Спадчына

У фэйсбуку нагадалі пра адну важную рэч з Ішкалдскага касцёла, пра якую, як мне здавалася, ужо тут пісаў, але адшукаць допіс не атрымала. Што ж, прыйдзецца распавесці яшчэ раз пра інтэр'ерныя роспісы, пра якія мала хто здагадваецца.

У самым раннім з выяўленых вопісаў касцёла за 1675 г. у апісанні інтэр'ераў адзначана, што яны аздоблены выявамі святых і абразамі, а таксама «старым маляваннем, акураным ад агню непрыяцеля». А. Ярашэвіч лічыць, што фрэскі на сценах касцёла напісаны не пазней сярэдзіны XVI ст. Пра тэта сведчыць і адсутнасць фрэсак у храме, які быў узведзены у першам чвэрці XV ст. ва Уселюбе — родавым маёнтку Неміровічаў.

Як вынікае з інвентара Ішкалдскага касцёла за 1782 г., палова фрэсак сцерлася, запылілася, пазелянела ад вільгаці.

Два роспісы, як можна вылічыць у прэзбітэрыі (алтарнай частцы храма), былі замаляваныя беларускім мастаком Эдвардам Паўловічам у 1848 годзе. Гэты малюнак быў апублікаваны польскай даследчыцай Каламайскай-Саед. На першым роспісе пазнаецца ўверсе сцэна унебаўзяцця Дзевы Марыі. Ніжэй - чатыры фігуры па калена, кожны з невялікім нахіленым гербам. Можна выказаць здагадку, што гэта выявы фундатараў. Другі роспіс адлюстроўвае хваставанне Хрыста. Роспісы суправаджаюцца вялікай колькасцю надпісаў, запісаных гатычным шрыфтам

Не выключала, што рэшткі манументальнага жывапісу яшчэ захаваліся пад слаямі пазней-шай пабелкі.

Такія роспісы не тое, каб рэдкасць у якіх-небудзь ганзейскіх нямецкіх гарадах, але нічога падобна больш нідзе на тэрыторыі сучаснай Беларусі не вядома. Адзінай блізкай аналогіяй з'яўляюцца роспісы гатычнага бернардзінскага касцёла Святых Францыска і Бернарда ў Вільні. Але ў Ішкалдзі не бачна такіх характэрных вялікіх стужак, як у Вільні.

Абсалютна не зразумела, чаму столькі ўвагу надаецца Сынкавічам і Малому Мажэйкаву, але Ішкалдзь застаецца па-за ўвагай. Ці не таму, што каталіцкі храм?

#Роспісы #інтэр'еры #Ішкалдзь #Вільня

Будаўніцтва будынка архітэктурнага факультэта БНТУ ў канцы 1970-х гг. (фота)

Не ведаю за што яго любілі сакурснікі, як па мне дык больш мярзотнага збудавання ў Мінску няма. Па-першае, размешчаны ў срацы свету, калі я вучыўся ўжо было метро, але таксама трэба было праехаць праз увесь горад, а калісьці метро канчалася на Усходзе і трэба было яшчэ даязджаць на наземным транспарце. На маю думку ў маладых архітэктараў мусіць выхоўваць густ тая прастора, у якой яны вучацца. Я не разумею чаму можна было навучыцца паміж МКАД, лесапаркам і балотам... І гэта толькі звонку.

Унутры халодныя велізарныя холы з суцэльным шкленнем на першым паверсе. Шмат шкла, але заўсёды цёмна і холадна, бо будынак галоўным фасадам арыентаваны на поўнач, ніводны прамень святла туды не трапляў. У будынку не працавалі (і ніхто не памятае каб працавалі) эскалатары, якія стаялі проста зашытыя гіпсакардонам. Ліфты не хадзілі на наш паверх, таму даводзілася цягаць драўляныя планшэты 1х1 м з тоўстымі рамамі па лесвіцы.

А паверх... Найгоршае, што можна прыдумаць у грамадскім будынку гэта калідорная сістэма з двухбаковым размяшчэннем памяшканняў. Гэта заўсёды цёмны і клаўстрафабічны шланг, як у фільмах жахаў. 15-ы корпус БНТУ тут пераплюнуў усіх, даўжыня яго калідора складае каля 100 метраў. Тут на паверхах няма ніводнай рэкрэацыі, дзе можна проста пастаяць адпачыць, пагрэцца на сонейку, паглядзець за акно.

