Bobil Kutubxonasi

Odamlarga naqadar kerakligingni issig’ing qirqqa chiqib, kun bo’yi uxlagan payting telegraming to’lib ketganidan ham bilish mumkin.
Bulardan ba’zilari “Mirzohid, tarjima to’lovi ertaga tashlanadi” yo “hal qildik” kabi yoqimli xabarlar bo’lsa…

Ba’zilari singlingdan kelgan bezbetlarcha “kontraktimni qachan tashes🗿” xabari bo’ladi.


Yaxshi xabarlar ko’payaversin. 🤧

Keyingi Istanbul safarida ziyorat rejasi…

Istanbul Bo’g’ozining labidagi Ahmad Afif Posho yalisi.

Yali - Usmoniylar davrida Bo’g’ozning suvga yaqin joyida qurilgan koshonalar. Ba’zi yalilarning yarmi suv yuzida, yarmi yerda bo’ladi.
Bir koshonaning yali bo’lishi uchun undan shundoq chiqqaningizda oyog’ingiz suvga tegishi kerak. Bunday yalilarni Labidaryo deb ham atashgan.
Yali so’zi ba’zi manbalarga ko’ra dengiz sohilni yalaydigan nuqta yo dengiz yalagan koshona ma’nosini bildiradi.

Shu rasmdagi Afif Posho yalisi… Xuddi she’rdek go’zal…
Bu yil 125 yoshga kiribdi.

#jarayon

🐉 Qirollar bizning yurtda...

Siz ham kutdingiz, biz ham kutdik. Va nihoyat, «Qirollar to‘qnashuvi» kitobining tarjimasini oldik. Tarjima birinchi o‘qish uchun mutaxassisga berildi. Oldinroq aytganimizdek, kitobxonlarni nashr jarayoni bilan tanishtirib boramiz.

Tez orada, tez kunda deyishga hojat yo‘q, hammasiga o‘zingiz guvoh bo‘lasiz. «Qirollar to‘qnashuvi»ni birgalikda tayyorlaymiz 📇

🔸Zabarjad Media – eng yaxshisini ilinamiz!

Butun boshli falsafa olami:

Ahloqli bo’l, chunki… bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla.

Faylasuflarni bema’niga chiqargan G’azzoliy:

Ahloqli bo’l, chunki Alloh shunday buyurdi.

I admire him, that was a badass move.

Kanalga yetti minginchi bo’lib qo’shilgan obuna uchun sovg’a bor.
Va, u obuna “men shu kishining tavsiyasi bilan kirdim” desa, o’sha bobilni tavsiya qilgan kishiga ham alohida sovg’a bor.

Sovg’alar har xil bo’lishi mumkin. Kim biladi, balki orasida “Qirollar To’qnashuvi” ham bo’lar?

@bobil_kutubxonasi

Kecha soat allamahalda bir talabadan shunday mail kelibdi.

Hurmatli Domla,

Bilaman, ahmoqona tuyulishi mumkin, lekin darsingizdan 10 ball olib yiqilganimni o’qigach qattiq xafa bo’ldim. Bu holatda qo’shimcha biron vazifa bersangiz va u orqali bahoyimni balandlatsangiz bo’larmikan?

Sizni qanchalik yaxshi ko’rishimga qaramay, bilaman, keyingi yil meni darsingizda ko’rishni istamaysiz. Shuning uchun bu vazifa ishi ikkovimizga ham foydali bo’lardi.

Hurmat bilan…


Rosti, vazifani qo’ying, qizning jur’ati uchun ham ellik ball bergim keldi. Odatda, talabalardan kelgan maillarning asosan subject’larini o’qiymiz. Lekin, buni uch martacha o’qidim va “okay girl” deb javob yozdim. Hech yo’q uni ko’rishni istamasligimga aqli yetibdi. Demak, umid bor. 💀

- You need help?
- Desparately.

@bobil_kutubxonasi

Bolaligimda sigirlarimiz bo'lardi. Aslida, har uchta uyning bittasida sigir bor edi. Podaga qo'shardik. Podachi ust ko'chadan hushtak chalib o'tar, biz bolalar esa sigirlarimizni ko'cha boshiga olib chiqardik.
Bir kuni podach oilasini olib Qozog'istonga ishlagani ketdi. Undan keyin mahalladan podachi chiqmadi. Odamlarning mol boqishga vaqti bo'lmagani uchun endi yakkam-dukkam uyda sigir bor. Sut, qatiq qahat.
Bunga nima sabab bo'lgandi?
Chinozni Chinoz qilgan o'sha qadim daryolari bo'g'izlangandi. Tabiiy baliqchilik tugatilib, daryolarda to'g'on ochildi, sun'iy baliq fermalari qurildi. Sohillar tosh zavodga aylantirildi. Natijada, bizning mahalladagi to'qayga suv kelmadi, o't bitmadi. Podachi pul topolmagani uchun emas, podasiga o't berolmagani uchun ketdi.
Bir podachining ketishi ostidagi sabablar... Bir qarashda o'ta oddiy, ammo chidab bo'lmas siyosiy hamdir. Gap faqat iqtisodiy sabablarda ham emas. Chinozning o'zligi yo'qolgandi. Endi u faqat baliq restoranlarida Toshkentdagi boylarni mehmon qiladigan sun'iy istirohat bog'iga aylandi. Endi otam daladan kelgach qarmog'ini olib Chirchiqqa tushmaydi. Endi hech qaysi bola baliq tutgan payt baliq og'irligidan qarmog'ini uzgach o'tirib yig'lamaydi.
Bir daryoning o'limi, bir podachining ketishi. Markes romanlarini eslatadi menga. U baliq fermalari Chinoz emasdi. Qaqrab yotgan daryo izlari Chinoz emasdi. Baliq isi tark etgan ko'chalar, sigirlaridan ayrilib, axlatxonaga aylangan adirlar Chinoz emasdi. Daryolarga qo'shib bolaligimizni ham bo'g'izlashgandi...

Va, Markes aytganidek, kunlardan bir kun shaharchaga qandaydir begona kirib keladiyu barini yakson qiladi...

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Qizilishtonni hamma xalqlar uning daraxt gavdasini tumshug’i bilan teshib, ichidagi qurtlarni yeyishiga asoslanib nomlaydi. Masalan, turkchada ağaçkakan - daraxt teshar, inglizcha woodpecker - daraxt cho’qigich.
Biz esa uni qizil oyoqlaridan ilhomlanib qiziqilishton deb ataymiz.

Shu yerdan ham bilsangiz bo’ladi, o’zbek xalqi sizni qilgan ishingiz emas, kiygan ishtoningiz yo tashqi ko’rinishingizga qarab baholashini.

Qizilishton uchun adolat.
Mehnat mehnatdir. ✊

@bobil_kutubxonasi

Fikrlashga Jur’at Et!

Biz ko‘rib turgan bugungi rivojlangan dunyo har narsani so‘roqlashdan qo‘rqmaydigan, xurofotlarga qarshi chiqa oladigan, dunyoni o‘zgacha ko‘z bilan ko‘ra oladigan, yangiliklar qilishga intiluvchan, telbalarcha tasavvurlarga boy, fikrlashga jur’ati yetguvchi insonlar tomonidan barpo etilgan. Ishonchim komil, bizning oramizda ham xuddi shunday ishtiyoqmand yoshlar talaygina. Ularning qo‘llariga bilim manbai bo‘lib xizmat qiluvchi kitoblarni tutqazsak bas. Aynan shunday mas’uliyatli vazifaga ozmi-ko‘pmi o‘z hissamizni qo‘shish maqsadida "Cosmos Books" Nashriyotiga asos soldik.

Cosmos nashriyotining asosiy maqsadi ham o‘zbek jamiyati orasida ilmiy fikrlashni rivojlantirish, yoshlar orasida fantastik dunyolar haqidagi taassurotlarni yaratish, fikrlashga tashna kitobxonlarga klassik adabiyot durdonalari-yu falsafiy tafakkur namunalarini taqdim etish, geek madaniyatining sarhadsiz dunyosini o‘smirlar hayotiga olib kirishdan iboratdir.

Nashriyotimizda asosan quyidagi 3 turkumni o‘z ichiga olgan kitoblar nashr qilinadi:

CosmoScience — ilmiy-ommabop, ilmiy va falsafiy adabiyotlar;

CosmoGeek — fantastika, ilmiy fantastika, sarguzasht, manga, komiks, manhwa, mifologiya va dahshat janrdagi romanlar;

CosmoClassic — rus, amerikan, nemis, yapon va boshqa xalqlarning klassik adabiyot durdonalari, badiiy-falsafiy, detektiv va she’riy adabiyotlar.

Asli nashriyot ochilganiga bir yil bo‘lib qolgan bo‘lsa-da, podadan oldin chang chiqarmaslik maqsadida tarjima kitoblarimiz yakunlangunga qadar bu haqida e’lon berishni afzal topmadik. Endi esa yangi kitoblar va kelajakdagi rejalarimiz haqida keyingi postlarimizda ma’lumot berib boramiz.

Gapning indallosi shundaki, ayni damda uzoq va mashaqqatli yo‘l bo‘sag‘asida turibmiz. Sizdan yagona umidimiz — savol berishdan, izlanishdan va ilm o‘rganishdan to‘xtamang. Muhimi Fikrlashga Jur’at Eting. Shu orqali bizga ko‘maklashgan bo‘lasiz.

@cosmosbooks

Yaxshi bir ish bo'ldi. Bo'lishgim keldi.
Anqarada Qiziloy nomli tashkilot bor. Bu tashkilot qon kerak bo'lgan bemorlar uchun turli shohobchalarda odamlarni donor bo'lishga undaydi. Olingan qon tahlil qilinib, kerakli bemorlarga beriladi.
Qiziloyga qon berish Anqarada an'anaga aylangan. Qon berish orqali agar gemoglobiningiz yaxshi bo'lsa, hech qanday zarar ko'rmaysiz. Qaytanga, tahlillar asnosida qoningizda nimadir kam bo'lsa, bilib olasiz. Gemoglobiningiz kam bo'lsa, shundoq ham o'zlari qon olishdan avval barmog'ingizdan olingan bir tomchi qon tahlili orqali darrov aytishadi.

Ishqilib, universitetda uch-to'rt kishilik do'st guruh bu yilni yaxshi sh bilan boshlaylik, dedik. Markazga bordik. Hamma jarayonlar bitgach, gemoglobinimizni tekshirgan hamshira yonimizga keldi va mening ismimni o'qidi.

- Qon guruhingizni bilarmidingiz?
- Ha.
- Bu qon guruhining kamyobligini bilarmidingiz?
- Hech qiziqib ko'rmabman.
- Qon guruhingiz chindan kamyob. Avval juda qiynalardik.

Bundan, ehtiyojmandlar uchun xursand bo'lsam, boshqa tarafdan Xudo ko'rsatmasin ertaga menga nimadir bo'lsa ishim qiyin, deb qo'ydim.
Qon berdik. Uyga qaytdim. O'zbekligimga borib, garchi hamshira biz juda kam olamiz, organizmingizda qon kamayishi deyarli sezilmaydi, uch kunda tana olingan qonni qaytadan ajratadi, desa ham jigar qovurdim.)))

Bugun markazga bergan telefon raqamimga sms keldi. Qonim turli tekshirish va qayta ishlashlardan o'tgach, Turkiyaning Sakarya viloyatidagi oqqon kasaliga chalingan yetti yashar qizaloqqa berilibdi. O'zimdan faxrlandim. Albatta uning kimga berilishi meni dahldor qilmasdi. Bemorning yoshi, jinsi bo'lmaydi. Lekin, bir murg'akka ketgani boshqacha ta'sir qildi. Ham, qonning kamyobligi sabab anchadan beri kutishayotgan ekan. Qizcha to'liq tuzaladimi bilmadim. Eshitishimcha, bu kasallikka chalingan bolalar uchun qon bilan birga hujayra va ilik donorligi ham kerak ekan. Uni esa askarlar va shunga o'xshash kuchli kishilardan olishadi. Mayli, oz bo'lsa-da yordamim tekkani ham baxt.
Erkaklar 4 oy, ayollar esa 3 oy oraliqda, 18 yoshdan oshgan va 50 kilogramdan og'ir bo'lish hsarti bilan qon berishlari mumkin ekan.

Bizda ham shunday donorlik markazlari bordir. Siz ham qon berib, kimgadir umid bo'lishingiz mumkin. 🌻

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Bugun bakalavrlarniyam o’zimniyam imtihonlarim bitdi. Qayta topshirishga qoladigan bo’lsalaring kirmalaring, dedim.

Dobby endi ozod 🤓

Qishlog’idan mehr ko’rmagan bola ulg’aygach, o’sha mehr taftini his qilish uchun qishlog’iga o’t qo’yarmish…
Ba’zan qilayotgan ishim shu emasmikan, deyman.

@bobil_kutubxonasi

Shu postga ko'zim tushib qoldi. Va, postdagi ishlatilgan til qiziq tuyuldi.
Diniy ekstremizm va terrorga hammamiz qarshimiz. Sekulyar sifatida men-ku mayli, lekin ekstremistik bir taassurotning yaralishi eng avvalo dindorlar zarariga ishlaydi. Mayli, buni bir chetga qo'yamiz. Diniy bilimi bo'lmay bahsga kirish nafaqat davlat qonunlari, balki insoniy-ahloqiy qoidalarga ham zid. Bu hamma masalaga tegishli. Tarix, ilm, san'at... Bilimingiz bo'lmasa, o'zingizni sharmanda qilmang, ozodligingizga rahna solmasin bu jaholat, ham, bu qilig'ingiz bilan yurtimiz musulmonlari sha'niga tushgan dog' ham bo'lmang.

Faqat meni o'ylantirgani ikkinchi xatboshidagi katta harflar bilan yozilgan ogohlantiruv. Biz qachon siyosat, davlat mafkurasi va siyosatchilar, davlat xodimlari hamda vakolatli organlarga qarshi kayfiyat uyg'otamiz? Tanqid va tahqir orasidagi chegara qayerda? Va, eng achchiq savol shuki, haqqoniy tanqid va buzg'unchi tashviqot orasidagi chegarani amaldorlar belgilaydimi yo xalqning o'zi? Shu savolga javob berilgan payt demokratik baholash o'z o'zini ifodalagan bo'ladi.
Deputatlar, vazirlar, hokimlar... Tuhmat qilish, davlat xizmatini buzib ko'rsatish, mafkuraviy kuduratni qo'zg'atish albatta jinoyat. Ammo, bajarilmagan va'dalarni so'roqlash, adolatsiz qarorga qarshi chiqish, ostida siyosiy elitizmga yarashmaydigan avom adovati yotgan ishlar bo'yicha tanqidiy fikr bildirish...

O'zbekistonda senzuraning borligi va yo'qligi haqida gaplashgandik qachonlardir. Va, bu suhbat oxirida shunday xulosa qilgandik: Davlat tomonidan belgilab berilmagan senzura senzuraning eng beshafqat shaklidir. Qonunan senzura yo'q, ammo yozilmagan qoidalar bor. Ularni buzganingda o'zing bilib buzdingmi yo bilmay farqi yo'q, kaltak kelib boshingda sinaveradi.
Yuqoridagi ogohlantiruvda ham shu muammo bor. Qanchalar yaxshi niyat bilan yozilgan bo'lmasin, har kim uni o'z maqsadida ishlataveradi.
Bir hokimga tuhmat qildingmi? Marhamat, jazolan. Ammo, u hokim qilgan yomonlikni haqli ravishda tanqid qilganingda ham aynan mana shu g'aliz ogohlantiruv, qayerdan boshlanib qayerda tugagani noma'lum cheklov sabab umring xazon bo'lishi hech gapmas.

Qonunlar va davlatga oid cheklovlarning tili aniq va tiniq bo'lishi shart. Toki, har kim uni o'zi istaganidek moslab olavermasin.
Holbuki, demokratik ifoda erkinligi kishilarning uni qanday tushunishi yo umumiy/an'anaviy qoidalar, shaxsiy xohishlar doirasida emas, bevosita aniq belgilangan qoidalar asosida ishlaydi.

Ps. Rasul Kusherbayev men hurmat qilgan siyosatchilardan. Ushbu xabari va xalqni o'ylab ko'rsatgan ogohligi uchun ham minnatdorlik bildiraman.

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Audiokitob tinglashni odat qildim.
Kasbiy kasallikmikan bilmadim, lekin nima o’qisam yo eshitsam, ichimda o’zbekchaga tarjima qilib ketaveraman.
O’tgan kuni Sally Rooney’ning “Intermezzo” romanini tinglash asnosida qiynalayotganimni sezdim. Romanni miyamda o’zbekchalashtirishga qiynalayotgandim.
Keyin tushundimki, “Taxtlar O’yini” va “Qirollar To’qnashuvi” sabab tarjima tilim tarixiylashibdi. Zamonaviy asarlardagi til meni qiynayotgandi. Qadimgi diyorlar, tarixiy atamalar, saroy lisoni… Bularni o’gira turib, kundalik o’zbekcha o’rniga turkiy nafas ufurib turgan, nisbatan she’riy o’zbekchaga sho’ng’igandim.
Avvaldan hech narsa deb bo’lmaydi, lekin zamonaviy asar o’girolmasam kerak. Fantastika, tarixiy asarlarga o’granibdi tilim.
Bu yomonmi? Albatta yo’q. Qaytanga o’zimni erkin his qildim. Chunki, avval hamma o’qigan kitoblarimni “bu tarjima bo’lishga arzirmikan” deb o’qirdim. Endi esa zamonaviy asarlarni faqat o’zim uchun o’qishim mumkin. Yo’qsa, bugungi romanlar tarjimasida ham “minba’d”, “muntazir” kabi so’zlarni ko’rib qolishingiz mumkin.)

