Ilyos Safarov

🟥 Nuqtalar: Rossiyada migrantofobiya kuchaymoqdami?

Dasturimizning bugungi mavzusi O‘zbekiston va o‘zbek jamiyati uchun ham eski va ham doim yangi muammo – migratsiya muammosiga bag’ishlandi. Oxirgi vaqtlarda Rossiya va rus jamiyatida migrantlarga, jumladan, O‘zbekistondan borgan migrantlarga nisbatan ijtimoiy diskriminasiya va ksenofobiya holatlari kuchayib, ularni noqonuniy ushlab turish, mamlakatga kiritmaslik hamda urushga yollash holatlari ko‘payib bormoqdaki, biz bugun migratsiya masalalari bo‘yicha mutaxassis bilan ayni shu masalalari, ularning sabablari-yu va yechimlarini tahlil qildik. Dastur mehmoni migratsiya masalalari bo’yicha yurist Botirjon Shermuhammad bo’ldi.

To'liq video: 👉🏻 https://www.youtube.com/watch?v=JqQC-W61JLg

@haqiqatdaIlyos

"Mening Yurtim" (MY5) nomli telekanal ochilayotgani haqida tv va gazetalarda berilgan ilk e'lonlarni qiziqish bilan ko'rganim kechagidek esimda. Qarang, shu kunlarga ham hash-pash deguncha 10 yil o'tibdi.

O'tgan vaqt davomida kanal va uning asosan yoshlardan iborat ijodiy jamoasi zamonaviy jurnalistika uchun ko'p narsa berdi. Hech shubhasiz. Yangicha yo'nalishdagi xalqona dasturlari, yoshlar uchun mo'ljallangan loyihalari odamlar orasida katta e'tibor qozondi. Bugun masalan, O'zbekistonning qayeridan so'ramang, "Markaziy studiya", "Diydor shirin", "E'tibor markazida",
"Hudud", "Markazda", "Omon-omon" kabi dasturlarni yaxshi bilishadi, eslashadi. Millionlab muxlislari bor. Shu kabi dasturlarda ko'tarilgan masalalar hukumatdagilarning e'tiborini tortib, necha-necha muammo ijobiy yechim topganini ham bugun ko'zi ochiq kishi borki, albatta e'tirof etadi.

Shuningdek, kanal jamoasining tomoshabinlar uchun xorij kinolarini saralashdagi didi ham alohida maqtagulik. Bugun masalan, "Hukmdor Usmon" tarixiy serialini bilmaydigan, ko'rmaydigan kino tomoshabini kam. (O'z vaqtida shu serial Diniy Qo'mita tomonidan "diniy elementlari uchun" degan mantiqsiz mantiq sabab efirdan olib tashlanganda Kun.uz'da seriyali materiallar yozganim alohida tarix.)

O'zbekistonda barcha telekanal va nashrlardagi umumiy vaziyatni, ularni qiynaydigan muammolarni, jumladan, "to'q qizil" darajadagi senzura muammosini bilgan kishi sifatida va shunday sharoitda ham pozitivlikni saqlab qolib ishlayotgan "Mening yurtim" telekanali jamoasiga bundan keyin ham omad tilayman.

Yengilmang, oldinga borishdan to'xtamang va sizni siz qilgan tomoshabinni hamda soha oldidagi qarzingizni bir daqiqaga ham yoddan chiqarmang.

@haqiqatdaIlyos

Nuqtalar: “Tramp bu safar boshqacha prezident bo‘ladi” – Amerikadagi saylovlar yakuni haqida Navbahor Imamova bilan suhbat


5-noyabr kuni AQShda 47 prezidentlik saylovlari o‘tkazildi. Davlat rahbari lavozimi uchun o‘tgan saylovda demokratik partiyadan vise-prezident Kamala Harris, Respublikachilar partiyasidan — sobiq prezident Donald Tramp ishtirok etdi.

