РазМова

Тым часам, як час прабягае,
Пытаюся з часам сам-насам:
"Скажы мне, мая дарагая,
Ці ты не самоцішся часам
Па часе, які пралятае,
Як пыл залаты скрозь праменні,
Скрозь сны нашы, мары, трызненні,
Скрозь тое, што назвы не мае?..."

Уладзімір Някляеў

#цытаты
#Андрэй_Хадановіч

Файны ілюстраваны слоўнік ад @budzmaorg. Правяраем, наколькі мы ўжо прадвінутыя ў валоданні беларускай мовай! Пішыце, ці сустрэлі незнаёмыя словы.

#слоўнік

✍️ Выраз дня: To Sleep Like a Log - спаць як палена

📖 Беларускія адпаведнікі:
- СПІЦЬ, ХОЦЬ ЗУБЫ ВЫБЕРЫ
- СПІЦЬ, ЯК ЗАБІТЫ
- СПІЦЬ, ЯК МАКУ НАЕЎШЫСЯ
(Крыніца: З.Санько, "Малы руска-беларускі слоўнік прыказак, прымавак і фразем")

- СПІЦЬ КАМЕННЫМ СНОМ
- СПІЦЬ ЯК ВАЛОЎ ПРАДАЎШЫ (Шчучынскі р-н)
- СПІЦЬ ЯК ПШАНІЦУ ПРАДАЎШЫ (Асіповіцкі раён)

#прымаўкі

Крыніца: Бел.Read

#цытаты
#Алесь_Бяляцкі

Я іду праз стагоддзі
Па імёнах гарадоў,
Не наракаю аб народзе,
Не пішу гнеўных пастоў,
І разумныя жанчыны
Запрашаюць на прасека,
Бо я ў кожным чалавеку
Проста бачу чалавека.
Толькі бляск жывых вачэй
Узнагарода і медаль, і
Не трэба выгараць,
Таму што 'дзеды выгаралі' .
Нехта мае выйсці з лімбу
Нацыянальнага неўроза,
Вось і ўся ідэя ікс,
Зараз жыць, пакуль не позна.
Вось і ўвесь кароткі змест
Гэтай простай метадычкі
Давай скурым маніфест,
Справу зробім новай звычкай.

Алесь Плотка

#вершы

Здымак са старонкі FB аўтара

Беларусы. Уяўленне аб сьмерці і традыцыі

Частка 2

Няяснымі застаюцца ўяўленні ўсходніх славян аб самім працэсе пераходу ў замагільны сьвет. Аднак у беларускім фальклоры захаваліся згадкі пра мост, праз які душы пераходзяць у свет мёртвых. Гэты мост можа быць як шырокім, так і вузкім, як волас. 

Каб забяспечыць сабе пераправу на той сьвет, людзі яшчэ пры жыцці выконвалі пэўныя звычаі. Так, лічылася, што калі павітуха не 
надарыць нованароджанага паяском, то яму давядзецца пераходзіць раздзяляючую сьветы раку ўброд. Пасля выпечкі хлябоў, каб печ не пуставала, гаспадыня кідала ў яе тры палены ў надзеі, што яны паслужаць ёй  «мосткамі» пры пераходзе на «той сьвет». 
З гэтым таксама звязаны памінальны звычай насцілаць масткі.

Напрыклад, на Гародзеньшчыне ў адзін з памінальных дзён сваякі  памерлага ў багністых месцах будавалі брукаваныя пераходы, каб  кожны, хто праходзіць па насьціле, памянуў бы нябожчыка. У іншых варыянтах гэтага абраду масткі будаваліся толькі ў памяць па памерлых жанчынах: на наступны дзень пасля саракадзённых памінак у лесе 
ссякалі сасну, абчэсвалі яе і везлі возам у прызначанае месца, дзе перакідвалі цераз рачулку, гразкае месца, роў і пазначалі на ствале 
час смерці. Так, на Палессі 
лічылася, што калі чалавек у сьне пераходзіць праз мост, то яго чакае  бяда, сьмерць родных.

Лічылася, што пакуль пахаванне не здзейсьнена, душа нябожчыка будзе блукаць вакол па дрэвах. Толькі пасля правядзення ўсіх неабходных абрадаў і належных падрыхтовак, забеспячэння нябожчыка адпаведнымі прадметамі, яна па шляху душ (Млечны шлях або вясёлка) зможа патрапіць у сьвет духаў.

Фотаздымкаў старой і заўсёды прыгожай Ліды падвезлі! Глядзіце! Фотаздымкі зроблены прыблізна ў 1914-1918гг.

