🇪🇹ዘወልድ ምክረ-ሕግ🇪🇹‼️

የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በሰ/መ/ቁ 229940 (በቅፅ ያልታተመ) በሰጠው አስገዳጅ የህግ ትርጉም ላይ መሠረታዊ የፍትሐብሄር ህግ(substantive law) "ወደ ኃላ ተመልሶ እንዲሰራ ህግ አውጪው በህጉ ላይ በልዩ ሁኔታ ካላመለከተ በስተቀር ፍርድ ቤት ወይም ሌላ የዳኝነት ስልጣን የተሰጠው አካል ለያዘው ጉዳይ ተፈፃሚነት ያለውን መሠረታዊ ህግ ሲመርጥ መሠረት ሊያደርግ የሚገባው ወይም መሠረት እንዲያደርግ የሚጠበቅበት ለክርከሩ መነሻ የሆነው ጉዳይ በተፈጠረበት ጊዜ ተፈፃሚ ሲሆን የነበረውን ህግ ሊሆን ይገባል::source:- minda girma law office

የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዴሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ የንብረት ማስመለስ አዋጅ

በውርስ ማጣራት ጉዳይ ግራቀኙ በተ
ገኙበት የተደረገ የውርስ ማጣራት ና ለፍቤት በቀረበው የውርስ አጣሪ ሪፖርት ላይግራቀኙ ተከራክረውበት ማስረጃ አሰምተውበት በፍ/ቤት የተሰጠ ውሳኔ አስገደጅነት ያለውናሸበግራቀኙ ተከራካሪዎችሸላይ
ተፈጻሚነት የሚኖረው ውሳኔ እንጂ እንደ መጨረሻ ውሳኔ አይቆጠርም ሊባል የሚችል አይደለም
ሰ/መ/ቁ. 225388 ያልታተመ

ማስታወቂያ

የአማራ ብሔራዊ ክልላዊ መንግሥት የፍትሕ ባለሙያዎች ማሠልጠኛና የሕግ ምርምር ኢንስቲትዩት በክልሉ ሥር በሚገኙ ወረዳዎች ዳኛ ወይም ዐቃቤ-ሕግ ሆኖ ለመሥራት ለሚፈልጉ ተወዳዳሪዎች ያወጣው ማስታወቂያ

ብዛት፡- 300
የመመዝገቢያ ጊዜ፡- ከታኅሳስ 30 እስከ ጥር 13 ቀን 2017 ዓ.ም

አስቀድሞ የውርስ ንብረት የተሸጠበ
ት ወራሽ ድርሻውን ሊጠይቅ የሚችለው ተገቢውን ጥንቃቄ አድርጎ ሀብቱን ገዝቶ በእጁ ካደረገው የቅንልቦና ገዥ ሳይሆን የውርስ ድርሻውን ለ3ኛ ወገን በሽያጭ ካስተላለፈ ውሰው ነው ::
የሰ/መ/ቁ. 222435

የማታለል ድርጊቱ ተፈጽሞብኛል የሚለው ሰው አብሮ የወንጀሉ ፍሬ ተጠቃሚ ለመሆን የተስማማ ከሆነ የማታለል ተግባር ተፈጽሞብኛል ለማለት አይችልም!

የማይንቀሳቀስ ንብረት ሽያጭ ውል
መኖሩን ተወካይ አምኖ የወከሏቸው ሰዎች ደግሞ ክደው ከተከራከሩ የሽያጭ ውሉአለ
ለማለት አይቻልም።የሰ/መ/ቁ. 215444
https://t.me/khalidkebede

#የፌዴሬሺን_ምክር_ቤት_ውሳኔ_በዐይነ_ስውራን_ጉዳይ
ፌ/ም/መ/ቁ. 019/08

"የዳኝነት ሥራ ተፈጥሯዊ ባሕርይ  ማየት የተሳናቸው ሰዎችም ተመጣጣኝ ማመቻቸት ከተደረገላቸው ሊሠሩ የሚችሉት ሙያ ስለሆነ  'ማየት የተሳናቸው ሰዎች የዳኝነት ሥራን መሥራት አይችሉም' የሚል ልማዳዊ አሠራርን በመከተል ከዳኝነት ዕጣ ድልድል ውጭ በማድረግ በዐቃቤ ሕግነት የመመደብ ውሳኔ ማየት የተሳናቸው ሰዎች በመረጡት ሙያ የመሰማራት እንዲሁም ሕገ መንግሥታዊ የእኩልነት መብታቸውን የሚጋፋ ስለሆነ በሕገ መንግሥቱ አንቀጽ 41(2)፣ 25 እና 9(1) መሠረት ተፈጻሚነት የለውም።" -የፌደሬሽን ም/ቤት የሕገ መንግሥት ትርጉም ውሳኔ ሰጥቷል።