Ayni vaqtga kelib Amerika tarixidagi eng bahsli, eng keskin va qarama-qarshiliklarga boy o‘tgan saylovda g‘olib aniq bo‘lib ulgurdi. Respublikachilar yetakchisi Donald Tramp saylovda g‘oliblikni qo‘lga kiritgan va u hatto o‘zining “g‘alaba nutqi”ni qilishga hamda amerikaliklarga unga ovoz bergani uchun minnatdorchilik bildirishga ham ulgurdi. Saylovlar g‘olibining rasman e’lon qilinishi esa, vaqt masalasi.

Dasturimizning bugungi soni Amerikada o‘tgan ushbu saylovlar va Donald Tramp g‘alabasini ta’minlagan omillar haqida bo‘ldi. Mehmonimiz Amerika ovozi teleradiosi muxbiri Navbahor Imamova.

📹👉 https://youtu.be/XGDOOq4pgro

@haqiqatdaIlyos

2-noyabrdan 3-noyabrga o‘tar kechasi Toshkent shahri havosida zaharli zarrachalar miqdori 780 mkg/m3 darajagacha oshgan. Ifloslanishning asosiy sababi PM2,5 zarrachasi bo‘lib, JSST tasdiqlagan me'yordan 93,2 barobar ko‘p. Bu shusiz ham sifatsiz havodan yiliga 3 mingdan ortiq kishi vafot etayotgan poytaxt uchun yangi va dahshatli rekord. Ammo bundan ham dahshatlisini aytaymi?

Har qanday mamlakatda aholi xavfsizligiga tahdid paydo bo’larkan, odamlar zarur choralar ko’rish yoki shunday xavfni yuzaga keltirgan omillar yuzasidan hukumatidan hisob so’raydi va hukumat zudlikda kerakli choralarga boradi. Lekin ayni shu bugun, shu oy va shu yilda o’zbek hukumati oldiga zaharli havo bo’yicha qo’yilgan har qanday savol zoe. Chunki, bilamiz, ularning salohiyati muammolarimizga yechim topish darajasida emas. Ular shunchalik ojiz. Bu degani Toshkent hali yangidan-yangi rekordlarni urishda, odamlar esa vaqt o’tgan sayin ko’proq o’lishda davom etadi.

Aytgancha, biznikilar shu kunlarda ko’rishi mumkin bo’lgan yana bir chora bor, bu - zaharli havo haqida yozayotgan jurnalist va blogerlar huquq organlariga chaqiriladi va ovozi yopiladi. Mana shu biznikilarning salohiyati yetar asl daraja.

@haqiqatdaIlyos

— AES mamlakatimiz beliga bog’lanayotgan bomba. Afsuski, bu bombaning tugmasi qo’limizda bo’lmaydi.

Baxtiyor Karimov, olim

01.11.2024-yil.

@haqiqatdaIlyos

Shu o‘rinda Iqtisodiyot va moliya vazirligi tayyorlagan byudjetnomadagi yana ba’zi raqamlarga qarasak. Unga ko‘ra, 2024-yilda bir o‘quvchi uchun bitta darslik va ish daftarlarining o‘rtacha narxi 450−500 ming so‘mni (shundan mashq daftarlari — 100−150 ming so‘mni) tashkil etgan. Bugunga kelib bir to‘plam uchun 80 ming so‘m (tannarxning 16-18 foizi) miqdorida to‘lovni qayta tiklash taklif etilmoqda. Ushbu to‘lovlar hisobiga shakllangan 376,6 mlrd so‘m mablag‘ har yili o‘quvchilarni mashq daftarlari bilan ta’minlash xarajatlarining bir qismini qoplashga yo‘naltirilishi ta’kidlangan.

Endi shu raqamlarga qarab o‘n mingdan ortiq maktabda o‘qiyotgan 580 mingdan ortiq o‘quvchi uchun chiqariladigan darsliklar va bunga xalq puli – davlat byudjetidan ajratiladigan mablag‘ hamda undan nashriyot ko‘radigan foyda miqdorini tasavvur qilavering. Eng qo‘pol hisob-kitobning o‘ziyoq o‘shanda sohada kutilmagan muallif qanday, nima maqsadda paydo bo‘lib qolganini tushuntirayotgandek. Ijara to‘lovi yo‘qotiladi, ammo evaziga byudjet ajratmasi oshiriladi…

Fin tajribasiga asoslab ishlangan oxirgi darsliklar haqida hozir yozmayman, unga bahoni mutaxasislar allaqachon berib bo‘ldi va bu darsliklar bugun takror qayta ishlanish jarayonida. O‘qituvchi, o‘quvchi, ta’lim tizimi uni qabul qilmadi shekilli-da.

