ዘጸአት
ጸአት መውጣት መልቀቅ ማለት። የዘጸአት መጽሐፍ ጸሐፊ ሙሴ ነው። ሙሴ ሕዝበ እስራኤልን መምራት የጀመረው በ80 ዓመቱ ስለሆነ ዘጸአትም የተጻፈው በምድረ በዳው ጉዞ ማብቂያ መዳረሻ ማለትም 120 ዓመት እድሜው ሲሞላው በነበረበት ጊዜ ነው።
ኦሪት ዘጸአት በብሉይ ኪዳን ካሉ በጣም በነገረ መለኮት የትርጉም ምንጮች አንዱ ነው። የዘጸአት መጽሐፍ ሦስት ይዘቶችን የያዘ ሲሆን አንደኛው የእግዚአብሔር የትድግና እቅድ (ማዳን) ኹለተኛ የእግዚአብሔር የምግባር መመሪያ ሦስተኛው የእግዚአብሔር የአምልኮ ሥርዓትን ይዟል።
እስራኤልን ለመታደግ እግዚአብሔር መሪ እንዲኾን አዘጋጀው። ያደገው በፈርኦን ቤት ሲሆን የፈርዖንን ቤት ጥበብ ተምሯል። ሙሴ የስሙ ትርጓሜ ከውኃ የተገኘ ማለት ነው። ሙሴ በቆይታው እስራኤላዊ መሆኑን ተረዳ። ሙሴ ለወገኑ አድልቶ በቁጣ የመታው ሰው መሞቱን ተከትሎ ከፈርኦን ፊት ሸሸ። እግዚአብሔር መሴን ሲያዘጋጀው የዝግጅት ጊዜውን አራዘመለት። መማር ያለበት ተጨማሪ ኮርስ ነበርና። “በዚያም ወራት እንዲህ ሆነ፤ ሙሴ ጎበዝ በሆነ ጊዜ ወደ ወንድሞቹ ወጣ፥ የሥራቸውንም መከራ ተመለከተ፤ የግብፅም ሰው የወንድሞቹን የዕብራውያንን ሰው ሲመታ አየ። ወዲህና ወዲያም ተመለከተ፥ ማንንም አላየም፥ ግብፃዊውንም ገደለ፥ በአሸዋም ውስጥ ሸሸገው።” ዘጸ.2:11
የእስራኤል ሕዝብ ጩኽት በመጨረሻ ድምፅ አገኘ። ሙሴን ከተጨማሪ አርባ ዓመት በኋላ ወደ ፊርኦን ቤት ላከው። እግዚአብሔር ለነጻ አውጪነት እንደ ጠራው ነገረው በማልክትም አረጋገጠለት። የነበረውን ጥያቄ ሁሉ መለሰለት። “አሁንም ና፥ ሕዝቤን የእስራኤልን ልጆች ከግብፅ ታወጣ ዘንድ ወደ ፈርዖን እልክሃለሁ።11 ሙሴም እግዚአብሔርን፦ ወደ ፈርዖን የምሄድ የእስራኤልንም ልጆች ከግብፅ የማወጣ እኔ ማን ነኝ? አለው። ዘጸ. 3:10
ሙሴ አጋዥ አሮን ተሰጠው። ይሁን እንጂ ፈርኦን ሕዝቡን ለመልቀቅ አልፈልገም። በተደጋጋሚ ለእግዚአብሔር ጥሪ የእንቢታ መልስ ሰጠ። “ፈርዖንም፦ ቃሉን እሰማ ዘንድ እስራኤልንስ እለቅቅ ዘንድ እግዚአብሔር ማን ነው? እግዚአብሔርን አላውቅም፥ እስራኤልንም ደግሞ አልለቅቅም አለ።” ዘጸ.5:1-4
ከዚህ በኋላ መለኮታዊ ሥልጣኑን ያሳይ ዘንድ ከትንሽ ወደ ትልቅ መቅሰፍት ተሸጋገረ። በአስረኛው መቅሰፍት የበኩሮች ሞት ሆነ። “እግዚአብሔርም ሙሴን፦ በፈርዖንና በግብፅ ላይ ገና አንዲት መቅሰፍት አመጣለሁ፥ ከዚያ ወዲያም ይለቅቃችኋል፤ ሲለቅቃችሁም አባርሮ ይሰድዳችኋል።” ዘጸ.11:1