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Kitob ihlosmandlari uchun o’zbek Telegram sferasining eng sara manbalari: Bookblogerlar

Massaget O’z O’quvchilarini Yetishtiradi!

Ma’lumki, yaqin kunlarda Advanced English darslari ochiladi. Creative Reading sifatida ham nomlanishi mumkin bo’lgan ushbu uch oylik darslarda o’quvchilar inglizcha matn o’qish, tahlil qilish, u haqida taqriz yozish va og’zaki muzokara o’tqazish ko’nikmalarini shakllantirishadi.

Garchi darslar to’lov asosida o’tsada, Massaget o’z o’quvchilariga kichik imkon bermoqchi.
Siz darslarga bepul qo’shilib, mutolaa, yozish va fikrlash qobiliyatingizni bepul shakllantirishingiz mumkin. Yagona shart esa Massagetning kelajakda nashr qilinishi rejalashtirilayotgan kitoblari bo’yicha o’z mulohazalaringizni nashriyot faollari bilan bo’lishish, xolos.

Shu zaylda biz ham hali kitoblar nashr qilinmay turib, tashqaridagi o’quvchilar fikrini olgan bo’lamiz.

Kursga qo’shilishning asosiy talablari esa B2 darajasida ingliz tilini bilish va darslarga faol qatnashishdir.

Murojaat uchun: @willemesque


massaget - mardlarcha tasavvur qil!

Yaqinda Netflixdan The Chair nomli serialni bitirgandim. Undan avval esa Julia May Jonas qalamiga mansub Vladimir romanini o'qidim. Ikkovi ham Amerikadagi universitet hayoti va muammolari haqida. Serial va kitob adabiyot fakultetlaridagi to'qanshuvlarni o'z ichiga oladi.
Garchi faqat bundan iborat bo'lmasada, har ikki asardagi bir narsa e'tiborimni tortdi. Amerikadagi adabiyot fakultetlari yoshlarni qiziqtirolmayotgani sabab byudjetlari universitet tomonidan cheklanib, qari professorlar nafaqaga chiqishga majburlanayotgani va boshqa yangi domla olinmayotgani. Serialda yoshlar endi kompyuter yo biznesga oid bo'limlarga yo'nalishayotgani, ijtimoiy fanlarning davri o'tgani aytiladi. Bugun kitob o'qish orqali pul topolmaysiz.
Bir qarashda bu gap mantiqlidek tuyuldi. Faqat, darsga yoshroq domla kirib, adabiyotda jinsiyat kabi mavzularni qiziq ochib bera boshlaganidan so'ng auditoriyalar to'la boshladi. Gap faqat mavzuda ham emas. Yangicha qarash shakllansa, qiziqish ham ortadi. Yangicha qarash bilan yaratilgan yangicha bilim bilan talabalar ham kelajakda pul topishlari mumkin bo'ladi.
Buni boshqa taraflama o'ylab ko'rdim.
Menimcha, dunyo bo'ylab adabiyot fakultetlariga bo'lgan qiziqishning kamaygani faqat pulda ham emas. Endi faqat rus tili yo o'zbek filologiyasiga ixtisoslashgan bo'limlar faqat rus yo ona tili o'qituvchilarini ishlab chiqaradigan zavodga aylanib qolgan. Xalqlarning o'ziga xos an'anaviy shaxsiyati o'lib, globalizm davrida butun dunyo yahlit qishloqqa aylangan mahal yoshlar to'rt yil umrini bittagina adabiyotga bag'ishlagisi kelmaydi.
Bashorat deb o'ylamang, lekin kelasi yigirma yilda bitta xalq tili va adabiyotiga ixtisoslashgan fakultetlar yopilib, o'rniga umumiy adabiyot yo qiyosiy jahon adabiyoti kabi bo'limlar ochilsa, ajabmas. Chunki, til o'rganiladi, desak sun'iy ong sabab uning ham ahamiyati asta kamayib boryapti. Bugun bizga yahlit jahon adabiyotini o'rganib, u bo'yicha tahlil qiloladigan odamlar kerak.
O'zbekistonda o'zbek adabiyotinigina o'rgansam, yorilib o'lgan bo'lardim. O'zbek bo'lib, Turkiyada Amerikan adabiyotini o'qish esa ancha asqotdi. Bir vaqtning o'zida uch xalq adabiyoti, madaniyati va tarixini qiyoslashga imkon topdim.
Bugun biz universitetlarda asosan tahlil va tanqid qilish metodlari, nazariya va mantiqiy fikrlash, qiyoslash, tadqiqot o'tqazish yo'llarini o'rganishimiz kerak. Birdan ortiq til va adabiyotni qiyoslay olishimiz zarur. Chunki, bittagina mamlakat adabiyoti bilan filolog bo'lolmaymiz. O'zbekcha yoki inglizchaning o'zi yetmaydi. Boshqa adabiyotlarni O'rganmagan odam Navoiyni tahlil qilgan payt bugunga mos fikr bildirolmaydi, adabiyot tarixchiligi va tadbilnavislikdan uyog'iga o'tolmaydi. Bu esa filologiya emas.
Amerikada shu bois masalan faqat ingliz yo amerikan adabiyoti degan yo'nalish yo'q. Bitta English degan departament ochiladi va uyoqda talabalarga ingliz tilida gaplashiladigan hamma xalqlar, Britaniya, Amerika, Kanada, Hindiston, Afrika o'lkalari va Avstraliya kabilar bilan birga nazariya ham chuqur o'rgatiladi. Albatta italyan yo yunon tillari ham bor, lekin bular ko'pincha o'sha davlatning moliyaviy yordami orqali Harvard, Northwestern kabi katta universitetlarda o'qitiladi.
Talabalarning adabiyot yo'nalishiga bo'lgan qiziqishining so'nishi ham shundan.
Bittagina adabiyot bilan cheklanmang. Doimiy qiyoslashgina bizni bugungi o'zbek filologik o'pqonidan qutqarishi mumkin.

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Magistraturani bitirgach keyingi hayotim haqida qaror qabul qilayotgan men.

@bobil_kutubxonasi

Buni yaxshi yangilik deyish mumkinmi, bilmadim...

Qizning pochchasi advokat ekan. Qiz uydagilariga buni aytgach, pochchasi prokuraturaga ariza beribdi. Yana boshqa ko'ngilli advokatlar ham bu ishga aralashgach, Anqaradagi prokurature ikki soat ichida ishni sudga oshirib, haligi qo'shnilar va sotuvchini uyidan oldiribdi.

Yaxshi yangilik deymanu lekin hali qaror chiqmagani uchun ichim chiqmadi. Turkiyada hatto o'z ayoli ajrashishni istagani uchun o'ldirgach ham shartli ravishda ozodlikka chiqib ketganlar bor. O'rtada dalil yo'qligi va guvoh yetishmasligi sabab holat chigallasharkan.

Kamiga, faqat bir qizning yaqin odami advokat bo'lib, boshqa advokatlarni ham bu ishga olib kirgachgina chora ko'rilishi Turkiyada bunday ishlarning qanchalik dahshatli darajada korrupsiyalashganidan darak.

Jazo olishsin, ishqilib... Bu qizning yarasiga malham bo'lmaydi, ammo baribir...

Kecha universitet guruhida bir tortishuv boshlandi. Magistraturadagi qizlardan biri yakuniy imtihon haftasining o'rtasida hech kimga aytmay viloyatiga ketib qolibdi. Odatda bunday masalalar guruhda muhokama qilinmas, to'ppa-to'g'ri dekanatga berilardi. Ammo, bu gal kafedra rahbarining chindan jahli chiqqan, qizni o'rtaga olib, 'razbor' qilmoqchi bo'ldi.
Guruhda u qiz qanchalik hech narsa bo'lmadi, o'zim ketdim, desa ham bosim o'tqazilaverdi. Biz ham domlaga qo'ying, dedik. Lekin, domla aynan bizga ibrat bo'lsin, deb qizdan javobni sug'urib olishga intilardi.
Qiz oxiri yorildi. Tajovuzga uchradim, dedi. Bir kunda ikki marta.
Bu hikoyani qizning o'zidan ruhsat olib yozyapman.
Qisqasi, u va dugonasi yashaydigan kvartiraning pastki qavati notinch edi. Baqir-chaqir, kechasi ikkida ham shovqin-suron. Bu qiz garchi ikki-uch marta politsiya chaqirgan, domkomga shikoyat qilgan bo'lsada, kor qilmabdi. Keyin kechadan oldingi kun bir narsa aniq bo'ladi: pastki qavatdagi ikki yigit avval turli qizlar bilan sevgili bo'lar, ularni uyga olib kelgach esa turli dorilar berib... ishqilib, u uy fohishaxonaning o'zi ekan. Bizning qiz bundan bir hafta avval o'sha kvartiradagi yigitlardan biri tuzni bahona qilib chiqqani va u bilan gaplashmoqchi bo'lgani, ammo o'zi qattiq gapirib, 'tuz yo'q' degancha haydaganini eslaydi.
Bu ishlardan dahshatga tushgan kursdosh qiz domning pastidagi do'kopnchaga tushadi. Chunki, uyoqdagi sotuvchi amaki ham o'sha domda yasharkan. Qizning gaplarini eshitib, 'buni bilardim, men ham politsiyaga aytganman, lekin u bolalar politsiyaga ham pora berishgani uchun hech kim ularga tegmaydi', debdi. Qiz shokda. Keyin esa sotuvchi amaki shunday debdi:
'Sen bu mahalladagi qizlarga o'xshamaysan. Kiyimingdan meni ol, degandek bo'lasan. Seni uyimda bir mehmon qilaymi?'
Qiz, u amakidan yordam so'rab chiqqan qiz ikkinchi shokni ko'tarolmay o'z uyiga qochadi... Ertasi kun esa azbaroyi depressiyadan avtobusga o'tiradiyu ota-onasining yoniga ketadi...

Bu voqea albatta achinarli. Ammo, qizning undan chiqargan xulosasi battar dahshatli edi.
"Men faqat o'qimoqchi edim. Bilasanmi, o'sha kuni kalta yo tor ham kiymagandim. Bitta shim, kofta va ustimga universitet bergan birinchi oyligimdan olgan paltomni kiygandim. Endi u paltoni kiyolmayman, chunki har qaraganimda ayollarni xo'rlagan haligi qo'shnilar va yordam deb kelgan ayolga ham tajovuz qilishdan tap tortmaydigan isqirt chol keladi xayolimga. Bor yo'g'i o'qimoqchi edim. Nega yoshi katta ayollarning biz qizlardek shodon, baxtiyor bo'lmasligini endi bildim. Erkaklar ularga tajovuz qilaverib butun tiriklik istaklarini o'ldirib yuborarkan. Bizning shahvatimizni qo'zg'ama, bizdan yordam so'rama, biz istaganimizni bermasang, seni qopqondagi sichqondek xo'rlaymiz, deb ayollarni ezib tashlasharkan. Men endi avvalgi qiz emasman. Hatto kelajakda bir erkakka to'liq ishonolmasam ham kerak. Dadamdan nafratlana boshladim. U ham balki biron qizga tajovuz qilib, u ayolning ichidagi yorug'likni o'ldirgandir? O'zimdan, o'z vujudimdan jirkana boshladim. Men yonidan o'tib ketayotganda ko'zini lo'q qilib turgan erkaklar meni bulg'agandek. O'zimdan nafratlanaman endi..."

Qizning bu gapiga domla tushunaman, uzr deb javob berganida qiz tutaqib ketdi. Tushunmaysiz, bir erkak tajovuzga uchragan ayolning ichidagi o'lik isini hech qachon to'liq tushunolmaydi. Siz balki ko'chadagi ayolga gap otganingizda buni arzimas sho'xlik deb o'ylarsiz, lekin bu u ayolning nafaqat butun kuni, balki butun umriga yetarli travma bo'lishi mumkin...

Buni Bobilga yozyapmanu sababini bilmayman. Qizning aytishicha, opasi homilador ekan. Qiz bo'lmasin, deb duo qilyapman, dedi... Uning gaplaridan keyin o'yladim. Men o'zim bilmay qancha ayolning o'zidan nafratlanishiga sabab bo'ldim ekan?
Ba'zi ahmoqlar ''bugun haqiqiy erkaklik yo'qoldi, ayollar gapini o'tqaza boshladi, erkaklar erkaklikdan uyaltirilyapti
, deb qoladi. Agar ayollarni asrlar davomida shunday xo'rlagan narsa ular nazdida erkaklik bo'lsa, balki chindan nafratga arzir. Ammo, biz erkaklik, deganda buni nazarda tutmagandik.

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Ba’zan Amerikaning quldorlik tarixiga qaray turib, balki oshirib yuborayotgandirmiz, deb o’ylab qolaman.
Quldorlik oq tanli amerikaliklar tomonidan yaratilgan narsa emasdi. U doim bo’lgan. Hatto garchi bugun hech kim gapirmasa ham, Xiva, Samarqand va Buxoroda qul bozorlari qaynab yotgan.
Oq tanli amerikaliklar xuddi boshqalar kabi qullarni ishlatishdi. Lekin, shunisi qiziqki, dunyoda qullarni rasman ozod qilib, quldorlikni qonunan tugatgan birinchi mamlakat ham AQSh edi. Bugun esa quldorlik, deganda birinchi xayolga keladigan mamlakat AQSh. Vaholanki, 1865-yili Amerika Konstitutsiyasiga 13-O’zgartirish kiritilgandan so’ng, kamida yarim asrdan ortiqroq vaqt mobaynida Turkistonda qullik chappor urgan.)
Ushbu balo hatto XX asrga ham qutqu solgandi. Dunyoda quldorlikni tugatgan so’ngi mamlakat Afrikadagi Mavritaniya edi. 1981-yilda.

Kim biladi, amerikaliklarning aybi balki qullarini ozod qilishganidir? Biz kabi hamma bilan birga ozod qilib, bu haqida gapirmaylik, desa olam guliston edi.

Eslatganlarga rahmat: Turkistonda quldorlik 1865-yil Rus Bosqinchilari tomonidan taqiqlanadi. Garchi ruslar Turkistonni to’liq mustamlaka qilib, qonunlarini o’tqazishgan bo’lsada, mamlakatning chekka hududlarida quldorlik XX asrning birinchi choragida ham mavjud bo’lgan.

To be normal is the ideal aim for the unsuccessful. Why would you wanna be normal if there’s happiness?

Singlimning to’yi kuni…

Ukam bilan to’ydan qaytgach, yelkasiga chopon yopingancha hovlida aylanib yurgan dadamning yonidan o’tdim. Ayvon zinasidan ichkari kirayotgan paytim ostonada shu navdaga ko’zim tushdi.
Singlimning kelinlik guldastasidan tushganini sezdim. Ichim titradi. Oldimu xonamga kirib, naqd bir soat shu navdaga tikilib o’tirdim.
Bugun oylar o’tdi oilamizdagi to’yning orasidan. Qizini uzatgan otaga og’ir, deyishardi. Qizini uzatgan akaga ham og’ir. Ammo, baxtli ekanligini bilish ham baxt.

Hamma singillar baxtli bo’lsin. Akasi yo’q qizlarga ham Tangri baxt ato etsin…

Bir ichimdan kelganda yozdim-da.:)

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Advanced English darslari bo’yicha ma’lumot so’rab yozayotgan do’stlar diqqatiga.

Yozganlaringizga kechroq qarashimiz yo qarab vaqtinchalik javob berolmasligimiz mumkin. Chunki, men ham dars bo’yicha yordam berayotgan do’stim ham imtihon mavsumidamiz. Shu bilan birga, darsda o’tiladigan matnlar, mavzu va boshqa masalalar tayyor bo’lganda sizga xabar qilamiz.
Asosiysi, sizni unutmaymiz. Yozgan paytingiz ismingiz va sizga oid username ro’yxatga olinadi va albatta bari tayyor bo’lgan payt aloqaga chiqiladi.

Darslarga qo’shilish uchun sharoitingiz bo’lmasa, ammo qo’shilishni istasangiz ham bemalol yozishingiz mumkin. Chegirma yo ma’lum shartlar doirasida bepul darsga qo’shilish imkoni bor.

Murojaat uchun: @willemesque

Do’stlar, Advanced English va Badiiy Tarjima darslari uchun qabullar davom etyapti. Yaqin kunlarda Advanced English uchun Bobilda ochiq dars o’tqazishni ham reja qilganmiz.

O’zingiz bilan do’stingizni ham olib kelsangiz, sizga 30, do’stingizga esa 20 foiz chegirma beriladi.

Darslar bo’yicha to’liq ma’lumotni shu postdan o’qishingiz mumkin.

Murojaat uchun: @willemesque

@bobil_kutubxonasi

Muallifning Nobel, Booker yo shunga o’xshash boshqa nufuzli mukofot olgani sizda u yozgan kitobga nisbatan qiziqish uyg’otadimi?
Qaysi yozuvchini faqat mukofot olgani uchun o’qigansiz va taassurotlaringiz qanday?

Video, musiqa va boshqa platformada asosan qaysi tilda kontentlarni iste’mol qilasiz?

