Quyosh taraflarda

https://t.me/quyoshtaraflarda

#konkurs
Demak, shartlar:

1) @sen_va_choy
     @uyo_buyoo
kanallariga a’zo boʻlasiz.

2) Ushbu postni 5 ta kitobxo‘r do‘stlaringizga va 1 ta aktiv kanal yoki guruhga jo‘nating.

3) Yuqoridagi ikki shartni bajarib ushbu post kommentariyasiga skrinshotlarni yuboring va raqam oling.

          Sovg‘alar:

1-o‘rin “Ruhiy tarbiya”
2-o‘rin “Saodat asri qissalari”
3-o‘rin “Payg‘ambarlar tarixi”
4-o‘rin “Tarixi Muhammadiy”

3 ta o‘ringa esa Erix Mariya Remark kitoblarini qo‘ydik!

5-o‘rin “Jannatdagi soyalar”
6-o‘rin “Uch og‘ayni”
7-o‘rin “Lissabondagi tun”

Qolgan 3 o‘ringa esa 1 oylik premium!

8-o‘rin “premium”
9-o‘rin “premium”
10-o‘rin “premium”

G‘oliblarni 14-fevral kuni random generatori orqali aniqlaymiz.

"Muhabbat simfoniyasi" Rashot Nuri Guntekin

Guntekin go‘zal asarlar yozgan. Uni hammamiz "Choliqushi" orqali bilsak ham boshqa ko‘p ajoyib romanlari bor. Shulardan bir "Dudaktan kalbe" o'zbekchaga "Muhabbat simfoniyasi" deb tarjima qilingan asaridir. Kitob qanchalik yaxshi bo‘lishiga qaramay, rasvo tarjima uni barbod qilgan. Balki oddiy o‘quvchi nigohida sezilmas, ammo turkchadan ozgina xabari bor odam tarjimon qanchalik no‘noq ekanligini juda tez payqaydi.

Buni yaxshiroq tushuntirishga urinib ko‘raman: tarjima degani o‘sha kitobni o‘zbekchada qaytadan yozish, talqin qilishni anglatadi. Bunda o‘zbek o‘quvchilarining imkoniyati, so‘z boyligi birinchi o'ringa qo'yilishi kerak. Matn iloji boricha sof o'zbekcha so‘zlar bilan ifodalanishi darkor. "Muhabbat simfoniyasi" da me‘daga tegib ketadigan darajada turkcha so‘zlar ko'p. Tilimizda muqobili bo‘la turib turkchasini aynan saqlab qolishda qanday mantiqqa tayanilgan? Saqlanganda ham miyani egovlaydigan darajada bachkana va xunuk jumlalar tuzilgani-chi?

To‘g‘ri, Guntekin tili ancha murakkab. Tilni yaxshi bilgan kishi ham matn bilan tez til topisha olmaydi. Shu sababli ham yaxshi kitoblar, ayniqsa klassika tarjima qilinayotgan payt ko‘proq mas‘uliyat talab etiladi. Hozir men ham chiroyli taqriz o'rniga tarjimanini gapirib o‘tirishga majbur bo‘lyapman. Kitobni tugatolmasam kerak deb o‘ylagandim. Muallifga hurmat va go‘zal asar uchun yakunlab qo‘ydim. Qolgan fikrimni boshqa kunga saqlyapman. Kitob 2020-yil chiqqan va kitib do‘konlarida deyarli yo‘q. Qayta nashrda ancha ishlanishi yoki yangidan tarjima qilinishi kerak.

@Quyoshtaraflarda

Nihoyat tugadi.

p/s yordamchi bot ishlamagani uchun taqrizni keyingi postimda yozaman.

Hammasi o‘tib ketadi...

Bexosdan bir narsa yodimga tushdi. Maktab darsligida Rumiydan keltirilgan parcha bo‘lardi. Abituriеntligimda yozib olgandim. Hozir aniq bo‘lmasa ham mazmunini gapirib beraman: Odam ikkinchi marta sevib qolishi mumkinmi deb savol berishganda Mavlona shunday javob qaytargan ekan: – Sen og‘zim kuydi deb choy ichishni tark aylaysanmi?

@quyoshtaraflarda

https://t.me/quyoshtaraflarda

Online guruhim deyarli to‘ldi. Qabul uchun bugun va ertaga yozishingiz mumkin. Keyin darslarni boshlaymiz va uzoq vaqt yangi guruh ochmayman.

​"O‘zbek adabiy tanqidchiligi tarixi" kitobida berilgan quyidagi fikrlar e‘tiborimni tortdi:

Afsuski, o'zbek adabiy tanqidchiligida ba’zan ilmiylik «o‘ta» kuchli bo‘lgani holda badiiylik zalvori deyarli sezilmaydigan maqolalar oz emas Bunday tanqidchilar ilmiy «fikrlash – mantiqiy fikrlash»dan boshqasini tan olmaydilar. Oqibatda ularning asari «akademizm» illatiga mubtalo bo‘Iib, uni keng kitobxonlar ham, soni kam auditoriya ham o'qishga qiynaladilar.

Bunday asarlarda ehtirossiz, quruq hukm va xulosalar asosiy o‘rinni egallaydi. Bu hukm va xulosalarga keltiruvchi rang-barang dunyo shu hukm va xulosalami yaratuvchi jonli tahlil, tanqidchining o‘z qalbi ko‘rinmay qoladi. Holbuki, adabiy tanqidga xos obrazli tafakkurgina tanqidchilikni ilm bilan bir qatorda, san’at asari ham deb baholashga imkon beradi.

Rost, obrazli tafakkur mashhur fiziolog l.P . Pavlovdan tortib, matematik Qon Niyoziy asarlarigacha uchrab turadi. Ammo bu asarlarga biz san’at asarlari emas fan asari sifatida qarash lozimligini yaxshi bilamiz Adabiy - tanqidiy asariarda esa san’at sifatlarini ham ko‘rgimiz keladi. Bu shunchaki istak emas, ayni vaqtda biologik jarayon hamdir. Lekin bundan qat’i nazar, adabiy-tanqidiy fikni badiiy tafakkur sintezidan o‘tkazishning o’zigina adabiy tanqidni san’at deyish uchun asos bo‘la oimaydi.

Ayni vaqtda tanqidchi obrazli fikr yuritsa-yu, san’atkor tomonidan yaratilgan asar hayot bilan taqqoslash asosida jonlantirib ko’rsata olmasa, u o‘zini haqiqiy adabiy tanqidchi sifatini namoyon etolmaydi, chunki haqiqiy tanqidchi tahlil jarayonida kitobxonga badiiy asarni faqat tushuntirib berish bilan cheklanmaydi, o‘qilgan narsani birgalikda o‘zlashtirib olishga yordam beradi. Badiiy asardan kitobxon olgan zavq, qayg‘u va shodlikni, badiiy taassurotni taratadi, jonlantiradi. Kitobxonga ana shu taassurotni yuqori saviyada ravshan va tushungan holda yana bir karra boshidan kechirishga, mazkur asar naqida to‘g‘ri tasavvur hosil qilishga imkoniyat beradi.

Qisqasi, kitobxon tanqidiy asardagi munaqqidning jo‘shqin hissiyotini, ehtirosini sezib turishi lozim. Ana shundagina tanqidiy asarlar qo‘ldan-qo‘Iga o‘tadi, tez tarqaladi. Tanqidchilar ham muayyan arajada san‘atkorga o‘xshab kitobxonlarning hurmat-ehtiromiga sazovor bo‘ladilar.

Bu fikrlarni faqat tanqidchilar emas, taqriz yozayotgan, yozish istagida bo‘lganlar ham o‘qishi foydali bo‘ladi deb o‘yladim.

@quyoshtaraflarda

@qamarbooks ga ajoyib hadya uchun tashakkur bildiraman. "O‘tkan kunlar" ni ikki yil avval o‘qigandim. Qayta mutolaa qanday bo‘lishi o‘zimga ham qiziq. Yangi nashr esa juda yoqdi.

@quyoshtaraflarda

#hayotiy

​Turklarda "internette sörf yapmak", degan ibora bor: Buning ma‘nosi "Internetda suzish", "joy solib yotib olish"ga to‘g‘ri keladi. Haqiqatdan ham internet bu ulkan ummon, undan har kim xohlaganicha foydalanishi mumkin. Yaqinda esa jiddiy voqeaga duch keldim.

Yaqin bir dugonam umuman notanish odam bezovta qilayotganini aytib qoldi. Bloklashi ham, aldashi ham, tushuntirishi ham ta‘sir qilmabdi. Men esa darhol IIB ga borishi kerakligini aytdim. Dugonam juda qo‘rqib qolgan, bunaqa vaziyatga birinchi marta duch kelishi ekan. Lekin men uni o'zim bilan birga melisaga obordim. Baxtimizga navbatchilikda turgan aka insofli ekan, anchagina yordam qildi. Bezovta qilgan, haqoratli so‘zlarni yozgan, kurakda turmaydigan gaplar bilan so'kkan bolani aldab chaqirdik. U ham hamma aybini telefonda tan olib qo'ydi. Audio, skrinshotlar tayyor bo'lgach, o'zicha uchrashuvga kelgan yigitni ichki ishlar xodimlari qo‘lga olishdi.

Klaviaturada o‘zidan kimnidir yasab olgan odam hayotda tamomam boshqacha. Bekorga online yolg‘onlarga ishonmang deyishmaydi. Yuborgan rasmlari ham begona shaxsga tegishli bo'lib chiqdi. U bo‘lsa darrov aybini tan olib, kechirim so‘rashga o‘tdi. Yana nima deydi deng (Sharmadaga shahar keng deyishganidek): sudga bersa uyidagilari bilarkan, ortiqcha ish bo‘larkanmush. Shu yerida menam o‘rtaga kirdim. Qiz bola degani o‘z huquqni talab qilolmaydi degani emas. Turmush qurmaganligi uning aybi ham bo‘la olmaydi. Qanchalik jirkanch fikrlash buye? Odamlarning miyasi zanglab ketganmi nima?

Shunday qilib ariza yozildi, ish ko‘rib chiqildi, bugun sud ham o‘tkazilibdi. Ayblanuvchi umuman tanimagan kishisini internet orqali haqorat qilgani uchun ma'muriy javobgarlikka tortildi. Bu ish takororlansa, ikkinchisida jinoiy javobgarlik berilar ekan. Bularni bekorga gapirmadim. Hamma eshitsin, o‘rnak bo‘lsin, begona odamlar bilan muloqot qilganda ehtiyot bo‘lsin deyapman.

Bollar ham bilgani yaxshi: biron qizni, ayolni bezovta qilishga, haqorat qilishga, xohlagan gapini gapirishga umuman hech kimning haqqi yo‘q. Har bir odam qilmishi uchun o‘zi javob beradi. Qizlar, siz bilan ham shunga o‘xshash voqea sodir bo‘lsa, darhol tegishli choralarni ko‘ring. Qo'rqish, yashirish joiz emas. Aybsiz bo‘la turib, indamay ketish yaramaydi. Dugonam qanchalik to‘g‘ri ish qilganini endi his qilyapman. U bola ancha-muncha ta‘zirini yedi. Birovning qizi bilan o‘ynashish nima ekanligini endi yaxshi biladi.

Umuman yozmasligim yoki jim ketishim mumkin edi. Lekin bu xato bo‘lardi. Dars olsa bo‘ladigan narsa bu. O‘zingizni asrang deb Quyosh qizi.

@quyoshtaraflarda

@asaxiybooks Erve Le Tellye "Anomaliya" kitobini sovg‘a qilib yuborishdi. Albatta o‘qib chiqaman. Hadya uchun tashakkur.

@quyoshtaraflarda

Kursni reklama qilayotgan kanallar:

1. @yupiterlik
2. @malinadann
3. @filolog_kundaligidan
4. @adinas_booklife
5. @Yakamoz_BM
6. @biroz_adabiyot
7. @unga_atalgani
8. @doctorsmind
9. @ecritsa
10. @Utopiya01
11. @rakh1movs_blog
12. https://t.me/+S-fSge6ErtZiZGZi (juda kutilmagan reklama bo‘ldi bu)
13. @doston_chustiy
14. @D1lnoma
15. @taskin_kitoblari
16. @boqiy_darbadarr
17. @sen_va_choy

Ko‘zim tushgan hamma kanalni yozib ketyapman.

#Diqqat_e‘lon

– Turk tili online kursiga qabul e‘lon qilaman. Aslida bir oy kutishim kerak edi. Ammo may oyidagi imtihonlarga ulgurish uchun guruhni hozir ochishga qaror qildim.

– Darslar haftada uch kun va qo‘shimchasiga yakshanba – konuşma kunlaridan iborat bo‘ladi. Soati va kunlarini kelishamiz.

– O‘zim hamma darsliklarni ancha avval tugatganimga qaramasdan, yaqinda imtihon topshirdim. Uning javoblari bir oydan keyin chiqadi. Shu sabab faqat menga ishongan va til o'rganishni istaganlarni taklif qilaman.

– Tajribam nol emas, anchadan buyon yordamchi o‘qituvchiman. O‘zimga ishonmasam e‘lonni yozib ham o‘tirmasdim.

– Kurs narxi: 200 ming so‘m. Va darslar 5-fevralda boshlanadi. Murojaat uchun: @Xayitova_Shahlo

@quyoshtaraflarda

Tys da konuşamadagi ustozlar ham mening Quyosh qizi ekanimni bilishdi.

​O'zbekcha ilmiy asarlarda quyidagicha holat kuzatiladi: yo kitob juda ilmiy bo‘lib ketadi yoki juda mujmal va tushunarsiz chiqadi. Shunga qaramay o‘zbek adabiyoti tanqidi umuman tanqid haqida ikki og‘iz yozmoqchiman.

"Naqd» so‘zining bosh ma’nosi - «saralamoq», ya’ni yaxshini yomondan yoki aslni soxtadan ajratish dcmakdir. «Naqada» o‘zagidan kelib chiqqan tanqid istilohi muhokama qilmoq, tekshirmoq, o‘rganmoq, nimaningdir haqqoniyligi va to‘g‘riligini isbotlamoq, yutuq va kamchiliklarini aniqlash, badiiy asarni baholash, izohlash kabi ma’nolarni ifodalaydi.
Taniq yunon tilida "stirike" so‘zi bilan ifodalanagan va birinchi marta rus tilida Kantemir 1799-yilda "kritika" shaklida taomilga kiritgan.

V.G.Belinskiy talqinicha tanqid «hukm qilmoq», keng ma’noda esa, mulohaza bildirmoq, fikr yuritmoq ma’nolarida qo‘llangan. Shu sababli tanqid faqat san’at va adabiyot asarlarigagina xos bo'lmay, turli fanlarga, jumladan, tarix, axloq va boshqa sohalarga ham taalluqlidir. Demak, tanqid tushunchasi doirasining kengligi uning hayotdagi barcha hodisa-voqealarga tegishli ekanini ko'rsatadi. Shu jihatdan tanqid hayotning qaysi bir sohasiga tegishli bo‘lsa, o‘sha jabha nomi bilan ham atalishi an’anaviydir.
Masalan teatr va kino tanqidlarini bunga misol qilib ko‘rsatish mumkin.

Badiiy adabiyot muammolariga daxldor tanqid adabiy tanqiddir. Chunki adabiy tanqidning qiziqish doirasini so‘z san’ati - badiiy adabiyot tashkil etadi. Hozirgi tushunchamizdagi o‘zbek adabiy tanqidining shakllanishi o‘zbek vaqtli matbuotining tug'ilishi va rivoji bilan chambarchas bog‘iqdir. XX asr boshlarida o‘bek vaqtli matbuotida adabiy tanqidlarini aloqador bo‘lgan ilk adabiy taqrizlar bosilib chiqqan. Tanqid haqidagi ilk maqola ham "Sadoyi Turkiston" gazetasida Ahlullo Xaybullo o‘g‘li tomonidan yozilgan.

Tanqid bu adabiy asarni faqat yomonlash emas, ayni paytda uning kamchilik va yutuqlarni aytish, badiiyatiga baho berishdir. Adabiyotshunos bilan tanqidchi o'rtasida ma'lum farqlar mavjud. Bu haqida ilmiy tilda uzun yozmasdan dolzarb farqlarini sanab beraman: adabiyotshunos, asosan, ilmiy tafakkur maydonida, tanqidchi esa ilmiy-publitsistik va badiiy tafakkuming mushtarak maydonida harakat qiladi; adabiyotshunos fundamental muammo va xulosalar ustida, adabiy tanqidchi esa jonli adabiy jarayon ustida so‘z yuritadi; adabiyotshunos mutaxassislar va soha talablarini nazarda tutadi, adabiy tanqidchi esa ommaga qarab so‘zlaydi; shu kunning estetik talablariga alohida e’tibor beradi. Lekin adabiyotshunoslik va tanqidchilikni bir-biridan ayro tasavvur etish mumkin emas. Ular bir-birini to‘ldiruvchi unsurlardir.

Hammasini xulosalaydigan bo‘lsak, adabiy tanqid bilan shug'ullanuvchi kishi ayni kundagi kitobxon estetikasi va didi bilan ishlaydi. Tarixiy asarlarga ham adabiyotshunoslik, hozirgi kun nuqtai nazaridan yondoshadi. Kitoblarni baholaydi, sara va yaxshilarni o‘qvchilar uchun tanlab beradi.
Xo‘sh, kunimizda qanday tanqidchilar faoliyatida qaysi jihat ustun? O‘zbek tanqidchiligi qanday holatda? Bu to‘g‘risida kelasi postimda gaplashamiz. Post "O‘zbek tanqidchiligi tarixi" kitobi asosida yozildi.

@quyoshtaraflarda

Adabiy tanqid haqida post yozgim keldi.

Xohlaganlar reaksiya qolidirishi mumkin.

