MONREC_NUG

ဝမ်းနည်းကြောင်းသဝဏ်လွှာ
===================

၁။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကောလင်းခရိုင်၊ ကောလင်းမြို့နယ်၊ သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှု မြို့နယ်အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူး CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းဖြစ်သူ ဦးအရိန္ဒမာသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၂) ရက်နေ့ (၁၄:၀၀) နာရီခန့်အချိန်တွင် ကောလင်းမြို့နယ်၊ ရွှေတွင်းကျေးရွာနှင့် ရှမ်းကလုံးကျေးရွာအစပ် ရွှေတွင်းကျေးရွာမှ (၂) ဖာလုံခန့် အကွာတွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပါသည်။

၂။ အဆိုပါဖြစ်စဉ်နှင့်ပတ်သက်၍ ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့သည် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းအသီးသီးနှင့် ပူးပေါင်း၍ ဖြစ်စဉ်အမှုမှန်ပေါ်ပေါက်စေရန်နှင့် အမိန့် ပေးစေခိုင်းသူများ၊ ကျူးလွန်သူများအားလုံးကို ဖော်ထုတ်၍ တရားဥပဒေနှင့်အညီ အရေးယူ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် တစိုက်မတ်မတ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့်အပြင် အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ သက်ဆိုင်ရာကဏ္ဍအလိုက် ဝန်ထမ်းယန္တရားများတွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသူများကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှုများ ပေးနိုင်ရန်အတွက် အဖွဲ့အစည်းများအား တွန်းအားပေး ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ စိုးမိုးထိန်းချုပ်နယ်မြေဒေသများ၏ လုံခြုံရေးနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုရှိရေးအတွက် အဆင့်ဆင့်ကြပ်မတ်ဆောင်ရွက်သွားနိုင်ရေးကိုပါ အားထုတ်ကြိုးပမ်း ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။

၃။ အမှန်တရားဘက်မှ ရပ်တည်ပြီး တိုင်းပြည်ကောင်းကျိုး၊ ဒေသကောင်းကျိုးအတွက် ကိုယ်ကျိုးမဖက်ဘဲ ဆောင်ရွက်နေသူ သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုမြို့နယ်အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဦးအရိန္ဒမာအား ယခုကဲ့သို့ တရားလက်လွတ် ရက်စက်စွာသတ်ဖြတ်ခံရမှုသည် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းကောင်းတစ်ဦးအား ဆုံးရှုံးရသည့်အပြင် တော်လှန်ရေး၏ စံတန်ဖိုးနှင့် ရည်ရွယ်ချက်များကိုပါ ထိခိုက်စေသည့်လုပ်ရပ်ဖြစ်သဖြင့် မည်သည့် လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးတစ်ယောက်ကဖြစ်စေ၊ တစ်စုတစ်ဖွဲ့ကဖြစ်စေ ကျူးလွန်ခြင်းကို အပြင်းအထန် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပြီး အသေးစိတ် မှတ်တမ်းတင်လျက် ဖြစ်စဉ်အမှန်၊ အမှုမှန် ပေါ်ပေါက်ရေး၊ အပြစ်ပေးအရေးယူ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးနှင့် ယခုကဲ့သို့ တော်လှန်ရေး၏ စံနှုန်း၊ မူလရည်ရွယ်ချက်များနှင့် သွေဖည်နေသည့် ဖြစ်စဉ်များ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၏ စိုးမိုးထိန်းချုပ်နယ်မြေဒေသများအတွင်း ထပ်မံ ဖြစ်ပွားမှုမရှိစေရေးအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့အနေဖြင့် ထိထိရောက်ရောက် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။

၄။ ကောလင်းမြို့နယ် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုမြို့နယ်အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဦးအရိန္ဒမာ မတရားသတ်ဖြတ်ခြင်းခံခဲ့ရသည့်အတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့အနေဖြင့် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းကောင်းတစ်ဦးကို ဆုံးရှုံးရပြီး ကျန်ရစ်သူမိသားစုနှင့်ထပ်တူ လွန်စွာကြေကွဲဝမ်းနည်းရပါသည်။ ဦးအရိန္ဒမာသည် ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးတွင် ပြည်သူနှင့်အတူ ရပ်တည်၍ CDM လှုပ်ရှားမှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သည့်အပြင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၏ ယန္တရားတွင် ကျရာကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ပြည်သူ့အကျိုးအတွက် စွမ်းစွမ်းတမံဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းများကို လေးစားဦးညွှတ် ဂုဏ်ပြုလိုက်ပါသည်။