Yangi yil hammamizga muborak bo’lsin, ahli Bobil.
Serbaxt, sershahd, serkitob yil tilayman hammaga. 🦌

@bobil_kutubxonasi

Kecha Don Kixotning ispanchasini qayta ochib varoqladim. Qo’rqayotgandim ispancham yetmaydi, deb. Matn saryog’dek oqdi. Bir yarim yillik o’rganish mevasini beribdi, demak.

Do’stlarimdan biri esa buni “til o’rganishda omadlisan” deb baholadi. Bitch, that’s called the result of hell outta hard work. Your birth was by chance, not my language skills, dedim 🌞

Yangi tadqiqotga ko’ra, universitet professorlari o’z ilmiy mavqe va obro’-e’tiborini asosan oilaviy meros sabab qo’lga kiritisharkan.
Ya’ni, bir olim katta hurmatga sazovor bo’lishi uchun katta kashfiyot qilishi uncha shart emas. Oilasi boy bo’lsa, yetarli.
Ayniqsa, MIT va Harvard kabi universitetdagi olimlarning oilaviy holati o’rganib chiqilganda ularning boshqa, nisbatan o’rtacha universitetlardagi domlalardan ko’ra boyroq oila farzandlari ekani aniqlashgan.
Bunda albatta faqat boylik emas, balki oilaning qadimiyligi, siyosiy va madaniy hayotdagi roli, ijtimoiy statusi ham muhim. Lekin, bularning hammasi uchun yana pul kerak. Ham, bolaligidanoq boy bo’lib o’sgan odam ham o’qib ham ishlashga majbur bo’lmay, tayyor sharoitda bemalol tadqiqotini qilaveradi.

Marks haq edi. Faqat kiygan kiyimimiz yo ovqatimiz emas, balki o’qiydigan va yozadigan kitobimizgacha sinfiydir…

2025-yildan boshlab yana birgamiz.

Nashriyotning ba’zi huquqiy jarayonlari sabab jamoatchilik bilan aloqalarimiz ma’lum muddatga uzilgandi. Buning uchun uzr so’raymiz.

Nihoyat Massaget Cosmos Books nashriyoti bilan ishonchli hamkorlik o’rnatdi. Bundan keyin yo’limizni Massaget Loyihasi sifatida davom etamiz. Amalda hech narsa o’zgarmadi. Va’damiz va’da. Siz istagan va biz reja qilgan manga, komiks hamda fantastik adabiyot namunalari Massaget nomi ostida nashr qilinadi.
Jamoamiz bilan ishni boshlab yubordik.

Bundan keyin mardlarcha tasavvur qilishda davom etamiz.

@massagetnashr

Kecha feysbukda kimdir shunday post qo'yibdi:

- Ishimni bitirmadingiz. Erkakmisiz o'zi?
- Men bu yerda erkak bo'lganim uchun emas, mas'ul xodim bo'lganim uchun o'tiribman.

Aynan shunday bo'lmasa ham shunga yaqin yozilgandi. Va, bu post ostida meni juda yaxshi taniydigan bir kishi 'Mirzohid bu sizbop mavzu ekan' debdi.

Postni o'qigach, bu yil meni ancha o'ylantirgan bir kitobni esladim. 'Ashyolarning Patriarxiyasi'. Kitobda muallif Rebekka Endler dunyo nima uchun ayollarga mos emasligi va nima uchun asosiy boshqaruv tizimlaridan tortib eng mayda tizimlargacha erkaklarga moslab yaratilganini tadqiq qiladi.
Bir qo'shiqda James Brown ham bekorga 'It's a Man's World' demaydi.

Chindan, hamma narsani bir chetga surib qo'ygan taqdirimizda ham davlat idoralaridagi jinsiy bosim hammamizga ma'lum emasmi? Yo savolni boshqacha beraylik: Davlat bir mansab uchun muayyan talablar ishlab chiqayotgan payt bu talablarni erkaklarga moslab yaratadimi yo ayollarga? Ya'ni, u kasbning yoniga tug'ruq ta'tili, bola puli kabilarnigina qo'shish u kasbning ayollarga ham xuddi erkaklardagidek bemalol mos kelishini bildirmaydi.
Biz jinsiyatsiz jamiyat deganda aynan mana shu, jamoaviy ongdagi universal gender normlarini yaratishni nazarda tutgandik. Ongimizdan jinsiyat degan farq butkul o'chgan paytdagina qarshimizda bizga xizmat ko'rsatuvchi davlat xodimini erkak yo ayol emas, balki faqat davlat xodimi sifatida qabul qilamiz. Shunda agar erkak bo'lsak bu odamni aka qilib olmaymiz yo ayolga yomon nazar bilan/mensimay qaramaymiz. Jinsiy tenglik ham shu, jinsiy ko'rlikdan boshlanadi.

Postda tilga olingan xodim ham menimcha aynan shu, jinsiy normlarning sun'iy qafasidan bo'g'ilib ketgan. Erkaklik, 'erkakmisiz' degan oddiy ammo kamsituvchi savol zarbidan bemalol sinib ketadigan mo'rt erkaklik (fragile masculinity) o'z o'zidan individda tajovuzkorlikni qo'zg'atib, jamiyatdagi boshqa zayif guruhlar (precarious lives) ustidagi despotik hukmronligini battar ikklyuzlamachi holga keltiradi.

Gender shunday narsa... Gender normariga bog'liq husumat/prejudice yiqilsa, xuddi gender tushunchasining o'zi yiqiladigandek tuyuladi bizga. Chunki, biz ayol va erkakni biologik jinsiyatidan ko'ra jamiyat tomonidan ularga singdirilgan rollari ya'ni gernder konseptlari orqali ko'radigan bo'lib qolganmiz. Vaholanki, jamiyat zo'rovonligidan voz kechib, har bir gender vakilining o'z shaxsiyatini mustaqil yaratishi shartligini tan olgan paytimizgina biz istagan tenglik ro'y berishi mumkin.

Qachonlardir qirolliklar ham mangu deb o'ylanardi. Lekin, bari quladi, imperiyalar parchalandi, o'nlab ulus-davlatlar yuzaga keldi va kapitalizm boshlandi. Bugun, masalan dunyoning oxirini tasavvur qilish kapitalizmning oxirini tasavvur qilishdan ko'ra osonroq. Xuddi shu yo'sinda bugungi gender normlari ham voz kechilmas, o'ta mustahkamdek ko'rinadi. Patriarxal tuzum metin qal'adek barhayot tuyuladi. Ammo, hamma narsaning oxiri bor. Normlar yiqiladi. Normlar yiqilishga majbur.

@bobil_kutubxonasi

Advanced English va Tarjima Darslariga Taklif Qilamiz. Darslar uch oy, haftada ikki kun davom etadi. Advanced English darslariga qo'shilish uchun kamida B1 darajasiga ega bo'lishingiz kerak. Tarjima darslarida esa yo ingliz yo turk tilini bilishingiz talab qilinadi.

Advanced English Darsi:

Haftaning birinchi darsida bir hikoya o'qiladi. Hikoya darsda inglizcha muzokara orqali tahlil qilinadi. Haftaning ikkinchi darsida esa o'quvchilardan bu hikoyaga inglizcha taqriz yozish talab qilinadi. Keyin esa taqrizlar yana ingliz tilida og'zaki tahlil qilinadi. Shu yo'sin o'quvchilar Reading/Listening/Writing/Speaking ko'nikmalarini shakllantirishlari mumkin.

Advanced English darslari sizni IELTS yo CEFR kabi imtihonlar uchun emas, balki ingliz tilida kitoblarni erkin o'qiy olish, yozma va og'zaki inglizcha fikr bildirish uchun tayyorlaydi. Shu bois Advanced English darslari filologiya fakulteti talabalari, bo'lajak tarjimonlar va inglizchani turli imtihonlar emas, balki o'z rivojlanishi uchun o'rganmoqchi bo'lgan o'quvchilarga mo'ljallangan.

Tarjima darslarida asosan badiiy tarjima metodlari, tarjima uchun asar va nashriyot tanlash, mualliflik huquqlari bilan ishlash kabi ko'nikmalar o'rgatiladi.

Advanced English darsi narxi: 300.000 so'm
Tarjima darsi narxi: 300.000 so'm

Ham tarjima, ham Advanced English darslarini birga olmoqchi bo'lganlar umumiy 500.000 so'm to'lov qillishlari mumkin.

Narxlar oylik to'lov uchun ko'zda tutilgan. Darslar Telegramda ovozli suhbat tarzida bo'ladi.
Darslar 20-yanvardan boshlanadi.
Qabul: 15-yanvargacha.

Murojaat uchun: @willemesque

@bobil_kutubxonasi

Darsda talabalarga kino ko’rsatayotgandim. O’tqazib-o’tqazib. Bilmay 18+ sahnasiga kelib qolibman. Sovuqqon tutdim o’zimni.
Bolalar ham dars bu, deb hotirjam tomosha qilishdi. Men ham buyoqda hamma o’n sakkizdan o’tgan, deb indamadim.
Hech kim hingirlamadi, hech kim bir biriga qarab jinnicha harakat qilmadi. Adabiyot bu. Hamma narsani kutish mumkin.

O’zbekistonda bo’lsa, katta ehtimol bilan haydashardi. 💀

Bu tanlov bo'yicha 5-6 ta matn keldi.

Endi, boshidan aytib qo'yaqolay... O'rtoqlar, men fakultetda assistent sifatida har hafta o'rtacha ikki yuz talabaning esse-vazifalarini o'qib, baholayman. Bu tepadagi savollar biz beradigan vazifalardan uncha farq qilmaydi. Va, bu baholash jarayonida ishoning, sun'iy intellektda yozilgan matnning hidini besh kilometrdan olaman.)) Avvaliga Turnitin kabi plagiarizmga qarshi serverlar ishlatardik sun'iy intellektni aniqlash uchun. Hozir uning ham keragi qolmadi. Shundoq robot va inson yozgan matnlar orasidagi farqni bilib turamiz. Bizning bu bilishimizni bilmagan talabalar esa ancha sharmanda bo'ldi, ofis soatlarimizda eshigimizga yopishib olishdi...

Eng yomoni, tanlovga topshirilgan matnlar ham aksar ChatGPT'da yozilgan. Kamiga o'zbekcha. Bu juda kulgili holat. Yozgan matningizdagi so'zlarni o'zingiz tushunmaysiz. Ontologiya bilan antologiya orasidagi farq so'ralsa, dovdirab qolishingiz aniq. Yetmagandek, sun'iy intellektni o'zbekcha ishlatib yotibsiz. Rasvo yozadi. 😅
Hech bo'lmasa inglizcha yozdirib, keyin o'zbekchaga o'zinglar tarjima qilishinglarni maslahat berardimu... Nima tarjima qilayotganingizni bilmasligingiz aniq.
Buni albatta hammaga tekkizib aytmayapman. Gap egasini topadi.

Keling, sizga biroz yordam beray. Quyidagi atama va manbalar bilan tanishib chiqsangiz, savollarni tushunishingiz osonlashadi. Hatto ChatGPT dan yordam olishingiz ham mumkin. Lekin, fikr o'zingizniki bo'lsin.

Atamalar:
1. Epistomology
2. Phenomenology
3. Onthology
4. Psychoanalysis
5. Schizo-analysis
6. Anarchy
7. Carnavalesque
8. Dionysian-Appolonian Perspectives

Manbalar:
1. Michel Foucault
2. Lacan
3. K. G. Jung
4. Melanie Klein
5. Robert Nozick
6. Wendy Brown
7. Judith Butler
8. Maurice Merlau Ponty
9. Jacques Derrida
10. Mikhail Bakhtin

Omad tilayman.

@bobil_kutubxonasi

Bobil Kutubxonasi pinned «Endi sizda Falsafa va Tanqidiy Nazariya bo'yicha bosh qotirish orqali Kindle Paperwhite jihozini yutib olish imkoni bor. Quyidagi savollardan birini tanlab, mingta so'zdan oshmagan esse yozing va matningizni @bobilstore_bot ga jo'nating. Savollar: 1. Shaxs…»

Endi sizda Falsafa va Tanqidiy Nazariya bo'yicha bosh qotirish orqali Kindle Paperwhite jihozini yutib olish imkoni bor. Quyidagi savollardan birini tanlab, mingta so'zdan oshmagan esse yozing va matningizni @bobilstore_bot ga jo'nating.

Savollar:

1. Shaxs mahramiyatining yaralishida siyosiy omillar qanchalik muhim? Shaxsiylik siyosiymi?

2. "Men" va himoya mexanizmlari orasidagi bo'shliqda jamoaviy ongsizlik qanchalik ko'zga tashlanadi?

3. Lakan “ayol yo’q” deydi va Monique Wittig “ayol bevosita erkakning muayyan ehtiyojlari hosilasida jamiyat normlari tomonidan yaratilgan konseptdir” deydi. Unda, ayol qayerda?


Bu savollarga Google'dan yo boshqa manbalardan javob topishingiz qiyin, chunki shaxsiy fikr va tahlil qobiliyatini talab qiladi. Qobiliyatingizni ko'rsatsangiz bas, hech qaysi javob to'g'ri yo noto'g'riga ajratilmaydi. Shunchaki, matnda berilgan javobni qo!llab-quvvatlovchi nazariy dalillar, tez-antitez-sintez va puxta metodlar ishlatilishi kerak.

Yosh chegaralanmagan.

Muddat: 15-fevral

@bobil_kutubxonasi

O’rta Asrlar Yevropa rassomlik san’atida shunday g’alati tasvirlarni ko’ramiz. Ayiq, arslon yo kit… Bu g’alati tasvirlarning sababi, rassomlar aslida mazkur hayvonlarni ko’rmagan, shunchaki Afrika yo Osiyoga borib kelgan sayohatchilardan eshitishgan.
Eshitganlaridan ilhomlanib, shu rasmlarni chizishgan… )

Yozuvchimiz Nazar Eshonqul Anqarada.
Nazar akaga Turkiyaning Turk Til Tashkiloti - TDK tomonidan Turkiy adabiyotga qo’shgan hissasi uchun mukofot berildi. Aslida, beriladi.
Bugun Anqarada xotiramning eng go’zal kunlaridan birini yashadim.
Ertaga mukofot kechasiga ham birga boradigan bo’ldik.
Balki kichik suhbat yozib, Bobilga ham tashlarman.

Anqarada Toshkent havolari esaversin…

Baxtinning karnavalesk nazariyasi haqida gaplashyapmiz hozir Roman darsida.
Mixail Baxtinga ko’ra, o’rta asrlardagi Yevropada o’tkaziluvchi karnavallar sinfiy qonunlarni butkul yo’q qilardi. Karnavalda shahar aholisi turli qiyofalarga kirishadi, boy va kambag’al, xoja va qul, erkak va ayol kabi kategoriyalar yo’q bo’ladi. Yuzingizda niqob bo’lgani uchun hamma narsa qilishingiz mumkin. Bunda, deydi Baxtin, jamiyatdagi qoidasiz atmosferada inson qanchalik vahshiy bo’lishi mumkinligini ko’ramiz.
Jinsiy buzuqliklar, tajovuzlar, har xil nafs illatlari… Hech qaysisi uyat sanalmaydi.
Talabalarga shunday savol berdim: bunday sarxush ve aqldan ozgan izdihomda siz nima qilgan bo’lardingiz?
Hammaning javobi juda odobli edi.
Menimcha, siz ham javob bersangiz, shunday bo’ladi. Lekin, bu Baxtin mavzusiga yana qaytamanl

Balki g'alati tuyular, lekin bu yil men uchun non-fiction yili bo'ldi. Shundoq ham tarjima, beriladigan va olinadigan darslar sabab yetarlicha adabiy asar o'qirdim, ulardan biroz dam olish uchun ham nobadiiy asarlarga sho'ng'idim.

