ዋዜማ ሬዲዮ - Wazema Radio

ከነገ ጀምሮ 75 ሺህ የቀድሞ የትግራይ ተዋጊዎችን መልሶ የማቋቋም ሥራ በይፋ ይጀመራል ተባለ

የቀድሞ ታጣቂዎችን በዘላቂነት ለማቋቋም ትጥቅ የማስፈታትና ወደ ተሃድሶ ማዕከላት የማስገባት ሥራ በነገው ዕለት ህዳር 12 ቀን 2017 ዓም እንደሚጀምር የብሔራዊ ተሃድሶ ኮሚሽን አስታወቀ።

የኮሚሽኑ ኮሚሽነር ተመስገን ጥላሁን ዛሬ በሰጡት መግለጫ ከሰባት ክልሎች ከ371 ሺ በላይ የቀድሞ ተዋጊዎችን ትጥቅ በማስፈታት ወደ ማዕከላት ለማስገባት የመለየት ሥራ መጠናቀቁን ተናግረዋል፡፡

በ2 ዓመታት ውስጥ በሚከናወነው የቀድሞ ታጣቂዎችን ትጥቅ የማስፈታትና ወደ ማህበረሰቡ የመቀላቀል ሥራ ከ760 ሚሊየን ዶላር በላይ በጀት መያዙንም አንስተዋል፡፡

በዚህም መሰረት መንግስት በመደበው 1 ቢሊዮን ብር እና ከአጋሮች በተገኘ 60 ሚሊዮን ዶላር በመጀመሪያው ምእራፍ በትግራይ ክልል የሚገኙ 75ሺ የቀድሞ ታጣቂዎችን ትጥቅ የማስፈታትና በዘላቂነት የማቋቋም ስራ ይጀመራል ብለዋል።

በክልሉ በመቀሌ፣ እዳጋሀሙስ እና አድዋ ሶስት ማዕከላት ተለይተዋል ያሉት ኮሚሽነሩ በመቀሌ ማዕከል በዚህ ሳምንት 320 የቀድሞ ታጣቂዎችን መቀበል እንጀምራለን በማለት ገልጸዋል።

የቀድሞ ታጣቂዎች ከዛሬ ህዳር 11 ቀን 2017 ጀምሮ በስፍራው የሚገኘው የአፍሪካ ህብረት ስር ሂደቱን የሚቆጣጠር፣ የሚያረጋግጥና የሚያስከብር የተልዕኮ ቡድን አባላት በሚታዘቡበት ለመከላከያ ሰራዊት ትጥቃቸውን ማስረከብ ይጀምራሉ ብለዋል።

በዚህም በቀጣይ 4 ወራት 75ሺ የቀድሞ የትግራይ ታጣቂዎችን ትጥቅ በማስፈታት፣ በዘላቂነት በማቋቋም ወደ ማህበረሰቡ የመቀላቀል ስራ ይከናወናል ሲሉ አረጋግጠዋል።

በ2 አመታት ውስጥም በሀገር አቀፍ ደረጃ ያሉ 371, 971 የቀድሞ ታጣቂዎች ወደ ማህበረሰቡ ተቀላቅለው በዘላቂነት ለማቋቋም መታቀዱን ከኢዜአ የተገኘው መረጃ ያሳያል።

ለቸኮለ! ረቡዕ ኅዳር 11/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ በኦሮሚያ ክልል ሰሜን ሸዋ ዞን ደራ ወረዳ ሰለልኩላ በተባለች ቀበሌ ራሳቸውን ፋኖ ብለው የሚጠሩ ታጣቂዎች ትላንት በፈጸሙት ጥቃት ቁጥራቸው ያልታወቁ በርካታ ነዋሪዎች እንደተገደሉ ዋዜማ በሥፍራው ካሉ ምንጮቿ ሰምታለች፡፡ ጥቃቱ ማንነትን መሠረት ያደረገ እንደኾነ የጠቀሱት ምንጮች፣ ጥቃት ፈጻሚዎቹ ወደ ነዋሪዎች ቤት ዘልቀው በመግባት በስለታማ መሳሪያዎች አሰቃቂ ጥቃት መፈጸማቸውን ዋዜማ ከነዋሪዎቹ መረዳት ችላለች። ታጣቂዎቹ ጥቃቱን ሲፈጽሙ በተንቀሳቃሽ ምስል በመቅረጽና በማኅበራዊ መገናኛ ዘዴዎች በማጋራት ጭምር እንደነበር ያወሱት ምንጮች፣ ጥቃቱን ተከትሎ ባካባቢው ከፍተኛ ውጥረት መንገሱንና ነዋሪዎች ከፍተኛ በስጋት ውስጥ መኾናቸውን አስረድተዋል።

2፤ በኦሮሚያ ክልል ሸገር ከተማ ቡራዩ ክፍለ ከተማ መንግሥት በቅርቡ በተለያዩ ምክንያቶች እየሰበሰበ ያለውን መዋጮ በመቃወም አብዛኞቹ ነጋዴዎች የሥራ ማቆም አድማ ማድረጋቸውን ዋዜማ ሰምታለች። ነጋዴዎቹ የንግድ መደብሮቻቸውንና ከዘጉ ሦስተኛ ቀናቸውን እንደደፈኑ የገለጹት ምንጮች፣ ችግሩ እልባት እስካላገኘ ድረስ ወደ ንግድ ሥራችን አንመለስም ማለታቸውን ዋዜማ ተረድታለች። ከዓመቱ መጀመሪያ ጀምሮ መንግሥት ባልተለመደ መልኩ በነጋዴዎቹ ላይ በተለያዩ ስሞች በታተሙ የገንዘብ መሰብሰቢያ ደረሰኞች ገንዘብ ሲሰበስብ መቆየቱንና መዋጮው ከዓመታዊ ግብር ጋር ሲደመር ለከፍተኛ ኪሳራ እንደዳረጋቸው ነጋዴዎቹ ተናግረዋል። ነጋዴዎቹ የንግድ መደብሮቻቸውንና ሱቆቻቸውን እንዲከፍቱ ጸጥታ ኃይሎች ከፍተኛ ጫና እያደረጉባቸው መኾኑንም ገልጸዋል።

3፤ የብሄራዊ ተሃድሶ ኮሚሽን በትግራይ የቀድሞ ተዋጊዎችን የመበተንና ወደ ማኅበረሰቡ መልሶ የመቀላቀሉን የመጀመሪያ ዙር መርሃ ግብር ነገ እንደሚጀመር አስታውቋል። ኮሚሽኑ ለዚኹ ሂደት መንግሥት የመደበውን 1 ቢሊዮን ብር እና ከውጭ ድጋፍ የተገኘውን 65 ሚሊዮን ዶላር ለመጀመሪያው ዙር መርሃ ግብር እንደመደበ ገልጧል። የትግራይ 75 ሺሕ የቀድሞ ተዋጊዎች በመጀመሪያው ዙር ትጥቅ ፈትተው እንደሚበተኑና ዲጂታል መታወቂያ ተሰጥቷቸው ወደ ማኅበረሰቡ እንደሚቀላቀሉ ተገልጧል። ኮሚሽኑ፣ ከሰባት ክልሎች 371 ሺሕ የቀድሞ ተዋጊዎችን ለይቻለሁ ብሏል።

4፤ የፕላንና ልማት ሚንስቴር ፍጹም አሠፋ፣ ኢትዮጵያ ከነበረባት የውጭ ዕዳ ውስጥ የ4 ነጥብ 9 ቢሊዮን ዶላር የዕዳ ሽግሽግ እንደተደረገላት ለጋዜጠኞች በሰጡት መግለጫ ተናግረዋል። የብድር ሽግሽጉን ተከትሎ፣ አገሪቱ በዓመት ለዕዳ ስትከፍል የነበረው 2 ቢሊዮን ዶላር ወደ 1 ቢሊዮን ዶላር ዝቅ እንዳለላት ሚንስትር ፍጹም ገልጸዋል። ኢትዮጵያ ባለፉት ስድስት ዓመታት ለውጭ ብድር ክፍያ 10 ቢሊዮን ዶላር ማዋሏን ሚንስትሯ ገልጸዋል ተብሏል። ኢትዮጵያ ባሁኑ ወቅት ያለባት የውጪ ዕዳ ከአገራዊ ጥቅል ምርቷን 13 ነጥብ 7 በመቶውን እንደሚሸፍን ተገልጧል።

5፤ ኢትዮጵያ፣ አውሮፓ ኅብረት በኢትዮጵያዊያን ላይ የጣለውን የቪዛ እገዳ ለማንሳት የሚያስችሉ ተጨባጭ ርምጃዎችን እንዲወስድ ጠይቃለች። የውጭ ጉዳይ ሚንስትር ደዔታ ምስጋኑ አረጋ ትናንት ውጭ ጉዳይ ሚንስቴር ውስጥ ከአውሮፓ ኅብረት የጋራ የሥራ ቡድን ጋር በተደረገው ውይይት፣ ኅብረቱ በኢትዮጵያ ላይ የሚጥላቸውን የቅጣት ውሳኔዎች መልሶ እንዲያጤን ጥሪ አድርገዋል። ኢትዮጵያ ተመላሽ ኢትዮጵያዊያን ስደተኞችንና ፍልሰተኞችን ለመቀበል ዝግጁ መኾኗን የገለጡት ምስጋኑ፣ ፍልሰት ለኢትዮጵያም አንገብጋቢ ፖለቲካዊ ጉዳይ መኾኑን ተናግረዋል። ኅብረቱ ጊዜያዊውን የቪዛ እገዳ ባለፈው ዓመት ሚያዝያ የጣለው፣ የኢትዮጵያ መንግሥት አውሮፓ ውስጥ በሕገወጥ መንገድ የሚቆዩ ዜጎቹን መልሶ ለመቀበል ተባባሪ ሊኾን አልቻለም በማለት ነበር።

6፤ ቤንሻንጉል ጉሙዝ ክልል በተያዘው በጀት ዓመት በመጀመሪያው ሩብ ዓመት 548 ኪሎ ግራም ወርቅ ለብሔራዊ ባንክ ማስገባቱን የመንግሥት ዜና ምንጮች ዘግበዋል። ክልሉ በሩብ ዓመቱ ለባንኩ ያስገባው የወርቅ ብዛት፣ ባለፈው በጀት ዓመት በጠቅላላው ካስገባው ወርቅ በእጥፍ እንደሚበልጥ ተገልጧል። ክልሉ ባለፈው በጀት ዓመት ለባንኩ ያስገባው ወር 274 ኪሎ ግራም ብቻ ነበር። ብሄራዊ ባንክ በወርቅ መግዣ ዋጋ ላይ ማሻሻያ ማድረጉ፣ ከክልሉ ወርቅ አምራቾች ወደ ባንኩ የሚገባው ወርቅ እንዲጨምር ከፍተኛ አስተዋጽኦ አድርጓል ተብሏል።

7፤ የትግራይ ክልል ፖሊስ ኮሚሽን የማዕከላዊ ዞን ዋና አስተዳዳሪ ሰለሞን ማዓሾ ባለፈው ዕሁድ ተደረገብኝ ያሉትን የግድያ ሙከራ ማጣራት እንደጀመረ አስታውቋል። ሰለሞን ከአክሱም ወደ መቀሌ በተሽከርካሪ ሲጓዙ የግድያ መከራ እንደተደረገባቸው ገልጸው፣ ድርጊቱ እንዲጣራ መጠየቃቸው ይታወሳል። ሰለሞን፣ ደብረጺዮን ገ/ሚካኤል የሚመሩት የሕወሓት ክንፍ ምንም ዓይነት የግድያ ሙከራ አልተደረገበትም በማለት መረጃ እያሠራጨብኝ ይገኛል በማለትም ወንጅለው ነበር። [ዋዜማ]

ለቸኮለ ማለዳ! ረቡዕ ኅዳር 11/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት የፌዴራል መንግሥት ሠራተኞችን ረቂቅ አዋጅ ትናንት ምሽት በሦስት ተቃውሞና በአራት ድምጸ ተዓቅቦ በአብላጫ ድምጽ አጽድቋል፡፡ አዋጁ የሠራተኞችን የብሄር ሥብጥር፣ ብዝሃነትንና አካታችነትን ያገናዘበና ብቃት ያለው የመንግሥት አገልግሎትና አስተዳደር ሥርዓት ለመገንባት ያለመ እንደኾነ ተገልጧል። በአዋጁ ውስጥ የተጠቀሰው 'የብሄር ስብጥር' የሚለው ቃል፣ የአናሳ ብሄረሰቦች ተወላጆች በፌደራል ተቋማት የቅጥር ዕድል እንዲያገኙ ማስቻል ዓላማው ያደረገ ነው ተብሏል። አዋጁ የደመወዝ ጭማሪ፣ እርከን፣ ክፍያ፣ ጥቅማጥቅም፣ ማትጊያ፣ የማበረታቻ ሥርዓት፣ የብቃት ምዘናና የሥራ ሥምሪትን ያካተተ እንደኾነ ተጠቅሷል።

2፤ በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት የሰው ሀብት ልማት፣ ሥራ ሥምሪትና ቴክኖሎጂ ቋሚ ኮሚቴ፣ ከጸደቀ ዓመት ያልሞላው የፌደራል ፍርድ ቤቶች አስተዳደር የሠራተኞች ደንብ እንደተሻረ አስታውቋል፡፡ ከእንግዲህ ፍርድ ቤቶች በአዲሱ የመንግሥት ሠራተኞች አዋጅ መሠረት እንደሚተዳደሩ ተገልጧል። ደንቡ የጸደቀው፣ ፍርድ ቤቶች ከልዩ ባሕሪያቸው አንጻር በአደረጃጀትና አስተዳደር ሙሉ ተቋማዊ ነጻነትና ገለልተኝነት ኖሯቸው እንዲሠሩ ለማስቻል ነበር። ፍርድ ቤቶች እንደ አስፈጻሚ ተቋም በመንግሥት ሠራተኞች አዋጅ መካተታቸው የገለልተኝነት ችግር አይፈጥርም ወይ? የሚል ጥያቄ አንዳንድ የምክር ቤቱ አባላት አንስተው ነበር። ኾኖም ጠቅላይ ሚንስትሩ የሚመሩት የሜሪትና የደመወዝ ቦርድ ስለሚቋቋም፣ ፍርድ ቤቶች ቦርዱ በሚሰጣቸው ውክልና መሠረት ገለልተኛ ኾነው መስራት ይችላሉ የሚል ምላሽ ተሰጥቷል።

3፤ ኢሠማኮ፣ መንግሥት የሠራተኞችን የደመወዝ ገቢ ግብር እንዲቀንስ ለጠቅላይ ሚንስትር ዐቢይ በድጋሚ ደብዳቤ መጻፉን ሸገር ዘግቧል። ዐቢይ ጉዳዩ ተጠንቶ የመፍትሔ ሃሳብ እንዲቀርብ ከአንድ ዓመት በፊት ለገንዘብ ሚንስቴር ባለሥልጣናት መመሪያ ሰጥተው የነበረ ሲኾን፣ ኢሠመኮ ግን እስካኹን አንዳችም ለውጥ እንደሌለ መናገሩን ዘገባው አመልክቷል። ኢሠማኮ፣ መንግሥት የገቢ ግብርና ግብር የሚጣልበት ዝቅተኛው የመንግሥት ሠራተኞች ደመወዝ ከብር ወቅታዊ የመግዛት አቅም ጋር እንዲጣጣም ይፈልጋል።

4፤ ሳልሳዊ ወያነ፣ ምዕራብ ትግራይን በኃይል የተቆጣጠሩ አካላት በትግራይ ተወላጅ ንጹሃን ላይ ያደርጉታል ያለውን 'ዛቻ' እና 'ማስፈራሪያ' አውግዟል። ፓርቲው፣ አካባቢውን የሚቆጣጠሩ የሲቪልና ጸጥታ አካላት፣ የትግራይ የጦርነት ተፈናቃዮች ወደቀያቸው ከተመለሱ የመብት ጥሰቶች እንፈጽምባቸዋለን በማለት በይፋ በመዛት ላይ ናቸው በማለት ከሷል። ፌደሬል መንግሥቱ እነዚህን ኃይሎች ዝም የሚያሰኝ ርምጃ እንዲወስድ፣ በኃይል ከያዟቸው አካባቢዎች እንዲያስወጣቸውና ተፈናቃዮች እንዲመለሱ እንዲያደርግ ፓርቲው ጠይቋል።

5፤ የናይጀሪያ ከፍተኛ ፍርድ ቤት መንግሥት ኢትዮጵያ ውስጥ በቃሊቲ እስር ቤት ታስረው የሚገኙ 270 ያህል ዜጎችን ወደ አገራቸው እንዲመልስ ማዘዙን የአገሪቱ ጋዜጦች ዘግበዋል። የኢትዮጵያ ባለሥልጣናት እስረኞችን ለመቀለብ በጀት የለንም በማለት አዲስ አበባ የሚገኘው የናይጀሪያ ኢምባሲ እንዲረከባቸው መጠየቃቸውን ዘገባዎቹ ጠቅሰዋል። ቁጥራቸው ያልታወቁ ናይጀሪያዊያን በተለያዩ ምክንያቶች እስር ቤት ውስጥ ሕይወታቸው እያለፈ እንደኾነም የጋዜጦቹ ዘገባ አመልክቷል። ናይጀሪያዊያኑ የታሠሩባቸውን ምክንያቶች ዘገባዎቹ ባይጠቅሱም፣ በርካታ ናይጀሪያዊያን ከአደንዛዥ ዕጽ ዝውውር ጋር በተያያዘ ለእስር እንደሚዳረጉ ይታወቃል። [ዋዜማ]