Xulosa

Sal cho‘zvordim, aytmoqchimanki, bizning hukumat ishlarida hech narsa uzoqni, hech qursa ikki yilni ko‘zlab, strategiya bilan qilinmaydigandek. Buni boshqa o‘nlab misollar qatorida yuzlab mutaxassislarning yillab tayyorlagan darsliklari bir kishining manfaati, aralashuvi va media kuchi bilan paydo qilgan buzuq muhit orqali to‘xtatib qo‘yilganida yana bir bor ko‘rdik. Mana endi o‘sha odam tizimdan chetlatilganda na bepul ijara, na ta’limda fin tizimi va na avvalgi darsliklar qolmoqda. Xo‘sh, qani sifatli darslik, qani ta’limda fin tizimi, qani bepul ijara? Nahotki, shunchalik ojiz, rejasiz bizning hukumat?!

Men hali avtohalokatlar sabab qilinib, haydovchilik guvohnomasini olish tizimi monopollashtirilgani, buning uchun OAV va blogerlardan qanday foydalanilgani, bozorga halol tadbirkorlik orqali kirmoqchi bo‘lganlar yo‘li qanday usullarda to‘silgani masalasiga kirmayapman. Avtohalokatlar ko'paygandan ko'paymoqda.

P/S: Aytib qo‘yay, post buyurtma asosida va bo‘lib ham shu kunlarda darslikchiga qarshi davom etayotgan ommaviy hujumlar doirasida yozilayotgani yo‘q. Men bunday kir ishlarga aralashmayman. Men shuningdek, butun boshli mamlakatda insonga qilingan har qanday suiqasdni qoralayman hamda tergov jamoatchilikka ochiq bo‘lishi, uning tashkilotchisi kim bo‘lishidan qat’i nazar jazolanishi tarafdoriman. Shunchaki, bu o‘yinlardan jabr chekadigan o‘quvchi-yu, zahmatkash o‘qituvchilarga achinasan kishi. Shu xayollarimni bildirib qo‘ymoqchi edim. Xayrli tun.

@haqiqatdaIlyos

Iqtisodiyot va moliya vazirligi e’lon qilgan 2025—2027 yillarga mo‘ljallangan Budjetnoma loyihasida maktab darsliklari uchun ijara pullarini qayta tiklash taklif etilmoqda. Ikki kundan beri tarmoqlarda ayni masala keng muhokamada va albatta, unda norozi tomon mutlaq ko‘pchilikni tashkil qilyapti.

Hozir yozadiganlarim orqali darsliklar ijarasi pulli bo‘lishi kerakmi yoki bepul mavzusiga aralashmoqchi emasman. Shunchaki bugungi muhokamalar va odamlarning hukumatdan noroziligini keltirib chiqarayotgan ayrim omillar bo‘yicha fikrlarimni qisqacha bildirib qo‘ygim keldi.

Hammasi qanday boshlandi?