#የሰ/መ/ቁ 252231
በአንድ የጊዜ ቀጠሮ መዝገብ ላይ በመጀመሪያ የዋስትና መብቱ የተነፈገ ተከራካሪ በወ/መ/ስ/ህ/ቁ 74 መሰረት አዲስ ነገር ወይም ክስተት የተፈጠረ መሆኑን መነሻ በማድረግ ተከሳሽ የሆነ ወገን ለ2 ጊዜ የዋስትና ጥያቄ የማቅረብ መብት አለው። ይህ ድንጋጌ ለከሳሽ ዐ/ህግ ብቻ ሳይሆን እንደ ነገሩ ሁኔታ ለተከሳሽም ተግባራዊ ይሆል። ይኸውም ለክስ መመስረቻ የ15 ቀናት ተጨማሪ ጊዜ በመስጠት የጊዜ ቀጠሮው መዝገቡ ከተዘጋ በኃላ ክሱ ሳይቀርብ ቢቀር ይህን አዲስ ክስተት በመጥቀስ ተከሳሽ የዋስትና ጥያቄ በዚያው መዝገብ በድጋሜ ቢያቀርብ ስነ-ስርዓታዊ ከመሆኑም በላይ የህገ-መንግስቱን አንቀጽ 19(6)፣ 17(2) ስር የተመለከተውን መብት ተግባራዊ ለማድረግ የቀረበ አቤቱታ ስለሆነ የተጠረጠረበት ወንጀል በህግ ከጅምሩ ዋስትና የሚያስከለክል ቢሆንም ዋስትና ሊፈቀድለት የሚገባ ነው ሲል አስገዳጅ የህግ ትርጉም ተሰጥቷል(ዋስትና በሚያስከለክል የሙስና ወንጀልን የሚመለከት ነው)። mutatis mutandis ግድያም ቢሆን እንደማለት ነው።

የሰበር ችሎት በሰ-መ-ቁ 230139 ሀላፊነቱ የተወሰነ የግል ማህበር ቃለ-ጉባዔ እንዲሰረዝ የሚቀርብ አቤቱታ ላይ ሁለት ዓይነት ይርጋ ተፈጻሚ እንደሚሆን አስገዳጅ የህግ ትርጉም ሰጥቷል።
1- አቤቱታው ቃለ-ጉባዔው እንዲሰረዝ የሚጠይቀው ስነ-ስርዓታዊ ምክንያቶች ላይ በመመርኮዝ /ለምሳሌ በጉባዔው አጠራር: ውሳኔ አሰጣጥ ስርዓት/ ከሆነ የይርጋው ጊዜ ሶስት ወራት ነው።

2- አቤቱታው ቃለ-ጉባዔው እንዲሰረዝ የሚጠይቀው የውሳኔው ይዘት ህጋዊነት ላይ በመመርኮዝ ለምሳሌ በቃለ-ጉባዔው ላይ የሰፈረው ውሳኔ ከስልጣን በላይ ስለሆነ ህገ-ወጥ ነው በሚል ከሆነ የይርጋው ጊዜ አስር ዓመት ነው።

- በተከራካሪዎች ለዳኝነት በቀረበ ጉዳይ ላይ ፍ/ቤቶች በራሳቸው አነሳሽነት ወይም በተከራካሪዎቹ በሚቀርቡ መቃዎሚያ መነሻነት የስረ-ነገር ስልጣን የሌላቸው መሆኑን ካረጋገጡ መዝገቡን ስልጣን ላለው ፍ/ቤት ሊያስተላልፉ ይገባል፡፡
- የፌ.ጠ.ፍ.ሰ.ሰ.ችሎት በቅጽ 15 በመ/ቁ 83169 በቅጽ 24 በመ/ቁ 173416

በቅጽ 19 መ.ቁ. 110549 ላይ የገጠር የእርሻ መሬትን መሸጥ ህገ ወጥ ድርጊት በመሆኑ በይርጋ ሳይገደብ በማንኛውም ጊዜ ሊፈርስ የሚችል ውል ነው ተብሎ አስገዳጅ የህግ ትርጉም ተሠጥቷል።

የገጠር የእርሻ (ባዶ) መሬት ከገዛ በኊላ ይዞታው ወደ ከተማ ክልል ገብቶ ከሚመለከተው የመንግስት አካል ገዥ የይዞታው ማረጋገጫ ሰንድ ቢወስድም ይዞታው ወደ ገዢው የገባበት የገጠር መሬት ሽያጭ ውል ከመነሻውም ህጋዊ ባለመሆኑና በህግ አግባብ ባልተገኘ ይዞታ ላይ የሚሰጠው የይዞታ ማረጋገጫ ደብተር ስልጣን ባለው አካል በመሰጠቱ ብቻ ህጋዊ ሊሆን የሚችልበት አግባብ የሌለ መሆኑን ከፍ/ብ/ሕ/ቁ. 1195 እና 1196 ጣምራ ንባብ አንፃር ተቀባይነት የሚያገኝ አይደለም።

ከወንጀሉ ሁኔታ እና ክብደት አኳያ በዋስትና ቢወጡ ይመለሣሉ የሚል እምነት የለኝም በማለት የዋስትና መብትን በመንፈግ  የሚሰጥ ብይን ከፍርድ በፊት እንደንፁህ ሰው ሆኖ  የመቆጠር ህገ-መንግሥታዊ መብትን የሚነፍግ ስለሆነ ብይኑ መሠረታዊ የህግ ስህተት የተፀመበት ነው ተብሎ በሰበር ጥቅምት 29 ቀን 2017 ዓ-ም በዋለው ችሎት አስገዳጅ የህግ ትርጉም ተሰጥቷል።