ለቸኮለ! ማክሰኞ ኅዳር 10/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ የአገራዊ ምክክር ኮሚሽን ዋና ኮሚሽነር ፕሮፌሰር መስፍን አርዓያ፣ ኮሚሽኑ የቀረው የሥራ ዘመን ሦስት ወር ቢኾንም የቆይታ ጊዜው እንዲራዘም መጠየቅ እንደማይፈልጉ ዛሬ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ባቀረቡት ሪፖርት አስታውቀዋል። ከታጠቁ ኃይሎች ጋር የሚደረግ ምክክር ስለመኖሩ ለተነሳው ጥያቄ፣ ወደ ኮሚሽኑ ለውይይት የመጣ የታጠቀ ኃይል እንደሌለ ፕሮፌሰር መስፍንተናግረዋል። ኮሚሽኑ እስካሁን ከ1 ሺሕ 400 ወረዳዎች ውስጥ በ615ቱ አጀንዳ ማሰባሰቡን የጠቀሱት ዋና ኮሚሽነሩ፣ ከኮሚሽኑ ጋር አብሮ ለመስራት በተፈራረሙ ማግስት አባሎቻቸው የሚታሠሩባቸው ፓርቲዎች አቤቱታ እንደሚያቀርቡ ገልጸዋል። ዋና ኮሚሽነሩ ቁርጥ ያለ ጊዜ ባያስቀምጡም፣ በትግራይ በቅርቡ የአጀንዳ ማሰባሰብ ሂደት እንደሚጀም ጠቁመዋል።

2፤ የአዲስ አበባ ከተማ ከንቲባ አዳነች አቤቤ፣ የመርካቶ ነጋዴዎች ሕጋዊ ደረሰኝ እንዲቆርጡ አስተዳደሩ ቁጥጥርና ክትትል በማድረግ ላይ እንደኾነ ዛሬ ለከተማዋ ምክር ቤት ተናግረዋል። አዳነች፣ ሰሞኑን በመርካቶ አካባቢ በተደረገ ክትትል በርካታ ሕገወጥ አሠራሮች እንደተገኙ ገልጸዋል። በነጋዴዎች መሃል በተነዛው ውዥንብር ሳቢያ፣ መጋዘኖቻቸውን ዘግተው በምሽት ሸቀጦችን ያወጡ ነጋዴዎች እንደነበሩም አዳነች ጠቅሰዋል። ድርጊቱ ስህተት መኾኑን የገለጡት ከንቲባዋ፣ አስተዳደሩ ከነጋዴዎች ግብር መሰብሰቡን አጠናክሮ እንደሚቀጥል አስታውቀዋል፡፡ አስተዳደሩ ደረሰኝ በማይቆርጡ የመርካቶ ነጋዴዎች ላይ ከፍተኛ የገንዘብ ቅጣት መጣል መጀመሩን ተከትሎ፣ በርካታ ነጋዴዎች መደብሮቻቸውን ዘግተዋል።

3፤ የአዲስ አበባ ከተማ ምክር ቤት ዛሬ ባደረገው ስብሰባ የአባሉን ሰዒድ ዓሊ ከማልን ያለመከሰስ መብት አንስቷል። ምክር ቤቱ የሰዒድን ያለመከሰስ መብት ያነሳው፣ ግለሰቡ የልደታ ክፍለ ከተማ ዋና ሥራ አስኪያጅ በነበሩበት ወቅት የከተማዋ አስተዳደር የሚያካሂደውን የመንገድ ኮሪደር ልማት ሽፋን በማድረግ፣ ስድስት መኖሪያ ቤቶችና አንድ የንግድ መደብር በማስፈረስ ላንድ ባለሃብት አፓርታማ መስሪያ ቦታ ሰጥተዋል በሚል ሙስና ተጠርጥረው እንደኾነ ተገልጧል። ምክር ቤቱ ፍትሕ ሚንስቴር ባቀረበለት ጥያቄ መሠረት ውሳኔውን ያሳለፈው፣ የፍትሕና አስተዳደር ቋሚ ኮሚቴ በአባሉ ላይ ያደረገውን ምርመራ ለምክር ቤቱ ካቀረበ በኋላ ነው።

4፤ በትግራይ የማዕከላዊ ዞን አስተዳዳሪ ሰለሞን መዓሾ ባለፈው ሳምንት ዕሁድ'ለት ከአክሱም ወደ መቀለ ሲጓዙ ማንነታቸው ባልታወቁ ታጣቂዎች "የግድያ ሙከራ’ ተደርጎብኛል ማለታቸውን ቢቢሲ ዘግቧል። ሰለሞን፣ ደብረጺዮን ገ/ሚካኤል የሚመሩት የሕወሓት ክንፍ የግድያ ሙከራ እንዳልተፈጸመብኝ አድርጎ መረጃ እያሠራጨ ይገኛል በማለት መክሰሳቸውን ዘገባው ጠቅሷል። ክስተቱን የሚያጣራ ኮሚቴ እንዲቋቋም ለጊዜያዊ አስተዳደሩ ፕሬዝዳንቱ ጥያቄ ማቅረባቸውንም ሰለሞን ተናግረዋል ተብሏል።

5፤ የፌደራሉ ጠቅላይ ፍርድ ቤት የፍትሃ ብሔር ይግባኝ ሰሚ ችሎት፣ በፍቅር እስከ መቃብር ልቦለድ ላይ የተመሠረተው ተከታታይ ፊልም በኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን እንዳይተላለፍ ለጊዜው ጥሎት የቆየውን እግድ ትናንት አንስቷል። የልቦለዱ ደራሲ የሀዲስ አለማየሁ ወራሾች ፊልሙ በቴሌቪዥን መተላለፉ እንዲቋረጥ በኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽንና በዋልታ ቴሌቪዥን ላይ የመሠረቱት ክስ በሂደት ላይ እያለ፣ የኢትዮጵያ ብሮድካስቲንግ ኮርፖሬሽን በመስከረም ወር መባቻ ግድም ፊልሙን ማስተላለፍ በመጀመሩ የደራሲው ወራሽ ጽጌሬዳ አበበ መስከረም 2 ቀን ፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት የፊልሙን ሥርጭት እንዲያገ በድጋሚ አቤቱታ ማቅረባቸው ይታወሳል። ፍርድ ቤቱም የፊልሙ ሥርጭት እንዲታገድ መስከረም 7 ቀን ወስኖ እንደነበር አይዘነጋም።

6፤ የኢትዮጵያ ውጭ ጉዳይ ሚንስቴር አብድራህማን ሞሐመድ አብዱላሂ የሶማሌላንድ ስድስተኛው ፕሬዝዳንት ኾነው በመመረጣቸው የእንኳን ደስ አለዎት መልዕክት አስተላልፏል። በሱማሊያ የአሜሪካ ኤምባሲም ተመሳሳይ መልዕክት አስተላልፏል። የተቃዋሚው ዋዳኒ ፓርቲ መሪ አብዱላሂ ምርጫውን ያሸነፉት፣ ከጠቅላላው ድምጽ 64 በመቶውን በማግኘት ሲኾን፣ ለኹለተኛ የሥልጣን ዘመን የተወዳደሩት ፕሬዝዳንት ሙሴ ቢሂ ደሞ 34 ነጥብ 8 በመቶ ድምጽ አግኝተዋል። ሶማሌላንድ "ነጻ" እና "ፍትሃዊ" የተባለላትን ምርጫ ያካሄደችው፣ በገንዘብ እጥረትና በቴክኒካዊ ችግሮች ሳቢያ ለኹለት ዓመታት አራዝማው ከቆየች በኋላ ነው። [ዋዜማ]

ለቸኮለ ማለዳ! ማክሰኞ ኅዳር 10/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ በአገሪቱ በተያዘው የትምህርት ዘመን ለትምህርት የተመዘገቡ ተማሪዎች ብዛት በ10 ሚሊዮን እንደሚያንስ ጉዳዩ የሚመለከተው የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ቋሚ ኮሚቴ የትምህርት ሚንስቴርን የሦስት ወራት ዕቅድ አፈጻጸም ትናንት በገመገመበት ወቅት ማስታወቁን ሸገር ዘግቧል። ከቅድመ መደበኛ እስከ 2ኛ ደረጃ ትምህርት ቤቶች ለመመዝገብ ከታቀደው ከ32 ሚሊዮን በላይ ተማሪዎች መካከል፣ ከ21 ሚሊዮን ያህሉ ብቻ ተመዝግበዋል መባሉን ዘገባው ጠቅሷል። የተማሪዎች ቁጥር በከፍተኛ ደረጃ የቀነሰው፣ በተፈጥሮና ሰው ሠራሽ ችግሮች ሳቢያ ነው ተብሏል። ትምህርት ሚንስቴር፣ የመምህራን ባንክ ለማቋቋም ዝግጅት መጀመሩንም በዚሁ ወቅት ጠቁሟል።

2፤ የኢትዮጵያ አየር መንገድ ዋና ሥራ አስፈጻሚ መስፍን ጣሰው፣ የብር ምንዛሬ ዋጋ ማሽቆልቆል በአየር መንገዱ ላይ ያሳደረው ተጽዕኖ አነስተኛ ነው ማለታቸውን ብሉምበርግ ዘግቧል። የብር ዋጋ መቀነስ ተጽዕኖው አነስተኛ የኾነው፣ የአየር መንገዱ አብዛኞቹ መንገደኞች በዶላር የሚከፍሉ ዓለማቀፍ ተጓዦች በመኾናቸው እንደኾነ መስፍን መግለጣቸውን ዘገባው አመልክቷል። አየር መንገዱ ወደ አሥመራ ያቋረጠውን በረራ በተመለከተ፣ በረራውን እንደገና የመጀመር ፍላጎት እንዳለና ኾኖም መቼ ይጀመራል የሚለው ለጊዜው እንደማይታወቅ መስፍን ተናግረዋል ተብሏል።

3፤ የአሜሪካ ከፍተኛ ባለሥልጣናት ትናንት አዲስ አበባ ውስጥ ከውጭ ጉዳይና መከላከያ ሚንስቴር ባለሥልጣናት ጋር ተወያይተዋል። የአሜሪካ ውጭ ጉዳይ ሚንስቴርና መከላከያ ሚንስቴር ከፍተኛ ሹሞችን ያካተተው ልዑካን ቡድን፣ ትናንት ከመከላከያ ሚንስትር አይሻ ሞሐመድ ጋር በአማራና ኦሮሚያ ክልሎች የሚካሄዱትን ግጭቶች በመፍታት ዙሪያ መወያየቱን በኢትዮጵያ የአሜሪካ ኢምባሲ አስታውቋል። ሁለቱ ወገኖች፣ በትግራይ የቀድሞ ተዋጊዎችን ትጥቅ የማስፈታት፣ የመበተንና መልሶ የማዋሃድ ሂደትን በማጠናከርና የኢትዮጵያንና አሜሪካን ግንኙነት በማጎልበት ዙሪያ ጭምር ተወያይተዋል ተብሏል።

4፤ ኢትዮጵያዊያን በሐሰት ኤርትራዊ ነን እያሉ በብሪታኒያ ጥገኝነት እየጠየቁ መኾኑን ዴይሊ ሜል ጋዜጣ ዘግቧል። ጋዜጣው ሚካኤል አብርሃ የተባለ ኢትዮጵያዊ፣ ኤርትራዊ እንደኾነ በማስመሰል እንዴት አድርጎ ጥገኝነት እንዳገኘ ለቲክቶክ ተከታዮቹ ማብራሪያ መስጠቱን ጠቅሷል። አብርሃ፣ ኢትዮጵያዊያን የጥገኝነት አመልካቾች ዕድሜያቸው ከ18 ዓመት በታች መኾኑን እንዲያሳምኑ ጥገኝነት ፈላጊዎችን በበይነ መረብ መምከሩንና እንዴት ኤርትራዊ መምሰል እንዳለባቸው ማብራራቱን ዘገባው አመልክቷል። የብሪታንያ ባለሥልጣናት በዘገባው ዙሪያ ምርመራ ጀምረዋል ተብሏል።

5፤ የሱዳን ተፋላሚ ወገኖች ተኩስ እንዲያቆሙ ብሪታንያ ለተመድ ጸጥታው ምክር ቤት ያቀረበችውን ረቂቅ የውሳኔ ሃሳብ ሩሲያ ድምጽን በድምጽ በመሻር መብቷ ትናንት ምሽት ውድቅ አድርገዋለች። ሩሲያ የውሳኔ ሃሳቡን ውድቅ ያደረገችው፣ ሱዳናዊያን ንጹሃንን ከጥቃት የመጠበቅና የአገሪቱን ድንበር የመቆጣጠር ሃላፊነት የሱዳን ባለሥልጣናት እንጂ ጸጥታው ምክር ቤት የሚጭነው ውሳኔ መኾን የለበትም በማለት ነው። ረቂቅ የውሳኔ ሃሳቡ፣ ኹለቱ ወገኖች ንጹሃንን ከጥቃት ለመጠበቅ ቀደም ሲል የገቧቸውን ቃል ኪዳኖች እንዲያከብሩ፣ ያልተቋረጠ ሰብዓዊ ዕርዳታ እንዲገባ እንዲፈቅዱና ግጭት እንዲያቆሙ የሚጠይቅ ነበር። [ዋዜማ]

ለቸኮለ! ሰኞ ኅዳር 9/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር ገቢዎች ቢሮ በመርካቶ ሰሞኑን እያካሂደው ካለው የደረሰኝ ቁጥጥር ጋር በተያያዘ የተጣለባቸውን ከፍተኛ ቅጣት በመቃወም በርካታ ነጋዴዎች ዛሬ መደብሮቻቸውን እንደዘጉ ቢቢሲ ዘግቧል። የቢሮው ባለሙያዎች ካለፈው ሳምንት ጀምሮ የመርካቶ ነጋዴዎች ለሚሸጧቸው ሸቀጦች በትክክለኛው ዋጋ ደረሰኝ መቁረጣቸውን ወይም ከሌሎች አቅራቢዎች የገዟቸው ምርቶች ደረሰኝ የተቆረጠባቸው ስለመኾናቸው ማረጋገጥ እንደጀመሩ ነጋዴዎቹ መናገራቸውን ዘገባው አመልክቷል። ሕጋዊ ደረሰኝ ያልቆረጡ ነጋዴዎች የ100 ሺሕ ብር ቅጣት እንዲከፍሉ እንደተገደዱ ተናግረዋል ተብሏል። ነጋዴዎች መደብሮቻቸውን የዘጉት፣ የአስተዳደሩን ውሳኔ በመቃወም ላንድ ሳምንት አድማ እንዲደረግ የሚጠይቅ መልዕክት በቴሌግራም መሠራጨቱን ተከትሎ እንደኾነ ተነግሯል።

2፤ መንግሥት ዋልታ ሚዲያንና ፋና ሜዲያ ኮርፖሬትን ባንድ ላይ በማጠቃለል አንድ ግዙፍ ሜዲያ ለመመስረት ሲያደርግ የቆየው ሂደት ተገባዶ ካለፈው ሳምንት ጀምሮ ርክክብና ሽግግር እንደተጀመረ ዋዜማ ተረድታለች። ውህዱን ሜዲያ በቦርድ ስብሳቢነት እንዲመሩ የጠቅላይ ሚንስትሩ የማኅበራዊ ዘርፍ አማካሪ ዳንኤል ክብረት የተሾሙ ሲኾን፣ ለአዲሱ ሜዲያ ሥራ አስፈጻሚነት ደሞ የራዲዮ ፋና ሥራ አስኪያጅ አድማሱ ዳምጠው ተመድበዋል። የዋልታ የሥራ አስፈጻሚና የፋይናንስ ቢሮዎች ታሽገው የሂሳብ ሰነዶች ማጣራት እንደተጀመረ ምንጮች ተናግረዋል። አዲሱ ሜዲያ የፋናን ስም እንደሚይዝና በሂደቱ ከሥራው የሚሰናበት ሠራተኛ እንደማይኖር ዋዜማ ሰምታለች።