2024-yili menga eng ko'p yoqqan ba'zi non-fiction asarlar:

1. Frederic Gros - Marcher, une philosophie (inglizcha va fransuzcha qiyosiy mutolaa)
2. Anthony Storr - Human Destructiveness: The roots of genocide and human cruelty
3. Engin Geçtan - İnsan Olmak
4. Edward Hallett Carr -Nationalism And After
5. Brian Dillon - Feeling and nonfiction
6. George Saunders - A Swim In A Pond Of The Rain (Adabiyot bo'yicha darsga kiradigan tajribasiz, yosh filologlarga chin dildan tavsiya qilaman. Menga juda katta foydasi tegdi. Ayniqsa, siz bilganu qarshingizdagilar bilmagan murakkab tushunchani qanday tahlil orqali singdirishingizni zo'r o'rgatadi.)
7. Renata Saleci - On Anxiety
8. Daryush Shayegan - Le Regard Mutile (inglizcha-fransuzcha qiyosiy mutolaa)
9. Michel Foucault - La grande etrangere: A propos de litterature (inglizcha-fransuzcha qiyosiy mutolaa)
10. Rene Girard - Dostoievski, du double a l'unite (inglizcha-fransuzcha qiyosiy mutolaa)
11. Benedict Anderson - Imaginary Communities
12. Gregory Jusdanis - Belated Modernity and Aesthetic Culture
13. Michael Foley - The Age of Absurdity
14. Mehmet Rifat - Marcel Proust ya da Bir Roman Yaratmak
15. Farxiyor - Metahikoyalar
16. Nazar Eshonqul - Kitob Bandasi


Kitoblar ro'yxatidan balki sezgandirsiz, bu yil asosiy qiziqish soham millat, millatchilik va mafkuraviy siyosat. Sababi, o'tgan yili asosan mustamlaka va u yaratgan ta'sirlar ustida ishlagandim. Bu yil esa endi milliy tushuncha haqida o'rganib, mustamlaka bo'yicha bilganlarimni u bilan omuxtaladim. Kelasi yil esa anarxiya, davlatning mafkuraviy tizimi va siyosiy normlar orqali kundalik madaniyat hamda milliy shaxsiyat yaralishi bo'yicha tadqiqot qilmoqchiman.
Bu yil negdir xayolim chalkash. Millatchilik haqida har xil fikrlarni o'qigach, rosti o'z ovozimni yo'qotay dedim. Milliy tushuncha kerakmi o'zi? Milliy birdamlik chindan biz o'ylagandek o'zligimizning bir qismimi yo davlatning mafkuraviy qafasi ichida qurilgan boshqaruv tizimi? Bir odamning o'zbekligi va boshqa odamning rusligi orasidagi tafovut aynan qay vaziyatda dushmanlikka aylanadi? Bu tafovut qanchalik elitist madaniy metaga aylanmasin, ostida qanday instinkt, yovvoyi refleks va boshqa ibtidoiy lokomotiv bor?
Shularni o'rgansam... Balki, o'zim ko'zlab yurgan muayyan nazariyaga erisharman. Post-kolonial/mustamlakadan keyingi xalqlar, xususan o'zbeklarda, o'zbek adabiyotida yozuvchining qalamidan qay darajada davlat isi kelishini aniqlamoqchiman. Shu tarzda, filologik tadqiqotlar davom etaveradi...

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

2024-yil o’qib yoqtirgan kitoblaringizni ulasholasizmi?

Benedikt Andersonga ko’ra, xoh milliy xoh irqiy, shaxsiyatning har qanday turi to’qima, xayoliydir.
Buni shunday tushunaylik: oramizda hech kim o’zini toza o’zbek, tomirida faqat turkiy qoni oqadigan odam deyolmaydi. Lekin, o’zbeklikni himoya qilamiz. Millat etnik-genetik emas, balki mafkuraviy konseptdir.
Shu bilan birga, masalan Judit Batler ham jinsiyatni “performativ” deb ataydi. Biz erkaklik yo ayollik deb ataydigan, turli chegaralar orasiga siqishtirgan shaxsiyat normlari ko’pincha biologik emas, ijtimoiy bo’ladi.
Bu xayoliy shaxsiyatlar ko’pincha, Fukoga o’tadigan bo’lsak, qudrat kimning qo’lida bo’lsa, o’sha kishi tomonidan yaratiladi.
Marksist taraflama qaraylik, bizning sharoitda kuch kapitalizmdadir. Shaxsiyatimizni asosan iqtisodiy sinfimiz belgilaydi. Ammo, siyosiy jihatdan milliy tushunchaning yaralishiga e’tibor qaratadigan bo’lsak, xalq davlatni emas, davlat xalqni yaratganini ko’ramiz.
O’zbekistondan avval ham o’zbeklar bor edi, ammo O’zbekiston nomli davlatdan so’ng bu xalq jipslashib, yarala oldi. Muhammad Yusuf “Xalq bo’l elim”, deganida aslan xalqning emas, davlatning mafkuraviy kuchini himoya qilayotgandi.
Bugun modomiki biz o’zbek milliy o’zligi ichida yaratilgan illatlar, deylik poraxo’rlik, ikkiyuzlamachilik, jinsiy ayirmachilik kabi odatlarni yo’q qilmoqchi ekanmiz, demak ahloq yo jamiyatni emas, balki davlatning o’zini tubdan o’zgartirish kerak. Bori shu.
Davlatning mavjudiyati shaxsning mavjudiyatini belgilaydi. Hammamiz qudratga qulmiz, ammo qudratning shaklini o’zgartirish mumkin.

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Chindan ayollarga oid butun huquqlar feminizm ostida to'plangan va feminizmga qarshi chiqish ayollarning yashash huquqiga qarshi chiqish bilan barobarmi?
Bu savolni kanal kuzatuvchilaridan biri bergandi. Va, haqli o'laroq, feminizmga qarshi chiqmay turib uning ba'zi mezonlarini o'zbek oila normalariga moslolmaymizmi?
Bu savolga shunday savol bilan javob berish mumkin: Qaysi oila normasi?
Normalar mamlakat, millat, din, irq yo hatto viloyat emas, balki oiladan oilaga ham o'zgarishi mumkin yo aniq. Deylik, sizning oilangizdagi gender normlariga binoan qizlar universitetda o'qib, o'qishlari bitgach turmushga chiqishlari normdir. Qo'shningiz esa qizini o'n sakkizga to'lgan zahoti erga bervorishi oddiy holdir. Bu juda o'zgaruvchan holat. Oila qurishdan to qo'yingki ovqatda kimning kosasiga ko'proq go'sht solinishiga qadar bari uydan uyga o'zgaradi. Bir uydagi shikoyat sababi boshqa uyda shukronalik yoki orzu bo'lishi mumkin. Bunga sabab oilaning avvalo iqtisodiy, diniy, sinfiy va tarixiy tutumi sanaladi.
Bu o'zgaruvchanlikda feminizm qanday ishlaydi? Masalan xo'p, sizning oilangizda qizlarga ta'lim olish huquqi berilsa, yana qanday qilib ularni feministik muhitda yetuk shaxs sifatida shakllantirish mumkin?
Shuni unutmaylik, feminizm din emas. U buzib bo'lmaydigan darajada qomusiy qoidalarni o'z ichiga olmaydi. Genderning o'zi shunchalik farq qilsa, demak feministik qarash ham ayoldan ayolga farq qiladi. Bir ayol ta'lim olishni yo universitetda o'qimay hunar o'rganishni istayotgan bo'lsa, unga oilasi imkon yaratolmagan taqdirda ham hech yo'q g'ov bo'lmasligi kerak. Bir ayol diniy qonunlar sabab o'z kiyim tarzini o'zgartirmoqchi bo'lganida unga halal berish bevosita uning shaxsiy mahramiyatiga hurmatsizlik sifatida qaralishi zarur. Ya'ni, feminizm umumiy-jamoaviy emas, balki shaxsiy hurriyatni shu bilan birga mas'uliyatni ham himoya qiladi. Bir ayol muayyan masalada erkka ega bo'lgan mahal o'sha masalaga muvofiq tarzda mas'uliyat ham oladi. Bu xuddi hijob o'rash erkinligi o'zi bilan diniy majburiyatlarni olib kelishi yo universitetda o'qish orqali yaxshi baho olish majburiyatini olish kerakligiga o'xshaydi. Har kim o'z huquqini bilsagina o'z mas'uliyat va majburiyatining asil negizini anglab yetadi. Huquqsiz majburiyat esa qullikdan boshqa narsa emas.

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Siyosatning makdonaldlashuvi demokratiya va modernizatsiya tushunchasini ham o'z komiga tortadi. Xalq tushunchasi qadrsizlandi, istagan hamma din yo milliy qadriyatlar ortiga berkinib propaganda qilaveradi, kap-katta odamlar televizorga chiqib er yo xotin izlashga uyalmaydi. Qisqasi, muqaddaslik tushunchasi ham diniy ham dunyoviy kontekstda yo'qqa chiqadi. Bu xuddi nonni muqaddas deb axlat qutisiga tashlamaslik, ammo lavashni bemalol chiqitga chiqaraverishdek gap. Bugun mana shu 'non' qadridagi tushunchalar qulayotganiga guvoh bo'lyapmiz. Men bundan, ochig'i nolimayman. Chunki, bu o'ta tabiiy hol. Masalan, Weber aytganidek, industrial inqilob davrida albatta 'sehrdan ajralish' ya'ni disenchantment ro'y beradi. Ammo, har qanday yangilikning belini sindiradigan xalqimiz doimgidek makdonaldlashuvni hamma hamma narsaga tatbiq qila boshladi. Shundog'am ichidan chirib yotgan davlat idoralari birdan quladi yo qulayapti. Neo-liberal, davlatning mavjudiyatini rad qiluvchi ammo davlatsiz ham o'z yo'lini topa olmaydigan, ichi bo'sh g'oyalarga muqaddaslik bag'ishlab, ularni inson hayotidan ham ustun tutadigan radikal harakatlar bugun ko'chalarni to'ldirib yotibdi.
Kapitalistik ahloq haqida balki chuqurroq o'ylab ko'rish kerakdir...

Mirzohid
@bobil_kutubxonasi

Avvalo, MakDonaldlashuvni tushuntirsam. Ushbu atama ilk bor amerikalik sotsiolog George Ritzer tomonidan 1970-yillarda o'rtaga tashlanadi. Ma'nosi, turli ehtiyojlarni xalqqa yaqinlashtirish maqsadida sifatsiz va arzon holga keltirish, ammo bir vaqtning o'zida bu sifatsizlikni normaga aylantirishdir. Oddiy qilib aytganda, osh va lavash orasidagi farq makdonaldlashuvni tushunishga yordam beradi.
Endi, O'zbekistonda hamma biladigandek ko'rinuvchi, ammo hatto tepadagilarning ham ko'pi uncha bilavermaydigan Modernizatsiya haqida gaplashsak.
Modernizatsiya o'z o'rnida radikal harakatdir. U butun klassik uslublarni rad qiladi. Gap faqat adabiyot haqida emas. Masalan, temir yo'l sektorini modernizatsiya qilmoqchi bo'lgan odam bundan besh yil avval yaratilgan poyezdlarni ham rad qilishi kerak. Shuning uchun, masalan Yevropa yo Amerikada modernizatsiya atamasini juda ehtiyot bo'lib ishlatishadi. Masalan, Marksning kapital nazariyasi Hegel va Kantni to'liq rad qilmaydi, ammo Marksist harakat orqali amalga oshirilgan Lenin Inqilobi butun feodal tuzumni yo'qqa chiqaradi. Kommunizm va Marksizm orasidagi farq ham shu.
Xo'p, yuqoridagi ikki qarash jamiyatimizda ro'y bergan mahal qanday ajratib olamiz.
Bundan besh yilcha avval Alisher Navoiy nomidagi Opera va Balet Teatri hovlisida rok festivali o'tqaziladigan bo'ldi. Festival posterida Navoiy qo'lida mikrofon bilan rok musiqasiga oid turishda tasvirlandi. O'sha paytlar jamiyatning klassisist tuzumiga sodiq kishilar, hatto men ham bu posterni tanqid qilgandik. Bu bizga Navoiyni purviqor rutbasidan tushurib qo'ygandek tuyulgandi. Ammo, hozir o'ylab qarasam, bu posterning o'zi tirik modernizatsiya ekan. Mazkur uslub orqali dizayner Navoiy ya'ni klassik tushuncha oqimini demokratiklashtirgandi.
Bu yerda demokratiklashtirish juda qaltis atama. Garchi bir qarashda o'ta ijobiy ko'rinsada, talofati talaygina.
Masalan, televideniening demokratlashuvini olsak. Eskidan faqat Soat Sharipovning kelin-kuyov ko'rsatuvini ko'rgan bo'lsak, bugun xususiy kanallarda har kuni o'nlab reality showlarni ko'ryapmiz. Mazkur showlarda qishloq odamlari, umuman oddiy o'zbeklar kamera qarshisida o'z muammolari, quvonchlari, kulguli holatlarini ko'rsatishyapti. Bu sahnalar qanchalik g'ashimizga tegmasin, ammo demokratlashuv degan narsa shu.
Faqat, endi makdonaldlashuvga kelgan payt balki fikrlar biroz murakkablashishi mumkin.
Siyosiy tuzumlar ham xuddi fast-fooddek qadrsiz, arzon ammo hayp orqali sun'iy shishirilgan bo'lishi mumkinmi? Post-truth davrida, albatta mumkin.
Post-truth yo o'zbekchasi Haqiqatdan keyingi davr bugun biz yashab turgan zamondir. Bugun biz faktlar, haqiqiy statistik ma'lumotlar va bilim emas, balki siyosatchilarning diniy, hissiy, tarixiy, mafkuraviy propagandalari ta'sirida harakat qilamiz. Bugun siyosat to'liq populyarlik orqali rivojlanish bo'lib qoldi. Hatto diktaturada ham hukmdor o'z fuqarolarini hayplashi zarur.
Urushlar, ocharchilik va genotsidlarga ham bugun asosan ma'lumotlarga emas, balki o'z tuyg'ularimizga asoslangan holda munosabat bildiramiz. Falastinning bugungi holini tahlil qilayotgan iqtisodiy siyosatchi emas, balki yahudiylarni bo'g'ilib la'natlayotgan domlaning ma'vizasi qiziq bizga. Qisqasi, post-truth'ga xush kelibsiz.

Nega ayol huquqlari va inson huquqlari orasida farq bor? Ayollar inson emasmi? Yo butun insoniyatni himoya qilgan holda ayollarni ham himoya qilgan bo'lmaymizmi? Bo'lmaymiz.

Falastinda falastinliklarga, Sharqiy Turkistonda uyg'urlarga, Ukrainada aynan ukrainlarga yo'naltirilgan maxsus istibdod hukmron. Buni hammamiz bilamiz. Bu nuqtada, masalan men falastinliklarni himoya qilib chiqsam, kim qarshi bo'loladi? Kim "Yo'q, Falastin ham shu dunyoda, demak sen butun boshli dunyo tinchligini himoya qilishing kerak" deyoladi? Bu to'liq mantiqsizlik emasmi? Mavjud urushlar, istibdod va genotsidlarni bir chetga surib, tinimsiz o'ta umumiy mavzular haqida balandparvoz bong urishdan kimga foyda?

Ayol huquqlari aynan ayollarga yo'naltirilgan maxsus istibdod muammolarini yechishga ixtisoslashadi. Masalan, kechasi bir ko'chadan men soat o'n ikkida erkak bo'lib bemalol yursamu ayol kishi yurolmasa, demak u ko'chada butun insoniyatga emas, aynan ayollarga yo'nalgan tahlika bor. Bu tahlikani turlicha izohlash mumkin. Erkak markazli qudrat jamiyatida zayif hisoblangan guruhlarga qarshi zo'rovonlik, ayolning jinsiy shaxsiyatini avtomatik pastlashuv alomati deb o'ylash vahokazo...

Jamiyatda ayolga qarshi tizimli hujum bo'lsa, demak bu hujumga tizimli shaklda javob berish kerak. Buning uchun nima qilamiz? Genderga oid stereotiplarni butkul yiqitamiz. Albatta bu hammasi emas, lekin nimadirlar o'zgarishi mumkin.

Aytgancha, ayol huquqlarining har qanday turi feminizm soyaboni ostida yaraladi. Feminizmga qarshilik dunyo aholisining yarmini tashkil qilgan ayollarning yashash huquqiga qarshilik demak. Bu holatda siz o'zingiz, o'sha siz bong urayotgan inson huquqlariga qarshi chiqqan va jamiyatni aynitayotgan palid kasallikka aylangan bo'lasiz. Bori shu.

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

​Актриса Гавҳар Шарипованинг фожеали ўлимидан 5 йил ўтди.

2019 йилнинг 18 ноябрига ўтар кечаси “Алпомиш”, “Сарвиноз”, “Алданган аёл” каби филмлар юлдузи Гавҳар Шарипова Қашқадарёнинг А-380 автомагистралида фожиали воқеа натижасида вафот этди.

Унинг ўлимига юк машинаси ҳайдовчисининг тегажоғлигидан қочишга уриниши сабаб бўлган. Тергов маълумотларига кўра, ҳайдовчи машинани бошқараётиб актрисанинг елкаси ва қўлларини ушлаб, номақбул хатти-ҳаракатларга йўл қўйган. Машинадан чиқишга уринганига қарамай, ҳайдовчи тўхтамай, 140 км/соат тезликда ҳаракатланишда давом этган. Зўравонликдан қочмоқчи бўлган Гавҳар кетаётган машинадан сакраб тушди. Лекин, афсуски, бу унинг ҳаёти якун топишига сабаб бўлди. Бу воқеа ҳатто одатий вазиятларда ҳам аёллар ўлим хавф остида бўлиши мумкинлигини эслатди.

Фожеа жамиятда катта муҳокамаларга сабаб бўлди. Ҳайдовчига Жиноят кодекси 266-моддаси 2-қисми билан айблов эълон қилинди.

Гавҳар Шарипованинг ўлими каби ҳолатлар такрорланмаслиги керак. Ҳар бир аёл ўзини кўчада, транспортда, уйда хавфсиз ҳис қилиш ҳуқуқига эга.

Ушбу сана нафақат истеъдодли актрисани хотирлаш, балки ҳар қандай шаклдаги зўравонликка қарши тезкор чоралар кўрилишини талаб қилиш кераклигини эслатувчи кундир. Ҳар биримиз буни тўхтатиш учун нималар қилаётганимизни сарҳисосб қилиш вақти келди.

Биз хотирлаймиз, қайғурамиз ва ҳар бир аёл қўрқмасдан яшаши мумкин бўлган дунё учун курашишда давом этамиз.

Minimizary

#СукутСақлама

Turli retseptlarni o'ylab topib, sinashni yaxshi ko'raman. Bu odatimdan o'tmishda ko'plab hamxonalarim, xususan shoirimiz, eng yaqin do'stim Muhammad Siddiq aziyat chekkan. Lekin, bugun qo'lim ancha kelishib qolgan.