የድርጅቱን አስተዳደር በሚመለከት በውክልና ያለው ሰው ያስተላለፈ መሆኑ እና ተወካዩም በተቀበለው ውክልና መሠረት ሥራውን የሚያከናውን መሆኑ በተረጋገጠ ጊዜ የተጨማሪ እሴት ታክስ ተመዝጋቢ ሆኖ ያለተጨማሪ እሴት ታክስ ደረሰኝ ግብይት ማከናወኑ ሲረጋገጥ ተጠያቂ የሚሆነው ውክልናውን ተቀብሎ ስራውን በውክልና የሚያስተዳድረው ሰው እንጂ ስራ አስኪያጁ ወይም የድርጅቱ ባለቤት ሊሆን አይገባም፡፡
#Danielfikadu law office
የሰ.መ.ቁ 211028/ያልታተመ/ - ፍርድ ቤት ቅጣት እንዲገደብ የቀረበ ጥያቄ ካለ ምክንያት ሳይሰጥ ተቀባይነት የለውም በሚል ውደቅ ማድረጉ አግባብነት ያለው የውሳኔ አሰጣጥ አይደለም።
በአዋጅ ቁጥር 285/94 በአዋጅ ቁጥር 609/2001 እንደተሻሻለው አንቀጽ 56/1/ አንቀጽ 22/1/ እና አንቀጽ 50/ለ/1 መሠረት የአንድ የንግድ ድርጅት ሥራ አስኪያጅ በወንጀል ተጠያቂ የሚሆነው እሱ የሚመራው ድርጅት የተጨማሪ እሴት ታክስ ተመዝጋቢ ሆኖ ያለተጨማሪ እሴት ታክስ ደረሰኝ ግብይት ማከናወኑ ሲረጋገጥ እንደሆነ፤ የድርጅቱ ሃላፊነት ከተረጋገጠ የሥራ አስኪያጁ ሃላፊነት የሕግ ግምት የሚወሰድበት ስለመሆኑ እንገነዘባለን፡፡ ሆኖም የድርጅቱ ሥራ አስኪያጅ የድርጅቱን አስተዳደር በሚመለከት በውክልና ያለው ሰው ያስተላለፈ መሆኑ እና ተወካዩም በተቀበለው ውክልና መሠረት ሥራውን የሚያከናውን መሆኑ በተረጋገጠ ጊዜ ተጠያቂ የሚሆነው ውክልናውን ተቀብሎ ስራውን በውክልና የሚያስተዳድረው ሰው እንጂ ስራ አስኪያጁ ወይም የድርጅቱ ባለቤት ሊሆን አይገባም፡፡

የልዩነት ሃሳብ- አንድ ስራ አስኪያጅ ከአዋጅ ቁጥር 983/2008 አንቀፅ 132/1/ከተመለከተው የወንጀል ሀላፊነት ነፃ ሊሆኑ የሚችለት ወንጀሉ የተፈፀመው ሳይፈቅዱ ወይም ሳያውቁ መሆኑን አሊያም በተመሳሳይ ሁኔታ ውስጥ ያለና ነገሮችን በጥንቃቄ የሚያይ ሰው የጥፋቱን መፈፀም ለመከላከል ይወስዳቸዋል ተብለው የሚገመቱ ጥንቃቄዎችን ለማድረግ ተገቢውን ትጋትና የአሰራር ጥበብ የተሞላበት እርምጃ መውሰዳቸውን በአንቀፅ 132/2/ አግባብ ሲያስረዱ ቢሆንም በዚህ አግባብ ለማስረዳታቸው የሥር ፍርድ ቤት መዝገብ አያሳይም፡፡

ሰ.መ.ቁ 248877 ጥቅምት 29 ቀን 2017 ዓ . ም- የወራሽነት ማስረጃ የወሰደ ሰው በሕግ በታወቀ ጋብቻ ውስጥ ወይም እንደ ባልና ሚስት ግንኙነት ወይም ከሁለቱ በአንዱ በሕግ በሚታወቅ ግንኙነት ውስጥ እንዳልተወለደ ከተረጋገጠ የሟች ልጅ እንደሆነ በመግለጽ ከአዲስ አበባ ከተማ መጀመሪያ ደረጃ ፍርድ ቤት የሟች የመጀመሪያ ደረጃ ወራሽ ነው ተብሎ የተሰጠ ማስረጃ ጸንቶ ሊቀጥል የሚችለው ሟች ልጄ ነው በማለት የተቀበሉት ስለመሆኑ በቤተሰብ ሕጉ አንቀጽ 131 እና ተከታዮቹ ድንጋጌዎች መሠረት እና በቤተሰብ ሕጉ አንቀጽ 143 እና ተከታዮቹ መሠረት አባትነት በፍርድ ቤት ውሳኔ የሚታወቅባቸው ሁኔታዎች መኖራቸውን በመግለጽ በማስረጃ የተደገፈ ክርክር ሲቀርብ መሆኑን: ሰዎች የወራሽነት ማስረጃ የሚወስዱት መብት ለማቋቋም በማሰብ እንደመሆኑ ይህን ማስረጃ በመጠቀም በሚደረግ ተግባራት የሶስተኛ ወገኖች መብቶች ሊነካ የሚችልበት ሁኔታ ሊፈጠር እንደሚችል ከግምት በማስገባት ማስረጃውን የሚሰጠው ፍርድ ቤትም የወራሽነት ማስረጃ ሲሰጥ ጠያቂዎቹ ከሟች ጋር አለን የሚሉትን ግንኙነት በተገቢው ማስረጃ እንዲያረጋግጡ ማድረግ እንደሚኖርበት: በዚሕ አግባብ ተረጋግጦ የተሰጠ የወራሽነት ማስረጃ መሆኑን ማስረጃው የተሰጠው ሰው ባላስረዳበት ሁኔታ ማስረጃውን በመቃወም ክስ ያቀረበ ሰዉ ክስ የማቅረብ መብቱ በይርጋ የታገደ ነው የመካድ ክስ እንዲያቀርብም ሊፈቀድለት አይገባም በሚል የሚሰጥ ውሳኔ መሰረታዊ የሆነ የሕግ ስሕተት የተፈጸመበት መሆኑን በመግለጽ አስገዳጅ የሆነ የሕግ ትርጉም ሰጥቶበታል፡፡