​Yana bir ajoyib kunim gaqida

Kecha TYS (Türkçe yeterlilik sınavı) bo‘ldi. Men esa 2025-yildagi barcha omadsizlik va omadimni bir kunda yashab qo‘ydim. O‘zi bir hafta oldin uqum buzildi va gripdan zo‘rg‘a tuzalib keldim. 26-da esa ertalabdan, bir soat oldin borganman va shunga qaramay pasportim taksida qolib ketgan. Buni esa to'qqiz bo‘lishiga o‘n bir daqiqa qolganda bildim.

Pasportsiz imtihonning eshigidan kirib bo‘lmaydi. Agar yonimda sinfdoshim bo‘lmasa o‘zimni yo‘qotib qo‘yardim. U muammoni ikki daqiqada hal qilib berdi va taksichi 25 daqiqida pasportimni qaytarib olib keldi. Soat o'ngacha belgilangan xonaga kirib bordim. Ichkarida vaqt ham suvday oqib ketarkan.

Albatta imtihon oson bo‘lgani yo‘q. Har safar kiradiganlar ham qiynalishganini aytib chiqishdi. O‘qishga kirganimdan keyin boshqa bironta imtihonga qatnashib ko‘rmagan ekanman. Odamlar juda ko'p edi. Tashkilotchilik ishlari yaxshi qilinmagan, narsalarni qo‘yish va olish uchun soatlab navbat paydo bo‘lib ketdi.

Sakson dollar to‘lagan qatnashchilarga ichish uchun suv ham berilmadi. Ammo, imtihon qog'ozlar, qalamlar ancha sifatli berildi. Okuma va dinleme matnlari ham xuddi shunday. Imtihon natijalari esa bir oydan keyin chiqadi. Bizni oldinda konuşma kuni kutyapti.

O‘zimning ham o‘qituvchilik qilish istagim bor deb yozgandim. Hozir individual o‘qish uchun ikkita o‘quvchim bor. Ular bilan ishlashni fevraldan boshlaymiz. Agar talabgorlar bo‘lsa online ham bitta guruh ochmoqchiman. Hozircha shular yetarli bo‘ladi. Yozdan boshlab guruhlar va o‘quvchilar sonini ko'paytiraman. Siz ham individul o‘qitmoqchi bo‘lsangiz men bilan bog'laning: @Xayitova_Shahlo

Postga kecha ustozim bergan konvertchalar rasmini joylayapman.

Quyosh qizi

@quyoshtaraflarda

Hatto fevral kelmasdan bahorni so‘ngra lolalarni sog‘indim.

Yo'qotishni istamagan ayolingni aslo yo'qligingga o'rganib qoladigan qadar yolg'iz qoldirma. Agar sevsang oddiy mojarolardan keyin unga qo'ng'iroq qilmaslik bilan jazolama. Mag'rurlik qilma. Bir ayol bir erkakning ovozini eshitmaslikka ko'niksa, undan keyin eshitishga toqat ham qila olmay qoladi. Chunki ayol kishini ushlab turgan narsa qanchalar sevilgani emas, qanchalar sevganidir. Sen qanchalar sevsang sev, uning sevgisi tugaganida hammasi tugadi demakdir.

©salimov_blogi

@quyoshtaraflarda

Seni de kaderime yazan,
Yazdığı gibi siler en azından.

Aslida yomg‘ir bilan to'kilib tushayotgan paytingizgina haqiqatdan mavjud ekanligingizni his qilasiz. Dard chekmoq – yashayotganlikning belgisi. Odamda miya yo‘q bo‘lsagina o‘ylamaslik mumkin bo‘lardi.

​Boshida katta tavakkal qildim. Ya‘ni kanalda auksion o'tkazsam qo‘yilgan kitob sotilishini ham, sotilmasligini ham yoki auditoriya qanday qabul qilishini bilmasdim.

Lekin tushungan va qo‘llab-quvvatlagan insonlar bo‘ldi. Mohichehra A‘zam, Ilhom Salimov, Muhiddin Nidolarga alohida tashakkur aytaman.

Bilasiz, kanalim bookblog va bu yerda har kuni kitob qo‘yib narx aytolmaymiz. Kelasi savdolar @quyoshli_kitoblarr da bo‘lib o‘tadi. Bugundan a‘zo bo‘lib qo‘yishingiz mumkin. Hozircha faqat turkcha kitoblar joylaganman.

Katta kitoblarni shu yerga qo‘yamiz. Va har bir auksion oldi e‘lon qilib boraman. Albatta, tez-tez emas, bunday katta voqealar sanoqli kunlardagina sodir bo‘lg‘usidir.

Kanalda @doctorsmind bilan qilgan hamma tanlovlarimiz kitobi yetib borgan. Auksionga esa faqat kam, deyarli topilmaydigan nashrlar qo'yiladi. Hamkorlik uchun @Xayitova_Shahlo ga yozishingiz mumkin.

@quyoshtaraflarda

​#tundaliklar_ruknidan

Kechasi yozadigan odatim bor edi. Hozir ham yozib turaman. Hozir ham qandaydir savollar qiynaydi va ularga javob topishga urunaman. Hozir ham tashvishlarim bor va ular kun o‘tgan sari oshib boryapti. Hozir ham kitob o‘qiyapman-u, lekin ular haqida avvalgidek yozmayapman. Hozir ham kitob sotib olyapman, ammo ularning video yoki rasmi bilan maqtanmayapman.

Salimov yozganlari rost edi. Menda ham shunday bo‘lgan. Lekin, Lekin men ham kuni kelib yomon vaziyatdagi odamni payqamay qolishim mumkin.
Masalan, ko‘chada yig‘layotgan kishini(bir qizni) ko‘rsangiz nima qilasiz? Men har doim borib uni bag‘rimga bosgancha yupatishni istayman. Ammo qo‘limdan kelmaydi. Indamay va jim, xuddi boshqalar kabi temulgancha o‘tib ketaman. Inkor etmang. Hammamiz bir xil va judayam ko‘r insonlarimiz.

Tez-tez takorolab turganimdek: yonimizdagi kishining ichidan nimalar o'tayotganini, ko'zlarida nima aks etganini bilmaymiz. Balki u xafadir, balki alamzadadir, balki hammasiga tupurgan, balki ichidan nurab boryotgandir. Balki umidlari puchga, xayollari sarobga evrilayotgandir. Hatto so‘rash ham shart bo‘lmaydi. Ba‘zan unga bir qarash, og‘ir nafasini eshitish kifoya qiladi. Shunchaki eshitish va bemaza latifa so‘zlab berish ham unga katta yordam berishi mumkin. Lekin biz ko‘rmiz va hech nimani payqamaymiz.

Men bulardan qo‘rqamanmi? – Aslo yo‘q. O‘sha tun: O‘lib qolaman deb o‘ylagan tunimdan boshlab hech biridan qo‘rqamadim. Bari juda oddiy va sodda: Eng so‘ngida o‘zingiz qolasiz. Alamlisi esa bariga qaramay biz ijtimoiy yaratiqmiz va doim insonlar orasida bo‘lishga intilamiz. Qay bir tariqa yo‘l bilan bo‘lmasin mavjudligimizni isbotlagimiz keladi. Hammasidan ham biz bir-birimizga judayam muhtoj kishilarmiz.

Sal avval eski postimni esladim. Xuddiki kecha yozganman va hech narsa o‘zgarmagandek tassurot uyg‘otdi. Yagona farq juda xatolar bilan tartibsiz yozilgan ekan. Biroz tuzatishga majbur bo‘ldim.
Sizlarga shuni aytamanki: ... Yo‘q hech narsa demas ekanman. Bironta gapim yo‘q.

20chi va 21chi yanvar tunlari yozildi.

@quyoshtaraflarda

va inson meningcha tuyg'ularini emas mantig'ini, aqlini eshitishni boshlaganida haqiqiy dunyo bilan qarshilashdi. Chunki bu payt kurash tamoman bitgan va ortiq jiddiy va haqiqiy dunyo bilan yuzlashgan bo‘lasiz.

@quyoshtaraflarda

Eng yaxshi ko‘rgan asarim shu)

​#turk_tili_sevgisi

Bilasizlar turk tili bilan anchadan beri shug'ullanaman. Lekin yozda ko'p narsani unutgandim, boshqa narsalar bilan chalg‘idim. Shunga qaramay boshlagan ishimni davom ettirish, sertifikat olib qo‘yish uchun qayta o‘qishim kerak edi. Toshkentdagi o‘quv markazlariga, bir nechta o'qituvchilarga borib ko‘rdim. Aksida olib o‘qituvchimning menga mos guruhi yo‘q edi.

Shunday payt tasodif meni Muattar bilan qarshilashtirdi. Uning guruhiga hech narsadan xabarsiz, o‘zi haqida, hatto kanali haqida bilmay qo‘shildim. Ammo tez fursatda tushundimki, men qalb ustozimni topibman. Muattar faqat turk tili o‘qituvchim emas, do‘stim, sirdoshim, judayam yaqin kishimga aylanib ketdi.

Biz uzoq bo‘lmagan vaqt ichida maza qilib dars qilish, tilni sevish, imtihonni ham bayramga aylantirishni (-Imtihon men uchun bayram, deb to‘g‘ri aytishgan) o'rgandik. Hozir o‘zim ham yordamchi ustozman: vazifa tekshiraman, kichkina guruhlar imtihonini olaman. Kelasi oydan boshlab esa o‘z o'quvchilarimga ega bo‘lishni va birinchi gurhimni ochishni istayapman.

Hozir TYS imtihoni arafasida turibmiz, kanalda ham uzun postlar kamaygan. Lekin yaxshi natija uchun ishonchim komil. Shu kunga qadar ancha mehnat qildik va ruhan tayyor bo‘lib bordik. Barchasi uchun Muattarga rahmat aytmoqchiman.
Aslida bu postni bir oy keyin yozishim kerak edi. Ammo, yaxshi narsalarda shoshqoloqligim bor. Cho‘zib o‘tirgim kelmadi.

Yozib boshlagunimcha bir dunyo gap o‘ylagandim. Lekin endi tilim, yo‘q qo‘lim klaviaturalarni topolmayapti. Bizning guruh va darslarimiz oltin edi. Judayam sog'inaman hammasini. Ayniqsa Hasan va Visola. Hasanning "Jon qutqaruvchi"ligi Visolamizning ajoyib e-postalari bir umrlik xotira.

Hocam yangi guruh ochyapti ekan. Darslar vaqti va narxlar haqida kanalida batafsil yozilgan. Men takrorlmadim va bu imkoniyat haqida sizlar bilan ham bo‘lishamoqdaman. Haqiqiy turk atmosferasini istaganlar uchun ajoyib imkoniyat. p/s Judayam qizg‘onsam ham yozdim. Necha oydan buyon ortga surgan ishim bugunga nasib qilgan ekan. Muattar, sizni yaxshi ko‘ramiz.

@quyoshtaraflarda

Lahzada sevgimiz qaridi,
Sochlarini bo‘yar uning tun.
Ne g‘amki visoling aridi,
Daf’atan men sevilmagan kun.

Avvalambor barchaga Assalomu alaykum.

Yaqin kunlar ichida kanalga tashrif aylagan yangilarga xush kelibsiz deyman. Odatda doim uzun post bo‘lardi. Hozir Yanvar so‘ngidagi TYS imtihoni, o‘qishdagi yakuniylar sabab kamroq yozyapman. Ammo butunlay ketib qolish niyatim yo‘q.

Sizlarga kanalni tanishtirish uchun shu postni joylayadim. Bular qayerda ekanligingizni his qilishga ancha yordam beradi va Quyosh taraflarda, Quyosh Qizi bilan qolishingizni ta'minlaydi. Umid qilamanki, o‘qib chiqasiz.


1. 2024-Yilningning eng kuchli iqtibosi: https://t.me/quyoshtaraflarda/2488

2. Yilning eng jasur posti :https: //t.me/quyoshtaraflarda/2536

3. Yilning eng mashhur posti aslida mana shu: https://t.me/quyoshtaraflarda/2713 (72ta ulashish, 9.9k+ ko‘rish)

4. Yilning eng kuchli she‘ri: https://t.me/quyoshtaraflarda/2840

5. Yilning yagona va eng shov-shuvli podcasti: https://t.me/quyoshtaraflarda/2911

6. Yilning eng kulgili posti: https://t.me/quyoshtaraflarda/2981

7. Yilning eng qalin va katta kitobi:
https://t.me/quyoshtaraflarda/3123

8. Yilning eng yaxshi kitobi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3167

9. Yilning eng sevimli kitobi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3201

10. Yilning eng yaxshi taqrizi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3473

11. Yilning eng muhokamali posti: https://t.me/quyoshtaraflarda/3529 (bu taqriz boshimda ne savdolar solmadi)

12. Yil kashfiyoti: https://t.me/quyoshtaraflarda/3707

13. Yilning eng g‘amgin kitobi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3728

14. Yilning eng kulgili kitobi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3946 (aslida bunday emas, ammo kitobdan shu qadar maza qildim-ki, buni tasvirlab berolmayman)


@quyoshtaraflarda

Balki qalbimizni tinglashni istamaganimiz uchungina musiqani tanlarmiz. Ba‘zi ohanglar esa yurakning eng chuqur nuqtasiga qadar yetib boroladi.

https://t.me/quyoshtaraflarda

Shoir(yozuvchi)ni sevib qoling. Lekin turmushga chiqmang.

#hayot

Yaxshi ustozlar kam bo‘ladi, Yaxshi odamlar ham kam bo‘ladi. Agar ularni uchratib qolsangiz asrashga, avaylashga urining. Zero, ajoyib kunlarning birida ular nafas olmay qo‘yishlari mumkin.

Dilmurod Xoldorov ustoz oxirgi darsimiz kuni kanalimga qo'shilgandilar. Boshqa bookblogerlarni ham tavsiya qiludik, feysbuklarini qayta ochib bergandik. Eng asosiysi, ustoz "Taxtlar o'yinini" o‘qib ko‘rmoqchi edilar. Nasib emas ekan. Bunaqa domalarni uchratish juda qiyin. Endi o‘zimni juda g‘alati his qilyapman.

"Yashaganlar yashayveradi, oshini bir amallab topadi. Ammo o‘lganlarga qiyin". Onam tez-tez shu gapni aytib turardi.

@quyoshtaraflarda

​Universitet hovlisi. Darslar kunduzgi smenlar uchun endigina tugagan mahal. Hamma o'quv binodan chiqib ko'cha darvozasi tomon otiladi yoki ayrimlari orqa hovlidagi oshxonaga juft-juft bo'lib yo'l oladi. Ikkita alohida fakultet binolari orasi biroz uzoq, qoq o'rtadan kichik ariq o'tgan bo'lib, ko'cha eshikning kiraverishidan ariqchaning chap tomoni biroz balandroq ko'tarilgan sath, qiyalikning yerlik qismiga tollar o'tqizilgan. Ular bahorda chiroyli, kuzda ham, yoshlarini bilmayman, keksa bo'lishsa kerak. Shu qator ketgan tollarning tagiga qator qilib o'rindiqlar o'rnatilgan. Xayol surib o'tirishga yoki kitob o'qishga ayni ma'qul joy, ammo dars paytlaridan boshqa mahal hamisha gavjum, talaba zoti bemaza qovun urug'iday ko'p. Kimlaridir biladi nega bu yerdaligi sababini, kimlaridir yo'q, kimlaridir omadli adashganlar, kimlaridir omadni ham adashtirgan.

Shuncha g'ala-g'ovurga qaramay eng chetdagi o'rindiqda o'tirgan ikkitasining suhbati tinmaydi, butun borliq ularni chetlab qo'ygandek, yoki ular butun borliqni chetga chiqarib qo'ygan. Termulishib, nafasi bo'g'ziga tiqilib-tiqilib, entikib gaplashishadi, bir so'z bo'lmagan taqdirda ham ular bir-birini tushunishini tashqaridan ham bilish mumkin bo'lardi...

Kuzning eng oxirgi oyi, noyabrni tashqi olam uchun bag'ishladim. Telefonni chetga olib qo'yib tashqariga chiqdim, ko'p joylarni kashf qildim, oldin e'tibor bermagan ko'p narsalarimga qarab ko'rdim, iloji boricha yuzma-yuz muloqot qilib ko'rdim odamlar bilan. Tarmoqda tanishgan juda ko'plab tanishlarimni tashqarida ko'rishishga taklif etdim. Bir narsaga amin bo'ldim: hech qanday suhbat yuzma-yuz gaplashishning o'rnini bosolmaydi! Lekin men gapirmadim, men faqat eshitdim, tingladim. Ularning og'riqlarini his qilishga urindim, og'irlarini ustimga ortqilab ko'rishga, salmog'ini o'lchab ko'rishga urindim. Gapirmadim. Men endi gapiraman. Mening matnlarim gapiradi.

Tashqarida hamon odamlar bor ekan. Boshqalar ham bor ekan, tirik ekan, ijtimoiy tarmoqlardagi hisoblarning egalari tirik odamlar ekan! Bitta shaharda, bitta universitetda, hatto bitta guruhda bo'la turib biz bir-birimizni uchratmaymiz, payqamaymiz, tanimaymiz. Har qachon yonma-yon, biroq begona... Ha, odamlar yashayabdi. Yolg'iz yashayabdi, yolg'iz o'zi tirikligini o'ylagan holda yashayabdi, chunki boshini ko'tarib qaramaydi atrofga.

Ammo shuncha jonli suhbatlarda bo'lganimga qaramay xulosalarim juda farq qilarli bo'lmadi. Odamlar... Ular bir xil ekan, ko'pchiligi. Ularning muammolari bir xil, orzulari bir xil, qurbonliklari bir xil, umidsizliklari bir xil, kurashlari, taslimiyatlari o'xshash. Meni doim bir savol qiynardi: kimsa yomon bo'lib tug'ilmaydi, lekin qaydan keladi badfe'l odamlar? Men endi ularning qanday tug'ilishini ko'ryapman, yaxshilarning qanday o'lishini ko'ryapman. Avvalboshda hayratlanarli edi, endi esa boshqacha bo'lishi mumkinmasdek qabul qilyapman hammasini. Kun kelib ularning biri bo'lishimni ta'kidlashsa ham hayratlanmayman endi...

