XURSHID DAVRON KUTUBXONASI @xurshiddavronkutubxonasi Channel on Telegram

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

26 Jan, 14:55

https://www.uztv.tv/channels/mahalla

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

26 Jan, 13:21

МУРТАЗО ҚАРШИБОЙНИНГ "ЎТТИЗ ЙИЛЛИК АНДИША" КИТОБИДАН ТАГИГА ЧИЗИБ ЎҚИГАНЛАРИМ

Остонада уни кутиб ол,
Ичкарига қўйма ўлимни!
*
Юрагимга чизилган сурат
Кулаётган қизнинг сурати.
*
Бошин силар офтоби йўқ бу кўчалар мени қийнар,
Кўнгил тўлар моҳтоби йўқ бу кечалар мени қийнар...
*
Қанча жангда енгилдинг-ку, ғўр,
Энди бир бор енгмоққа шайлан.
*
Йиқилмайсан энди, қуласанг...
*
Мен туганмас бир ашуламан.
*
Алдар сени, учма сўзларга,
Садо – ўзга, ўзга – моҳият.
Боқа олсанг мағрур кўзларга
Шунинг ўзи катта мадҳия!
*
Ҳатто осмон гуллади...
*
Бу чеҳра бир гўзал боққа ўхшайди,
Мевалари ҳил-ҳил пишган боққа.
Қақраб кетган лабларинг билан
Териб олгинг келар меваларини.
*
Ҳамма сурон бошлаган чоғда
Сукунат ҳам бир гўзал шеърдир.
*
Табассумга кечикдик-ку, биз,
Энди, ахир, йиғламоқ ҳам кеч!
*
Сизни дея дунёга келган,
Дунёдаги барча йигитлар!
*
Хаёлимда саҳронинг гули...
*
Маъюс табассумлар, алдаманг мени,
Бахтли табассумлар, устимдан кулманг.
*
Шуҳрат, алам ҳамда шонлар бор,
Ўлаётган ҳаяжонлар бор.
*
Севмоққа-ку, қўрқасан,
Севмаслик ҳам гуноҳдир.
*
Шодлик излаб дунёга келдим,
Ўзни излаб келдим Тошкентга.
Мендек оқил йўқ экан, билдим,
Билдим, мендек нодон йўқ экан!

✍ Муртазо ҚАРШИБОЙ

@OtabekBaxtiyor

227

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

26 Jan, 13:08

Ўзига хос ёндашув менга ёққани учун бу роликни қўйдим... https://www.youtube.com/watch?v=cdElZZLntIU

247

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

26 Jan, 10:52

Забардаст шоир ва мутаржим Одил Икромни туғилган куни билан чин қалбимдан қутлайман! Укажўрамга узоқ умр, баракали ижод тилайман!

1,629

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Jan, 15:38

Mohichehra Shamurotova(Моҳичеҳра) https://www.youtube.com/watch?v=-aypLZz7W8I

395

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Jan, 07:23

25-yanvar - O‘zbekiston xalq yozuvchisi O‘lmas Umarbekov tavallud topgan kun
O‘lmas Umarbekov o’tgan asrning 80-yillarida adabiyotga qadam qo’ygan men mansub avlodni qo’llab-quvvatlagan inson, iqtidorli adib, tafakkuri keng davlat arbobi edi Olloh rahmatiga olgan bo'lsin!
Suratda: o'rtada O'lmas Umarbekov; chapda Omon Matjon; o'ngda Xurshid Davron

435

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Jan, 06:52

25 yanvar - ustoz O'lmas Umarbekov tavallud topgan kun / 25 январь - устоз Ўлмас Умарбеков таваллуд топган кун.

https://www.youtube.com/watch?v=E4ObWj28Hvc

466

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

24 Jan, 14:01

Хуршид Даврон деганда кўз олдимга биринчи навбатда шу расм келади. У йиллар давомида профилимда турганидан кўпчилик сўроққа тутди:
— Бу ота-онангизми?
На «ҳа», на «йўқ» дея олардим.

Хуршид Даврон деганда кўз олдимга мактабда адабиёт хонасида турадиган «Баҳордан бир кун олдин» китоби келади. Адабиёт муаллимимдан жуда кўп китоб олганим учун сўрашга иймангандим. Фақат ўқиб турай дердим...

Устоз билан фақат мактаб журналига интервю олганимизда мулоқот қилганман. Лекин ҳар доим бу инсон билан адабиёт, сўз ҳақида, шеър ҳақида узоқ суҳбат қуришни истаганман.

Таваллудингиз муборак бўлсин!

* * *
Баҳор. Кунлар
Симобдай дуркун.
О, қандай шўх
Куй бор баҳорда.
Неча марта
Самодан бугун
Чақмоқ елиб
Ўтди тулпорда.

Тўлқинсимон
Адирлар аро
Пода силжир
Оқ булутсимон.
Ўт ҳидига
Тўйинган ҳаво,
Чуқурлашиб
Кетгандек осмон.

...Ёмғир боғдан
Ўтаркан шошиб,
Четлаб дарахт
Новдаларини,
Чўқилайди
Қушдайин шошиб
Чўғдек гилос
Доналарини.

Хуршид Даврон

399

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

24 Jan, 12:58

Нажмиддин укажўрамни туғилган куни билан чин юракдан қутлайман! Боши соғ, йўли узоқ, ижоди порлоқ бўлсин! https://www.youtube.com/watch?v=mbrwg6T6F88&t=2s

2,173

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Jan, 19:21

Бугун шоир, ука-жўрам (бу сўзни Хуршид Даврондан ўзлаштирганмиз) Шаҳриёр Шавкатнинг туғилган куни. Тан оламан, уни дастлаб таниган пайтларим унча хушламасдим, маҳмадоналиги кўпдай туйиларди. Кейинчалик бир ижарахонада ҳужрадош бўлдик, яқиндан билишдик. Самимий, кўнгли очиқ йигит. Энг муҳими, шеърларидаги ёр-у эл, Ватан дарди ясама эмас, ҳис қилганини, кўнглини ўртаганини оққа туширади. Чин ёзади, чин шоир.

* * *
Солланар шотутнинг барглари,
Шаҳарнинг уйқуси буғланар.
Кишварим,
Савсарим,
Қайсарим,
Елкамни келтирдим –
Йиғлама!..

Банорас булутлар бир сипо,
Томчилар ҳавода тиғланар.
Шундоғам фусусим беҳисоб,
Елкамни келтирдим –
Йиғлама!..

Хаёлнинг сочлари
сарсари
шамолнинг шавқида доғланар.
Эй манинг кўзёши кавсарим,
Елкамни келтирдим –
Йиғлама!..

Адирда апрелнинг найсони
Тақмоқда сабуҳий сирғалар…
Шабнамим,
Ғизолим,
Шаъбоним,
Елкамни келтирдим –
Йиғлама!..

https://t.me/shahriyor_shavkat

@Najmiddin_Ermatov

384

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Jan, 09:31

https://www.youtube.com/watch?v=1niWktUSXZU

488

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Jan, 09:31

https://www.youtube.com/watch?v=PHZgTmoAbSI&t=897s

464

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Jan, 09:30

https://www.youtube.com/watch?v=YvhoVDxS4XU&t=1390s

489

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Jan, 13:27

Бугун таниқли и болалар шоири Ҳабиб Раҳматнинг туғилган куни. Чин юракдан қутлайман! Умрлари узоқ бўлсин!

602

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Jan, 11:14

Tug‘ilgan kunim bilan tabriklagan barcha insonlardan chin yurakdan minnatdorman, barchalariga Ollohdan yaxshiliklar tilab qolaman! Ko‘rolmay qolib, e’tiborsiz qoldirgan bo‘lsam uzr so‘rayman, har bir tabrik uchun rahmatlarimni yo‘llayman!
Туғилган куним билан табриклаган барча инсонлардан чин юракдан миннатдорман, барчаларига Оллоҳдан яхшиликлар тилаб қоламан! Кўролмай қолиб, эътиборсиз қолдирган бўлсам узр сўрайман, ҳар бир табрик учун раҳматларимни йўллайман!

608

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 17:05

20 январь — Ўзбекистон халқ шоири Хуршид Даврон таваллуд топган кун.

Халқнинг шоири, улуғ инсон устоз Хуршид Давронни канал кузатувчилари номидан табриклаймиз.

Эътиборингизга Эшқобил Шукурнинг Хуршид Даврон ижоди ҳақидаги фикрларини илинмоқдамиз. Ушбу овоз Хуршид Давроннинг Алишер Навоий номидаги ўзбек тили ва адабиёти университетидаги адабий кечасидан қирқиб олинган.

@Eshqobil_Shukur_ijodi

397

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 15:58

Bugun qadrli ustozimiz, bolalikdan kitoblarini sevib mutolaa qilib kelayotgan shoirimiz Xurshid Davron tug‘ilgan kun!

Ustozga uzoq umr, sihat-salomatlik tilaymiz. Farzandlari, shogirdlari kamolini ko‘rib yursinlar. Ikki dunyo saodati hamroh bo‘lsin!

Videoda ustoz ijodidan turkum she’rlar o‘qidim. Yana bir bor tabriklayman!

@Muhammad_Siddiq

384

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 15:38

Мактуб ёздим қаро тунлар
Кипригингдай узун-узун.
Мактуб ёздим юрагимни
Қилма дея маҳзун-маҳзун…

Алвидомас, Салом ёздим,
Дил ўртаган калом ёздим.
Мужда кутиб сиз томондан
Кеча-кундуз, мудом ёздим.

Булбулларнинг ноласини
Қўшиб ёздим сўзларимга,
Бутун дунё ғамларини
Жо айладим кўзларимга.

Олиб қайтсин дея чиздим
Кабутарнинг қанотини,
Четларига битиб қўйдим
Фузулийнинг баётини.

355

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 14:11

БУГУН САМАРКАНДИМ ШОИРИНИНГ ТУГИЛГАН КУНИ. УНИНГ АДАБИЁТГА, МАДАНИЯТ ВА МАЬНАВИЯТГА КУШГАН ХИССАСИ САМАРКАНД КАБИ МУМТОЗ.
УМРИНГИЗ УЗОК БУЛСИН, ХАЛК ШОИРИ ХУРШИД ДАВРОН

334

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 14:08

Холида (Xolida Musurmonova), бугун юборган ва укажўрам Ҳусан Мақсуд ташаббуси билан бир йилча аввал олинган суратларингиз учун Катта Раҳмат!

571

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 14:05

Бугун кучли тўртликнинг тўкис вакили, Самарқанд минорларидай улуғвор ва зардоли гулидай нафис шеърлар муаллифи, халқнинг шоири Хуршид Даврон туғилган кун. Хуршид Давронсиз замонавий ўзбек шеъриятини тасаввур қилиш имконсиз. Устоз бир маёқ кабики, қанча ёш қаламкашлар унга қараб йўлини белгилаб олган, олмоқда, олади!

***

ҲАҚИҚАТ
Милтиқ ўқдонида писиб ётган ўқ
Барибир бировни ўлдирмай қўймас.
Ўқ буни билади – шундан кўнгли тўқ,
Шундан у кутишдан ҳеч қачон тўймас.

***
Сен келасан…
Сел келганда
Тошган дарё бўламан.
Беда ортган аравадай
Хушбўйдирман сен билан.
Сен кетасан…
Мен ортингдан
Боқарман чўл йўлида
Аравадан тушиб қолган
Хушбўй беда гулидай…

***

Бу дунёда орзу қилиш соатлари бор,
Айниқса, тунда, юлдузлар остида,
Яшилгина сайҳонликда, ўтлар устида
Ҳайратни қучоқлаб ётганда.
Бу дунёда азобланиш соатлари бор,
Айниқса, тунда, юлдузлар остида,
Яшилгина сайҳонликда, ўтлар устида
Ҳасратни қучоқлаб ётганда.
Бу дунёда севиш, севилиш соатлари бор,
Айниқса, тунда, юлдузлар остида,
Яшилгина сайҳонликда, ўтлар устида
Хаёлни қучоқлаб ётганда,
Ҳаётни қучоқлаб ётганда,
Аёлни қучоқлаб ётганда.

* * *
Бир ухлаб турсам, баҳор кирибди,
Кейин ёз, кейин куз,
Кейин қаҳратон.
Қанча ухлаб турма, курагинг
Узилмайди ердан ҳеч қачон.
Кириб келмас фақатгина эрк…
Унинг учун уйғонмоқ керак…

* * *
Неча йилдир, бу юртда фақат
Гапирарлар ўтмиш ҳақида
Унитилган бугун ва эрта.
Неча йилдир, бу мамлакатда
Ундовнинг куни туққан,
Савол — нафақада…

https://t.me/Najmiddin_Ermatov

224

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 13:43

#arxiv

“Yoshlik” / 1982 / 7

@yoshlikjurnali
yoshlikjurnali.uz

279

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 13:23

Тайёрланаётган янги "Ўшал дамлар" кўрсатувидан Олим Тошбой сўзи / Tayyorlanayotgan yangi "O‘shal damlar" ko‘rsatuvidan Olim Toshboy so‘zi

1,961

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 13:06

20 январь — Ўзбекистон халқ шоири Хуршид Даврон таваллуд топган кун
“Табассуминг ёдимда ҳамон...” https://xs.uz/uzkr/123290

ЭРИБ КЕТАР ХИРА ТУМАНЛАР…

Эриб кетар хира туманлар,
капалакдек уйғонар ялпиз.
Осмон дарё бўлиб туюлар,
ўтлар узра чопқиллайди кўз
.
Қайрағочнинг гули – митти жом –
жаранглайди – таралар атир.
Ва тушларга кирар бу оқшом
майсаларни қучоқлаб адир.

Шамол елар эркин, қутуриб,
қурий бошлар томлар тўсини.
Гуллаётган олчани кўриб
деразалар очар кўксини.

Ёритганча то юрак ичин
сабза ўтлар шабнамга қонар.
Ватанини соғинмоқ учун
ер остида жангчи уйғонар.

1980 й.

БОЛАЛИК

Тунлари осмонга тикилар, аммо
Юлдузсиздир, ойсиздир само.

Баҳорда кўрмайди атиргулларни,
Эшитмас сайраган маст булбулларни.

Деразани ювган ёмғирни кўрмас,
Ҳолбуки соппа-соғ, кўзлари кўрмас.

Оёғи остида қор ғижирламас,
Уйин айвонида қуш ғужирламас.

На шивир, на пичир, на ун, на титроқ
Унинг юрагига солар қалдироқ.

Кўксини пайпаслар фақат дамба-дам
Қалбини болалик тарк этган одам.

2007 й.

ТАБАССУМИНГ ЁДИМДА ҲАМОН…

Табассуминг ёдимда ҳамон,
Ёдимдадир хандон кўзларинг.
Кулгуларинг эслайман, бу он
Унутилган ёлғон сўзларинг.

Атиргулнинг баргидай қизил,
Алвон эди табассуминг ҳам –
Эй кўзлари хандон урган қиз,
Наҳот сендан қолди фақат ғам?!

Мен биламан, энг сўнгги палла
Жонсиз қолиб, сирғалса қўлим,
Сенинг… сенинг табассуминг-ла,
Кўзларимга боқади ўлим.

БИЗ БИЛАН

Жасорат туйғуси ёнида,
Қўрқувнинг нафаси биз билан.
Ложувард осмонни тўлдирган,
Қушларнинг қафаси биз билан.

Биз билан боболар армони,
Ҳадикнинг ҳассаси биз билан.
Юртим деб жон берган ботирлар,
Боболар қиссаси биз билан.

Алпомиш Гўрўғли келбати,
Ватан деб ўлмоқлик навбати,
Ялавоч бўлмоқлик навбати,
Хиёнат шарпаси биз билан.

Ой чиқар мозорлар устига,
Кун чиқар бозорлар устига,
Боқармиз ҳеч нима сезмасдан,
Ҳаётнинг ғуссаси биз билан.

* * *

Суйдигимнинг сочлари қора –
Дардим каби.

Суйдигимнинг киприги узун –
Дардим каби.

Суйдигимнинг лаблари ширин –
Дардим каби.

Суйдигимнинг кўзлари яшнар
Дардим каби.

https://xs.uz/uzkr/123290

258

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 11:53

Тайёрланаётган янги кўрсатувдан лавҳалар

80

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 11:04

Бугунги меҳмонларим. Барчаларининг ижодларига барака берсин!

154

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 10:53

MUHABBAT

1.AYOL
U ayolning qo’llari dag’al,
U ayolning ko’ylagi dag’al,
Uni har kun kaltaklar eri,
Har kun yuzda ko’karar dog’lar.
Kecha nogoh yo’lning chetida,
Ko’rib qoldim o’sha ayolni –
U hidlardi men sezmay o’tgan
Mittigina marvaridgulni.

2.QAYG’U
Lattani ho’llar ekan
Qotib qoladi,
Erga egib boshini
O’yga toladi.
Ajin bosgan yuzida
Aks etar qayg’u —
Kimni o’ylab, kimni eslab,
G’am chekadi u?

3.MUHABBAT
— Men sevaman,- shivirlar ayol,-
Kirlaringni yuvib beraman.
Dazmollayman ko’ylaklaringni
Seni quchgan qo’llarim bilan.
Faqat bir kun yoningda yotib,
Qulog’ingga shivirlasam bas:
«Yuragimning ostida kimdir
Xuddi sendek olmoqda nafas».

✍🏻XURSHID DAVRON

@mehrnoz_abbos

145

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 10:52

Bugun katta shaxs va ulug’ shoir, tarixshunos olim, mohir tarjimon, davlat va jamoat arbobi, yurtimizda nomi ko’zga ko’ringan barcha yosh yozarlarning kashfiyotchisi, o’zbek internet maydonidagi eng yirik adabiy baza – “Xurshid Davron kutubxonasi” sayti asoschisi, sevimli ustozimiz– Xurshid Davron tug’ilgan kun.

Umrlari uzoq va barakali bo’lsin, ilohim. Millatimiz baxtiga omon bo’lsinlar.

@mehrnoz_abbos

129

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 10:52

#Бугун ўзбек адабиётининг чинорларидан бири севимли шоиримиз, нуктадон муаррих олим, меҳрибон, хайрихоҳ ва бағрикенг Устоз Хуршид Даврон муборак 73 ёшни қаршиладилар. Устознинг адабиётимизга қўшган ҳиссаси беқиёс. Юз ёшларида ҳам қутлаш насиб қилсин!

АСЛИДА

“– Қаерга кетяпмиз, устоз?
Шайх Кубро ака-укага тикиларкан:
– Ватанга, бўтам, деди…”

“Шаҳидлар шоҳи” қиссасидан

Устоз Хуршид Давронга атадим

Аслида, бу йўлдан юргулиги йўқ,
бу йўлнинг ўзи йўқ, аслида…
элтгулик сиёҳи йўқдек Ватанга,
қайтанга пайсалга солгувчи
минг тур нағмаси бор…
Парвардигор!
Аслида, шу “аслида” – деган
сўзнинг ўзи йўқ.
Ўзи йўқнинг кўзи йўқ!
Йўқ сўз поясига,
ҳақиқат тиркаймиз!
Йўқлик ғоясига
қурт тушмасин, деб
оҳак суркаймиз.
Неча минг пуштдан бери…

Аслида, вақт ҳам йўқ.
Ёруғлик йили ҳам,
ёруғликнинг ойи,
куни,
соати,
дақиқаси,
лаҳзаси бўлмай,
унинг йили бўларканми?!

Бу ғирром ўйиннинг
ҳе-е-е-ч завқи йўқ,
аслида, фарқи йўқ!
Аввалу охирнинг,
ботину зоҳирнинг.
Яшаш ҳудуди йўқ,
Изтиробдан нари,
Соғинчдан холи,
Армондан ўзга!
Аслида, яшагулиги йўқ бу
турган-битгани синовлию ўлчовлида
илк синов –
Одам Ато эди, аслида!

(ўлда-жўлда қолган насаб тақдири эмас)

Лекин биз –
уриниб кўрувчиларнинг
учинчи сайёрасида –
абадий сарсонлик ҳуқуқи билан
Ватанга қайтяпмиз
навбатма-навбат,
билиб ё билмай…
Бор-йўқ маъни шу.
Фақат борганимизда Ватаннинг
Одам Ато қувилганидан ташқари
яна икки шамойили кўринар…

Аросат Ватани,
Дўзах Ватани.
Бу ғирром ўйиннинг
ҳе-е-е-ч завқи йўқ,
аслида, фарқи йўқ!
Ўқигулиги йўқ бу шеърни!
Бу шеър ҳам эмас, аслида…
лекин сиз ўқидингиз…

Алибек Анварий

114

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 05:45

“Инсоният хазинаси”
Хуршид Даврон шеърияти

Лойиҳа муаллифлари:
Севара Алижонова
Сардор Азимов

Бугун севимли шоирим, шахси шеъриятидан паст бўлмаган миллатпарвар Хуршид Даврон туғилган кун. Бахтимизга соғ бўлинг, устоз!

266

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 05:45

Bugun shoirlik va shaxsiyatni birdek baland yashab oʻtayotgan odam – ustoz, Xurshid Davron tugʻilgan kun! Vatanni tamasiz sevishni, samimiyatni va eng muhimi ichingdagi muhtasham kibrni yengib, soʻzni yaxshi koʻrganing uchun yozishni oʻrgansa boʻladi sizdan. Doim bor boʻling, ustoz!

* * *
Bu mamlakatda
shivirlasang bas
Hamma eshitar
Shunday sokin bu mamlakat
Yigʻlasang
Yelkasi silkina boshlaydi
Ovozini chiqarmas bu mamlakat.

***
Sen kelasan…
Sel kelganda
Toshgan daryo boʻlaman.
Beda ortgan aravaday
Xushboʻydirman sen bilan.

Sen ketasan…
Ortingdan men
Boqarman choʻl yoʻlida —
Aravadan tushib qolgan
Xushboʻy beda guliday...