Мы яшчэ засяліліся ў корпус, калі ў ім актыўна ішла рэканструкцыя. Былі разламаныя карабы паветранага ацяплення, якое ніколі як след не працавала. Мы маглі паглядзець праз гэтыя дзіры ўверх ці ўніз на некалькі паверхаў. Вокны былі новыя, але ўстаўлены так, што можна было прасунуць пару пальцаў на вуліцу. Паўсюль будаўнічая разруха. Мы займаліся ў кофтах, куртках, пальчатках і вельмі часта бегалі купляць гарачы чэфір у смярдзючыя буфеты пад параднай лесвіцай - толькі аб яго ў корпусе можна было пагрэць рукі.

Я паспеў адвучыцца 7 гадоў і нават папрацаваць у кампаніі, якая ўзялася зрабіць другі заход у рэканструкцыі гэтага корпуса. Але мінула больш за 15 гадоў, а 15-корпус дагэтуль незавершаны.

Я быў вельмі шчаслівы, калі нас перавялі ў "загоны" ў галоўны корпус БНТУ. Было цесна, але само месца і добра размешчана, і дыхае гісторыяй, і разнастайнае па добрай архітэктуры, і рукі не так мерзнуць. Ну і калідоры - прасторныя і светлыя, з вокнамі на вуліцу. А 15-ы корпус трэба знесці і не мучаць архітэктараў, ні маладых, ні тых, хто вымушаны гэтае гаўно рэканструяваць.

Смерць 15-му корпусу!

Як выглядае аднаўленне пабудоў гаспадарчага двара лошыцкай сядзібы. Нагадаем, што летась многія гістарычныя будынкі былі знесены да падмуркаў і цяпер аднаўляюцца з нуля. Вонкавы рад муроўкі адной з пабудоў выкананы з цэглы, якая засталася пасля дэмантажу аўтэнтычнага папярэдніка.

#аднаўленне #сядзібы #лошыца #мінск

У 2023 годзе пры будаўніцтве кацельнай на тэрыторыі Дзяржынскай раённай бальніцы пачалі масава выяўляць у зямлі чалавечыя парэшткі.

У адным месцы ўдалося выявіць як быццам цэлае пахаванне — драўляныя рэшткі труны, а ў ім — шкілет. Побач з ім знайшлі таксама элементы, вельмі падобныя да жаночых упрыгажэнняў (на першы погляд, выкананыя з нітак блакітнага колеру, якія, аднак, выдатна захаваліся) і амаль цэлую пару жаночага абутку — чорныя туфлі.

Пісалася, што людзі ляжаць у зямлі пластамі, адзін над адным. Некаторыя людзі знаходзяцца ў вертыкальным становішчы.

Паводле слоў работнікаў, калісьці тут стаяла царква (храм), пры якой хавалі мірнае насельніцтва. Таксама відавочцы разглядаюць яшчэ некалькі версій. Выказваліся здагадкі, што там расстралялі калісьці вязняў гета, якое знаходзілася ў раёне вуліцы Першамайскай.

Апошняе, вядома, выключаць нельга. Але ніякай царквы там дакладна не было, бо там былі евангельскія могілкі. Гэта бачна пры накладанні на сучасныя спадарожнікавыя здымкі нямецкіх аэрафотаздымкаў і плана 1835 года. Замест царквы - кальвінскі збор на суседнім пагорку. Пры супастаўленні картаў бачна, што кацельную пабудавалі на ўскрайку могілак.

Толькі ўдумайцеся, што ў беларускіх гарадах дагэтуль не ведаюць, дзе былі могілкі! Па беларускім заканадаўстве на іх забаронена любое будаўніцтва, а значыць, што яны мусяць быць нанесены ў праектах дэтальнай планіроўкі. Але многіх з іх няма.

П.С. За адно двор ("замак Койданаў") нанёс.

#могілкі #Дзяржынск #фотапараўнанне