#tundaliklar_ruknidan

– Uxlashmi? Uyqu baxtiqarolar, xastalarning nasibi, oyi. Butun ruhi bilan yashayotgan baxtiyor insonlar nechun uxlasin?

"Muhabbat simfoniyasi" Rashot Nuri Guntekin

Yarim tundan oshgan payt. Ikki kunlik uyqusilikdan keyin sarmast ahvolda uchinchisiga ham yetib keldim. Qishning sovuq va uzun kechasida, nihoyat mutolaa zavqini qayta his qilyapman. Mendan baxtli kim bor hozir?

@quyoshtaraflarda

Hozir bir kitob o‘qiyapman. O'rtacha, balki yaxshi kitobxon nazdida "rasvo"dek ko‘rinishi ham mumkin. Lekin unda shunday jumlalar bor ekan. Taxminan yozaman: –Haqiqat kalta ko‘rpaga o‘xshaydi. Qancha tortganing bilan oyog'ing ochilib qolaveradi".

Hayotda kishi yolg‘on yoki illuziyaga ko‘p berilishi mumkin. Ammo haqiqatdan qochib bo'lmaydi. U kalta ko‘rpadek oyoqlarni ochib qo‘yaveradi.
Ba'zi munosabatlar bizga butun boshli shirin illuziya yaratishi mumkin. Biz eng yaqin, usiz o‘laman deb bilgan kishimiz bizni hech qachon tushunmagan bo‘lib chiqadi. Tushunsa ham qisman, yokida o‘zini tushungandek ko‘rsatgan bo‘ladi.

Hamma narsa kabi haqiqatni ham nisbiy deyishgan. Xuddi shunday, u juda nisbiy narsa. Lekin shuni biling-ki, sizning haqiqatingizga mos kelmasa, u siz uchun yolg'on va soxta. Shaxsiy munosabatlarda xuddi shunday.
Eng katta fojelik esa judayam uzoq muddat shu kabi aldovlar bilan yashash va uning aslini kech anglab yetish. Ammo anglash mavjud ekan. Uni kech ham deyolmaymiz.

Mening anglaganim va haqiqatim shuki: Siz yaqin deb bilgan kishingizga hech narsani gapirishda yoki haqiqiy ahvolingizni bildirishda xijolat bo‘lmasligingiz kerak. Yashirdingizmi, gapirolmadingizmi, tamom u sizga yaqin kishi emas.

Rostakam qadrdonlardan hech narsa yashirilmaydi. Ular sizning holatingizdan, garchi aytmasangiz-da yaxshi xabardor bo'lishadi, olgan har bir nafasingizni bilishadi. Qancha siqilsangiz ham, yig‘lasangiz ham yelka tutishadi. Eshitganda esa minnat tugul, bezor ham bo‘lishmaydi.

Yil o'g'ir o'tganligi haqida ko'p gapirdim. Kanalda emas, balki o'z-o‘zimga buni ko'p ta‘kidladim. Yozda bir yomon ahvolda qop ketdim. Aslida yomon emas, lekin ahmoqona. Odatda shunday ahmoqgarchiliklardan ko‘p qilin turaman. Lekin u eng haddi a‘losi edi. Xullas, dabdala vaziyatda edim. Ko‘zimga hech narsa ko‘rinmasdi. Yig‘ib qo‘ygan ancha-muncha kitoblarim bor. Hammasini sotaman ded qaror qildim.

Lekin menga yordam berishdi. Kitoblarimni sotishimga yo‘l qo'yishmadi. Bu voqeaga katta ahamiyat bermagan ekanman, ammo mana shu postni ko‘rganimdan keyin, haqiqiy do‘stlarni topish pul va boylik topishdan ko‘ra muhimroq ekanligini tushundim. Yaxshiyam borsizlar deyman, yaxshiyam sizlarni uchratdim. Hayot menga opa yoki singil bermagan, buning o‘rniga judayam ko‘p yaxshi odamlarga yo‘liqtiradi. Borligingiz uchun baxtliman. Siz uchun yashashsam arziydi. Rahmat.

p/s bu postdagi kamchiliklar uchun uzur so‘rayman. Silliq yozilmadi. Ozroq mazam yo'q. Diqqat bilan yozolmadim va tahrir ham qilolmadim. Lekin yozmaslik ham qo‘limdan kelmasdi. 05.01.25 Soat 22-23 atrofida.

@quyoshtaraflarda

To‘rt yildan beri shiorim shunday: Baho uchun yalingandan ko‘ra, o‘sha fandan qolib ketgan afzal.

"Izlam" to‘plamining birinchi taqdimoti men uchun boshqacha xotirlar bilan esda qolgan. O‘shandagi tadbirga eng yaxshi ko‘rgan bookblogerlarimning taklifiga ko‘ra borgandim. Birinchi qatnashgan tadbirim ham mana shu bo‘lgan. Bu haqda kanalda juda ko‘p gapirganman.

Oradan ikki yil vaqt o‘tib, bugun mening o‘zimga ham taklifnoma keldi. Hozir deyarli barcha tadbirlardan shunga o‘xshash takliflar kelsa ham, bunisiga chin qalbimdan quvondim.
Quyosh ahli, sizlar ham albatta keling. Kutaman. Taklifnomani boshqalarga ham yuboring.
Bir quchoq mehr ila Quyosh qizi.

@quyoshtaraflarda

Bugun reklamalar kuni qilamiz:

reklama va hamkorlik uchun: @quyoshli_rek

Quyosh Qizining dunyosi: https://t.me/+pOhDZLNrrxtjZDBi

Turkcha orginal kitoblar manzili: @quyoshli_kitoblarr

Musiqalarim: @sokinlik_me

Kitoblarim: @kutubxonam_me

She‘rlarim: @Quyosh_qiziii

p/s menimcha hech narsa qolib ketmadi.

@quyoshtaraflarda

​Tunlarim tong boʻlar seni oʻylanib,
Seni oʻylab, mening boʻlar kech kunim.
Sening mendan boshqa hammalaring bor,
Mening sendan boshqa yoʻqdir hech kimim.

Darvoqe, senim ham yoʻqsan-ku mening,
Seni hech meniki demaslar endi.
Yurak - mavhum bir baxt...Yurakdan boshqa
Hech birov meniki emaslar endi.

Oyoqlarim menga bosh egmas sira,
Oyoqlarim meni senga sudraydi.
Judolik libosin ustimga ortib
Ruhimda sadoqat mudraydi.

Yurakda sayraydi majruh bir bulbul
Behuda axtarib qiygʻos hislarni.
Gulim...dilim...shu ham hayot boʻldimi,
Xudo rahmat qilgan boʻlsin bizlarni.

Matnazar Abdulhakim

@quyoshtaraflarda

Hayat bu her zaman güldürmez ki,
He acı insanı öldürmez ki.

***

Siz ko‘ngil qo‘ygan ayol dono yo befahm, sohibjamol yo xunuk, badavlat yo kambag‘al bo‘lsa ham, uning sizga baxsh eta oladigan yoki bundan sizni mahrum qila oladigan bitta narsasi bor: bu uning yuragi.

U sizga o‘zining butun xusnini, butun kamolotini sotishi mumkin, biroq uning muhabbati bir xazinadirki, uni pulga sotib olib bo‘lmaydi. U bebaho.

– Buning evaziga ayol sizdan ozgina narsa so'raydi, - sizning boqishlaringizda sadoqat barq ursa, unga gapirganda ovozingiz muloyim chiqsa bo‘lgani, garchi u fikrlaringizni va shuhratparastlarcha intilishlaringizni tezda idrok etolmagan taqdirda ham, yuragingizga nafrat-u nopisandlik o‘rnashishiga yo‘l qo‘ymasangiz bas.

– Muhabbat - ayol sizga arg‘umon eta oladigan yagona narsadir, biroq o‘sha yagona narsa hatto o‘limni ham tan olmaydi, shuni unutmang. "Baxtiqaro Kerri" Teoder Drayzer

...va ma'lum bir lahzada bir ayolni yoʻqotish barcha ayollarni yoʻqotishni bildiradi. Degan ekan Murakami.

@quyoshtaraflarda

Qachondir hammasiga kim sabab erishishding deyishsa men o‘ylab o'tirmasdan: —Otam, deyman.

Ko‘zingizni yuming va tinglang

@quyoshtaraflarda

Yil haqidagi ​umumiy xulosalarim:

Bir yil avval ajoyib sarhisob qilgandim. Uyim-uyim gaplar yozganman. Bu safar 2024 qanday o‘tdi? Nimalar qildim? – Hech narsani bilmayman. Shunchaki tirik yurganimga shukur. Judayam rasvo boshlangan yilim, rasvo ahvolda tugayapti. Qiladigan ishlarim va muammolarim shu darajada ko‘p-ki, men ular bilan birga yashashga o‘rganib ketdim. Har holda kuz va dekabr boshi yaxshi keldi, avgsutning oxirlaridan boshlab hayotim anchayin tartibga keldi.

Hozir bir qancha o‘rgangan narsalarim haqida aytib o‘taman. Undan avval esa yilning o‘ziga xos yutuqlarini sanamoqchiman. Bu yil o‘zim uchun kashf qilgan eng yaxshi yangiligim sayohat bo‘ldi. Kanalda umuman yozmagan bo‘lsam ham (aslida eng muhim narsalarni hech kimga aytmayman. Shunaqa bo‘lishi ham kerak. Baxtli lahzalar faqatgina yashaladi, hikoya qilinganda esa o‘z mohiyatini yo‘qotishi mumkin) uch marta ajoyib sayohatga chiqdim. Uch martasida ham qayta tug‘uldim desam bo‘ladi. Kishiga haqiqiy darsni boshqa joy va odamlar bilan tanishish berarkan. Hech qanday rejalarsiz, biron maqsadsiz boshqa yerlarga ketib ko‘ring. Ba‘zan shunchaki ketish ham yaxshi yechim, hayotingizga boshqa nazardan qarash imkoniyati bo‘lishi mumkin.

Keyingi asosiy o‘rgangan narsam: odamning kitob o‘qiganligi hech narsani belgilamaydi. Agar u tarbiyasiz va qotib qolgan dunyoqarash egasi bo‘lsa mingta tamomlangan kitob shunchaki isrofgarchilik. Undan ko‘ra maklaturani o‘ylagan, daraxtlarga achingan durust. Odamning asl tabiati va illatlarini ba‘zan hech narsa bilan tuzatib bo‘lmaydi. Shu uchun tarmoqlarda ko‘rgan, judayam havas qilgan kishilaringizni yaqindan tanishga ishqiboz bo‘lmang. Chunki biz telegram yo instagaramda ko'rib, eshitib, gaplarini o‘qib, o‘sha kishidan kimnidir yasab olishga moyil bo‘lamiz. Aslida uyam odam, xatolari bir talay ekanligi esdan chiqadi.

Keyingi va eng muhim o‘rgangan narsam bu Pul. -Ha do‘stlar, eng kerakli narsalardan biri mana shu bo‘ldi. Shu yilgacha biron marta uning qiymati va qadrini bilmaganman. Hecha qachon pulga qiziqmaganligim hayotimdagi eng katta xato ekanligini mana shu yil tushundim. Pulga qiziqish kerak, harakat qilish kerak, u hamma narsani bo‘lmasa ham, ko‘p narsani hal qila oladi. Ba‘zan baxt ham berishi mumkin. Kelasi yilning bosh planlaridan qilib doimiy va yaxshi daromadga chiqishni belgilab oldim.

Va bu yil men eng yomon ko‘rgan narsam – yetakchilik va mas‘uliyatni o‘z zimmamga olishni o'rgatdi. Agar majburiyat degan narsa bo‘lmasa bunday qilmasdim. Ammo juda ko‘p marta katta va kichik jamoalarni boshqarishimga to‘g‘ri kelib qoldi. Bu chinakam katta hayotga qadam qo‘yishimga yordam berdi. Jumladan: Kanalimiz a'zolari bilan bir necha bor uchrashuvlar qildim. Bookbloegrlar bilan birinchi "Secret santa"ni tashkillashtirdim, ularni Samoyabooks ochilishiga ham yig‘gandim. Yozdan beri butun boshli kvartira muammolarini hal qilib kelmoqdaman. Yangi marfonda kordinatorman, turk tili guruhimizda konuşma darslarini tashkil qilyapman, ustozimning yangi guruhida yordamchi o‘qituvchiman. Barchasidan uyum-uyum xotira qolmoqda. Hatto, hammasi yig'ilib kasb tanlashimga turtki bo‘lishdi. Xullas bu yil "liderlik" xususiyatimni kashf ettim. Fevral oyidan boshlab rasman o‘qituvchi bo‘laman. (Bu yerda reklama ham mavjud. Kelasi oy Turk tilidan online va offline darslarimga qo‘shilishingiz mumkin)

Asosiydan ham asosiysi esa – Oilaning baridan ustun ekanligi. Shunaqa do‘stlar: eng qiyin vaziyatingizda faqatgina oila siz uchun turib bera oladi.
Turk tilini o‘rganganim, turkcha kitoblar bizneschasini boshlaganim ham yaxshi yutuqlardan biri bo‘ldi. Bu haqida alohida ham gapirdim.
Hammasini umumlashtiradigan bo‘lsam yil judayam rasvo, lekin judayam rangba-rang, aslo unutilmas bo‘ldi. Katta darsni ham aynan mana shu 2024dan olgan bo‘lsam kerak. Hammasi uchun rahmat Hayot deb, Quyosh Qizi yozdi.

@quyoshtaraflarda

An'anaga sodiq qolishni istadim va sarhisob qilaman. 2024-yilda o‘qigan kitoblarim quyidagicha ekan:

Yanvar:
1. "Jinoyat va jazo" Dostoyevskiy
2. "Shaytonning tangriga isyoni" Fitrat
3. "Zaharli hayot yoxud ishq qubonlari" Hamza Hakimzoda Niyoziy

Fevral:
4. "Martin Iden" Jek London
6. "Baxtiqaro Kerri" Teodor Drayzer
5. "Jarayon" Frans Kafka
6. "Yosh Verterning iztiroblari" Gyote

Martda
7. "Anna Karenina" I Tolstoy

Aprelda:
8. "So‘na" Voynich
9. "Kichkina Shahzoda" Ekzyuperi

Mayda:
10. "Abadiyat qonuni" Dumbadze

Iyun:
11. "Taxtlar o‘yini" Martin
12. "Cho‘l bo‘risi" Hesse
13. "Eljernonga atalgan gullar" Kiz
14. "Shimol shamoli shashti" Glattauer
15. "Daho" Saroyan
16. "Latte omili" Bax

Iyul:
17. "Kürk mantolu madonna"

Avgust:
18. "Anna Karenina" II Tolstoy
19. "Javohir" Jon Steynbek
20. "Talaba" Tara Vestover

Sentyabr:
21. "Yeşil gece" Reşat Nuri Guntekin
22. "Javdarizordagi xaloskor" Jerom Slinjer
23. "Onamni asra" Shin Kyong Suk
24. "Tadorik" Shoxrux Usmonip tarjimalari
25. "Olov raqsi" Mohira Eshpo‘latova

Oktyabr:
27 "Kuz simfoniyasi" Sherzod Ortiqov
28. "Shaxsiy xona" Virjiniya Vulf
29. "Son ada" Zülfü Livaneli
30 "Qor qo‘ynida lola" Cho‘lpon
31. "Kirka" Madlen Miller
32. "Atrof to‘la ahmoqlar" Tomas Erikson
33. "Geometrik bahor" Faxriyor

Noyabrda:

34. Sarviqomat dilbarim" Chingiz Aytmatov
35. "Shamolni tutib bo‘lmaydi" Nazar Eshonqul"
36. "Dorian Greyning portreti" Oskar Uayld
37. "Kecha va Kunduz" Abdulhamid Cho‘lpon

Dekabr: – Deyarli hech narsa o‘qimadim

Ro'yxatga iloji boricha taqrizi yozilgan va pichoqqa ilinadigan asarlarni qo'shishga harakat qildim. Nechtadir esimdan chiqarib qo‘yganlarim ham bo‘lishi mumkin.
Mana bu yerda 2022-yil va 2023-yilda o‘qigan kitoblarim ro'yxatini ko'rishingiz mumkin. Umumiy hisobda esa kanal ochilganidan buyon 150 dan ko‘p kitob o‘qibman Avvalgi va maktab vaqtlarim bilan birga hisoblasa bu raqamlar yanada ortishadi. Yilning umumiy xulosalarini allaqachon yozib qo‘ydim. Faqat e‘lon qilish qolgan.

@quyoshtaraflarda

​Tavsiya

Buni yozmasam bo‘lmasdi. Ko‘nglim xotirjam bo‘lishi uchun ham yozishim shart. Xullas turk tili bilan rasmiy aloqalarimni yil boshida boshladim. O‘sha payt tuzuk-quruq o‘qishni ham bilmasdan turkcha kitoblarga juda qiziqardim. Kiyim va kosmetikani yaxshi ko‘radigan dugonamdan chetdan buyurtma usullari va yo‘l-yo‘riqlarini so‘radim. Kitob olib keltirsak bo‘ladimi? Keladimikan, deb o‘yladim. Qarasak iloji bor.

