Parazitlar invaziyasi — bu parazitlarning organizmga kirib, unda yashab, o‘sib rivojlanish jarayonidir. Parazitlar o‘z mezbonlarini zararlab, ular bilan oziqlanadi va ko‘pincha turli kasalliklarni keltirib chiqaradi. Invaziya (yoki infeksiya) — bu parazitlarning mezbonga kirishi va uning resurslaridan foydalangan holda rivojlanishi jarayonidir.
Parazitlar invaziyasining xususiyatlari:
1. Parazitlarning kirishi: Parazitlar organizmga turli yo‘llar orqali kirishi mumkin, masalan, oziq-ovqat, suyuqlik, zararlangan hayvonlar yoki chivinlar orqali.
2. Tashqi yoki ichki parazitlar: Parazitlar tashqi (eksternall) yoki ichki (endoparazitlar) bo‘lishi mumkin. Tashqi parazitlar (masalan, bitlar yoki chivinlar) organizmning tashqi yuzasida yashaydi, ichki parazitlar esa (masalan, qurtlar yoki mikroskopik protozoylar) organizmning ichki organlarida yashaydi.
3. Kasalliklar va alomatlar: Parazitlar invaziyasi ko‘pincha kasalliklarni keltirib chiqaradi. Kasalliklar turli xil alomatlar bilan namoyon bo‘ladi, masalan, qichishish, ishtahaning yo‘qolishi, diareya, oshqozon og‘rig‘i, teri alerjiyalari, qonni so‘rib olish (anemiya) va boshqa kasalliklar.
Parazitlar invaziyasining turlari:
1. Gelmintozlar: Bu ichki parazitlar, jumladan, qurtlar (yoki gelmintlar) bo‘lib, ular organizmning ichki organlarida (ichaklar, jigar, o‘pka va boshqalar) yashaydi. Misollar: Ascaris (yirik qisqichbaqa), Enterobius (pinworm), Taenia (teniya) va boshqalar.
2. Protozoalar: Bu mikroskopik organizmlar, ular odamlar va hayvonlar tanasida yashaydi va ichak infektsiyalari, malariya, leishmanioz kabi kasalliklarni keltirib chiqarishi mumkin. Misollar: Giardia, Plasmodium (malariya), Entamoeba histolytica (amoebiasis) va boshqalar.
3. Ektoparazitlar: Bu parazitlar organizmning tashqi qismlarida yashaydi va uning qonini so‘rib yoki terisidan oziqlanadi. Masalan: Pediculus humanus (bosh bit), Sarcoptes scabiei (qichishqoq), Ixodes (qarqara) va boshqalar.
Invaziyaning tarqalishi:
Parazitlar invaziyasining tarqalishi ko‘pincha gigiena va sanitariya sharoitlariga bog‘liq bo‘ladi. Yomon gigiena, toza suv manbalarining etishmasligi, zararlangan oziq-ovqat yoki noto‘g‘ri qayta ishlash, noto‘g‘ri tibbiy amaliyotlar parazitlarning tarqalishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Davolash:
Parazitlar invaziyasini davolash uchun maxsus antiparazitar dori-darmonlar ishlatiladi. Misol uchun, praziquantel, mebendazol, albendazol kabi dorilar gelmintozlarni davolashda qo‘llaniladi. Protozoal infektsiyalarni davolashda esa metronidazol yoki tinidazol kabi dorilar ishlatiladi. Tashqi parazitlar uchun esa insektitsidlar va boshqa parazitga qarshi vositalar qo‘llanadi.
Invaziyaning oldini olish uchun gigiena, sanitariya va toza suvni ta'minlash, parazitli hayvonlar bilan aloqa qilishdan saqlanish, shuningdek, to‘g‘ri oziqlanish muhim ahamiyatga ega.
https://t.me/Dinora_Naturopad