P/S: Bunaqa sheʼrlar yozish uchun koʻnglingni tirik asrab qolishing kerak:
https://kh-davron.uz/ijod/sherlar/ayol-muhabbat.html

@FeruzaXayrullayeva

239

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 04:23

‍Бугун катта шоиримиз, устозимиз Хуршид Даврон туғилган кун.

Шу инсоннинг бир ўзи бутун Ўзбекистон ёшлари, ёш ижодкорлари учун ишлади. Қандай? Хуршид Даврон кутутбхонаси орқали. Билиб қўйинг на уюшма, на бирор журнал эмас, айнан Хуршид Даврон кутубхонаси кашф қилиб берди ҳозир тилга тушиб, атак-чечак қилаётган ёшларнинг энг сараларини! Агар у киши бўлмаганда адабиётимиз тағин билмадим яна неча йил озуқасиз, ўлжасиз қоларди. Не ажабки, шунча ёшлар юзага чиқишига жон куйдирган катта шоирнинг ўзини китоби 20-25 йилдан бери чиққани йўқ. Бунга на ёзувчилар уюшмаси бош суқади, на бирор нашриёт рағбат билдиради. Хуршид Даврон ҳозир деярли йўқолиб кетаётган табиат шоири! Охирги йигирма йилликда ёппасига руҳиятга мурожат қилишга ўтиб кетган шеъриятимиз Хуршид Даврон лирикаси, пейзажи, табиат тасвирларига муҳтож! Буни тушунадиган валломат йўқми?! Тағин бирорта катта ижодор Ўзбекистон ёш ижодкорларини Хуршид Даврончалик яхши билмайди! У киши билан пойтахт, вилоятларда тинмай учрашув қилиш, иложи борича кўпроооқ нарса олиб қолиш керак. Ғиж-ғиж тарих ётибди бу шоирнинг ичида! Ғиж-ғиж илм... Умрлари узоқ бўлсин.

Хуршид Даврон 70-йиллар шеъриятида ўз муҳрини қолдирган "фантастик тўртлик"дан бири!

ЭНГ КУЧЛИ БАҚИРИҚ…

Энг кучли бақириқ –
соқовнинг бақириғи.
Ў, қандай куч билан бақирар
қабртошлар…

Энг кучли сукунат –
на кўз сукути,
на соқов сукути, на тош сукути.
Энг даҳшатли сукунат –
шоир жим юрса…

1979

ЛОРКА ЎЛИМИ

Уни тонгга тираб отдилар…
У йиқилди,
Сўнг яна турди
Ва ёшгина,
Букри бир аскар
Қўндоқ билан бошига урди.
У жон берди…
Аскарлар эса
Шоша-пиша ортга қайтдилар,
Шароб ичиб мунгли қўшиқни
Тун сукутин бузиб айтдилар.
Бу қўшиқда булутни ёрган
Ҳилол чўққи узра порларди,
Бу қўшиқ қор остида ётган
Чечакларни бўзлаб чорларди.
Бу қўшиқда қора кийинган
Тул кампирлар эртак тўқирди,
Уларнинг олдида кўзи кўр бола
Зулмат аро китоб ўқирди.
Қўшиқ куйлаб,
Туйиб аламни,
Ёш аскарлар сармаст эдилар,
Шу қўшиқни ёзган одамни
Отганларин билмас эдилар…
1986

ЭРИБ КЕТАР ХИРА ТУМАНЛАР…

Эриб кетар хира туманлар,
капалакдек уйғонар ялпиз.
Осмон дарё бўлиб туюлар,
ўтлар узра чопқиллайди кўз.

Қайрағочнинг гули – митти жом –
жаранглайди – таралар атир.
Ва тушларга кирар бу оқшом
майсаларни қучоқлаб адир.

Шамол елар эркин, қутуриб,
қурий бошлар томлар тўсини.
Гуллаётган олчани кўриб
деразалар очар кўксини.

Ёритганча то юрак ичин
сабза ўтлар шабнамга қонар.
Ватанини соғинмоқ учун
ер остида жангчи уйғонар.

1980

@Jontemir_t

232

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 04:18

УСТОЗГА ТАБРИК!
Кўнгилга бир ором бахш этар ашъор
Юраклар ларзага келар ул замон,
Тилсимлар эшиги очилар такрор
Сўзласа мозийдан Хуршиди Даврон.

Назму наср аро безаб гулшанни
Бибихоним томон йўллаб зўр пайғом,
“Самарқанд хаёли” чулғаган танни
Устоз, қутлуғ сизга ТАВАЛЛУД АЙЁМ!!!

Сизга бўлган юксак ҳурмат ва эҳтиром билан Бухоро вилояти Олот туманидан Дилобар Жўраева

258

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

20 Jan, 03:57

АССАЛОМУ АЛАЙКУМ.
БУГУН ЎЗБЕКИСТОН ХАЛҚ ШОИРИ ХУРШИД ДАВРОН ТУҒИЛГАН КУН. 💐💐💐
АЗИЗ УСТОЗ, ОНА ЮРТИНГИЗ ОҚДАРЁ ВА САМАРҚАНДДАН АЛАНГАЛИК САЛОМ. ШУКРОНА КУНИНГИЗ, 73 ЁШИНГИЗ МУБОРАК БЎЛСИН! ҲАМИША ХАЛҚИМИЗ АРДОҒИДА, ШОГИРДЛАРИНГИЗ ЭЪЗОЗИДА БЎЛИНГ! ❤️✍📖

Самарқанд вилоятининг Оқдарё туманида ўтказилган Хуршид Даврон таваллудининг 70 йиллик юбилейига бағишланган тадбирда намойиш этилган кадрларни эътиборингизга ҳавола этамиз.

Видеофилм муаллифи Фарход Рўзиев.

228

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

12 Jan, 06:37

https://youtu.be/SVTKHh9jDVs?si=X2PRTqMqGyeVAg5O

204

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 16:03

#tavallud

10-yanvar — isteʼdodli shoir Muhammad Siddiq tavallud topgan kun!

Menam sogʻinganman –
Qushlar chugʻurin,
Xazonlar shivirin,
Suvlar toʻlqinin...
Adashgan umrimning talx kitobini
Kuzning tegrasida oʻksib oʻqidim.
Ne uchun bu oʻylar topmas kifoyat,
Ne uchun bu yoʻllar bilmas nihoya?
Na oʻzim bilaman manzil-mantigʻin,
Soʻylayman bunchalar turgʻun hikoya...
Menam sogʻinganman –
Quyosh kulgusin,
Yulduzlar yogʻdusin,
Oyning toʻlishin.
Kutyapman, mingashib vaqt karvoniga,
Yo oʻngdan, yo soʻldan sening kelishing.
Hoʻv, ana!
Meni ham sogʻingan maʼvo,
Yo meni unutgan...
Yo men unutdim?
Yillar osha
Boʻm-boʻsh ravoqlarimni
Oʻsha umidim-chun lang ochib kutdim.
Mana, boshim egib bequt va yakbor
Xazonlar boʻyidan terib keldim gʻam.
Yana sensiz oʻtar qancha kuzim bor?!
Menam sogʻinganman...
Tushun, azizam.

Yoshlikjurnali.uz
@yoshlikjurnali

293

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 10:01

10 январь - Устоз Ойбек таваллудининг 120 йиллиги / 10 yanvar - Ustoz Oybek tavalludining 120 yilligi

Сендадир кўзларим... Ойбек домланинг умр йўлдоши, олима Зарифа Саидносирова шеъри. Саодат Қобулова куйлаган / Sendadir ko‘zlarim...Oybek domlaning umr yo'ldoshi, olima Zarifa Saidnosirova she’ri. Saodat Qobulova kuylagan https://www.youtube.com/watch?v=nifJwM2XC2Y

441

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:50

Хуршид ДАВРОН
ЎЧМАГАН ОВОЗ, СЎНМАГАН ҚОН

Асл шоир, Белинский таъбири билан айтганда, “мангу яшовчи ва ҳаракат қилувчи ҳодисалар туркумига мансубдир. Бундай ҳодисалар ҳатто ўлимга дуч келган нуқтада ҳам сира тўхтамайдилар, балки жамият олдида ривожланаверадилар”. Ойбек шахсияти ва фаолияти худди мана шу ҳодисалар туркумидандир. Ойбек вафотидан кейин неча йиллар ўтмасин, унинг ижоди, унинг ўлмас сатрлари халқимиз юрагида қон каби гупиллаб яшаб турибди.

Ойбекка муносабатимизга, Ойбек дунёсини англашимизга, унга бўлган сўнмас муҳаббатимизга фақат бир фазилат сабаб: Ойбекнинг бизга таъсирида ҳамиша ижодий — руҳимизни озод ва пок қилувчи, маънавиятимизни тартибга солувчи зўр қудрат бор. Ойбек шеъриятида, Ойбек шахсиятида, Ойбек даҳосининг табиатида ҳамиша ҳақиқий санъатга хизмат қилувчи мана шу буюк маънавий қудратни кўрамиз.

Ойбек шеърияти сирли, мўъжизаларга бой, тасвири ғоят залвор туғёнлар жо ғалаёндир, ой шуъласидай ёруғ ҳислар бекинган қўшиқдир. Шу билан бирга, оташин юрак кечинмаларининг ёдномасидир. Мен бу шеърларни ўқиган пайтимда вужудимда шундай бир тасвири ноаён ҳайрат ва дард сезаманким, бу бунёда яшашдан мақсадим — олаётган ҳузурларимнинг энг гўзали ва ёқимлиси бўлиб туюлади. Тасаввуримда кейинги йиллар шеъриятида Ойбекдай шоир йўқдирким, бир-икки сатрини (уқтираман: сатрини) соатлаб ўқиб мароқланиш мумкин бўлса: “Қани, шеър, сўйла абадиятдан”; “Ўтди ваҳший гўзал кунлар”; “Шу кечам умримда ўлмасин”; “Юлдуз каби жимирлайди жон”; “Ариқда оқар нотинч, қора сас”; “Чўпон уйқусига томчилар томди”; “Булутларнинг алвони — бўронларга байроқдир!” Яна қанчадан қанча гўзал, буюк сатрлар…

Шеърият — юракнинг покланиш воситаси. У инсонни идрок этиш ва ҳис этишга ундайди, ўргатади, инсон маънавий дунёси чегараларини тобора кенгайтиради, инсондаги эстетик қарашларни тарбиялайди. Ойбек шеърияти худди шундай асл шеъриятдир.

Ҳақиқий шоирнинг истаги ва талаблари ҳамиша халқнинг истак ва талаблари билан ҳамнафас. Шоир ўз асарларида бу истак ва талабларни ўзининг юрак туйғуларига эмакдош қилиб сингдирмоғи лозим. Ҳақиқий шоир дунёни ўзгартириш жараёнининг фаол иштирокчисидир. У бутун умри давомида ноҳақликка, жаҳолатга, тенгсизликка қарши курашади. “Асл шоир ёлғиз курашчи бўлиб туюлса-да, аслида у оммавий кураш иштирокчисидир” (Янис Рицос). Агар шоир фаолиятининг қадр-қиймати бўлса, у шоирнинг инсон қайғу-изтиробларини тўла англаши, инсониятни оғриқлар чангалидан олиб чиқа олиши ва зулмат қўйнида ёниб турган, тафаккур ва муҳаббат чироғини шамолу бўронлар ҳамласидан асраб, унинг зуҳурли ёғдусини одамларга етказа билиши билан ўлчанади. Ойбек худди ана шундай асл шоир эди.

Шеъриятнинг ижтимоий томони, албатта, унинг бош хусусияти эмас. Лекин, у энг сўнгги ва белгиловчи кучга эга. Шеър шоирнинг шахсий кечинмаларини бузиб чиқаолгандагина, озодлик, ҳақиқат, бахт, ўлим ҳақидаги умумбашарий ўйлар даражасига кўтарилади. Фақат шундагина ижтимоийлик эстетик қарашлар билан кесишади. Ҳақиқий санъатнинг, ҳақиқий шеъриятнинг охир-аввали ҳам шундадир. Буни Ойбек ўз ижоди билан исбот этди.

Ойбекнинг ҳаёти шеърларида мужассам: “Ётма, ўғлон, уйғон, кўз оч, ухлама”; “Абадий яшамоқ, кулмоқ истайман”; “Курашади икки тўлқин, қараб турайми?”; “Ассалом, Навоий!”; “Гулханга отдилар дўстлар китобим”; “Тўйиб ёзажакман бир кун соғайсам”; “Кўнглимда ҳақиқат бир оз сўнмади…”; “Коинот эртага битмайди…” Ушбу сатрларида унинг таржимаи ҳоли сингиб кетган.

Ойбек тунни севади. Исми бутун ижодига ярашиғлиғ шоир худди ойдай тўлиб, тун устида туриб уни сергак кузатади. Тун ҳақидаги шеърларининг ажиб фазилати: шоир тунни сукут ва уйқу билан эмас, бедорлик ва ҳаракат билан боғлайди. Шоир бедор ва ҳаракатли тунда қуёш юзини кўради. Шоир бизга тирик табиат билан суҳбат қуришга, уни севишга, уни англашга ўргатади. Юксак чинорлар учи қуёш сочлари билан секин ўйнаш ҳам, япроқлар бетида мудраган ой нурлари ҳам, учган япроқ сасидаги баҳорнинг ёди ҳам юрагимиздан ўтаркан, беиз кетмайди. Ойбек шеърларидаги табиат, кеча, кундуз, майса худди инсон янглиғ нафас олади, нафасимизга нафас қўшади, дилимизга юлдуз бўлиб киради.

237

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:50

Жуковский шеъриятни бекорга тасвирий санъат билан муқояса қилмаган эди. Ойбек шеърлари тасвирий санъатнинг тенгсиз намуналарига яқин, улардаги рангин ташбеҳлар гўзал суратлар чизади:

Тоғларда илинди қуёш этаги,
Оғочлар узоқда бир тўплам кўлка.
Денгизда порлаган ғуруб чечаги —
Сувларнинг қўйнида қизил машъала.

Мен Ойбек шеърларини ўқир эканман, унинг сатрларида жаҳоннинг забардаст шоирлари шеърлари билан уйғунлик, оҳангдошликни кўриб ҳайратга тушаман.

Олтин қуёш нуридан,
Япроқлар суруридан
Тўқилган хотиралар
Кетмас мангу мен билан…

Бу сатрлар менинг ёдимга буюк испан шоири Федерико Гарсиа Лорканинг ушбу сатрларини туширади:

Тераклар ҳам ўтар кетар,
Аммо изи кўлдек зилол.
Тераклар ҳам ўтар кетар,
Бизга эса қолар шамол…

Мен бу ерда туйғунинг яқинлигини назарда тутяпман. Гарчи фикрлар гўё бир-биридан жуда узоқда бўлиб кўринсада, уларда яширинган оғриқ-туйғу ҳамоҳанг.

Ёки “Кеч кузда” шеъри:

Ҳаво булут… шамоллар яна йиғлайди секин,
Бўш далалар кўксида алам мудраб ётади.
Эшагига юк ортиб, бир бола олдин-кетин
Уфқлар-да ўпишган йўлда кетиб боради.

Бу шеър асримиз бошида француз шеъриятининг янги оқимига асос солган улуғ шоир Гийом Аполлинернинг “Куз” шеъри билан оҳангдош:

Туман оралаб борар, балчиққа ботиб борар
Оёғи қийшиқ деҳқон ҳўкизини етаклаб.
Қишлоқлар харобаси туманларга кўмилган.
Деҳқон ғамгин қўшиқни секингина минғирлар—
Содиқ севги ҳақида ғамгин қўшиқни куйлар,
Куйлар ҳижрон, маъюс қалб ва хиёнат ҳақида…

Ойбек шеъриятидаги улуғ фазилат: соддалик, дунё-дунё ҳис, ҳаяжон, фикр оддий сўзларга сингдирилганки, ўқиб ёқа ушлайсан. “Қорахат” шеъридан:

Бехосдан узилган шода дур каби
Тўкилди умиднинг рангли барглари.
Осилди бир онда қўллар мадорсиз,
Ер қочди, қорайди қуёш зарлари.

Адиб бир суҳбатида айтган эди: “Муҳим ва мураккаб масалалар ҳақида соддагина қилиб сўз айтиш мумкин экан. Қалбни забт этган ҳис-туйғуларни,чуқур лиризмни ифода этмоқ учун дабдабали шакл шарт эмас экан… Кундалик ҳаёт предметлари, одатий нутқ поэтик оламнинг бутун дабдабасини ва жозибасини йўққа чиқариб қўядигандай кўринарди… амалда эса чинакам жозибадорлик ана шу соддаликда”. Ойбек юрагининг, шеъриятининг қудрати хусусан қуйидаги энг содда сатрларда (уларнинг ортида нималар борлигини ўйласанг, қўрқиб кетасан) намоён бўлади:

Кечаси осмонга секин боқаман,
Кипригим устида чексизлик ўйнар.

Ойбекнинг ижодий сабоғи хусусан ёш авлод асарларида мукаммал кўринишлар бераётганиниайтиб ўтиш бурчим.

Ойбек сабоқлари ҳар кун, ҳар лаҳзада давом этмоқда. У бизни бедорликка, ҳаракатга, изланишларга чақириб шундай ёзади: “Илк китоб ҳар ким учун ҳам қувонарли ҳодисадир. Шундай бўлсаям мен энди бутунлай бошқача ёзиш кераклигини тушунардим…”

Ойбекнинг юраги гиёҳдай содда, тоғдай залворли ҳис-туйғуларга — шеърга тўла эди. Аммо унинг жисмоний қудрати кўпроқ қора кучлар, хасталик билан олишди. Ойбекнинг ушбу сатрларида фарзанди ўлиб, кўкраги сутга тўлган, оғриқдан-ҳасратдан юраги зардобга чулғанган ёш онанинг изтиробига уйқаш дардни туяман, кўзимга ёш келади:

Хастаман… Фикрга, туйғуга тўлиб—
Ой менга ҳамқадам — сокин юраман.
Соғайсам бир куни ёзаман тўйиб,
Ҳисларга қалбимни қўшиб ёзаман.

Кечалар юрарман телбадай ҳориб,
Бошимда ой борур, менга ҳамқадам.
Хаёллар учади машъалдай ёниб,
Тўйиб ёзажакман бир кун соғайсам.

239

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:50

“Ижод дардини туғруқ дарди билан қиёс этадилар, ижод дарди — қалбнинг қаърида уйғониб, бутун вужудни ларзага солган оғриқ…” Бу оғриқ “энг ширин лаззат, она алласи каби юпантирувчи, қуёш каби ҳаёт ва қувонч бағишловчи бир куч”. Мана шу куч, мана шу оғриқ хаста Ойбекда тўлғин эди. Бу кучни, бу оғриқни идора қилиш учун катта маънавий қудрат зарур эди. Тилдан қолган, қўлларидан куч кетган шоир бу қудратни халқидан, муҳаббатдан олди. Муҳаббатдан яралган бу қудратли илҳом ҳар қандай ўжар фикрни, руҳнинг энг ингичка, энг тутқич бермас — “олтин қуёш нуридан, япроқлар суруридан” туғилган жилваларини, “ариқ ёқаларида яшил кўзли бойчечакдай мўралаган”, “уйқуси йўқ баргларнинг чучук лапари ёққан” ҳисларни сўз орқали ёлқинлантирар, қатрада дарёларни мавжлантирар, учқунда қуёшларни айлантирар, ишқдан ҳаёт ясар, оддий ҳаётдан эса улуғ, тийран афсоналар тўқир эди.

21 ёшида илк шеърий тўплами нашр этилга, 32 ёшида “Қутлуғ қон”ни, 37 ёшида “Алишер Навоий”ни ёзган ўзбек прозасининг илк йўлчиларидан бўлган Ойбек йўли текис кечмади. Унинг умр йўли шон-шуҳрат гуллари оралаб эмас, тошлар устидан, жарлар ёқасидан ўтди. Унинг йўли (гарчи юқорида айтган эдик) шеърида қолди! Мана шеърнинг улуғлиги, мана шеърнинг жасорати! Шеър — юрак ҳаётининг ларзалари эканлигига бундан кейин ишонмасдан бўладими. Ойбекнинг ушбу даҳшатли сатрлари шу оғир йўлни ўтишда намоён бўлган буюк жасорат сўзлари эмасми:

Гулханга отдилар дўстлар китобим,
Йиғлаб қалбларидан тўкдилар кўз ёш.
Қоғозлар-ку ёнди — ёнмади шеърим,
Қалб сўзи — олтин сўз, унда зўр бардош.

Гулханга отдилар даста китобим,
Қалбим поралари куйди нақ кабоб.
Куйди, кул бўлмади, чиқмади жоним,
Ўчмади овозим, сўнмади қоним.

Бу сўзлар инсонинг жаҳолат устидан қозонган ғалабасининг, ўзига бўлган ишончнинг, кўнгил ҳақиқатининг дараги эмасми:

Тош экан бошим,
Ҳеч ёрилмади —
Ёғилди минг тош,

Қалам ҳамдардим,
Бир сирқимади
Кўздан қатра ёш.

Гар қолдим нонсиз
Ва бош паноҳсиз —
Дарз кетмади қалб:

Кўнглимда ҳақиқат
Бир он сўнмади,
Гўё зўр қуёш.

Ойбек ҳақида сўз юритганда уни романист сифатида кўрсатишни кўпроқ севамиз. Лекин, Ойбек, биринчи навбатда, буюк шоир эди. Ойбек шеъриятини юзаки талқин қилувчилар ҳам учрайди. Кўпчилик Ойбекнинг бўш шеърлари жуда кўп-ку дейди. Ҳа, кўп. Лекин, бунинг жуда жиддий сабаблари бор. Аслида унинг ўзбек шеърияти дафтарига ҳар бирини олтин ҳарфлар билан ёзиб қолдирса бўладиган шеърлари саноқли бўлгандаям, бу унинг буюклигидан далолат бериб туради. Адабиёт тарихида шундай ижодкорлар борки, улар ёлғиз бир шеъри билан, ёлғиз уч-тўрт сатри билан абадий барҳаётлар сафига қўшилганлар. Юқорида таъкидланган нотўғри тасаввур пайдо бўлишда Ойбекдан кўра бошқалар айбдор: биз айбдор! Биз Ойбекни яхши билмаймиз. Лекин, шу нарса аниқки, Ғарбдан ўрганяпти деб номи таънага учраган ёшлар Ойбекдан ўрганяптилар.