3፤ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በመገናኛ ብዙሃን ማሻሻያ ረቂቅ አዋጅ ዙሪያ ዛሬ ከባለድርሻ አካላት ጋር ባደረገው ውይይት፣ የመገናኛ ብዙኀን ባለሥልጣን የቦርድ አባላት የሚመረጡበት መስፈርት ጥያቄ እንደተነሳበት ሸገር ሬዲዮ ዘግቧል። የምክር ቤቱ የዲሞክራሲ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ አባላት፣ ሥራ ላይ ባለው የመገናኛ ብዙሃን አዋጅ ላይ የፖለቲካ ፓርቲ አባላት ያልኾኑ ሰዎች ብቻ ለባለሥልጣኑ ቦርድ አመራርነት እንደሚሾሙ የሚደነግገው አንቀጽ ለምን እንደወጣ መጠየቃቸውን ዘገባው ጠቅሷል። የፓርቲ አባላት የቦርድ አመራር ውስጥ እንዲገቡ መፍቀድ፣ ባለሥልጣኑን በመገናኛ ብዙኀንም ኾነ በኅብረተሰቡ ዘንድ ታማኝነት አያሳጣውም ወይ? የሚል ጥያቄ ተነስቷል ተብሏል። የመገናኛ ብዙሃን ባለስልጣን ዋና ዳይሬክተር መሐመድ እንድሪስ በበኩላቸው፣ እንዲህ ያለው ጥያቄ ባለሥልጣን መስሪያ ቤቱን ካለማመንና በጥርጣሬ ከመመልከት የሚመነጭ ነው በማለት ምላሽ እንደሰጡ ተገልጧል። በረቂቅ የማሻሻያ አዋጁ ውስጥ አምስት ንዑስ አንቀጾች በጠቅላላው እንደተሰረዙና 10 ንዑሳን አንቀጾች በሌሎች አንቀጾች እንደተተኩ የዜና ምንጩ ጠቅሷል።

4፤ መንግሥት የነዳጅ ዋጋ ማስተካከያ ባለማድረጉ በኹለት ወራት ብቻ 35 ቢሊዮን ብር እዳ እንደመጣበት የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት የንግድና ቱሪዝም ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ የነዳጅ ውጤቶችን የግብይት ሥርዓት ለመደንገግ በወጣው ረቂቅ አዋጅ ዙሪያ ዛሬ ከአስረጂዎች ጋር ባደረገው ውይይት ላይ ተገልጧል። የዋጋ ማስተካከያ ይደረጋል በሚል እሳቤ ነዳጅ እያላቸው ነዳጅ የለም የሚሉ ማደያዎች መኖራቸውንም ሚንስትሩ ገልጸዋል። የንግድና ቀጠናዊ ትስስር ሚንስትር ካሳሁን ጎፌ፣ ለጎረቤት አገራት ነዳጅ ለማቅረብ የተዘጋጁ ማደያዎች መኖራቸውን በክትትል እንደተደረሰበትም ተናግረዋል።

5፤ የኢትዮጵያ ምግብና መድኃኒት ባለሥልጣን፣ ሊባ የተሰኘ የምግብ ዘይት የገበያ ፍቃድ የሌለውና በንጥረነገሮች ያልበለጸገ በመሆኑ ወደ አገር ውስጥ እንዳይገባ ተከልክሏል። ባለሥልጣኑ ኅዳር 6 ለሁሉም ቅርንጫፍ ጽሕፈት ቤቶቹ በጻፈው ደብዳቤ፣ ጅቡቲ በሚገኘዉ ጎልደን አፍሪካ ጅቡቲ የተባለ አምራች የሚያመረተው ሊባ ዘይት በንጥረነገር ያልበለጸገ በመሆኑ ወደ አገር ማስገባት የማይቻል መኾኑን ዋዜማ ተመልክታለች። ዘይት አምራቹ ኩባንያ ስለምርቱ ደኅንነትና ጥራት ለማረጋጋጥ የሚረዱ ወሳኝ ሰነዶችን በተደጋጋሚ እንዲያቀርብ ተጠይቆ ማቅረብ እንዳልቻለ የገለጠው ባለሥልጣኑ፣ ኩባንያው በተለያዩ ጊዜያት የሚያቀርባቸው ሰነዶች የተለያዩ መኾናቸዉ ጥርጣሬ እንዳሳደረ ጠቅሷል። አስመጪዎች እገዳውን በመተላለፍ ዘይቱን አስገብተው ከተገኙ፣ ምርቱ ወዲያውኑ ወደመጣበት አገር ተመላሽ እንደሚደረግ ባለሥልጣኑ አስጠንቅቋል።

6፤ የኢትዮጵያ አየር መንገድ በዓመታዊው አፔክስ ፓሴንጀር ቾይስ አዋርድስ የዓለም አራት ኮኮብ አየር መንገድ ደረጃ ዕውቅናና ሽልማት ማግኘቱን ዛሬ ባሠራጨው መረጃ አስታውቋል። አየር መንገዱ፣ ሽልማቱ ከ1 ሚሊዮን በላይ በሚኾኑ የተረጋገጡ በረራዎች ከበረራዎች በኋላ መንገደኞች በሰጧቸው ድምጾች ላይ የመሠረቱ መኾኑን ገልጧል። ሽልማቱ፣ በዓለም አቪዬሽን ዘርፍ ትልቅ ሥፍራ የሚሰጠው ዓለማቀፍ ዕውቅና እንደኾነም አየር መንገዱ ጠቅሷል።

7፤ የተመድ ጸጥታው ምክር ቤት በሱዳን ባስቸኳይ ተኩስ እንዲቆም እንዲደረግ በረቀረበለት ሰነድ ላይ ዛሬ ይወያያል። ብሪታኒያና ሴራሊዮን በጋራ ያቀረቡት የውሳኔ ሃሳብ፣ ተፋላሚ ወገኖች ባስቸኳይ ግጭት እንዲያቆሙ፣ ንግግር እንዲጀምሩና የተኩስ አቁም ስምምነት ላይ እንዲደርሱ የሚጠይቅ ነው። የውሳኔ ሃሳቡ፣ ኹለቱ ወገኖች ንጹሃንን ከጥቃት ለመጠበቅ ቀደም ሲል የገቧቸውን ቃል ኪዳኖች እንዲያከብሩ፣ ጾታዊ ጥቃትን እንዲከላከሉ፣ ያልተቋረጠ ሰብዓዊ ዕርዳታ እንዲገባ እንዲያደርጉ ጭምር ይጠይቃል። አባል አገራት ግጭቱን ከሚያባብስ ጣልቃ ገብነት እንዲቆጠቡ፣ በዳርፉር ላይ የተጣለውን የጦር መሳሪያ ማዕቀብ እንዲያከብሩ እንዲኹም ተፋላሚዎቹ ተኩስ አቁም ላይ የሚደርሱ ከኾነ የተመድ ዋና ጸሃፊ የስምምነቱን ተፈጻሚነት የሚቆጣጠር አካል እንዲሰይሙም ጥሪ ያደርጋል። [ዋዜማ]

ለቸኮለ! ሰኞ ኅዳር 9/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር ገቢዎች ቢሮ በመርካቶ ሰሞኑን እያካሂደው ካለው የደረሰኝ ቁጥጥር ጋር በተያያዘ የተጣለባቸውን ከፍተኛ ቅጣት በመቃወም በርካታ ነጋዴዎች ዛሬ መደብሮቻቸውን እንደዘጉ ቢቢሲ ዘግቧል። የቢሮው ባለሙያዎች ካለፈው ሳምንት ጀምሮ የመርካቶ ነጋዴዎች ለሚሸጧቸው ሸቀጦች በትክክለኛው ዋጋ ደረሰኝ መቁረጣቸውን ወይም ከሌሎች አቅራቢዎች የገዟቸው ምርቶች ደረሰኝ የተቆረጠባቸው ስለመኾናቸው ማረጋገጥ እንደጀመሩ ነጋዴዎቹ መናገራቸውን ዘገባው አመልክቷል። ሕጋዊ ደረሰኝ ያልቆረጡ ነጋዴዎች የ100 ሺሕ ብር ቅጣት እንዲከፍሉ እንደተገደዱ ተናግረዋል ተብሏል። ነጋዴዎች መደብሮቻቸውን የዘጉት፣ የአስተዳደሩን ውሳኔ በመቃወም ላንድ ሳምንት አድማ እንዲደረግ የሚጠይቅ መልዕክት በቴሌግራም መሠራጨቱን ተከትሎ እንደኾነ ተነግሯል።

2፤ መንግሥት ዋልታ ሚዲያንና ፋና ሜዲያ ኮርፖሬትን ባንድ ላይ በማጠቃለል አንድ ግዙፍ ሜዲያ ለመመስረት ሲያደርግ የቆየው ሂደት ተገባዶ ካለፈው ሳምንት ጀምሮ ርክክብና ሽግግር እንደተጀመረ ዋዜማ ተረድታለች። ውህዱን ሜዲያ በቦርድ ስብሳቢነት እንዲመሩ የጠቅላይ ሚንስትሩ የማኅበራዊ ዘርፍ አማካሪ ዳንኤል ክብረት የተሾሙ ሲኾን፣ ለአዲሱ ሜዲያ ሥራ አስፈጻሚነት ደሞ የራዲዮ ፋና ሥራ አስኪያጅ አድማሱ ዳምጠው ተመድበዋል። የዋልታ የሥራ አስፈጻሚና የፋይናንስ ቢሮዎች ታሽገው የሂሳብ ሰነዶች ማጣራት እንደተጀመረ ምንጮች ተናግረዋል። አዲሱ ሜዲያ የፋናን ስም እንደሚይዝና በሂደቱ ከሥራው የሚሰናበት ሠራተኛ እንደማይኖር ዋዜማ ሰምታለች።

3፤ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በመገናኛ ብዙሃን ማሻሻያ ረቂቅ አዋጅ ዙሪያ ዛሬ ከባለድርሻ አካላት ጋር ባደረገው ውይይት፣ የመገናኛ ብዙኀን ባለሥልጣን የቦርድ አባላት የሚመረጡበት መስፈርት ጥያቄ እንደተነሳበት ሸገር ሬዲዮ ዘግቧል። የምክር ቤቱ የዲሞክራሲ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ አባላት፣ ሥራ ላይ ባለው የመገናኛ ብዙሃን አዋጅ ላይ የፖለቲካ ፓርቲ አባላት ያልኾኑ ሰዎች ብቻ ለባለሥልጣኑ ቦርድ አመራርነት እንደሚሾሙ የሚደነግገው አንቀጽ ለምን እንደወጣ መጠየቃቸውን ዘገባው ጠቅሷል። የፓርቲ አባላት የቦርድ አመራር ውስጥ እንዲገቡ መፍቀድ፣ ባለሥልጣኑን በመገናኛ ብዙኀንም ኾነ በኅብረተሰቡ ዘንድ ታማኝነት አያሳጣውም ወይ? የሚል ጥያቄ ተነስቷል ተብሏል። የመገናኛ ብዙሃን ባለስልጣን ዋና ዳይሬክተር መሐመድ እንድሪስ በበኩላቸው፣ እንዲህ ያለው ጥያቄ ባለሥልጣን መስሪያ ቤቱን ካለማመንና በጥርጣሬ ከመመልከት የሚመነጭ ነው በማለት ምላሽ እንደሰጡ ተገልጧል። በረቂቅ የማሻሻያ አዋጁ ውስጥ አምስት ንዑስ አንቀጾች በጠቅላላው እንደተሰረዙና 10 ንዑሳን አንቀጾች በሌሎች አንቀጾች እንደተተኩ የዜና ምንጩ ጠቅሷል።

4፤ መንግሥት የነዳጅ ዋጋ ማስተካከያ ባለማድረጉ በኹለት ወራት ብቻ 35 ቢሊዮን ብር እዳ እንደመጣበት የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት የንግድና ቱሪዝም ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ የነዳጅ ውጤቶችን የግብይት ሥርዓት ለመደንገግ በወጣው ረቂቅ አዋጅ ዙሪያ ዛሬ ከአስረጂዎች ጋር ባደረገው ውይይት ላይ ተገልጧል። የዋጋ ማስተካከያ ይደረጋል በሚል እሳቤ ነዳጅ እያላቸው ነዳጅ የለም የሚሉ ማደያዎች መኖራቸውንም ሚንስትሩ ገልጸዋል። የንግድና ቀጠናዊ ትስስር ሚንስትር ካሳሁን ጎፌ፣ ለጎረቤት አገራት ነዳጅ ለማቅረብ የተዘጋጁ ማደያዎች መኖራቸውን በክትትል እንደተደረሰበትም ተናግረዋል።

5፤ የኢትዮጵያ ምግብና መድኃኒት ባለሥልጣን፣ ሊባ የተሰኘ የምግብ ዘይት የገበያ ፍቃድ የሌለውና በንጥረነገሮች ያልበለጸገ በመሆኑ ወደ አገር ውስጥ እንዳይገባ ተከልክሏል። ባለሥልጣኑ ኅዳር 6 ለሁሉም ቅርንጫፍ ጽሕፈት ቤቶቹ በጻፈው ደብዳቤ፣ ጅቡቲ በሚገኘዉ ጎልደን አፍሪካ ጅቡቲ የተባለ አምራች የሚያመረተው ሊባ ዘይት በንጥረነገር ያልበለጸገ በመሆኑ ወደ አገር ማስገባት የማይቻል መኾኑን ዋዜማ ተመልክታለች። ዘይት አምራቹ ኩባንያ ስለምርቱ ደኅንነትና ጥራት ለማረጋጋጥ የሚረዱ ወሳኝ ሰነዶችን በተደጋጋሚ እንዲያቀርብ ተጠይቆ ማቅረብ እንዳልቻለ የገለጠው ባለሥልጣኑ፣ ኩባንያው በተለያዩ ጊዜያት የሚያቀርባቸው ሰነዶች የተለያዩ መኾናቸዉ ጥርጣሬ እንዳሳደረ ጠቅሷል። አስመጪዎች እገዳውን በመተላለፍ ዘይቱን አስገብተው ከተገኙ፣ ምርቱ ወዲያውኑ ወደመጣበት አገር ተመላሽ እንደሚደረግ ባለሥልጣኑ አስጠንቅቋል።

6፤ የኢትዮጵያ አየር መንገድ በዓመታዊው አፔክስ ፓሴንጀር ቾይስ አዋርድስ የዓለም አራት ኮኮብ አየር መንገድ ደረጃ ዕውቅናና ሽልማት ማግኘቱን ዛሬ ባሠራጨው መረጃ አስታውቋል። አየር መንገዱ፣ ሽልማቱ ከ1 ሚሊዮን በላይ በሚኾኑ የተረጋገጡ በረራዎች ከበረራዎች በኋላ መንገደኞች በሰጧቸው ድምጾች ላይ የመሠረቱ መኾኑን ገልጧል። ሽልማቱ፣ በዓለም አቪዬሽን ዘርፍ ትልቅ ሥፍራ የሚሰጠው ዓለማቀፍ ዕውቅና እንደኾነም አየር መንገዱ ጠቅሷል።

7፤ የተመድ ጸጥታው ምክር ቤት በሱዳን ባስቸኳይ ተኩስ እንዲቆም እንዲደረግ በረቀረበለት ሰነድ ላይ ዛሬ ይወያያል። ብሪታኒያና ሴራሊዮን በጋራ ያቀረቡት የውሳኔ ሃሳብ፣ ተፋላሚ ወገኖች ባስቸኳይ ግጭት እንዲያቆሙ፣ ንግግር እንዲጀምሩና የተኩስ አቁም ስምምነት ላይ እንዲደርሱ የሚጠይቅ ነው። የውሳኔ ሃሳቡ፣ ኹለቱ ወገኖች ንጹሃንን ከጥቃት ለመጠበቅ ቀደም ሲል የገቧቸውን ቃል ኪዳኖች እንዲያከብሩ፣ ጾታዊ ጥቃትን እንዲከላከሉ፣ ያልተቋረጠ ሰብዓዊ ዕርዳታ እንዲገባ እንዲያደርጉ ጭምር ይጠይቃል። አባል አገራት ግጭቱን ከሚያባብስ ጣልቃ ገብነት እንዲቆጠቡ፣ በዳርፉር ላይ የተጣለውን የጦር መሳሪያ ማዕቀብ እንዲያከብሩ እንዲኹም ተፋላሚዎቹ ተኩስ አቁም ላይ የሚደርሱ ከኾነ የተመድ ዋና ጸሃፊ የስምምነቱን ተፈጻሚነት የሚቆጣጠር አካል እንዲሰይሙም ጥሪ ያደርጋል። [ዋዜማ]

ለቸኮለ ማለዳ! ሰኞ ኅዳር 9/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ የትግራይ ጊዜያዊ አስተዳደር ርዕሰ መስተዳድር ጌታቸው ረዳ፣ ትግራይ ከኤርትራ ጋር እርቅ ማውረድ እንደምትፈልግ ላንድ የጣሊያን የዜና አውታር ተናግረዋል። ባንድ የጤና ጉባዔ ላይ ለመገኘት ጣሊያን የሚገኙት ጌታቸው፣ በጦርነቱ ለተፈጸሙ ወንጀሎች ተጠያቂነት ለማስፈን የፍትሕ ዓለማቀፋዊ ሥርዓት ማቋቋም እንደሚያስፈልግ ጠቁመዋል። ለወንጀሎች ሃላፊነትና ተጠያቂነት ሳይኖር፣ ከኤርትራ ጋር መደራደር እንደማይቻል ጌታቸው አስምረውበታል። ጌታቸው፣ በትግራይና አማራ ክልሎች መካከል ምዕራብ ትግራይ ላይ ያለው ውዝግብ በሰላም ይፈታ እንደኾነ ለቀረበላቸው ጥያቄ፣ ዘላቂ ሰላምን ማስፈን ከተፈለገ ሌላ አማራጭ የለም በማለት ጌታቸው መልሰዋል።

