Декабр ойида ижтимоий тармоқнинг қозоқ сегментида янги тренд оммалашди: кузатувчилар жамият учун фойда келтирмайдиган блогерлар ва машҳур шахслардан обунани бекор қила бошлади.
Ғоя кўплаб шикоятлар фонида пайдо бўлди. Унда инфлюенсерлар фақат ўзларининг қимматбаҳо ҳаёт тарзларини намойиш этишга эътибор қаратаётгани қайд этилган. Фойдаланувчиларнинг фикрига кўра, бу воқеликни қабул қилишга салбий таъсир кўрсатади. Қозоғистонликларнинг айтишича, бундай постлар ҳасад, ишончсизлик ва ҳатто оилавий низоларни келтириб чиқаради.
“Уларнинг мақсади фақат пул топиш. Улар ўзларининг безакли фотосуратлари ва ҳеч қандай қимматга эга бўлмаган реклама билан халқни бузяпти”, – деб ёзади муҳокама иштирокчилари.
Тренд ташаббускорлари таълимга оид, ижтимоий ёки маданий контент яратаётганларни қўллаб-қувватлашга эътибор қаратишни таклиф қилмоқда. Уларга кўра, бу ахборот муҳитини яхшилаш ва жамиятга бўлган салбий таъсирни камайтиришга ёрдам беради.
Шу кунларда “Ғайрат Дўстов иши” атрофида рўй берган ахборот уруши, ишни ёритган фаоллар, журналистларга нисбатан бошланган ноҳалол кибер шантажлар кўрсатдики, тармоқнинг ўзбек сегменти ҳам Қозоғистонда бўлгани каби жиддий тозаланишларга муҳтож.
Ўзбекистонда катта хатарга айланган ва оқибатсиз қолаётган вазият ҳақида
Бугун ижтимоий тармоқларнинг ўзбек сегменти эгаси номаълум, фаолияти эса жамоатчилик фаоллари, журналист ва блогерларга тош отиш, уларни обрўсизлантириш, шу орқали жамиятда қўрқув, медиада ўзаро шубҳа ва бирлашмаслик муҳитини ушлаб туриш бўлган тролл саҳифаларга тўлиб тошган.
Бундай саҳифалар бошқарувдаги баъзи куч ва шахсларга хизмат қилиб, улар жамиятда ҳур фикр, эркин сўз айтиш муҳити ривожланишига қарши кимсалардир. Улар шунингдек, ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари жойлаётган сурат, пост ва видеоларни кузатиб бориб, уларни ўзига керакли вақтда муаллифга қарши “компромат” сифатида ишлатмоқда. Таҳдид, ҳақорат ва кибер шантажлар туфайли ҳатто тармоқлардан фойдаланиш хавотири авж олган. Масалан, очиқ маълумотларга кўра, бугунга қадар юзлаб фаол, журналист ва блогерлар шу каби шантаж, таҳдид, туҳмат ва ҳақоратларга дуч келган. Афсуски, бундай хатарларга қарши курашиши керак бўлган ташкилотлар – ҳуқуқ органларига киритилган ариза ва қилинаётган оммавий мурожаатлар натижасиз қолмоқда.
Нима қилмоқ керак?
Ўзингизга маълум ва сизда шубҳа уйғотган аккаунтларни блокланг, каналларига аъзо бўлсангиз, тарк этинг. Сиз шу орқали кибер шантажчиларнинг мақсади жамиятда кенг ёйилишига энг камида хизмат қилмайсиз. Ўзингизни ҳам ҳимоялайсиз.
Тролл саҳифаларда улашилаётган постларга лайк босмаслик, уларнинг ёзганини улашмаслик бу – тарғиботда иштирокчи бўлмаслик дегани эмас. Тролл аккаунтлар билан дўстлигингизнинг ўзи сизни сиз истамаган тарзда тарғиботчига айлантиради. Аввало уларнинг саҳифаси ва каналида обуначи сони ўсишига ҳисса қўшасиз, иккинчидан, бундай саҳифаларни доимий тарзда кузатиш сизни улар истаган ёлғон ахборот, бузуқлик, қўрқув ва шубҳалар таъсирига туширади. Бундан ташқари, турли масалаларда жамоатчилик фикри ўрганиларкан, сиз тролл каналлар ва улар тарғиб қилаётган ташаббуслар тарафдори сифатида кўриласиз.
Хулоса ва чорлов
Ахборот асрида кишига ахборот олиш, қидириш ва саралаш саводхонлиги – ижтимоий тармоқлар гигиенаси жуда зарур. Шундай экан, муаллифи номаълум, мақсади эса жамиятни парчалаш ва қўрқувда ушлашдан иборат саҳифаларни шунчаки блокланг, тарк этинг.
Фойдаланётган саҳифаларингизни троллардан тоза тутинг. Сиз орқали жирканч мақсадларини кенг ёйишларига йўл қўйманг. Уларга қарши курашнинг ҳозирча самарали услуби уларни кузатмаслик, обуначиси бўлмаслик.
Унутманг, мақсади эзгу инсон номаълум саҳифалар ортига беркинмайди. Ҳамкасблар ва тармоқ фаолларини ҳам ушбу ҳаракатни қўллаб-қувватлаш ва оммалаштиришга чақираман!
Илёс Сафаров, журналист