У бизга бу ҳаётни, бу дунёни севишни, унинг поклиги, тинчлиги учун курашиш зарурлигини англатди. Биз ундан тарихга, она халқимизга бўлган муҳаббатни ўргандик. Ватанни севишни ўргандик:

Ватанни сев, тупроғини ўп,
Ҳар қаричи муқаддас бизга.
Чўлидаги ҳатто қуруқ чўп
Жондан яқин юрагимизга.

Биз ундан қўлимизни, дилимизни пок тутишни ўргандик ва ўрганамиз…

“Ёзувчи умри йил билан ўлчанмайди — ижодий фаолиятнинг самараси билан ўлчанади. Ойбек 400 йилга тенг келадиган 40 йиллик фаолиятининг бир лаҳзасини ҳам самарасиз ўтказгани йўқ. Ойбек бу жиҳатдан ҳам ҳозирги ва келажак адабий авлод қаршисида устод бўлиб гавдаланади”. Абдулла Қаҳҳорнинг ҳаққоният тўла бу сўзларида Ойбек ҳаёти ва ижодининг самараси тўла намоёндир. Ойбек ҳамиша биз ва келгуси авлод учун устод бўлиб қолаверади, бугунги ва келгуси авлодлар уни қайта-қайта, ҳатто биз бориб етмаган қирраларини кашф этаверадилар. Ушбу ўйлар сўнггида Ойбек ҳақида ёзган шеъримни келтиришга эҳтиёж сездим:

Ойбекнинг шеърини далага чиқиб
Майсага ёнбошлаб ўқимоқ керак
Ва сокин шивирни — оҳангни уқиб,
Ойбекми? Майсами? — деб толсин юрак.

Ойбекнинг шеърини тун қучган дарё—
Шовқини аралаш тингламоқ зарур.
Билмай қолсин юрак: сув узрами, ё
Ойбекнинг шеърида ўйнайди бу нур!

293

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:50

Ойбекнинг шеърлари бамисли нигоҳ,
Бу нигоҳ асрорин йўқдир поёни.
Худди бўлмагандек майсага изоҳ,
Йўқ Ойбек шеърининг тўла баёни.

Ойбек — бу майсага чўккан тош,
Ҳайратдан ёрилиб-ёирилиб кетган.
Ойбек — бу дарахтлар устида қуёш,
Нури то чумоли кўзига етган.

Ойбек — бу улкан бир чорбоғ ортида
Ёввойи узумзор оралаб, титроқ —
Қуёш тангалари ўйнаб сиртида
Бирдан ёруғликка чиққан шўх ирмоқ.

Ойбек — бу оғриқни қари тол каби
Юракнинг тубида асраган сўзлар,
Барча ҳасратини жим туриб лаби
Энг яқин дўстига сўзлаган кўзлар.

Ойбек тирик ҳамон, у кўкда ҳилол,
У — шамол, боғларда ҳамон еладир.
У мени чорлаган ойдин бир хаёл,
Кўкдаги Қаҳкашон унинг йўлидир.

1985

Мақола 1991 йилда нашр этилган «Самарқанд хаёли» китобидан олинди.

371

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:49

Бу вақт мобайнида менинг дунёқарашимда,ватандошларим руҳониятида улкан ўзгаришлар содир бўлди. Менинг адабиётга,хусусан,шеъриятга бўлган қарашларимда,табиий равишда,ўзгаришлар юз берди. Аммо, менинг Ойбек шеъриятига бўлган тушунчаларимда,унинг шахсиятига бўлган муносабатимда жиддий ўзгариш бўлмади.

Ойбек мураккаб даврда яшади. Айни шу сабабдан уни баҳолашда, унга бўлган муносабатда енгил-елпи назар ташлаб эмас, ботиний идрок этиш билан, вақтинча эмас, абадият мезонлари билан иш кўрмоқ лозим.

Мен баъзан Ойбек эркин ижод қилиш имкониятига эга бўлганда, ўзини сақлаш ва оқлаш учун замонасозлик руҳидаги шеърларини ёзмаганида жаҳон шеърияти қандай улуғвор шеърият билан бойиган бўларди, деб ўйлайман.

Ойбек каби тоталитар тузумнинг даҳшатли исканжасида яшаган ва ижод қилган шоирларни айблаш осон. Мустақилликнинг дастлабки йилларида шундай уринишлар кўп бўлди. Ўзи бир тузук асар ёзиб халқнинг назарига тушмаган айрим кимсалар унинг номини қоралашга уринганлари кўз ўнгимда турибди, уларнинг бақир-чақирлари қулоғимдан кетганича йўқ. Аммо, бугун ўша кимсаларнинг номини китобхон деярли эшитмайди, Ойбекнинг номи,унинг асарлари эса янги адабиёт учун хизмат қилмоқда.

Хуршид Даврон
Ўзбекистон халқ шоири

267

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:48

Мазкур мақола ёзилганига 40 йил бўлади. Орадаги вақт тарих учун арзимас бўлса-да, у тоталитар тузумнинг кун-паякун бўлгани ва Ўзбекистон учун янги давр бошлангани каби икки катта жаҳоншумул воқеани қамраб олган.

276

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:39

Устоз Ойбек ҳаёти ва ижоди "ХДК" саҳифаларида: https://kh-davron.uz/tag/oybek

261

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:28

Бугун Устоз Ойбек таваллудининг 120 йиллиги. Шеърларни Санжар Саъдуллаев ўқиган. / Bugun Ustoz Oybek tavalludining 120 yilligi. Sheʼrlarni Sanjar Sa'dullayev o'qigan.

Тасаввуримда ХХ аср ўзбек шеъриятида Чўлпону Усмон Носирдан кейин Ойбекдай шоир йўқдирким, бир-икки сатрини (таъкидламоқдаман – сатрини!) соатлаб ўқиб мароқланиш мумкин бўлса: “Қани, шеър, сўйла абадиятдан”; “Ўтди ваҳший гўзал кунлар”; “Шу кечам умримда ўлмасин”; “Юлдуз каби жимирлайди жон”; “Ариқда оқар нотинч, қора сас”; “Чўпон уйқусига томчилар томди”; “Булутларнинг алвони – бўронларга байроқдир!” Яна қанчадан-қанча гўзал, ўлмас сатрлар…(Хуршид Давроннинг «Ой менга ҳамқадам» мақоласиданl)

"Хуршид Даврон Кутубхонаси"да Ойбек билан боғлиқ саҳифалар: https://kh-davron.uz/tag/oybek

837

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:01

https://www.youtube.com/watch?v=cH2oIgEan3o

306

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 08:01

10 январь - Устоз Ойбек таваллудининг 120 йиллиги https://www.youtube.com/watch?v=9iXjSeSgK78

820

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 07:53

Муҳаммад Сиддиқ, укам, жигарим, дунё бадингга ургунча яша!

Тинмай санга атаб шеър ёзган эканман ўзиям. Ҳали кўчирилмагани қанча...

Шароб

Қилолмади ерни истило,
Нуҳда не айб, Муҳаммад Сиддиқ?
Томоққача ютди изтироб,
Руҳда не айб, Муҳаммад Сиддиқ?

Яшаяпмиз ғўр бошни эгмай,
Биз сиғмадик узумзорларга.
Кўнгил – шароб, ичмаса маъшуқ,
Хумда не айб, Муҳаммад Сиддиқ?

Баргларини узиб зорланган
Дарахтларга ачинмас кузак.
Чўлга тушган бўлса эй баҳор,
Қумда не айб, Муҳаммад Сиддиқ?

Кимнинг тили – Хитой девори,
Ўтиш мумкин ундан от қўйиб.
Очилмаса гунгларнинг оғзи,
Мумда не айб, Муҳаммад Сиддиқ?

Маст қилмоқчи эдик дунёни,
Ўзимизга урди-ку мастлик.
Кафтимиздан сирғалиб чиққан
Зумда не айб, Муҳаммад Сиддиқ?

Қайтамизми узумзорларга?
Ариларга таланамизми?
Хумдан-хумга ўтиб тинмагач,
Жомда не айб, Муҳаммад Сиддиқ?

Юр, кетайлик “Ҳақ, ҳув”лашиб ё,
Эплолмаган ҳатто пайғамбар.
До-од десанггу чиқмаса жонинг,
Жонда не айб, Муҳаммад Сиддиқ?

Руҳда не айб, Муҳаммад Сиддиқ?..

Улғайиш, англаш, теранлашиш муборак, шоир!

ДАЛДА

Юрагингни эзма, Муҳаммад,
Баҳор яқин, ўтиб ол қишдан.
Таниганда қалбингни Одам,
Қувилмасди балки беҳиштдан.

Сен шоирсан, шоирсан, тирик!
Тасдиқлайди Тошлоқ тошлари.
Ҳали замон тушинга кириб,
Сўз улашар бобо Қошғарий

Ва Қобилни кўрмаган мунис,
Сур кийиклар изингдан чопар.
Боларини эмиб ўсган ҳис,
Кавсар ювган кўнглингни топар.

Юрагингни эзмагин фақат,
Раҳминг келсин, бола у, бола,
Кўзёшингдан бир томчи узат,
Ғазабимни юмшатиб олай.

Қара, ахир, самога қара!
Оққушларинг сендан шеър сўрар.
Патларини тумшуқда тараб,
Тонг тушлари сендан шеър сўрар.

Интиқ қилма уларни ортиқ,
Мана, оҳанг, мана, қадим соз.
Ютоққанча тамаки тортиб,
Томирларинг чигилини ёз!

Ич-ичингда кечаётир ҳарб,
Очилмайди беркитган сиринг.
"Мен — мурдаман" дейсан, бекор гап,
Сен шоирсан, шоирсан, тирик!

Юрагингни эзма, Муҳаммад,
Сени излаб топар кийиклар,
Изларингдан чопар кийиклар,
Кўзларингни ғам ёмғиридан
Кипригила ёпар кийиклар.

Юрагингни ёқар кийиклар...

Тошлоқ — Муҳаммад Сиддиқ туғилган қишлоқ номи.

‍ҚУРБОН
М. Сиддиққа

Сен ҳам кетасанми энди шимолга,
мунгли кўзларинга жойлаб ватанни.
Ўсмирлигинг пуллагани,
ғишт қилиб тергани истеъдодингни
қонимиз ичганлар остонасига.
Шеърингда куйлаган афсонали юрт —
ҳубоб
ёрилдими ниҳоят тиғ ургач
очлик ваҳми?
Билдингми қанчалар туллак ўйинчи
бўлсангда,
қашшоқлик қўлида туз чиллик.
Нон — авлиё,
ош — пайғамбар,
Тангримиз — тирикчилик,
Тангримиз — тирикчилик.
Коинот кимнинг қорни?
Бошига тушганми қурт?
Чайнар тоза руҳларни,
икки елкада манқурт.
Тангрига ёқарми ё
ёлғон саҳна кўриниш.
Бунча севмаса дунё
истеъдодли чўрини!
Тиланмагин, бефойда,
хирмонбоши — каламуш.
Гул тилин тушунмас у,
англамайди қуш тилин.
Кўримлар кўчасида
ягона тил — гўшт тили!

Кетасанми маъюсгина синиқчеҳра гўдагим,
бўсанг изи қолмай туриб бирор қизнинг бўйнида.
Телбалигинг бузмай ҳали сокинларнинг тушини,
пўрим-пўрим мижиқилар оғзига урмай сўзинг,
опичлаб нафрат чаққан хотирни — узуқ-юлуқ
кетасанми:
сизга ватан, бизга эса йўл қуллуқ!
Кетаётган сен эмас,
укамни кузатяпман,
отамни кузатгандим,
боламни кузатябман.
Мени сотсанг бир чақага
арзимайман, на қилай?
Шеър билан ёнмас ўчоқ,
шеър билан тўлмас илик.
Заххоксан тирикчилик!
Заххоксан тирикчилик!

Хайр, абжир ёшлигим,
Хайр, чалғи сатрлар.
Хайр, чалма замонни
қўпаргувчи қудратим.
Мункиллаган ҳафсала,
хайр, қалбим чиритган
жаннатчеҳра сафсата!

Бир тарафдан хурсандман,
бунда хушрўйдан хушрўй
капалаклар ёдингни
қуршаб олганли виж-виж.
Энди ватан ҳақида
ёлғон ёзолмайсан ҳеч,
ёлғон ёзолмайсан ҳеч...

Бунча севмаса дунё
истеъдодли чўрини!

Жонтемир

@Jontemir_t

252

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Jan, 07:53

Муҳаммад Сиддиқ, қутлайман! Умрингиз узоқ бўлсин! Ижодингизга барака берсин!

304

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

09 Jan, 18:29

Садриддин Салим Бухорий хотирасига бағишлов: Шеърлари ва қўшиқлари / Sadriddin Salim Buxoriy xotirasiga bag‘ishlov: She'rlari va qo‘shiqlari https://www.youtube.com/watch?v=sqwwVKItYPQ

525

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

08 Jan, 09:47

Bugun - 8 yanvar - atoqli shoir Anvar Obidjonning tug‘ilgan kuni / Бугун - 8 январ - атоқли шоир Анвар Обиджоннинг туғилган куни

Анвар Обиджон. Икки шеър. Шоирнинг ўзи ўқиган / Anvar Obidjon. Ikki she'r. Shoirning o‘zi o‘qigan. https://www.youtube.com/watch?v=MqepDsEt4as

4,689

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

04 Jan, 13:37

4-январ – ёзувчи ва драматург Шароф Бошбеков таваллуд топган кун

https://www.youtube.com/watch?v=uIAKjL7IzL8

806

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 18:10

* * *
Hurriyat balki she’riyatdir,
Istaganga sayrab kulmoqqa
Agar
Lablaring chayir,
Tishlaring but bo‘lsa.
Albatta,
She’riyat – hurriyat bo‘lar,
Hatto
Tomog‘ing qirilib
Ingrasang ham...

Tilak Jo‘ra

107

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 11:59

https://www.youtube.com/watch?v=pnvPxm3_ErM

187

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 11:16

https://www.youtube.com/watch?v=V0zcKkww9i4

322

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 11:14

https://www.youtube.com/watch?v=mKzISzKijGM

174

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 11:13

https://www.youtube.com/watch?v=vPbQHVEFz-U

147

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 11:11

https://www.youtube.com/watch?v=rWOVkWLhW48

123

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 11:10

https://www.youtube.com/watch?v=NXprvF_n8uE&t=399s

127

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 11:08

28 декабрь — Ўзбекистон Қаҳрамони, Ўзбекистон халқ шоири, устоз Эркин Воҳидов таваллуд топган кун. Оллоҳим устозимни, ўзбекнинг тенгсиз шоирини раҳматига олган бўлсин
Эркин Воҳидов бутун ижоди мисолида бизга, ўзидан кейинги авлодга энг аввало, миллий қадриятлардан узилмай ижод қилиш лозимлигини уқтиради. Бу билан у, ҳар қандай ижодкор асрий анъааналарни ўзида мужассам эта олгандагина нафақат миллий адабиёт, шу билан бирга дунё адабиётининг бир қисми бўла олиш ҳақида ўгит беради.
Эркин Воҳидов ҳаёти ва ижоди "ХДК" саҳифаларида: https://kh-davron.uz/tag/erkin-vohidov

145

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 08:47

28 декабрь - Ўзбекистон Қаҳрамони, Ўзбекистон халқ шоири, устоз Эркин Воҳидов таваллуд топган кун / 28 dekabr - O‘zbekiston Qahramoni, O‘zbekiston xalq shoiri, ustoz Erkin Vohidov tavallud topgan kun

952

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 08:09

Atoqli o'zbek musavviri Isfandiyor Haydar ijodidan namunalar / Атоқли ўзбек мусаввири Исфандиёр Ҳайдар ижодидан намуналар https://www.youtube.com/watch?v=rN0K2ZM6IDo

418

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 07:55

ВА, НИҲОЯТ, ЕТТИНЧИ ШЕЪР

Исфандиёр Ҳайдарга

Мусаввир бўлмоқ эрсанг,
Тилингни суғуриб ол,
Вужудингдан сачраган
Қон рангига қулоқ сол.

Мусаввир бўлмоқ эрсанг,
Юрагинг билан бақир
Ва онангнинг исмини
Ранг билан айтиб чақир.

Мусаввир бўлмоқ эрсанг,
Тилингни ичингга ют.
Бўёқларга қоришиб
Шивирлагин: — Она юрт!

Мусаввир бўлмоқ эрсанг,
Ҳаёт билан ўлимнинг
Ўртасида сарҳад эт
Қалам тутган қўлингни.

1981

Манба: “Ўзбекистон санъати” журналида босилган

400

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 07:55

ОЛТИНЧИ ШЕЪР: «САМАРҚАНД. ЭСКИ ШАҲАР ЧЕТИ»
Мен дарахт остидаги ўриндиққа бориб ўтираман. Шамол дарахт шохларини ҳорғин қимирлатади. Йўлга тикиламан. Мен Самарқандда адашиб юрибман. Бу Чорраҳами, Ҳовузисангинми ёки Чокардизами? Билолмайман. Лекин, менинг болалигим шу ерларда адашиб қолганини биламан. Тополмаслигимни ҳам биламан. Аммо шовиллаб эртаклар сўйлаган дарахт остидаги ўриндиққа ўтириб уни кутаман.

Анри Матисс «Мусаввир бўлишни истасанг, тилингни суғуриб ол» деган эди. Исфандиёр Ҳайдаров ана шундай тилини суғуриб олган, юрак наъраларини бўёқларга ортмоқлаган мусаввир. Шунинг учун ҳам у шеър ўқиётганда, бирдан гапириш қудратига эга бўлган соқовдек қувониб, ҳис-ҳаяжон билан шеър ўқиётганини кўрсангиз, ажабланманг.

146

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

28 Dec, 07:53

БЕШИНЧИ ШЕЪР: «ХИВАДА ОЙДИН КЕЧА»
Хивада ойдин кеча. Минг йиллар аввал оқарган кеча яна қорайиб келгандай, вақт тўхтаб қолгандай. Дарахтлар эртаклардаги уч бошли аждарҳодек минорани қўриқлаб турибди. Йўловчи бу сеҳргарликдан йўлида тўхтаб, тошдек қотиб қолган. Яхшиямки, ҳув ичкарида чироқ кўриниб турибди. Унинг шуъласига интилиб бу афсундан қутилиб ўз ҳаётига яна қайтиши мумкин. Лекин, у тошдек қотганича турибди.

142

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

24 Dec, 09:23

Бугун ўз даврида қўшиқлари билан танилган шоир Туроб Тўла туғилган кун

204

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

24 Dec, 09:14

Бугун таниқли болалар шоири Пўлат Мўмин туғилган кун https://www.youtube.com/watch?v=TtBy8Bi2i2w&t=7s

202

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Dec, 20:49

Бугун устоз Асқад Мухтор туғилган кун. Ботир Зокиров устоз шеърини куйлайди

787

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Dec, 20:45

Ўшанда янгиланган адабий газетамизга бош муҳаррир бўлиб келган Асқад ака ишни таҳририят папкаларида йиғилиб ётган асарлар билан танишишдан бошлаган экан. Айтишларича, бир ҳафта босим ўтириб, ҳикоялар, шеърлар, публицистик асарларни битталаб кўздан ўтказади, саралайди ва шунда менинг (бир йилдан бери) сарғайибгина ётган ҳикоям ҳам қўлига тушиб қолади.
(Ўрни кеп қолди, айтиб ўтай: ўша етмиш-саксонинчи йиллар муҳит бир мунча юмшаган даврлар экан. Ундан аввалроқ эса… айтишларича, «Ўзбегим», «Ўзбекистон» қасидаларини, «Темур тузуклари»ни кимлардир (Асқад Мухтор, Иброҳим Раҳим кабилар) бошларини кундага қўйиб, эълон қилдиришган экан. Ҳатто ўшанда Республиканинг биринчи раҳбари ҳам ўртага тушишга мажбур бўлган дейишади. Ойбек, Абдулла Қаҳҳор, Миртемир, Шайхзода, Зулфия опа каби забардаст инсонлар ҳимоясида ҳам қанчалаб истеъдод ниҳоллари омон-эсон қад ростлаб олгани ҳақида эшитиб юрардик. Масалан, мен ўзим эса Асқад Мухтор, Одил Ёқубов, Пиримқул Қодиров каби атоқли адиблар, Матёқуб Қўшжонов, Озод Шарафиддинов, Иброҳим Ҳаққул сингари ҳақгўй олимлар, болалар адабиётидан Носир Фозилов, Қудрат Ҳикмат, Турсунбой Адашбоевдек жонкуяр инсонлар не-не истеъдодлар бошини силаб, уларни иссиқ-совуқ шамоллар хуружидан асраб қолганига гувоҳман.)
– Асқад акага учрадингизми, – дейишди.
– Йўқ, нимайди?
– Ҳар ҳолда раҳмат айтиб қўйган яхши.
– Шартмикан, – дедим чўчинқираб.
– Тортинманг, боринг, қоидаси шунақа.
Минг бир истиҳолаю ҳаяжон билан йўлга чиққандим, учрашувимиз жўнгина ўтди. Уюшмадаги тадбирларда узоқдан кўриб юрардим, аммо ўзи билан биринчи марта юзма юз келишим, кўришишим эди.
– Домла, мен раҳмат айтгани келган эдим, – дедим.
У индамай, синчи нигоҳ билан кулимсираб қараб қўйди.
– Ҳикоям чиққан эди.
– Ҳа, сизмидингиз?
– Ҳа, домла, миннатдорман…
– Қаердасиз, – деди Асқад ака мулозаматимга ортиқча эътибор қилмай.
– Радиодаман, литдрамда.
– Ҳа, яхши жой, Ўлмас ишлаган, Омон Мухтор. Билишимча, ҳозир Тоҳир, Эминжонлар ўша ерда… Бўпти, қатнашиб туринг. Яхши нарсалар ёзинг…
Айтишардики, кимнинг асари Асқад Мухтор имзоси билан эълон қилинса, бу катта омад. Мана фалончи, фалончилар ҳаммаси Асқад Мухтор туфайли катта йўлга чиқиб олишган… Шуларни ўйларканман, ич-ичимдан қувониб қўяман: демак, энди менинг ҳам…
***
Орзиқул Эргашнинг «Яхши одамлар» бадиасидан

271

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Dec, 20:45

23-декабрь – Атоқли адиб, шоир, драматург ва таржимон ҳамда ёш ижодкорларнинг улкан ҳомийси Асқад Мухтор таваллуди куни. Дуода бўлайлик, азизлар. Устознинг охиратлари обод бўлсин!
***
Ёши улуғлар яхши эслайди: 1981 йилда таниқли ёзувчи ва давлат арбоби Сарвар Азимов Ёзувчилар уюшмасига биринчи котиб бўлиб келди. Янги раҳбарият янгича иш тутди. Об-ҳаво буткул ўзгариб, уюшма фаолияти жонланиб кетди. Шу жараёнда уюшма муассислигидаги «Ўзбекистон маданияти» газетаси «Ўзбекистон адабиёти ва санъати»га айлантирилиб, Ўзбекистон халқ ёзувчиси, ёш ижодкорларнинг катта ҳомийси Асқад Мухтор бош муҳаррир этиб тайинланди. Газета янги номда апрель ойидан чиқа бошлаган бўлса, май ойининг ўн бешида менинг «Пояндоз» деган ҳикоям босилиб турибди.