Bookblogim va auditoriyam sabab buni boshqalar bilan ham ulashsam bo‘lardi. Bir-ikki ikkilanishdan so‘ng kanal ochdik. Hech qancha foyda qolmasa ham kitob opkeltirishni boshlab yubordik. Sherigim ham adabiyotga mehr qo‘ygan inson. O‘zimni shundog‘am yaxshi bilasiz. Bizga hech qanday foyda, mijoz degan narsalar qiziq bo‘lmadi. Asosiysi sevgan narsamizni boshqalarga yetkazsak dedik. Shu sabab narxlarga katta e'tibor bermasdan arzonroq yozaverdik. O‘rtada kurs o‘zgardi, Turkiyadagi sharoit sabab kitoblar biroz qimmatladi. Ammo ular bizga to‘g‘ridan-to‘g‘ri Istanbuldan keladi. Shu sababli u darajada baland narx bo‘lmaydi. Tarqatishda pochtadan, Toshkentdagilar uchun metrodan foydalanamiz. Universitetimdan ham olib ketishadi.

Biz kitoblar va mijozlar soniga ham yopishib qolgan emasmiz. Yetarlicha xaridorlarimiz mavjud. Hozir aytmoqchi bo‘lganlarim esa, ancha avval kelib chiqqan bir tushunmovchilik. Abdulaziz aka kanalini reklama qoldirmoqchi edi. Shu bilan nimadir bo‘ldi, reklama qilmadik. O‘rtada shu ishim boshlandi va boshqacha atmosfera hosil qildi. Nega bunaqa bo'lganini bilmayman. O‘sha postni ko‘rgan zahotim yozmoqchi bo‘ldim. Bir tortishay dedim, bir tushuntiray dedim. Natijada esa sukutni ma‘qul ko‘rindi. Indamadim.

Men ham bu ishni boshlagan paytim Salimovga maslahat solganman. Hatto bu kishi ishimni uzoq davom etmaydi degan bo‘lsa ham e‘tibor qilmaganman. Ijodkor odamning qanaqa bo‘lishini bilasiz. Biz kabilarda beqarorlik kuchli. Biznescha esa to‘xtatgani yo‘q. Sekin-sekin bo‘lsa-da davom etib kelyapti. Shunchaki, kitob ulashish ancha vaqtdan buyon orzu qilgan narsalarimdan biri edi. Ko'nglimda bundan boshqa narsa bo‘lmagan. Yuqorida aytganimdek kitoblarga pul topish manbayi deb qarolmaganman. Kanalniyam professional yuritmayman.

Yuqorida link berilgan postni ko‘rib qattiq xafa bo‘lgandim. Ancha vaqt o‘tib ketsa-da o‘zimni yomon his qilib kelaman.
Shu sabab hozir maqsadim boshqachaligini, vaziyat sabab anglashilmovchilik bo'lganini aytmoqchi edim. Asosiysi @bookexpress_uz ni hammaga tavsiya qilaman. Blog juda did bilan yuritiladi. Kitoblar ham ajoyib. Ijtimoiy tarmoq – katta maydon. Hammaning o‘z kuzatuvchisi, muxlislari, auditoriyasi bo‘ladi. Mana shu online do‘londan kitob olishingiz mumkin. Shunday qilsangiz jud xursand bo‘laman.
Kim bilsin, balki mendan ham xato o‘tgandir. Ayni payt fikrlarimni qanchalik to‘g‘ri tushuntira olganimni bilmayman. Lekin bori shu edi. Hammaga rahmat.

@quyoshtaraflarda

Biz butun umr o‘zimizni va bir-birimizni aldab yashaymiz. Kitoblar va kinolar reallikdan qutilishning bir vositasi xolos. Ammo kitob tugasa, suhbat bitsa, film yakunlansa, chiroqlar ham u bilan birga o‘chadi. Keyin bo‘m-bo‘shlik.

Yilning eng diqqatli postlariga ro'yxat tuzib chiqmoqchi bo‘ldim. Avvalgi yillar hech o‘xshamagan.

1. Yilningning eng kuchli iqtibosi: https://t.me/quyoshtaraflarda/2488

2. Yilning eng jasur posti :https: //t.me/quyoshtaraflarda/2536

3. Yilning eng mashhur posti aslida mana shu: https://t.me/quyoshtaraflarda/2713 (68ta ulashish, 9.5k+ ko‘rish)

4. Yilning eng kuchli she‘ri: https://t.me/quyoshtaraflarda/2840

5. Yilning yagona va eng shov-shuvli podcasti: https://t.me/quyoshtaraflarda/2911

6. Yilning eng kulgili posti: https://t.me/quyoshtaraflarda/2981

7. Yilning eng qalin va katta kitobi:
https://t.me/quyoshtaraflarda/3123

8. Yilning eng yaxshi kitobi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3167

9. Yilning eng sevimli kitobi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3201

10. Yilning eng yaxshi taqrizi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3473

11. Yilning eng muhokamali posti: https://t.me/quyoshtaraflarda/3529 (bu taqriz boshimda ne savdolar solmadi)

12. Yil kashfiyoti: https://t.me/quyoshtaraflarda/3707

13. Yilning eng g‘amgin kitobi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3728

14. Yilning eng kulgili kitobi: https://t.me/quyoshtaraflarda/3946 (aslida bunday emas, ammo kitobdan shu qadar maza qildim-ki, buni tasvirlab berolmayman)

15. Yilning eng sovg‘alarga boy oyi: dekabr. Ammo bittayam kitob o‘qimagan oyim ham shu bo‘ldi.

@quyoshtaraflarda

Kanalning bir yillik o'sishi mana shunaqa ekan.

Ertaklar yaxshilikka yetaklar yoxud miyamizga singdirilgan illuziya

"Zumrad va Qimmat" yoshligimizdan miyamizga singdirilgan ertak. Uni shu qadar ko‘p eshitganmiz-ki, syujet tomirlarimizgacha singib ketgan. Multifilmlarigacha juda ko‘p marta tomosha qilganmiz. Yangi tug‘ulayotgan avlodlarimizgacha shu ertakni o‘rnak qilib ko'rsatamiz. Ammo undagi asl ma‘no va mohiyat nima? Ertak ming yillardan buyon bizga nimani targ'ib qilmoqda? Nahotki odamning qadri faqat "muloyimmushukligi" bilan o‘lchanadi? O‘z fikrini erkin bildirish jinoyatmi?

Zumrad o‘gay qiz – uydagi bor ishlarni qiladi, ota-onasining gapini ikki qilmaydi, gap qaytarmaydi, kim nima desa shunga rozi bo‘ladi. Qimmat esa onasining arzandasi. Hech narsa qilmaydi. Hamma xohishlarini erkin bildiradi. Yangi kiyim so‘raydi, sovg‘a istaydi va hk. Zumradni uydan haydab yuborishsa ham u taqdiriga ko‘nib ketadi. Boshqa kampirnikiga borib, uning xizmatlarini bajo keltira boshlaydi. Ertak so‘ngida esa hamma xizmatlari uchun bir sandiq tilla bilan mukofotlanadi. Qimmat esa kampirga ham supurgilik qilmagani, har doim aslicha bo‘lgani sabab ajdarga yem bo‘ladi. Uning aybi ish qilmasligi, o‘zini boricha tutganligi, xohishlarini boshqalar uchun qurbon etmaganligida edi.

Multikda ham Qmmat juda badbashara tasvirlanadi. Hamma bosh qahramonlar va malikalar misli ko‘rilmagan darajada go‘zal va benuqson bo‘ladi. (Hayot esa bu reallik. Unda badbasharalar ko‘p) Yaxshi bo‘lish uchun birinchi navbatda chiroyli, keyingisida esa yumshoq va indamas bo‘lish kerak. Bolaligimizdan boshlab miyamizga singdirilgan va bizdan talab qilinadigan yagona kriteriya ham aynan mana shular. Yosh qiz boshqa joyga kelin bo‘lib bordimi hayoti yaxshi davom etib ketishi uchun ko‘zlari ko‘r, tili soqov, qo‘llari supurgi bo‘lishi kerak. Yo‘qsa u uchun hammasi tugaydi. Qaytsa uyiga sig‘maydi, o‘zi qolsa yolg‘iz yashab ketolmaydi. Davom etish uchun na kasbi, na shaxsiy daromadi mavjud bo‘ladi.

Hatto "O‘tkan kunlar" dagi Kumush ham taqdir oldida butunlay taslim qiz. Agar tasodif bo‘lmasa Otabek qolib boshqasiga uzatilib ketishi tayin edi. Zaynab esa sevgisi uchun kurashgan, asardagi murakkab xarakterga ega bo'lgan yagona qahramon. Uning kabi bo‘lishi, sevgan ammo sevgisiga javob ololmagan, so‘ngra bu uchun qotillikkacha borish – hamma eplay oladigan xususiyat emas. Asar oxiriga kelib kishini eng larzaga soladigan sahna ham Zaynabning -Men Kumushman, degan joyi.

Qizlar, agar qaysidir qahramondan ulgi olmoqchi bo‘lsangiz o‘zbek xalq dostonlari, kamida "Alpomish"ni o‘qing. Haqiqiy qizlar Barchinoydek, kerak bo‘lsa kurashda erkaklarni ham yiqitadigan, sevgisi, avvalo or va nomusi uchun butun boshli qavmga qarshi tura oladigan bo‘ladi. "Zumrad va Qimmat" dagi kabi maishiy narsalar bilan o‘ralashib yuraveradigan odam hech narsa bo‘lmaydi. Tug‘uladi, tug‘adi, oxirida biron ro‘shnolik ko‘rmasdan o‘lib ketadi. Aytib qo‘yay sizga ertakdagi kabi bir sandiq tilla hech qayerda yo‘q. Uni faqat ishlab topish mumkin. Onangiz ham, buvingiz ham yo‘q tilla bilan qulog‘ingizga lag'mon osishgan.

@quyoshtaraflarda

Yozishlaricha turk tilida sog‘inch va hasrat so‘zlari sinonim ekan. Özlemek=Hasret.

Bugun hayotimdagi eng aziz inson — Onamning tug‘ulgan kuni edi. Hammamiz: akamlar, yangamlar har xil narsa sovg‘a qildik. Ular orasida juda qimmatbaho, allambalo ko‘zli uzuk ham bor edi. Ammo men uchun eng go‘zal ko‘ringani oxirida otam ko'tarib kelgan qip-qizil atirgullar bo‘ldi. Ularning iforini biron narsa bilan almashib bo‘lmaydi, biron narsa.

Har yangi oldi kitoblarimni ham sarhisob qiladigan odatim bor. Bu safar avvalroq berib yuboganim uchun uyga og‘ir yuk ya‘ni ko‘p kitob bilan ketmayapman.

Birinchi rasmda o‘zim bilan olib ketiladigan kitoblarim joy olgan. Ikkinchisida esa Universitet kutubxonasiga bermoqchi bo‘lganlariim)) Yana bir nechta asar qo'shmoqchi bo‘ldim-u, ko'nglimdan chiqqani shular ekan. Mana bu rasmda esa bo‘yimgacha teng bo‘lgan kitoblarimni ko‘rish mumkin.

p/s sizchi? Bu yil qanday kitoblar yig‘dingiz? Nimalar o‘qidingiz? Yil qanday tugayapti? Biz bilan ham bo‘lishing.

@quyoshtaraflarda

​Kanalni ilk ochgan paytimdan beri sovg‘a berishgan. Negadir o'sha vaqtlar hech narsa qabul qilmasdim. Kitob bermoqchi bo‘lganlardan doim qochib yurganman. Ammo 2023-yil kuzidan boshlab juda ko'p marta sovg‘alar oldim, tabriklar eshitdim. Bugun o‘qigan mana bu so‘zlarim esa, ne demek doğru olur bilmem, ama kalbimin en derin yerlerine kadar vardı. Sezen Aksu ila bağlı olan çok hatıralarım var. Onlardan kurtulmak değil, bazı zamanlar geçmişe geri dönmek istiyorum. İşte bu hayat, o hiç de geldiği yerde kalamas ya da artına gidemezdir. Gittikçe hepsi geçecek, yaralar bitecek, acıların tum ağrıları da sonacak. Biz sadece bugünümüzde varız, erkenden ise umut ederiz. Eğer güni gelip ben bu şarkıyı unutmuş olsam, dinlemezsem o zaman gerçekten mutlu olabilirim.

Quyosh qizi

Menga ham "Secret santa"dan sovg‘a keldi. Bu safar turk tili guruhimiz bilan birga o‘ynagandik. Tasodif sabab men ustozimga tushibman. Pushti rang kolleksiyasi va atrgul barglari judayam yoqdi. Tashakkur aytaman Muattar. Siz haqingizda imtihondan keyin yozmoqchi edim. Lekin bunga imkon qoldirmadingiz deymi? 😅
Ahli Quyosh, "Mansuriya" xalqiga bu yerdagidan ham mashhur bo‘lsam kerak)

@quyoshtaraflardak

ChatGPT meni shunaqa tasavvur qildi. Orqa fondagi kutubxona, soch uzunligi va unga tushgan Quyosh nurlari, yuzimdagi kulgichlar juda o‘xshabdi. Faqat kesma(cholka) yo‘q.

@quyoshtaraflarda

​Go‘zal narsaning ortida hamisha biron-bir fojia yashirinib yotadi. Eng kamsuqum, eng arzimas bir gulning gullashi uchun ham dunyolar to‘lg‘oq dardini boshdan kechirmoqlari zarur?

"Dorian Greyning Portreti" Oskar Uayld

Botin va zohir, tana va qalb, ichki dunyo va tashqi ko‘rinish, yashash va kun ko‘rish, borlik va yo‘qliq, o‘lim va hayot har doim bir-birini taqozo qilib keladigan tushunchalar, ularning biri hamisha ikkinchisini ham talab qiladi. Odam istamasada qalbidagi yozuzliklar va yomonliklar uning yuzida ham aks etishni boshlaydi.
Hech e‘tibor berib ko‘rganmisiz: ba‘zi odamlar unchalik chiroyli bo'lishmasa ham nihoyatda istarali bo‘lishadi. Ularga bir qaraganingzdayoq judayam tanish, xuddi avval ham gaplashgan insoningizni ko‘rgandek bo‘lasiz. Ba‘zilar esa mukammal ko'rinishga ega bo‘lsa ham sovuqdan-sovuq tuyuladi. Ularda dilni xira qilib yuboradigan nimadir borga o‘xshaydi. Yoki: – Mana shu odamning basharasi hech yoqmayapti, deb aytgansiz, hech bo‘lmaganda eshitgandirsiz? Kitobda yozilganidek: "Bizning har qaysimiz o‘z jismimizda ham do‘zax, ham samoni olib yuramiz".

Dorian Grey – nihoyatda go‘zal, hech qanday kamchiligi bo‘lmagan, yuzida nur balqib turadigan kishi edi. U bilan gaplashib yoqtirmagan, mahiliyo bo‘lmagan odam topilmaydi. Chiroyli bo‘lish bilan bir qatorda, samimiy va toza qalbga ham ega bo‘ladi. Shunday ajoyib kunlarning birida Doringa nihoyatda mahliyo bo‘lib qolgan, shu sabab ijodi yana bir pog‘ona yukksakka chiqqan rassom Bezil uning suratini ishlashga qaror qiladi. Buni nihoyatda zo‘r muvaffaqiyat bilan yakunlaydi ham. Lekin bilib va bilmasdan qilingan niyat natijasida Dorian Grey hayoti butunlay o‘zgarib ketadi. Bunda Lord Genrining ta‘siri va kuchi alohida e'tiborga molik.

Genri – kitobdagi asosiy personajlardan biri bo‘lib, butun voqealarni takabburona mushohadalari bilan bezab turadi. U hayotdan maqsadni faqat lazzatlanish deb bilar, hech kimga va hech bir aqidaga jiddiy qaramasdi. Jamiyatdagi va dindagi axloqiy me‘yorlani tan olmasdi. Atrofidagilarning aytishicha shaytonga ham dars berib qo'yadigan bu kishi hayotda odamlar javob topolmagan ikki narsadan bir – o‘lim, deb biladi. Kishi har qanday narsaga chap berishi, uni aldab ketishi mumkin, ammo o‘limdan qochib qutulolmaydi.
Lord Genri boshqalarga ta‘sir o‘tkazishni, ularni boshqarishni judayam yaxshi ko‘rardi. Dorianni ilk ko‘rgan vaqtidayoq uni hech kim aytmagan gaplar bilan qiziqtirar, o‘z ta‘sir doirasiga olar, hatto bundan rohat va lazzat tuyardi.

Tolstoyning shunday gapi bor: "Qalbimizni kavlashtirganimizda, ba‘zan shunday narsalarni kavlashtirib chiqaramizki, undan narsalar o‘sha yerida ko‘rinmay yotgani yaxshiroq bo'ladi." Biz qarishimizdagi odamning nimalar qilganini, aslida nimalarga qodirligini, ko‘nglidagi ezgu va yovuz niyatlarini bila olmaymiz. Qalb esa, har doim, toki ochilmagunicha ba‘zan bir umr barcha sirlar ko‘milgan joyligicha yotadi. Uning chiroyotganini, chirkinliklar bilan to‘layotganini faqat o‘zimiz payqab, sezib turamiz. Agar Dorianniki kabi rasm chizilsa-yu, barcha qabihliklarimiz unda aks etishni boshlasa, qanday hol yuz berishi mumkin? Bir tasavvur qila olasizmi? Albatta yo‘q. Balki qilgan taqdiringizda ham uni bizga ko‘rsatolmasdingiz.