Qisqasi, bugun o'zimcha kitobni nishonlash uchun oshxonada mahoratimni ishga solmoqchi edim. Sabzi salat, morkovcha qilishni istadim. Yutubdan bir opaning obdon diqqat bilan ko'rsatgan retseptini ko'rdim. Lekin, muammo bor edi. Sabzini unday ingichka qalamcha qilib chiqaradigan qirg'ichim yo'q. Turkiyadan topish qiyin. Tavakkal qildim, oddiy qirg'ichdan beshta qizil sabzini o'tqazdim. Suvini siqib, tovoqqa oldim. Muzlatkichdagi sabzavot va ko'kat qutisini oldim, ichidan bir bosh ko'k piyoz, bir bog'lam yalpiz, besh-oltita rediska va bodring chiqdi. Besh bosh ko'k piyoz va besh-oltita yalpiz bargini to'g'rab, sabzi turgan tovoqqa soldim. To'rtta rediska bilan ikkita sabzini ham archmay xuddi oddiy shakarobga to'g'ragandek uch burchak qilib maydaladimu ularniyam jo'natdim sabzining yoniga. Bir choy qoshiq tuz, yarim choy qoshiq shakar, maydalangan qora murch, ikki choy qoshiq o'simlik yog'i (men zaytun yog'i ishlatdim, pista yog'i ham bo'ladi menimcha), bir osh qoshiq sirka...Ha, yana besh dona sarimsoqni ezib qo'shdim. Aralashtirdim.

Hali ovqatga unamaganim uchun tovoqning og'zini yopib, tinishi uchun muzlatkichga qo'ydim.
Gazga ikkita qozon qo'ydim. Birida suvni qaynatkach, suvga bir choyqoshiq zarchava, ozroq tuz va yog' soldim. Suv qaynagach, spaghetti makaronini to'kdim. Zarchava makaronning oppoq, xuddi bemorlarga qilingan ovqatdek chiqishining oldini olib, tillarang tus beradi. O'z topilmalarimdan bu ham.
Ikkinchi qozonga yog' va ozroq saryog' soldim. Qizigach, olti dona sarimsoqni ezib, qovurdim. Bir yarim qoshiq pomidor tomati solib, qovurdim. Tomat qovurilgach, ayam bervorgan zira, tuz, murch, quruq yalpiz, ishqilib uyda nima ziravor bo'lsa, baridan ozginadan soldim. Oxirida krem to'kdim. Inglizchada whipped cream deyiladigan, tortlardan tashqari ovqatlarda ham ishlatiladigan bu qaymoqsifat narsani O'zbekistonda ko'rmagandim avval. Balki do'konlarda bordir. Ishqilib, tomat va kremli sous tayyor bo'lgach, makaron ham pishdi. Makaronni suvidan ajratib, asta-asta sousga qora boshladim.

Tomat kremidan spaghetti va sabzili salatni shunday qilib, o'zim uchun kashf qildim. Qirg'ichdan chiqqan sabzi ezilgan sarimsoq va yalpizning shirasini juda yaxshi shimgani uchun yoqdi.

Ba'zan shunday ijodlar ham qilib turish kerak. Siz ham sinab ko'ring. Yoqishi aniq. ))

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Bugun bir yangilik oldim va siz bilan ham bo'lishgim keldi.

Anqara Universiteti qoshidagi Xorijiy Tillarga Tayyorlash Oliy Maktabi (YABancı Diller Yüksekokulu - Prep School) ingliz va amerikan adabiyotlari bo'yicha talabalarni tayyorlash uchun alohida kurslar tashkil qilgan.
Bu kurslar shunday ishlaydi: Siz universitetning mazkur bo'limlariga qabul qilinganingizdan so'ng akademik inglizchangiz darslarga munosibmi deb maxsus imtihon o'tqaziladi. Agar yuz ballik sistemada reading, listening, speaking va writing mahoratingiz yetmishdan past ball olsa, siz yuqoridagi oliy maktabda bir yil professor va assistentlar tomonidan tayyorlanasiz. Bu maktabda badiiy tahlil, tanqidiy matnda ingliz tilini ishlatish, tarjima texnikasi kabi bir qancha uslub o'rgatiladi.
Rosti, bu tayyorlov maktabida o'qimay to'g'ridan to'g'ri fakultetda birinchi kursdan boshlaganlar ancha qiynaladi. Men ham qiynalganman. Lekin, noiloj ikkinchi kursda o'zim uchun darslardan so'ng shu maktabga qatnadim.
Endi, bu oliy maktabda nafaqat inglizchasi nisbatan zayif bo'lganlar, balki aksincha, darslarni yanada chuqurroq o'zlashtirishni istagan talabalar ham dars olishi mumkin.

Aynan mana shu iqtidorli talabalarga chuqurlashtirilgan ta'lim berish uchun bizning Amerikan Adabiyoti va Madaniyati bo'limi ham yeng shimardi. Men, yana bir assistent va ikki professorga advanced literary reading - yuqori darajali badiiy o'qish ko'nikmasini oshirish uchun maxsus darslik tayyorlash vazifasi yuklandi.
Badiiy matnlar professorlar tomonidan tanlanadi. Assistent sherigim matnlarning grammatik tarafini tushuntiruvchi maxsus mashqlar tayyorlaydi. Men esa matndagi lug'at boyligi, matnni tushunish uchun kerakli savollar, turli badiiy tahlil metodlarini tuzib chiqaman.
Darslikdan o'rin oladigan badiiy matnlar mualliflik huquqiga tobe bo'lgani uchun darslikni ochiqcha internetga qo'yolmaymiz, lekin universitet agar boshqa nashriyotlar mualliflikni ololsa, uni bemalol nashr etishlari mumkinligini aytdi.

Endi, yangilikka kelaylik. Zabarjad Media bilan anchadan beri ingliz tili bo'yicha nimadir qilmoqchi edik. Men tarjimonlar uchun inglizcha matn bilan ishlash bo'yicha kichik yo'riqnoma tuzishni niyat qilgandim. Arxivimdagi lug'atlar, tarjima jarayonidan topilmalar, inglizchaga oid asosan tarjimonlar, adabiyotshunoslar va bu tilda bemalol kitob o'qib, sifatli matn yozishni istaganlar uchun professorlarimning ham yordamiga tayanib, bahorga qadar bir kitob tayyorlamoqchiman.
Bu qo'llanmani o'zim hozircha A Reader's Odyssey deb nomlab turibman. Lekin, bilmadim. Hali o'zbek o'quvchisidan talab bormi, uni ham aniqlashtirishimiz kerak.
Hozirda tarjima darslari berishim kerak edi. Biroq, ba'zi sabablarga ko'ra darslar to'xtab turibdi. Fevral oyida qo'llanma tayyor bo'lsa, ham tarjima darslari, ham o'sha qo'llanma asosida inglizchani faqat IELTS uchun emas, balki chinakam mutolaa, fikrini ilmiy va badiiy jihatdan ham yotirib bera olishni istaganlar uchun ham Reading/Writing/Rhetorics darslari ochilishi mumkin.

Nima deysiz?) Kitob va Dars chiqsinmi?


Mirzohid
@bobil_kutubxonasi

O’ylab qarasam, eng yaxshi ko’rgan mashg’ulotlarimdan biri telefonda gaplashgan ko’yi ovqat tayyorlash ekan.
Biron kun, balki hatto ertaga oshxonamdan jonli suhbat qurarmiz, balki? Yangi retsept sinab ko’rmoqchiman.)

Badiiy adabiyotda uslub katta ahamiyatga ega. Ijodkorning ijodkor sifatidagi "men"ini namoyon etadigan ham ayni shu uslub bo'ladi. Alohida uslubni shakl toptirish uchun esa badiiy asar tili, syujet tuzish mahorati, o'xshatishlardagi originallik, olamni qanday nigohda ko'rishdan uni qay yo'sin talqin-u mushohada etishgacha barchasining o'rni muhim sanaladi.

Endi o'zbek o'qirmani va hatto adabiyot bilan shug'ullanuvchilar orasida ham unchalik ham e'tibor qilinmagan va e'tibor qilinmay kelayotgan, ammo uslub masalasining diqqatga arzirli yana bir jihati bor. Bu - badiiy matn tuzish strukturasi.

O'zbek adabiyoti nasri ham, nazmi ham bu borada go'yoki o'ziga qat'iy chekchiziq tortib olgandek va biz o'qirmanlar shu liniya boyicha axborot qabul qilamiz. Ochiqroq qilib aytsamz miyamiz bir xil sistem yozishga qoliplashib qolgan.

Adabiyotimizda Qodiriy-u Cho'lpon romanlaridagi badiiy jumla tuzish strukturasi bilan bugungi kunda Nazar Eshonqul, Ulug'bek Hamdam nasridagi gap tuzish tartibini solishtiradigan bo'lsangiz, deyarli farqni ko'rmaymiz. Binobarin, "Hamal oyini o'n beshlari bo'lub, bahor avvali edi. Havolar isib, bahor shamollari daraxtlarni har tarafga egmakda edi..." (A.Qodiriy "Juvonboz"). "Bu voqea uch yil oldin bo'lgan edi. Shu ko'chadan bir uyni ijaraga olib kelganimda cholning sharti ketib parti qolgan edi, u ko'chaning muyulishida men egallagan uyga qo'shni hovlida yashardi" (N. Eshonqul "Maymun yetaklagan odam").
Ko'ringanidek, ega gap boshida, ikkinchi darajali bo'laklar o'rtada va eng odatiysi kesimning doim gapning yakunlovchi qismi bo'lib qolishi. O'zbek adabiyotining istalgan nasriy bitigiga qaramang, hammasi "di", "edi"larga to'la. Va ularni o'quvchilar uchun ham nasriy asar shu ko'rinishda bo'lishi doimiy va o'qish va tushunishga qulay bo'lib qolgan. Mabodo boshqacharoq struktura bilan yozilgan asarga duch kelib qolsak, o'qishga qiynalamiz, yaxshi o'qimagan narsamizni esa tabiiyki, tushunmaymiz, oqibat asarni tahlil qila olmaymiz. Bu shakliy o'zgarishning mazmunga ta'siri hisoblanadi.

Yozuvchi Ne'mat Arslonning butun boshli ijodi odatiy yozish shakli qoliplarini go'zal tarzda buzadi. Adibning kichik hikoya, novellalaridan tortib romanlarigacha jumlalari inversiyalashgan. Masalan, "Bir dona do'lana tushib qoldi podachining sumkasidan. Chaqil edi yer" (N.A "Yetim"), "Tun yarimdan og'ganda xotinining bezovtalanganini payqadi Tirkash. Qo'rqinchli va bo'g'iq hansirab, qariyb tovushsiz..." (N.A "G'ayritabiiy holat").

Olamni nooddiy nigoh va ko'lamli fantaziya bilan tasvirlaydigan yozuvchi asarlarining shakliy evrilishlari adabiyotimizda rosmana yangi uslub o'zanini ochgan.

E'tibor qilinsa, she'riyatda ham shu ahvol. Miyamizni she'r deyilganda qofiyali, turoqli, turshakli, har bir bandi 4-5 qatorli, sodda o'qib, tushuniladigan, ravon qoliplangan matnni tushunishga o'rgatib qo'yganmiz, Shu sabab ham sochma she'rlarni ko'rganda "shu ham she'rmi" deb burun jiyiramiz.

Xulosa shuki, nafaqat badiiy matn tahlili uchun, balki butun boshli hayot sistemasi uchun miyamizni yangiliklarga ochiq qilaylik, fikr doiramiz cho'ziluvchan bo'lsin. Zotan, insonning oʻzi evrilishlar mahsulidir.

Tursunoy
https://t.me/mendagi_mendaliklar

Bugun shuni o’qib bitirdim. Anne Carson bugun dunyo adabiyotining eng yaxshi tirik shoirlaridan.
Avvalo kitob nomi e’tiborimni tortgandi. “Erning Go’zalligi”. She’riy parchalar, to’g’rirog’i iztiroblardan tashkil topgan qisqa doston.
She’r tarjimasiga qaytarar meni balki, dedim. Shu doston tarjimasi bilan yakunlamoqchiman bu yilni…

Nihoyat imtihonlar tugadi. Shuning uchun kanalga qiziq bir narsa haqida yozgim keldi.

Shu kunlarda e'tiborimni tortgan kitob turi bor: mikro-tarix.
Mikro-tarix umumiy tarixnavislik jarayonida doim e'tibordan chetda qolgan, mayda, o'z holicha butun bo'lolmaydigan, doim qandaydir katta tizimning arzimas parchasi yo umuman, 'butundan mahrum parcha' ning kelib chiqish sabablariga qiziqadigan soha. U bir vaqtning o'zida jamiyatning ovozi atay o'chirilgan, ko'rmaganlikka olingan 'mo'rt jamoalari' ni ham mujassam qiladi.

Misol beray: Alberto Manguel qalamiga mansub 'Mutolaaning Tarixi' kitobi. Bunda yozuvchi ham G'arb, ham Sharq tarixida mutolaaning turlari, o'rni, rivoji va inqirozini qiziq tilda ochib beradi.
Umuman, mikro-tarix hamma narsa haqida bo'lishi mumkin. O'zbek oshxonasida suyuq ovqat, ayollar taqadigan soch to'g'nag'ichlari, soqol olish, maktabdagi bo'r vahokazo...

Bundan nima foyda? Buni tarix deb bo'ladimi? Masalan, bir yozuvchining 'Sovunning Tarixi: Asrlar Osha Gigiena va Inson' asari bizga nima beradi? Mayli, yozuvchi unda Rimliklar ishlatgan, kul va tuzdan tayyorlangan sovunlardan to Ikkinchi Jahon Urushida, konslagerlardagi yahudiylar loshidan tayyorlangan sovunlargacha bo'lgan qiziq masalalarni aytsin. Lekin, nimaga yaraydi?

Gap shundaki, mikro-tarix ilk bor 1970-yillarda o'rtaga tashlangan payt G'arb ijtimoiy fan davralari tarixni insonlashtirish/demokratlashtirish ustida ishlashayotgandi. Qachongacha tarix faqat katta xonadonlar, qirollar, umuman, hokim kuchlar atrofida shakllantiriladi? Tarixni faqat qudrat egalari emas, balki qora xalq ham yozadi. Demak, qora xalqning ham kundalik hayoti akademik/ilmiy tarix manbalariga kirishi kerak. Boz ustiga, tarix doim bir taraflama, kuchlilar tomonidan yozilgan. Bu kuchlilarning asosiy qismi erkak bo'lgani uchun ayollar va bolalar chetlatib kelingan.

O'tgan yili universitetdagi erkin seminarlardan birida, Tarix bo'limidan bir domla 'Usmoniy Saltanatida Bolalik va Yetimlik Tarixi' nomli ikki haftalik ma'ruza darsi o'tib bergandi. Nega endi biz Temuriylar davrida moda va tashqi ko'rinish urflari haqida o'rganmaylik?

Tarix demokratlashuvi kerak! Bilim demokratlashuvi, siyosiy va iqtisodiy elitizm qo'lidan qutilishi shart. Buni esa o'zimiz haqida, o'z hikoya va hatto o'zimizga ham arzimas tuyulgan kundalik o'tmishimizni hikoya qilish orqali bajaramiz.

Hozir Sally Coulthardning 'A Short History of the World According to Sheep' ya'ni 'Qo'ylarga Ko'ra Dunyoning Qisqacha Tarixi' kitobini o'qiyapman. Chorvachilik dunyoni qanday shakllantirgani haqida juda yaxshi fikrlar bildirilgan.
Garchi mikro-tarixiy emas, balki ilmiy bo'lsada, Rachel Carsonning ekin dorilari tabiatni qanday bulg'ashi, qushlarni qanday o'ldirishi haqida yozilgan 'Silent Spring'/'Jimjit Bahor' kitobini tavsiya qilaman.


Eng mayda detalgacha tarixiy tadqiqot o'tqazish imkoningiz bo'lsa, siz qaysi mavzuda mikro-tarix kitobi yozishni istardingiz?

@bobil_kutubxonasi

Yangi kitoblar haqida bir ovozli suhbat qilaylikmi hozir? :)
Chunki, why not?)

Siz taniydigan kitob blogerlarning koʻpchiligi oʻz sohasining ustasi faranglari hisoblanadi. Safimizda sanʼatkor va ijodkordan to adabiyotshunosgacha bor.

Quyida esa oramizdagi tarjimonlar bilan tanishtiramiz. Har bir tarjimondan bittadan asarni keltirdik. Qolganini ularning kanallaridan bilib olasiz.