244

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Dec, 05:20

Шодмонқул Салом шеъри.
@Jontemir_t

269

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Dec, 05:19

Бугун акамиз, катта шоир Шодмонқул Саломнинг тувилди куни!

Зебо, қўлларингни олма қўлимдан,
Олтин киприкларинг терма йўлимдан,
Не истасанг кутгил жунун тилимдан,
Фош бўлгим келяпти менинг шу кеча.

Зебо, ҳаётимда шамол бўлиб ел,
Кўнглим қирғоғига сув ичгали кел,
Кийикдай сувга кел, сувлар тубида
Тош бўлгим келяпти менинг шу кеча.

Армондай эшилган сочинг толлари,
Исёнга ўхшайди кўзинг йўллари,
Зулфингдан хабардор, кўзингдан огоҳ,
Қош бўлгим келяпти менинг шу кеча.

Зебо, иқболимга дунё бўйлолмас,
Камол камолимга яқин келолмас,
Бу жонни олмасанг, бу жон ўлолмас,
Лош бўлгим келяпти менинг шу кеча.

Эй, ўт, оташингда уч умр кўрдим,
Ит умрим соядек ортингдан юрди.
Қуш умрим қалбингда қафасда турди,
Ошиқ умрим, мана, минг ёшга кирди,
Ёш бўлгим келяпти менинг бу кеча.

Беш дона оққанддай бешта бармоғинг,
Ёмғирли тунимни аста чертади.
Зебо, қўлларингни олма. Қўлимдан
Шу кеча ҳаётим ўтиб кетади.

Зебо, қўлларингни олма қўлимдан,
Ҳилолдай термулай тирноқларингга.
Бешта ой чиқмоқда битта тунимдан,
Беш ой ботиб кетган титроқларингга.

Зебо, қўлларингни олма қўлимдан,
Фош бўлгим келяпти менинг шу кеча...

Шодмонқул САЛОМ

https://t.me/Najmiddin_Ermatov

264

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

22 Dec, 17:19

Mundus Artium Press 2025 yilgi Orpheus Texts (Orfey matnlari) mukofoti g‘oliblarini e'lon qildi
Dallas, Texas – 12/01/2024

Dallasdagi Texas universitetida joylashgan Mundus Artium Press 2025 yilgi Orpheus Texts mukofotlari sovrindorlarini mamnuniyat bilan e'lon qiladi. Ushbu nufuzli mukofotlar adabiyot, jurnalistika, tasviriy san'at va atrof-muhit san'atiga ulkan hissasini qo‘shgan ijodkorlarga beriladi. Har bir mukofot laureatlarning insonparvarlik sa'y-harakatlarini boyitish va jamiyat farovonligini oshirishga bo‘lgan chuqur sadoqatini aks ettiradi.

Yil shoiri (2025): Salim Babullao‘g‘lu, Ozarbayjon

Yil yozuvchisi (2024): Nazar Eshonqul, O‘zbekiston

Yilning eng yaxshi adabiy tarjimoni (2025): Hamdi Elgabri, Misr

Yil jurnalisti (2024): Baltabek Tuyetayev, Qozog‘iston

Yilning tasviriy rassomi (2024): Sinisha Krunich, Serbiya

Yilning tabiat rassomi (2024): Mun Kuk Xyon, Janubiy Koreya

Barcha mukofotlanganlarni, eng avvalo, uzoq yillik qadrdon va hamkor do‘stlarim Salim Babullao‘g‘li bilan Nazar Eshonqulni chin yurakdan qutlayman!

***

Mundus Artium Press 2025 йилги Orpheus Texts (Орфей матнлари) мукофоти ғолибларини эълон қилди
Даллас, Техас – 12/01/2024

Далласдаги Техас университетида жойлашган Мундус Артиум Пресс 2025 йилги Орпҳеус Техтс мукофотлари совриндорларини мамнуният билан эълон қилади. Ушбу нуфузли мукофотлар адабиёт, журналистика, тасвирий санъат ва атроф-муҳит санъатига улкан ҳиссасини қўшган ижодкорларга берилади. Ҳар бир мукофот лауреатларнинг инсонпарварлик саъй-ҳаракатларини бойитиш ва жамият фаровонлигини оширишга бўлган чуқур садоқатини акс эттиради.

Йил шоири (2025): Салим Бабуллаўғли, Озарбайжон

Йил ёзувчиси (2024): Назар Эшонқул, Ўзбекистон

Йилнинг энг яхши адабий таржимони (2025): Ҳамди Алжабри, Миср

Йил журналисти (2024): Балтабек Туетаев, Қозоғистон

Йилнинг тасвирий рассоми (2024): Синиша Крунич, Сербия

Йилнинг табиат рассоми (2024): Мун Кук Хён, Жанубий Корея

Барча мукофотланганларни, энг аввало, узоқ йиллик қадрдон ва ҳамкор дўстларим Салим Бабуллаўғли билан Назар Эшонқулни чин юракдан қутлайман!

343

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

22 Dec, 17:19

Mundus Artium Press 2025 йилги Orpheus Texts (Орфей матнлари) мукофоти ғолибларини эълон қилди
Даллас, Техас – 12/01/2024

Далласдаги Техас университетида жойлашган Мундус Артиум Пресс 2025 йилги Орпҳеус Техтс мукофотлари совриндорларини мамнуният билан эълон қилади. Ушбу нуфузли мукофотлар адабиёт, журналистика, тасвирий санъат ва атроф-муҳит санъатига улкан ҳиссасини қўшган ижодкорларга берилади. Ҳар бир мукофот лауреатларнинг инсонпарварлик саъй-ҳаракатларини бойитиш ва жамият фаровонлигини оширишга бўлган чуқур садоқатини акс эттиради. Барча мукофотланганларни, энг аввало, узоқ йиллик қадрдон ва ҳамкор дўстларим Салим Бабуллаўғли билан Назар Эшонқулни чин юракдан қутлайман!

301

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

19 Dec, 08:12

19-dekabr – adabiyotshunos Begali Qosimov tavallud topgan kun

Begali Qosimov 1942-yil 19-dekabrda Qashqadaryo viloyatining Kasbi tumani Denov qishlogʻida tugʻilgan. Oʻzbekiston Milliy universiteti oʻzbek filologiyasi fakultetini tamomlagan.

Olim oʻzbek mumtoz va yangi adabiyoti muammolari boʻyicha tadqiqotlar yaratgan. Lekin ijodining mohiyatini milliy uygʻonish, maʼrifatchilik adabiyoti muammolari, siymolari ijodi, taqdiri masalalari qiziqtiradi. Bu hol uning ilmiy asarlarida yaqqol koʻrinadi. U turkiy olamdagi uygʻonish, adabiy aloqalararo bogʻliqlik masalalarini mufassal oʻrgangan.

Begali Qosimov Oʻzbekiston Respublikasi fan arbobi, oʻndan ortiq darslik va qoʻllanmalar, 10 nomda alohida asarlar, 300 ga yaqin ilmiy maqolalar muallifi hisoblanadi. https://www.youtube.com/watch?v=vwTslWv8L40

828

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

18 Dec, 14:02

https://youtu.be/p-NYYvR3sSY

568

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

18 Dec, 09:15

Шерали Жўраев куйлайди. Сара қўшиқлар тўплами / Sherali Jo'rayev kuylaydi. Sara qo'shiqlar to'plami

585

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

18 Dec, 09:05

https://www.youtube.com/watch?v=s5gTMO7l0eU&t=8s

472

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

18 Dec, 09:05

https://www.youtube.com/watch?v=0hjDFUyH9RA

479

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

18 Dec, 09:04

https://www.youtube.com/watch?v=oRR-EhqFa9E&t=67s

429

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

17 Dec, 13:41

https://uza.uz/uz/posts/hech-kimga-oxshamaydigan-shoir_525962

464

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

17 Dec, 12:09

https://www.youtube.com/watch?v=FEQlMR42dTA

384

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

04 Dec, 11:49

https://www.youtube.com/watch?v=xsxIHvtFGXw&t=138s

90

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

04 Dec, 11:49

https://www.youtube.com/watch?v=Xqb8nzWaxUI&t=6s

90

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

04 Dec, 11:49

https://www.youtube.com/watch?v=nOVZecsxUJQ&t=979s

92

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

03 Dec, 16:46

https://www.youtube.com/watch?v=p1E60xpJw8Q&t=50s

233

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

03 Dec, 16:45

https://www.youtube.com/watch?v=i8B6vevUuL8

644

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

03 Dec, 16:45

https://www.youtube.com/watch?v=_k6zY8je0cI&t=3508s

217

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 12:30

https://www.youtube.com/watch?v=BfPjuD7YQHM

353

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 12:30

https://www.youtube.com/watch?v=TQW42d9xiQQ

279

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 12:30

https://www.youtube.com/watch?v=FlCJ1dihCbQ

241

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 12:29

https://www.youtube.com/watch?v=HY5OGotiJCc

226

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 10:28

Мавлоно ўз асарларида Самарқанд номини қайта-қайта тилга олади. “Маснавийи маънавий”да бир ривоят бор. Унда бир подшонинг йўлда бир канизакни кўриб, унга ошиқ бўлиб қолганлиги баён қилинган. Подшо бу канизакни сотиб олади. Аммо у орадан кўп ўтмай оғир касалга дучор бўлиб, кундан кунга аҳволи оғирлашади. Чақирилган табиблар унинг дардига даво тополмайдилар. Ниҳоят, бир табиб қизнинг томир уришидан унинг ошиқи беқарор эканлигини аниқлайди. Яна томир уришидан қиз ошиқ бўлган йигит Самарқанд шаҳрида яшайдиган бир заргар эканлигини билиб олади. Заргар олиб келинади ва қиз шифо топади… Самарқанддаги маҳалла ва кўча номининг келтирилганлиги шоир бу шаҳар ҳақида анча бой маълумотга эга эканлигидан далолат беради.

Шоирнинг отаси — Баҳовуддин Валад мўғул босқинидан қочиб, Туркия шаҳарларида яшаб қолган мовароуннаҳрлик ҳамюртлари билан яқин алоқада бўлган. Шу сабабли у бош фарзанди Жалолиддинни 18 ёшида Лоранда шаҳрида (ҳозирги Туркиянинг Караман шаҳри) Шарафиддин Самарқандийнинг қизи Гавҳархотунга уйлантиради. Бу билан Жалолиддин Самарқанд нафасини қайта туйгандек бўлади. Шоир бу никоҳдан икки ўғил кўради. Улардан бири — отасининг ишини давом эттирган Султон Валад эди. Мавлоно бу фарзандини жуда яхши кўрган ва отасининг лақаби билан атаган.

Мавлоно вафотидан кейин унинг шогирдлари Султон Валадга отаси ўрнида шайхлик қилишни таклиф этадилар. Аммо у: “Суфийга ҳирқа ярашади, етимга ёниш ва куйиш”, дея бу таклифга рози бўлмайди ва Низомиддин Чалабийни отаси ўрнида халифа деб танийди.

БИР ҒАЗАЛ ШАРҲИ

Жалолиддин Румийнинг “Девони Кабир” ёки “Девони Шамси Табризий” деб номланган куллиётида 3239 ғазал, 436 рубоий ва бошқа шеърлар бор. Мазкур девоннинг Эронда чоп этилган нусхасини 1979 йили Теҳрондан олиб келган эдим. Бўш қолган дамларимда уни мутолаа қилишни ёқтираман. Ундаги бир ғазал айниқса диққатимни жалб этади. Бу ғазални қайта-қайта ўқиш жараёнида уни таржима қилиш истаги пайдо бўлди. Мана ўша таржима:

Мен сархушу сен сархуш, қайдадир бизнинг хона?
Мен неча дедим сенга «Кам ич уч-тўрт паймона» (1) .

Шаҳр ичра бирор одам ҳушёрлигин кўрмасман,
Бир-бирдан бадтар ҳар ким шўридаю девона.

Жоно, кел хароботга, жоннинг лаззатин кўргил.
Завқланурми жон, йўқса гар суҳбати жонона?

Ҳар гўшада мастлар мўл, бир-бирига бермиш қўл,
Ҳар вужудга соқий Ул, қадаҳ тутгай шоҳона.

Сен харобот бандаси, ганжинг майу харжинг май,
Бу бойликдан бермагил ҳушёрларга бир дона.

Эй лўлийи барбатчи (2), сен мастмисан ёки мен?
Мендан кўра маст бўлсанг, афсунларим афсона.

Хонамдан чиқиб эрдим, мастлигимга келдим дуч,
Ҳар нигоҳида пинҳон юз гулшану кошона.

Лангарсиз кема мисол чайқалар у ён-бу ён,
Ҳасратидан жон чекар юз оқилу фарзона.

Сўрдим: Сен қаерликсан? Табассум-ла дер: Эй, жон,
Ярмим Туркистондандир, ярмим эса Фарғона.

Ярмим суву тупроқдан, ярмим эса жону дил,
Ярмим дарё соҳили, ярмим бари дурдона.

Дедимки: Дўст бўлайлик, ахир мен қариндошинг,
Дедики: Менга тенгдурқариндошу бегона.

Мен бедилу дасторсиз, майхонада саргашта,
Қалбимда сўзларим мўл,шарҳ этолсам мардона.

Тасаввуфона рамзлар билан битилган ушбу ғазал алоҳида шарҳни талаб қилади. Шоир “мастлик” деганда нимани назарда тутади? “Ярмим Туркистондандир, ярмим эса Фарғона” деган мисрасида қандай маъно яширин?
Албатта, бунинг учун тасаввуф истилоҳлари ва тасаввуф тарихидан хабардор бўлмоқ керак. Алишер Навоий “Маҳбуб ул-қулуб” асарининг “Назм гулистонининг хушнағма қушлари зикрида” деб номланган ўн олтинчи фаслида шоирларни бир неча тоифага бўлади.

235

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 10:28

Биринчи тоифа — ҳақиқий (илоҳий) ишқни куйловчилар, иккинчи тоифа эса ҳам ҳақиқий, ҳам мажозий (жисмоний) ишқни мадҳ этувчилар, учинчи тоифа — фақат мажозий ишқни куйловчилар. Навоий биринчи тоифа вакилларини “ишлари маънилар хазинасидан жавҳар термоқ ва у жавҳарни эл яхшилиги учун назм ипига тортмоқ” дея таърифлайди. Бу тоифага Шайх Фаридиддин Аттор ва Мавлоно Жалолиддин Румийни киритади. Яъни улар ўз асарларида зоҳиран ёрнинг юзи, кўзи, қошлари, қоматини васф этса-да, рамзлар воситасида Оллоҳнинг сифатларини мадҳ этадилар. Юз йиллар давомида араб мамлакатлари, Эрон, Озарбайжон, Хуросон ва Мовароуннаҳр шоирлари тасаввуфнинг бундай истилоҳларидан кенг фойдаланганлар.

Мумтоз шоирлар ижодида бунга кўплаб мисоллар бор. Масалан, Насимийда:

Шўйла мастам, то қиёмат даҳи ҳушёр олмазам,
Чун бени ваҳдат майиндан айлади ул ёр маст.

Навоийда:

Мастлиғдин ўзга йўқ дардим иложи, соқиё,
Май кетурким, ҳам ичай, бир лаҳза они ҳам тутай.

Фузулийда:

Ўйла сармастам ки, идрок этмазам дунё надир,
Бен кимим, соқий ўлан кимдир, майу саҳбо недир.

Бу мисолларда “ёр”, “соқий” истилоҳлари Худони, “мастлик” атамаси Худонинг ишқи билан маст бўлишни англатади.

Юқорида келтирилган ғазалда Мавлоно ўз илоҳий ишқи манбалари ҳақида гапирмоқда, тасаввуф таълимотида ўзига устоз деб билган зотларни тилга олмоқда. Яъни уни илоҳий ишқ йўлига йўллаганларнинг ярми Туркистондан — Аҳмад Яссавий ва унинг издошлари, ярми эса — Фарғонадан. Аҳмад Яссавийгача ва ундан кейин ҳам Фарғонада машҳур тасаввуф шайхлари яшаб ўтган. Абдулкарим ас-Самъоний ўзининг “Ал-Ансоб…” асарида V — X асрларда Фарғона воҳасида яшаган 33 олим ва машойих ҳақида маълумот беради. Мана улардан баъзилари: Абу Ҳафс Умар ибн Муҳаммад ал-Андуконий ал-Фарғоний — олим ва тасаввуф шайхи, 1151 йили вафот этган; Абу Жаъфар Муҳаммад ибн Абдуллоҳ ал-Фарғоний ас-Суфий — машҳур тасаввуф олими, Бағдодда Жунайд Бағдодийдан таълим олган; Абул Аббос Ҳожиб ибн Молик ал-Фарғоний (910 йили вафот этган), кўп қиррали олим ва ҳадисшунос, юз минг ҳадисни ёддан билган.

Абдураҳмон Жомийнинг “Нафаҳот ул-унс”, Алишер Навоийнинг “Мажолис ун-нафоис” тазкираларида ҳазрат Боб Фарғонийнинг исми зикр этилган. Х асрда ҳозирги Поп шаҳрида яшаган бу машҳур уламо ва тасаввуф шайхининг асл исми Умар бўлган. У узоқ умр кўриб, шу шаҳарда вафот этган.

Машҳур турк адабиётшунос олими Фуод Кўпрулузода ўзининг “Турк адабиётида илк мутасаввифлар” номли асарида шундай ёзади: “Исломиятдан кейинги турк адабиётида миллий руҳни ва миллий завқни англамоқ учун энг кўп тадқиққа лойиқ бўлган давр — халқ тили ва халқ вазнидан истифода этиш билан кенг оммага тушунарли бўлган ва асарлари асрлар бўйи яшаб келаётган буюк мутасаввифлар давридир…

Ҳирот, Нишопур, Марвда ҳижрий учинчи асрда қай тариқа мутасаввифлар кўпайган бўлса, тўртинчи асрда Бухорода, Фарғонада ҳам шайхлар эътибор топа бошладилар. Фарғонада турклар ўз шайхларини “боб”, яъни “бобо” деб атардилар… Муҳаммад Маъшуқ Тусий ва Амир Али Абу Холис турк эдилар… Аҳмад Яссавий пайдо бўлган даврда турк олами анча вақтдан буён — ҳар ҳолда, тўртинчи (ҳижрий) асрдан бери тасаввуф таълимоти билан ошно бўлган, мутасаввифларнинг ғоялари ва кароматлари ёлғиз шаҳарларда эмас, кўчманчи турклар орасида ҳам озми-кўпми ёйилган эди”.

Табиийки, Жалолиддин Румий яшаган даврда тасаввуф таълимоти бутун Шарқ мамлакатларида кенг тарқалган, оддий халқ қатори ҳукмдорлар ҳам нуфузли тасаввуф шайхларини ҳурмат қилар, улар билан ҳисоблашишга мажбур эдилар. Жалолиддин ёшлигиданоқ бобоси ва отаси ёрдамида турк мутасаввифларининг бой меросидан баҳраманд бўлган, Шом, Ҳалаб, Дамашқ, Қайсария сингари йирик илм марказларида ўзининг билимини янада мустаҳкамлаган эди. У ўз умрини тасаввуф таълимотининг энг илғор жиҳатларини — бағрикенглик, инсонпарварлик, адолат, меҳр-мурувват ғояларини тарғиб қилишга бахшида этди.
________
1 Қадаҳ.
2 Қадимий соз.