Esingizda bo‘lsa, 2022-yilda Respublika Ta’lim markazi qator xalqaro tashkilotlar bilan qilgan bir necha yillik izlanishlari natijasida o‘sha davr uchun butunlay yangilik hisoblangan maktab darsliklari yaratish ishini yakunlaganini e’lon qildi. Qiziqqanlar izlab ko‘rishi mumkin, o‘sha paytda yangi darsliklar chindan, mazmuni, rang-barangligi va qulayligi jihatidan avvalo aprobatsiya uchun tanlab olingan o‘qituvchilar va bir qancha xalqaro tashkilotlar e’tirofiga sazovor bo‘lgan edi. Tabiiyki, yangi avlod darsliklarini chop qilish va maktablarga yetkazish xarajatlarining ma’lum qismini qoplash maqsadida o‘shanda amaldagi ijara to‘lovi narxini oshirish ham ko‘zda tutilgan. (O‘shanda bir dona darslik uchun yagona ijara to‘lovi 5 ming 707 so‘mni tashkil etgan va buni avvalgi o‘quv yilidagi miqdor (2 ming 740 so‘m)ga nisbatan 2 ming 967 so‘mga oshirish rejalashtirilgan edi.) Umuman, eslash o‘rinliki, bu tizim O‘zbekiston maktablarida 2023-yilga kelibgina joriy qilingan yangilik emasdi. Darsliklar uchun aylanma jadval (DAJ) asosida pul to‘lash mamlakat maktablarida o‘n yillardan beri mavjud amaliyot.

Xo‘p, jarayon shu bosqichga yetganda darslik maydonida endi kutilmaganda, ta’lim ishlaridan mutlaqo bexabar “qahramon” (keling, post davomida uni shartli shunday ataylik) paydo bo‘ldi. U tezda darsliklar ijarasi to‘lovi oshirilishidan xavotir bildirib chiqdi va bunga o‘ziga yaqin jurnalist hamda blogerlar tomonidan sun’iy yaratilgan norozilik kayfiyatini asos sifatida ko‘rsatdi. Esingizda bo‘lsa, o‘sha paytlarda chindan, bir guruh jurnalist va blogerlar yoppasiga darslikshunosga aylangan va bo‘lgan, bo‘lmagan kamchiliklarni bo‘rttirib ko‘rsatish orqali yangi avlod darsliklarini qoraga chiqarish kampaniyasida qatnashib bergan edi. Mediada go‘yo darsliklardan norozilik kayfiyati paydo qilinarkan, biroz o‘tib qahramon o‘z lavozimidan foydalanib uni yuqoriga yetkazgani va yuqorining bundan norozi bo‘lgani xabari bilan chiqish qildi. Shu bilan darsliklarga qilinadigan ijara to‘lovi butunlay to‘xtatildi. Go‘yo hamma xursand, xabarni yuqoriga yetkazgan esa xalq himoyachisi sifatida ikki karra qahramon.

Ammo ishlar shu bilan to‘xtamadi. Ko‘p o‘tmay bir necha yillik mehnat natijasi bo‘lgan yangi avlod darsliklarini chop qilish ilk nishonalar hali maktablarga yetib bormasdanoq to‘xtatilgani va fin tajribasiga asoslangan yanada yangi darsliklarni endilikda qahramonning kuratorligi hamda unga yaqin nashriyotlar “ko‘magida” chop qilinishidan xabar topdik. O‘shanda yangi avlod darsliklari mualliflari Shahidlar maydonida turib qilgan murojaati esingizdadir. “Bu katta mehnat bilan qilingan darsliklar. Keling, ishimizni qandaydir shubhali, biznes manfaati bor kishilar emas, mutaxassislar baholasin. Ular qandaydir kamchilik topishsa, buni tan olish va tog‘rilashga tayyormiz”, - degandi ular. Afsuski, mualliflarning chiqishlari telegram kanallardan nariga o‘tmadi, eshitilmadi.