Abu Bakr Fozilov — @phaziloff
Tarjima qilgan asari: Jeyms Cheyz — “Venetsiya missiyasi”

Temur Tangriberganov — @timur_books
Tarjima qilgan asari: Jyul Vern — "Parij XX asrda"

Raxshona Ahmedova — @RaxshonaAhmedova
Tarjima qilgan asari: Shin Kyong Suk — "Onamni asra"

Samandar Nazirjonov — @stoik_kutubxonasi
Tarjima qilgan asari: Koyoharu Gotoge — "Iblislar qotili"

Ma'rufjon Ochilov — @marufjonblogi
Tarjima qilgan asari — Endi Veyer – "Marslik"

Nazarbek Nazarov — @bookerberg
Tarjima qilgan asari: Nassim Taleb — "Qora Oqqush"

Nurali Qahramon — @santuagaraoflibrary
Tarjima qilgan asari: Allen Ginsberg — "Uvvos"

Nodira Ibrohimova — @mittihaqiqatlar
Tarjima qilgan asari: Virjiniya Vulf — "Shaxsiy xona"

Alisher Fayzullayev — @perezagruzka_2021
Tarjima qilgan asari: U. Sorayan — "Daho"

Shohrux Usmonov — @usmonosphere
Tarjima qilgan asari: Astrid Lindgren — "Uzunpaypoq Peppi"

Mirzohid Muzaffar — @bobil_kutubxonasi
Tarjima qilgan asari: Jorj Martin — "Taxtlar oʻyini"

Ilhom Salimov — @salimov_blogi
Tarjima qilgan asari: Sara Jo — "Londondan muhabbat ila"

Barchasiga birdan a'zo boʻlish uchun quyidagi link ustiga bosing

Yaqin kunlarda bo'limning sakson yilligi nishonlanadi. Shuning uchun qutlov seminarlariga kechikmaylik, deb fakultetda eng avval biz sessiya imtihonlarini o'tkaza boshladik. Dam olish kunlari ham imtihon. Essaylarni o'qish, baholash, bir tarafdan ilmiy seminarga tayyorlanish, buyoqda o'zimning ilmiy ishim... Tarjimalar bor. Ishqilib, juda stresli va qizg'in davrdan o'tyapman, o'tyapmiz. Faqat, shuncha tashvish yetmagandek bir haftadir dekanatga qatnayman.

Birinchi imtihonimiz edi. Men kuzatuvchi, yonimda fan domlasi bor. Qaradim, orqada ikkita yigit, imtihon boshlaganiga qaramay hingirlab o'tiribdi. Hey sizlar, sen uyoqqa, sen buyoqqa o'tir, deb ayirdim. Ayirdimu endi oxirgi qog'ozni berib, doskaga o'girilgandimki, orqadan "amk çekiği" degan ovoz keldi. Ya'ni, "la'nati qisiqko'z". Aslida, bundan ham og'irroq so'kish. Men hali nima detilganini to'liq tushunib ulgurmay domla so'kingan bolani darrov turg'izdi. Talabalar birdan boyagi bolani dahanaki talay boshlashdi. Irqchilik qilding, degan ma'noda. Men haligacha qotib turibman. Bola butun boshli izdihom ichida. Domla borib, bolaning qo'ltig'idan mahkam tutdiyu imtihon bekor qilinadi, deb meni ham yoniga olgancha dekanatga yo'l oldi.
Bola tinmay uzr so'rar, men hali indamay turib domla uning ovozini o'chirishga majbur qilardi. Rost, talaba holida ilmiy hodimni haqorat qilgandi, kamiga juda katta irqchilik ham bor. Amerikan adabiyotidek liberal, irqiy kamsitishlar eng ko'p o'rganiladigan bo'limda bu hodisa, hozir o'ylasam, ham juda ironik, ham skandal ekan. Lekin, men esankirab qolgandim. Domla nega aralashadi, o'zimni o'zim himoya qilolaman, deb alamim ham keladi.
Dekanatga kirdik. Dekan barini tingladi. Men indamadim. Orqamizdan butun kurs yoprilib keldi guvihlik qilamiz, deb. Dekan kotibasi ularni zo'rg'a tinchitib, jo'natdi. Dekan esa tinmay "da'voyingiz bormi" deb so'raydi. Da'vo qilsam, nima bo'lishini bilaman. Indamayman. Shundog'am jazosi og'ir bo'ladi.
Da'vo qilmadim. Ammo, boyagi domla "imtihonimda ilmiy hodimga irqchilik va haqorat qildi, imtihonni bo'ldi, shuncha talabaning tayyorgarligi bekor ketdi, kafedraning eng qizg'in ish kunlaridan birini suiste'mol qildi", deb bir talay ayblovlarni taxlab tashladi. Haq edi.
O'sha kuni kechgacha dekanatda qolib ketdik. Men lom-mim demadim. Kechasi o'nda bolaning dadasi keldi qishloqdan. Gumbazdek odam, qo'llari qadoq, o'zi tayyorlagan qo'lbola kolbasa, xotini pishirgan uzumbarg do'lmani oldimga qo'yib yalinadi. Da'vo qilmadim o'g'lingizni, dedim. Ko'nmaydi. O'zim adabini beraman, Xudoyo shularni oling, deb topganini to'kadi. Rad qilaman, hatto ovutgan bo'laman uni.
Baribir tashlab ketdi.
Kolbasa bilan do'lmani farroshlar xonasidagi navbatchi opaga tashlab keldim. Ertaga pora deb boshim baloga qolmasin, o'sha yerdagi xolalar yesin...
Kecha majlis chaqirildi va o'sha bolaning ishi ko'rildi. Bir haftadir rektoratdan hukm kutayotgandik. Chiqibdi.
Talaba bu semestrning imtihonlariga kirmaydi. Ikkinchi semestrda universitet binosiga kirishi taqiqlanadi. Ya'ni, o'qishi kamida bir yilga uzayadi. Bu esa u hech qachon magistraturaga kirolmaydi degani. Men da'vo qilmaganim uchun jinoiy ish qo'zg'almadi. Lekin, universitet tomonidan intizomiy uzoqlashtirilgan degan yozuv tarjimai holiga tushgani bois davlatdan ish topishi ham juda qiyin. Turkiyada bunga qattiq qarashadi. Hatto o'tmishda o'tkirroq aqliy dori ichgan bo'lsangiz ham davlatda ishlolmaysiz.

Qisqasi, afsusdaman. U bolaning bitta uzri yetardi. Men yonidan shunday o'tib ketardim. Talabalarni faqat imtihonlar bilan qo'rqitishgagina kuchi yetadigan beburd domlalardan doim nafratlanganman. Uni ham imtihonga kiritaverardim. Natijada, ismini ko'rmayman varaqada.
Til yomon narsa. Turklar aytganidek, bitta jinni quduqqa tosh otadi, qirqta aqli avval chiqarolmay halak...

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Bolajonlar, hatto men o’zimga o’z darsimda nari borsa to’qson beraman. Kim chiqib darsni mendan yaxshi bilishini isbotloladi, masalan? Yuz endi Allohning haqqi.
Shunga, umidni so’ndirmaslik va reallikdan yiroqlashmaslik eng yaxshisi.

Hurmat bilan, your evil assistant professor 😈❤️

Imtihonlar qanday ketyapti? Boshlandimi?
Xuddi o’zim bir paytlar (olti oy oldin) talaba bo’lmagandek, bakalavrlarni qiyratyapman.
Bugun telefon ishlatgani uchun to’rtinchi ovimni auditoriyadan otdim.
Barakasini bersin. 😈🌞

Talablar sabab Badiiy Tarjima darsini asosan ma’ruza va mashq shaklida o’tqazishga qaror qildik.
Darslarga qo’shilish uchun til bilishingiz shart emas.
Bundan tashqari, sharoitingizni tushuntirsangiz, 50 foizgacha chegirma olishingiz mumkin.

Dars narxi: oyiga 600.000 so’m

Murojaat uchun: @willemesque

Endi sizda “Qirollar To’qnashuvi” ni birinchilardan bo’lib olish imkoni bor.

Buning uchun @ZabarjadMedia nashriyotidan mening tarjimamda chiqqan “Nyu York Trilogiyasi” va “Kirka” romanlarini sotib olishingiz kerak bo’ladi. Xarid jarayonida sizga maxsus raqam beriladi va ism-sharifingiz ro’yxatga olinadi. Bu orqali siz aksiyada qatnashgan hisoblanasiz.
G’oliblar 30-Noyabr kungi tadbirda aniqlanib, e’lon qilinadi.
“Qirollar To’qnashuvi” nashrdan chiqqach, yetti omadli kishiga mazkur kitob Tarjimon Sovg’asi sifatida taqdim qilinadi.

“Nyu York Trilogiyasi” va “Kirka” ni 130.000 so’mga sotib olishingiz mumkin.

Promokod: Bobildan Keldim

Xarid uchun: @Sotuv_Zabarjad

@bobil_kutubxonasi

Kuzgi dam olish kunlarini sog’ingan ekanman…
Yangi retsept kuni bugun. Pechga yangi sousli tovuq qo’ydim, qo’limda qahva, Cowboy Bebop ko’ryapman. Kechka yana Halloween party bor…
Bu hayotda ba’zan baxtli ham bo’lish mumkin ekan. )

Badiiy Tarjima Darslariga Barcha Qiziquvchilarni Taklif Qilamiz.

Darslar uch oy, haftada ikki marta davom etadi.

Bu jarayonda sizga o'rgatiladiganlar:

- Badiiy Tarjima
- Tarjima Uchun Matn Tanlash
- Mualliflik Huquqlarini Olish
- Nashriyot Topish
- Tarjima Metodlari

Dars narxi oyiga 600.000 so'm
Faqat ingliz va turk tillarini kamida B2 darajasida biluvchilar qabul qilinadi.

Murojaat uchun: @willemesque

Bugun Turkiya Respublikasi 101 yoshga to’ldi.

Qutlug’ bo’lsin.

Bugun qayta o’qiy turib shuni angladimki, eng qaynoq ilhom, hafsala va umid bilan qilgan tarjimam “Nyu York Trilogiyasi” ekan. Nimadir bo’lsayu men ham Kuinn kabi bariga qo’l siltab, yozishu o’qishdan bosh tortsam, unga aylanib, mavhumot qa’riga singib ketgudek bo’lsam, meni shu, Oster tarjimam bilan eslanglar.

Aslida, saviya va darajasidan qat’iy nazar barcha tarjimalarim o’zim uchun aziz. Lekin, badiiy jihatdan eng kuchlisi, menimcha shu. Bu albatta mening fikrim. Qolganini o’quvchi hal qiladi.

“Qirollar To’qnashuvi” ni kutayotganlar bormi o’zi?) Negadir “Taxtlar O’yini” dagidek bo’lmayapti bu jarayon. Biroz borliginglarni bilintirib turinglar)

#taqriz

📖 Madlen Miller – Kirka

“Dunyo oʻta jirkanch makon. Biz esa uning bagʻrida yashashga majburmiz”

Kirka. Quyosh xudosi Helios va dengiz nimfasi Perseysning toʻngʻich farzandi. Bolalikdan sevilmagan, istalmagan, har doim kamsitib kelingan ma’buda. Yolgʻizlikka doʻst tutingan, har yerda begona sanalgan Kirka.

Madlen Miller bu asarida Kirkani isyonkor, kuchli qilib tasvirlaydi. Qadimgi yunon diyorlarining patriarxal tuzumiga qarshi bosh koʻtargan qahramon edi bu.

“Ayollarni tinmay yerga urish baxshilarning eng sevimli mashgʻulotidek tuyulardi menga. Yerda sudralgan koʻyi sochimizni yulib yigʻlamasak, xuddi rivoyat oʻz sehrini yoʻqotadigandek”

Uning qobiliyati ham tangrilarga tugʻma in’om etilgan emas, balki uzoq yillik matonat bilan qilingan mehnat natijasi edi.

Bu asarda Kirkaning yoʻli Odissey, Prometey, Medeya, Yason, Afina kabi mashhur qahramonlar bilan kesishadi. Ularning taqdiriga Kirkaning nigohi bilan nazar tashlaymiz. Yunon mifologiyasidagi eng muhim hikoyalarni bir nuqtaga jamlagan asar bu.

Va albatta, Kirkaning oʻzini, oʻzligini anglashi, oʻz “men”iga yetib borishigacha boʻlgan jarayonning guvohi boʻlasiz. Mutolaa jarayonida anglaganim, ming yillardan beri hech narsa oʻzgarmagan. Yashash sharoitlarimiz oʻzgargan boʻlishi mumkin, ammo muammolarimiz, ogʻriqlar va oʻy-xayollarimiz oʻzgarishsiz qolmoqda.

Muallif bu asarida ayol tabiatining serqirra va murakkabligini ochib bergan. Kirka qiz, opa, yor, ona, doʻst edi. Uning hikoyasiga turli nuqtalardan nazar tashlar ekanmiz, ayol zotining mukammal portretini koʻrishimiz mumkin.

Asarning tiliga toʻxtalsam. Huddi dostonlardek oʻqiladi. Bu endi yozuvchining mahoratimi yoki tarjimonniki, tushunolmadim, ammo ilk sahifalaridanoq asar sizni olis yunon oʻlkalariga olib ketadi. Tashbehlar oʻz oʻrnida qoʻllanilgan. Jumlalar toʻgʻri koʻnglingizga yetib boradi. Nasr va nazm toʻqnashgan nuqtada yaralgan bu asar.

Agar yunon mifologiyasi bilimdoni boʻlsangiz, asar sizga voqealarga yangi rakursdan qarash imkonini beradi. Bordiyu bu boradagi bilimlaringiz menikiga oʻxshab u yer-bu yerda eshitgan/oʻqigan, filmlarda koʻrilgan uzuq-yuluq ma’lumotlar bilan cheklangan boʻlsa, ularni boyitib, tartibga solish uchun ayni muddao. Hech qanday bilimga ega boʻlmasangiz ham oʻylanmang, asar sizni yunon ma’budlarining sehrli olamiga qanday olib ketganini bilmay qolasiz. Xullas, barchaga tavsiya qilaman.

Dildora Rustamova

Zabarjad Media – eng yaxshisini ilinamiz!

Listen,
The year is gone. I know
nothing of my country. I write things
dawn. I build a life and tear it apart
and the sun keeps shining.

Ocean Vuong, Daily Bread

ID guvohnomam uyda qolgandi. Ko’chada politsiya to’xtatdi. ID raqamimni aytdim, hal bo’ldi.
Lekin, politsiya guvohnomamni unutganim emas, Amerikan adabiyoti o’qiganim uchun koyib berdi.

Wtf? 😒

“Kirka” ni bitirganlar bormi? Qachon ovozli suhbat qilaylik endi?

Anqarada kuz…

Tilimiz rivoji uchun har kuni harakat qilish har birimiz uchun burchdir. Bayram muborak boʻlsin!

Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | X

Bugun bir tanishimga present continuous tense ni tushuntirolmadim.
Ya’ni, ishlataman, ishlatilganida tushunaman, bunda muammo yo’q. Lekin, uning grammatik taraflama qanday ishlashini bilmayman.
Oxirgi marta turkologiya bo’limida o’zbek tili o’qiydigan ukrain tanishimga nima uchun o’zbekchada kelasi zamon fe’li yo’qligini tushuntira turib shunday noqulay his qilgandim.

It just happens. Tabiiy ravishda oqaveradi nutq.
Shunda til ta’limiga yaramay qolganimni sezdim.

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Шукри Эрбош

Нега Ўлдирмоқ Шарт Қишлоқиларни?

Нега ўлдирмоқ шарт қишлоқиларни?
Чунки оғир оқар улардаги қон,
Бетиним ўзгарган дунёга қарши
Пахса деворлардек қаттиқ,
Чақир тиканлардек қурғоқ,
Лоқайд исён қилади улар.
Бефахм, қўпол ва айёрдир бари,
Алдарлар ишониб ўз алдовларига.
Чўнтаклари пул билан бўлса ҳам тўла
Қашшоқ кўринмоқдек одатлари бор.
Ҳар нега бепарво, ҳар кимдан араз.
Ёмғирни, шамолни ва қуёшни
Ҳеч йўқ бир кун экинларин эсламай туриб
Ёдга олмаслар...
Ва, бир-бирларин сарҳадин бузиб
Урингайлар ерларини кенгайтирмоққа.

Нега ўлдирмоқ шарт қишлоқиларни?

Чунки улар дўппослайди хотинларини
Юмшоқ эмас овозларин оҳанглари ҳам.
Ташқарида эзилганча
Уйда зулмокрга айланарлар боз.
Газета ўқишмас ва саслари чиқар
Фақат ўзлари дучор бўлган он
Ҳақсизликларга.
Ҳар қадамда булоқ оққан қишлоқларида
Тоза кийинмас ва доим
Бир қарич соқол билан кезади улар.
Тарбия бермайди болаларига,
Уйларида китоб, мусиқа ва сурат йўқдир.
Тишларини ювмагайлар
Ва ечарлар қалпоқларин фақат ётганда.

Нега ўлдирмоқ шарт қишлоқиларни?

Чунки улар жанжал қилар
Итлари ғажишган маҳаллар ҳатто
Ва зиёрат қилгайлар бир бирларини
Фақат жанозада ёки тўйларда.
Уялгайлар куйламоқдан ё йиғламоқдан,
Кулмоқ уят, завқ заифликдир.
Ёлғиз шароб мастлигида йиғлайди улар,
Минглаб йиллар қобиғининг остида
Юраклари кучсиз қолмиш
Жинчироқнинг пилиги янглиғ.
Уларга тенг келмас, ишон ҳеч кимса
Бир бирларин лақиллатмоқда.
Қаергадир йўлга тушган он
Энг камида ўн қадам олдинда
Юрарлар хотинларидан
Ва бир эркаклик исботи каби
Уларни урарлар издиҳомнинг шундоқ ичида.

Нега ўлдирмоқ шарт қишлоқиларни?