«Ўзбекистон адабиёти ва санъати» газетасининг 2007 йил 39-сонида эълон қилинган. https://kh-davron.uz/kutubxona/jahon/nosir-muhammad-mavlono.html

274

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 10:28

1993 йили Туркиянинг қадимий пойтахти Бурса шаҳрида ўтказилган Туркчанинг халқаро Биринчи шеър байрамида иштирок этганман. Ўзбекистондан Устоз Эркин Воҳидов, Рауф Парфи, Азим Суюн ва мен бу илк анжуманга даъват этилган эдик. Туркияга боришдан кўзлаган асосий мақсадим Мавлоно Жалолиддин Румий турбаларини зиёрат қилиш эди. Мана шу анжуман кунлари Яратган бу орзумга мушарраф этди. Анжуман кунлари, табиий, Мавлоно ҳақида ҳар куни бир суҳбат бўларди. Ана шундай суҳбатларнинг бирида Эрондан келган шоир менинг самарқандлик эканимни билиб, «Мавлоно болалигини Самарқандда ўтказган, ҳатто шоир волидасининг самарқандлик бўлгани ҳақида тахминлар бор» деган гапни айтган эди.
Сафардан қайтгач, Самарқандга борганимда раҳматли устоз Ботирхон Валихўжаев билан учрашиб бу ҳақда гапирганимда, домла «Мавлоно асарларида, хусусан, «Маснавий»да Самарқанднинг жуда кўп маҳаллалари номи тилга олиниши бекорга эмас» деган эдилар…
Сизга тақдим этилаётган Носир Муҳаммаднинг "Мавлоно" бадиасида ҳам Мавлононинг Самарқанд билан боғлиқ маълумотлар бор.

Хуршид Даврон

2010

Носир Муҳаммад
МАВЛОНО
ЖАҲОНШУМУЛ МЕРОС

Шарқда ўзининг ўтли ғазаллари, фалсафий мушоҳадалари ва маънолар хазинаси бўлган олти китобдан иборат “Маснавийи маънавий” асари билан шуҳрат топган, “Мавлоно”, “Мавлавий” нисбалари билан танилган бу улуғ зотнинг асарлари юзлаб тилларга таржима қилинган, бу асарларга бағишланган беҳисоб шарҳлар, тадқиқотлар эълон қилинган.

Яқинда Туркия Миллий кутубхонаси “Мавлоно библиографияси” номли компакт-диск тайёрлади. Унда Мавлоно ҳаёти ва асарларига оид 1151 нодир қўлёзма асар, дунёда нашр этилган 5 минг 96 китоб номи қайд этилган. Бу рақамлар ҳам Жалолиддин Румий мероси бугунги кунда қандай қадр топгани ва дунёвий миқёс касб этганидан ёрқин далолатдир.

Муҳаммад Жалолиддин Румий ҳижрий 604 йилнинг 6 раби ул-аввалида (1207 йилнинг 30 сентябрида) Балх шаҳрида туғилди. Отаси Муҳаммад бин Ҳусайн Хатибий (Баҳовуддин Валад) султон ул-уламо лақаби билан машҳур бўлган олим ва воиз эди. Разиуддин Нишопурийнинг ёзишича, шоирнинг бобоси — Ҳусайн бин Аҳмад Хатибий ҳам таниқли уламо, бувиси Маликаи Жаҳон эса хоразмшоҳлар хонадонидан бўлган.

1219 — 1220 йиллар орасида, мўғуллар босқини жиддий хавфга айланган ва чегара ҳудудлардан ташвишли хабарлар кела бошлаган бир даврда Баҳовуддин Валад ўз оила аъзолари билан Макка зиёрати ниятида йўлга тушади. Бу вақтда Жалолиддин 12-13 ёшларда эди. Нишопурда улар машҳур шоир Фаридуддин Аттор билан учрашадилар. Бу суҳбатда ёш Жалолиддин ҳам иштирок этади. Унинг бурро жавоблари ва истеъдодидан ҳайратга тушган Аттор унга ўзининг “Асрорнома” китобини ҳадя қилади. “Тез орада ўғлинг оламнинг куйганлари қалбига ўт қўяди”, дейди Баҳовуддинга. Аттор тасаввуфда Нажмиддин Кубро ва Маждиддин Бағдодийнинг издоши эди. Баҳовуддин ҳам тасаввуфнинг шу оқимига мансуб бўлган.

Баҳовуддин Валад ўз оила аъзолари билан Рай, Ҳамадон, Бағдод шаҳарларидан ўтиб, Маккани зиёрат қилгач, қайтишда Рум эли — ҳозирги Туркия ҳудудида яшаб қолади. Салжуқий ҳукмдорлар ўзларининг ота юртларидан келган илмли кишиларни беҳад қадрлар, турли лавозимларга ишга таклиф қилар эдилар. Мовароуннаҳр мўғул босқини туфайли аланга ичида қолган, илм ва ҳунар соҳибларининг бир қисми Румдан бошпана топган эди.

Баҳовуддин Валад бир йил Оқшаҳарда, 4 йил Малатияда, 7 йил Лорандада яшайди. Мадрасаларда дарс беради, воизлик қилади. Бу даврда илм-маърифатни беҳад қадрловчи ҳукмдор — Аловуддин Кайқубод салжуқийлар салтанати тахтига чиққан эди. Баҳовуддин Валаднинг илмий давралари довруғи унинг қулоғига ҳам етиб боради. У махсус одамларини совға-саломлар билан бу улуғ зот ҳузурига жўнатиб, салтанат пойтахти — Қунияга таклиф этади.

242

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 10:28

1229 йили Баҳовуддин Валад оиласи билан Қуниёга кириб келади ва тез орада янги қурилган мадрасага мударрис этиб тайинланади. Ёш Жалолиддин ҳам отасининг ваъз ва дарсларида иштирок этади. Аммо орадан уч йил ўтиб, Баҳовуддин Валаднинг сафарларга бой жўшқин ҳаёти ниҳоясига етади. Бу вақтда Жалолиддин 24 ёшда эди. Уни отаси ўрнига мударрис қилиб тайинлайдилар.

Ўша кунлари Баҳовуддин Валаднинг асҳоби ва муридларидан Саййид Бурҳониддин Муҳаққиқ Термизий устозининг вафотини эшитиб, Қунияга етиб келади. У Жалолиддин тарбияси билан жиддий шуғулланади. Мавлоно 9 йил давомида унинг ёрдамида тасаввуф мақомотларини босиб ўтади, турли соҳалардаги билимини чуқурлаштиради.

ШАМС ТАБРИЗИЙ

Мавлоно бир неча йил давомида Ҳалаб мадрасаларида таҳсил кўради. Фақат диний билимларнигина эмас, юнон фалсафаси, мантиқ, шеърият илмини пухта эгаллайди. Ўзининг ваъзлари ва илмий мулоқотлари билан фақатгина Рум элида эмас, балки бутун ислом дунёсида шуҳрат топади. Салжуқийлар салтанатидаги каттаю кичик уни дин ва адолат ҳомийси, фақиру фуқароларнинг ҳимоячиси сифатида ҳурмат қиларди.

1244 йилнинг 26 ноябрида Мавлоно ҳаётида катта бурилиш юз беради. У тасодифан кўчада Шамсиддин Табризий номли дарвеш билан учрашиб қолади. Ўзаро савол-жавоблардан кейин улар бир-бирларининг илмий ва руҳоний даражаларидаги яқинликни ҳис этадилар, ўзаро мулоқотга эҳтиёж сезадилар. Икки йил давомида улар Қунияда ҳамсуҳбат бўладилар.

Зоҳирий ва ботиний илмлардан бохабар Шамс Табризий Мавлоно қалбидан абадий жой олади. Уларнинг бир-бирларига дўстона меҳри илоҳий ишқ билан қўшилиб кетади. Мавлоно мударрисликни ҳам ташлаб қўяди. Унинг айрим шогирд ва мухолифлари Шамс Табризийни йўқотиш пайига тушадилар. Дастлаб уни яширинча Дамашққа олиб бориб ташлайдилар. Аммо Мавлоно уни топтириб келади. Шундан кейин рақиблар Шамс Табризийни бутунлай йўқотиш режасини тузадилар ва шум ниятларини амалга оширадилар.

Ўз қалби сирларини англайдиган самимий суҳбатдошидан абадий жудо бўлган Мавлоно дард ва изтироб ичида шеърлар ёза бошлайди. У воиз ва мударрисдан жўшқин шоирга айланади. Ўз ғазалларида Шамс Табризий номини қайта-қайта такрорлайди. Шу сабабли унинг шеърлари жамланган девони “Девони Кабир” ёки “Девони Шамс Табризий” деб номланган.

МАСНАВИЙИ МАЪНАВИЙ

Мавлононинг йирик асарларидан яна бири — “Маснавийи маънавий”дир. Абдураҳмон Жомий бу асарни паҳлавий (форсий) тилидаги Қуръон деб атайди. Чунки Мавлоно барча асарларини ўша пайтда адабий тил ҳисобланган форс тилида ёзган, “Маснавийи маънавий”да эса, Қуръон моҳияти ва мазмуни халқ ривоятлари воситасида баён қилинган.

26 минг 632 байтдан иборат бу буюк асар милодий 1259 йили бошланиб, 1269 йили тугалланган. Мавлоно уни шогирди Низомиддин Чалабийга айтиб ёздирарди. Ноёб истеъдод соҳиби бўлган шоир баъзида соатлаб ёздирар, оташин байтлар тўхтовсиз қуйилиб келарди. Аммо биринчи китоб тугагач, тўсатдан Низомиддиннинг рафиқаси вафот этади. Бу воқеа ижодий жараённи тамомила издан чиқаради. Орада 2 йилга яқин танаффус рўй беради. Сўнгра яна давом этиб, 6 китоб шаклида якунланади…

1273 йилнинг совуқ қиш кунларидан бирида Мавлононинг жўшқин ҳаёти ниҳоясига етади. Бутун Қуния аҳли мотам либосини кияди. Дафн маросимида барча дин ва миллатга мансуб кишилар бор эди. Чунки у ўз асарларида умуминсоний қадриятларни улуғлаган, Якка ва Ягона Яратувчига бўлган чексиз муҳаббатни тараннум этганди. Шоир Қуниядаги Эрам боғчага, отасининг қабри ёнига қўйилади. Орадан 700 йилдан ортиқроқ вақт ўтган бўлса-да, Мавлоно мақбараси энг машҳур зиёратгоҳлардан бири бўлиб қолмоқда.

МАВЛОНО САМАРҚАНДДА

Тарихнависларнинг ёзишича, Мавлоно бобоси ва ота-онаси билан бир муддат Термиз ҳамда Самарқанд шаҳарларида яшаган. Чунки бобоси ҳам, отаси ҳам машҳур воиз ва мударрис сифатида турли шаҳарларга хизматга юборилган. 1212 йили Муҳаммад Хоразмшоҳ Самарқанд ҳукмдори Султон Усмон билан жанг қилиб, шаҳарни эгаллаганида 5 яшар Жалолиддин оиласи билан шу ерда эди. Унинг Самарқандда қанча яшаганлигини аниқ билмаймиз. Аммо болалик хотираларида Шарқнинг машҳур шаҳри манзаралари бир умрга муҳрланиб қолганлиги аниқ.

226

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 10:05

Nosir Muhammad. Nasaf va Kesh allomalari

256

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

02 Dec, 09:33

Ҳозир набирамни тўгарагидан олиб келиш учун кўчага чиқсам, бир урус қария тўхтатиб, қаерда туришимни, кейин Носир Муҳаммадни билиш-билмаслигимни сўради. Носир акани танишимни, 2017 йили вафот этганини айтдим. "Вафот этганини биламан" деди қария. Кейин қўшиб қўйди: "Бугун унинг туғилган куни. 78 ёшга кирган бўларди. Уйига кириб болаларини табрикламоқчиман". Мен уни керакли подъезга бошлаб келиб, ичкарига киритиб юбордим. Хуллас, бугун чинакам беғубор инсоннинг, бир пайтлар энг таниқли сиёсий шарҳловчи бўлган, кўплаб шеърий ва илмий-оммабоп китоблар муаллифи Носир аканинг туғилган куни эканини ўша урус чолдан билиб шу сўзларни ёзаяпман. Ўша урус қариядан беҳад миннатдорман. Носир Муҳаммад ҳақида маълумот: https://uz.wikipedia.org/wiki/Nosir_Muhammad

313

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

01 Dec, 16:13

Мирзо Абдулқодир Бедил равзаси зиёрати. Деҳли. 30.11.2024

Бузуқ қабримни кўрган ўқчи дўкониға ўхшатқон,
Фироқинг ўқидин анда кўруб пайкону пар ҳар ён.

Навоий

@Alibek_Anvariy

325

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

01 Dec, 07:02

БИР ШОИР ЯШАЙДИ ТОШКEНТ ШАҲРИДА

Бир шоир яшайди Тошкент шаҳрида,
Доимо ўзининг устидан кулиб.

Бир шоир яшайди Тошкент шаҳрида,
Ҳар кун минг туғилиб, ҳар кун минг ўлиб.

Бир шоир яшайди Тошкент шаҳрида,
Катта, чиройли ва ёруғ хонаси.

Бир шоир яшайди Тошкент шаҳрида,
Чакки томар уйда яшар онаси.

Бир шоир яшайди Тошкент шаҳрида,
Тушларида кезиб қишлоқ, воҳа, қир.

Бир шоир яшайди Тошкент шаҳрида,
Онаси, қишлоғи, севгилиси - шеър.

© Чори Аваз
https://t.me/Adabiyot_olami

371

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Nov, 09:45

#Xotira

“Nozim Hikmatning turk nazmida inqilob azmini tutgan umid va armonga yo‘g‘iriq sarbast navolari asrimiz havolarini tenglik va erkinlik kuylariga to‘ldirib turibdi”
Tilak Jo‘ra

* * *
Qor kesdi yo‘lni.
Sen yo‘q eding.
Tiz cho‘kdim qarshingda,
sayr etdim yuzingni ko‘zlarimni yumib.
Kemalar kechmaydi, o‘choqlar o‘chmaydi,
sen yo‘q eding.
Qarshingda devorga suyangandim,
gapirdim,
gapirdim,
gapirdim og‘zimni ochmasdan.
Sen yo‘q eding.
Qo‘llarim-la to‘qindim senga,
qo‘llarim yuzimda edi.

Nozim Hikmat

Tarjimon Rauf Parfi

Yoshlikjurnali
@yoshlikjurnali

190

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Nov, 06:47

Тўғриси, анчадан бери бунақа мазза қилиб шеър ўқимаган эдим ва илк ҳиссиёт шу бўлдики, адабиётимизда Мусфира Мунаввардай забардаст шоир пайдо бўлганидан бехабар қолганим учун уялдим.
Юракдаги ўта нозик, ҳатто сўзга ёр бермайдиган, ифода қилиб бўлмас даражадаги қалқинишларни бу қадар инжа, бу қадар кутилмас ташбеҳу мажозлар орқали бера олиш учун ижодкор, билмайман, қандай истеъдодга эга бўлиши керак. Истаса, ниначини гул ифорига қўндиради, нақш ва гуллар онанинг қалбида нафас олади, кўлнинг қадим кулгиси бўлган оққуш унинг руҳини очади.
Шоира бундай нозик ташбеҳлари, мажозлари билан ўқувчини ҳатто тасаввур қилиши ҳам қийин бўлган хоккулар оламига олиб киради ва беихтиёр бир қарашда ғайритабиий туюлган услубига бизни ишонтира бошлайди.
Мен Мусфирахоннинг хоккуларида ойдинлик ва ҳазинлик билан йўғрилган кечинмаларни сокин ва босиқлик билан ижод қилаётгани катта шоирни кўряпман, аммо ўша сокинлик ортидаги кўнгил туғёнлари ўқувчини унинг шеърларига ошуфта қилади.
Хуллас, мутолаа давом этади ва мулоҳазаларим ва унинг ўзимни ҳайратга солган хоккуларидан сизларга ҳам ошиғич улашгим келди.
Ижодингизга барака, Мусфирахон.

***
Оҳ, ниначижон
Оҳиста қўнмак бўлар
Гул ифорига.
***
Қўлларимга
Най тутди кимдир,
Кимдир у ой ёқалаб келган?
***
Шаффоф хаёл денгизида
Сузар
Ой руҳи.
***
Ой юрагин
Тинглайди кўнгил
Туннинг ипак жойнамозида.
***
Кўнглим
Чандиқларини
Қалб ёши-ла ямар парилар.

***
Онам гилам тўқирди,
Нақшлар ва гуллар
Юрагида нафас оларди.

***
Юрагимда
Чақнаб тасвири,
Кўнгил ичра кезиб юрар туш.
***
Юлдузларни
Силкиб ўйнасам
Майлими, сўрайди набирам...
***
Хаёл боғларига
Учирган қушим
Юлдуз кипригига ин қўймиш.
***
Очиқ юзли кундуз
Кўнглимга қарайди
Онамдай.
***
Оққуш ‒
Кўлнинг қадим қайғуси
Ва руҳини очган фаришта.
***
Туннинг кўзёшлари
Томган тасбеҳдир
Ёнар юлдузлар.
***
Оҳу киприкларида
Янграган куйнинг
Ошиғи эди лола.
***
Гулларга сиғмаган
Ранглар очилар
Қизларимнинг нигоҳларида.

***
Туманли тун,
Қалқиб оқар сой,
Юлдузларни излар дарахтлар.

***
Овозини
Ювиб олмоққа
Имкони йўқ шўрлик қарғанинг. @fahriyor_poet

248

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Nov, 17:24

26-30 ноябрь кунлари Ўзбекистон катта халқаро адабий анжуманга мезбонлик қилади. 16-Халқаро туркий шеърият байрами юртимизда ўтказилаётгани жуда қувонарли.

Ҳар икки йилда бўлиб ўтадиган бу анжуман нуфузи жиҳатдан ҳозирча туркий дунёдаги энг катта адабий тадбир ҳисобланади. Унга бундан 32 йил олдин асос солинган. 1992 йилда Туркияда ўтказилган илк анжуманда устоз шоирлар Эркин Воҳидов, Рауф Парфи, Азим Суюн, Хуршид Даврон иштирок этган.
Бундан 2 йил олдин Туркиянинг Бурса ва Кўнё шаҳарларида ўтказилган 15-Халқаро туркий шеърият байрамида устоз Хуршид Даврон ва Зебо Мирзо билан биргаликда қатнашган эдик.
Ўшанда қардош ижодкорлар келгуси анжуман Ўзбекистонда бўлиб ўтишини ният қилишганди. Шукрки, ўша кунларга ҳам етиб келдик.
Галдаги тадбирга ҳам иштирокчи сифатида яна таклиф этилганим беҳад мамнун қилди.

Анжуманда туркий эллардан 80 дан ортиқ шоир иштирок этар экан. Умид қиламизки, анжуман адабий алоқалар ривожига муносиб ҳисса қўшади.

@shomuz - Yo‘limiz bir!

336

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

22 Nov, 11:13

Рауф Парфи. Шеърлар. Шоирнинг ўзи ўқиган / Rauf Parfi. She'rlar. Shoirning o‘zi o‘qigan. https://www.youtube.com/watch?v=ONXK2rGjKpM

619

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

22 Nov, 11:12

Кўзлар. Саида Зуннунова асари асосида радиотеатр. Бош ролларда: Зикир Муҳаммаджонов, Тўти Юсупова, Мақсуд Юнусов, Рихси Иброҳимова. / Ko‘zlar. Saida Zunnunova asari asosida radioteatr. Bosh rollarda: Zikir Muhammadjonov, To‘ti Yusupova, Maqsud Yunusov, Rixsi Ibrohimova. https://www.youtube.com/watch?v=Vx--mn2KuUE&t=1117s

418

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Nov, 21:17

https://www.calameo.com/books/00126715259be694ff39e

462

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Nov, 15:19

Xurshid Davron. Alpomishning uyg'onishi. 'Tafakkur' jurnali. 1994 / 1-son

369

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Nov, 13:35

Анвар Пошонинг севикли хотини — Нажибахонимга ёзган охирги мактубидан:

Сен мактубингда қилич ва жангни севганим қадар ҳеч нарсани севмаслигимни ёзибсан. Аммо бирор-бир нарса тўғрисида «фақат ишни севаман» деб ҳам айта олмайман (айтсам ёлғон бўлади). Сен билурсанким, маним ҳақимда туҳмат ташвиқотлар юритган бадбахт кимсаларнинг иддао этганларидек, мен бу олис диёрларга мол-дунё ахтариб бой бўлмоқ, ёки ўз ҳокимиятимни қурмоқ учун келганим йўқ. Мени сендан узоқлаштириб, бу жойларга келтирган Жаноби Ҳақнинг зиммамга юкланган муқаддас бир вазифасидир. Бу жиҳод вазифаси эрур. «Жиҳод» — исломда ғайридинларга қарши «муқаддас уруш». Қуръони каримда жангга қобилиятли ҳар бир мусулмон муқаддас урушда иштирок этиши шарт деб кўрсатилган. У шундай улуғ ишдурки, уни ҳатто сидқ ила ният қилганлар илоҳий жаннатга кирмоқ ҳуқуқини олурлар. Ҳар қадар Сендан айру қолмоқ, Сенинг севгингла масрур қалбимни вайрон этмакда эса ҳамки, ушбу йўлда буюк бир имтиҳон бермакдан кўп бахтиёрман….

419

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Nov, 13:14

22 ноябр — Усмоний турклар ҳарбий ва сиёсий арбоби Анвар пошо таваллуд топган кун
Анвар пошонинг номи турк халқлари тарихида алоҳида урғу билан тилга олинадиган исмлар қаторидан ўрин олган. Унинг ҳаёт йўли билан боғлиқ баҳсу мунозаралар ҳамон давом этмоқда. Салкам юз йилдан буён фақат қора рангларда тасвир этилган Анвар пошо ҳаёти ва фаолиятини ҳар томонлама ўрганиш бошланган ХХ аср охири-XXI аср бошларидагина тарихнинг қоронғи саҳифалари ёриша бошлади. Ана шу ҳақиқат нури билан ёришган саҳифаларда Анвар пошонинг асл қиёфаси, унинг ҳаракатларининг асл моҳияти равшан кўрина бошлади...