@quyoshtaraflarda

​Qishloqdoshlari bahor kelishi bilan eski yaylovlarga ko'chib chiqishar va yer shudgorlar, har kim o'z tashvishiga berilib ketardi. Qishloqda qolgan Bayna Momo esa bu paytda yolg‘izlik dashtini shudgorlar, u yerga har yili Zamon otboqor hukumat odamlari bilan kelib, eri va o‘g‘lini otib tashlagan oqshomni ekar, so‘ng yolg‘iz o‘zi hosilini ham yig'ib olardi. Bayna momo har kecha ko‘z yoshlari bilan to'lgan qayiqlarda yillar qoyalari orasida qolib ketgan eri bilan o‘g‘lining ilma-teshik bo‘lgan murdasi va Zamon otboqorning muzaffar qamchisi yotgan qonli halqob bilan to'lgan ayvonga suzib borar, ertalablari ho‘l bo‘lib ketgan yostig'ini xuddi qadim ajdodlarining unut yaloviday uyining oldidagi – oradan yillar o‘tgach, uyini buzayotganlar qo‘porib tashlashga kuchlari yetmagach, kovlab olishga majbur bo‘lgan – baland tolga osib, oftobda qurutardi. Qish paytlari g‘amlab qo‘ygan o‘tini yetmagan kunlari u ko‘rpaga oyog‘ini tiqqancha xotiralariga isinib jon saqlardi.

"Shamolni tutib bo‘lmaydi" Nazar Eshonqul

Tasvir, ifoda, uslub hammasi odamning etini junjuktirib yuboradigan darajada mudhish bo‘lsa, unda aks etgan taqdir mudhishdan ham mudhishroqdir. Bir ojiza sifatida ko'rilgan ayolning qanchalik bardoshliligini, qanchalik qasoskor ekanligini, qanchalik sodiq bo‘la olishi mumkinligi ko‘rsatilgan bu hikoyada yoki yozuvchining boshqa hikoyalarida ayollar anchayin yaxshi ochiladi. Haqiqiy, eski, o‘sha ming yillik folklorimizdagi kabi bardam ayollar kerak bo‘lsa erini odamlar safiga qo‘shadi ("Farishta"), kerak bo‘lsa barcha orzularidan kechadi ("Momoqo‘shiq"), kerak bo‘lsa eri va o‘g‘li uchun qotillik qiladi. ("Shamolni tutib bo‘lmaydi") Qilganda ham oddiy emas: murdaning hayotlik chog'i o‘q ochgan beshta barmog'ini chopib oladi.

O'zbek ayollari Ra'no ("Ikki eshik orasi") va Anzirat ("Urush odamlari") kabi xiyonotkor yoki "Momoqo‘shiq" dagi kabi butun orzularini oilasi va eriga bog'lagan bo‘lishi mumkin. Lekin ko'pincha ular ancha dadilroq, sobitqadamroq, kurashchanroq bo‘lishadi. Buni ko'plab boshqa asarlarda, e‘tibor bilan qaralsa hayotda ham kuzatish mumkin. Muazzam shaharga ketish haqida eshitib, o‘ylab yurgan chog'ida, begona erkak san‘at uchun kurashishga undab turgan payti uning eri hech narsa demay, tanlovni xotiniga qoldiradi. To‘g‘ri u bu bilan ancha mardlik qilgan. Ammo javobini xat bilan emas, axir u shoir yoki yozuvchi emas dehqon, o‘z so‘zlari bilan bildirsa boshqacharoq bo‘lardi. Nazrimda xat berish sahnasi butun boshli hikoyaga o‘tirishmagandek. Yozuvchi buni ataylab shunday yozgan taqdirda ham barcha hikoyalarda ayollar obrazining haqiqiy qiyofasi ochilganiga amin bo‘lasiz.

To‘plamda yana bir hikoyani uchratdim: "Qultoy". Odam bir umr yolg'onlar ichida yashashi mumkin. Aslida bizga bunday hayot ancha mos va qulayroq sharoit yaratib beradi. Haqiqat bilan yuzlashishni, har daqiqa uning achchiq shamolini tatib turishni har kim eplolmaydi. Ammo kishi, baribir, o‘z-o‘zidan yashirishga urinsa ham, haqiqatni ichdan sezib turadi. Shunchaki, uni tan olgisi, qabul qilgisi kelmaydi. Uljon ham ichida bir savolni ko‘p takorlardi: Nega bu nogiron, aqli noqis ayolga nisbatan allaqanday o‘zgacha hisni tuyayapmani? Nega meni himoya qilgan payt tegib ketgan ko‘kraklariga nisbatan allaqanday boshqachalik bor? Eski, g‘ira-shira, lekin qadrdon narsalarni esimga tushuryapti, deydi? Javobini izlaganda: Bu tentak xotin nolasi yo‘qligi uchun menga o‘zining jirkancha mammalarini berib ovunib yurgan deb, battar nafrati oshadi. Ammo u miyasida to‘qigan xayolotning birontasi haqiqat emasdi. Haqiqat butun bo‘yi bilan bo‘y rostlagan payt esa hech qayerdan najot kelmaydi.

Nazar Eshonqulning boshqa ko‘p hikoya va qissalari bor. Nashrdan chiqqan, internetda pdf shaklida ham tarqalgan. Ijodkorning o'zi ko'p adabiy uchrashuvlarga kelib turadi. Bir yil avval kichikroq davrada suhbatlashganmiz, yaqinda Universitetga ham keldi. Hozir tirik bo‘lib yaxshi kitoblar yozayotgan kam sonli adiblardan biri. Kitoblarini o‘qish, tahlil qilish lozim. Gaplarim bitta postga sig‘madi. Siz esa ko‘proq yana ko‘proq o‘qing.

@quyoshtaraflarda

​​​Voqelikda hamma narsa aralash-quralash. Lekin inson xayolotining ishida mustahkam mantiq bor. Va bizning xayolotimizgina pushaymonni jinoyat izidan bir qadam ham ortda qomay borishga majbur etadi. Faqat xoyolotimizgina har bir gunohimizning jirkanch manzaralarini ko‘z o‘ngimizda chizib beradi. Real faktlar dunyosida gunohkorlar jazolanmaydi, avliyolar mukofotlanmaydi. Kuchlilarga omad yor bo‘ladi, kuchsizlar muvaffaqiyatsizlikka uchraydi. Tamom-vassalom! Bor-yo‘g‘i – shu!

"Dorian Greyning potreti" Oskar Uayld

@quyoshtaraflarda

​Chingiz Aytmatovdan o‘qimaganimga ancha yil bo‘lgan ekan. Rostini aytsam "Sarviqomat dilbarim"ni xushlamaygina boshladim. Chunki maktab vaqti maza qilib o‘qigan kitoblarimda ilk taassurorim qolgan. Ehtiyoj sezmasam qayta o‘qimayman. Agar hozir yoqmasa yoki xulosalarim o‘zgargan bo‘lsa, go‘zal xotiralarim buzilishi mumkin. Ba‘zan eski narsa eskiligicha qolgani yaxshi emasmi? Axir, qayta o‘qilganda ham birdek yoqadigan asarlar judayam kam-ku.

Shunday qilib qissani boshladim. Yaxshi ham yomon emasdi. Tez o‘qidim. Kitob yakunlangan sari undagi fojiaviylik va iztirob ham ortib borardi. So‘ngi sahifaga kelgach esa Aytmatov mahorati va yozishiga yana bir bor qoyil qoldim. Nega deysizmi? Chunki hech kimga ta‘na qilmagan, hech kimdan hech narsa kutmagan, oddiy shu bilan birga buyuk hayotni yashaydigan odamlar juda kam bo‘ladi. Aytmatov qahramonlarining esa hammasi shunday hayotga ega. Ularning barchasi sevadi. Faqat oila qurishim, nasil qoldirishim kerak, deb tumush boshlamaydi. Oddiy ishchi bo‘lsa ham, rassom bo‘lsa ham sevgini teran his qiladi, u uchun kurasha biladi.

Ular shunaqa samimiy odamlar-ki, yuz bergan barcha hodisalarni o‘zlaridan yoki taqdirdan deb bilishadi. Nolish, hayqirish, isyon umuman begona. Yozuvchi esa bironta kishi hayotiga aralashmaydi. Voqelikni ham, qahramonlar xarakterini ham boricha tasvirlaydi.
Kichik qissani o‘qib borar ekansiz, inson degan judayam murakkab yaratiqni tushunish juda qiyinligini, uni yomonlash ham, maqtash ham osonmasligini yanada teran anglaysiz. Zero haqiqiy asar ham shunday bo‘ladi. U kimnidir yaxshi yoki yomon deyish uchun yozilmaydi.
Mutolaa jarayonida Asal bilan birga yig‘laysiz, Ilyos bilan dovon oshasiz, Bektemirga yordamlashasiz. Oxirida ularning barchasi baxtli bo‘lishga haqli ekanligiga borlig‘ingiz bilan ishonasiz.

Men so‘ngi kunlarda ancha maishiylashgandek edim. Odam katta bo‘lgan sari tashvishlari ko‘payib borarkan. Bu hayot bilan bog'liqmi yoki ichki dunyoyim. Aniq bir narsa deyolmayman-u, ammo bu kitob qalbimni eski qalbimni xotirlatgandek bo‘ldi. Aslida, boy berilgan narsani qaytarib bo‘lmaydikuya... Menda endi hammasi butunlay o‘zgarib ketgan. Lekin ayrim kinolar, ayrim kitoblar ko‘p narsani yodga tushuradi. Ba‘zan adabiyotdan uzoqlashish o‘zim uchun foydali bo‘lishini yaxshiroq anglayman. Ammo, mutolaa qilib tursam, qalbim butunlay o‘lib qolmasliga umid qilaman. Nimadir meni kitoblardan uzib yubormaydi.

@quyoshtaraflarda

#help
Doʻstlar, yordam kerak edi.

Milliy universitetda oʻqiydiganlar bormi oramizda? Abdi Mamatovning iboralar lugʻati kerak edi, adashmasam, domla fransuz tillar kafedrasida ishlar ekanlar.

Kitobi yoki elektron shakli judayam zarur edi..

​Bir kecha ming kecha bo‘lgan bu kecha.


Faxriyor "Geometrik bahor"

Rostini aytsam, kitob orqasida Nazar Eshonqul yozgan tahlilga o‘xshash gaplar bor edi. O'shani o‘qib biron nima qoralayman deb yurudim. Ammo o‘qimadim. Hozir vaqtim kamligi, ko‘p kitoblarga hech narsa yozmayotganimni hisobga olib, umumiy gaplar bilan cheklanaman.

Avvalo kitob qanday qilib qo‘limga tushdi? Nashr 2004-yil. Deyarli hech qayerda yo‘q kitobni men emas, kitobning o‘zi meni topdi. Undan keyin Sheroziy va Bayron she‘rlarini ham sotib oldim, bir necha kam topiladigan adabiyotlarni o‘zim uchun belgilab qo‘ydim. Bu to‘plam esa naq xazinaning o‘zi bo‘ldi desam adashmayman.

She‘rlarning birontasini tez o'qib bo‘lmaydi. Ohang, qofiya bari joyida. Lekin undagi fikrlar ancha-muncha zarvorli. Shoirlarning hissiyotli (aslida she‘riyat bu hissiyot degani bo‘lsa kerak) bo‘lishi, she‘rlardan muhabbat ufurib turishi yaxshi narsa. Ammo ularda intelekt, fikrlash, bilim, dunyoqarashning kuchli bo‘lishi bu boshqa masala. Unda she‘r siz uchun qalb taskini, siz ham his qilgan narsalar ifodasi bo'lib qolmay yangilikka, oldinga, fikrlashga undovchi kuchga aylanadi. Bunday undov Usmon Nosir, Cho‘lpon she‘rlarida bor.

Sevgiga yo‘g‘rilgan satrlarda esa ayriliq va sog‘inch ufurib turadi. So‘z tanlash, ifoda, quyilib kelgan jumlalar haqida ortiqcha gapirmayman. Buni tepada yozilgan bir misradayoq payqab olishingiz mumkin. Mana bular alohida belgilab o‘qiganganlarim:

Ko‘ngilda ayriliq mavsumi,
Vido tuyg‘ulari sondirar.
So‘nayotgan sham kami umid,
Yuragimni og‘ir yondirar.

Parpiraydi umidning shami,
Do‘nib borar umidsizlikka.
Sen ketgan yo'llarga — bir kami —
Qorlar yog‘ar. Qor — izlikkina.

***

Lag‘zada sevgimiz qaridi,
Sochlarini bo‘yar uning tun.
Ne g‘amki, visoling aridi,
Nogahon men sevilmagan kun.

Ketar jafosining izini
Gul bo‘lib bahordan so‘rmading.
Bilmon, men tug‘ulgan kuznimi?
Qolmog‘ingga ravo ko‘rmading.

"Izlikkina qor", "sevilmagan kun" kabi topilma jumlalar deyarli har bir she‘rda bor. Ba'zi qatorlardagi so‘z shakli va o‘yinlarini bittada anglash qiyin. Qayta va ayta o‘qib ko‘rishga to‘g‘ri keladi. O‘quvchi shunda ham mutolaaga bo‘lgan chanqoqog‘ini qondirolmaydi. Yana va yana o‘qigisi kelaveradi. Mana hozir ham kam yozmoqchi edim, lekin unchalik ham kam narsa chiqmadi. Bular dengizdan tomchini ham hosil qilmaydi. O‘zingiz o‘qing. Bu kitob bo‘lmasa ham, Faxriyorning boshqa kitoblarini o‘qing. O‘qiganda ham shunchaki emas, butun vujudingiz o‘qishiga imkon berib ko'ring.

"Kezmoqqa tog‘, botmoqqa tog‘ning —

Yo‘qligi" sen bo‘lding. Sensizlik —
Mening kasbim. Mening vazifam.
Muhabbat armonli tengsizlik.


@quyoshtaraflarda

Qo'shiqni shunchaki eshitish boshqa. Ijodkor fojiasini anglab tinglash esa umuman boshqa daraja. Bergennikidek taqdirni boshqa hech qayerda uchratmaganman.

Seni kalbimden kovdum,
Bir daha giremezsin.
Beddua ettim sana.
Geriye dönemezsin.


https://t.me/quyoshtaraflarda

Ben okuduğum bir hikayede böyle yazılmıştı: Insanlar hiç şiir okumamış kadar kötüdürler.

@quyoshtaraflarda

ADAMDAGI ODAM (Ne'mat Arslonning "Adam vodiysi" romani haqida)

Oʻzbek adabiyotida Ne'mat Arslondek alaxsib yozadigan yozuvchiga uchramagan edim( balki, endi yana uchratarman). Roman goʻyoki uyqudagi odamning koʻrgan tushlari toʻgʻrisidagi aljirashiga oʻxshaydi. Rostan, aljirash, tayini, maqsad-muddaosi yoʻq aljirash, goʻyoki mast odamning "kayf"dagi holati. Asarning syujeti ham, tili ham, uslubi ham shu qadar chalkash va tizginsizki, oʻqirmanni gangitib qoʻyadi, nima oʻqiyotganingizni, qaysi nuqtada turganingiz, voqealar qay tarzda bir holatdan ikkinchisiga, ikkinchi joydan uchinchisiga oʻtib qolgani, qahramonlar qayerga birdan yoʻqolib qolgani-yu, boshqasining qayerdan paydo boʻlib qolganini anglay olmay roman vodiysida tentirab yurasiz.

Yuqorida Universitet talabalari haqida bir-ikki post yozdim. Bu safar esa o‘zimizda o‘qiydigan Tursunoy Eshmamatova yaxshi bir kitobga yozgan taqriz (tahlil) ini sizlar bilan bo‘lishyapman. Masalan, menga yangilik bo'ldi. Boshlarga ham qiziq deb o‘yladim.

To‘liq o‘qish uchun link: https://telegra.ph/httpstmemendagi-mendaliklar-11-14

Hikoyani boshqa nigoh bilan ham o‘qib ko'rishingiz mumkin deymanda)

p/s post uzoq turmaydi.

#dasrurxon_atrofida

Tez-tez takrorlanib turadigan noyob kun

Qo'limga ilingan hamma narsani solib ovqat pishirdim. Anchadan buyon berilib ovqat pishirmagandim, ta'mi qanday chiqishin ko'p xavotirli o'ylab tursam Shahnoza kelib qozonni kavladi va "-meni qo'lim tegdi, endi shirin bo'ladi" deb kayfiyatni ko'tarib ketdi😁
5 qiz stol atrofini to'dirib o'tirib viloyatlar milliy taomlari mavzusidan tortib, to kim qaysi ovqatni xushlashichaga gurunglashib ovqatlandik. Va bizning Qumrigina davramizga qo'shildi.
Shaxlo keldi=kitoblar "тема"si ochildi(degani)

Dilnoza "Sarviqomat dilbarim"ni o'qib tugatganiga suyunchi olsa, Farangiz Omena opa kitoblar dinga endi qiziqayotgan yoshlarga "yengil hazm" bo'lishi haqida o'qiganini aytar, buning ortidan biz kulimsirasak, Shahnoza keyin ko'ngli aynib qayt qilib tashlanishini aytib jiddiy qarab turaverardi. Biz: "Muzaffar"ni stansiyadan olib ketolmaganim haligacha alam qilishini aytishim-u, yomg'irli o'sha kun paxta polyasida o'zi xushlamagan qo'llariga noiloj o'quvchilarini tashlab ketgan "Muallim"gacha; "Jamila"da yashirin sevgi, Saidning sevgisi borligidan tortib, O'tkir Hoshimov asarlarida o'zbek oilalari bosh rolda ekanigacha; Remakrni ayol kishi deb o'ylovchilar borligidan tortib, domlamni "Substansiya"ni ko'rishga manipulatsiya qilganimgacha; Alixonto'ra Sog'uniyning "Tarixi Muhammadiya"sini o'qimasdan turib, Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusufning kitoblarigada tushunish qiyinroqligidan tortib G'azzoliyning kitoblari o'qishlik ekanigacha; Farangizni suratli xonaga ko'chirib, "Evrilish"ni o'qitish-u, faqat unga Dilnoza singil vazifasini bajarishligigacha xonani buzguday kulib, shovqinli gaplashdik
(Chunki, Dilnoza ichimizda og'rinmaydigan 2 tadan birida). "Evrilish"dan so'ng "Oy va sariq chaqa" ni o'qitish, desertga "Orzular marsiyasi"ni ko'rishligini aytsam, Shahnoza "-uning orzularini o'ldirmangda" deb jilmayardi

Dilnoza bizga har doimgidek shirinliklar ulashdi. Munavvara idishlarni ola boshladi. Men ham ko'chaga chiqishga tayyorlanardim va biz tarqalishdik

3-4 kishi yig'ilishib qolsak shunchalar ko'p va turli mavzularda gaplashamizki: kitob, kino, musiqa, tafsiyalar, taqrizlar, yozuvchilar, biografiyalari...tashqaridan kelib qo'shilgan odam jilmayib turib aqldan ozadi

Dilnoza aytgan o'sha gap:
Biz Yerning Qalbimiz

🪵🍀🍓💫

Chindan, bunaqa xonadoshlar hech kimda yo‘q. Boya kitob, endi mevalarr. Bittasi dori ham berib ketgandi.