2፤ አዲሱ የባንክ ሥራ ረቂቅ አዋጅ መንግሥት ከብሄራዊ ባንክ ሊበደር በሚችለው የገንዘብ መጠን ላይ ገደብ ማስቀመጡን ሪፖርተር ዘግቧል። ረቂቅ አዋጁ፣ ብሔራዊ ባንክ ለመንግሥት ከ12 ወራት ባልበለጠ ጊዜ የሚመለስ ጊዜያዊ ብድር ሊሰጥ እንደሚችል መደንገጉን ዘገባው አመልክቷል። በ2000 ዓ፣ም የወጣው የተሻሻለ አዋጅ፣ መንግሥት ከባንኩ ምን ያህል ብድር በምን ያህል ወለድ መበደር እንደሚችል በግልጽ አልደነገገም ነበር። የባንኩ ገዥ ማሞ ምኅረቱ፣ መንግሥት በቂ ገንዘብ እንዲያገኝ ግብር ለጥቅል አገራዊ ምርት ያለውን ምጣኔ በቀጣዮቹ አራት ዓመታት በአራት በመቶ ለማሳደግ እንደታቀደ ገልጸዋል ተብሏል።

3፤ የኢትዮጵያ ባለሥልጣናት በአዲስ አበባና ሌሎች ከተሞች የሚኖሩ ሱዳናዊያን ስደተኞችን እንደገና የቪዛ  ክፍያ ማስከፈል መጀመራቸው ስደተኞቹን አጣብቂኝ ላይ እንደጣላቸው የሱዳን ዜና ምንጮች ዘግበዋል። መንግሥት ለሱዳናዊያን ስደተኞች የቪዛ ክፍያ ማስከፈል ያቆመው፣ ባለፈው ዓመት የካቲት ነበር። ኾኖም መንግሥት ቪዛቸውን በጊዜው በማያሳድሱ ስደተኞች ላይ የ30 ዶላር ቅጣት በቅርቡ ጥሏል ተብሏል። የተመድ ስደተኞች ኮሚሽን፣ ከመጠለያ ውጭ ከተማ ውስጥ የሚኖሩ ሱዳናዊያን ስደተኞችን በስደተኝነት አልመዘገበም። አዲስ አበባ ውስጥ የሚገኝ አንድ የሱዳን ሲቪክ ድርጅት፣ ለጉዳዩ መፍትሄ ፍለጋ ለጠቅላይ ሚንስትር ዐቢይ አቤቱታ ማስገባቱን ዘገባዎቹ ጠቅሰዋል።

4፤ ሳዑዲ ዓረቢያ ከጥር 2016 ዓ፣ም ወዲህ ሰባት ኢትዮጵያዊያን በሞት መቅጣቷን የፈረንሳይ ዜና ወኪል ዘግቧል። አገሪቱ በጠቅላላው በተጠቀሰው ጊዜ ውስጥ በሞት የቀጣቻቸው የውጭ ዜጎች ብዛት 100 ደርሷል። በሞት ከተቀጡት መካከል፣ አንድ ኤርትራዊ፣ ሦስት ሱዳናዊያንና 10 ናይጀሪያዊያን ይገኙበታል። አብዛኞቹ የሞት ቅጣቶች የተፈጸሙት፣ ከአደንዛዥ ዕጽ ዝውውር ጋር በተያያዘ እንደኾነ ተገልጧል። አገሪቱ በ2015/16 ዓ፣ም በሞት የቀጣችው 34 የውጭ ዜጎችን ብቻ ነበር።

5፤ ሱማሊያ፣ በራስ ገዟ ሶማሌላንድ ፕሬዝዳንታዊ ምርጫ ዙሪያ ሉዓላዊነቷን የሚጋፉ አስተያየቶችን የሰጡ የአውሮፓ ዲፕሎማቶችን አስጠንቅቃለች። አንዳንድ የአውሮፓ ዲፕሎማቶች በሰጧቸው አስተያየቶች ሶማሌላንድን የሱማሊያ ግዛት አድርገው አልቆጠሩም በማለት የውጭ ጉዳይ ሚንስትሩ አሕመድ ፊቂ የወቀሱ ሲኾን፣ በሞቃዲሾ የዴንማርክ አምባሳደር ወደ ሐርጌሳ ሂደው በምርጫው ዙሪያ ለሰጡት አስተያየትም ማብራሪያ እንዲሰጡ ጠርተዋል። ሶማሌላንድ በበኩሏ፣ ፊቂ በምርጫው ዙሪያ የሚሰጧቸው አስተያየቶች ከ"ጥላቻ" እና "የቅናት መንፈስ" የመነጩ ናቸው በማለት ከሳለች።

6፤ ኢጋድ፣ በሱዳን ጦርነት እጃቸው የሌለባቸውን አገራት ያካተተ አሕጉራዊ ኃይል በአገሪቱ እንዲሠማራ ምክረ ሃሳብ ማቅረቡን ከምንጮች እንደሰማ ሱዳን ትሪቡን ዘግቧል። ኢጋድ በሱዳን ወታደራዊ ኃይል እንዲሠማራ ሃሳብ ያቀረበው፣ ተፋላሚ ወገኖች ቀደም ሲል ጅዳ ላይ የደረሱበትን የሰላም ስምምነት ተፈጻሚ ለማድረግና ጥሰቶችን ለመቆጣጠር እንደኾነ ዘገባው አመልክቷል። ሃሳቡ፣ ለስድስት ወራት ለሚቆይ ተልዕኮ 4 ሺሕ 500 ወታደሮች እንዲሠማሩ የሚጠይቅ እንደኾነ ዘገባው ጠቅሷል። [ዋዜማ]

ለቸኮለ! ቅዳሜ ኅዳር 7/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ የኢትዮጵያ ሰነድ ሙዓለ ንዋይ ግብይት እንደጀመሩ የ90 ኩባንያዎችን ድርሻ ለማሻሻጥ መመዝገቡን መስማቱን ሪፖርተር ጋዜጣ ዘግቧል። የሰነድ ሙዓለ ንዋይ ገበያው እስካሁን 1 ነጥብ 6 ቢሊዮን ብር ማሰባሰብ ችሏል። የሰነድ ሙዓለ ንዋይ ገበያው አገልግሎት በይፋ ሲጀምር፣ ኢትዮ ቴሌኮም 10 በመቶ ድርሻውን እንዲሁም የኢትዮጵያ ኢንሹራንስ ኮርፖሬሽን ገና በይፋ ያልተገለጠ ድርሻው እንደሚሸጡ ዘገባው አመልክቷል። የሰነድ ሙዓለ ንዋይ ገበያው ወደፊት ቴሌብርን ጨምሮ የተለያዩ የክፍያ ዘዴዎች ማመልከቻ አስገብተው እንዲወዳደሩ ይደረጋል ማለቱንም የዜና ምንጩ ጠቅሷል።

2፤ የኢትዮጵያ አየር መንገድ ዋና ሥራ አስፈጻሚ መስፍን ጣሰው፣ ለሳምንታት የተካሄደው የአሜሪካው ቦይንግ ኩባንያ ሠራተኞች የሥራ ማቆም አድማ በአየር መንገዱ የረጅም ጊዜ ዕድገት ላይ ተጽዕኖ ሊያሳድር ይችላል በማለት ስጋታቸውን መግለጣቸውን ኒው ሴንትራል ቲቪ ዘግቧል። የሥራ ማቆም አድማው በተለይ አየር መንገዱ ባዘዛቸው አዳዲስ ቦይንግ 737 እና ቦይንግ 777 የመንገደኞች አውሮፕላኖች አቅርቦት ላይ አሉታዊ ተጽዕኖ ሊኖረው እንደሚችል የጠቆሙት መስፍን፣ አየር መንገዱ ያዘዛቸውን አውሮፕላኖች መቼ እንደሚረከብ እስካኹን ርግጠኛ እንዳልኾነ መናገራቸውን ጠቅሷል። ኾኖም አየር መንገዱ አኹንም በቦይንግ ኩባንያ ላይ ትልቅ ተስፋ እንዳለው መስፍን ገልጸዋል ተብሏል። የቦይንግ ማክስ አውሮፕላኖች መዘግየትን ተከትሎ አየር መንገዱ በቅርቡ ከኤርባስ ኩባንያ ግዙፍ የመንገደኞች አውሮፕላን እንደተረከበ ይታወሳል።

3፤ ፌደራል ፖሊስ ኮሚሽን አዲስ ያስገነባውን የፎረንሲክ ምርመራና ምርምር የልሕቀት ማዕከል ዛሬ አስመርቋል። ማዕከሉን መርቀው የከፈቱት ጠቅላይ ሚንስትር ዐቢይ፣ ማዕከሉ ከኢትዮጵያ አልፎ ለጎረቤት አገራትም አገልግሎት መስጠት እንደሚችል ገልጸዋል። ዐቢይ፣ የማዕከሉ መቋቋም መንግሥታቸው በጸጥታ ዘርፍ ላይ ያደረገው ማሻሻያ አካል እንደኾነ ጠቁመዋል። ማዕከሉ፣ የሰነድ፣ የዘረመል (ዲ ኤን ኤ)፣ የዲጂታል ፎረንሲክ እና የስውር አሻራ ማስረጃዎችን ለመመርመር በሚያስችሉ ቴክኖሎጂዎች የተደራጀ እንደኾነ ተገልጧል። ኢትዮጵያ እስካሁን ከወንጀል ምርመራ ጋር በተያያዘ የዘረመል (ዲ ኤን ኤ) ምርመራዎችን የምታስደርገው፣ ማስረጃዎችን ወደ ውጭ አገራት በመላክ ነበር።

4፤ ዓለማቀፉ የፍልሰት ድርጅት፣ የተመድ ልማት ፕሮግራምና የተመድ ስደተኞች ኮሚሽን ከኢትዮጵያ መንግሥት ጋር በመተባበር ሰሞኑን ለአገር ውስጥ መፈናቀል የዘላቂ መፍትሄ ብሄራዊ ስትራቴጂ ይፋ አድርገዋል። አዲሱ የዘላቂ መፍትሄ ብሄራዊ ስትራቴጂ፣ በአገሪቱ ውስጥ የአገር ውስጥ መፈናቀልን ለመግታት፣ ሰብዓዊ ዕርዳታን ከሰላም ግንባታ ሥራዎች፣ ከአየር ንብረት ለውጥ መቋቋሚያ ፕሮጀክቶችና ከመንግሥት-መር ልማት ጋር ማቀናጀትን ዓላማው ያደረገ ነው። ተመድ የአገር ውስጥ ተፈናቃይነትን በዓለም ላይ በዘላቂነት ለመፍታት ድጋፍ ያስፈልጋቸዋል ብሎ በቅርቡ ከመረጣቸው 15 አገራት መካከል ኢትዮጵያ አንዷ ናት።

5፤ ተመድ ለተያዘው የፈረንጆች ዓመት ኢትዮጵያ ውስጥ ለሚገኙ ዕርዳታ ፈላጊዎች ከያዘው የገንዘብ በጀት ውስጥ እስካሁን ከመንግሥት ምንጮችና ከዓለማቀፍ ለጋሾች ማሟላት የቻለው 47 በመቶውን ብቻ እንደኾነ አስታውቋል። ድርጅቱ፣ ከሰኔ 2016 ዓ፣ም እስከ ታኅሳስ 2017 ዓ፣ም ድረስ ለዕርዳታ ፈላጊዎች የያዘው የገንዘብ በጀት ዕቅድ 877 ሚሊዮን ዶላር ነው። ዕቅዱ፣ በአየር ንብረት ለውጥ ሳቢያ በደቡብ ኢትዮጵያ እና በደቡብ ምሥራቅ ኢትዮጵያ ሊከሰት የሚችለውን ድርቅ፣ ግጭቶች የሚያስከትሏቸውን መፈናቀሎች፣ የመሬት መንሸራተትና የጎርፍ አደጋዎችን ታሳቢ በማድረግ የተዘጋጀ ነበር። [ዋዜማ]

ለቸኮለ! ዓርብ ኅዳር 6/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ አማጺው የኦሮሞ ነጻነት ሠራዊት፣ መንግሥት በክልሉ የተለያዩ አካባቢዎች ወጣቶችን በግዳጅ ለውትድርና እየመለመለ ይገኛል በማለት አዲስ ባወጣው መግለጫ ከሷል። ቡድኑ፣ በርካታ ወጣቶች ከግዳጅ ውትድርና ለመቅረት ለመንግሥት ባለሥልጣናትና ለገዥው ፓርቲ ካድሬዎች ከፍተኛ ገንዘብ እየከፈሉ ይገኛሉ ብሏል። ገዥው መንግሥት የክልሉን ሕዝብ የሰላም ጥያቄ በመጥለፍና የሰላም ጥሪ የሚደረግባቸውን ሕዝባዊ ሰልፍች በማዘጋጀት ለራሱ ፖለቲካዊ ዓላማ እየተጠቀመባቸው ይገኛል በማለት የወቀሰው ቡድኑ፣ ሕዝቡ መንግሥት ያልፈቀደውን ሰልፍ ሊያደርግ እንደማይችል ይታወቃል ብሏል።

በተያያዘ፣ የኦሮሚያ ክልላዊ መንግሥት፣ ትናንት በክልሉ በርካታ ዞኖች በተካሄዱት የሰላም ጥሪ የተንጸባረቀባቸው ሕዝባዊ ሰልፍች እጁ እንደሌለበት ዛሬ በኮምኒኬሽን ቢሮው በኩል አስታውቋል። ሰልፎቹ ሕዝቡ በራሱ ተነሳሽነት ያካሄዳቸውና በክልሉ ያለው አለመግባባት በሰላም እንዲፈታ የተጠየቀበት መድረክ መኾኑን የጠቀሰው የክልሉ መንግሥት፣ የክልሉ መንግሥት ለድጋፍ እንዳዘጋጀው ተደርጎ በተለያዩ አካላት የሚናፈሰው አሉባልታ ግን ከእውነት የራቀ ነው በማለት አስተባብሏል። አሉባልታው በክልሉ ታጥቀው የሚንቀሳቀሱ አካላት የሕዝቡ የሰላም ጥሪ እንዳይደርሳቸው በሚፈልጉ አካላት ኾን ተብሎ የተደረገ መኾኑን እንደሚያውቅ የክልሉ መንግሥት ጨምሮ ገልጿል።

2፤ በአማራ ክልል ምዕራብ ጎጃም ዞን በፋኖ ታጣቂዎች ቁጥጥር ስር በሚገኙት ደጋ ዳሞትና ቋሪት ወረዳዎች የመንግሥት ሠራተኞች የጥቅምት ወር ደመወዝ እንዳልተከፈላቸው ዋዜማ ሰምታለች። የዞኑ አስተዳደር ለወረዳዎች ሠራተኞች ደመወዝ አይከፈላችሁም ማለቱን ሠራተኞቹ ገልጸዋል። በቋሪት ወረዳ ከወረዳው ካቢኔና የጸጥታ አካላትና ከንግድ ባንክ ሠራተኞች ውጪ የሚገኙ የመንግሥት ሠራተኞች ደመወዝ የማይከፈላቸው፣ ለፋኖ ታጣቂዎች ድጋፍ ታደርጋላችሁ ተብለው ስለተፈረጁ እንደሆነ ዋዜማ ተረድታለች። ወደ ዞኑ መቀመጫ ፍኖተሰላም የሸሹ የወረዳ አመራሮች፣ የፖሊስና ሚሊሻ አባላት ግን የጥቅምት ወር ደሞዝ ተከፍሏቸዋል ተብሏል። በወረዳዎቹ አብዛኞቹ የመንግሥት መደበኛ ሥራዎች ተቋርጠዋል።

3፤ የትግራይ ክልል ጊዜያዊ አስተዳደር፣ የክልሉ የጸጥታና ፍትሕ አካላት ደብረጺዮን ገ/ሚካኤል የሚመሩት የሕወሓት ቡድን የሚያደርገውን የመፈንቅለ ሥልጣን እንቅስቃሴ በመረዳት ሕጋዊ ተልዕኳቸውን እንዲወጡ ትናንት ማምሻውን ባወጣው መግለጫ አሳስቧል። ቡድኑ በተለያዩ አካባቢዎች ሕገወጥ እንቅስቃሴዎችን እያደረገ መኾኑን የጠቀሰው ጊዜያዊ አስተዳደሩ፣ እንዲህ ዓይነቱን ሥርዓት አልበኝነት አልታገስም በማለት አስጠንቅቋል። ጊዜያዊ አስተዳደሩ፣ በዚህ “ሕገወጥ ቡድን” የሚተዳደር ሕዝብም ኾነ ሀብት አይኖርም ብሏል።