ပြည်ထောင်စုအဆင့်သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ

ဝမ်းနည်းကြောင်းထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်း
======================

၁။ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး၊ ကောလင်းခရိုင်၊ ကောလင်းမြို့နယ်၊ သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှု မြို့နယ်အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဦးအရိန္ဒမာသည် ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၂) ရက်နေ့ (၁၄:၀၀) နာရီခန့်အချိန်တွင် ကောလင်းမြို့နယ်၊ ရွှေတွင်းကျေးရွာနှင့် ရှမ်းကလုံးကျေးရွာအစပ် ရွှေတွင်းကျေးရွာမှ (၂) ဖာလုံခန့် အကွာတွင် မတရားသဖြင့် လုပ်ကြံခံခဲ့ရပါသည်။

၂။ ကောလင်းမြို့နယ် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှု မြို့နယ်အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဦးအရိန္ဒမာ ကျဆုံးခဲ့ရသည့်အတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာနအနေဖြင့် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သည့် ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းကောင်းတစ်ဦးကို ဆုံးရှုံးရပြီး ကျန်ရစ်သူမိသားစုနှင့်ထပ်တူ လွန်စွာကြေကွဲဝမ်းနည်းရပါသည်။

၃။ အဆိုပါဖြစ်စဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ ဝန်ကြီးဌာနသည် သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်း အသီးသီးနှင့် ပူးပေါင်း၍ ဖြစ်စဉ်အမှုမှန်ပေါ်ပေါက်စေရန်နှင့် အမိန့်ပေးစေခိုင်းသူများ၊ ကျူးလွန်သူများ အားလုံးကို ဖော်ထုတ်၍ တရားမျှတမှုရရှိရန်အတွက် တစိုက်မတ်မတ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိပါသည်။

၄။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာနသည် အမှန်တရားဘက်မှ ရပ်တည်ပြီး တိုင်းပြည်ကောင်းကျိုး၊ ဒေသကောင်းကျိုးအတွက် ကိုယ်ကျိုးမဖက်ဘဲ တိကျသေချာမှု၊ စနစ်ကျမှု၊ အဂတိကင်းမှု အစရှိသည့် တန်ဖိုးများစွာဖြင့် ဆောင်ရွက်နေသူ သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှု မြို့နယ်အဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူး ဦးအရိန္ဒမာအား ယခုကဲ့သို့ တရားလက်လွတ် လုပ်ကြံခံရမှုအတွက် မည်သည့်လူပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦးတစ်ယောက်/ တစ်စုတစ်ဖွဲ့ကဖြစ်စေ ကျူးလွန်ခြင်းကို ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပြီး ထိရောက်စွာ အရေးယူအပြစ်ပေးနိုင်ရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။

သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ

"Wishing you a transformative New Year filled with courage, inspiration, and the relentless pursuit of change. May this year empower you to challenge the status quo, ignite the spirit of revolution, and create a future where justice, equality, and hope thrive. Together, let’s turn our dreams into action and build a new country that reflects our highest ideals. Happy New Year!"

H.E. Dr. Tu Hkawng
Union Minister

သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၊ ဒေါက်တာတူးခေါင်​၏ နှစ်သစ်ကူး နှုတ်ခွန်းဆက်စကား

“ရဲစွမ်းသတ္တိ၊ စိတ်အားထက်သန်မှုနဲ့ အပြောင်းအလဲကို တစိုက်မတ်မတ်ဖော်နိုင်စွမ်းတို့ အလုံးစုံပြည့်စုံသော တော်လှန်နှစ်သစ်ပိုင်ဆိုင်နိုင်ကြပါစေ၊ ဤနှစ်သစ်တွင် ပိုနေမြဲ ကျားနေမြဲအခြေအနေကို စိန်ခေါ်ပြောင်းလဲကာ တော်လှန်စိတ်ဓာတ်အသစ်များဖြင့် တရားမျှတမှု၊ တန်းတူညီမျှမှုနဲ့ မျှော်လင့်ချက်တို့ ဖြစ်တည်ရှင်သန်သော အနာဂတ်ကို ပုံဖော်နိုင်ကြပါစေ၊ ဘုံအိမ်မက်ကို အားလုံးအတူတကွ အကောင်အထည်ဖော်ပြီး စစ်မှန်တဲ့ စံနှုန်းများ ထင်ဟပ်ကျင့်သုံးသော နိုင်ငံသစ်တခုတည်ဆောက်ကြပါစို့။ ပျော်ရွှင်ဖွယ် နှစ်သစ်ဖြစ်ပါစေ”