Rahmat Dilnoza

Ba‘zan eski taqrizlarimni o‘qib turaman.

#hayotiy_hamgomalardan

Bugun yana xonadoshlar bilan birga ovqatlandik. Tabiiyki gurung juda qizib ketdi. Shunda yangi qizimiz bo‘lmish "instabukbloger" Omina opaning kitoblari haqida gapirib:
– Yengil va oson o‘qiladi, deb turgan joyida klassika o‘qiydigan boshqa qiz:
– Orqasidan qayt qildiradi, desa bo‘ladimi. 🤦‍♀

Ancha-muncha gapdan keyin diniy kitoblar haqida suhbat ketdi. So‘ngra biz Barchinoy bilan instabukblogerimizga "Evrilish"ni o‘qitmoqchi, undan avval esa ramkali surat osilgan xonaga ko'chirib o'tkazmoqchi bo‘ldik. Suvarak oyoqlari o‘sib chiqishi mumkinligi haqida ogohlantirish umuman esdan chiqmadi))

Aytmatov va Hoshimov asarlari haqida uzundan-uzoq bahs qildik. Dilnoza spoyler qilmanglar deb baqirsa, Barchinoy qo‘lini umuman pastga tushurmay o‘tirdi. So‘ng qanday qilib "Qizil va qora"ni o‘qiganligim haqida aytib berdim. "Birinchi muallim" (Ch.Aytmatov), "Muallim" (O‘.Hoshimov) larni sizlarga ham qattiq tavsiya qilaman.

Fikrimizcha yangi xonadoshimizga bir oyda klassika o‘qitib yuboramiz yoki hayotga bo‘lgan ishtiyoqini o‘ldiramiz. Nima deb o‘ylaysiz, shafqat lozimmikan?

@quyoshtaraflarda

***
Yozilmagan she‘rlar
o‘qilmagan kitoblar
ro‘y bermagan muhabbat
sarflanmagan ehtiroslar
gunohi

@quyoshtaraflarda

Masalan, uni sog‘insangiz rasmiga qarang. Shunda yolg‘iz ekanligingizga shukur qilishni boshlaysiz.

Kuz hali tugamadi...🍂

@quyoshtaraflarda

Do‘stlar, bu xabarni tarqatishib yuboring. Kanalimdan 10 tadan ko‘p odam borishi kerak. Darslarni o‘zim ishongan kursdoshim o‘tadi. Bo‘lmasa reklama qilib o‘tirmasdim.

​Xullas bunaqa mavzularda yozish ham sal noqulay. Bilasizmi-yo‘qmi, Til va adabiyot Universitetida bitiruvchi kurs talabasiman. Bizda asosiy fakultetlar: O‘zbek filologiyasi va O‘zbek tili va adabiyoti bo‘lganligi uchun asosan qizlar o‘qishadi. Ba‘zi joylarda yozishganidek o‘qishga kirish va chiqish joyi "Yor-yor" ko‘rsatuviga o‘xshaydi. Qiz ko‘rgani kelganlar, uchrashuvlarga necha bor guvoh bo‘lib qolish mumkin. Lekin gap bunda emas.

O'zbeklar, umuman biz va bizga qardosh bo‘lgan xalqlarda or va nomus juda muhim narsalar hisoblangan. Xoh qiz bola bo‘lsin, xoh o‘g‘il nozik mavzularda boshqalardan hayo qilishgan, uyalishgan. Yangi turmush qurgan yoki turmush qurish arafasida bo‘lgan yigit-qizlar yaqinlarining ko‘ziga qarashga botinolmagan. Homilador kelinlar ota-onasi, qaynona-qaynotasiga ko‘rinmagan hatto. To‘g‘ri, hozir ko‘p narsa o‘zgardi, shunga yarasha odamlardagi qarashlar boshqacha bo‘lib boryapti va bu tabiiydir ham. Lekin odam, ayniqsa o‘qimishli kishilar boshqalardan faqat bilim va dunyoqarashi bilan emas, o‘zidagi odob va farosati bilan ham ajralib turishi kerak.

Qizlar erga tegayotganini, yigiti borligini istoriya, profiliga qo‘yilgan rasm bilan ko‘z-ko‘zlashi shart emas. Aynan Universitet atrofida uchrashuvlar uyushtirishi ham kerakmas narsa. To‘yi bo'layotganini butun xalq, obunachilari, qo'shni guruhlar bilmasa ham baxti kamayib qolmaydi. To‘ydan keyin qachon yukli bo'lganini (odam yozgandayam noqulay bo‘ladi) boshqalarga bildirish umuman hojati yo‘q narsa. Darsga kelmay qolganim sababi to‘yim bo‘lgani, falon-falonga hojat yo‘q. Bunaqa narsalarni og‘iz ko‘pirtirib gapirishda hech bo‘lmaganda jinday xijolat bo‘laylik.

Meni tushunmaydigan kishilar orasida ko'p yashaganim uchunmi, gaplarim boshqacha assotsiatsiya hosil qilmasligi uchun yozma nutqimda ham e‘tiborliroq bo‘lishga urunaman. Tepadagilar qo‘shtirnoq ichidagi ayrim holatlarni qamrab olgan. E‘tibor berilsa har joyda duch keladigan hodisalarimiz. O‘zim hech biri: sevgiga, munosabatlarlarga qarshichilik joyim yo‘q. Ammo hayotmizni, nomusimizni, g‘ururimizni yo‘qotib qo‘ymaylik deyman. Hayotimizda bo‘layotgan hamma narsani o‘rtaga olib chiqish yaxshi emas. Odam baxtini ham, muammolarini ham yashira bilishi lozim. Xalqimiz eskidan "Ko‘z tegmasin", deb ko‘zmunchoq taqib yurishgan. Chet nigohlarning sizga kamroq tushishi tinchligingizdayam juda muhim.

Oxirgi bir yil davomida bunday mavzularda yozmay qo‘ydim. Atrofni jim kuzatish va o‘z yo‘limda ketish ma‘qul ko‘rinardi. Yaqinda bir suhbat bo‘lib, Shoxsanam "Jannatga yo‘l"ni eslatdi. Unda shoir faqat yaxshi narsalarni yozgani, yomoniga doim ko‘z yumib kelgani uchun ayblanadi. Ya‘ni odam faqat kitoblar, she'rlar bilan o‘ralashib, atrofiga befarq bo‘lsa hech narsa chiqmaydi. Befoyda deganimiz bilan bularni o‘qib bir kishi bo‘lsa-da nimanidir tushunsa, o‘zi uchun xulosa chiqarsa – bu katta natija. U keyin boshqalarga ta‘sir o'tkazishi, natija hayotimizda kichik o‘zgarish sodir bo‘lishi mumkin.

@quyoshtaraflarda

Esladim, bariga kitob sababchi edi.

Tilla va latta-putta o‘rniga kitob oladigan qizlar kunimizda judayam noyob sizga aytsam.

Milliy sertifikat uchun yangi intensiv kurs ochildi!
Darslar haftada 3 kun 2 soatdan dushanba, chorshanba, juma kunlari offline/online tarzda oʻtiladi.
Nimalar oʻrgatiladi:
- matn bilan ishlash 0 dan;
- esse yozish 0 dan hamma ideani oʻzim beraman(75 ball);
- gʻazal tahlili 0 dan (vazn, taqte’ , she’riy san’at);
- qit’a tahlili 0 dan;
- test ishlash metodlari;
- vaqtni toʻgʻri taqsimlash;
- javoblar varaqasi bilan toʻgʻri ishlash;
- 40 ta asarni oʻqishga ham ulguramiz.
Darslar 8-noyabrdan boshlanadi. Dekabrdagi imtihonga 100% tayyor boʻlasiz (hisoblab chiqilgan).
Manzil: ToshDOʻTAU
Bogʻlanish uchun: @mohichehra_hakimova

p/s men ham shu kursda o‘qishni bosjlagapman. Kanalimdan borsangiz, Quyosh tarafdan keldik, deb qo‘ying.

Bilaman, hozir judayam saxiyman. Bu "New yorkda kuz"ning turkcha varianti. Nihoyat sizlar bilan bo‘lishdim. Adashmasam, kanalga tashlagan ikkinchi kinoyim shu bo‘ladi. Yomg'ir ovozi ostida yoqimli hordiqlar tilab, Quyosh qizi.

@quyoshtaraflarda

Mana shu postni yozganimdan keyin yana adabiyotga oid dars bo‘ldi. Lekin bizda nimani gapirish emas, "gapirish" muhim. Gugldan olingan ma‘lumotlar ishonchli manbaaga asoslanganmi yoki yo‘qmi umuman ahamiyatsiz. Ozgina narsaning to‘tiqushdek takrorlanishlari ko‘ngilga urib ketadi.

Choliqushi Munisani nima sababdan asrab olgani yoki xolasinikidan to‘y oldi qochib Yevropaga emas, avval enagasinikiga, so‘g‘ra chekka qishloq maktabiga ketganini oddiy o‘quvchi ham biladi. Aslida kitobning badiiy qiymati yoki adabiyotga qanday yangilik bergani haqida gapirolmayotgan ekanmiz, syujetni ham oyog‘ini osmondan opkelmaslik kerak.

Bilaman, bu holatda talabalarda katta ayb bor. O‘zi bilmay mana shu auditoriyaga tushib qolganlar ko‘p. Adabiyot umuman qiziq bo‘lmagan odamlar ham bor. Lekin, asosiy, adashish mumkin bo‘lmagan holatlarni ham qorishtirsak, judayam mashhur yozuvchilarning asarlarini ham bilmasak – buni izohlab bo‘lmaydi.

Nima uchun tanqid o‘rniga tanqidchilar hayoti va asarlari, nazariya o‘rniga uyoq-buyoqdan yulib olingan ma'lumotlar, turkiy xalqlar adabiyoti ham qayerdadir sayr qilib yuribdi ekan deyman? Ammo hech biriga javobim yo‘q. Zamonaviy adabiyot esa Oybek yo Qodiriy bilan boshlanadi, so‘ng Muhammad Yusuf va Shavkat Rahmonlar bilan tugaydi. Qolganlar qayoqda ekan?

Ba‘zan eski yozuv va transkripsiyani tushunishimizni hisobga olib, tilshunoslik haqidagi bilimlarimiz yaxshiroqdek tuyuladi. Ammo, Universitetdan ko‘p narsa kutmayman. Bu his ancha yillar avval o‘tib ketgan. Shunchaki, ba‘zan o‘ylab turaman xolos. O‘zimga va atrofdagilarga achinib qo‘yaman.

@quyoshtaraflarda

To‘rtinchi kurs filolog – "Jinoyat va Jazo", "Qimorboz", "Telba" larni Ibrohim G‘afurovning asari emas, tarjimasi ekanligini bilmaydi. Bu Dostoyevskiy sha‘niga bo‘lgan jinoyatdan boshqa narsa emas. Fojia.

​​​ESLOLMAYMAN

Sizni eslolmayman... 
Sizni eslasam, 
Ruhimda uyg'onar achchiq iztirob. 
Jahannam o'tida yongan kimsaday, 
O'lgim, o'lgim kelar, ko'ksimda azob... 
Mana men, o'zini yurakka ko'mgan, 
Tirik vujudidan qolmagan nishon. 
Soyaday sudralgan uzun umridan, 
Topmagan na mehr, na shavqat, na shon... 
Ko'zlarimni yumib, kutayapman jim. 
Kelib qolarmi deb ishq titroqlari. 
Hanuz tushlarimda uyg'otar meni, 
Siz qilgan telefon qo'ng'iroqlari. 
Sevgilar, sog'inchlar, umidlar bilan, 
Ayamay dilimga urdingiz xanjar. 
Endi men qachonki sizni eslasam, 
Ko'ksimni bir og'riq dahshati yanchar. 
Balki anglamassiz, men anglab yetdim. 
Men balki o'zgaga atalgan inson. 
Ne qilsam, yuragim yo'lini o'tdim. 
Sizga nasib etdi so'ngsiz bir xayol. 
Endi meni kutmang... 
Izlamang... 
So'z – o'q. 
Qaytara olmaysiz, afsus, umrbod. 
Meni adashtirgan siz emas, yo'q-yo'q, 
Go'zal orzularim qildilar barbod. 
Meni adashtirgan asli yuragim. 
Bu telba Majnunni qilolmadim ep. 
Sizni sevgan bo'lsam, Robbim deb sevdim. 
Sizga kelgan bo'lsam, keldim ko'nglim deb. 
Sizdan ketgan edim, sevgimdan emas... 
Sevgi – bu jonimda chirqillagan qush. 
Garchan o'z yuragim o'zimga qafas, 
Garchand tun... ko'zyoshi va ilohiy tush! 
Sizga ham tilayman shunday yolg'izlik, 
Sizni ham yig'latsin shu sevgi barhaq. 
Siz ham shunday seving, shunday sog'ining. 
Axir, buyuk ishqning har lahzasi haq! 
Sizni eslolmayman... 
Sizni eslasam, 
Do'zaxiy og'riqlar keladi bosib. 
Dunyomni qoplaydi qop-qora tuman, 
O'lgim, o'lgim kelar, o'zimni osib.

Zebo Mirzo

@quyoshtaraflarda

Quyosh ahli?

Ertaga Yoshlar ijod saroyining kafesida, soat 11:00 da yig'iladigan bo‘ldik. Istaganlarni kutib qolaman.

Quyosh qizi

​"Atrof to‘la ahmoqlar" Tomas Erikson

Boshqalar bilan munosabatga kirishar ekanmiz har qancha xushxulq bo‘lsak ham qachondir biron muammoga duch kelamiz. O‘shanda sizga kimdir aqlli, kimdirlar esa g‘irt ahmoq bo‘lib ko‘rinishi mumkin. Bir kishi o‘z yaqinlari, tanishlari bilan boshqacha bo‘lgani holda, ko‘chada va ishda umuman boshqa odamga aylanadi. Durustgina do‘stingiz bittasi bilan urushib qolganida haqiqiy lavaga aylanishi, boshqasi esa har qanday tushunmovchilikni chetlab o‘tishi mumkin. Bir paytda boshlangan ishlar turli kishilarda turfa natija bilan boshqa vaqtlarda tugaydi. Odamlar boshqa-boshqa xarakterli bo‘lsa-da, bir-biriga o‘xshash yoki judayam har-xildirlar.

Xo‘sh bunday vaziyatda qanday yo‘l tutmoq mumkin? Atrof to‘la ahmoqlar qurshovida jon saqlasa bo‘ladimi? Kitob bizga ayni mana shu muammolar haqida gapirib beradi. Odamlar nima uchun o'zlarini har xil tutishi, siz o‘zingiz bilan o‘xshash fikrlmagan yoki boshqacha qadam bosgan odamni g‘irt ahmoq deb o‘ylashingiz sababini ochiqlaydi. Bu narsa kishilarning biron muomma bilan kesishishida yoki stresli vaziyatlarda o‘zini qanday tutishida ko‘rinadi.

Masalan, shunday tanishingiz alabatta bor: butun dunyodagi yangiliklardan xabardor, kim qachon tug‘ulgan, kimning mushugi qanday ovqat yeydi, oylik qachon tushadi-yu, ob-havo ma‘lumotlarining qanday bo‘lishigacha biladi. Boshqasi esa judayam qiziqqon: va‘dangizni vaqtida bajarmasangiz, ishingizda imillaydigan bo‘lsangiz boshingizdan do‘l yog‘diradi. Biri esa judayam indamas va pismiq: ichida olov yonib tursa ham, o‘zini xotirjam va beparvo tutadi. Yoningizda e'tiroz qilmasa-da, siz ketgandan keyin g‘iybat qilishni xush ko‘radi. Kimdir esa barcha jarayonni yaxshilab kuzatib turadi: biron chalkashlik chiqarsangiz xatoyingizni faktlar bilan ispodlaydi. Yoki judayam tartibsiz va haddan ortiq toza stollar ko‘p narsani bildirish imkoniyatiga ega.

Bu holatlar odamlarning ahmoq yoki aqlli ekanligini uchun emas, shunchaki ularning turli temperamentlarga oidligi sabab yuz beradi. Muallif bu xarakter tiplarini ranglarga bo‘lib chiqqan. Hamma qaysidir rangga kirishi yoki ularning kombinatsiyasidan tashkil topgan bo‘lishi mumkin. Kitobni o‘qigan kishi yuqoridagi savollarga bemalol javob topa oladi. O‘zidagi kamchiliklar, yutuqlar, atrofdagi insonlar haqida yanayam ko‘p narsani bilib oladi. Kishilar bilan munosabati, ularni tushunishi yanayam yaxshilanadi. Biron vaziyatda turfa xarakter tiplariga mos ravishda qaror qilishni o'rganadi.