Ba’zi hisob-kitoblar

Yashnoboddagi 3 mahalla aholisidan murojaat

— Yaqin 4-5 yil ichida Yashnobod tumani “Bog’bon”, “Olmos” va “Go’zal” mahallalarida harbiylar uchun o’nlab ko’p qavatli uylar qurilib, foydalanishga topshirilgan. Bugun ushbu mahallalarda o’n minglab aholi istiqomat qiladi. Ammo shu vaqtga qadar hududdan Toshkent ichkarisiga qatnaydigan avtobus yo’nalishlari tashkil qilinmagani katta muammo bo’lib qolmoqda. Bugun nomi keltirilgan mahallalar aholisiga xususiy bir firmaning yengil avtomobillari (damaslar) xizmat ko’rsatadi, lekin bu yo’nalish ham qisqa masofaga mo’ljallangan (metro, Aviasozlar bozori), shuningdek, aholi soni, talabiga to’la javob bermaydi. Boshqa avtobus yo’nalishlari esa nomi keltirilgan mahallalalarga uzoq, noqulay. Ularga chiqish uchun ham alohida transportdan foydalanish kerak. Tumanning ushbu uch mahalla aholisining muqim harakatlanadigan jamoat transportiga (avtobuslarga) ehtiyoji juda baland. Bundan tashqari, aholi soni ko’pligi bois ayni shu hududga yaqin metro bekatiga ham bosim katta. Amaldorlarimiz chiqib ko’rishsin, odamlar bugun metro vagonlarida sovet davridagi kabi qisilib, qiynalib, noqulay ahvolda harakatlanishga majbur. Iltimos, yo vagonlarni ko’paytiringlar va yoki metroning oraliq 10 daqiqali vaqtini qisqartiringlar. Boshqa hududlarda metroning oraliq vaqti 2-3 daqiqa, lekin nega bizda 10 daqiqa bo’lishi kerak? Yashnobod ham kichik tuman emas axir.

@haqiqatdaIlyos

📹👉 https://youtu.be/uDRr8FIfgfw?si=l_EQkU9-EpE8Fq1g

Nuqtalar: Siyosatdan qo‘rquv – o‘zbek jamiyati tafakkuridagi bu hisni qanday yo‘qotish mumkin?
 
… Qaltis lahzalar yo‘q,
qaltis umr bor,
mo‘r-malax nom aro yolg‘iz noming bor.
Lahzada titroqqa aylanib tursang,
demakki, ichingda bitta xoin bor.
O‘ldir,
ichingdagi xoinni o‘ldir,
volida ko‘ziga boqishdan avval,
ma’shuqa qo‘ynida yotishdan avval,
zulmat ummoniga botishdan avval.
Yo‘ldir bu,
nafsning botqog‘i emas,
qilichning damiday chaqnagan yo‘ldir.
Bu yo‘lga yuzingni burishdan avval,
O‘ldir, ichingdagi xoinni o‘ldir.
 
Dasturimizning navbatdagi soniga kirish, epigraf bo‘lgan bu satrlar 1980-yillar o‘zbek she’riyatining eng yorqin vakillaridan biri Shavkat Rahmon qalamiga mansub. Shoir inson ichidagi xoin deya ta’rif bergan qo‘rquv fenomeniga bag‘ishlagan ushbu she’r “Nuqtalarning bugungi soniga ma’naviy umurtqa vazifasini o‘tab beradi.
 
Demak, navbatdagi dasturimiz jamiyat tafakkuridagi siyosatdan, amaldorlardan qo‘rquv hissi, uning qanday, qayerdan paydo bo‘lishi va umumqo‘rquvni yo‘qotish yo‘llari haqida bo‘ldi.
 
Suhbat mehmonlari – etnopsixolog Ziyoda Rasulova, iqtisodchi va jamiyatshunos Jamshid Muslimov va huquq himoyachisi Abdurahmon Tashanov bo’ldi.

📹👉 https://youtu.be/jDYajRpEcSs

@haqiqatdaIlyos

Nuqtalar: Huquqiy oqibati yo‘q ikki qonun – xizmat ko‘rsatish va reklama sohasida o‘zbek tilining ahvoli haqida suhbat


Nuqtalar dasturining navbatdagi soni o‘zbek tili, aniqrog‘i, unga bog‘liq juda muhim va ayni paytda hukumatning til borasidagi siyosati samarasiniyam, samarasizliginiyam yaqqol ko‘rsatuvchi, shu ishlarga yuz bo‘luvchi bir yo‘nalish tahliliga bag‘ishlandi. O‘zbekistonda xoh davlat bo‘lsin, xoh nodavlat, xizmat ko‘rsatish sohasida o‘zbek tilining qo‘llanilishi va mamlakat hududida reklamaning tili masalasi.