#гістарычныя_цікавосткі
#беларусь_на_фотаздымках

#лаянка

Выраз дня: A drop in the ocean - кропля ў акіяне, вельмі мала, амаль нічога

📖 Беларускі адпаведнік: З ЖАБІНЫ ПРЫГАРШЧЫ
(Крыніца: "Фёдар Янкоўскі. Беларуская фразеалогія")

#устойлівыявыразы

Крыніца: Бел.read

#гумар
#жарцікі

Цяжка ўтрымаць гэты свет на плячах – нават волатам.
Тут хоць маленькі свой лёс паспрабуй данясі…
Верасень б’е капытком і бясконцае золата
Сыпле на вуліцы... Хопіць нарэшце на ўсіх!
Хопіць на кожнага гэтае крохкасці горкае…
Памяць сціскае ў кішэні каштан-маячок.
Вецер нябачны спагадліва золатам шорхае,
Верасень – цёплы алень – ліжа соль з маіх шчок.

Наста Кудасава
#паэзія

#нерасстраляныя

Вітаем, шаноўнае спадарства! Ёсьць у нас неагучанае правіла на прасторы РазМовы, вы яго ведаеце, не маем сумневаў: дзяліцца шчыра і натхнёна ўсім, што здаецца нам цікавым, карысным і адпаведным у кантэксце вывучэння роднай мовы! І таму, трымайце нашую знаходку!

Мы адшукалі цікавы тэлеграм-канал Бел.read і таксама на яго падпісаліся👍 Шмат заахвочваючых рубрык і актуальнай інфармацыі пра беларускую мову мы знайшлі ў яго пастах. І вас запрашаем.

Будзем сябраваць калектыўна, спадзяемся, і да нас далучацца новыя чытачы з кам'юніці новага каналу) вельмі ўразіла рубрыка з параўнаннямі беларускіх прымавак і ўстойлівых выразаў з ангельскім аналагамі. Такога мы яшчэ ня бачылі! Вельмі цікава!

Спадзяемся, нашыя парады вам да сэрцу. Аднадумцы побач, і мы можам дапалучыцца да іх Справы!

Шчыра запрашаем у Бел.read!
Верым! Можам! Перамовім!

#цытаты
#нерасстраляныя
#Алесь_Дудар

Беларусы. Уяўленне аб сьмерці і традыцыі

Частка 1

У шмат якіх культурах сьвету сувязь паміж жывымі і мёртвымі істотна ствавалася пасродкам Сусьветнага дрэва - "дрэва жыцця", "дрэва плёну-
родзіі», «дрэва спазнання» і г.д. Якое дрэва ва ўяўленнях плямёнаў усходніх славян, якія засялялі тэрыторыю Беларусі, з'яўлялася Сусьветным? Можна меркаваць, што гэта быў дуб.

Так, дадзеныя фальклору сведчаць аб тым, што дуб для славян з'яўляецца сьвятым дрэвам. Цікавым з'яўляецца той факт, што на тэрыторыі-
Беларусі ў месцах, дзе размяшчаліся курганы, часта сустракаюцца назвы, якія паходзяць ад слова дуб: Дубовіца, Дубкі, Дубняк
і г.д.

Таксама трэба падкрэсліць, што слонімскі каменны ідал быў
знойдзены ва ўрочышчы Дубы, а астрамечаўскі ідал - ва ўрочышчы Дубавы.

#шыбалет

Апытанка

Жыццё зараз, пагадзіцеся, не самае спакойнае. Але нават у такі час мы рухаемся наперад, вывучаем родную мову, ствараем файныя праекты і шмат чаго іншага...

Што натхняе вас па жыцці рухацца наперад і не спыняцца перад нязгодамі?

#цытаты
#Уладзімір_Жылка

Беларусы італійскай Балонні запрашаюць на выставу беларускіх мастакоў у выгнанні.
Працы 12 беларускіх мастакоў пакажуць на выставе ў самай вялікай і прэстыжнай зале Балонні.

Мы вельмі ўдзячныя беларусам замежжа, якія працягваюць рабіць карысныя справы і нагадваць аб сучасным становішчы на радзіме. Падтрымаем землякоў!

#цікавае
#івэнты

#цытаты
#нерасстраляныя
#Анатоль_Вольны

Пленум Цэнтральнага бюро Усебеларускага аб'яднання паэтаў і пісьменнікаў " Маладняк". Менск, 21-23 сакавіка 1925г.

Толькі чацьвёра на фотаздымку пазбеглі лесу сваіх аднадумцаў ( большасьць удзельнікаў " Маладняка" была ці арыштавана, ці выслана ў лагеры, альбо расстраляна), лёс трох на гэтым фотаздымку дакладна невядомы...