Kitob bir qarashda oddiy ma‘lumotlar bilan yozilgan bo‘lsa ham, muallif judayam qiziqarli uslub qo'llagan. Yumorga boy sarlavhalar, gaplarni o‘qirkansiz to'xtalish yoki biron zerikish paydo bo‘lmaydi. Har bir bo‘lim va rang uchun ajratilgan bir xil sahifalar, keltirilgan hayotiy misollar mutolaaga yanayam zavq bag‘shlaydi.
Oxirgi marta qachon maza qilib kitob o‘qiganim yodimda yo‘q payt qarshimdan chiqqan bu topilma mutolaaga qayta, shu bilan birga katta shavq bilan qaytishimga sabab bo‘ldi. (Hech qayoqqa ketmagan bo‘lsam-da) Tavsiya uchun Ilhom Salimovga katta rahmat.
Kitob yaqinda YAA nashriyotidan chiqdi. Dizayn, sifat, o‘qilishga qulay shrifti judayam ajoyib. Tarjimon: Nazarbek Nazarovga tashakkurlarim. O‘qib chiqishingizni qattiq tavsiya qilaman.

@quyoshtaraflarda

Mening o‘rnimda bironta romantik bo‘lganida: "Ikkalamiz ikki tomonga qarab ketayotibmiz", degan bo‘lardi. Ammo men to‘g‘risini aytaman: bir-birimizdan to'ydik!

Deb yozgan ekan Turgenov bobom)

Diqqat muhim!

Yakshanba kun kechki payt imtihonim bor ekan. Shu sabab Toqqa chiqish, mehmonga ketish, dugonam fotihasi chopilyapti. Biz esa yakshanba kunduzini tanlaymiz.

Qayerda ko‘rishish, soat nechada, hammasining muhokamasi uchun shu guruhga qo‘shilishingiz mumkin: https://t.me/+__ZAJnoKx-82OGM6 (profilida nuqtacha, gulcha bo‘lganlarni qabul qilmayman) Lekin kanalda soat va joy haqida ma‘lumot beriladi.

Uchrashuvda shunchaki suhbatlashamiz. Bari erkin va hech qanday qoidalar mavjud bo‘lmaydi. Bir yildan beri qilaman degan narsamga endi navbat keldi. Istaganlar kitob olib kelib, almashishi mumkin bo‘ladi.

Barchaga xayrli yakshanbalar tilagan holda Quyosh qizi.

#sarhisob

Kuzning dastlabki ikki oyida o‘qigan kitoblarim mana shular ekan:

Sentyabr:
1. "Yeşil gece" Reşat Nuri Guntekin
2. "Javdarizordagi xaloskor" Jerom Slinjer
3. "Onamni asra" Shin Kyong Suk
4. "Tadorik" Shoxrux Usmonip tarjimalari
5. "Olov raqsi" Mohira Eshpo‘latova
6. "Andoza" Munisa A‘zamovna

Oktyabr:
7. "Kuz simfoniyasi" Sherzod Ortiqov
8. "Shaxsiy xona" Virjiniya Vulf
9. "Son ada" Zülfü Livaneli
10. "Qor qo‘ynida lola" Cho‘lpon
11. "Kirka" Madlen Miller
12. "Atrof to‘la ahmoqlar" Tomas Erikson
13. "Geometrik bahor" Faxriyor
14. Bu yerda yana qaysidir kitob nomi bo‘lishi mumkin edi....

Sarhisob qilmasam degandim. Lekin kanal ochilganidan beri davom etib kelayotgan an‘anani buzgim kelmadi.

@quyoshtaraflarda

​"Ba‘zan nimanidir bilmaslik inson uchun eng katta baxt bo‘lishi mumkin."

Madlen Miller "Kirka"

Insonlar yer yuzida million yillardan beri yashab kelyapti. Ibtidoiy jamoa davridan beri to bugungi kunga qadar qanchadan-qancha o‘zgarishlar, rivojlanishlar, taraqqiyot, kashfiyotlar, svilizatsiyalar bo‘ldi. Ammo odamlar hali-hanuz bir xil va ular his qiladigan tuyg‘ular, duch keladigan muammolari deyarli o'zgarmagan.

Adabiyotdagi mavjud mavzular, syujetlarning asosiy qismi ham barmoq bilan sanashga yetadi. Ammo ular orqali yaratilgan asarlar soni bir inson umri davomida o‘qishga yetmaydigan darajada ko‘p.
Antik davr dostonlari, miflari, dramalari xoh u Sofokl bo‘lsin, xoh Homer, yozuvchilar va san‘an kishilarining ilhomlanib keladigan manbayidir. Men haligacha unutmagan Kunning Prometeyi va Esxil yozgan tragediya bir xil voqeaning turli dunyoqarash orqali qilingan hikoyasi hisoblanadi.

Madlen Miller Kirka obrazi orqali qadimgi Yunon xudolari va ular atrofida kechgan narsalarga yangicha talqin beradi. Ayollarning doimgi ahvoli, ularning oilada tutgan o‘rni, boshqalarning ularga munosabatini ochishga harakat qiladi. Hammasi bizdan juda olisda: mabudlar, nimfalar, har xil xudolar bilan sodir bo'lsa-da hech biri bizdan uzoqda emas. Kitobni o‘qib o‘zingizni, yaqiningizni, hech bo‘lmasa jamiyatimizdagi qaysidir ahvolni ko‘rasiz.

" – Aytchi seningcha holi xarob bandalar ko‘proq qurbonlik keltiradimi yoki xushbaxt foniylar?
– Xushbaxtlari albatta.
– Xato. Xushbaxtlar doim o‘z tashvishlari bilan andarmon bo'ladi. Hech kimdan hech qanday qarzim yo‘q deb, o‘ylaydi ular. Lekin uni bir sovuqda qaqshat, xotinini o‘ldir, bolasini majruh qil, ana o‘shanda duolarini eshitaverasan. Sharafingga oppoq buzoqcha olish uchun bor yo‘g‘ini sotishga tayyor bo‘ladi undaylar. Puli yetsa, buzoq ham gapmi, podasigacha haydab keladi."

Tarjima haqida alohida post yozaman degandim. Kitobni rangli ruchkalarda chizmasam ham, ayrim so'zlarni qora qalamda belgilab chiqudim. Lekin kitoblarim ko‘payib, xonamga sig'may boshlagach, o‘qiganlarimni uyga berib yuborishga majbur bo‘ldim. "Kirka" ham boshqalar qatori ketib qoldi. Shu sabab alohida misollar keltira olmas ekanman.

Lekin shuni ayta olaman: Mirzohid Muzaffar tarjimalarida hozir keng ishlatilmaydigan, iste'molda umuman yo‘q, lekin sof turkiy so'zlarni topish mumkin. Jumlalar odatda yaxshi va o‘qilishli tuziladi. Ba‘zan jimjimador tuyulsa ham tarjima ustida qattiq ishlangani sezilib turadi.
Asarni tushunish uchun qadimgi dostonlar yoki mifologiyadan xabardor bo‘lishingiz shart emas. Kitobxonlikka yaqinda qadam qo‘ygan o‘quvchilarga ham tavsiya qila olaman. Kitob dizayni va sifati judayam yaxshi. Albatta o‘qib chiqing.

@quyoshtaraflarda

#e‘lon

Xabaringiz bor turkcha kitoblar savdosini yo‘lga qo‘yganman. Endi faqat telegram emas, instagramda ham davom etyapmiz. Kitoblar hammasi orginal va Turkiyadan bir hafta o‘n kun ichida yetib keladi.

Bu instagram uchun havola: https://www.instagram.com/quyoshli_kitoblarrr/profilecard/?igsh=MnMzNXZrZ2g2NnBh

Bu esa telegram uchun: https://t.me/quyoshli_kitoblarr

Postni turk tilida kitob o‘qiydiganlar bilan bahon ko'rishingiz mumkin. Kelasi hafta buyurtmlarimiz keladi. Shunda yana bir post joylayman.

@quyoshtaraflarda

http://t.me/LetsAskBot?start=xZ7WM0

Bugunimdan bir parcha

​Hozir boshqalardan alohida xonada turaman. Xonadoshim bitta va u ham ko‘p vaqtini darsda va kutubxonalarda o'tkazadi. Har kuni ham suhbatlasha olmaymiz, ammo o‘rtamizda yoqimli muhit mavjud.

Bugun esa nimadir bo‘lib to'rtta qiz birga ovqatlanib qoldik. Ular tayyorlagan narsalar va kimningdir qaynanasi berib yuborgan murabboni deb choy damlab boshqa xonaga o‘tdim. Suhbatimiz kim qachon kasha yegani bilan boshlanib, buyog‘i mifologiyaga ulanib ketdi. Qadimgi Yunon miflari, xudolar, dinlar, bir xil bo‘lib tarqalgan syujetlar, birinchi yaratilgan janr, bularga boshqalarning turfa rakurslardan boqishi haqida sharqshunoslikda o‘qiydigan xonadoshim bilan galma-galdan gapirdik.

Oramizda hammamizdan kichkina, lekin "Lison ut-tayr"ni ham o‘qigan qiz o‘rtaga qiziq-qiziq luqma tashlab turdi. Men ularga "Atrof to‘la ahmoqlar" dagi ranglar kombinatsiyasini tushuntirib, barchamizni qaysidir rangga bo‘lib chiqdim. So‘ng kuni kecha Usmon Azim qatnashgan podkast va multifilmlarga kechdik. Agar bittamizga telefon qilishmasa va yana birimiz ham turib ketmasak ikkala sariq (to‘la sariq emas) ertalabgacha san‘at va adabiyotni chaynab chiqa olardik. Zero, tong otishini ham birga kutib olgan kunlarimiz bor.

Hozir ko‘p valaqlab sizlarni zeriktirmay. Hamma ham Dilnozadek sabrli, Barchinoy va mendek zo‘r berib bo'lsa-da diqqatini yig‘olmaydi. Asosiy gapim kitobga mukkasidan ketganlarning hech qachon odam bo‘lmasligi to‘g‘risida edi. "Bizni kitob buzdi birodar" deganlaridek, endi hech qachon boshqalar kabi bo‘lolmaymiz va hech bo‘lmasa ifori uchun ham kitob sotib olishimizni to‘xtata olmaymiz.

Bilasizmi, qachonlardir shunday chiroyli muhit orzuyim bo‘lgan. Mana shu kanal orqali yig‘gan odamlarim, ular bilan istalgan mavzuda erkin va mazmunli subat qurish mumkin bo‘lgan muhitda yashash kishiga rohat bag‘shlaydi. Hammani shu yerdan yozgan e'lonlarim yoki tanish-bilishlar orqali topganman. Yo ularning o'zi meni topishgan. Bitta sherigimiz bugun boshqa joyga ketdi. O‘zimni xuddi yuragimning bir parchasi ketib qolgandek his qilyapman. Va ishonamanki meni shunchaki o‘qiyotganlar bilan ham birinchi suhbatdayoq maza qilib gaplasha olamiz. Bu hayotda o‘z tasdig'ini topgan narsa. Ko‘p bor obunachilarim bilan dastlabki daqiqalardanoq chiqishib ketganman.

Agar sizda ham kitoblarni, she‘rlarni, musiqani sevuvchi kishilardan iborat jamoa bo‘lsa, ularni qadrlang. Bunday kishilar bilan ikki og‘izdan so'ng to'xtalib qolmaysiz, g‘iybatlashib yoki bekorchi narsalarni muhokama qilmaysiz. Bitta gapni uqtiraman deb soatlab ter to‘kmaysiz, meni xato tushunadimi deb peshanadan ter oqizmaysiz. Shunchaki miyangiz birozgina qizib olishi mumkin. Bu albatta yaxshi ma‘nodagi miya qizishi bo‘ladi. Aslida Ikkita kitobga taqriz yozishim kerak edi. Ammo mana shu hikoya paydo bo‘ldi.

@quyoshtaraflarda

Qizlar. Bitta iltimosim bor. Kanal profilidigi va kanaldagi boshqa rasmlarimni profilingizga qo‘ymang. Yuzim ko‘rinmagan, lekin boshqalarga qanday bilmadim. Menga bu umuman yoqmaydigan holat. Anchadan beri yozaman deb yozolmasdim o‘zi.

​#nimadirlar_turkumidan

Esse yozishlik kayfiyatdaman. Havo kulranglik va rangsizlikka cho‘kib ketgan. Hamma yoq tuman bilan qoplanib, sokinlik botqog'iga cho‘kayotgandek. Ha, aynan sokinlik. Chidab bo‘lmas va o‘liklik sukunati eng ingichka soch tolalarim qadar yetib bordi. Mashinalarning tez o‘tishi, qarshimdagi odamlar suhbati, muzokaralar va bahslar xuddi million kilometr uzoqda. Eshitaman, javob beraman, kulaman, aralashaman, o‘qiyman lekin biron maza his qilmayman. Hech narsa yo‘q desam ham xato bo‘lar ammo, ammosi bor. Hayrat va rostakamiga qiziqish yo‘q. Bitta kitobxonlik tadbirlari, muhokamalar, mutolaaga nisbatan emas. Butun hayotimga va hayotga nisbatan sokin va beparvoroqman. Hech nimaga qo‘l siltamadim, ishonchim to'kilmadi, umidim sinmadi, yuraksiz yoki toshbag‘irga aylanmadim, uzlatga chekinib odamlardan o‘zimni olmadim. Ammo endi hammasi boshqacha, ammo endi hammasi judayam bir xil va siyqa deydigan vaziyat. Yo‘q hali bu qadar ko‘p yashamadim, hali o‘qishni tugatmadim, hali tuzuk-quruq pul topib ko‘rmadim, hali ayrilishga yetarli narsalarga erishmadim. Juda ko‘p vaqt g‘aflatda yurdim-u, juda qisqa vaqtda ko‘p narsani yashab ulgurdim. So‘ngi ikki yil menga butun hayotimga tatigulik darslarni bera oldi. Ba‘zan barcha hislarni yashab qo‘ygandek bo‘lsam-da, bu yozayotganlarim judayam arzimas, boshqalar nazdida mayda bo‘lib ko‘rinadi. Aslida hammamiz shunday besamar umrni yashab o‘tishimiz mumkin. Lekin uning fojiasi besamarligini bilib turish va biron yupanch topolmaslikda.
Oxirgi kunlarda payqadim: ko‘p narsani biron reaksiyasiz va oddiy qabul qilyapman. Chinakamiga xursand yoki xafa bo‘lmadim. Asabiylashib yoki hissiyotga berilmadim. Ertagacha qilishim kerak bo‘lgan vazifalar xavotirga solmadi. Suhbatda ko‘p gapirmadim, odamlarning gapini bo‘lmadim, diqqat markazda bo‘lishni istamadim. Kutilmagan voqea kutmadim va sodir bo‘lishi uchun intilmadim. Barini o‘z oqimiga qo‘ydim va endi jimgina kuzatyapman. Yuqorida yozganimdek, biron tayanchim bo‘lmagani holda yaxshilik yoki yomonlik kutishga ham sababim yo‘q. Hamma joy bir qadam va hammasi judayam olisda. Bari juda oddiy va ayni paytda juda ham murakkab. Umidsizlik yo‘q va hovichimga sig‘gulik ishonchni-da topolmayapman. Balki o‘sha payt kelgandir...
Davom ettira olmadim. Atrof tinchligi va eshitilayotgan azon ovozidan boshqa shovqin yo‘qligini, ezilib borayotgan kuz kunlarini boshqa tasvirlay olmayman.

p/s postda gramatik xato va chalkashliklar bor.

@quyoshtaraflarda

​Go‘zal

Qorong‘u kechada ko‘kka ko‘z tikib,
Eng yorug‘ yulduzdan seni so‘raymen,
Ul yulduz uyalib, boshini bukub,
Aytadir: men uni tushda ko‘ramen.
Tushimda ko‘ramen — shunchalar go‘zal,
Bizdan-da go‘zaldir, oydan-da go‘zal!

Ko‘zimni olamen oy chiqqan yoqqa, Boshlaymen oydan-da seni so‘rmoqqa.
Ul-da aytadir: bir qizil yanoqqa
Uchradim tushimda, ko‘milgan oqqa.
Oqqa ko‘milganda shunchalar go‘zal,
Mendan-da go‘zaldir, kundan-da go‘zal!

Erta tong shamoli sochlarin yoyib,
Yonimdan o‘tganda so‘rab ko‘ramen.
Aytadir: bir ko‘rib, yo‘limdan ozib,
Tog‘-u toshlar ichra istab yuramen!
Bir ko‘rdim men uni — shunchalar go‘zal,
Oydan-da go‘zaldir, kundan-da go‘zal!

Ul ketgach, kun chiqar yorug‘lik sochib,
Undan-da so‘raymen sening to‘g‘ringda.
Ul-da o‘z o‘tidan bekinib, qochib
Aytadir: bir ko‘rdim, tushdamas, o‘ngda.
Men o‘ngda ko‘rganda shunchalar go‘zal,
Oydan-da go‘zaldir, mendan-da go‘zal!

Men yo‘qsil, na bo‘lib uni suyibmen,
Uningchun yonibmen, yonib-kuyibmen,
Boshimni zo‘r ishga berib qo‘yibmen,
Men suyib... men suyib, kimni suyibmen?
Men suygan suyukli shunchalar go‘zal,
Oydan-da go‘zaldir, kundan-da go‘zal!

Cho‘lpon 1919

@quyoshtaraflarda

Bu postdan keyin Cho‘lponning she'rlarini esladim.