4፤ የኢትዮጵያ ውጭ ጉዳይ ሚንስቴር፣ በኢትዮጵያ የሱዳን ተጠባባቂ አምባሳደር ዓሊ የሱፍ በሕዳሴው ግድብ ዙሪያ ለሰጡት አስተያየት ቅሬታውን ለመግለጽ ትናንት ጠርቷቸው እንደነበር ሱዳን ትሪቡን ዘግቧል። ተጠባባቂ አምባሳደሩ በግድቡ ውሃ አሞላልና አስተዳደር ዙሪያ ያለው ውዝግብ ካልተፈታ፣ ከኢትዮጵያ ጋር ጦርነት ሊቀሰቀስ ይችላል በማለት በቅርቡ ላንድ የአገራቸው ቴሌቪዥን ጣቢያ ቃለ ምልልስ ሰጥተው እንደነበር ዘገባው አመልክቷል። ዓሊ በዚሁ ቃለ ምልልሳቸው፣ በግድቡ ላይ የሦስትዮሽ ስምምነት ላይ ካልተደረሰና ጦርነት የሚቀሰቀስ ከኾነ፣ ሱዳን ከግብጽ ጋር ወግና ትቆማለች በማለት እንደተናገሩ የዜና ምንጩ ጠቅሷል። የውጭ ጉዳይ ሚንስቴር ቃል አቀባይ አምባሳደር ነቢያት ጌታቸው ትናንት በሰጡት ለጋዜጠኞች በሰጡት መግለጫ፣ ዓሊ የሰጡትን አስተያየት በማጣጣል የሕዳሴ ግድብ ውዝግብ የሚፈታው በድርድር ብቻ እንደኾነ ተናግረው ነበር። ውጭ ጉዳይ ሚንስቴር የሱዳን ተጠባባቂ አምባሳደርን ጠርቶ ቅሬታውን ስለመግለጡ በይፋ ያወጣው መግለጫ የለም።

5፤ የኢትዮጵያ ውጭ ጉዳይ ሚንስቴር፣ የጎረቤት ሶማሌላንድ ራስ ገዝ ሕዝብ ሰላማዊና ዲሞክራሲያዊ ምርጫ በማካሄዱ የእንኳን ደስ አላችሁ መልዕክት አስተላልፏል። ሚንስቴሩ፣ የሶማሌላንድ የምርጫ ኮሚሽን "ነጻ እና ፍትሃዊ" ምርጫ ማካሄዱን በመጥቀስ አድናቆቱን ገልጧል። ሶማሌላንድ ያካሄደችው ምርጫ፣ ያደገ ዲሞክራሲያዊ ሥርዓት እና አስተዳደር መዘርጋቷን ማሳያ እንደሆነ ሚንስቴሩ አውስቷል። ሶማሌላንድ ከሱማሊያ በተናጥል ተገንጥላ ነጻነቷን ካወጀች ወዲህ አራተኛውን ፕሬዝዳንታዊ ምርጫ ከትናንት ወዲያ ያካሄደች ሲኾን፣ የምርጫ ውጤቱ ቆጠራም ባኹኑ ወቅት እየተካሄደ ይገኛል። ለሁለት ዓመታት ከዘገየ በኋላ በተካሄደው በዚሁ ፕሬዝዳንታዊ ምርጫ፣ ፕሬዝዳንት ሙሴ ቢሂ እና ሁለት የተቃዋሚ ፓርቲ መሪዎች ተወዳድረዋል።

6፤ ጠቅላይ ሚንስትር ዐቢይ፣ በአዲስ አበባ ከተማ መንገድ ላይ የፕላስቲክ ቤቶችንና የንግድ በረንዳዎችን መስራት መከልከል እንዳለበት በከተማዋ እየተገነባ የሚገኘውን ኹለተኛ ዙር የመንገድ ኮሪደር ልማት ከከተማዋ አመራሮች ጋር በገመገሙበት ወቅት አሳስበዋል። ዐቢይ፣ ነዋሪዎች ንግድ ለማካሄድ በፕላስቲክ የሚሠሯቸው ቤቶች ሕገወጥ ተብለው መፈረጅ አለባቸው በማለት ተናግረዋል። መንግሥት ፕላስቲክን የተመለከተ ረቂቅ ሕግ እያዘጋጀ መኾኑን የጠቆሙት ዐቢይ፣ ፕላስቲኮች ወደ አገር ውስጥ እንዳይገቡ ጥረት እንደሚደረግም አስታውቀዋል።

7፤ ነፍጥ ያነሳው የአፋር ፌደራላዊ ዴሞክራሲ ፓርቲ ታጣቂዎች ትጥቃቸውን ለአፋር ክልላዊ መንግሥት ማስረከባቸውን የክልሉ ኮምንኬሽን ቢሮ ዛሬ ባሠራጨው መረጃ አስታውቋል። ታጣቂዎቹ ትጥቃቸውን አስረክበው ወደ ሰላማዊ ኑሮ ለመመለስ የተስማሙት፣ በክልሉ አብአላ ከተማ ላይ በተካሄደና የክልሉ ርዕሰ መስተዳድር አወል አርባ ጭምር በተገኙበት ስነ ሥርዓት ላይ እንደኾነ ቢሮው ገልጧል። አወል፣ የቡድኑ የቀድሞ ታጣቂዎች በክልሉ ሠላምና ልማት ላይ ተሳትፎ እንዲያደርጉ የክልሉ መንግሥት ምቹ ኹኔታዎችን እንደሚፈጥር አረጋግጠዋል ተብሏል። የክልሉ መንግሥት ከቀድሞው ታጣቂ ቡድን ጋር የደረሰበትን ስምምነት ዝርዝር አላብራራም። የአፋር ነጻ አውጪ ግንባር የተባለ ታጣቂ ቡድንም በተከታታይ ውይይቶች ወደ ሠላማዊ ትግል እንደተመለሰና ባኹኑ ወቅት በክልሉ ውስጥ የሚንቀሳቀስ ሌላ ታጣቂ ቡድን እንደሌለ ተገልጧል።

8፤ በሱማሊያ የአፍሪካ ኅብረት የሽግግር ተልዕኮ ሦስተኛውን ዙር ወታደሮቹን ከአገሪቱ የማስወጣት መርሃ ግብሩን አጠናቋል። ተልዕኮው የሦስተኛው ዙር ወታደሮችን የማስወጫ ሂደት ያጠናቀቀው፣ በጁባላንድ ግዛት ታችኛው ጁባ አካባቢ የኬንያ ወታደሮች ሲጠቀሙበት የነበረውን ወታደራዊ ጦር ሠፈር ለአገሪቱ ጦር ሠራዊት በማስረከብ ነው። ተልዕኮው በእስካኹኖቹ ሦስት ዙሮች ዘጠኝ ሺሕ ወታደሮቹን ከ21 ወታደራዊ ጦር ሠፈሮች አስወጥቷል። አፍሪካ ኅብረት በአራተኛው ዙር ሰላም አስከባሪ ጦሩን እስከ ቀጣዩ ታኅሳስ ወር መጨረሻ ድረስ መሉ በሙሉ ከአገሪቱ የማስወጣት ዕቅድ አለው። [ዋዜማ]

ለቸኮለ ማለዳ! ሐሙስ ኅዳር 5/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ ከፍተኛ የሰሊጥ ምርት በሚመረትባቸው ሁመራ፣ መተማና ማይካድራ ዘንድሮ የተገኘው ምርት ከባለፈው ዓመት ጋር ሲነጻጸር በጣም ዝቅተኛ መኾኑን ዋዜማ ሰምታለች። በጎንደር እና ምርት ባለባቸው አካባቢዎች በጸጥታ ምክንያት ወደ መሃል አገር መምጣት ያልቻለ ከፍተኛ የሰሊጥ ምርት እንደሚገኝ ተነግሯል። የወልቃይት አካባቢ ሰሊጥ አምራች አርሶ አደሮች በመተማ በኩል ሰሊጥ በሕገወጥ መንገድ ወደ ሱዳን እንደሚወጣና የይገባኛል ጥያቄ በሚነሳባቸው አካባቢዎች የሠፈሩ የሱዳን ወታደሮች በሕገወጡ ንግድ እንደሚሳተፉ ዋዜማ ተገንዝባለች። ባሁኑ ወቅት አንድ ኩንታል ሰሊጥ ከ13 ሺሕ እስከ 15 ሺሕ በመሸጥ ላይ ይገኛል።

2፤ መንግሥት ከውጭ መሉ በሙሉ ተገጣጥመው በሚገቡ በኤሌክትሪክ በሚሠሩ የቤት አውቶሞቢሎች ላይ የ5 በመቶ የጉምሩክ ቀረጥ ጭማሪ አድርጓል። በዚህ መሠረት በተሽከርካሪዎቹ ላይ የጉምሩክ ቀረጡ ከ15 በመቶ ወደ 20 በመቶ አድጓል። ዋዜማ ያነጋገረቻቸው ተሽከርካሪ አስመጪዎች፣ የታክስ ጭማሪው ሥራ ላይ ሲውል የተሽከርካሪ ዋጋ በከፍተኛ ደረጃ ሊጨምር እንደሚችል ተናግረዋል። ዓለማቀፉ የገንዘብ ድርጅት፣ መንግሥት ከታክስ የሚያገኘውን ገቢ እንዲጨምር ማሳሰቡ ይታወሳል።

3፤ የብሄራዊ ባንክ ገዢ ማሞ ምኅረቱ፣ የባንኮች የውጭ ምንዛሬ ግኝት ከወጪ ንግድ ብቻ በወር በአማካይ 500 ሚሊዮን ዶላር እንደደረሰ መናገራቸውን የመንግሥት ምንጮች ዘግበዋል። ማሞ፣ የባንክ የውጭ ምንዛሬ ግኝት ከማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያው በፊት ከነበረበት 1 ነጥብ 4 ቢሊዮን ዶላር ወደ 3 ነጥብ 4 ቢሊዮን ዶላር ማደጉንም ገልጸዋል ተብሏል። ከኹለት ሳምንት በፊት በባንኮች መካከል በተጀመረው የእርስበርስ የውጭ ምንዛሬ ግብይት ከ100 ሚሊዮን ዶላር በላይ ግብይት እንደተካሄደም ማሞ ማውሳታቸውን ዘገባዎቹ ጠቅሰዋል። ላኪዎች ራሳቸው ካገኙት የውጭ ምንዛሬ 50 በመቶውን ላልተወሰነ ጊዜ አገር ውስጥ በሚገኝ የባንክ ሒሳባቸው ማስቀመጥ የሚችሉበት አሠራር ከዛሬ ጀምሮ ተግባራዊ እንደሚኾንም ተገልጧል፡፡

4፤ በሕገወጥ መንገድ ወደ ኬንያ የገቡ ዘጠኝ ኢትዮጵያዊያን ዜጎችን ሲያጅብ የተገኘ አንድ የአገሪቱ ፖሊስ በቁጥጥር ሥር መዋሉን የአገሪቱ ጋዜጦች ዘግበዋል። በተሽከርካሪ ሲጓዙ በቁጥጥር ሥር ከዋሉት ኢትዮጵያዊያን መካከል፣ አንዲት የ15 ዓመት ታዳጊ እንደምትገኝበት ዘገባዎቹ ጠቅሰዋል። ፖሊሱና ኢትዮጵያዊያኑ በቁጥጥር ሥር የዋሉት ሳምቡሩ አውራጃ ውስጥ እንደሆነ ተነግሯል።

5፤ የየመን ኹቲ ኃይሎች በቀይ ባሕር አካባቢ የሚፈጽሙት ጥቃት በጅቡቲና ኢትዮጵያ የንግድ መስመር ላይ ተጽዕኖ እያሳደረ መኾኑን አፍሪካ ኢንተሌጀንስ ዘግቧል። ኹቲዎች የሚፈጽሙትን ጥቃት በመስጋት የንግድ መርከብ ድርጅቶች ግዙፍ መርከቦችን ወደ ጅቡቲ በመላክ ፋንታ ትናንሽ መርከቦችን መላክ እንደጀመሩ ዘገባው አመልክቷል። ይህም ሸቀጦችና አስፈላጊ እቃዎች በቶሎ ኢትዮጵያ ውስጥ እንዳይደርሱ ምክንያት ኾኗል ተብሏል። [ዋዜማ]

ለቸኮለ! ረቡዕ ኅዳር 4/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ የተመድ የሰብዓዊ መብቶች ምክር ቤት ትናንት በኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብት ይዞታ ላይ ባደረገው ግምገማ በርካታ አገራት አሳሳቢ ባሏቸው የሰብዓዊ መብቶች ጉዳዮች ዙሪያ ለኢትዮጵያ ምክረ ሃሳቦችን ሰጥተዋል። ከምክረ ሐሳቦቹ መካከል፣ የሞት ቅጣት እንዲቀር፣ በትዳር ውስጥ የሚፈጸም አስገድዶ መድፈር በወንጀል እንዲያስቀጣ ኾኖ እንዲደነገግና ሕጻናትን ለውትድርና መመልመል እንዲቆም የሚሉት ይገኙበታል። በጋዜጠኞች፣ በሰብዓዊ መብት ተሟጋቾች፣ በሲቨክ ማኅብረሰብ ድርጅቶችና በተቃዋሚ የፖለቲካ ኃይሎች ላይ የሚደርሱ ጥቃቶች፣ የአስገድዶ መሠወር ድርጊቶችና ከሕግ ውጪ የኾኑ እስሮች እንዲቆሙና በጊዜያዊ ማቆያዎች የተፈጸሙ የሥቅየት ድርጊቶች በገለልተኛ አካል እንዲመረመሩም በርካታ አገራት ምክረ ሃሳቦችን አቅርበዋል፡፡

2፤ በተሻሻለው የባንክ ረቂቅ አዋጅ ፍርድ ቤት የብሔራዊ ባንክን አንዳንድ ውሳኔዎች መሻር እንደማይችል የተቀመጠው ድንጋጌ ሕገመንግሥታዊ መብቶችን ይጋፋል የሚል ቅሬታ ጉዳዩ የሚመለከተው የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ቋሚ ኮሚቴ ማቅረቡን ሪፖርተር ዘግቧል። ረቂቅ አዋጁ ባንኩ በሚወስነው የሞግዚት አስተዳደር፣ በባንክ ፍቃድ ስረዛና በንብረት አጣሪ ሹመት የተነሳ በሚደርስ ጉዳት ባንኩ ለአቤቱታ አቅራቢ አካል የገንዘብ ካሳ ሊከፍል ይችላል እንጂ የባንኩ ውሳኔ በፍርድ ቤት ሊሻር እንደማይችል እንደተደነገገ ዋዜማም ከረቂቁ ላይ ተመልክታለች። የብሄራዊ ባንክ ሃላፊዎች ግን ፍርድ ቤት የባንኩን ውሳኔዎች ከቀለበሰ፣ የገንዘብ አስቀማጩና የሕዝቡ ጥቅም ሊጎዳ ስለሚችልና የፋይናንስ ተቋማትን ከከባድ ቀውስ በፍጥነት ለማዳን ሲባል የተካተተ ድንጋጌ ነው የሚል ምላሽ ሰጥተዋል ተብሏል፡፡

3፤ የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር በተያዘው በጀት ዓመት ሩብ ዓመት ከእቅዱ በ10 ቢሊዮን ብር ያነሰ ገቢ መሰብሰቡን ትናንት ባካሄደው አንድ የግምገማ መድረክ ላይ ማስታወቁን ኢትዮጵያ ኢንሳይደር ዘግቧል። አስተዳደሩ ባለፉት ሦስት ወራት ለመሰብሰብ ያቀደው ገቢ 54 ነጥብ 9 ቢሊዮን ብር እንደነበር ያስታወሰው ዘገባው፣ መሰብሰብ የቻለው ግን በእቅዱ ከተቀመጠው 83 ነጥብ 3 በመቶውን ብቻ እንደሆነ አስተዳደሩ መግለጡን ጠቅሷል። አስተዳደሩ በሩብ ዓመቱ ከውጭ ድጋፍና ብድር ያገኘው ገቢም፣ ከእቅዱ ከግማሽ አንሷል ተብሏል።

4፤ ቼክ ፖይንት የተሰኘ ተቋም፣ ባለፈው ጥቅምት ወር በዓለም ላይ በተለያዩ አገራት ላይ ከተፈጸሙ የበይነ መረብ ጥቃቶች ኢትዮጵያን ቀዳሚ ደረጃ ላይ አስቀምጧታል። ተቋሙ ኢትዮጵያ በተጠቀሰው ወር ለተፈጸሙባት የበይነ መረብ ጥቃቶች 96 ነጥብ 8 በመቶ የተጋላጭነት ነጥብ ሰጥቷል። ከአፍሪካ፣ አንጎላና ኡጋንዳ ከኢትዮጵያ ቀጥለው በ4ኛና 10ኛ ደረጃ በዓለም ላይ ከፍተኛ ጥቃት ከተፈጸመባቸው አገሮች ተርታ ተሰልፈዋል። ኬንያ በዓለም ላይ 18ኛ ደረጃ ይዛለች። የበይነ መረብ ጥቃቶች ኢላማ ያደረጉት፣ በዋናነት የትምህርት እና ኢንዱስትሪ ዘርፎችንና ተቋማትን ነው ተብሏል።