የሂሳብ ሰራተኛ ሆነ የገንዘብ ጉደለት አለበት ተብሎ የተከሰሰ ሰው ጉድለት እንዳለበት አምኖ ክስ ከቀረበ በኋላ ገንዘቡን የከፈለ ቢሆንም በእምነት ማጉደል ወንጀል ተጠያቂ ከመሆኑ አይድንም፡፡
ገንዘቡን በሽያጭ ከሰበሰበች በኋላ በወቅቱ ለተበዳዩ ድርጅት ገቢ ሳታደርግ ከቆየች በኋላ የወንጀል ተጠያቂነትን የሚያስከትል ክስ እንደቀረበባት ባወቀች ጊዜ ያለ አግባብ ይዛ የቆየችውን የግል ተበዳይ ንብረቶች የሆኑ ካርዶች ሽያጭ ዋጋን መመለሷ የዐ/ህግን ክስና ማስረጃ የሚያጠናክር ከመሆኑ በቀር ወንጀሉን አልፈጸመችም የሚያሰኝ ባለመሆኑ፣ ተገቢ ያልሆነ ጥቅም ለራሷ ለማግኘት ወይም ለሌላ ሰው ለማስገኘት አስባ ከባድ የእምነት ማጉደል ወንጀል የፈጸመችና የተከሰሰችበትን የህግ አንቀጽ መተላለፏን ተጠሪው ዐ/ህግ በሰውና በሰነድ ማስረጃ ያስረዳ ስለሆነ የሥር ፍርድ ቤት ይህንን ማስረጃ በአግባቡ ሳይመዝን እና ከባድ የእምነት ማጉደል ወንጀሉን ከፈጸመች በኋላ ገንዘቡን መመለሷ ብቻ ወንጀሉን የመፈጸም ሃሳብ እንደሌላት የማያረጋግጥ መሆኑንም ከግንዛቤ ሳያስገባ፣ ሂሳቡ የተመረመረው በተገቢው መንገድ ተጠሪዋ ሳትጠራ በመሆኑ ለሚለው ምክንያቱ በተገቢው መንገድ አልተጠራችም ስላለበት ምክንያት መነሻ ያደረገው ምንም በክርክሩ ሂደት የተገለጸና የተረጋገጠበት ሁኔታ ሳይኖር በኦዲተር ተጠሪዋ የፈጸመቸውን ጉድለት የሚያሳየውን የኦዲት ሪፖርት፣ ፍርድ ቤቱ በሰጠው ትዕዛዝ መነሻነት ከፌዴራል ዋና ኦዲተር የተላከውም ደብዳቤ በአንድ የውስጥ ኦዲተር የተሰራ የኦዲት ምርመራ ህጋዊነት የሌለው ነው በማለት የሚያረጋግጥ ባለመሆኑ የኦዲት ሪፖርቱን ውድቅ ለማድረግ የሚያስችል ህጋዊ ምክንያት ሳይኖር የሥር ፍርድ ቤት የደረሰበት ድምዳሜ የማስረጃ ምዘና ስህተት ያለበት በመሆኑ ተጠሪዋ ክሱን ልትከላከል ይገባል ብለናል፡፡

የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በመ/ቁ 242958 ሐምሌ 24 ቀን 2016 ዓ.ም በዋለው ችሎት ከሰጠው ውሳኔ የተወሰደ