Чунки улар овоз берар
Нотўғри ва ноҳақ партияларга,
Мазаҳ қилиб ўзларига ўхшаганларни
Бошқаларга ишонарлар ҳеч бир сабабсиз.
Давлат улар учун
мулк идораси, банкдаги қарз ва касалхонадир.
Давлатдан қўрқарлар ва ҳийла ишлатарлар
Уни алдамоқ учун.
Лек, бир нозир қаршисида, ўта ғалати,
Ерга киргудек жим эзиладилар.
Инфляция деганда буғдой билан ўғит нархин билишар фақат.
Масжид девори, қаҳвахона ёхуд дарахтнинг
Танасига ястанганча
Ўн бир ой осмондан баракот кутар.
Диндордирлар охиратнинг қўрқуви билан,
Лек бир аёлнинг болдирларидан
Сийналарин кўриш қадар кўзлари пишган.
Ҳосилни йиғгач,
Йилда бир кез боришади катта шаҳарга!

Нега ўлдирмоқ шарт қишлоқиларни?

Чунки улар автобусда ечадилар туфлиларини,
Пайпоқ ва оғиз ҳидлари ичида ястанганча ўриндиқларга
Ҳамманинг кўнглини айнитиб чунон,
Дўриллаган овози билан
Гапирарлар
Қизларининг бахтсизлигию лапашанг ўғиллари ҳақида баланд.

Очликдан силлалари қуриганда ҳам
Шукр қилар,
Буни
Тангрининг бир лутфи, дея ишонар қаттиқ
Ва арзимас бир нима ҳақида сўзлаётгандек
Ҳар лаҳзада ўша пинҳон тасалло билан
Олис шаҳардаги бадавлат қариндошин
Мақтайди улар.
Одоблидир ошхонада ош ейишни билмоқлик қадар.
Бироқ, ташқарига чиқишган пайтда
Йўтала йўтала серкўпик, сербалғам қилиб
Тупурарлар йўлнинг қоқ ўрталарига.
Ва лол қолиб бу тозалик, озодаликдан
Мақтайдилар шаҳарда яшашнинг хосиятини.

Нега ўлдирмоқ шарт қишлоқиларни?

Уйқуга ётарлар ҳали хуфтон тушмай турибоқ
Ва йўқдир уларда
Ярим тун юлдузларга боқиб пурхаёл
Бошқа дунёларга кетмоқ истаги.
Осмонни баҳорда ёмғир ёғган кун
Ва ёзда қуёш экинларин сийлаган пайт
Севарлар фақат.
Тасаввурлари бўш ва ҳеч қайси янги нарсага
(Бу ҳосили сероб бўлган уруғ бўлса ҳам)
Натижасин кўрмай туриб ишонишмас ҳеч.
Ҳеч бир ҳиссалари йўқдир
Дунёдаги тараққиётга.
Бойликка ўч улар, молу мулкка ўч,
Бир ўлканинг келажаги
Кичик далалари олдида бир ҳеч.
Ва, худди қоя парчаларидек
Турадилар рад этганча сув ўтказмоқни
Даврнинг теран ирмоқлари қаршисида жим...

АЙТИНГ, ҚАНДАЙ ҚУТҚАРАЙЛИК ҚИШЛОҚИЛАРНИ?

Туркчадан Мирзоҳид Музаффар таржимаси

@bobil_kutubxonasi

Kecha tarjimaga o'tirgan paytim bir narsani his qildim. Yog'ochga o'xshardim. Qup-quruq. Va, bu quruqlikning ishimga ham ta'sir qilayotganini sezdim. So'zlar ustida ishlanmagan, avvalgi uslubimni qo'llagan paytim qunt yetishmagani uchun bachkana shakllar qo'llanilgan... O'girgan besh bet tarjimamni o'chirdim.
Bir haftadan beri o'ylab yurardim buni. Nashriyotga yozib, ular va o'quvchilardan uzr so'rash, tarjimani butkul to'xtatish, o'zimni ilmiy ishimga berib, bitirgach, qayerdadir kichik va ahamiyatsiz bir universitetda umrimni ahamiyatsiz ma'ruzachi sifatida o'tqazishni o'ylayotgandim.

Bu o'ylar quyunidan chiqish uchun yutubga kirdim. Qarshimga bir filmdan parcha chiqdi.
Sochi kalta kesilgan, oltmishinchi yillar kovboy modasiga hos kiyingan bir qiz g'alati holatda avtomatik eshik qarshisida turar va qo'rquvdan titrardi. Unga yordam bermoqchi bo'lib yaqinlashgan ayol nima bo'lganini so'raganda esa "Menda autizm bor, bunday eshiklardan qo'rqaman", dedi. Ayol esa eshikni ochib turdi, qiz o'tdi...

Bu sahna menga boshqacha ta'sir qildi va filmni ko'rmoqchi bo'ldim.
Film amerikalik olim, hayvonlar, xususan qoramol bo'yicha mutaxassis Temple Grandin haqida ekan.
Professor Grandin autizm sindromi bilan tug'iladi. Bu sindrom unda turli muammolar tug'dirish bilan birga (mutaxassis bo'lmaganim uchun bu muammolarning aynan qaysi toifaga oidligini bilmayman) ko'pgina mustasno qobiliyatlar ham beradi. Bulardan biri kuchli tasviriy idrok va kuzatuv.
Temple universitetda inson psixologiyasi bo'yicha ta'lim olgach, Arizona State Universityda hayvonchilik va xo'jalik ishlari bo'yicha magistr, yana shu sohada Illinois Urbana-Champaign Universityda doktorantura yoqlaydi.
To'liq erkaklar, kamiga ta'limdan uzoq erkaklar qo'lida bo'lgan hayvonchilik sohasida autistik, kamiga ayol kishi bo'lgan Temple ancha qiyinchiliklarni boshdan kechiradi. Ammo, taslim bo'lmaydi.

Oxirgi bor bundan besh yil avval Big Fish va Cinema Paradiso filmlaridan so'ng o'zimni hozirgichalik tirik his qilgandim.
Big Fish menga hikoyalar va xotirotning ahamiyatini, Paradiso esa voz kechishning erkinlashtiruvchi kuchini isbotlagandi. Temple Grandinning ta'sirini esa izohlolmayman. Yuqoridagi filmlarni endi bitirganimda ham izohlolmasdim. Yillar o'tib, nimalargadir nom qo'ya boshlaganimda angladim ularni.
Hozir nimanidir his qilyapmanu unga nom qo'yolmayotgan bo'lsam, demak yetarlicha ulg'aymabman, dedim. Va, bu menga avval boshda nima uchun tarjimaga qo'l urganimni eslatdi: Men qaytadan yozish va shu orqali bir kitobni anglashni istardim.
Shu istakni unutibman.
Temple turklar aytmoqchi "ichimga suv sepdi", taxtadek quruq ruhim bilan unutilgan maqsadni qayta topgandek bo'ldim.
Unutma, dedim. Yo'ldasan, yo'lda eding. Manzilni unutish senga yo'ldan chiqish haqqini bermaydi. Yo'ldagi xavfli burilishlar, nishab va boshi berk tarmoqlar yo'lning emasi sening muammoying. Manziling emas, bekatlaring bor. Va, har bir kitob bir bekat. Buzuq avtobus o'zidagi nuqsonni qanchalik chiroyli til va uzrxohlik bilan tushuntirmasin, baribir boradigan joyi metall chiqindixonasi. Sen esa hali chiqitga chiqmaysan. Chiqolmaysan. Bu avtobus hali yurishi kerak...

Templega shu, hali ulg'aymaganim, homligim va hamon orzu qilishga haqqim borligini eslatgani uchun rahmat aytaman.

Filmni topib ko'ringlar.

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Bobil Team nomli guruhimiz bor edi. Endi uni kengaytirib, Bobil Community nomi ostida qaytadan yaratmoqchimiz.

Guruhda o’zbekchaga o’girilmagan asarlarni ingliz, rus va turk tillarida o’qib, muhokama o’tkaziladi. Faqat tajribali kitobxonlar yig’ilgani bois, mening tarjimalarim haqida ham birinchi bo’lib ular fikr bildiradi, hatto keyingi tarjimamni ular belgilab berishi mumkin.

Guruhga qo’shilish uchun @bobil_community_bot ga yozib, savollarga javob berishingiz mumkin.

@bobil_kutubxonasi

Bir ingliz shoirining she’r kitobini chiqargim bor o’zbekchada. Anchadan beri uning kayfiyatida yuribman.
William Blake.
Tomas Sterns Eliotning “Waste Land” dostoni “Mahv” da chiqqandi. Lekin, o’zi loyiq bo’lgan e’tirofni ololmadi. Tarjima emas, asarni aytyapman. Balki men keragicha yaxshi tarjima qilolmagandirman, ammo umidim katta edi.
Hozir she’riy tarjima to’plami bilan hech qaysi nashriyotni moliyaviy xatarga otgim yo’q. Lekin, Blake kamida Dante va Milton, Shakespeare va Chaucer qadar muhim shoir va o’zbek adabiyotiga kirib kelishi kerak.
Boshim qotdi.

… say hello to ones who are aware of the fearful symmetry…

@bobil_kutubxonasi

“Кирка” дан ўрин олган афсонавий мавжудотлар:

Аятес -бош қаҳрамон Кирканинг укаси, Қораденгиздаги Колҳида қироли ва Олтин Қўчқор Пўстининг қўриқчиси.
Бореас - шимолдан эсган совуқ шамоллар тангриси.
Ҳелиос - қуёш тангриси, Кирканинг отаси, титан.
Калипсо - титан Атлантнинг Огигия оролида яшайдиган афсунгар қизи.
Кирка - тангри Ҳелиос ва нимфа Персейснинг қизи, жодугарлар маъбудаси. Аиае оролида яшайди.
Мнемосин - хотира маъбудаси, тўққиз илҳом париси бўмиш музаларнинг онаси.
Нерей - олимплик Посейдондан аввалги денгиз тангриси.
Океанос - шўрсув ва денгизлар мададкори, Ер сайёрасининг белбоғи ҳисобланмиш Океан дарёсининг тангриси.
Пасифая - Кирканинг синглиси, Зевснинг келини, Минотаврнинг онаси.
Персейс - Океаноснинг қизи, Ҳелиоснинг хотини, Кирканинг онаси.
Персес - Кирканинг афсунгар укаси, ўликларни тирилтириш бўйича афсоналар тангриси, Шарқ халқларидан бўлмиш Форсларнинг мададкори.
Прометей - нажот маъбуди, Зевсга қулоқ солмай одамзотга оловни туҳфа қилгани учун Кавказ тоғларига банди қилинади. Айтишларича, ҳозирги тамаддуннинг отаси ҳам у эмиш.
Селена - Ой маъбудаси, Кирканинг аммаси, Ҳелиоснинг синглиси.
Тетис - денгиз маъбудаси, Кирканинг она тарафдан момоси.

Олимплик Тангрилар

Аполлон - ёруғлик, мусиқа, башорат ва шифо тангриси, Зевснинг ўғли.
Артемида - ов маъбудаси, Аполоннинг эгизак синглиси, Троя урушида ҳийлакор Одиссейнинг мададкори.
Афина - донишмандлик, тўқимачилик ва уруш маъбудаси.
Дионис - шароб, кайфу сафо маъбуди, Зевснинг ўғли, Аполоннинг ўгай оғаси.
Эилетия -туғруқ пайти аёлларга мадад бергувчи доялик маъбудаси.
Ҳермес - тангриларнинг энг айёри, Олимп чопари, ўлик руҳларни Мурдалар Диёри Аидга олиб борувчи тангри.
Зевс - тангриларнинг энг улуғи, чақмоқ ва қудрат маъбуди.

Фонийлар

Агамемнон - Юнонистондаги энг қудратли қироллик бўлмиш Микенанинг қироли.
Аҳиллес - денгиз маъбудаси Тетис ва Пития қироли Пелейнинг ўғли, Троя қаҳрамони.
Ариядна - Пасифаянинг қизи, Критос маликаси, Кирканинг жияни.
Дедал - қадимги юнон афсоналаридаги кошиф.
Элпенор - Одиссейнинг надимларидан бири.
Евриклея - Одиссей ва ўғли Телемахнинг энагаси.
Глаукос - сеҳрли ўтлар ёрдамида тангрига айланган паст табақали денгиз маъбудларидан бири. Чўкаётган кемалар ва балиқчилар мададкори.
Ҳектор - Приямнинг ўғли ва Троя тахтининг валиаҳди.
Елена - Дунёнинг энг гўзал аёли, қиролича Леда ва Зевснинг қизи.
Ҳеракл - Зевснинг ўғли, қаҳрамонлар қаҳрамони.
Ясон - олтин қўчқор пўстини олиш учун Колхидага борган қаҳрамон.
Икар - Дедалнинг ўғли.
Лаертес - Одиссейнинг отаси, Итака қироли.
Медея - Кодхида қироли Аятеснинг жодугар қизи.
Минос - Пасифаянинг эри, Зевснинг ўғли, Критос қироли.
Одиссей - Итака қироли.
Патрокл - Аҳиллеснинг энг яқин йўлдоши.

Яна Пенелопа, Пиррос, Телегон, Телемах, Тесей каби фонийлар, Харибдис, Минотавр, Полифемос, сиреналар, Скайла каби махлуқлар бор.)

@bobil_kutubxonasi

(Davomi)

Qisqasi, Janub Gotikasi darsida shularni o'rganamiz. Talabalarga Tog'ay Murod haqida ham gapirgim bor. Balki, romanlarining qisqartirilgan variantlarini inglizcha tushuntirib berarman. Chunki, Surxon vohasining Toshkent va Farg'ona madaniyati doimiy ravishda ustunlik qilgan O'zbekistonda qandaydir chetlatilgan, ovozi tinimsiz o'chirilgan va kamsitilgandek ruhi bor. Kamiga, o'lkaning janubi bo'lgani uchun gotik adabiyotga yanada yaqin.

Menimcha, Tog'ay Murod haqida butun boshli tadqiqot kitobi yozsam kerak kelajakda. Shaxsan asarlari menga to'g'ri kelmasligi mumkin, lekin gap mening didim emas, O'zbek adabiy qomusi haqida borganda, Tog'ay Murodning chinakam haybati o'rtaga chiqadi.

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi

Bir-ikki kuzatuvchi Janub Gotikasi bo'yicha dars o'taman debsiz, u nima, deb so'rashdi. Shunga javob beray.

Janub Gotikasi anerikan adabiyotining Fuqarolar Urushi davrida Janub tomonida turib jang qilgan shtatlarning adabiyoti hisoblanadi. Bu shtatlar Mississippi, Florida, Alabama, Georgia, Louisiana, and Texas bo'lib, mazkur adabiyotning eng mashhur yozuvchilari William Faulkner, Flannery O'Connor, Carson McCullers, Truman Capote va Cormac McCarthy hisoblanadi. Ha, yana o'zbek o'quvchisiga "Mazahchini O'ldirish" romani bilan tanish Harper Lee ham janub gotikasiga oiddir.

Bu adabiyotni shimol adabiyotidan nima ajratib turadi?
Mag'lubiyat, chirigan an'analarga kasallik darajasida yopishib olish, irqchilik, oq tanlilarning o'zlaridan boshqalarni ezish orqali yaratgan dahshatlari.

Mag'lubiyat haqida gaplashsak.
Amerikada Fuqarolar urushi avval aytganimdek quldorlik sabab kelib chiqadi. Dengiz savdo yo'llari, kuchli sanoat korxonalari va universitetlarga ega liberal Shimol quldorlikni qoralaydi, lekin tirikchiligi asosan dehqonchilikka bog'liq janub qullardan voz kechmaydi. Qullar bo'lmasa, paxtani kim teradi? Va, urush boshlanadi. Bu urushda janub mag'lub bo'ladi va tarixga "chetlatilgan taraf" sifatida tushadi. Janubning mana shu, o'z vatani ichidagi mag'lubiyati, uyatli o'tmishi, kambag'allik sabab tinimsiz jazava bilan janjallar chiqarishi, ishsiz oq tanlilar bilan to'lgan befayz shaharchalari unda yangicha adabiyot yaralishiga sabab bo'ladi.
Quldorlik AQSh Konstitutsiyasiga kiritilgan 13- O'zgartirish orqali bekor bo'ladi. Biroq, uning asorati haligacha davom etib keladi.
Avval jamiyatning ajralmas qismi hisoblangan qullar endi ishsiz qoladi, oq tanlilar tomonidan jirkanish bilan qarshi olinadi. Keyin esa qora tanlilarning G'arb va Shimolga katta ko'chish koloniyalari davri boshlanadi. Ish va adolat izlab Nyu York, Los Anjeles kabi katta shaharga ketgan sobiq qullar ortidan o'nlab bo'm-bo'sh dalalar mung'ayib qolaveradi. Janub Gotikasi mana shu mung'ayishlarni o'z ichiga oladi aslida.
Undagi an'analarga sodiq, ammo ikkiyuzlamachi jamiyatning eng beshafqat tasvirini Folkner qalamiga mansub "Emiliga atalgan atirgul" hikoyasida o'qish mumkin. Yolg'iz ayol, nekrofiliya va bu ajalovar yolg'izlik qarshisida xuddi hikoyadagi o'lik badan kabi chirib borayotgan olomon.