5፤ ሶማሌላንድ ነጻ አገርነቷን ካወጀች ወዲህ አራተኛዋ የኾነውን ፕሬዝዳንታዊ ምርጫ በዛሬው ዕለት አካሂዳለች። ለምርጫው ዕጩ ኾነው የቀረቡት፣ በሥልጣን ላይ ያሉትና ለሁለተኛ የሥልጣን ዘመን የሚወዳደሩት ፕሬዝዳንት ሙሴ ቢሂ እንዲሁም የሁለት ተቃዋሚ ፓርቲዎች መሪ የሆኑት አብዱራህማን ሞሐመድ እና ፋይሰል ዓሊ ሁሴን ናቸው። የዛሬው ፕሬዝዳንታዊ ምርጫ የተካሄደው፣ በገንዘብ እጥረትና ቴክኒካዊ ጉዳዮች ሳቢያ ለሁለት ዓመታት ከተራዘመ በኋላ ነው። በርካታ የውጭ ታዛቢዎች የምርጫውን ሂደት ታዝበዋል። ሶማሌላንድ፣ በአፍሪካ ቀንድ ቀጠና ውስጥ ከ20 ዓመታት በላይ ነጻና ፍትሃዊ ምርጫዎችን በማካሄድ በዓለማቀፍ ዝና ያተረፈች ናት።

6፤ አሜሪካ፣ በሱዳኗ ምዕራብ ዳርፉር ግዛት በሰብዓዊ መብት ጥሰት በከሰሰቻቸው አብድል ራህማን ጁማ ባርካላ በተባሉ የሱዳን ፈጥኖ ደራሽ ኃይል የጦር አዛዥ ላይ ማዕቀብ ጥላለች። የቡድኑ የጦር አዛዥ በግዛቲቷ ጾታዊ ጥቃቶችና ማንነት ተኮር ጥቃቶች እንዲፈጸሙና የግዛቲቷ ገዥ ካሚስ አባካ እንዲገደሉ ትዕዘዝ ሰጥተዋል በማለት ነው የጉዞ እና የፋይናንስ እገዳ ማዕቀብ የጣለችባቸው። የመንግሥታት ድርጅት ጸጥታው ምክር ቤትም፣ በባርካላ ላይ ባለፈው ሳምንት ተመሳሳይ ማዕቀብ መጣሉ ይታወሳል። ጸጥታው ምክር ቤት፣ የሱዳኑ ጦር ባስቸኳይ እንዲቆም በሚጠይቅ ረቂቅ የውሳኔ ሃሳብ ላይ ሰሞኑን እየተወያየ ነው። [ዋዜማ]

ለቸኮለ ማለዳ! ረቡዕ ኅዳር 4/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ በኦሮሚያ ክልል ጅማ ዞን የአርሶ አደሮች መሬት ለኢንቨስትመንት ሥራ ይፈለጋል በሚል ከሕግ አግባብ ውጪ ካለምንም ካሳ እና ተለዋጭ መሬት ተነጥቆ ለአገር ውስጥ ባለሃብቶች እየተሰጠ መኾኑን ዋዜማ ከአካባቢው ነዋሪዎች ተረድታለች። በተለይ ሰጠማ ወረዳ ውስጥ የአካባቢው አስተዳደር ከአርሶ አደሮቹ የሚነጥቀው መሬት ከ50 ሔክታር በላይ መኾኑን ዋዜማ ሰምታለች። አርሶ አደሮቹ በድርጊቱ ላይ ተቃውሞ እያሰሙ እንደኾነና ድርጊቱን የተቃወሙ በርካቶች ከፍተኛ የሰብዓዊ መብት ጥሰት እንደተፈጸመባቸውና የአፈር ማዳበሪያና ምርጥ ዘር እንደተከለከሉ ምንጮች ተናግረዋል።

2፤ የኢትዮጵያ ልዑካን ቡድን ትናንት ጀኔቫ ውስጥ በተመድ ሰብዓዊ መብቶች ምክር ቤት ግምገማ ላይ ከአምስት ዓመት በፊት በሦስተኛው ግምገማ ለኢትዮጵያ በተሰጡ ምክረ ሃሳቦች አፈጻጸም ዙሪያ ሪፖርት አቅርቧል። ልዑካን ቡድኑ፣ በጾታዊ ጥቃትና በተፈናቃዮች፣ በትምህርት፣ በጤና እንዲኹም በኢኮኖሚያዊና ማኅበራዊ መብቶች ዙሪያ በተገኙ ውጤቶች ዙሪያም ለገምጋሚው መድረክ ዝርዝር ማብራሪያ ሰጥቷል። በግምገማው ላይ 177 አገራት ለኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች መሻሻል ምክረ ሃሳቦችን ሰጥተዋል። የምክር ቤቱ ገምጋሚ ቡድን የግምገማውን ሪፖርት በቀጣዩ ዓርብ ያጸድቃል ተብሎ ይጠበቃል።

3፤ የትግራይ ጊዜያዊ አስተዳደር ፕሬዝዳንት ጌታቸው ረዳ፣ በጸለምቲና ደቡባዊ ትግራይ ተመላሾች ለከባድ የጸጥታ ስጋትና እንደተጋለጡና በርካቶች ወደቀድሞ መኖሪያቸው መመለስ እንዳልቻሉ ከተመድ ልዑካን ቡድን ጋር በተወያዩበት ወቅት መናገራቸውን የክልሉ ዜና ምንጮች ዘግበዋል። ጌታቸው፣ የተመላሾቹን ስጋት ለመቅረፍ አስቸኳይ ርምጃ እንደሚያስፈልግ መጠቆማቸውን ዘገባዎቹ ጠቅሰዋል። በምዕራብ ትግራይም በጸጥታ ኹኔታውና በመሠረተ ልማቶች ጉዳት ሳቢያ ተፈናቃዮችን መመለስ እንዳልተቻለ ጌታቸው ለልዑካን ቡድኑ እንዳብራሩ ዘገባዎቹ  አመልክተዋል። ተፈናቃዮቹ በሙሉ ካልተመለሱ፣ ክልሉ ከጉዳቱ ሙሉ በሙሉ ሊያገግም እንደማይችልም ጌታቸው ተናግረዋል ተብሏል። የተመድ ልዑካን ቡድን ለትግራይ ተፈናቃዮች ድጋፍ መስጠት እንደሚቀጥል ማረጋገጡ ተገልጧል።

4፤ የገንዘብ ሚንስትር አሕመድ ሽዴ፣ የብሔራዊ ባንክ የውጭ ምንዛሬ ክምችት ካለፈው ዓመት ተመሳሳይ ወቅት ጋር ሲነጻጸር የ152 በመቶ ጭማሪ እንዳሳየ መናገራቸውን የመንግሥት ዜና ምንጮች ትናንት ማምሻውን ዘግበዋል። በመስከረም ወር በባንኮች በኩል የተላከው ሀዋላ ካለፈው ዓመት ተመሳሳይ ወቅት ጋር ሲነጻጸር የ69 በመቶ ጭማሪ ማሳየቱንም አሕመድ መግለጣቸውን ዘገባዎቹ ጠቅሰዋል። አሕመድ፣ የዋጋ ግሽበቱም ባለፈው ዓመት ግንቦት ወር ከነበረበት 23 ነጥብ 3 በመቶ በጥቅምት ወር ወደ 16 ነጥብ 1 በመቶ መውረዱንም ጠቅሰዋል ተብሏል።

5፤ ከኢትዮጵያ ጋር በተፈራረመችው የባሕር በር የመግባቢያ ስምምነት ሳቢያ ከሱማሊያ ጋር ከባድ ውዝግብ ውስጥ የገባችው ራስ ገዟ ሶማሌላንድ፣ ዛሬ ፕሬዝዳንታዊ ምርጫዋን ታካሂዳለች። ለምርጫው፣ አወዛጋቢውን የመግባቢያ ስምምነት የተፈራረሙት ፕሬዝዳንት ሙሴ ቢሂ እና የተቃዋሚ ፓርቲዎች መሪዎች አብዱራህማን ሞሐመድ እና ፋይሰል ዓሊ ሁሴን ይፎካከራሉ። ሶማሌላንድ ነጻነቷን ካወጀች ወዲህ፣ የዛሬው ፕሬዝዳንታዊ ምርጫ አራተኛዋ ነው። ምርጫውን ለመታዘብ በርካታ የውጭ ታዛቢዎች ሐርጌሳ ገብተዋል። [ዋዜማ]

ለቸኮለ! ማክሰኞ ኅዳር 3/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ አስራ አራት የመገናኛ ብዙኀን ባለሙያዎች ማኅበራትና ሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶች አዲሱ የመገናኛ ብዙኅን የማሻሻያ ረቂቅ አዋጅ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት መቅረቡ እንዳሳሰባቸው በጋራ ባወጡት መግለጫ አስታውቀዋል። ማኅበራቱ፣ ረቂቅ አዋጁ የመገናኛ ብዙሃን አዋጅ ጥበቃ የሰጣቸውን ነጻነቶች የሚገድብና የመገናኛ ብዙሃን ባለሥልጣን በአስፈጻሚው አካል ተጽዕኖ ሥር እንዲወድቅ የሚያደርግ ነው ብለዋል። ረቂቅ አዋጁ ጉዳዩ የሚመለከታቸው አካላት በቂ ውይይት ሳያደርጉበት ለቋሚ ኮሚቴ መመራቱ አሳስቦናል ያሉት ማኅበራቱ፣ በአዋጁ ከለላ የተሰጣቸው የቁጥጥርና ሚዛን መጠበቂያዎች ሊሻሩ የሚችሉበት ዕድል መኖሩ እንዳሰጋቸው ጠቅሰዋል። አቤቱታ አቅራቢዎቹ፣ ያነሷቸው ጉዳዮች አስቸኳይ መፍትሄ እንዲፈልግላቸው፣ በማሻሻያው አስፈላጊነት ላይ በጥናት የተደገፈ ማስረጃ እንዲቀርብና ጉዳዩ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር ሰፊ ውይይት እንዲደረግበት አሳስበዋል።

2፤ የተመድ የሰብዓዊ መብቶች ምክር ቤት ዛሬ በኢትዮጵያ የሰብዓዊ መብቶች ይዞታ ላይ ጀኔቫ ውስጥ ግምገማ ሲያካሂድ ውሏል። ግምገማው በኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብት አያያዝ ላይ ሲካሄድ የአሁኑ ለአራተኛ ጊዜ ነው። ሌሎች አገራትን ጭምር ያካተተው ግምገማ መሠረት ያደርገው፣ ተገምጋሚ አገራት ያቀረቡትን የሰብዓዊ መብቶች ይዞታ ሪፖርቶች፣ ገለልተኛ የሰብዓዊ መብቶች ባለሙያዎችና የተባበሩት መንግሥታት ድርጅቶች የሚያቀርቧቸውን ሪፖርቶች እንዲሁም የአገራቱ የሰብዓዊ መብቶች ድርጅቶች፣ የሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶችና ቀጠናዊ ድርጅቶች የሚያቀርቧቸውን ሪፖርቶች ነው። በግምገማው ላይ ኢትዮጵያን ወክሎ እየተሳተፈ የሚገኘው፣ የፍትህ ሚንስትር ደዔታ በላይሁን ይርጋ የመሩት ልዑካን ቡድን ነው።

3፤ መንግሥት ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ያቀረበው አዲሱ የባንክ ሥራ አዋጅ፣ በባንክ ሥራ ላይ ለመሠማራት የሚፈልጉ ትውልደ ኢትዮጵያዊያን ከአገር ውስጥ ወይም ከውጭ አገር ኢንቨስተርነት አንዱን ብቻ እንዲመርጡ እንደሚያስገድድ ተገልጧል። ኢትዮጵያ ውስጥ አክሲዮን የገዙ ትውልደ ኢትዮጵያዊ የኾኑ የውጭ አገር ዜጎች ግን እንደ አገር ውስጥ ኢንቨስተር የመቆጠር መብት እንዳላቸው ረቂቅ አዋጁ መደንገጉን ኢትዮጵያ ኢንሳይደር ዘግቧል። እንደ ውጭ ዜጋ መቆጠር የሚፈልጉ ትውልደ ኢትዮጵያዊያን፣ ለውጭ ዜጎች የተደነገጉ ድንጋጌዎች ተፈጻሚ ይኾኑባቸዋል ተብሏል። ረቂቅ አዋጁ የውጭ ዜጎች ባንድ ባንክ ውስጥ መያዝ የሚችሉትን የአክስዮን መጠን፣ ከባንኩ የተፈረመ ካፒታል ውስጥ ከ49 በመቶ እንዳይበልጥ ገደብ እንደጣሉ ዘገባው ጠቅሷል።

4፤ በኢትዮጵያ በጥቅምት ወር የፍጆታ ሸቀጦች ዋጋ ንረት ካለፈው ወር ጋር ሲነጻጸር መጠነኛ ቅናሽ አሳይቷል። በጥቅምት ወር የፍጆታ ሸቀጦች የዋጋ ንረት 16 ነጥብ 1 በመቶ ሆኖ እንደተመዘገበ የማዕከላዊ ስታትስቲክስ አገልግሎት አስታውቋል። ባለፈው መስከረም ወር የፍጆታ ሸቀጦች የዋጋ ንረት 17 ነጥብ 5 በመቶ ደርሶ እንደነበር ተቋሙ አስታውሷል። በተመሳሳይ የምግብ ዋጋ ንረት ብቻውን ባለፈው መስከረም ከነበረበት 19 ነጥብ 6 በመቶ ወደ 19 ነጥብ 2 በመቶ ቅናሽ ማሳየቱን ተቋሙ ገልጧል።

5፤ ትናንት በኢትዮጵያ የብሪታንያ፣ የጀርመን፣ የኔዘርላንድ አምባሳደሮች እና የአውሮፓ ኅብረት ቋሚ መልዕክተኛ ወደ ትግራይ አቅንተው ከጊዜያዊ አስተዳደሩ ፕሬዝዳንት ጌታቸው ረዳ ጋር መወያየታቸውን የክልሉ ቴሌቪዥን ዘግቧል። የአምባሳደሮቹ ቡድን በደጉዓ ተምቤን ወረዳ ተገኝቶ፣ ባካባቢው እየተካሄደ የሚገኘውን የመልሶ ግንባታና መልሶ ማቋቋም ሥራዎች መመልከቱን ዘገባው አመልክቷል። ቡድኑ በጦርነት በተጎዳችው ትግራይ ሰላምና መረጋጋት እንዲሰፍን አገሮቻቸው ድጋፍ ማድረግ እንደሚቀጥሉ ማረጋገጣቸውን ዘገባው ጠቅሷል። ጌታቸውም፣ ጦርነቱ በትግራይ ላይ ከባድ ጉዳት እንዳደረሰ በመግለጽ፣ አገራቱ ለትግራይ ሁለንተናዊ ድጋፍ ማድረጋቸውን እንዲቀጥሉ በውይይቱ ወቅት ጠይቀዋል ተብሏል። ጌታቸው እና የአምባሳደሮቹ ቡድን ባደረጉት ውይይት፣ በጦርነቱ የተፈናቀሉ ሰዎች ወደ ቀያቸው መመለስ በሚቻሉበት ኹኔታ ዙሪያ ጭምር እንደተወያዩ ተገልጧል።

6፤ ቦይንግ ኩባንያ፣ ከስድስት ዓመት በፊት ኢትዮጵያ ውስጥ በተከሰከሰው ቦይንግ 737 ማክስ 8 የመንገደኞች አውሮፕላን ሕይዎታቸው ላለፈ አንዲት መንገደኛ ቤተሰቦች የገንዘብ ካሳ ክፍያ ለመፈጸም ከፍርድ ቤት ውጭ ስምምነት ላይ መድረሱን ከምንጮቹ እንደሰማ ጠቅሶ የፈረንሳይ ዜና ወኪል ዘግቧል። ፍርድ ቤት ስምምነቱን ዛሬ ያጸድቃል ተብሎ እንደሚጠበቅ ዘገባው አመልክቷል። የካሳው መጠንም ኾነ የካሳ ተከፋዮቹ ማንነት ለጊዜው አልታወቀም ተብሏል። ባንድ ቡድን ውስጥ በኩባንያው ላይ የካሳ ክስ መስርተው ከነበሩ ስድስት የተጎጂ ቤተሰቦች መካከል፣ አምስቱ ከፍርድ ቤት ውጭ ከኩባንያው ጋር የካሳ ክፍያ ስምምነት ላይ እንደደረሱ የዜና ምንጩ ጠቅሷል። 

7፤ የፋይናንስ ተቋማት ሠራተኞች ፌዴሬሽን ከባንክ ሠራተኞች ጥቅማጥቅም ላይ እንዲቆረጥ የተወሰነውን የገቢ ግብር ተቃውሟል። ፌዴሬሽኑ ኅዳር 3 ለኢሠማኮና ሌሎች ተቋማት በጻፈው ደብዳቤ፣ ደንቡ ፍትሃዊ አይደለም በማለት ቅሬታቸውን አቅርቧል። ደንቡ በዘርፉ ውስጥ የሚሠሩ ሠራተኞችን ተጠቃሚነት በከፍተኛ ኹኔታ የሚጎዳና ሠራተኞች ከዘርፉ እንዲወጡ ሊያደርግ እንደሚችል ፌደሬሽኑ ስጋቱን ገልጧል። ኢሠማኮ፣ መንግስት የስራ ግብር ታክስ እንዲቀነስና ከጥቅማ ጥቅም የሚቆረጠውን ታክስ እንዲነሳ ጥረት እንዲያደርግም ፌደሬሽኑ ጠይቋል።