በወ/መ/ሕ/ሥ/ሥ/ቁ 161 የተቀመጠዉ ቅድመ ሁኔታ ተሟልቶ አንድ ክስ ተከሳሽ በሌለበት እንዲታይ ትዕዛዝ ሲሰጥ ነገሩ እንዲሰማ በተቀጠረበት ቀን ተከሳሹ ሳይቀርብ ቢቀር በሌለበት የሚፈረድ መሆኑን የሚገልጽ የመጥሪያ ማስታወቂያ በጋዜጣ እንዲወጣ ፍርድ ቤቱ እንደሚያዝ ወይም ተከሳሹ የሚደርስ መስሎ ከታየዉ መጥሪያዉ የሚደርስበትን ሌላ መንገድ ፍርድ ቤቱ ሊያዝ እንደሚችል በቁጥር 162 ተመልክቷል፡፡ ይህን ሥርዓት ተከትሎና በዚሁ ሕግ ቁጥር 163(3) መሠረት እንደ ማንኛዉም ደንበኛ ክስ ታይቶ ፍርድ የተሰጠ እንደሆነ በሕጉ ቁጥር 197 እስከ 202 በተመለከቱት ምክንያቶች ፍርዱ ዉድቅ እንዲደረግ ተከሳሹ ማመልከቻ ማቅረብ እንደሚችል በቁጥር 164 ተመልክቷል፡፡ የሕጉ ቁጥር 199(ሀ እና ለ) ደግሞ በሌለበት ፍርድ የተሰጠበት ሰዉ ፍርዱ ዉድቅ ተደርጎ ጉዳዩ እንደገና እንዲታይ የሚያቀርበዉ ማመልከቻ የሚፈቀደዉ እንዲቀርብ መጥሪያ ያልደረሰዉ እንደ ሆነ ወይም ራሱ ወይም ጠበቃዉ ከአቅም በላይ በሆነ ኃይል ምክንያት መቅረብ አለመቻሉን ያስረዳ እንደሆነ ነዉ በማለት ደንግጓል፡፡
መጥሪያዉ ያልደረሰዉ እንደሆነ” የሚለዉ መስፈርት እንዴት ሊተረጎም ይገባል የሚለዉን ስንመለከት “መጥሪያዉ ያልደረሰዉ እንደሆነ” የሚለዉን መስፈረት በተመለከተ እንደሕጉ አጻጻፍ መጥሪያ የደረሰዉ መሆኑን የማስረዳት ግዴታ ያለበት ዐ/ሕግ እንጂ ተጠሪ አይደለም፡፡ ምክንያቱም የሕጉ አጻጻፍ ፍ/ቤቱ መጥሪያ የደረሰዉ መሆኑን ግምት እንዲወስድ ዕድል አይሰጥም፡፡ በሥነ ሥርዓት ሕጉ አንቀጽ 162 የተመለከተዉ የጋዜጣ ጥሪ ጉዳዩን ተከሳሹ በሌለበት ለማየት ጥሪ የማድረጊያ ዘዴ እንጂ ፍርዱ ውድቅ ተደርጎ ጉዳዩ እንደገና እንዲታይ የቀረበዉን አቤቱታ ዉድቅ ለማድረግ የሚያስችል መስፈርት አይደለም፡፡ ተከሳሽ የሆነ ወገን “መጥሪያዉ ያልደረሰዉ እንደሆነ” የሚለዉን መጥሪያ ያልደረሰዉ መሆኑን በማስተባበል ማስረዳት የሚጠበቅበት፤ ግምት መዉሰድ ሳያስፈልግ ዐ/ሕግ ለተከሳሹ መጥሪያ የደረሰዉ መሆኑን በበቂ ማስረጃ ማረጋገጥ ሲችል ብቻ ነዉ፡፡
ከላይ ከተገለጸዉ በተጨማሪ “መጥሪያዉ ያልደረሰዉ እንደሆነ” የሚለዉን መስፈርት ተከሳሽን በሚጠቅም መልኩ በሰፊዉ መተርጎም እና የተከሳሽን የመከራከር መብት የማረጋገጥ ግዴታ ፍ/ቤቶች ግደታ አለባቸው፡፡
ሆኖም ግን ፍ/ቤት የአመልካችን አቤቱታ ውድቅ ለማድረግ የሰጠው ምክንያት በምስክሮቻቸው አመልካች አዲስአበባ ከተማ የነበሩ ስለመሆኑ አሳማኝ በሆነ ሁኔታ አላስረዱም በማለት በመሆኑ የስር ፍ/ቤት በወ/መ/ሕ/ሥ/ሥ/ቁ 162 ተከሳሹ በሌለበት ነገሩ እንዲሰማ ፍ/ቤቱ ትዕዛዝ ለመስጠት የሚችልበትን ቅድመ ሁኔታ መነሻ በማድረግ ለአመልካች የጋዜጣ ጥሪ ማስተላለፉ መጥሪያ ይደርሳቸዋል የሚል ግምት ለመውሰድ እንጂ መጥሪያ እንደደረሳቸው ማረጋገጫ አድርጎ የሚወሰድ ባልሆነበት እንዲሁም ተጠሪ የሆነው ዓቃቤሕግ አመልካች ምርመራ እየተጣራባቸው መሆኑን ወይም የወንጅል ክስ የቀረበባቸው ስለመሆኑ እያወቁ የተደበቁ ስለመሆኑ ባላስረዳበት አመልካች ከተከሰሱበት ወንጀል ክብደት አንጻር በሌሉበት ታይቶ የተሰጠው ውሳኔ ተነስቶ ጉዳዩ ባሉበት እንዲታይ ማድረግ ሲገባው የስር ፍርድ ቤት የአመልካችን ማመልከቻ ውድቅ በማድረግ የሰጠው ብይን የወ/መ/ሕ/ሥ/ሥ/ቁ 199(ሀ) ድንጋጌ ይዘትና በሕገመንግስቱ ለተከሰሱ ሰዎች የተጠበቁላቸውን መሠረታዊ መብቶች ያላገናዘበ በመሆኑ የስር ከፍተኛ ፍርድ ቤት የሰጠው ብይን በፌደራል ፍርድ ቤቶች አዋጅ ቁጥር 1234/2013 አንቀጽ 2(4/ ሀ እና ሸ) እና ቁጥር 10(1/ሐ) ላይ ከተቀመጡት መመዘኛዎች አንጻር ሲታይ በዚህ ችሎት ሊታረም የሚችል መሠረታዊ የሆነ የሕግ ስሕተት የተፈጸመበት ነው፡፡
ምንጭ፡- የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ሰ/መ/ቁ. 242504 ሰኔ 28 በቀን 2016 ዓ.ም ከሰጠው ውሳኔ የተወሰደ /ያልታተመ/

በሌላ ሰው ገንዘብ በራስ ስም ቤት ስለመግዛት
--------------------
ከሳሽ ተከሳሽ በኃይል የያዘብኝን ቤትና ቦታ ለቆ እንዲወጣ ይወሰንልኝ የሚል ክስ ሲያቀርብ ሊለቅልኝ ይገባል የሚልበት ምክንያት በተከሳሽ ስም ቢገዛም የከሳሽ ነዉ በሚል ከገለጸ ከሳሽ ከቤቱ ጋር በተያያዘ መብትና ጥቅም ያለዉ መሆኑን በግልጽ በሚያሳይ ሁኔታ የቀረበ መሆኑን የሚያሳይ ነዉ። ተከሳሽ ከሳሽ ምንም ዓይነት የባለሀብትነትም ሆነ የባለይዞታነት መብት ባይኖራቸዉ ያቀረበዉ ክስ ነዉ በሚል ያሚያቀርበዉ መቃወሚያ ከሳሽ በእርግጥ በቤቱ ላይ መብት ያለዉ መሆን ያለመሆኑ በክርክር ሂደት ተጣርቶ እልባት ሊሰጥበት የሚገባ ጉዳይ ነዉ ከሚባል በስተቀር ከሳሽ ክሱን ለማቅረብ መብትና ጥቅም የለዉም ወደሚል ድምዳሜ የሚያደርስ ባለመሆኑ ከመነሻዉም በመጀመሪያ መቃወሚያነት ሊቀርብ የሚገባዉ አይደለም።
ሰ/መ/ቁ 216702 ሚያዚያ 26 ቀን 2014 ዓም የተወሰነ
source:- Minda Girma Law Office