Dastur mehmonlari – Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi huzuridagi bo‘lim boshlig‘i Abdurahmon Raupov va ayni masalalarni ijtimoiy tarmoqlarda eng ko‘p ko‘tarib kelayotganlardan biri, jamoatchilik faoli Obidjon Latipov bo‘ldi.

📹👉 https://youtu.be/rDS-EoBPVh8?si=MG22t-lWVRqv9vXY

@haqiqatdaIlyos

Til qadri...

Ssenariy muallifi va rejissyor: Shohruh Norqulov
Operator: Jasur Yusupov
Rassom: Erkin Xushmatov
Maslahatchi: Xurshid Abdurashid

Ijtimoiy rolikni suratga olishda qatnashgan va yordam bergan barchaga katta rahmat!

Asliddin Kamol aloqaga chiqdi, u bilan hammasi joyida. Tez orada o’zi o’tgan voqealar haqida batafsil ma’lumot beradi.

@haqiqatdaIlyos

Bloger Asliddin Kamol g’oyib bo’ldi

O’zbekistonlik bloger Asliddin Kamol 13-oktabrda Dubay aeroportida shubhali tarzda g’oyib bo’ldi.
Bu haqda Kanadada yashovchi jurnalist Ulug’bek Ashur facebook sahifasida ma’lum qildi.

Jurnalistga ko’ra, u Asliddin Kamol bilan oxirgi ko’rishgan kishilardan.

“Asliddin 13-oktabr kuni Toshkent vaqti bilan soat 00:32 da menga videochaqiruv qildi va "Meni Dubayga kiritishmadi. Pasportimni xodimlar olib, meni boshqa xonaga olib ketishyapti" deb gapirishga ulgurdi. Videoda u aeroportda edi”, deya post qoldirdi Ulug‘bek Ashur.

Ulug‘bek Ashur o‘z postida Dubaydagi do‘stlari aeroportga borib, xavfsizlik xizmati xodimlari bilan uchrashgani, ular Asliddin Kamolni ikki soat ushlab turganlaridan so‘ng, tekshirishib, chiqarib yuborishganini aytishgani haqida ham yozdi:
“Lekin buni tasdiqlovchi videotasvirlarni ularga ko‘rsatishmagan... Asliddin Kamol shaharga chiqib ketmagan... Agar shunday bo‘lganida u hammamizga "Men chiqdim, xavotir olmanglar, taksiga o‘tirdim" deb xabar berardi”.

Yuridik ma'lumotga ega Asliddin Kamol bloger sifatida tanqidiy postlari bilan tanilgan. U ikki yildan buyon Birlashgan Arab Amirliklarining Dubay shahrida yashab kelayotgan bo’lgan.

P.S: Texnika va texnologiyalar rivojlangan davrda, bo’lib ham yuzlab kameralar o’rnatilgan Dubay aeroportida bir insonning shunchaki yo’qolib qolishi tasavvur qilib bo’lmas holat.

Bugunga kelib qator xorijiy OAV bloger Asliddin Kamolning g’oyib bo’lishi yuzasidan o’z manbalariga tayangan holda xabarlar ulashmoqda. Ammo ular ham hozircha versiya va rasmiy, ishonchli xabarni O’zbekiston tomoni bildirishi kerak.

Umid qilamiz, Dubaydagi O’zbekiston elchixonasi va konsullik Asliddin Kamol taqdiriga befarq bo’lmaydi. Eshitishimcha, elchixona blogerning yaqinlaridan bu haqda 13-oktabr kuniyoq murojaat qabul qilib olgan.

@haqiqatdaIlyos

Nuqtalar: "Nomaqbul shaxslar qonuni" — O'zbekiston hukumati uni kimlarga nisbatan ishlatadi?

Endilikda O‘zbekistonning davlat suverenitetiga, hududiy yaxlitligiga va xavfsizligiga zid bo‘lgan, O‘zbekiston xalqining sha’ni, qadr-qimmati yoki tarixini tahqirlovchi gaplar aytgan chet el fuqarolari O‘zbekistonga kiritilmaydi, agar ular O‘zbekistonda bo‘lsa, deportatsiya qilinadi va yana qator taqiqlarga duchor bo‘ladi.