ፈርዖን ሳይወደ በግድ ሕዝቡን ለቀቀ። እነዚኽ የፋሲካና የቂጣ በዓላት ገና በግብጽ ሳሉ የተሰጡ ብቸኛ ትእዛዛት ናቸው። የተሰጣቸው በግብጽ አቢብ ወር ሲሆን በባቢሎን አቆጣጠር ደግሞ ኒሳን በሚል ስም ተተክቷል። እስራኤል ፋሲካን አደረጉ። “እግዚአብሔርም በግብፅ አገር ሙሴንና አሮንን እንዲህ ብሎ ተናገራቸው፦ ይህ ወር የወሮች መጀመሪያ፤ የዓመቱም መጀመሪያ ወር ይሁናችሁ። ለእስራኤል ልጆች ሁሉ ተናገሩ፥ በሉአቸውም፦ በዚህ ወር በአሥረኛው ቀን ሰው ሁሉ ለአባቱ ቤት አንድ ጠቦት፥ ለአንድ ቤትም አንድ ጠቦት ይውሰድ።” ዘጸ.12:1
የመጨረሻው ሞት የተሰነዘረው በአቢብ ወር በ15ኛው ቀን እኩለ ሌሊት ላይ ነው። እግዚአብሔር በግብጽ መካከል አለፈ። ከፈርዖን ቤት እስከ እስር ቤት እስካለው ድረስ ደረሰ። ግብጻውያን በቁጣ ከሀገራቸው እንዲለቁ አሳሰባቸው። ግብጻውያንን በዝብዘው ወጡ። ያልቦካ ሊጥ ይዘው ወጡ። አፍለኛ እንጀራን ጋግረው በሉ። የአራት መቶ ሠላሣ (430) ዘመን ባርነት ቆመ።
ይቀጥላል
ንዋይ ካሳሁን
@ortodox_27
ጸአት መውጣት መልቀቅ ማለት። የዘጸአት መጽሐፍ ጸሐፊ ሙሴ ነው። ሙሴ ሕዝበ እስራኤልን መምራት የጀመረው በ80 ዓመቱ ስለሆነ ዘጸአትም የተጻፈው በምድረ በዳው ጉዞ ማብቂያ መዳረሻ ማለትም 120 ዓመት እድሜው ሲሞላው በነበረበት ጊዜ ነው።
ኦሪት ዘጸአት በብሉይ ኪዳን ካሉ በጣም በነገረ መለኮት የትርጉም ምንጮች አንዱ ነው። የዘጸአት መጽሐፍ ሦስት ይዘቶችን የያዘ ሲሆን አንደኛው የእግዚአብሔር የትድግና እቅድ (ማዳን) ኹለተኛ የእግዚአብሔር የምግባር መመሪያ ሦስተኛው የእግዚአብሔር የአምልኮ ሥርዓትን ይዟል።
እስራኤልን ለመታደግ እግዚአብሔር መሪ እንዲኾን አዘጋጀው። ያደገው በፈርኦን ቤት ሲሆን የፈርዖንን ቤት ጥበብ ተምሯል። ሙሴ የስሙ ትርጓሜ ከውኃ የተገኘ ማለት ነው። ሙሴ በቆይታው እስራኤላዊ መሆኑን ተረዳ። ሙሴ ለወገኑ አድልቶ በቁጣ የመታው ሰው መሞቱን ተከትሎ ከፈርኦን ፊት ሸሸ። እግዚአብሔር መሴን ሲያዘጋጀው የዝግጅት ጊዜውን አራዘመለት። መማር ያለበት ተጨማሪ ኮርስ ነበርና። “በዚያም ወራት እንዲህ ሆነ፤ ሙሴ ጎበዝ በሆነ ጊዜ ወደ ወንድሞቹ ወጣ፥ የሥራቸውንም መከራ ተመለከተ፤ የግብፅም ሰው የወንድሞቹን የዕብራውያንን ሰው ሲመታ አየ። ወዲህና ወዲያም ተመለከተ፥ ማንንም አላየም፥ ግብፃዊውንም ገደለ፥ በአሸዋም ውስጥ ሸሸገው።” ዘጸ.2:11