ምስክር ሆነ ማስረጃ የሚቀርበው ተከራካሪዎች
ያቀረቡትን ፍሬነገር መኖር አለመኖር ወይም
ትክክለኛነት ለማረጋገጥ እንጂ አዲስ ክርክር
ለማቅረብ/ለመቀበል አይደለም፡፡በግራቀኙ ተከራ
ካሪዎች ያልተነሳን ፍሬነገር መሠረት በማድረግ ፍርድቤቶች ጭብጥ በመያዝ መወሰን
መሠረታዊ የሆነ የክርክር አመራር ግድፈ
ት የተፈጸመበት ነው።
የሰ/መ/ቁ 234525 ያልታተመ

የሰበር መ/ቁ 241380/#DANIEL FIKADU LAW OFFICE/                                                                                       አመልካች፡- ሃሌ ሉያ አጠቃላይ ሆሰፒታል ኃ /የተ/የግ/ማህበር
ተጠሪ፡- 1ኛ- ህጻን ደጀን ፋሲል
2ኛ- ወ/ሮ ዮልያ ረዳ                                                                       
በህክምና ስህተት ምክንያት - ብር 1844000 (አንድ ሚሊዮን ስምንት መቶ አርባ አራት ሺህ ብር) እንዲከፈል ተወስኗለ !!!      
የሰበር አቤቱታው ጭብጥ -2ተኛ ተከሳሽ የተናጠልና የጋራ ሃላፊነት ስላለበት ግማሹን ክፍያ እነዲከፍል ይደረገልኝ  !!!

                                                                                     የሰበር አመልካች በፍ/ብ/ህ/ቁ 2155 መሰረት ከስር ፍርድ ቤት አንደኛ ተከሳሽ ጋር የአንድነት እና የነጠላ ሃላፊነት አለባቸዉ የተባሉ ናቸዉ፡፡ ይህ ከሆነ ደግሞ ተጠሪዎች ከሁለቱ አንደኛዉን መክፈል ይችላል ብለዉ ያመኑበትን ሰዉ ከሰዉ መጠየቅ እንደሚችሉ ከፍህቁ 2161 ድንጋጌ መገንዘብ የሚቻል ነዉ ፡፡ ስለዚህ የሰበር አመልካች እኔ ብቻዬን እንደከፍል መወሰኑ ያላግባብ ነዉ በማለት ያነሱት ቅሬታ የህግ መሰረት የሌለዉ ነዉ፡፡ መብታቸዉ የተወሰነዉን ገንዘብ ከፍለዉ የስር አንደኛ ተከሳሽ እንዲተካቸዉ በፍ/ብ/ህ/ቁ 2161(2) መሰረት መጠየቅ ብቻ ነዉ ፡፡

በተከራካሪ ወገኖች መካከል የሽያጭ ውሌ የሌለና ረቂቅ ውል በመሆኑ የሚፈጽሙት የቤት ሽያጭ የለም ከተባለ ግራ ቀኙ ከውል በፊት ወደነበሩበት ቦታ የሚመለሱ እና ቤት ሽያጭ በሚል የተከፈለ ገንዘብ የሽያጭ ዋጋ ክፍያ/ ቅድሚያ ክፍያ እንጅ/ ቀብድ አለመሆኑ ከተረጋገጠ የተከፈለ ገንዘብ ያክል መመለስ እንጅ አጠፌታ እንዲከፍል የሚስገድድ አይደለም፡፡
- የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በቅጽ 26 በመ/ቁ 211204 ከሰጠው አስገዳጅ የህግ ትርጉም ላይ የተወሰደ፡፡