Анвар Пошо "Хуршид Даврон кутубхонаси"да: https://kh-davron.uz/?s=anvar+posho

451

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Nov, 12:31

Ашраф Аҳмедов
ВОЛЬТEР ВА УЛУҒБEК

Буюк француз маърифатпарвари ва инсонпарвар мутафаккири Вольтер (Мари Франсуа Аруэ, 1694—1778 йиллар) фикр доираси ниҳоятда кенг, фаннинг турли соҳалари бўйича билимдон одам эди. Мушоҳада кўлами фан тарихи, жумладан Шарқ фани тарихи масалаларини ҳам қамраб олганди. Унинг қадимги давр ва ўрта аср илм-фани тарихидан хабардорлиги ҳайратланарли даражада чуқур бўлган. Шуни ҳам айтиш керакки, умуман, XVII—XVIII асрлардаги француз маърифатпарварлигида Шарқ мавзуи жуда сезиларли бўлиб, ўша даврда кўплаб одамлар, маданият арбоблари, ёзувчилар ва композиторлар унга катта эътибор беришарди. Улар яратган асарларда албатта бирор «турк», «араб» ёки «форс» иштирок этар ва бу халқлар яшайдиган табиат манзаралари ёки уларга хос мусиқий оқимлар акс эттирилар эди.

Француз маърифатпарварлигининг буюк намояндаларидан бири бўлмиш Вольтер ҳам ўзининг қатор асарларида Шарқ мавзуига аҳамият берган. Бу жиҳатдан унинг «Задиг ёки Тақдир» номли фалсафий асаридаги «Саъдийнинг султон-бека Шераага аталган рисоласи» диққатга сазовордир. Вольтернинг бу «рисола»си ҳижрий 837 йилнинг 18 шавволи, яъни милодий 1434 йилнинг 28 майи билан саналанган. «Рисола»да Улуғбек номи тўрт марта эслатилади: уларда «Саъдий» Улуғбекни «машҳур султон Улуғбек», «Улуғбекка кўпроқ «Задиг» ёқарди», «доно Улуғ» ва «ҳақиқий Улуғ» дейди. «Рисола»нинг санасига келсак, албатта, буни ҳақиқий Улуғбекнинг ҳаётидаги бирор аниқ ҳодиса билан боғлаб бўлмайди. 1434 йилнинг май ойида Улуғбек укаси Бойсунқур мирзонинг вафоти муносабати билан Ҳиротда бўлади ва 30 майда Самарқандга қайтиб келади. Ўша йили эсда қоларлик бошқа ҳодиса рўй бермаган эди. «Султон-бека Шераа»ни ҳам Улуғбек ҳарамига алоқадор бирор аёл билан боғлаб бўлмайди. Бироқ «Саъдий»га келсак, Вольтер яратган бу образ учун Шарқнинг буюк шоири Саъдий Шерозий (1203—1292) прототип бўлгани эҳтимол.

Давомини ўқинг: https://kh-davron.uz/kutubxona/uzbek/mirzo-ulugbek-merosi.html

339

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Nov, 12:18

ВОЛЬТЕР
ҲИКМАТЛАР
_________________________________________________________________________________________________________________________
Жаҳонга машҳур файласуф Франсуа-Мари Аруэ (Вольтер – унинг тахаллуси) 1694 йилнинг 21 ноябрида Парижда нотариус Франсуа Аруэ оиласида дунёга келди. У 5 ёшидан бошлаб шеърлар машқ қилди. Коллежда ўқиб юрган чоғларида яхши ўзлаштиргани учун мукофотлар билан тақдирланди. Ёш Вольтер қайси даврага кирмасин, ҳамманинг диққатини ўзига тортар, зукколиги, топқирлиги, шўхлиги билан бошқалардан ажралиб турарди.

Жўшқин табиатли Вольтер ўзининг ҳукмрон доираларга ҳам тегиб кетадиган заҳархандалик йўғрилган тийиқсиз ижоди туфайли кўпинча киборларнинг жанжалига аралашиб қоларди. 1717 йилда шундай жанжаллар туфайли Вольтер Бастилия қалъасида 11 ой тутқунликда сақланди. У қамоқхонада ҳам ижод қилишдан тўхтамай, ўзининг машҳур «Эдип» трагедияси ва «Генриада» достонини ёзиб тугатди.

Вольтернинг фалсафий изланишлари ранг-баранг ва кенг қамровли, ўзига хос, янги, кутилмаган назарий ёндашувларга бой эди. Кўплаб давлатларнинг тождорлари Вольтерга хушомад қилганлар. Франция қироли Людовик XV у билан эҳтиёткорона муносабатда бўлган. Рим папаси Бендикт XIV буюк файласуфга мақтовли мактублар битган. Россия маликаси Екатерина II Вольтер билан узоқ муддат хат ёзишиб турган. Айниқса, Пруссия қироли Фридрих II Вольтерни жуда эъзозлаган. 1758 йилда Вольтер Швейцария чегараси яқинида жойлашган Ферне қалъасини сотиб олади. У ҳаётининг сўнгги 20 йилини шу ерда ўтказади.

Вольтернинг қуйидаги асарлари маълум: «Фалсафий мактублар», «Орлеанлик бокира қиз», «Ньютон фалсафаси асослари», «Мемнон ёки инсоний Донолик», «Суқрот», «Кандид ёки некбинлик», «Скифлар» (трагедия), «Табиат мўъжизалари ҳақида», «Руҳ ҳақида», «Тарих фалсафаси» (биринчи бўлиб «тарих фалсафаси» деган атамани Вольтер қўллаган) ва ҳоказо.

1778 йилда Вольтер дўстининг қистови билан Парижга келади. Париж аҳолиси Вольтерни жуда катта тантана билан кутиб олади. Шу куни Вольтернинг дафна (лавр) япроғидан ясалган чамбар кийдирилган бюсти ўрнатилган Париж театри саҳнасида унинг сўнгги «Ирина» (1778 й.) деб номланган фожиавий асари намойиш этилади. Бироқ бу тантаналар, сершовқин Париж Вольтерни ҳолдан тойдириб қўяди. Вольтер 1778 йилнинг 30 майи оқшомида ҳаётдан кўз юмади.

«Вольтер: «Одамлар қанчалик маърифатли бўлсалар, шунчалик эркиндирлар», — деб таълим берганди. Унинг издошлари эса халққа: «Сиз қанчалик эркин бўлсангиз, шунчалик маърифатлидирсиз», — деб уқтирдилар. Ҳалокатнинг сири ана шунда», — деб ёзганди француз маърифатпарвари Антуан Ривароль (1753-1801 й.).
Вольтер "ХДК" саҳифаларида: https://kh-davron.uz/?s=volter
______________________________________________________________________________________________________________
* * *

Виждонли кишини таъқиб этиш мумкин, аммо шарманда қилиш мумкин эмас (Ҳалол-пок одамни тазйиқ остига олиш мумкин, аммо бадном қилиб бўлмайди.).

* * *

Аъло нарса – яхши нарсанинг душмани.

* * *

Тангрим, мени дўстлардан паноҳингда сақла – душманларни ўзим эплайман.

* * *

Мен фақат шубҳаланишнигина биламан.

* * *

Мен ҳақиқат деб аталувчи фалсафа тошини излаб 40 йил дунёнинг турли бурчакларида бўлдим, антик дунё намояндалари Эпикур ва Августин, Платон ва Мальбранше билан кенгашдим. Аммо излаганимни тополмай, қашшоқлигимча қолдим.

* * *

Ҳар қандай ижод намунаси ижодкор тўғрисида гувоҳлик беради. Ҳеч нарса мени бу оддий аксиомадан қайтаролмайди.

* * *

Тасодиф йўқ нарса. Биз сабабини изоҳлашга чоғимиз келмаган ҳаракатларни тасодиф деб атаймиз. Сабабсиз ҳаракат ва моҳиятсиз мавжудлик бўлмайди. Бу фикр барча файласуфларнинг асосий қоидасидир.

* * *

263

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Nov, 12:18

Улкан бинонинг митти кавакларида яшайдиган сичқонлар бино яна қанча туриши ва уни ким қурганидан бехабар умр кечирадилар. Улар фақат узоқ яшаш ва инларини бузғунчи жониворлардан омон сақлашга ҳаракат қиладилар. Биз ҳам сичқонлар кабимиз ва Коинотни бунёд этган Олий меъмор ҳеч биримизга ўз сирини ошкор этмайди.

* * *

Ижтимоий адолат – ҳам табиий, ҳам хаёлий ғоя. Бизнинг шўрпешона сайёрамизда жамоа-жамоа бўлиб яшовчи одамлар учун буйруқ берувчи бадавлатлар ва уларга хизмат қилувчи камбағаллардан иборат иккита синфга бўлинишдан ўзга чора йўқ.

* * *

Ҳузур-ҳаловат бағишловчи ишни бажариш – озодлик белгиси.

* * *

Ўлим энг катта жисмоний ёвузлик бўлса, уруш энг катта ахлоқий ёвузликдир.

* * *

Ёвузлик имкони кунда юз бор, яхшилик имкони йилда бир бор намоён бўлади.

* * *

Биз бу ёруғ жаҳонда икки лаҳза яшаймиз ва унинг бирини мулоҳазаларга бағишлаймиз.

* * *

Асллик ва гўзаллик мезонлари ҳамма замонларда ва ҳамма халқларда бир хил бўлиб келган.

* * *

Бугунги кундаги ҳар қандай воқелик ўтган куннинг ҳосиласи ва келажакнинг отасидир… Сабабнинг бечигал, мустаҳкам занжири мангудир. Тақдири азал табиатнинг яхлит қонунидир.

* * *

Бидъат – инсониятнинг энг мудҳиш ғаними.

* * *

Мутаассибликдан нафратланувчи янги авлод етилмоқда. Ҳадемай шундай кун келадики, файласуфлар раҳбарликни ўз қўлларига оладилар. Ақл-идрок салтанати қад ростлайди.

* * *

Инсон юқорига ўрлаган аланга ва пастга шўнғиган тош каби туғилиши биланоқ ҳаракатга интилади.

* * *

Бидъатни масхаралашдан чўчиманг, дўстларим. Менимча, бидъатни маҳв этиш учун уни кулгили қилиб кўрсатишдан яхшироқ восита йўқ. Кулгили нарса эса хавфли бўлолмайди.

* * *

Доимий ҳузур-ҳаловатни йўқ деб ҳисобласа ҳам бўлади.

* * *

Бизга доимо борига шукр қилишни, орзу-истаклару қизиқувчанликни жиловлашни, нотинч кўнгилни итоатда тутишни маслаҳат берадилар. Бу жуда яхши. Аммо бундай панд-насиҳатларга доим амал қилганимизда ҳозир ҳам эман ёнғоғини тановул қилиб, очиқ осмон остида ухлаётган бўлардик.

* * *

Одатий бўлиб қолган нарсалар кам қадрланади.

* * *

Эҳтирос кема елканларини шиширувчи шамолдир. Шамол баъзан кемани чўктириб юборса-да, лекин усиз сузиб бўлмайди. Бу дунёда ҳамма нарса хавфли ва айни дамда муҳимдир.

* * *

Ноўрин гўзаллик ўлимга маҳкум.

* * *

Фақат табиий нарсаларгина гўзалдир.

* * *

Табиатан инъом этилмаган қобилиятни ҳеч қайси ёшда қўлга киритиб бўлмайди. Аммо йўл қўйилган хатони исталган вақтда тузатиш мумкин.

* * *

Мен доим ўз метафизикамни ахлоққа яқинлаштиришга ҳаракат қиламан.

* * *

Сизнинг фикрингизга қўшилмаслигим мумкин, аммо фикрингизни айтиш ҳуқуқингиз учун ҳаётимни бераман.

* * *

Фалсафа бизга олам тушунарсиз мангу борлиқ эканлигини ўргатади. Аммо у оламнинг сифатлари ва таркиби ҳақида аниқ сўз айтолмайди. Борлиқнинг табиати биз учун мутлақо англаб бўлмасдир.

* * *

Кимдаки, ўз ёшининг руҳи бўлмаса, у шу ёшнинг барча ғам-аламларини тортишга маҳкумдир.

* * *

Меҳнат инсонни учта машғулот – зерикиш, ёмон хулқ ва муҳтожликдан халос этади.

* * *

Эркинлик фақат қонунларга тобе бўлишдадир.

* * *

Айбдорни жазолагандан кўра жиноятнинг олдини олиш афзалроқ, қонунлар кишиларни қўрқитиш учун эмас, балки уларга ёрдам бериш учун яратилган.

* * *

Бидъат, хурофот – инсон ақлининг энг даҳшатли душмани.

* * *

Ҳаққонийлик ва гўзаллик барча замонлар ҳамда халқларда бир хил.

* * *

Мен ҳануз ҳаётни севаман. Бу бемаъни заифлик, эҳтимол, бизнинг энг таҳликали нуқсонларимиздан бири бўлса ажаб эмас: ахир, устингдан улоқтириб ташлашни хоҳлаган юкни узлуксиз кўтариб юришдан, ўз ҳаётидан ваҳимага тушиш ва уни чўзишдан бемаънироқ истакнинг бўлиши мумкин эмас.

* * *

Ватанимга муҳаббатим мени ажнабийларнинг ютуқларини менсимасликка мажбур этмайди. Аксинча, ватанимни қанчалик кўпроқ севсам, мамлакатимни унинг заминидан қазиб олинмаган дурдоналар билан шунчалик кўпроқ бойитишга интиламан.

* * *

Киши ҳақида унинг жавобларидан ҳам кўпроқ саволларига қараб ҳукм чиқар.

* * *

Кўп тил билиш – битта қулф учун кўпгина калитларга эга бўлиш демак. Тил яна шунинг учун ҳам катта аҳамиятга эгаки, унинг ёрдамида биз ўз фикрларимизни яширишимиз мумкин.

* * *

252

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Nov, 12:18

Ҳеч қачон катта қийинчиликсиз катта иш бўлмайди.

* * *

Кексалик – аҳмоқ учун оғир юк, нодон учун қиш, илм-фан кишиси учун ҳосил фасли.

* * *

Фазилат ва нуқсон, яхшилик ва ёмонлик – мазкур ҳодисалар барча мамлакатларда жамият учун фойдали ёки зарарли экани билан белгиланади.

* * *

Бениҳоя кичик одамлар бениҳоя катта мағрурликка эгадирлар.

* * *

Табиатан инъом этилмаган қобилиятни ҳеч қайси ёшда қўлга киритиб бўлмайди. Аммо йўл қўйилган хатони исталган вақтда тузатиш мумкин.

* * *

Тенгсизлик эмас, тобелик оғир.

* * *

Иш фикр учун эмас, балки фикр иш учун яратилган. Вольтер "ХДК" саҳифаларида: https://kh-davron.uz/?s=volter

313

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

13 Nov, 16:11

https://youtu.be/c8rGP8rJofI

269

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

13 Nov, 16:11

https://youtu.be/qzoKEo8OFvg

252

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

13 Nov, 10:43

https://www.youtube.com/watch?v=Zzigk-ObKTA

349

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

13 Nov, 10:41

Bugun Usmon Nosir tug‘ilgan kun / Бугун Усмон Носир туғилган кун. https://www.youtube.com/watch?v=0iunOS2xzlE

343

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Nov, 14:19

https://youtu.be/CsD-beu8d0g?si=giPGQolFL-oLYsZB

541

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Nov, 14:19

https://youtu.be/mDGN9ukagJk?si=gL6AcAOGt_ixkpzQ

488

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Nov, 14:18

https://youtu.be/osPK3ZEEPAc?si=kSz3uNibbdYXHKAv

379

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

10 Nov, 10:27

ДОНОЛАРДАН ТЎРТ ҲИКМАТ

«Қайси мамлакат одамлари илмдан, ахлоқдан, адабиётдан, фалсафадан кўра кўпроқ сиёсат ҳақида гапирсалар, билингки, у мамлакатда ҳеч бир соҳа тартибга солинмагандир».

Фридрих ШИЛЛЕР,
немис шоири ва драматурги

«Уйқудаги одамни уйғотиш мумкин. Аммо ўзини ухлаётганга солиб ётган одамни уйғотиб бўлмайди».

Махатма ГАНДИ,
ҳинд мутафаккири

«Ҳақсизликка индамай бўйин эгадиганлар – ҳақсизлик қилганлар билан тенгма-тенг айбдордирлар. Чунки, ҳақсизликнинг ёйилишига ва куч олишига унга бўйин эгадиганлар сабабчи бўладилар».

Рабиндранат ТҲАКУР,
ҳинд ёзувчиси, шоир ва жамоат арбоби

«Халқнинг оғзидаги нонини тортиб оладиганлар оммага қаноатдан ваъз айтадилар...
Бўккунича овқат ейдиганлар очларга келажакдаги гўзал кунларни ваъда этадилар...»

Бертольд БРЕХТ,
немис драматурги

https://t.me/Najmiddin_Ermatov

399

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

08 Nov, 14:52

Нимагадир фикр билдирар эканмиз, холисликдан бизни парда тўсиб туради. Дейлик машҳурлик пардаси. Мансаб пардаси. Ошна-оғайни, қариндош-уруғлик пардаси...
Халқ шоирининг шеърини очиқ таҳлил қилишга унинг НОМИ йўл бермайди. Чунки ўртада у катта шоир, ҳамма гапи тўғри, ҳар аксириғи — шеър деган догма бор. Ва четлаб ўтамиз ҳақиқатни. Тўғрироғи яширамиз. Яшириш — фазилат гўё. Бировнинг айбини яшириш керак деган чиройли гап ё Исонинг ўзганинг кўзидаги чўпни кўрасану ўз кўзингдаги ходани кўрмайсан каби ҳикматига
алоқадор эмас. Бу Нақшбанднинг ҳақиқатни керак бўлса, елкамга чиқиб айт, деганидир. Ҳар қандай ҳолатда борни бор, йўқни йўқ дея олиш жасорат ҳам эмас, эҳтиёж. Инсонийлик. Кундалик эҳтиёжлардан бири. Лекин парда бор онгимизда. Бу парда ҳақиқатни четлаб ўтиш билан бирга, оддий воқеадан КАТТА қаҳрамонлик, ожизликдан жасорат ясаб бера олади. Нитще қирол билан бир кунда туғилгани учун буюк эмас.

Қайсидир ижод махсулига баҳо берябсизми, муаллифини ўлдиринг аввал. Унинг сояси, салобати, шуҳрати босиб турмасин бошингизни. Ўлган муаллиф ҳақида эса янаям ёлғон гапиришга ўтамиз.

Қайсидир воқени таҳлил қилаётганда ҳам иштирокчилари мансабини унутинг.

Ўртамиёна нарсани ҳеч қандай буюк улуғлаш буюклаштириб қўёлмайди.

Парда — тобелик. Оммавий эътироф, оммавий шовурга тобелик.

Бирор ҳодисани яшириш билан гўё яхши кўринишингиз мумкин омма олдида, лекин асл ҳақиқат йўқолмайди.

Аслидан бошқача кўрсатиш қон-қонимизга сингиб кетган. Пахта планини ортиғи билан топширдик! Берилган топшириқ юз фоиз амалга оширилди! Камбағалчиликка чек қўйилди!

Қўрқув билан парда уйқошдай.
Шунай қилиниши керак деб ўйлаймиз. Ўйламаймиз, ўз-ўзидан шундай қиламиз. Икки одам гурунглашаётганда доим борни йўқ, йўқни бор қилиб кўрсатишга чиранади. Кимдир ҳақида гап кетса, у тўғрида кимлардир айтган ташбиҳларни жамлаб, ўзимизга маъқулини танлаб оламиз ичидан.

Фалон йил кўчада бир адабиётшуносни учратиб қолдим. Менга айтдики: Табриклайман, Эркин Аъзам "Тафаккур" нинг биринчи саҳифасида шеърингизни босибди. Бу сизни қабул қилди адабиёт дегани...

Ўзининг кўзи йўқмиди? Бор эди! Аввалдан танирди. Лекин у киши Эркин Аъзамга тобе. Парда. У одам Эркин ака асарлари ҳақида ҳеч қачон холис ёзолмайди. Бошқалар ҳақида ҳам. Чунки Эркин ака бир ишораси билан ўзгартириб юбориши мумкин қарашини.

Пардани йиртиш — ўзини таниган, баҳосини, даражасини биладиган одамнинг иши. Лекин у аҳмоқ бўлса, парда йиртилгач ҳам ўзгармайди аввалги ҳолат. Чунки фақат аҳмоқларгина ўзгармасдир. Аҳмоқ пардани ертганда ҳам, пардани ертиш керак деган одамнинг гапини ушлаб қолади. Янгиланмайди. То бошқа биров бошқа йўлга бошқармагунча шу гап соясида яшайди.

Жонтемир

545

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

08 Nov, 13:12

https://youtu.be/Tp6UTxWZkm4?si=Lsx_phs85CrfP6Ra

581

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

08 Nov, 12:17

Ассалому алайкум. Федорович клиникасида даволаняпман. 10 кунча хабару саволларингизга жавоб беролмайман. Узр. Яхши кунларда куришайлик.

585

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

07 Nov, 15:52

***
Куйлолмадим
япроқлар каби,
қуруқ шохдай титрар овозим -
сўлиб қолди яна бир баҳор,
сувга чўкди яна бир ёзим.

Куйлолмадим,
куз келди, мана,
қўлин чўзди гиёҳга, гулга,
сайрадилар сўнг бора, боғлар
тўлиб кетди ўлик булбулга...

Қорлар ёғди,
оғриди жоним,
ухлаётган боғлар пойида
куйлолмасдим ва энг ёмони
яшил эдим январь ойида...

1979

Шавкат РАҲМОН

666

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

07 Nov, 05:32

Роберт Фростнинг ушбу шеърини бир пайтлар ўзбекчага таржима қилган эдим:

My November Guest

My sorrow, when she’s here with me,
Thinks these dark days of autumn rain
Are beautiful as days can be;
She loves the bare, the withered tree;

She walks the sodden pasture lane.
Her pleasure will not let me stay.
She talks and I am fain to list:
She’s glad the birds are gone away,
She’s glad her simple worsted grey

Is silver now with clinging mist.
The desolate, deserted trees,
The faded earth, the heavy sky,
The beauties she so truly sees,
She thinks I have no eye for these,

And vexes me for reason why.
Not yesterday I learned to know
The love of bare November days
Before the coming of the snow,
But it were vain to tell her so,
And they are better for her praise.