"Nuqtalar"ning navbatdagi soni avvalroq qonunchilik palatasi deputatlari qabul qilgan va 20-sentabr kuni Senatda ma’qullangan, shundan so‘ng imzo uchun prezidentga yuborilgan “O‘zbekistonda chet el fuqarolarining va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslarning huquqiy holati to‘g‘risidagi qonunga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish haqida”gi qonun tahliliga bag‘ishlandi. Bizningcha, qonunda va uning amaliyotda ishlashi, qanday ishlashi bo‘yicha tushunish juda muhim bo‘lgan qator bandlar bor.

Dastur mehmonlari – siyosatshunos Farhod Tolipov va Qonunchilik palatasi sobiq deputati Rasul Kusherbayev bo'ldi.

📹👉https://youtu.be/Vi2yPU0NYqo?si=plCNQsTNjMzK0-RP

@haqiqatdaIlyos

Bizga xolis jurnalistika kerak

Kecha YXHTning Varshavada o‘tayotgan anjumani doirasida Nyu-Yorkdagi Jurnalistlarni himoya qilish tashkiloti vakilasi bilan so‘zlashdik. Tabiiyki, suhbat so‘z erkinligi va hamkasblarimiz himoyasi borasida kechdi.

Xalqaro tashkilot vakilasiga ko‘ra, ko‘pchilik hamkasblarimizning professional faoliyatidagi nuqsonlar, ya’ni tarafkashlik, muayyan buyurtma va shartnomalar asosida ishlashi nafaqat bizga, balki xalqaro tashkilotlarga ham ma’lum. So‘nggi yillarda javobgarlikka tortilgan bir necha bloger, jurnalist do‘stlarimiz faoliyati va ularni himoya qilish masalasida biroz tilimiz qisiqdek.

Birniki mingga, degan naql ishlaydi bu yerda. Hukumatlar ham bunday vaziyatlardan samarali foydalanadi. Shu boisdan ham halol va obyektiv media maydonni yaratish, u yerga tasodifiy va tirraqilarni kiritmaslik o‘zimizning zimmamizdagi ma'suliyatdir.

Bizga manfaatlardan uzoq xolis jurnalistika kerak. Bu maydonni yarata olsak, so‘z erkinligi prinsiplarini xalqaro maydonda ham himoya qila olamiz. YXHTning anjumani doirasidagi bugungi majlisda shunga amin bo‘ldim.

Abdurahmon Tashanov, Inson huquqlari “Ezgulik” jamiyati raisi.

@haqiqatdaIlyos

Kecha Yevropada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti (YXHT)/ Demokratik Institutlar va Inson Huquqlari Byurosi (DIIHB)ning saylov kuzatuv missiyasi vakili Pietro Tesfamariam bilan uchrashdik.

Uchrashuv davomida kuzatuvchi bilan bu yilgi saylovlarning mamlakat uchun ahamiyati, siyosiy partiyalar, saylovlar davrida jurnalistlarga uni yoritish uchun yaratilgan sharoitlar va O'zbekistonda so‘z erkinligining joriy holati haqida fikr almashdik.

Tashkilot vakili shuningdek, jurnalist sifatida o'tgan va hozirgi davrdagi faoliyatim bilan yaxshi tanishligini aytib, kelgusi rejalarim haqida so'radi. Janob Tesfamariam bilan muloqotimiz o‘zaro ishonch va izchillik ruxida o‘tdi.

@haqiqatdaIlyos

Universitetda 1 semestr viruslarga oid fitopatologiya fanini o’qiganmiz. Hozir bu fandan ko’p narsa esimda qolmagan-u, lekin viruslarning uncha-bunchaga o’lmasligi, qulay muhit va sharoit paydo bo’lishi bilan yana qaytib tirilishi, joylashgan organizmini zararlashda davom etishini bilaman.
Masalan, ba’zi viruslar sovuq va namgarchilikni yaxshi ko‘radi, shunday muhitda juda tez ko‘payadi va tarqaladi. Ba’zilari esa aksincha, iliq va issiq havoni yaxshi ko’radi, bu ular uchun qulay muhit hisoblanadi.