የአ/ብ/ክ/መ ረቂቅ የገጠር መሬት አዋጅ

#የሰበር መዝ/ቁ 240242
~ግንቦት 29/2016ዓ.ም~
`````````````````````
የማይንቀሳቀስ ንብረት ላይ የሚደረግ የ አደራ ውል የግድ በፅሁፍ ሊደረግ የማይገባ ስለመሆኑ እና አንዲህ አይነት ዉል (ይዞታ ላይ ወይም የማይንቀሳቀስ ንብረት ላይ የሚደረግ የ አደራ ዉል) ንብረቱን ሌላ ሰው ለግዜው አንዲጠብቅ አንጂ የማስተላለፍ ዉጤት ያለው ባለመሆኑ ዉሉ የ ፍታብሔር ሕግ ቁጥር 1723(1) በሚደግገው መሰረት በፍርድ ቤት ወይም ውል ለማዋዋል ስልጣን ባለው አካል ፊት የግድ መደረግ የሌለበት ስለመሆኑ የፌደራል ጠ/ፍ/ቤ/ሰበር ሰሚ ችሎታ በመዝገብ ቁጥር - 240242 (ያልታተመ) ላይ በ ቀን - 29/09/2016 አ.ም አስገዳጅ ትርጉም ሰጥቷል::

አስቀድሞ የተደረገው ክርክር መነሻነት የተሰጠው ውሳኔ የተፈጸመ ከሆነ እና በዚህ ፍርድ እና ውሳኔ መብቴ ተነክቷል የሚል አካል ያለው መፍትሄ ምንድን ነው?
የፍትሐብሔር ሥነ ሥርዓት ሕጉ በአንድ ንብረት ላይ መብት አለኝ፣ በክርክሩ ሂደት አልተካተትኩም በሚል ምክንያት መብቴ ተነክቷል የሚል ወገን መብቱን ሊያስከብር የሚችልበትን ሥርአት በየደረጃው ዘርግቷል፡፡ ለዚህም ጉዳዩ በክርክር ሒደት ላይ ከሆነ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕ/ቁ 41 መሠረት የጣልቃገብነት አቤቱታ በማቅረብ፤ ውሳኔው ከመፈጸሙ በፊት ከሆነ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕ/ቁ 358 መሰረት የመቃወም አቤቱታ በማቅረብ፤ ውሳኔው በአፈፃፀም ሂደት ላይ ሆኖ ንብረቱ ያለአግባብ ተይዞብኛል የሚል ወገን ከሆነ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕግ ቁጥር 418 መሰረት መብቱን ማስከበር የሚችልበት አግባብ ተጠቃሽ ናቸው፡፡ በዚህ አግባብ መብቱን ማስከበር የማይችል እና በንብረቱ ላይ የተሻለ መብት አለኝ የሚል ተከራካሪ ወገን ደግሞ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕ/ቁ 421 ወይም እንደነገሩ ሁኔታ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕ/ቁ 455 መሰረት ክስ መሥርቶ መብቱን ማረጋገጥ የሚችል መሆኑን በድንጋጌዎቹ ላይ በግልጽ ተመልክቷል፡፡ የፌዴራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎትም በዚህ ረገድ በሰ.መ.ቁ 50835 እና በሌሎችም መዛግብት በየትኛውም እርከን ላይ የሚገኙ ፍርድ ቤቶችን አስገዳጅ የሆነ የሕግ ትርጉም ሰጥቶአል፡፡
በያዝነው ጉዳይ አመልካች ክስ ያቀረቡበት አከራካሪ የሆነው ይዞታ አመልካች ተከራካሪ ባልሆኑበት መዝገብ ውሳኔ አግኝቶ አፈፃጸሙ ተጠናቅቆ ተጠሪ ይዞታውን በተረከቡበት ሁኔታ አመልካች በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕ/ቁ 358 መሠረት ፍርዱን ሊቃወሙ የሚችሉበት አግባብም አይኖርም፡፡ በመሆኑም ጉዳዩ የቀረበለት የፌዴራል መጀመሪያ ደረጃ ፍርድ ቤት አመልካች አስቀድሞ የተሰጠው ፍርድ መብታቸውን የሚነካው ከሆነ በፍ/ብ/ሥ/ሥ/ሕ/ቁ 358 መሠረት መቃወሚያ ከሚያቀርቡ በቀር አዲስ ክስ ማቅረብ አይችሉም በማለት የሰጠው ወሳኔ የድንጋጌውን ይዘት እና ዓላማ ያላገናዘበ እና መሠረታዊ የሆነ የሕግ ስሕተት የተፈጸመበት ሆኖ አግኝተነዋል፡፡
- የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በመ/ቁ 210420 ህዳር 28 ቀን 2014 ዓ.ም በዋለው ችሎት /ያልታተመ/ ከሰጠው አስገዳጅ የህግ ትርጉም ላይ የተወሰደ፡፡

በአብክመ ጠቅላይ ፍ/ቤት ሠበር ሠሚ ችሎት የሚታይ የሠበር ቅሬታ ጋር ተያይዞ ስለሚቀርብ የስር ፍ/ቤቶች የመዝገብ ግልባጭ
***
ለሠበር አጣሪ የሚቀርብ አቤቱታ ጋር ተያይዞ ሊቀርብ የሚገባው የስር ፍ/ቤቶች ሙሉ የመዝገብ ግልባጭ አይደለም።

ይልቁን ሊቀርብ የሚገባው የስር ፍ/ቤቶች "ውሳኔ"፣ "ብይን" እና "ትእዛዝ" ብቻ ነው"

የህግ መምህር የቅጥር ማስታወቂያ (ወልድያ ዩኒቨርስቲ)

በፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ከሰባት ያላነሱ ዳኞች በጥቅምት ወር 2017 ዓ.ም የተሰጡ ሁለት ውሳኔዎች
👇👇👇
https://t.me/ethiolawtips