8፤ የተመድ ጸጥታው ምክር ቤት የሱዳን ተፋላሚ ወገኖች ባስቸኳይ ተኩስ እንዲያቆሙ በሚጠይቅ የውሳኔ ሃሳብ ላይ በመወያየት ላይ ይገኛል። ረቂቅ የውሳኔ ሃሳቡ፣ የሱዳን ፈጥኖ ደራሽ ኃይል በመላዋ ሱዳን ማናቸውንም የማጥቃት ርምጃዎች እንዲያቆምና ኹለቱም ተፋላሚ ወገኖች የዕርዳታ መስመሮችን በሙሉ እንዲከፍቱ ጭምር ይጠይቃል። የውሳኔ ሃሳቡን ያቀረበችው፣ የምክር ቤቱ የወቅቱ ፕሬዝዳንትነትን የያዘችው ብሪታንያ ናት። የውሳኔ ሃሳቡ ሊጸድቅ የሚችለው፣ ድምጽን በድምጽ የመሻር መብት ያላቸው አምስቱ ኃያላን አገራት ውድቅ ካላደረጉትና ከምክር ቤቱ አባላት የዘጠኙን ድጋፍ ካገኘ ነው። [ዋዜማ]

ለቸኮለ! ሰኞ ኅዳር 2/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ እናት ፓርቲ፣ ጠቅላይ ሚንስትር ዐቢይ ለ40 ዓመታት ቤተመንግስት ውስጥ ተቆልፎበት ያገኘነውን 400 ኪሎ ግራም ወርቅ ለብሄራዊ ባንክ አስረክበናል በማለት በቅርቡ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት በተናገሩት ንግግር ዙሪያ መንግሥት ለሕዝብ ግልጽ ማብራሪያ እንዲሰጥ ዛሬ ባወጣው መግለጫ ጠይቋል። ፓርቲው፣ ወርቁ የአገር ቅርስ የኾኑ ከወርቅ የተሠሩ መገልገያዎች ሊሆኑ ይችላሉ የሚል እምነት እንዳለው ገልጧል። ወርቁ የድሮ ነገሥታት ያከማቿቸው ከወርቅ የተሠሩ መገልገያዎች ከኾኑ፣ በአገር ቅርስነት ተጠብቀው መቀመጥ እንዳለባቸው ፓርቲው አሳስቧል። ከወርቅ በላይ የኾነ የአገር ቅርስ እንደኾነ የሚታመነው ወርቅ ከተሸጠ ብሔራዊ ባንክና የኢትዮጵያ ቅርስ ባለሥልጣን የጋራ ተጠያቂነት ይጠብቃቸዋል በማለት ያስጠነቀቀው ፓርቲው፣ ተቋማቱ ከዚህ ድርጊት እንዲታቀቡ ጥሪ አድርጓል።

2፤ የኢትዮጵያ መምህራን ማኅበር፣ መንግሥት ለዩኒቨርስቲ መምህራን የመኖሪያ ቤት መስሪያ ቦታና ነጻ ሕክምና እንዲያገኙ ዋዜማ በተመለከተችውና ጥቅምት 20 ለትምህርት ሚንስቴር በጻፈው ደብዳቤ ጠይቋል። ማኅበሩ፣ እንደ ሌሎች የመንግሥት ሠራተኞች ሁሉ መምህራንም የበረሃና የውርጭ አበል እንዲከፈላቸው ጭምር ጥያቄ አቅርቧል። ዩኒቨርስቲዎች በሚገኙባቸው ክልሎች የአካባቢውን ማኅበረሰብ እያገለገሉ እንደሚገኙ የጠቀሰው ማኅበሩ፣ ኾኖም ዩኒቨርስቲዎች የፌዴራል ተቋማት ናችሁ በሚል መምህራኑ የቤት መስሪያ ቦታ ተጠቃሚ ሳይኾኑ ቀርተዋል ብሏል። መምህራኑ በተቋማቸው ውስጥ በሚገኙ ጤና ተቋማት ከፍለው መታከማቸው የሥራ ተነሳሽነታቸውን እንደቀነሰው በመግለጽም፣ ከነቤተሰባቸው ነጻ ሕክምና እንዲያገኙ ማኅበሩ ጠይቋል።

3፤ የትግራይ ክልል ሴቶች ቢሮ፣ በሴቶች ላይ የሚፈጸሙ ጥቃቶች ተባብሰው መቀጠላቸውን በመጥቀስ፣ የፍትሕ አካላት በጥቃት ፈጻሚዎች ላይ ባስቸኳይ ክስ እንዲመሠርቱ ጠይቋል። ቢሮው ጥቅምት 27 ቀን ለክልሉ ከፍተኛ ፍርድቤት፣ ለክልሉ ፍትሕ ቢሮና ለክልሉ ፖሊስ ኮሚሽን በጻፈው ደብዳቤ፣ በሴቶች ላይ የሚፈጸሙትን ግድያዎች፣ የአስገድዶ መድፈር ድርጊቶች፣ አፈናዎችና ጾታን መሠረት ያደረጉ ጥቃቶች፣ መልካቸውን እየቀያየሩ በተራቀቀና በተናበበ መንገድ ቀጥለዋል ብሏል። ተጎጂዎች ፍትህ የማግኘት ተስፋቸው በኅብረተሰቡ ዘንድ እየጨለመ እንደመጣ የጠቀሰው ቢሮው፣ ወንጀሉን የማስቆምና ተጠያቂነትን የማስፈን ድርሻ የፍትህ አካላት መኾኑን አስምሮበታል።

4፤ በኢትዮጵያ በአፋር፣ አማራ እና ጋምቤላ ክልሎች እንዲኹም በአዲስ አበባ እና ሸገር ከተሞች የፖሊዮ ክትባት እንደተሰጠ የዓለም ጤና ድርጅት አስታውቋል። በአፍ የሚሰጠው ክትባት የተሰጠው፣ ለ5 ነጥብ 6 ሚሊዮን ለሚሆኑ ከአምስት ዓመት በታች ለሚገኙ ሕጻናት እንደሆነ ድርጅቱ ገልጧል። ኢትዮጵያ ለፖሊዮ ቫይረስ ስርጭት እና መስፋፋት በከፍተኛ ሁኔታ ተጋልጣ እንደምትገኝ ድርጅቱ አመልክቷል።

5፤ ዓላማቀፉ የጋዜጠኞች መብት ተከላካይ ቡድን (ሲፒጄ) የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የሰብዓዊ መብቶች ምክር ቤት በነገው ዕለት በኢትዮጵያ ፕሬስ ነጻነት ዙሪያ በሚያደርገው ግምገማ ላይ የሚሰጣቸውን ምክረ ሃሳቦች የኢትዮጵያ መንግሥት ተግባራዊ እንዲያደርግ ዛሬ ባወጣው መግለጫ ጠይቋል ሲፒጄ ካኹን ቀደም በአገሪቱ የፕሬስ ነጻነት ዙሪያ ለምክር ቤቱ ቀደም ሲል ባቀረበው ሪፖርት፣ ጋዜጠኞች የዘፈቀደ እስሮችና አካላዊ ጥቃቶች እንደሚፈጸሙባቸውና ሕጋዊ ገደቦችም እንዳሉባቸው ገልጦ፣ መንግሥት ጋዜጠኞችን ከእስር እንዲፈታ፣ በጋዜጠኞች ላይ የሚፈጸሙ ጥቃቶችን እንዲመረምር፣ ተጠያቂነት እንዲሰፍንና አፋኝ ሕጎች እንዲሻሻሉ የሰብዓዊ መብቶች ምክር ቤቱ እንዲጠይቅ ምክረ ሃሳብ አቅርቦ እንደነበር አስታውሷል። [ዋዜማ]

ለቸኮለ ማለዳ! ሰኞ ኅዳር 2/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ የትግራይ ጊዜያዊ አስተዳደር በደብረጺዮን ገብረሚካኤል የሚመራው ሕወሓት "መፈንቅለ መንግሥት" ወደማድረግና "ፍጹም ሥርዓት አልበኝነት" ወደማስፋፋት ተሸጋግሯል ሲል አዲስ ባወጣው መግለጫ ከሷል። ቡድኑ፣ የጊዜያዊ አስተዳደሩ ሥራዎች እንዲደናቀፉና ሕዝቡ ተስፋ እንዲቆርጥ "ኃላፊነት የጎደለው" ተግባር እያካሄደ ይገኛል በማለት አስተዳደሩ ወቅሷል። ቡድኑ፣ የጊዜያዊ አስተዳደሩን መዋቅር ለመቆጣጠር ከክልሉ ታጣቂ ኃይሎች አመራሮች ጋር ተስማምተናል በማለት እያስነገረ እንደኾነም አስተዳደሩ ጠቅሷል። ችግሩን ለመፍታት ለንግግር ዝግጁነቱን የገለጠው አስተዳደሩ፣ መንግሥታዊ ሥልጣን ማን ይያዝ? የሚለው ጉዳይ ግን ለድርድር እይቀርብም ብሏል።

2፤ የኢትዮጵያ አየር መንገድ፣ የደቡብ ሱዳን አየር መንገድን ለማቋቋም ከአገሪቱ መንግሥት ጋር ከስምምነት ላይ መድረሱን የጁባ ዜና ምንጮች ዘግበዋል። በስምምነቱ መሠረት፣ የኢትዮጵያ ሲቪል አቬሽን ባለሙያዎች የደቡብ ሱዳንን የአየር ክልል የመቆጣጠር ሃላፊነት እንደሚኖራቸው ዘገባዎቹ አመልክተዋል። ኹለቱ አገሮች ባለፈው ሳምንት መጨረሻ ላይ እዚህ ስምምነት ላይ የደረሱት፣ ከዓመት በፊት የደረሱበትን ስምምነት እንደገና በማሻሻል ነው።

3፤ ኢትዮጵያ፣ ከ1998 እስከ 2016 ዓ፣ም በነበሩት ዓመታት አፍሪካ ውስጥ ጋዜጠኞች የተገደሉባቸውና ፍትህ ያላገኙባቸው አገራት በማለት ዩኔስኮ ባወጣው ዝርዝር ውስጥ መካተቷን ሪፖርተር አስነብቧል። በዚኹ ጊዜ ውስጥ በኢትዮጵያ ኹለት ጋዜጠኞች እንደተገደሉ ዩኔስኮ ባለፈው ሳምንት አፍሪካ ኅብረት ውስጥ ባዘጋጀው አንድ መድረክ ላይ ባቀረበው ሪፖርት መግለጡን ዘገባው ጠቅሷል። በቅርብ ዓመታት ውስጥ ብቻ፣ የትግራይ ቴሌቪዥን ጋዜጠኛ ዳዊት ከበደ በጥር ወር 2013 ዓ፣ም መቀሌ ውስጥ በተተኮሰበት ጥይት እንደተገደለ አይዘነጋም። ኤርትራ ውስጥ አራት ጋዜጠኞች ተገድለዋል ተብሏል። በጠቅላላው በአፍሪካ በተጠቀሰው ጊዜ ውስጥ ከተገደሉት ጋዜጠኞች መካከል፣ የ60ዎቹን ሟች ጋዜጠኞች ፍትህ ሂደት አገራቱ ከምን እንዳደረሱት እንደማይታወቅ ዩኔስኮ ገልጧል ተብሏል።

4፤ አንጋፋው ጋዜጠኛ ዜናነህ መኮንን እስራኤል ቴላቪቭ ውስጥ ትናንት ከዚህ ዓለም በሞት ተለይቷል። ዜናነህ ለበርካታ ዓመታት በኢትዮጵያ ሬዲዮና ቴሌቪዥን ድርጅት እና በዴቼቬለ ሬዲዮ በዜና አንባቢነትና ዘጋቢነት አገልግሏል። ዜናነህ በ1980ዎቹ አጋማሽ ግድም ወደ እስራኤል አቅንቶ፣ በእስራኤል የዶቸቨለ ዘጋቢ ኾኖ በመስራት ላይ ነበር። ዜናነህ ባደረበት ሕመም ሳቢያ ቴላቪቭ ውስጥ ለረጅም ጊዜ ሕክምና ሲከታተል እንደነበር ዶቸቨለ ዘግቧል።

5፤ ጁባላንድ፣ ከሞቃዲሾ ፌደራል መንግሥት ጋር ያላትን የሥራ ግንኙነት ማቋረጧን አስታውቃለች። ጁባላንድ ከፌደራል መንግሥቱ ጋር ግንኙነቷን ያቋረጠችው፣ ፕሬዝዳንት ሐሰን ሞሐመድ በመላዋ ሱማሊያ የቀጥተኛ ምርጫ ሥርዓት ተፈጻሚ እንዲኾን ያወጡትን ሕግ ውድቅ በማድረግ ቀጥተኛ ያልኾነ ምርጫ ለማድረግ መወሰኗን ተከትሎ ነው። የጁባላንድ አስተዳደር፣ የአገሪቱ ጦር አልሸባብን ከጁባላንድ እንዳያጸዳ ፌደራል መንግሥቱ እንቅፋት ፈጥሯል በማለትም ከሷል። ራስ ገዟ ፑንትላንድ ቀደም ሲል ከፌደራል መንግሥቱ ጋር ግንኙነቷን ማቋረጧ አይዘነጋም። [ዋዜማ]

ለቸኮለ ማለዳ! ቅዳሜ ጥቅምት 29/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ በኦሮሚያ ክልል ሰሜን ሸዋ ዞን የተለያዩ አካባቢዎች ሰሞኑን የድሮን ጥቃቶች መፈጸማቸውን ዋዜማ ተረድታለች። በዞኑ ኩዩ ወረዳ ጥቅምት 27 የድሮን ጥቃት የተፈጸመው፣ የኦሮሞ ነጻነት ሠራዊት ታጣቂዎች መሽገውበታል በተባለ አንድ ትምህርት ቤት ላይ እንደኾነ ነዋሪዎች ተናግረዋል። በዞኑ ወረ ጃርሶ ወረዳ በተፈጸመ ጥቃት ደሞ፣ ወታደራዊ ሥልጠና ሲወስዱ የነበሩ በመቶዎች የሚቆጠሩ ምልምል የኦሮሞ ነጻነት ሠራዊት አባላት መገደላቸውንና በርካቶች መቁሰላቸውን ዋዜማ ሰምታለች።

2፤ የትግራይ መሬት ቢሮ በሦስት ዓመታት ውስጥ በጦርነቶች ለተሳተፉ ሰዎች ለመኖሪያ ቤት መስሪያ የሚኾን ቦታ እንደሚሰጥ ማስታወቁን የክልሉ ቴሌቪዥን ዘግቧል። የቤት መስሪያ መሬት የሚያገኙት፣ በ17 ዓመታት የትጥቅ ትግል፣ በኢትዮ-ኤርትራ ጦርነትና በሰሜኑ ጦርነት የተሳተፉ እንደኾኑ ካሁን ቀደም እንደተገለጸ ይታወሳል። በጦርነት የሞቱ ታጋዮች ቤተሰቦችና በጦርነት የአካል ጉዳት የደረሰባቸው ሰዎች ግን ከሁሉም ቀደም ብለው በኹለት ዓመታት ውስጥ የቤት መስሪያውን ቦታ ያገኛሉ ተብሏል።

3፤ የሕክምና ባለሙያዎች ለሚሠሩት የሕክምና ስህተት ምክንያታዊ ማስረጃ ከቀረበ በወንጀል የሚከሰሱበትን ድንጋጌ የያዘ ረቂቅ አዋጅ ለሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ቀርቧል። “የጤና አገልግሎት አስተዳደርና ቁጥጥር ረቂቅ አዋጅ” የተሰኘው ረቂቅ፣ በሕክምና አገልግሎት አሰጣጥ በወንጀል የተጠረጠረ የጤና ባለሙያ በቁጥጥር ሥር የሚውለው ወንጀሉን ለመፈጸሙ ምክያታዊ ጥርጣሬ መኖሩን የሚያሳይ ማስረጃ ሲቀርብ እንደኾነ ደንግጓል። ፍርድ ቤቶች በክሶች ላይ ውሳኔ ለመስጠት፣ የጤና ሙያ ስነ-ምግባር ኮሚቴ ውሳኔን ማግኘት እንዳለባቸው ረቂቁ ያዛል። ሩቂቅ አዋጂ፣ በተለያዩ ሕጎች በተበታተነና አፈጻጸማቸው ግልጽ ባልኾነ ኹኔታ የሚገኙ የጤና አገልግሎቶችን የሚመለከቱ ድንጋጌዎችን ባንድ ሕጋዊ ማዕቀፍ የሚያካትት ነው። 

