ይቀርታ እንዲጠይቁ ግፊት ማድረት የታሪኩም የሀይማኖቱም ግዴታቸው ነው።
ለዚህ ነው እንዲህ አይነት ትልቅ ስህተት ሲሰራ በህግ አምላክ ማለት ያለብን? በክፍል ሶስት በሌላ ጽሁፍ እመለሳለሁ።
አመሰግናለሁ።
ጸሃፊውን በሚከተለው የኢሜይል አድራሻ ማግኘት ይቻላል :
[email protected]ክፍል አንድን ለማንበብ እዚህ ይጫኑ
__የቴሌግራም ቻናላችን ይቀላቀሉ ፡ t.me/borkena
ፌስቡክ ገጻችንን ላይክ ያድርጉ ፡ Borkenaየኤዲተሩ ማስታወሻ ፡
በነጻ መድረክ ላይ የሚቀርቡ ጽፉፎች የጸሃፊውን እንጂ የቦርከናን ሃሳብ አያንጸባርቁም!
የንግድ ድርጅትዎን ወይንም አገልግሎትዎን የንግድ ድርጂት ማውጫ ላይ ለማውጣት እዚህ ይጫኑ፡፡
የቴክኒክ ድጋፍ ካስፈለገዎ በሚከተለው ኢሜይል ይጠይቁ [email protected]
Ethiopian News – Borkena English
ኤክስ (የቀድሞው ቲዊተር) ፡ @zborkena