Ноябрда келган меҳмоним

Кузнинг нам кунлари эзар карахтлик.
Ёмғирли кунларни бу ғусса – меҳмон
Сулув деб билади – ўзича бахтли.
Севар қуриб қолган ёлғиз дарахтни ,
Кезар нам силқиган сўқмоқда шодон.

Куз – оромижон деб мақтайди ғусса.
Сўйлайди, мен эса тутаман қулоқ:
Севинар у , қушлар жанубга учса,
Севинар вужудин туманлар қучса,
Нуқраларга дўнса тўни – мингқуроқ .

Қуриган дарахтлар, кимсасиз боғлар
Ранг-қути ўчган Ер, қўрғошин осмон –
Бари гўзал эмиш, йўқ эмиш доғлар,
Аврайди, у менинг кўзимни боғлар
ва қайнаб кетади томиримда қон.

Ҳали қор босмаган, урён ва маҳзун
Ноябрнинг намхуш кунлари барин
Севиб қолганим йўқ кеча ё бугун.
Айтмоқдан не фойда, буни унга? Чун
Севинар буларни мақтаган сари.

667

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

06 Nov, 17:47

Birdan 8 kishini chaqmoq urdi

982

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

06 Nov, 10:36

https://www.youtube.com/watch?v=XxRM-PQiawk

944

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

06 Nov, 10:36

https://www.youtube.com/watch?v=5Clg2CiwCTM

754

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

06 Nov, 07:52

https://www.youtube.com/watch?v=zBdW1S9UhDY&t=278s

759

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 14:55

"ОЛДИНДА БИР ЙЎЛ БОР..."

Олдинда кўприк бор — ости жар,
билмадим ўзим не бўламан,
азизим, сен ўтгил бехатар,
азизим, сен фақат қулама.

Унинг устида қармоқ ва илмоқлар бор. Тагида эса қадамни жароҳатлайдиган, яралайдиган ўткир тиконлар бор. У ердан ўтаётганда, Сирот кўпригидан тойиб, жаҳаннам қаърига йиқилаётган бандаларнинг қаттиқ бақириқлари эшитилади.

Ошиқ ёр ила жаннат боғларида учрашмоқни илтижо қилади. “Билмадим, ўзим не бўламан” деб ўз ҳолини эслайди, лекин ўзидан кўра кўпроқ ёрдан хавотир олади: “азизим, сен фақат қулама”...

Суҳроб ЗИЁ

▶️Тўлиқ ўқиш учун

@suhrob_ziyo1

702

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 14:38

ШОИР

Мен Алишер бўлиб келган замонда,
Ҳусайний бор эди ҳарнав жаҳонда.

Олтмиш йил ҳикматин айладим иншо,
Ўзгардими-йўқми, билмадим, дунё.

Айролиқларга ҳам собир эдим мен,
Кетдим мен, агарчи Бобур эдим мен.

Келдим бу оламга бўлиб шоҳ Машраб,
Дунё ўзгармади, боз кетдим ташлаб.

Фурқат бўлиб келдим, фурқатда кетдим,
Чўлпон бўлиб келдим, ҳасратда кетдим.

Эрким қайда эди, эрким, билмадим,
Эркин бўлиб келдим, эркин бўлмадим.

Ҳасратли қўшиқлар ҳам яллалар — мен,
Келиб кетган қанча Абдуллалар — мен.

Мен тағин борман шу дунёйингизда,
Лекин шеър тиловчи дил борми сизда?!

Саволим юракка қадалган ўқми:
Ё ҳануз Бойқаро туғилган йўқми?!

Бу очиқ дафтарни буткул ёпай деб,
Мансур бўлиб келдим нусрат топай деб.

Тағин ўзгармаса дунё, нетгайман?
Энди ўзгартирмай ташлаб кетмайман!

Мансур Жумаев

SHOIR

Men Alisher bo‘lib kelgan zamonda,
Husayniy bor edi harnav jahonda.

Oltmish yil hikmatin ayladim insho,
O‘zgardimi-yo‘qmi, bilmadim, dunyo.

Ayroliqlarga ham sobir edim men,
Ketdim men, agarchi Bobur edim men.

Keldim bu olamga bo‘lib shoh Mashrab,
Dunyo o‘zgarmadi, boz ketdim tashlab.

Furqat bo‘lib keldim, furqatda ketdim,
Cho‘lpon bo‘lib keldim, hasratda ketdim.

Erkim qayda edi, erkim, bilmadim,
Erkin bo‘lib keldim, erkin bo‘lmadim.

Hasratli qo‘shiqlar ham yallalar — men,
Kelib ketgan qancha Abdullalar — men.

Men tag‘in borman shu dunyoyingizda,
Lekin she’r tilovchi dil bormi sizda?!

Savolim yurakka qadalgan o‘qmi:
Yo hanuz Boyqaro tug‘ilgan yo‘qmi?!

Bu ochiq daftarni butkul yopay deb,
Mansur bo‘lib keldim nusrat topay deb.

Tag‘in o‘zgarmasa dunyo, netgayman?
Endi o‘zgartirmay tashlab ketmayman!

Mansur Jumayev

@abdullaorifijodi

622

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 14:25

МЕН ҚАЙТАМАН

Мен қайтаман, кипригинг соясига қайтаман,
ирмоқларга – дунёнинг доясига қайтаман,
бошларини тошларга урган кекса бургутнинг
полапони кўз очган қоясига қайтаман.

Мен қайтаман, дилу ёд орасида қайтаман,
мен қайтаман, кўзларинг қорасида қайтаман,
бир қизчанинг кулгичли чеҳрасида порлагум,
бир жунунваш ўғилнинг оразида қайтаман.

Мен шундайин куюк дил порасида яшарман,
мен шундайин беғубор, норасида яшарман,
мен шундайин беқарор – тупроқ, ҳаво, ўт ва сув
ҳимматидан зарралаб бино бўлган башарман.

Англамайман қандайин туғилмоқда айтарим;
қулоғингга шивирлаб айтаётган байтларим
андозаси руҳимда яралгандир, эҳтимол,
раббим билан фалакда ваъдалашган пайтларим.

Мен қайтаман, кетди деб суюнма бир лаҳза ҳам,
ё қароқда жимирлаб ўйнамасин зарра нам,
ғам чекмагин, Сендаман – пок дилингда зиндаман;
шоирлар ўлиш учун туғилмайди, жонгинам!

© Мансур ЖУМАЕВ

581

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 13:43

Мансур Жумаев. Шеърлар. Шоирнинг ўзи ўқиган. / Mansur Jumayev. She’rlar. Shoirning o‘zi o‘qigan. https://www.youtube.com/watch?v=aGhQ3WGuKRs&t=203s

3,814

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 12:59

Бугун шеъриятнинг янги авлоди пешқадамларидан бири Мансур Жумаев оламдан кўз юмди. Икки йилча аввал ёзганимдек, шеърларини кузатиб, танишгим келган ёш шоирлардан бири Мансур Жумаев эди. Оллоҳ шоир укамни раҳматига олсин!

Мансур Жумаев 1991 йили Қашқадарё вилояти, Миришкор туманида туғилган. Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетини тамомлаган. Шоирнинг “Оқ орзуларим”, “Ҳайрат қўшиқлари”, “Ҳазрати ишқ”Ю “Биз кутган фасл” номли шеърий тўпламлари нашр этилган.
Мансур Жумаев "Хуршид Даврон кутубхонаси"да: https://kh-davron.uz/tag/mansur-jumayev

5,361

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 11:56

https://www.youtube.com/watch?v=NsRCbNyW3e4

937

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 10:52

Таниқли шоир Мансур Жумаев оламдан ўтди

Олдинда бир йўл бор кўп йироқ,
тарҳини, топмадим, ким бичган:
қиличим дамидан ўткирроқ,
сочларинг торидан ингичка.

Олдинда кўприк бор — ости жар,
билмадим ўзим не бўламан,
азизим, сен ўтгил бехатар,
азизим, сен фақат қулама!

Олдинда чаман бор,
сафо бор,
хотиржам-хотиржам ҳаво бор…
азизим,
унгача озгина
сабр бор,
ситам бор,
жафо бор…

Ишқ дедим кезиб тўрт ёғингда,
ишқ дедим,
чорладим билмайин;
азизим, сен борар боғингда
мен кутиб олурман жилмайиб!

Унгача йўл бордир кўп йироқ,
тарҳини, топмадим, ким бичган:
қиличим дамидан ўткирроқ,
сочларинг торидан ингичка.

Расмий саҳифаларимиз👇

Telegram | Facebook | X | Instagram

645

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 10:52

Мансур, ошнажон, таъзия ёзишга ҳам қўл бормаяпти. Охиратинг обод бўлсин, илоҳим... Катта шоир эдинг...

624

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 10:50

Муҳаббат

— Мен севаман, — шивирлар аёл,-
Кирларингни ювиб бераман.
Дазмоллайман кўйлакларингни
Сени қучган қўлларим билан.

Фақат бир кун ёнингда ётиб,
Қулоғингга шивирласам бас:
«Юрагимнинг остида кимдир
Худди сендек олмоқда нафас».

Хуршид Даврон

@ezgu_umidova

422

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 10:50

Бугун яқин дўстимиз, катта шоир, тенгқурларимиз орасида энг закийси Мансур Жумаев чин дунёга сафар қилди.

Ундан икки фарзанд ҳамда бир дунё ёзилган ва ҳали ёзилмаган шеърлар қолди(((

* * *
Олдинда бир йўл бор кўп йироқ,
тарҳини, топмадим ким бичган:
қиличим дамидан ўткирроқ,
сочларинг торидан ингичка.

Олдинда кўприк бор — ости жар,
билмадим ўзим не бўламан,
азизим, сен ўтгил бехатар,
азизим, сен фақат қулама!

Олдинда чаман бор,
сафо бор,
хотиржам-хотиржам ҳаво бор...
азизим,
унгача озгина
ситам бор,
зулм бор,
жафо бор...

Ишқ дедим кезиб тўрт ёғингда,
ишқ дедим,
чорладим билмайин;
азизим, сен борар боғингда
мен кутиб оларман жилмайиб!

Унгача йўл бордир кўп йироқ,
тарҳини, топмадим, ким бичган:
қиличим дамидан ўткирроқ,
сочларинг торидан ингичка.

© Мансур ЖУМАЕВ

297

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 10:48

Бугун, дўстим Мансуржон Жумаев чин дунёга кўчди... Катта шоир эди... Тоза ёзарди. Гапирмасак ҳам бир-биримизни тушунардик. Аллоҳ раҳмат қилсин!

▫️▫️▫️

Икки дунё ҳар бошда пойдор,
ҳар жуссада топган ифодат:
ҳар кўнгилда битта Худо бор,
ҳар қадамда битта ибодат.

Ҳар куртакда битта сано бор,
ҳар япроқда битта китобат;
ҳар гиёҳда битта дуо бор,
ҳар ёмғирда битта ижобат.

Ҳар киприкда битта имо бор,
ҳар абруда битта ишорат;
ҳар манглайда битта ҳумо бор,
ҳар юмруқда битта иморат.

Ҳар ёноқда битта ибо бор,
ҳар дудоқда битта муҳаббат;
ҳар қурсоқда битта Исо бор,
ҳар бешикда битта Муҳаммад.

Икки дунё ҳар бошда пойдор,
ҳар заррада улвий иродат:
ҳар кўнгилда битта Худо бор,
ҳар қадамда битта ибодат.

Мансур ЖУМАЕВ

371

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

05 Nov, 08:19

Бугун ёшлигимнинг ҳамроҳи фаранг қўшиқчиси Жо Дассен (1938 -1980) туғилган кун

483

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

04 Nov, 19:16

КАМБАҒАЛНИНГ ШОДЛИГИ

Сен янги ботинка кийиб келган кун,
Эски ботинкангдан қутулган кунинг...

Хотинингнинг чеҳрасидаги
Шип-шийдон куз гуллади бирдан.

Бир зарбда гуллади, ботинка эмас,
Гўё соғин сигир келтиргандай сен.

Гапдон бўлиб қолди мунгли хотининг
Шолипоя узра оч чумчуқ каби.

Ў, эркак, йиғлама, ўзингни тутгин,
Шодликдан гуллаган хотин қошида.

Шу кеч ёзилмади кечки дастурхон,
Кўзларни тўйдирди янги ботинка.

Тун...

Хотининг оч, ширин ухлар қўйнингда,
Юрагингни эса ғарч-ғурч тепкилар
Яп-янги ботинка.

1988 йил

✍️ Эшқобил ШУКУР

@Eshqobil_Shukur_ijodi

496

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

04 Nov, 19:12

MEZON OQSHOMLARI QUYILGACH TUNGA,
qayg‘ular uyg‘onar ko‘ksimda nogoh.
BOQAMAN, DARAXTLAR SINGAR OSMONGA,
anglayman: yashamoq oniy bir nigoh.

KUN KELAR, QUSHLARNING TO‘DASI UZOQ
aylanar osmonda va o‘char sasi –
bahor – tashna qushlar intilgan tuzoq,
kuzak – sindirilgan qushlar qafasi.

Xurshid DAVRON

Video

@FeruzaXayrullayeva

392

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

04 Nov, 15:43

ТЎРА СУЛАЙМОН ТАВАЛЛУДИНИНГ 90 ЙИЛЛИГИГА

Дилором ИСМАДИЁРОВА, Ўзбекистон Журналистлар уюшмаси аъзоси, шоир ташкил қилган “Бўстон” тўгарагининг қатнашчиларидан

БИР КУНИ ТЎРА АКА...

“Халқ оғзаки ижодини яхши биладиган, гапни мақол ва маталсиз гапирмайдиган энажоним Тўра ака билан ҳамсуҳбат бўлишни хуш кўрарди.
У кишининг Замира янгадан айрилиб, куйиб-ёнган кезлари эди. Радиода шоирнинг “Тополмасман” шеъри қўшиқ тарзида тез-тез бериларди. Бизникига меҳмон бўлиб келган энам қўшиқни сел бўлиб эшитди.

Излай-излай ҳориб бўлдим,
Сенсиз ёлғиз ғариб бўлдим.
Энди босган изларингни
Тўрт томондин тополмасман.

Толиқиб ҳам толиб бўлдим,
Қирққа кирмай қариб бўлдим.
Лайли наҳор, сени излаб
Ер-осмондин тополмасман.

Ажаб тақдир, ажиб қисмат
Бу бошда борга ўхшайдир.
Равон бўла келган йўлим
Узилган торга ўхшайдир.

Сенсиз қошим қабоғимда
Қурилган дорга ўхшайдир.
Сенингдек бир гуландомни
Гулистондин тополмасман...

– Эна, шу қўшиқни Тўра ака марҳума аёлига атаб ёзган, – дедим.
– Вой-бўй, аёлига ёмонам куйибди-да! – деди энам кўз ёшларини рўмолчаси билан артиб. – Шу кишидан бир кўнгил сўролмадим-да! Мени уйларига олиб бор.
Энам билан у кишининг қишлоқдаги уйларига бордик.
Ҳаммага ҳамиша хушчақчақ, ҳазилкаш бўлиб кўринадиган одам бир бурдагина бўлиб қолган эди. Шоирнинг онаси ўғлининг қаттиқ азият чекаётганлиги сабаб касал бўлиб қолишидан ташвишда эканлигини, келинининг ипакдек мулойим сифатларини айтиб анча ҳасрат қилдилар.
– Буйтиб куяверсангиз, бир дардни орттиришингиз тайин. Бўлган ишга пўлат бўлинг, пўлатдан ҳам маҳкам бўлинг! Шунча болани уй-жой қилиш керак. Қолаверса, “жигитнинг хотини битта бўлмайди”, – дейишган бурунгилар. Қиздан илгари не-не жувонлар бор. Ҳали ёшсиз, уйланинг. Олди-ортингизга қаранг, ўлим зада қилган бир сизма? – дея энам уларга таскин берган бўлди.
– Тавба, эна, гапларингиз қизиғ-а, гулдай аёли тўсатдан оламдан ўтадию, куймайдими? – дедим йўлда энамга.
– Куйганини кўрдинг-ку, куйиб ўлсангиз, арзийдиган аёлингиз бор эди, дейишим керакмиди? Бундай кезларда шундай тасалли бериш, ёнган одамнинг дийдасини қотириш керак.
– Барибир томдан тараша тушгандай гаплар қилдингиз…
– Эй, сен ҳали ниманиям билардинг, мен кўнглимдагини айтиб ўрганганман...”

Каналга уланиш ⬇️
https://t.me/MuhammadaliAhmadUz

458

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

04 Nov, 15:41

МЕЗОН ОҚШОМЛАРИ ҚУЙИЛГАЧ ТУНГА,
қайғулар уйғонар кўксимда ногоҳ.
БОҚАМАН, ДАРАХТЛАР СИНГАР ОСМОНГА,
англайман: яшамоқ оний бир нигоҳ.

КУН КЕЛАР, ҚУШЛАРНИНГ ТЎДАСИ УЗОҚ
айланар осмонда ва ўчар саси –
баҳор – ташна қушлар интилган тузоқ,
кузак – синдирилган қушлар қафаси.

✍️ Хуршид ДАВРОН, Ўзбекистон халқ шоири

АССАЛОМУ АЛАЙКУМ, КЎНГИЛ ЯҚИНЛАРИМ! ЯНГИ КУН БАРЧАМИЗНИ ЭЗГУ АМАЛЛАР ВА САВОБ ИШЛАРГА ДОХИЛ АЙЛАСИН! БИЗНИ СОҒ – САЛОМАТ УЙҒОТГАН РАББИМИЗГА ҲАМДЛАР БЎЛСИН!

Каналга уланиш ⬇️
https://t.me/MuhammadaliAhmadUz

353

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

04 Nov, 12:11

Истангиз. Алишер Навоий ғазали. Ғазални Воҳиджон Дўстмуҳаммедов ўқиган. Қўшиқни Шерали Жўраев ижро этган / Istangiz. Alisher Navoiy g‘azali. G‘azalni Vohidjon Do‘stmuhammedov o‘qigan. Qo‘shiqni Sherali Jo‘rayev ijro etgan https://www.youtube.com/watch?v=_ekGQsNO84E

493

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

03 Nov, 15:30

MAHMUD SA’DIY, “MA’RIFAT” VA KAMINA… Bu voqealarni biron o‘n yillar o‘tgach yozsam kerak, deb o‘ylagandim. Yodga tushganda goh ko‘ngil yorishib, goh tundlashib, ba’zan kulib, ba’zan mahzun bo‘lib eslanadigan o‘sha kunlar chorak asrlik hayotimda alohida bir davr bo‘lib qoldi.

Mahmud Sa’diy, “Ma’rifat” va kamina… Bu bog‘lanishda, albatta, “Ma’rifat” o‘rtada bo‘ladi. Chunki bu gazeta bo‘lmaganda, o‘zbek tahrir san’atining mumtoz vakili Sa’diy domlaning suhbatida bo‘lolmasdim. Balki bir kuni bu gigant insonning qarshisidan chiqardim, lekin buning ustoz uchun hech ahamiyati bo‘lmasdi. Abdulla Orif aytganidek, “zarra buyuklikka urilar, ammo buyuklik zarraga urilmas ekan”.

“Kuryer” filmini ko‘rganmisiz?” https://telegra.ph/MAHMUD-SADIY-MARIFAT-VA-KAMINA-07-05

608

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Oct, 12:40

#Туғилган_кун

Бугун ука-жўрам, узангижўлдош биродарим Суҳроб Зиё туғилган кун!

ВАТАН ҚОЛСИН!
Жалолиддин Мангубердининг Темур Маликка айтгани

Ўжар бўлдим,
Ўжар бўлдинг,
Сен Малики Хўжанд бўлдинг.
Мен-ла сарсон кўчар бўлдинг.
Боламиздан кечар бўлдик,
Ёримиздан кечар бўлдик –
Боримиздан кечар бўлдик,
Ватан қолсин,
Ватан қолсин.

Жоним оқар Жайҳун бўлиб,
Жонинг оқар Сайҳун бўлиб.
Чингиз келар…
Чингиз келар
Ўтган ери ашк, хун бўлиб.
Ким номусдан маҳрум бўлиб,
Кимдир қолар маҳкум бўлиб,
Томирларим қақшаб кетар,
Ҳайқираман мажнун бўлиб:
Ватан қолсин,
Ватан қолсин.

Анов юрган Гурганчми-ё?
Унда ётган бир ганжими-ё?
Қўлларида ёв ялови,
Тўни кафан Шайхим Кубро:
«Донишидан тонган элга
Келган бало – кетмас қазо».
Ўзинг асра, Ё Илоҳо!
Ўзинг қўлла, Ё Илоҳо!
Ватан қолсин,
Ватан қолсин.

Отам қочса юртни ташлаб,
Онам юрса фитна бошлаб,
Иним Оқшоҳ пойлаб турса
Изларимдан тиғ тарошлаб.
Қайга борай дилни ғашлаб?
Қайга борай кўзни ёшлаб?
Пешволари юрса ошлаб,
Ботирлари жонни тикса,
Бизчи, кетсак жангга бошлаб,
Ватан қолсин,
Ватан қолсин.

Кунинг шуми, Хоразмюрт?
Гоҳи хор юрт, гоҳ азим юрт.
Сенга солсам бир разм, юрт,
Тўрт томонинг жанг – разм, юрт.
Истаганим тожу тахтмас,
Истадим юрт, истадим юрт.
Гулга чўмсин, истагим, юрт.
Нурга чўмсин, истагим, юрт.
Ватан қолсин,
Ватан қолсин.

Ватан надир, Ватан шулдир:
Султон ул дир, зобит улдир,
Ўз аҳдида собит улдир,
Ким бошини эгса, қулдир.
Темур Малик,
Темур Малик,
Шамширингни қучиб ухла,
Тушингда ҳам ёвни ўлдир,
Тушингда ҳам ёвни ўлдир.
Ватан қолсин,
Ватан қолсин.