​– Nega Nil bo‘yi nilufarlari tez so‘larlar?
– Unlar oddiy gul bo‘lg‘onlari uchun.
– Sening guling nega tez so‘lmaydir?
– U sira so‘lmas!
– Nima uchun?
– Mening ko‘z yoshimda bitib, mening ko‘z yoshimda o‘sgani uchun.
– Ko‘z yosh tubda achchiqdir, bu bu nimaga achchig‘ emas?
– Muning-da, achchig‘ hid sochqon choqlari bordir. Bu sevgi chechagidir, umidlik ko‘z yoshlarini ham ko‘p emgandir. Shuning uchun totlidir.
– Menga qoldirib ketmak istamaganing nima uchun?
– O‘zimniki bo‘lg‘oni uchun!
Tinding. Faqat, ko‘zlaring egri havaslar bilan to‘lg‘oni holda menga qaraylar edi. Sening qarashlaringda xiyonat olovini ochiq seza boshlog‘on bo‘lsam-da, tindim.
– Men gulsiz qola bilmayman.
– Sening uchun mundog‘ gullar yo‘q emas, bor.
– Qayda?
– Istasang Nilning bo‘ylarida, istasang shahar ko'chalarida.
– Yo‘q, ishonmayman – bo‘lmas topilmas. Ham bu gulning egasi bo‘lg‘on go‘zal sira Misir Kleo‘patrasi kabi bo‘la olmas.
– Mening qarshimda bundan ham ortig‘dir.

Deb yozgandi Cho‘lpon 1921-yil, 14-avgustda. Uning tili va uslubi naqadar go‘zal ekanligini mana shu birgina "Kleo‘patra" hikoyasidan ham bilish mumkin. Fitrat adabiyotning nazariy masalalari haqida yozarkan ko'pgina misollarni Cho‘lpon ijodidan keltiradi. Yuqoridagi asarni qofiyasiz yozilgan nazm deydi. Hech qanday vaznga solinmagan bo‘lsa-da, jumlalar ohang orqali suvdek oqadi. Ham adabiyotchi, ham o‘quvchi nigohi bilan qaralganda maza qilish mumkin.

Kichkina kitobchadan joy olgan hikoyachalarning barchasi qisqa, mazmunan to‘q. Har biri o‘zida davr muammolarini aks ettirgan. Jadidlar yozgan barcha ijod na‘munalarida o‘sha zamon odami ko‘rinadi. Shu jihat asarlar salmog‘i va o‘qilishligini yana bir bor oshiradi. Umumlashtiradigan bo‘lsam, Cho‘lpon o‘qish kerak bo‘lgan yozuvchilardan biri. She‘rlari ham juda go‘zaldir.

@quyoshtaraflarda

​Inson yuragi juda qorong‘u, juda ham murakkabdir.

"Son ada" Zülfü Livaneli

Inson tabiati, inson yuragi, insoniyat jamiyati, umuman olganda insonning o‘zi juda ham murakkab yaratiq. Ming yillardan buyon yer yuzida yashab kelayotgan odamlar haqida qanchadan qancha izlanishlar olib borilgan, qanchadan qancha asarlar yaratilgan va bu jarayon yana uzoq vaqt davom eta oladi. Livaneli ham inson qilmishlarini, uning tabiat farzandi bo‘la turib unga keltirayotgan beqiyos zararlarini qalamga oladi. Tabiatdagi muvozanat buzilsa, qanday natijalarga olib kelishi mumkinligini ko‘rsatadi.

Asar antiutopik bo‘lib, hamma voqealar bitta orolda bo‘lib o‘tadi. "Molxona"da insonlardan ajralib chiqqan hayvonlar alohida jamiyat tuzishga urinishgan bo‘lsa, bu yerda odamlarning o‘zlari hech qanday boshqaruv tizimisiz alohida yashashadi. Ammo natijada barbir kimdir boshliqqa aylantiriladi. Vaqt o‘tib Hamma narsa izidan chiqa boshlaydi. Bunga qo'shimcha ravishda hayvonlar muammosi ham yuzaga keladi. O'ldirilgan tur sabab, tabiatdagi muvozanat izdan chiqib ko‘plab tartibsizliklar, kasalliklar, suv zaharlanishiga sabab bo‘ladi.

Kitob muqovasida yozikganidek: "Biron joyda yomonlik bor ekan, u yerdagi hamma biroz ayblidir." Atrofga qarasak ham, o‘tmishga boqsak ham, insonlarning ko'pchiligi sukut va befarqlikda bo‘ladi. Ko‘rib-bilib turgan narsalari haqida ham gapirishmaydi, nohaqliklarga jim chidashadi. Lekin mana shu indamaslik va bee‘tiborlik so'ngida ko‘p yomonliklarga olib kelishi mumkin. Atrofdagi yaxshiliklar uchun ham, yomonliklar uchun ham barcha birdek javobgar.

Kitob ko'pchilik antiutopiyalar kabi yakun topadi. Hajmi u qadar katta emas. Lekin mutolaa biroz zerikarli va sekin kechdi. Taqrizni ham kechikib yozyapman. Ammo muallif tili va uslubi yoqdi. Guntekindan keyin ancha oson tushuna oldim. Kitob uchun Ma'rufjon Ochilovga rahmat. "Yashil kecha" esa Salimovdan sovg‘a edi.
Endi kitoblarni o‘qib tamomlasamgina maqtanaman. Ungacha barbir shaxsiy mulkim bo‘la olmaydi. "So‘ngi orol" o‘zbek tiliga tarjima qilingan. O‘qib ko‘rishni maslahat beraman.

@quyoshtaraflarda

​"Shaxsiy xona" taqdimotidan keyingi kunlar bo‘lsa kerak: xonadoshlarim ham shu kitobni o‘qib yurishgandi. Gapdan-gap chiqib har xil mavzular haqida gaplashib qoldik. Suhbat anchaga cho‘zildi. Jamiyatimizda ayollarning tutgan o'rni haqida bahslasha turib, bir holat juda qiziq tuyuldi: bizda ayollarning ayollarga bo‘lgan qo‘llab-quvvatlovi juda kam. Ayollar ham, qizlar ham bir-birini unchalik yoqtirmaydi. Ishonmasangiz ikkita yaqin dugona bilan alohida-alohida gaplashib ko‘ring. Ularning bir-biriga bo‘lgan adovatini payqab olish qiyinmasligiga guvoh bo‘lasiz.

Maktabda shunaqa qizlar ko'p bo‘lardi: ancha payt do‘stlashib yudishardi-da, bitta janjal sabab ajralishib ketishardi. Shunchaki emas, bir-biri haqidagi hamma gapni sotib bo‘lib ajralishardi. So‘ngra hammaga barcha tavsilotlarni yoyibgina qaytib yarashish bo‘lardi. O‘zim qiz bola bo‘lsam ham qizlarning ko‘p xarakteriga hayron qolib kelaman. Bitta janjal barini barbod qilsa dugonalik va og‘iz-burun o‘pishib yurish nimaga kerak? Qo'yinglar tomoshani degim keladi. Rost, bir-biriga shirin gapirib, jonini olib yuradiganlar qancha.

Chin ko‘ngildan va samimiy munosabatlar bitta sevgida emas (munosabat deyilganda shu narsa xayolga keladi-ku) do'stlik, oshna-og‘aynichilik, dugonachilikda ham muhim o‘rin tutadi. Bilasiz, ko‘p ayol-qizlarda gap turishi qiyin, yigitlarda esa teskarisi: ular bir-birining sirini umuman sotmaydi, yoqtirmagan kishisi bilan gaplashmaydi. (Hamma narsada istisnolar borligini unutmang) Biz esa "vay asalim qalaysan?" deganimiz bilan ichimizda, "ihm-ihm", umuman boshqa gaplar bo‘ladi. Shunga bo‘lsa kerak o‘smirligimdan boshlab bollar bilan yaxshi kelishganman, do‘st bo‘lganman. Faqat bu yilga kelib yana ayol-qizlar bilan inoqligim oshdi.

Xullas bular bilan nima demoqchiman: Agar ayol ijodkorlar ko‘p bo‘lishini, ular erkin, o‘z puli va shaxsiy xonasiga xo'jayinlik qilishini, yangidan-yangi ijodiy cho‘qqilarni zabt etishini xohlasak eng avvalo bir-birimizni qo‘llab-quvvatlashni o'rganishimiz kerak. Ayollar ayollarga haqiqiy do‘st, tirgak bo‘lsa hamma narsa o‘zgarishni boshlaydi.

Keyin, faqat ayollar emas, hozir gapirmoqchi bo‘lganlarim hammaga tegishli. Baxtimizni boshqalarga emas faqat o‘zimizga bog‘lashimiz kerak. Tashqi muhit, sharoit, odamlar, narsalar, joylarga bog'langan inson hech qachon to‘la erkin bo‘la olmaydi. Erkinlik yo‘q joyda esa kishi o‘z potentsialini to‘liq namoyon qila olmaydi. Potensial to'liq yuzaga chiqmasa yangi kashfiyotlar va ijod haqida gapirish qiyin. O‘zi, nega odam boshqalarga bog'lanishi kerak? Kayfiyat, imkoniyat, baxt, ishonch bular boshqalarga berib qo'yiladigan darajada ahamiyatsiz narsalar emasku? Erkinlik hamma narsada: hatto boshqalarning bizga ko'rsatadigan ta‘siri ustida ham bo‘lishi kerak emasmi?
Men o‘z fikrlarimni bayon etyapman. Bular xususida boshqalar ham o‘ylab ko‘rsa anchagina durust bo‘larmidi.

@quyoshtaraflarda

Yurgandim tentirab sevgisiz, ohsiz,
Ul sanam hur edi, nurli yuz edi.
Muhabbat qalbimga kirdi so‘roqsiz,
Kuz edi...

Bilasizmi? Hamma narsaga mehr kerak. Masalan, mana shu gullar kelgan vaqti shalpayib turgandi. Ertalab suvga qolib qo‘ydik. Hozir qarasam jonlanib, yashnab ketibdi. Mehr va muhabbat har bir jonzotni tiriltirib, gullatib yuborishiga yana bir bor guvoh bo‘ldim. Shunchaki, vaqt va e‘tibor berishni unutib qo‘ymasangiz bas.

Mutolaada esa qaynoq "Kirka"

@quyoshtaraflarda

​Avval qishni yaxshi ko‘rardim, so‘ngra yoz yoqa boshladi. Oxirgi vaqtlarda esa kuzni kashf qilyapman.

Kecha menga shunday savol berishdi:
— Soyoboning yo‘qmi? Nega olib chiqmading? Bir soniya jimidim va so‘ngra yolg‘on gapirdim:
— Bor, ammo o‘zim bilan olib chiqmaganman. Chiqayotgan paytim yomg‘ir yo‘q edi.
Aslida, yomg‘irda bo‘kkanim sababli ust-boshimni alishtiray deb uyga kirgan bo‘lsam ham shunaqa dedim.

Yolg‘on ishlatadigan odammasman. Kecha nima jin urgani qiziq. Balki, kichkina g‘ururcham bunga undagandir. Lekin yaxshimas. Nima bo‘lganda ham rost gapirishga odatlanganman.

Quyoshni sevaman. Lekin yomg‘ir meni yaxshi ko‘radi. Doim orqamdan kezgan sharpadek, bir pasda quyib yuboradi. Ba‘zan kasal qiladi. Bunaqa mavsumlar deraza yonida, qahva yoki choy bilan yaxshi kitobni o‘qib o‘tirgan ma‘qul.

Soyobon haqida so'rasangiz, aytishim mumkin: Uni olganim bilan barbir yo‘qolib qoladi. Har mavsum bittadan soyobon yo‘qotish jonimga tekkan. 06.10.24

@quyoshtaraflarda

Haqiqiy ayol – ichqora va ko‘rolmas bo‘ladi.

Ichqoralgimni payqab qolganimda yuqoridagi so‘zlar ancha taskin beradi, masalanda))

Masofa – ba‘zan bir umr u bilan kurashib o‘tadiganga o‘xshayman.

​"Kuz simfoniyasi" Sherzod Ortiqov

Boshqa fasllarning borligi ro‘yo,
Bu dunyoda faqat kuz bor azizim.


Kitob chiroyli muqova va undagi epigraf bilan boshlanadi. Hikoyalarning deyarli barchasida kuz tasviri bor. Kuzda bo‘lib o‘tgan voqealar, kuz tabiati manzaralari, kuz havosi. Kishini kuzdagi umidsizlik va va‘dasizlik qurshab oladi. Biridan ikkinchisga o‘tarkansiz, beixtiyor kuz atmosferasiga tushib qolasiz. Yomg‘ir, kitob, kutubxona, she‘r, musiqa, san‘at kabi so‘zlarga tez-tez duch kelasiz. Asosiy obraz sifatida kitob o‘qiydigan, sa‘nat vakillari, yoki ziyoli qatlam tanlangan. Muallif tili va asar badiiyati yomon emas.

Ammo kitobdagi uchta yoki to'rtta hikoyani o‘qish butun to‘plam haqidagi tasavvurni bera oladi. Ya‘ni o'xshashliklar va takror ko‘p. Boshida yangilikdek boshlangan mutolaa kitob yarmiga yetmasi me‘daga ura boshlaydi. Katta hajmli asar bo‘lmasa ham, o‘quvchi tugatib qo'yishga sabrsizlanadi.

O‘xshashlik syujet va detallarda emas obrazlarda ham ko'p uchraydi. Bularni yanayam kengroq ochishga harakat qilib ko‘ramiz: Hamma voqealar chet elning mashhur shaharlarida, Toshkent yoki Farg'onada bo‘lib o‘tadi. Bosh qahramonlar kitob o‘qiydigan, yolg‘iz odam yoki o‘ziga ancha to‘q xonadon a'zosi. Hikoyalardagi yigitlar esa tipik o‘zbek: yuvoshgina, o‘zi yoqtirgan va tanigan qiziga ham ikki og‘iz gapni eplab gapirolmaydigan, tasavvuri o‘qigan narsalaridan uyog‘iga o‘tmagan kishilar. Qiz qahramonlar chiroyli, did bilan kiyinadigan, o‘qimishli, lekin gapga chechenroq. Umuman olganda barchasi xayoliy va orzudagi kishilarga o‘xshaydi.

Hayotga, haqiqiy tumushimizga unchalik mos kelmaydigan, bugungi kunni, hozirgi davr odamini yoritmagan hikoyalar juda ko‘p. Kitob 2020-yil nashr qilingan ekan. Hozir do‘konlarda ham topilmasa kerak. O‘zim internetda bir necha bor duch kelishlardan so‘ng olib o‘qidim. Balki menga yetib kelgunicha yoki sifat sabab muqovasi ajralib ketdi.
Yuqorida bergan fikrlarim saviyali kitobxon ham bemalol payqay olishi mumkin bo‘lgan jihatlar. Yozuvchining boshqa kitoblarini o‘qib ko‘rmaganman. Qachondir qo‘limga tushib qolsa bu bilan solishtirib ko‘rishim mumkin.

@quyoshtaraflarda

​Mohira Eshpo‘latova "Olov raqsi"

– Bugun havo ajoyib-a? – deya gap boshladi u.
– Bilmadim.
– Siz tashqaridan uning ajoyibligini, kuzni his qilishga urinayotgan odamga o‘xshab ko‘rindingiz. Agar bezovta qilgan bo‘lsam, uzr...
– Fasllarning bari o‘zgacha ajoyib.
– Ketyapsizmi?
– Ha, qaytish vaqtim bo‘ldi.
– Afsus, endi tanishmoqchi edim-a.
– Keragi yo‘q.
– Nega?
– Chunki Annushka pista yog'ini to‘kib bo‘lgan.

Kitobni Erkin A‘zam yozgan so‘zboshisi bilan boshladim. To‘g‘ri, men spoylerdan qo‘rqmayman. Haqiqiy kitobxon bunga parvo qilmasligiga ishonaman. So‘zboshida yozilganidek, Mohira opa hikoyalarining hech bir yerida ortiqcha urinish yoki bo‘rttirish ko‘rmadim. Oddiy so‘zlar bilan ham ajoyib narsalar yozish mumkin. Barchasi samimiy va o‘zgacha sodda. Sodda deganimda, bu doim tushunadigan soddaligimiz emas. Kundalik turmush, biz payqamaydigan hayot haqiqatlarida hikmat katta bo‘ladi. Yozuvchilar nigohi esa, boshqalar payqamaydigan, (payqasa ham yoza olmaydigan, yozmaydigan) jihatlarni ko‘radi.

Hikoyalarning barchasida rang-baranglik mavjud. Bittasidan ikkinchiga o‘tishingiz bilan yangi havo olasiz. Boshqa dunyo, o‘ziga xos dunyo olami o‘quvchini qurshab oladi. "Katena" deb nomlangani hikoyada atrofimizda ham mavjud bo‘lgan hayot ochilgan. Onasining aytganini olmagan o‘g‘il va natijada qaynonaga badal to‘lagan kelin va farzandlar taqdiri ko‘p-ku oramizda. Bu hikoyadagi alohidalik shundaki: o‘quvchi hech kimga yon bosmaydi, achinmaydi, bitta obraz tarafini olib yugurgilamaydi. Qahramonlar xarakteridagi o‘ziga xoslik bunga yo‘l qo‘yib bermaydi. Aybdor qilish kerak bo‘lsa barcha birdek aybdor bo‘lishi mumkin. Kitobdan yana parchalar keltiraman:

"Omonat ekan, Katena, hamma narsa omonat ekan. Odamlar, munosabatlar, qo‘lingda bor bo‘lgan barchasi..."

"Biz, insonlar shunchalik qo‘rqoq, jur‘atsizmizki, hatto ikkinchi yo uchinchi shaxs yo‘q bo‘lgan qog'oz qarshisida ham o‘z ichki "men"imizni ko‘rsatolmaymiz."

Muallifni taniganimga bir yil bo‘lgan bo‘lsa, yozgan ijod namunalari bilan endi tanishdim. Bu kishi ko‘pchilikni yozishga undaydi: bunga shaxsan ham, ijtimoiy tarmoqlarda ham ko‘p bor guvoh bo‘lganman.
Mohira opa, Kitobingizni sovg‘a qilmasangiz ham bookuzdan topib kelgandim). Yana yangi kitoblar chiqaring, ko‘p-ko‘p yozib charchamang.

@quyoshtaraflarda

#kuz

Qizg‘onmaslik va bo‘lishish kerak deb o‘yladim. Kuzni his qiling.

@quyoshtaraflarda