የእስራኤል ሕዝብ ጩኽት በመጨረሻ ድምፅ አገኘ። ሙሴን ከተጨማሪ አርባ ዓመት በኋላ ወደ ፊርኦን ቤት ላከው። እግዚአብሔር ለነጻ አውጪነት እንደ ጠራው ነገረው በማልክትም አረጋገጠለት። የነበረውን ጥያቄ ሁሉ መለሰለት። “አሁንም ና፥ ሕዝቤን የእስራኤልን ልጆች ከግብፅ ታወጣ ዘንድ ወደ ፈርዖን እልክሃለሁ።11 ሙሴም እግዚአብሔርን፦ ወደ ፈርዖን የምሄድ የእስራኤልንም ልጆች ከግብፅ የማወጣ እኔ ማን ነኝ? አለው። ዘጸ. 3:10
ሙሴ አጋዥ አሮን ተሰጠው። ይሁን እንጂ ፈርኦን ሕዝቡን ለመልቀቅ አልፈልገም። በተደጋጋሚ ለእግዚአብሔር ጥሪ የእንቢታ መልስ ሰጠ። “ፈርዖንም፦ ቃሉን እሰማ ዘንድ እስራኤልንስ እለቅቅ ዘንድ እግዚአብሔር ማን ነው? እግዚአብሔርን አላውቅም፥ እስራኤልንም ደግሞ አልለቅቅም አለ።” ዘጸ.5:1-4
ከዚህ በኋላ መለኮታዊ ሥልጣኑን ያሳይ ዘንድ ከትንሽ ወደ ትልቅ መቅሰፍት ተሸጋገረ። በአስረኛው መቅሰፍት የበኩሮች ሞት ሆነ። “እግዚአብሔርም ሙሴን፦ በፈርዖንና በግብፅ ላይ ገና አንዲት መቅሰፍት አመጣለሁ፥ ከዚያ ወዲያም ይለቅቃችኋል፤ ሲለቅቃችሁም አባርሮ ይሰድዳችኋል።” ዘጸ.11:1
ፈርዖን ሳይወደ በግድ ሕዝቡን ለቀቀ። እነዚኽ የፋሲካና የቂጣ በዓላት ገና በግብጽ ሳሉ የተሰጡ ብቸኛ ትእዛዛት ናቸው። የተሰጣቸው በግብጽ አቢብ ወር ሲሆን በባቢሎን አቆጣጠር ደግሞ ኒሳን በሚል ስም ተተክቷል። እስራኤል ፋሲካን አደረጉ። “እግዚአብሔርም በግብፅ አገር ሙሴንና አሮንን እንዲህ ብሎ ተናገራቸው፦ ይህ ወር የወሮች መጀመሪያ፤ የዓመቱም መጀመሪያ ወር ይሁናችሁ። ለእስራኤል ልጆች ሁሉ ተናገሩ፥ በሉአቸውም፦ በዚህ ወር በአሥረኛው ቀን ሰው ሁሉ ለአባቱ ቤት አንድ ጠቦት፥ ለአንድ ቤትም አንድ ጠቦት ይውሰድ።” ዘጸ.12:1
የመጨረሻው ሞት የተሰነዘረው በአቢብ ወር በ15ኛው ቀን እኩለ ሌሊት ላይ ነው። እግዚአብሔር በግብጽ መካከል አለፈ። ከፈርዖን ቤት እስከ እስር ቤት እስካለው ድረስ ደረሰ። ግብጻውያን በቁጣ ከሀገራቸው እንዲለቁ አሳሰባቸው። ግብጻውያንን በዝብዘው ወጡ። ያልቦካ ሊጥ ይዘው ወጡ። አፍለኛ እንጀራን ጋግረው በሉ። የአራት መቶ ሠላሣ (430) ዘመን ባርነት ቆመ።
ይቀጥላል
ንዋይ ካሳሁን
@ortodox_27