Мунгли кўзлар мўлтиради,
Нажот кутиб ўлтиради,
Ноаҳл эл, ришвагар эл
Душманини кулдиради.
Душман бизга тенгсиз эмас,
Э-воҳ, бизни Чингиз эмас
Битта хоин ўлдиради,
Битта хоин ўлдиради.
Бироқ ўлим сўнгсўз эмас –
Ватан қолсин,
Ватан қолсин.

Суҳроб ЗИЁ

https://t.me/suhrob_ziyo1

146

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Oct, 07:32

“Мени келажагим хавотирга сола бошлади, айниқса, яқинлашиб қолган қиш, чунки форслар чегарасига етгунимча ҳали кўп йўл босишим керак эди, ҳамёнимни тўлдириш бўйича бўлган барча уринишларим чиппакка чиққанди. Шунда ўз ҳаёт тажрибамга суяниб ўзимга таскин бердим: дарвеш, ҳожи, гадо ҳеч қачон ўзбекнинг уйидан қуруқ қайтмайди, менга ҳамма жойда ҳам бир бурда нон ва мева-чева, баъзи жойда эса эски кийим-кечак беришлари мумкин, бу эса саёҳатимни давом эттиришимга бемалол етар эди... ...Бу ерда Чичактуда, мен охирги маротаба ўзбекларни учратдим ва очиғини айтишим керакки, бу ҳалол, пок, виждонли, тўғри, софдил, очиқкўнгил одамлар билан қаттиқ ўкиниш билан хайрлашдим;
Арминий Вамбери
Тошкентда биринчи марта жазирама иссиқ, салқин жой, жилдираган сув нима эканлигини билдим. Яна инсон меҳрини ҳам ўша ерда англадим.
Анна Ахматова
“асрлар давомида биз Ўрта Осиё халқлари бир иш қилсак кўзимизнинг қири билан ўзбек ушбу ишни қандай қилаётган экан дея қараб турардик...”
Чингиз Айтматов
“Известия” газетаси,1988 йил, 12 феврал сони

742

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Oct, 07:19

#adiblar
#karikatura

Adabiyotga kim nima bilan kirib kelgan?

⁉️ Sharjda qaysi shoir aks etgan? Uning qanday asarlariga ishora qilinmoqda? Izohlarda yozib qoldiring.

🎉Eng to‘g‘ri va to‘liq javob egasiga shoir dastxati bilan kitob sovg‘a qilinadi.👇

Sayt | Telegram | Murojaat | Muhokama

193

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Oct, 07:17

25 октябрь — Ўзбекистон халқ ёзувчиси Пиримқул Қодиров туғилган кун

Эшқобил ШУКУР
ОЛИС ВА ЯҚИН ХОТИРАЛАР
Мақола

Адибларнинг қўлёзмалари кўп кечинмаларга гувоҳлик беради. Уларнинг ишлаш низомини, ижодий салоҳиятини, сўзга муносабатини, бадиий дидини, фаросатини кўрсатиб туради. Қўлёзма инсоннинг ички қёфасининг ойнаси кабидир. Лекин афсуски, биз қўлёзмалар йўқоладиган асрда яшаяпмиз. Кейинги асрда қўлёзмалар бўлмайди. Ҳатто имзолар сақланиб қолиши ҳам даргумон. Бу эса бани башарнинг катта йўқотишларидан бири бўлиши тайин...

👓Мақолани ўқиш

@Eshqobil_Shukur_ijodi

181

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Oct, 07:15

* * *

Атоқли қозоқ адиби Абдужамил Нурпеисовга

Меҳрга зор гадога ўхшаб,
Шаҳар кезиб дилхун ва тинсиз,
Деразалар қошига келиб
Узоқ қулоқ тутади денгиз.

Узоқ-узоқ қулоқ тутади
Йиғлармикан, дея одамлар,
Дили ёниб, зор-зор кутади
Кўзларида бўртиб аламлар.

Чарақларкан юлдузлар кўкда,
Сузаркан ой – ҳуснда тенгсиз,
Йиғлармикан юлдузлар, дея
Кўкка узоқ боқади денгиз.

Тилагандек осмондан ҳадя
Булут қотса кўкда эпкинсиз,
Йиғлармикан булутлар, дея
Ёмғирларни кутади денгиз.

Ўтар экан тунги боғлардан
Япроқларга қулоғин тутар,
Йиғлармикан, дея япроқлар
Дарахтларга тикилиб кутар.

Билар: замон дийдаси қотган –
Аммо ерга зулмат тушган кез
Деразалар қошига келиб
Ниманидир кутади денгиз...

1987

193

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Oct, 07:14

Айнан мана шу қўллаб-қувватлаш учун 35 йилдан сўнг мана шу минбарда туриб, қозоқ халқининг буюк фарзандлари олдида бошимни эгаман.

Абдижамил Нурпеисов асарлари фақат халқларимизнинг ўтмиши ҳақида эмас, балки бугунги куни ҳақида ҳам ёзилган. Шу сабабдан ҳам бугун, айни шу бугун унинг китоблари қаҳрамонларининг сўзлари, хусусан, Эломон ва Тангир ўртасидаги битмас-туганмас тортишувлар қулоғим остида тинмай жаранглаб туради.

Мен айтмоқчи бўлган охирги нарса:

Аждодларимиз от сурган Сибир кенгликларида дунёдаги энг катта дарёлардан бири оқади. Бу вақт ўтиб Об деб аталадиган дарёдир. Википедиянинг ёзишича, дарё номининг келиб чиқиши аниқ маълум эмас. Бир версияга кўра, бу коми тилидаги "қор", "қор кўчиши" деган маънони англатувчи сўздан келиб чиққан эмиш, Яна бир чўпчак версияга кўра дарёнинг номи эрончада аб ". сув” сўзларидан келиб чиққан эмиш.

Аммо, мен аниқ биламанки, дарё номи қадим туркийчадир. Бизга маълумки, бу улкан ўзан икки дарё: Олтой тоғ этакларидан бошланган Бий ва Катун бирлашганда жойдан бошланади. “Бий” қадимги туркийда “Эркак,”, “Катун” эса “хотин, яъни аёл” деган маънони англатади. Ва бу икки дарё бирлашганда, Аби пайдо бўлади, бу қадимги туркий тилда "Катта", “Ота” деган маънони англатади. Ҳозир ҳам ўзбекистоннинг жуда кўп вилоятларида отани “Аба”, “Аби”, опани “Аба”, “Опа” деб айтадилар.

Абдижамил Нурпеисов ижодида ҳам икки дарё, икки ўзан мавжуд. Бу тарих ва замонавийлик ўзанларидир. Менинг назаримда туркча адабиётнинг улуғ ёзувчиси Абдижамил Нурпеисовнинг ижоди - ана шу икки ўзан бирлашган буюк дарё АБЕ бўлиб абадият томон оқмоқда.

Абдижамил оғани Аллоҳ раҳматига олган бўлсин! Мен айтган сўзлардан Абдижамил аби рози бўлсин!

Рахмат!

151

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

25 Oct, 07:14

Хуршид ДАВРОН
Ўзбекистон халқ шоири

Абдижамил Нурпеисовга бағишланган юбилей тадбиридаги нутқ

Ассалому алайкум, Қозоқ ва бошқа турк қардошларим!

Буюк Абдулла Қодирийнинг ўлмас “Ўтган кунлар” романи асарнинг бош қаҳрамони Отабек ҳақидаги мана бу сатрлар билан тугайди: ... Ҳижрий 1277 йилнинг куз кезларида   Юсуфбек ҳожи Қаноатшоҳдан бир мактуб олди. Қаноатшоҳ Авлиё Отадан ёзар эди:: “Ўғлингиз Отабек яна бир киши билан бирга бизнинг қўшунда эди. Олма Ота устидаги ўрис билан тўқнашмамизда биринчи сафимизни шу икки йигит олди ва қаҳрамоноа урушиб шаҳид бўлди. Мен ўз қўлим билан иккисини дафн этдим”

   Табаррук қозоқ тупроғида қозоқлар билан баробар ўзбеклар, қирғизлар, туркманлар, ҳатто ундан олдинги массагетлар, саклар, ҳунлар, умумий туркий аждодларимиз дафн этилган учун муқаддас заминдир. Менинг ҳам отауруғим: Найман боболарим, найман момоларим ҳам шу заминда дафн этилган.

Сўзимнинг бошида ана шу барча аждодларим хотираси олдида бош эгиб таъзим қиламан, дуолар айтаман.

Бугун, ушбу унутилмас кунда мен Абдижамил Нурпеисов номи билан боғлиқ ҳаётимдаги иккита эпизод ҳақида гапирмоқчиман.

   Мен Тошкент университетининг журналистика факультетининг кечки бўлимидан талабаси армияга чақирилдим ва   1971 йилдан 73 йилгача ГДРдаги Совет қўшинларида хизмат қилдим.    Ғарбий Украинадаги химик инструкторлар мактабидан кейин командир ўринбосари бўлиб хизмат қилган мотоўқчилар полкининг 90 фоизи Ўрта Осиё республикаларидан келган йигитлар ташкил этди. Полкимиз асосан ўзбек, тожик ва қозоқлардан иборат эди. Сабаби, иттифоқнинг бошқа республикаларидан хизмат қилганлардан фарқли ўлароқ, ўрта осиёликлар Ғарбга қочиб кетмас эди.

Ҳарбий хизмат даврида кундалик машғулотлардан сўнг одатда бўш вақтимни ҳарбий шаҳарча кутубхонасида ўтказардим. Ана шунда бир неча марта   кечқурун дам олиш вақтида     мен қозоқларнинг тўрт бешта бўлиб   бирга йиғилишларини ва улардан бири бир китобни овоз чиқариб    ўқишини, бошқалари эса уни диққат билан тинглашларини кўрардим. Бир куни бу қандай китоб эканлигини билиш учун уларга яқинлашдим. Маълум бўлишича, улар Абдижамил Нурпеисовнинг “Қон ва тер” трилогиясини   қозоқ тилида ўқиётган экан. Қозоқ тилидаги бу китобни уларга ҳарбий хизматни ўтаб кетган қозоқлар қолдирган экан. Мен ҳам уларнинг қўшиладиган бўлдим. Хуллас Абдужамил Нурпеисов номини ўшанда биринчи марта эшитган эдим.

   Иккинчи марта ёзувчини тирик ҳолда 1984 йили Тошкентда ўтказилган Осиё ва Африка ёзувчилари конференцияси пайтида кўрдим. Абдужамил оға Самолётда учишни ёқтирмагани учун Тошкентга оиласи билан ўзининг “Волга” автомобилида келган эди. Бир даврада устозим, щша пайтда ўзбек адабиёт газетасининг бош муҳаррири Одил Ёқубов мени Чингиз Айтматов билан Абдужемил Нурпеисов билан таништириб “Бола Темурнинг набираси бўлади, фақат бобоси ҳақида ёзади” деб мақтаган эди.

Абдижамил- абе   билан боғлиқ учинчи, энг азиз хотирам 1990 йили бўлиб ўтган. Ўша йили “Звезда Востока” журналида Михаил Попов деганнинг генерал Михаил Скобелев, унинг Ўрта Осиёдаги "қилмишлари”га бағишланган «Ак-паша – белый генерал»      мақоласи   ва рус рассоми Василий Верешчагиннинг "От Оренбурга до Ташкента" номли хотиралари босилиб чиқди. Энг аввало, журнал бош муҳаррири Сергей Татурнинг шовинистик руҳда ёзилган   узун сўзбошиси ўзбек зиёлиларининг норозилигига сабаб бўлди.

Айни шу норозилик мени “Босқинчиклик қаҳрамонлик бўладими?” мақоласини ёзишга ундади. Уни адабиёт газетамиз эълон этди, лекин Сергей Татур мақаламнинг русча таржимасини     “Звезда Востока”да чоп этишдан бош тортди. Ана шунда Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси раиси, муҳтарам устоз Одил Ёқубовнинг қатъий талаби билан ва Ёзувчилар уюшмаси пленумининг қарори қабул қилинди ва “Звезда Востока” мақоламни босиб чиқаришга мажбур бўлди.

Орадан бироз вақт ўтгач, Одил Ёқубов мени ўз кабинетига таклиф қилиб, Қозоғистондан келган 2 та телеграммани кўрсатди, ҳар икки телеграммада менинг мақолам қўллаб-қувватланган сўзлар бор эди. Бу икки телеграммадан бири муҳтарам устоз Олжас Сулайменовдан, иккинчиси Абдижамил Нурпеисовдан эди.

167

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

24 Oct, 15:01

Кеча улуғ шоиримиз Шамшод Абдулла Олма-Отада оламдан ўтди. Аллоҳ раҳмат қилсин. Яхшиям, Фарғонага мусулмонча удумлар билан дафн эшитибди - барака топишсин. У рус тилида ёзгани билан ўзбек шоири эди ва шундай бўлиб қолади.

Ҳалиям эгардан тушмаган "катта оға"лар қанчалик унинг обрўсига суйкалишга ҳаракат қилмасин, Ш. Абдулланинг асарларида рус руҳи умуман йўқ, худди ўзбек руҳи бўлмагани каби. Фақат биз уни ўзимизники дейишга ботинмадик, ҳатто Википедияда у рус тилида ижод қилган ўзбек шоири дейилган бўлса ҳам. Бир замонлар Муҳаммад Солиҳ, адашмасам, "Ёшлик" журналида унга оқ йўл тилаган эди. Аслида у асос солган Фарғона шеърият мактаби билан ўша пайтданоқ контактларимиз бошланиши ва битта адабий муҳитга бирлашишимиз керак эди. Йўқ, ҳар ким энг осон йўлни танлаб, ўз йўлидан кетди. Оқибат эса маълум: Фарғона мактаби вакиллари маконни тан олмади, биз эса дунё даражасига ўсиб чиқа олмадик...

Шамшод Абдулла шеърияти, прозаси ва публицистикаси тил, мафкуравий ва миллий ялқовлик тўсиқлари бўлмаганда, ўзбек (ҳатто рус) миллий тафаккури қанчалик юксакликларга кўтарилиши мумкинлигини кўрсатиб берди. Биз эса ҳокимият тиқиштираётган мафкуравий (қизиғи шундаки, мафкурасиз бўлса ҳам, демак, унинг етовидаги метанарративлар билан), маҳдуд адабий дискурслар билан овора бўлиб қолавердик.

Бугун бизнинг адабиётга Шамшод Абдуллага ўхшаш новаторлар, интеллектуаллар етишмайди.

Унинг бир интервюсидан иқтибос:

Идеальное стихотворение состоит из того, чего нет ни в нем, ни в природе, нет нигде. Благодаря этому отсутствующему первоисточнику текст становится свершившейся поэтической вещью. «Невмешательство» значит не доносить на реальность, но оставить ее в покое...

251

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

24 Oct, 12:44

ОлмаОтага учиб келдим. Абдужамил Нурпеисовнинг 100 йиллиги айемига таклиф олган эдим. Орада мезбон Амиржон Коссан. Чапда латвиялик адиб Элгар.

333

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

24 Oct, 12:41

Фото от Amirzhan Kossan

325

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

24 Oct, 05:26

‍***
манов чинор бобомнинг
азонини эшитган
шохидаги чумчуқлар
учиб тушган беҳиштдан

момом
фаришта момом
пойидаги супада
чалқанча тушларини
ўнгаролмай ичикар

мен
шамолнинг зурёди
бу беқадр дунёда
шаталоқ отганча маст
тобора узоқлашиб
боряпман илдизимдан

эҳе ҳе е е
тоғлар акс садо бермас
йиғлаяпти қулунинг
тошлигинг ростми
ҳисор

ер айланар
жуволдиз
юриб
бир гул узволдим
энди излаб кетяпман
уни ҳидлаган ҳурни

бобо
чинор
момо
гул
ёмғирдан дарак йўқку
нега йиртиқ ёқам ҳўл

Жонтемир

@Jontemir_t

275

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

23 Oct, 09:56

Ҳангома

СИРДАРЁНИНГ ҒАФУР ҒУЛОМИ

“Бир куни академик шоир Ғафур Ғулом ҳазратлари шаҳарга бебилиски (норасмий) келиб... меҳмонхонага қўнадилар. Меҳмонхонанинг меҳмон қабул қиладиган Гуля (Гавҳар) исмли бир ходимаси бўлар эди. Ўлгудай сулув. Сув ичса томоғидан, бол еса нарироғидан кўринадиган офати бир жон. Кечагина чориқ кийиб юрган Тўра шоир бугун галстук тақиб, шляпа кийиб юрий. Ярашса-ярашмаса, қовушса-қовушмаса. Тўра деган шу шоир иши бўлса-бўлмаса тез-тез меҳмонхона атрофида пайдо бўлиб қолади. Баъзи бир меҳмонларнинг жойлашишига аралашиб ҳам қўя. Ҳалиги Гуля бор-ку, ўша Гуля Тўра шоирни Мирзачўлнинг энг зўр поэти деб билар экан. Шундай қилиб, Ғафур Ғуломдай буюк кишининг Гуличкага иши (ишқи эмас) тушади денг. Гуличка эса бу буюк инсонни ўзбекларнинг шунчаки бир носкаш, чапани чоли деб билади. Меҳмонхона учиб-қўнувчилар билан тирбанд экан. Ҳалиги Гуляси тушмагур Ғафур оғага тўрт оёқлаб, места юқ деб туриб олади. Ғафур Ғуломнинг жаҳли чиқиб, ман Академик шоир Ғафур Ғулом бўламан, дейдилар. Гуличка ҳам бўш келмай, подумаеш, Ғафур Ғулом тугел, Сулеймонип бўлсанғиз-да места йўқ, деган гапидан қайтмайди. Ғафур оға ҳайрон. Бу Сулейманип дегани қанақанги фалокат экан деб. Энди у киши жой қолиб, Сулейманип масаласи билан шуғулланишга тушадилар. Ана-мана дегунча Ғафур аканинг Гулистонда эканлиги ҳамма ёққа ёйилади. Ва Тўра шоирнинг оёғини ерга теккизмай топиб келадилар.
Акмал Пўлатнинг кенг-кўркам хонаси. Ҳамма шу ерда. Тўрда эса Ғафур оға. Раҳматли Акмал ака ўта бағри кенг, кўпни кўрган, катта-катта қозонлардан ош еган киши эдилар. Ҳамда устоз Миртемир ҳазратларининг сенсираб гаплашадиган оғайнилари эдилар. Шу важдан мени яхши танирди. Акмал аканинг хонасига киришим билан кулги кўтарилди. Мен келгунча менинг кимлигимни Ғафур акага тушунтириб бўлган эканлар. Бундан ташқари, кўпчилик ҳазиллашиб, ҳам масхара қилишиб, мени Сирдарёнинг Ғафур Ғуломи, бирлар эса Сирдарёнинг отқулоғи дер эдилар. Бу лақабларим ҳам оралиқда Ғафур оғага айтиб ўтилган, чоғи. Ғафур оға мени ёнига чорладилар-да, майли, Сирдарёнинг Ғафур Ғуломи бўлсанг бўлақол, бироқ “отқулоғи” бўла кўрмагин, деб бағрига босдилар. Минг афсуски, ўшанда пайтдан фойдаланиб, улуғ шоирга оғзимга нос-поси билан бир тупиртириб олсам бўлар экан. Бунақа дудуқланиб юрмаган бўлар эдим.
Ғафур Ғуломнинг назарига жуда эрта тушиб қолишим, Чўли Маликий деган лақабни ортириб олишим шундан. Ана энди Тўра шоирнинг биргина Гуличка эмас, шаҳардаги манаман деган салтанатли санамлар олдидаги обрў-эътиборини, иззат икромини бир кўрсангиз эди...”

Тўра Сулаймоннинг “Сулейманип бўлсағиз-да” мақоласидан

Каналга уланиш ⬇️
https://t.me/MuhammadaliAhmadUz

332

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Oct, 17:01

ОНА ТИЛИМ

Хуршид Даврон шеъри

Тошкент шаҳар божхона бошқармаси
ходими Отабек Одилов ўқиган

462

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Oct, 15:04

Mehrnozni ajoyib she'ri bilan qutlayman! Baraka bersin!

Меҳриноз Аббосова
ОНА ТИЛИМГА

Сен – талош хазина, аросат фасл,
Тугал бир мезон йўқ, қонун йўқ, кор йўқ.
Қасддан таҳқирланиб келдинг муттасил,
Сенингдек тўкис йўқ, сендек абгор йўқ.

Пишмаган мевасан, на баҳор, кузсан,
Кимга нима фойда бор-у йўқлигинг?
Илмилиқ хаёлсан, на олов, музсан,
На тирик, на мурда – севгим, кўҳлигим.

Аёлдек улуғсан, аёлдек ночор,
Фақат байрамларда тушасан ёдга.
Онгимни ғажийди даҳшатли савол:
Айт, қачон қайтасан, ёруғ ҳаётга?!

513

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Oct, 14:44

Afg‘oniston: O‘zbek tilini hech kim yo‘qotolmaydimi – taniqli O‘zbek qo‘mondoni Salohiddin Ayubiy nima dedi? BBC News / Афғонистон: Ўзбек тилини ҳеч ким йўқотолмайдими – таниқли Ўзбек қўмондони Салоҳиддин Аюбий нима деди? BBC News https://www.youtube.com/watch?v=mE0ZBzTx5Io

377

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Oct, 13:51

Xurshid Davron va Aziz Said ishtirok etgan rolik

395

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Oct, 13:44

Дирекция по строительству, реконструкциии капитальному ремонту объектов, имеющих особо важное социальное, культурное и историческое значение при Кабинете Министров РУз -
http://dkm.gov.uz/ru/hursid-davron-narodnyj-poet-uzbekistana

431

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

21 Oct, 10:21

https://www.youtube.com/watch?v=Ixe0yTfsFwM

1,083

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI (Uzbek)

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

XURSHID DAVRON KUTUBXONASI