Endi, agar hech bir ishni majburlovsiz tashkil qilolmaydigan rahbarlarni ham shartli virus deb olsak, oxirgi vaqtlarda ularning ko’payishi va hamma tomonni rasvosini chiqarishi uchun qandaydir qulay muhit paydo bo’lgandek taassurot uyg’onmoqda. Keling, yaqin haftalarda tez-tez ko’zimiz tushayotgan yangiliklarni eslaymiz:

1. O’qituvchilarning paxtaga jalb qilinayotgani va terimga chiqmagan taqdirda ular o’zining o’rniga ikki terimchi topishga majburlanayotgani haqida xabarlar tarqaldi (Senat tezda munosabat berdi va bu jinoyat oqibatlaridan mas’ullarni ogohlantirdi).

2. Oxirgi vaqtlarda tadbirkorlarni quyosh panellari o’rnatishga majburlash holatlari ko’paygan. Tadbirkorlarning ko’pchiligi quyosh paneli o’rnatish bo’yicha topshiriq olgani, o’rnatmaguncha ularning binosi elektr va gazdan uzilgani (bu orqali million va balki, milliardlab zarar ko’rishayotgani) haqida yozmoqda. Ammo bu kabi holatlarga hozircha hech kim, hech bir idora aniq va qat’iy munosabat bilan chiqmadi.

3. Gazeta va jurnallarga majburiy obunalash holatlari yana qaytgandek. Har holda turli hududlardan menga murojaat yozayotgan tibbiyot birlashmasi xodimlariga ko’ra, ularning idorasiga ko’plab nomdagi gazetalarga obuna tashkil qilish vazifasi yuklatilgan. “Bu safar ishlar avvalgidan farqli ixtiyoriy obuna niqobi ostida qilinmoqda. Hammasi tavsiyaviydek ko’rinadi, lekin aslida majburiy”,- deydi bog’langanlar. (Buni viruslarning mutatsiya xususiyatiga o’xshatdim).

Mamalakatda viruslar bilan bog’liq shunday gaplar. Ularga qulay, noqulay muhit javobgarlari ogoh bo’lishi kerakki, qarshi kurash choralari kuchaytirilmasa, bu virus degani bir ofat. U ozgina qulay muhitga tushdimi, o’lishi qiyin. O’z vaqtida qattiq kurashilmasa ko’payib ketadi va islohot deya aytib kelinadigan butun tizimlarni tezda yeb bitirishi ham hech gap emas.

Muhitni tushundingiz a, qonun muhiti haqida gapiryapman. Shu muhitda immunitet pasaygandek ko’rinmoqda oxirgi vaqtlar.

@haqiqatdaIlyos

35 yil: o‘zbek tilining obro‘si maqomiga mosmi?

Yana sanoqli kunlardan keyin, 21-oktabrda o‘zbek tili bayramini nishonlaymiz. Shu kuni tilimizning davlat tili maqomini olganiga 35 yil to‘ladi.

Bu o‘zbek tilini ta’lim muassasalarida o‘qitishdan boshlab, uning sofligini ta’minlash, ilmiy, zamonaviy va kompyuter tiliga aylantirish, rasmiy qo‘llanishdagi holati yoki xorijda o‘qtishgacha bo‘lgan barcha ishlar natijasi va qo‘lga kiritilgan yutuqlar-u, kamchiliklarni sarhisob qilish uchun yetarli muddat.

Xo‘sh, 35 yil o‘tib O‘zbekistonda o’zbek tili bilan bog‘liq bugungi vaziyat qanday va u bayram qilinadigan ahvoldami?

Olimlar, soha mutaxassislari-yu, jamoatchilik faollari tilimizning bugungi holati haqida qanday fikrda?

"Vatandosh" intellektual klubining “O‘zbek tili: kecha, bugun va ertaga” mavzusida o‘tgan navbatdagi yig‘ini ana shu savollar tahliliga bag‘ishlandi.

📹👉 VIDEONI TOMOSHA QILISH

@haqiqatdaIlyos