Janub gotikasiga eng yaqin asarlarni O'zbek adabiyotida asosan Tog'ay Murod qalamidan ko'rishimiz mumkin. Tog'ay Muroddagi eski, feodal davrlarga tuyilgan achchiq sog'inch avvallari g'ashimga tegardi. "Bu odam o'zbek-o'zbek deyapti-da lekin bitta zamindorning mulkidan ajralishi va oilaviy parchalanish butun boshli xalqning o'sha davrda farovon yashaganini bildirmaydi. O'zbek doim xor edi. Yozuvchi bu yerda shunchaki o'sha, feodal davrni qo'msayapti, xolos. Bu nuqtada, Tog'ay Murodni anti-demokratiyada ham ayblash mumkin", derdim. Bu fikrimni haligacha qisman ilgari suraman. Lekin, "Otamdan Qolgan Dalalar" ni Folknerning "Shovqin va G'alayon" i hamda "Sartoris" iga qiyoslab o'rganganimda, Tog'ay Muroddagi o'sha, "feodal nostalgiya" ning ildizini yaqqolroq ko'rgandek bo'ldim. Hatto, ushbu nostalgiyani Prustning "Zavol Topgan Vaqt Izıdan" turkumi bilan ham qiyoslab, marksistik tahlilda shunday xulosaga borish mumkin:
Yozuvchi ortiq butun dunyoda ovozi o'chib, sillasi qurigan burjuva qatlamiga motam tutgani holda ushbu motamni tan olmaydi va uni g'azab yoxud qo'msash orqali qaytadan tiriltirishga urinadi.
Psixoanalitik tahlilda esa xulosaning hermenevtik shakli o'zgaradi:
Yozuvchi bu tiriltirishga urinishning aslida ro'yodan iboratligini biladi. Mazkur ro'yo otaning almashishiga o'xshaydi. Zamindor/Ota figurasi o'lgach, o'rniga o'gay ota/kollektivlashtirish keladi. Shaxsiy mulk huquqi bilan birga "men" ham yo'qqa chiqadi va u "biz" ga aylanadi. Shu yo'sin nafaqat ommaviy, balki individual menlik ham dekonstruksiya orqali parchalanadi.

Bundan uch yil avval universitetga hujjat topshira turib, Anqara Universitetiga oid video ko’rgandim. Unda kampusning keng va go’zalligi maqtala turib, qandaydir ko’l ham ko’rsatilgandi. Ko’ldagi o’rdaklarga mahliyo bo’lib qolgandim.
Keyin Anqaradan qabul oldim. O’qishim bosh kampus, Tandoğanda bo’lmasa ham baribir borib turardim uyoqqa.
Har borganimda boyagi o’rdakli ko’lni izladim, lekin hech topolmasdim. Chunki, kampus juda katta, kamiga balki shunchaki bizni chaqirish uchun videoga boshqa ko’lni qo’yishgandir, dedim.
Hatto kursdoshlarimga “Menga ko’lni topib berlaring”, deb janjal ham qildim.
Bu orada qaysidir xitoylik talaba ko’ldagi oqqushni yeb qo’yganmish, degan gaplar chiqdi.
O’qish bitdi. Men fakultetda qolib, dars ham bera boshladim va bugun bir hujjat ishini hal qilgani keldim.
Bir soatdan keyin keling, deyishdi. Jig’ibiyronim chiqib kampusni aylanib yurgandimki, Fan fakulteti hovlisida shu ko’lni ko’rdim.
Oxiri topdim. Muqaddas kosani topgan Arturdek his qildim o’zimni. O’rdak yo oqqushi yo’q, qiron kelgurlar yeb qo’ymasin, deb ichkarida saqlashayotgandir.
Lekin, asosiysi topdim. Endi armonim yo’q.

FarDuda ishlash fikri va uyoqdagi domlalarning tarjimai hollariga qiziqish meni boshqa universitetlardagi filologlar bo'yicha o'rganishga undadi.

Viloyatlar, Qoraqalpog'iston va Toshkentdagi filologiya fakultetlarini qarab chiqdim. Hamma deyarli bir xil.
Aytib qo'yay, bu tanqid yo pamflet emas. Hurmatga sazovor akademiklarimiz ko'p. Faqat, o'zim tushunmagan narsalar yo takliflarim haqida yozmoqchiman.

1. Domlalarning tarjimai holi soliq idorasi yo umuman, oddiy davlat nozirinikidan farq qilmaydi. PhD qilgani haqidagi ma'lumot bilan odamlarning akademiyada ishlashini isbotlolmaysiz.
Taklif: Bir domla uchun alohida sahifa ajratgan payt uning nomzodlik/doktorlik/dotsentlik/professura ishlarini ham qo'yish, ilmiy qiziqish hamda tadqiqot mavzularini izohlash kerak.

Masalan:
Gulchehra Nurullayeva, Palonchi Davlat Universiteti, xorijiy filologiya fakulteti. PhD, dotsent.
Tadqiqot mavzusi: Elizabethan Era British Theatre, Shakespeare, Tragedy
Ilmiy Qiziqishlari: Shekspir tragediyalarida ayol tasviri, ayollar tarixi vs tarix ayollari

Shu ma'lumotlar orqali, masalan men universitet tanlayotgan payt kelajakda birga ishlaydigan domlamni ham kashf qilaman.
Men, masalan 1920-yillar amerikan adabiyoti bo'yicha ishlamoqchiman va bu bo'yicha ishlagan domla Toshkentda yo'q, faqat GulDuda bor. Ana, GulDuga boraman va uning qo'lida ishlayman.
Biz buni ustoz-shogirdlik an'anasi deb ataymiz. Men dissertatsiyamni Nabokov haqida yozsamu domlamning mutaxassisligi qora tanli yozuvchilar adabiyoti bo'lsa, ishoning, o'sha dissertatsiya hech vaqoga yaramaydi.

O'zbekistonda bu juda katta muammo. Chunki, ba'zan menga domlalar yozishadi, Turkiyada qandaydir ilmiy konferensiya bormi yo biron akademik bilan meni tanishtirib qo'yolasizmi, deyishadi. Keyin esa ulardan ilmiy qiziqishlarini so'rayman. Ko'pincha juda mujmal javob berishadi.
Turkiyada ekologik adabiyot bo'yicha konferensiya bo'lyaptimi? Bu o'zbek domla mavzuga qiziqsa qiziqmasa shosha-pisha maqola yozadiyu jo'natadi. Bu maqola ilmga hissa qo'shadimi, farqi yo'q. Shundog'am, ko'pincha o'tmaydiyam maqolasi. Shunchaki songa ishlanadi.

Keyingi masala esa beriladigan darslar.
O'zbekistonda talabalar va domlalarga juda og'ir yuk yuklanadi, lekin olingan bilim juda chala bo'ladi. Bunga sabab esa darslarning o'ta umumiyligi.
Masalan, bitta odam talabalarga butun boshli Ingliz Adabiyoti Tarixi degan darsni berolmaydi. Bunga hech kimning bilimi yetmaydi. Chunki, sizning o'n yillik akademik faoliyatingizda Rim imperiyasidan keyingi davrdan to yigirmanchi asr oxirigacha cho'zilib ketgan bir adabiyotni to'liq bilishingiz mumkin emas. Buning o'rniga, domlalar talabalarga adabiy tarix qanday o'rganilishini o'rgatishlari kerak. Umumiy bo'lmasin, domla faqat o'zi mutaxassisi bo'lgan o'ta spesifik davrni o'rgatsin:
XVI asr ingliz she'riyatida mistisizm.
Faqat shu mavzuni o'rgatish asnosida u talabalarga ilmiy tadqiqot metodi, manbalar bilan ishlash, bir shoirga qanday qarash, tadqiqot payti tarixiy davrga qanday yondoshish kerakligini singdiradi. Talaba qiziqsa, o'zi keyin internetdan o'rganib olaveradi.
Misol, men hozir amerikan adabiyoti bo'yicha Janub Gotikasi, Rus-Amerikan Muhojir Adabiyoti va Romanesk Haqiqat darslari beraman. Hatto bular ham menimcha juda umumiy. Janub Gotikasi o'rniga faqat Folknerga ajratilgan darsim bo'lsaydi, deyman. Folkner misolining o'zidayoq talabalar janub gotikasini tushunib olishadi.

Universitet bilan maktabning farqi bor. Universitetda, ijtimoiy fanlar uchun aytyapman, sizga asosan qanday o'rganish kerakligi haqida ma'lumot beriladi. Shekspirning nechinchi yil qaysi dramasini yozganini hammamiz internetdan ko'rib olaveramiz. O'zbek oliy ta'limida shuni tushunish muammo.
Universitetni bitirib chiqqanda talaba mayli, sohasidagi hamma narsani, raqamlaru janr nomlarini, nazariyalaru metodlarni suv qilib ichmagan bo'lsin, lekin tanqidiy fikrlash va ilmiy muhit yarata olish ko'nikmasini qo'lga kiritsin. Akademiya shunday ishlaydi.

Kecha Muhammad Siddiq bilan gaplashgandik. Marg'ilonda, ijod maktabida ishlay boshlaganini aytdi. Birdan miyamga to'xta, O'zbekistonga qaytgan paytim men ham shunday bir ijod maktabida tarjima yo umuman, adabiyot bo'yicha dars o'tsamchi, degan o'y keldi.
Nega bo'lmasin? Katta shaharlarni ko'rdik, endi Turkiyada bor sharoit O'zbekistonda ham yaratilishi mumkin. Kamiga, ham akademiyadan, ham Turkiya yo umuman, dunyodan sovigan paytim bir ijod maktabida o'qituvchilik qilish, bir tarafdan o'z tarjimalarim va nazariy ishlarim bilan shug'ullanish qiziq tuyuldi.
Marg'ilon chiroyli shahar. Buyoqda, Farg'ona Davlat Universitetida ham dars berardim, harxolda, qaytgach fan nomzodi bo'lib qaytaman-ku...
Seskanib ketdim. Bo'larmikan, dedim. Yana xayol suryapsan. Ijod maktabi mayli-kuya, lekin universitet?
Shu kunlarda orzularim kichrayganini his qilyapman. Albatta FarDuni yerga urmayapman, bu uyoqdagi domlalarga hurmatsizlik bo'ladi. Lekin, masalan ko'plab kursdoshlarim o'qish bitgach, Turkiyaning turli kichik shaharlariga o'qituvchi, davlat ma'muri yo freelance tarjimon sifatida tarqab ketdi. Nega endi o'z vatanimning bir shahrida yashamay?
Orzularimdan biri, dengiz sohilidagi kichik shaharchada, ha, "Kikining Yetkazib Berish Xizmati" multfilmi kabi shaharchada, mo'jaz universitetda dars berib, umrguzaronlik qilish edi. Dengizi yo'qligi Farg'onaning aybi emas. FarDUning ham yoshi qirqqa yetmay professorlikka ko'tarilgan domlalari menga qiziq tuyuldi.
Bilmadim, juda aralash hislar ichidaman. Amerikaga ketmoqchi eding? Hech yo'q UC Berkeley yo Columbiada PhD qilish rejalari? Bular qayoqqa ketdi?
Ulg'aydim, ulg'aydim va charchadim shekilli. Tinchlik, sukunat va bemalolgarchilik tusadi ko'nglim. Bu bir lahzalik istakmikan yo jiddiylashuv, bilmadim.
Shu magistratura bir tugab olsin...

Mirzohid

Bu yilgi Nobel adabiyot mukofoti uchun tahminlar:
Can Hue (Xitoy)
Gerald Mernane (Avstraliya)
Anne Carson (Kanada)
Thomas Pynchon (AQSh)
Lyudmila Ulitskaya (Rossiya)

Bu ro’yxatda, mukofotga eng yaqin kishi Ulitskaya. Rus-Ukrain urushida Putinga muholifligi, asarlari ruslardan ko’ra Markaziy Yevropaga yaqinligi bikan ham diqqatni o’ziga jalb etadi.

Menga qolsa, Pynchon olsin. Shaxsiy favoritim. Asarlari juda yaxshi, lekin og’ir moder ruh bor. Shunga bizda sotilishi qiyin, deb o’girmayapmiz. Asarlarida o’ta chuqur Amerikan ohangi, tarixiy izlari va madaniy ta’siri sezilgani va mening mutaxassisligim ham amerikanistika bo’lgani uchun (😇) kaminaga bichilgan to’ndek.

Lekin, Nobel hay’atining kimni tanlashi doimgidek noma’lum. Avvaldan bir nima deb bo’lmaydi. Ham, uyoqdagilar amerikan nosirlarini yoqtiraverishmaydi. Asosan amerikan shoirlariga berishyapti Nobelni. Bob Dylan (Nobelga tushgan dog’) va Luise Gluck ham shoir edi.

Katta ehtimol bilan mukofotni olishga kelmasayam kerak, lekin Pynchon olsin. Fingers crossed 🤞

@bobil_kutubxonasi

Ba'zi kitob blogerlari, hatto tuzukkina noshirlar ham turk adabiyoti degan atamani suiste'mol qilishyapti. Bizga o'girilgan va biz "qarshi kurashayptgan" kitoblarni turk adabiyoti deb o'ylashyapti yo mutloq noto'g'ri talqin qilishyapti.
Aynan shu, talqin bizda katta muammo.

O'zbek adabiyotiga Ahad Qayum yo Azamat Qorjovovni yarashtirolamizmi? Adabiyot deganda maktab darsliklarini aytmayapman. Shu, hammamiz o'qiyotgan narsamiz. O'zbek filologiyasida adabiy qomus juda katta muammo. Kimning adabiyotga kirishi nafaqat siyosiy tuzum va mafkura, balki qaysi adabiyotshunosning professorlik darajasini olishiga ham bog'liq. Darslikka kirmagani uchun rahmatli Sobir O'narni adabiyotdan tashqarida tutamizmi? Yo shunchaki darslikka bir paytlar kirib qolgani uchun Xayriddin Saloh degan noma'lum shoir darslikka kirmagan, bugunga kelib qisman unutilgan Tilak Jo'ra, Chori Avazlardan "shoirroq" bo'lib qoladimi?

O'zimizda shuncha diskursiv muammo turganda turk adabiyotini kavlash g'alati holat.
Bu "turkofob" larning qanchasi turk adabiyotidan nechta kitob o'qigan? Sovet payti tarjima qilingan Nozim Hikmat, Dog'larja, Yashar Kamol, Aziz Nesinlarni hisobga olmaganda, albatta. O'qimaslik ayb emas, albatta. Lekin, diskursiv tuhmatchilik juda katta, tarixiy ayb.

Noshirlar tomonidan Sabohaddin Alining "Ichimizdagi Shayton" asari diniy-ma'rifiy asarlar ro'yxatiga kiritilgan mamlakatda yashaymiz. Yo'q, diniy kitob emas u, diniy motiv yo'q. Hurmat bilan, uni chindan o'qiganlar hamjamiyati.

Elif Shafaqni yoqtirmaslik sizni "intellektual" qilib qo'ymaydi. Bu orqali butun boshli millat adabiyotini ham qoralolmaysiz. O'quvchilaringizdagi saviya darajasi uchun bu adabiyotning aybi yo'q.

Og'irroq misol beraman. Turkiyadagi har o'n o'zbek ayolidan uchi fohisha bo'lishi mumkin. Qolgan yettitasi esa enaga, akademik, tarjimon, agent, hisobchi, savdogar va hokazo kabi halol mehnat bilan tirikchilik qilayotgan ayollar. Haligi uchta ta'viya uchun butun o'zbek ayollarining nomini qoraga chiqargan bir turk qanchalik tuban va fashist bo'lsa, siz qilayotgan ish ham shu. Turkiya kapitalist davlat. Uyoqda hamma narsa bir-biriga aralashib yotibdi. Lekin, nashriyotlarning subuti bor. Ular hech yo'q bizning ba'zi nashriyotlar kabi ham Behbudiyni chiqaray, ham buyoqdan jinni-sang'i, muqaddas dinni pul uchun suiste'mol qiladigan asarlar ham chiqaversin, demaydi. Saviyasiz asar chiqaradigan nashriyot doim saviyasiz, YKY, Can, Ithaki, Metis kabilar esa doim mag'rur. Qo'lingizdan kelsa, siz ham shunday bo'ling.)

Har bir madaniy mintaqaning o'z "turk adabiyoti" bor, aslida. Masalan, Norvegiya detektiv sariq adabiyot korxonasidek gap. (Vaholanki, saviyali detektiv asarga jon fido.) Va, Skandinaviya mintaqasi bilan birga Shimolga yaqin ko'plab Yevropa mamlakatlari ham shu norveg detektivlarini o'qishadi vaqt o'ldirish uchun. Xo'sh, bu norveg adabiyotining buyuk ustasi Knut Hamsunni yomonotliq qilib qo'ydimi? Bugun qaysidir yevropalik chiqib, haligi yomon asarlar misolida "norveg adabiyoti", deb gap boshlagudek bo'lsa, jigarini sug'urib olishadi. Yevropa Ittifoqida irqchilik qilgani uchun qoziqqa o'tqazishadi. Bizda hamma o'ziga xon, ko'lankasi maydon bo'lgani uchun har baloni umumiylashtiraveramiz. Vaholanki, qoziqlar yetarlicha.

Gap turklarda emas. Yomonlanayotgan adabiyot nemislar, efiopiyaliklar yo peruliklarga tegishli bo'lganida ham xuddi shunday javob berardim. Lekin yo'q, bizda muallifning ismi Jek yo Jeyms bo'lsa va asari rasvo chiqsa, hech kim Amerika adabiyotini yomonlamaydi, to'g'rimi?))

Mirzohid

@bobil_kutubxonasi