አንድ ሰው ከባድ ውንብድና ወንጀል ፈጽሟዋል ተብል ቅጣት ሊወሰንበት የሚችለው የውንብድና ወንጀል የተፈጸመው በሰዎች ላይ ወይም በንብረት ላይ የሀይል ተግባር ለመፈጸም በተቋቋመ የወንበዴ ቡድን አባል በመሆን ሲሆን ወይም ተበዳዩን እገልኃለሁ ብሎ እርግጠኛ የሞት አደጋ እንደሚያደርስበት በመቃጣት ይልቁንም የጦር መሳሪያ ወይም በተለይም አደገኛ በሆነ ሌላ አይነት መሳሪያ በማስፈራራት ወይም ስቃይ በሚያደርስ ሁኔታ በማንገላታት ወይም ከባድ አካል ጉዳት በመማድረስ ሲሆን በተለይም አደገኝነቱን በሚያሳይ ማንኛውም ሌላ ሁኔታ ሲሆን እንደሆን በህጉ ተደንግጓል፡፡
በዚህ መሰረት ከባድ ውንብድና ወንጀልን ከውንብድና ወንጀል የሚለየው የሀይል ድርጊት የተፈጸመው ለዚሁ ተግባር በተቋቋመ የወንበደ ቡድን ከሆነ ወይም የተፈጸመው ድርጊት ከፍያ ያለ መንገላታትን ያስከተለ ወይም የጦር መሳሪያ በመጠቀም እርጠኛ የሞት አደጋን እንደሚያደርስ በማስፈራራት በተፈጸመ ጊዜ እንደሆነ ነው፡፡ ወንጀሉ የተፈጸመው ከሌሎች ሰዎች ጋራ መሆኑ ቢረጋገጥም ሰዎቹ የወንበደ ቡደን አባል መሆናቸው ሊረጋገጥ ይገባል፡፡ በመሆኑም በስምምነት ከሌሎች ጋር የተፈጸመ ወንደል ሁሌ ከባድ ውንብድ ወንጀልን ማቋቋሚያ የሆነውን መመዘኛ የሚያሟላ አይሆንም፡፡
- የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በቅጽ 26 በመ/ቁ 208890 ከሰጠው አስገዳጅ የህግ ትርጉም ላይ የተወሰደ፡፡

በጋብቻ መካከል አንደኛው ተጋቢ የውል ግደታ ሲገባ በስምምነት ተሳታፊ ያልሆነ ተጋቢ ውል ይፍረስልኝ ክስ ሊያቀርብ በሚያስችል ልክ ስለውሉ መኖር የተሟላ እዉቀት ሊኖረው ስለሚገባ በአንደኘው ተጋቢ የተደረገ የብድር ውል መኖሩን ሌላኛው ተጋቢ አወቀ ሊባል የሚችለው ቢያንስ የገንዘብ ብድር ዉሉ ከማን ጋር እንደተደረገ፣ የምን ያህል ገንዘብ ብድር ውል እንደሆነ፣ መቼ የተደረገ ውል እንደሆነ ማወቅ ሲችል ነው፡፡
በሌላ በኩል በፌደራል የቤተሰብ ህግ አንቀጽ 68/መ እና 69/1 መሰረት የገንዘብ ብድር ውል ሲደረግ ያልተሳተፈ ተጋቢ እንድፈርስ በመጠየቅ ምክንያት ሊያደርግ የሚገባው እና ውሉ እንዲፈርስ ከመወሰኑ በፊት በፍሬ ነገር ደረጃ ሊረጋገጥ የሚገባው በገንዘብ ብድር ውል ግደታው በተዋናይነት አለመሳተፉ ብቻ ነው፡፡

ከዚህ ውጭ የብድር ውል ይፍረስልኝ በሚል ከሚቀርብ ክስ ጋር በተያያዘ በብድር ተገኘ የተባለው ገንዘብ ለትዳር ጥቅም ውሏል ወይስ አልዋለም በሚል ጭብጥ ላይ በማከራከርነወ ውሳኔ መስጠት አይቻልም፡፡ ይህ አይነት ክርክር ሊቀርብ የሚገባው የጋብቻ ፍች ተከትሎ በሚደረግ የባል እና ሚስት ንብረት ክፍፍል ጊዜ ነው፡፡ ስለሆነም ፍረድ ቤቶች የብድር ውል ይፍረስልኝ ተብሎ በቀረበ ክስ ክርክር ላይ ለክርክሩ መነሻ የሆነው በብድር የተገኘው ገንዘብ ለትዳር ጥቅም ውሏል ወይስ አልዋለም የሚለውን ጭብጥ ላይ አከራክረው መወሰናቸው ሊታረም የሚገባው የክርክር አመራር ጉድለት ነው ፡፡
- የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በቅጽ 26 በመ/ቁ 208197 ከሰጠው አስገዳጅ የህግ ትርጉም ላይ የተወሰደ፡፡

ክርክር መኖሩን እያወቀ ፍርድ ሲሰጥ ጠብቀው በመምጣት የተሰጠው ፍርድ ይነሳልኝ በማለት አቤቱታ ማቅረብ የፍ/ብ/ሥ/ሥ/ህግ ቁጥር 358 ላይ የተመለከተውን የህግ ድንጋጌ አላማ የሚያሳካ አይሆንም፡፡ ይሁን እንጂ ይህ ድንጋጌ የውርስ ሀብት ክርክርን በተመለከተ ተፈጻሚነት ያለው ነው ለማለት የሚቻል አይደለም፡፡
እንኳን የውርስ ሀብቱ ሳይከፋፈል ቀርቶ ከተከፋፈለ በኋላም ቢሆን በሌለበት የውርስ ሀብቱ የተከፋፈለበት አካል በሚያቀርበው አቤቱታ ክፍፍሉ ሊፈርስ እና እንደገና ክፍፍሉ ሊደረግ እንደሚገባ የፍ/ብ/ህ/ቁ 1080 ላይ ተደንግጎ ይገኛል፡፡ ስለሆነም ክርክር የውርስ ሀብት ክርክር ከሆነ በፍ/ብ/ስ/ስ/ህ/ቁ 358 መሰረት የሚቀርብ ተቃውሞን አቤቱታ አቅራቢው የቀድሞውን ክርክር ያውቃል በማለት አቤቱታውን ውድቅ ማድረግ መሰረታዊ የህግ ስህተት ነው፡፡
- የፌደራል ጠቅላይ ፍርድ ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በቅጽ 26 በመ/ቁ 144359 ከሰጠው አስገዳጅ የህግ ትርጉም ላይ የተወሰደ፡፡

በአ.ብ.ክ.መ የገጠር መሬት አዋጅ ቁጥር 252/2009 አካለ መጠን የደረሰን የተናዣዡን ልጅ ከውርስ መንቀል ይቻላል ወይ?