ဒေါက်တာတူးခေါင်
ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး

အလောင်းတော်ကဿပအမျိုးသားဥယျာဉ်မှ CDM ဆင်ဝန်ထမ်းများနှင့် ဆင်များအတွက် ကူညီထောက်ပံ့မှုများ ဖိတ်ခေါ်အပ်ပါသည်။

သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန​၏ NUGPay (သို့) SDB အကောင့်များသို့ တိုက်ရိုက် ပါဝင်ထောက်ပံ့နိုင်ပါသည်။

သတင်းအပြည့်အစုံကို Facebook link တွင် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။

သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ

#MONREC
#NUG

ပြည်ထောင်စုအဆင့်သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့၏ (၁၀ /၂၀၂၄) အစည်းအဝေးကျင်းပခြင်း
=========
ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ်မှ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဦးဆောင်သည့် ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့၏ (၁၀ /၂၀၂၄) အစည်းအဝေးကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၁၁) ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌနှင့် အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်ကြသည့် သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ စီမံကိန်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဝန်ကြီးဌာန၊ လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနတို့မှ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး၊ ပြည်ထောင်စု ဒုတိယဝန်ကြီးနှင့် အတွင်းဝန်များ၊ ပြည်ထောင်စု ဝန်ကြီးချုပ်ရုံးမှ အတွင်းဝန်နှင့် ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့၏ အတွင်းရေးမှူးရုံးအဖွဲ့တို့မှ တာဝန်ရှိသူများ တက်ရောက်ခဲ့ကြပါသည်။

ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ် မန်းဝင်းခိုင်သန်းက အဖွင့်အမှာစကားပြောကြားရာတွင်

➡️ သယံဇာတလုပ်ငန်းများ စီမံဆောင်ရွက်ရာတွင် စနစ်တကျရှိစေရေးအပြင် ကြားကာလနှင့် လိုက်လျောညီထွေရှိစေရန်နှင့် ကြားကာလအလွန် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလတွင် ဖက်ဒရယ်သယံဇာတမူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရန်ရည်ရွယ်၍ လွတ်လပ်သည့် ဖက်ဒရယ်သယံဇာတမူဝါဒရေးဆွဲရေးကော်မတီကလည်း ဖက်ဒရယ်သယံဇာတမူဝါဒ မူကြမ်းများကို ကဏ္ဍအလိုက် ရေးဆွဲလျက်ရှိသည်ကို သိရှိရပါကြောင်း၊

➡️ သယံဇာတလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်တဲ့နေရာမှာ မူဝါဒနဲ့ ကိုက်ညီမှုရှိစေရေးနှင့် သယံဇာတများ လေလွင့်ဆုံးရှုံးမှုမရှိစေရေးတို့ကို ဒေသခံအဖွဲ့အစည်းများနှင့် လက်တွဲညီညီ ညှိနှိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြဖို့ကို အလေးအနက်ထား မှာကြားလိုပါကြောင်း၊

➡️ ကြားကာလတွင် သယံဇာတစီမံ ခန့်ခွဲမှုကိစ္စရပ်သည် အလွန်အရေးပါတာကို အားလုံးအသိပင်ဖြစ်ပါကြောင်း၊ သယံဇာတကို သေချာ စီမံခန့်ခွဲဖို့ အရေးကြီးလှပြီး တဖက်မှာလည်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးကိစ္စရပ်များကို အလေးထားရသလို မြေပြင်တွင် ဒေသခံပြည်သူလူထုစားဝတ်နေရေး အဆင်ပြေစေဖို့အတွက်ကိုလည်း အထူးအလေးထား ဂရုစိုက်ရမှာ ဖြစ်ပါကြောင်း၊ ပို၍အရေးကြီးတာက သယံဇာတများ အလေအလွင့် မဖြစ်စေဖို့၊ စနစ်တကျ ထုတ်ယူသုံးစွဲကြဖို့ လိုအပ်ပြီး မြေပြင်မှာ သယံဇာတအပေါ် မိမိတို့ စီမံခန့်ခွဲရမည့်စနစ်တွေကို သေချာခိုင်မာအောင် စီစဉ်ထားဖို့ လိုအပ်မှာဖြစ်ပါကြောင်း၊ သို့ဖြစ်၍ ဝန်ကြီးဌာနမှ အတတ်နိုင်ဆုံး ဖိဖိစီးစီးနဲ့ တိုက်ရိုက်ကွပ်ကဲမှုစနစ်ဖြင့် အချင်းချင်း Network တွေ အားကောင်းအောင် စည်းစည်းလုံးလုံး ဆောင်ရွက်သွားကြဖို့ အထူးလိုအပ်ပါကြောင်း၊