4፤ ገንዘብ ሚንስቴር ከጥቅምት 28 ጀምሮ በፍራንኮ ቫሉታ የንግድ ሸቀጦችን ከውጭ ማስገባትን ከልክሏል። ሚንስቴሩ ይህን ትዕዛዝ ያስተላለፈው፣ የውጭ ምንዛሬ አቅርቦት በንግድ ባንኮች በኩል በበቂ መጠን እየቀረበ መኾኑን በመጥቀስ ነው። የምግብ ዘይት፣ ስኳር፣ ሩዝና የሕጻናት ወተት ከውጭ በፍራንኮ ቫሉታ እንዲገቡ ባለፈው ዓመት ነሃሴ ተፈቅዶ ንግድ ነበር። ኾኖም ጠቅላይ ሚንስትር ዐቢይ በቅርቡ በሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ስብሰባ ላይ፣ ፍራንኮ ቫሉታን ሀብት ከአገር ለማሸሽ እየተጠቀሙበት ነው በማለት መክሰሳቸው ይታወሳል።

5፤ የአሜሪካው የአፍሪካ ወታደራዊ ዕዝ፣ ደቡባዊ ሱማሊያ ውስጥ ባለፈው ማክሰኞ ድሮን እንደተከሰከሰበት አስታውቋል። ዕዙ ድሮኑ የተከሰከሰበትን ምክንያት እያጣራ እንደሆነ ገልጦ፣ ኾኖም ድሮኑ የተከሰከሰው ከምድር በተተኮሰበት መሳሪያ ተመትቶ አይመስልም ብሏል። ዕዙ ድሮኑ በትክክል የት ቦታ ላይ እንደተከሰከሰ አልገለጠም። የሱማሊያ ባለሥልጣናት ግን ድሮኑ የተከሰከሰው፣ ነውጠኛው አልሸባብ በሚቆጣጠረው አካባቢ እንደኾነ መናገራቸውን አንዳንድ የውጭ የዜና ምንጮች ዘግበዋል። [ዋዜማ]

ለቸኮለ! ሐሙስ ጥቅምት 28/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ ባለፈው ማክሰኞ በአማራ ክልል ሰሜን ጎጃም ዞን ደቡብ አቸፈር ወረዳ አርጌ በተባለች አነስተኛ ከተማ በድሮን ጥቃት ሕጻናትን ጨምሮ ከ40 በላይ ሰዎች እንደተገደሉና ከ60 በላይ ሰዎች እንደቆሰሉ ቢቢሲ ነዋሪዎችንና የዓይን እማኞች ጠቅሶ ዘግቧል። ጥቃቱ ጧት ላይ በገበያ ቦታ አካባቢ፣ በመጀመሪያ ደረጃ ትምህርት ቤትና በጤና ጣቢያ ላይ ሦስት ጊዜ እንደተፈጸመ መስማቱን ዘገባው አመልክቷል። ከሟቾቹ መካከል በትምህርት ቤቱ ጊቢ ውስጥ ኳስ በመጫወት ላይ የነበሩ ከ13 በላይ ሕጻናት ጭምር እንደተገደሉ ዘገባው አመልክቷል። በጤና ጣቢያው ላይ በተፈጸመው ጥቃት ደሞ፣ አምስት ነፍሰ ጡሮችና ኹለት አስታማሚዎች ተገድለው፣ ሦስት ሴት የጤና ባለሙያዎች ቆስለዋል ተብሏል። የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች ኮሚሽን ስለ ጥቃቱ ጥቆማ ጥቆማ ደርሶት መረጃ እያሰባሰበ እንደኾነ የዜና ምንጩ ጠቅሷል።

2፤ ደብረጺዮን ገብረሚካኤል የሚመሩት ሕወሓት፣ የአሜሪካ ውጭ ጉዳይ ሚንስትር አንቶኒ ብሊንከን የትግራይ የጦርነት ተፈናቃዮች ወደ ቀያቸው ተመልሰዋል በማለት በቅርቡ ባወጡት መግለጫ መናገራቸው መሬት ላይ ያለውን እውነታ ከግምት ውስጥ ያስገባ አይደለም በማለት ዛሬ ተችቷል። ሕወሃት፣ ብሊንከን የፕሪቶሪያውን የግጭት ማቆም ስምምነት ኹለተኛ ዓመት በማስመልከት ያወጡትን መግለጫ እንዲያስተካክሉም ጠይቋል። በምዕራብ ትግራይ ተፈናቃዮች ወደ ቀያቸው እንዳልተመለሱና ከኢትዮጵያ መከላከያ ሠራዊት ውጭ የሚገኙ የታጠቁ ሃይሎች ከትግራይ እንዳልወጡ የገለጠው ቡድኑ፣ ይህም ተፈናቃዮች በሰላም እንዳይመለሱ ቀጥተኛ እንቅፋት ፈጥራል ብሏል። የትግራይ ትክክለኛ አስተዳደር ምስረታም ገና ካልተፈጸሙ ጉዳዮች መካከል አንዱ መኾኑን ሕወሓት ጠቅሷል።

3፤ የንግድና ቀጠናዊ ትስስር ሚንስቴር፣ የሲሚንቶ አምራቾች በሚመርጧቸው አከፋፋዮችና ቸርቻሪዎች አማካኝነት ምርታቸውን ለተጠቃሚዎች ማቅረብ እንደሚችሉ ሚንስትሩ ካሳሁን ጎፌ ከሲሚንቶ አምራቾች ጋር ባደረጉት ውይይት ላይ አስታውቀዋል። እስካሁን የሲሚንቶ ግብይት የሚካሄደው፣ በሚንስቴሩ በኩል በተፈጠረ ትስስር አማካኝነት ነበር። የሲሚንቶ ሽያጭ ግን በዲጂታል ክፍያ ብቻ እንዲኾን ሚንስትሩ አዟል። ሚንስትር ካሳሁን በአገሪቱ ያለው የሲሚንቶ አቅርቦት 7 ሚሊዮን ቶን መኾኑንና ኾኖም የአገሪቱን የሲሚንቶ ፍላጎት ለማሟላት ከ20 ሚሊዮን ቶን በላይ ምርት እንደሚያስፈልግ በመጥቀስ የአምራቾችን አቅም በ80 በመቶ ማሳደግ እንደሚያስፈልግ ጠቁመዋል። ኾኖም መንግሥት የሲሚንቶ ገበያውን ለማረጋጋት በሚያከናውናቸው የቁጥጥርና ክትትል ሥራዎች ላይ ትብብር በማያደርጉ አምራቾች ላይ ርምጃ እንደሚወስድ ሚንስቴሩ አስጠንቅቋል።

4፤ ሳፋሪኮም ኩባንያ፣ የኢትዮጵያ የብር ምንዛሬ ማሽቆልቆሉን ከቀጠለ የሊዝ ስምምነቶቹን እንደገና ለመደራደር ሊጠይቅ እንደሚችል መጠቆሙን አፍሪካ ሪፖርት መጽሄት አስነብቧል። ኾኖም በተለይ ከኢትዮ ቴሌኮም የተሻለ የሊዝ ስምምነት ማግኘት አስቸጋሪ ሊሆን እንደሚችል የኩባንያው ሃላፊዎች መናገራቸውን ዘገባው ጠቅሷል። ኩባንያው እንደገና ለመደራደር ያሰበው፣ በተለይ የሊዝ ክፍያቸው በውጭ ምንዛሬ በተተመነባቸው አገልግሎቶች ላይ እንደሆነ ተገልጧል። ሳፋሪኮም ከኢትዮጵያ ቴሌኮም ጋር በጋራ ለሚጠቀማቸው የኔትዎርክ ማማዎች፣ ምሰሶዎችና ሌሎች መሠረተ ልማቶች በዶላርና በብር ኪራይ ለመክፈል ከሁለት ዓመት በፊት የ5 ዓመት ውል መፈራረሙ አይዘነጋም። ኩባንያው፣ የኢትዮጵያ ኤሌክትሪክ ኃይል የኦፕቲክ ፋይበር መሠረተ ልማቶችን ጭምር በሊዝ ክፍያ የመጠቀም ውል አለው።

5፤ የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች ኮሚሽን ሱዳናዊያን ስደተኞች በከተሞች ውስጥ በርካታ ችግሮች እንደሚያጋጥሟቸው ባደረጋቸው ክትትሎች መረዳቱን አስታውቋል። ስደተኞቹ ከሚገጥሟቸው ችግሮች መካከል፣ የስደተኝነት ምዝገባ፣ ሕጋዊ ሰነድ ማግኘት፣ የፍትህ ተደራሽነት፣ ከዘፈቀደ እስር የመጠበቅ መብት፣ ከቦታ ቦታ የመንቀሳቀስ መብት፣ የደኅንነት ስጋቶች እንደሚገኙበት ጠቅሷል። በአዲስ አበባ የሚገኙ ስደተኞችም፣ ለጤናና ትምህርት እንዲሁም ለባንክ አገልግሎቶች ያላቸው ተደራሽነት ዝቅተኛ መኾኑን ከስደተኞቹ ጋር ባደረገው ምክክር መረዳቱን ኮሚሽኑ ገልጧል። አዲስ አበባ ውስጥ የሚገኙ ስደተኞች አማራ ክልል ውስጥ ከሚገኙ ስደተኛ ቤተሰቦቻቸው ጋር ለመገናኘት የጸጥታው ኹኔታ አመቺ አለመኾኑም ተጨማሪ ችግር ነው ተብሏል። [ዋዜማ]

ሰበር‼️
ዶናልድ ትራምፕ ቀጣዩ 47ኛው የአሜሪካ ፕሬዝዳንት መሆናቸው ተረጋግጧል።
ተፎካካሪያቸው የነበረችሁን ሀሪስን በዝረራ አሸንፈዋል።
ሀሪስ 226
ትራምፕ 277
ትራምፕ በዚህ ሰዓት በፍሎሪዳ ንግግር ለማድረግ ዝግጅት ላይ ናቸው።

ለቸኮለ! ማክሰኞ ጥቅምት 26/2017 ዓ፣ም የዋዜማ ዕለታዊ ዜና

1፤ መንግሥት ከጥቅምት ወር ጀምሮ ተግባራዊ ይደረጋል ያለው የመንግሥት ሠራተኞች የደሞዝ ጭማሪ በዚህ ወር ተግባራዊ አለመሆኑን ዋዜማ ተረድታለች። የአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር ሠራተኞች ባንዳንድ ወረዳዎች ከሲቪል ሰርቪስ ቢሮ ጋር በጉዳዩ ዙሪያ ውይይት ማድረጋቸውንና ጭማሪው ላልተወሰነ ጊዜ ተራዝሟል መባላቸውን ዋዜማ ሰምታለች። ቢሮው፣ ለጭማሪው መዘግየት የጠቀሰው፣ የሠራተኞችን መረጃ ለማደራጀት ጊዜ ያስፈልጋል የሚል እንደሆነ ታውቋል። አዲስ የመዋቅር ማሻሻያ ጥናት አድርገው የብቃት መመዘኛ ፈተና የሰጡ ተቋማትም፣ የሠራተኞች የሥራ ደረጃ ምደባ ገና አላለቀም በሚል ምክንያት የሠራተኞቻቸው የደሞዝ ጭማሪ እንደሚዘገይ ዋዜማ ሰምታለች። ዋዜማ፣ ባንዳንድ ክልሎች የተወሰኑ አካባቢዎች ባደረገችው ማጣራት፣ የፋይናንስ ተቋማት እስካሁን ስለደሞዝ ጭማሪ የደረሰን መመሪያ የለም በማለት የጥቅምት ወርን ደሞዝ በነባሩ መደብ እንደሚከፍሉ መናገራቸውን ተገንዝባለች። ዝርዝሩ- https://cutt.ly/CeGEgbVq

2፤ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት፣ መንግስት የኢትዮጵያ ንግድ ባንክን እዳ ለመከፍልና የባንኩን ካፒታል ለማሳደግ የ900 ቢሊዮን ብር ቦንድ ለመሸጥ ያቀረበውን ረቂቅ አዋጅ ዛሬ አጽድቋል፡፡ ንግድ ባንክ ለመንግሥት የልማት ድርጅቶች ካበደረው ብድር እስካሁን ያልሰበሰበው የገንዘብ መጠን ከ845 ነጥብ 3 ቢሊዮን ብር በላይ እንደደረሰ በረቂቅ ሰነዱ ላይ ተገልጧል። የመንግሥት የልማት ድርጅቶች ከባንኩ ገንዘቡን የተበደሩት፣ ለግዙፍ ፕሮጀክቶች ግንባታ ነበር፡፡ የኢትዮጵያ መብራት ኃይል ብቻ 191 ነጥብ 79 ቢሊዮን ብር ከኢትዮጵያ ንግድ ባንክ የተበደረ ሲኾን፣ ምድር ባቡር ኮርፖሬሽን ደሞ 80 ቢሊዮን ብር እንዲሁም የኢትዮጵያ ስኳር ኮርፖሬሽን ከ110 ቢሊዮን ብር በላይ ብድር ለባንኩ አልመለሱም ተብሏል። መንግሥት ረቂቁን ያቀረበው፣ የልማት ድርጅቶቹን እዳ ተረክቦ እንዲያስተዳድር ከአራት ዓመት በፊት የተቋቋመው የዕዳና የሃብት አስተዳደር ኮርፖሬሽን በቂ ገንዘብ ማሰባሰብ ባለመቻሉ ነው።

3፤ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ዛሬ ባካሄደው ስብሰባ፣ ኢትዮጵያ ለደቡብ ሱዳን 738 ነጥብ 2 ሚሊዮን ዶላር ብርድ እንድትሰጥ መንግሥት ያቀረበውን የኹለትዮሽ የስምምነት ረቂቅ ሰነድ አጽድቋል። የአምስት ዓመት የችሮታጊዜን ጨምሮ በአስር ዓመት ጊዜ የሚከፈለው ብድር፣ ደቡብ ሱዳን ከኢትዮጵያ ጋር ለሚያስተሳስራት መንገድ ግንባታ የሚውል ነው። ስምምነቱ፣ ደቡብ ሱዳን ብድሩን በጥሬ ገንዘብ ወይም በድፍድፍ ነዳጅ መልክ እንድትመለስ ምርጫ ይሰጣል። ኹለቱን አገሮች በጋምቤላ በኩል የሚያገናኘው መንገድ፣፣ የ220 ኪሎ ሜትር ርዝማኔ አለው። የደቡብ ሱዳን ፓርላማ ይህንኑ ስምምነት ቀደም ሲል ማጽደቁ ይታወሳል።

4፤ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት፣ የሥራ ጊዜያቸውን ባጠናቀቁት የሕዝብ እንባ ጠባቂ ተቋም ዋና እንባ ጠባቂ እንዳለ ኃይሌ ምትክ አዲስ ኮሚሽነር ለመሾም ሰባት የዕጩዎች አቅራቢ አባላትን ሰይሟል። የዕጩ አቅራቢ አባላቱ፣ አምስት ከምክርቤት አባላት እና ኹለት በምከር ቤቱ መቀመጫ ካላቸው የፖለቲካ ፓርቲዎች የተውጣጡ ናቸው። ከተቃዋሚ አባላት የተሾሙት የኮሚቴው አባላት፣ ባጤማ ፍቃዱ እና ብርሃኑ ጎበና ናቸው።

5፤ የአሜሪካው ውጭ ጉዳይ ሚንስትር አንቶኒ ብሊንከን፣ ከጠቅላይ ሚንስትር ዐቢይ ጋር በፕሪቶሪያው የግጭት ማቆም ስምምነት፣ በቀጠናዊ ጸጥታና ግጭትን ኢትዮጵያ ውስጥ በመቀነስ ዙሪያ በስልክ እንደተነጋገሩ መስሪያ ቤታቸው አስታውቋል። ብሊንከን፣ የግጭት ማቆም ስምምነቱ ሙሉ በሙሉ ተግባራዊ እንዲኾን አሜሪካ ድጋፍ ማድረግ እንደምትቀጥል ለዐቢይ ነግረዋቸዋል። በሌሎች የአገሪቱ ክፍሎች ለሚካሄዱ ግጭቶች ፖለቲካዊ ውይይት አስፈላጊ መሆኑን ያሠመሩበት ብሊንከን፣ በአማራ ክልል የቀጠለው ግጭት አንደሚያሳስባቸው ገልጸዋል። ብሊንከንና ዐቢይ በአፍሪካ ቀንድ በተከሰቱ ውጥረቶች ዙሪያ እንደተነጋገሩም መግለጫው ጠቅሷል።

6፤ በአፍሪካ ቀንድ የአሜሪካ ልዩ መልዕክተኛ ማይክ ሐመር፣ የፕሪቶሪያው የግጭት ማቆም ስምምነት በትግራይ ተኩስ ማስቆም መቻሉን በማወደስ የስንብት መልዕክታቸውን አስተላልፈዋል። ሐመር በዚሁ መልዕክታቸው፣ በአማራና ኦሮሚያ ክልሎች እየተካሄዱ የሚገኙ ግጭቶች በፖለቲካዊ ንግግር እንዲፈቱ ጠይቀዋል። ፌደራል መንግሥቱና ሕወሓት ፕሪቶሪያ ላይ የግጭት ማቆም ስምምነቱ እንዲፈራረሙ ያስቻሉት ሐመር፣ በሃላፊነት ላይ የቆዩት ለሁለት ዓመት ከግማሽ ነው። [ዋዜማ]