Гэта нашая гісторыя

#нерасстраляныя

ВЭЛЮМ ЯК АБЯРЭГ НЯВЕСТЫ

У апошнюю чаргу на нявесту апраналi яе сакральны галаўны ўбор з вянка i вэлюму. Існавала некалькi варыянтаў гэтага рытуальнага галаўнога ўбору — як па форме, так i па стылю ўпрыгожвання. Ужо ў канцы ХVIII i на працягу ХIХ—ХХ стст. галаўны ўбор нявесты складаўся з вянка i вэлюму. Вэлюм складаўся з дзвюх частак. Адна частка — тонкi кароткi вэлюм — збiралася палярынай i спускалася праз лоб на скронi альбо (што бывала часцей) на вочы i твар нявесты. Гэтая частка вэлюму выконвала функцыю ахоўнага экрана для аднаго з найважнейшых каналаў перадачы i атрымання iнфармацыi — вачэй («каб не сурочылi»).

Другая частка вэлюму абараняла доўгiя валасы нявесты.Па-над вэлюмам на галаву нявесты мацавалi вясельны вянок. Па форме i колеравай гаме вяночка можна было меркаваць аб сацыяльным становiшчы нявесты. Калi, напрыклад, яна была сiратой, то ў вянок упляталi зялёную сцяблiну мяты. i, вядома ж, наяўнасць вянка першым чынам сведчыла аб тым, што нявеста захавала сваю нявiннасць.


🕊 Кабыльнік (суч. вёска Нарач). Беларускае вяселле 1916 г.

#гістарычныя_цікавосткі
#фотаздымкі

Паходжанне назвы месяцу Кастрычнік"

Са старажытных часоў на беларускіх землях сярэдзінны месяц восені, пра які казалі, што ён зямлю балоціць, а лес залоціць, меў дзясятак назваў. Пазімнік (зазимье) – перадзімовы час; лістапад і жовтень – ападае жоўтае лісце; грáзнік (брýдзень) – частыя дажджы і бруд (прымаўка пацвярджае назву: гэты месяц ні калёс, ні палазоў не любіць); вясельнік (свадебник), месяц кахання – такой парой заканчвалася асноўная праца на вёсцы, і не грэх было вяселле зладзіць; хлебнік – актыўна пяклі хлеб з новага ўраджаю; акцябр (октяврий) – у гонар бога вайны Марса; паздзернік – у гэты час сяляне пачыналі апрацоўваць лён і каноплі.

Кастрычнік як назва беларускага месяца з’явілася ў пачатку ХХ ст. у асяроддзі рэдактараў і выдаўцоў газеты «Наша ніва». Яно было скалькавана з польскай мовы, дзе словам październik (працэс апрацоўкі льну і каноплі) і ў сучаснай польскай мове абазначаецца дзясяты месяц года. Толькі за аснову для ўтварэння назвы восеньскага перыяду беларускія моватворцы ўзялі не прац
эс, а назву пабочнага прадукта, які заставаўся пасля перапрацоўкі льну ці канопляў і называўся кастрá (кастрыца): кастрыца + нік = кастрычнік.

#гістарычныя_цікавосткі

Касцёл і кляштар францысканаў у Пінску

У гістарычнай частцы горада Пінска захаваўся адзін з самых вялікіх і прыгожых манастыроў Беларусі. Яго падстава адносіцца да канца 14 стагоддзя, калі тут размясціліся манахі. ордэна францысканцаў.
Гэты архітэктурны комплекс можна разглядаць як некалькі славутасцяў Пінска аб'яднаных у адну. Першая частка - касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі. Другая - званіца і трэцяя - жылыя карпусы манастыра.
Яшчэ ў 1396 годзе, на сродкі князя Жыгімонта Кейстутавіча, былі закладзены першы драўляны касцёл і манастыр. Манахі францысканцы актыўна развівалі рэгіён і ў 1510 годзе на месцы драўлянага храма ўзвялі каменны.

#вандроўкі
#гістарычныя_цікавосткі

Калі адзін другога не разумее

#прымаўкі

#нерасстраляныя
#фотаздымкі

Мы пачынаем новую рубрыку #нерасстраляныя. Усім вядомая Чорная ноч у гісторыі Беларусі - ноч расстрэлу больш за 100 прадстаўнікоў беларускай інтэлігенцыі, якая была не першай, не апошняй трагедыяй у бясконцым ланцугу рэпрэсій беларускага народа. Звяртаемся да нашых чытачоў: вы таксама можаце стаць сааўтарам гэтай рубрыкі і дасылаць нам цікавыя звесткі, якія датычацца гэтай падзеі. Будзем вельмі ўдзячныя!

#нерасстраляныя

#Васіль Быкаў
#цытаты

#прыпеўкі
#дзіцячая_разМова

Рыгор Барадулін і Васіль Быкаў вераць у беларусаў. І ты вер!

#цытаты

Праект "Руіны Беларусі"
Фотаздымкі з архіву VЕНА

#гістарычныя_знаходкі