➡️ ဒီဇင်ဘာလဆန်းပိုင်းမှာ NAB-NR ဒု-ဥက္ကဋ္ဌအနေဖြင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း သယံဇာတ လုပ်ငန်းခွင်တွေမှာ သွားရောက်ကွင်းဆင်းစစ်ဆေးတာတွေ့ရလို့ အထူးဝမ်းမြောက်ပါကြောင်း၊

➡️ နိဂုံးချုပ်အဖြေင့် သယံဇာတလုပ်ငန်းများ စီမံဆောင်ရွက်ရာမှာ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဆိုင်ရာ သတ်မှတ်ချက်များကို အထူးအလေးထား လိုက်နာကြဖို့ကိုလည်း သတိချပ်စေလိုပါကြာင်း၊ တော် လှန်ရေးအလွန်ကာလတွင် အဆိုပါကိစ္စရပ်များကို မိမိတို့က အစိုးရတရပ်အနေဖြင့် တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှုရှိစွာ ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ပေးရမှာ ဖြစ်ပါကြောင်း၊ အခက်အခဲများကို ဝိုင်းဝန်းကြိုစား ဖြေရှင်းကြရင်း တော်လှန်ရေးအမြန် အောင်မြင်အောင် ရှေ့ဆက်အားစိုက် လုပ်ဆောင်သွားကြဖို့နဲ့ နှစ်သစ်မှာ လုပ်ငန်းများတိုးချဲ့ ဆောင်ရွက်နိုင်အောင် အားထည့်ထားကြဖို့ကိုလည်း အထူးအလေးထားပေးကြပါရန် တိုက်တွန်းပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ဆက်လက်၍ (၉/၂၀၂၄) ကြိမ်မြောက် အစည်းအဝေးဆုံးဖြတ်ချက်ဆောင်ရွက်ပြီးစီးမှုများနှင့် ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်ဆောင်ရွက်ပြီးစီးမှုများကို ပြည်ထောင်စုအဆင့်သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူးက တင်ပြခဲ့ပါသည်။

သယံဇာတစီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို သက်ဆိုင်ရာကဏ္ဍအလိုက် တာဝန်ရှိသူများက တင်ပြကြပါသည်။ တင်ပြချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ တက်ရောက်လာသည့် ဥက္ကဋ္ဌနှင့် အဖွဲ့ဝင်များက ဝိုင်းဝန်းဆွေးနွေး အကြံပြုခဲ့ကြပါသည်။

ဆက်လက်၍ ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့၏ (၁၀/၂၀၂၄) အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့် ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များ ချမှတ်ခဲ့ကြပြီးနောက် မှတ်တမ်းဓာတ်ပုံရယူကာ အစည်းအဝေးကို ရပ်နားခဲ့ပါသည်။

သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ

#MONREC
#NUG

နိဒါန်း

တောင်စဉ်တောင်တန်းများသည် ကမ္ဘာကုန်းမြေပြင်၏ (၂၀%) ကျော်ရှိကြောင်းနှင့် လူဦးရေ တစ် ဘီလျံကျော် နေထိုင်လျက်ရှိကြောင်း လေ့လာသိရှိရပါသည်။ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂ၏ တရားဝင်မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတခုဖြစ်သည့် Mountain Partnarship ၏ ထုတ်ပြန်ချက်အရ တောင်တန်းများသည် ကမ္ဘာမြေအတွက် ရေချိုအရင်းအမြစ်အားလုံး၏ (၆၀-၈၀) % ကို ဖြည့်ဆည်းပေးနေသည့် ကမ္ဘာ့ရေစင်ကြီးများ(Water Tower) ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ထက်ဝက်ခန့်သည် အသက်ရှင်သန်နေထိုင်ရန်အတွက် ရေချိုအရင်းအမြစ်သာမက အစားအစာနှင့် သန့်ရှင်းသော စွမ်းအင်များပါ ရရှိရေး တောင်ပေါ်ဂေဟစနစ်ဝန်ဆောင်မှုများပေါ်တွင် မှီခိုနေပါသည်။ ထို့အပြင် မတူကွဲပြားသော ဘာသာစကားများနှင့် မိရိုးဖလာ ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးတမ်းများ စုံလင်စွာရှိသည့် ဒေသခံ ပြည်သူများ နေထိုင်ရာဒေသများလည်းဖြစ်ပါသည်။

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတောင်တန်းများနေ့

၂၀၀၂ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၂၀)ရက်နေ့တွင် ကျင်းပခဲ့သော ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေ ညီလာခံက ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သက်ရှိများအားလုံးနှင့် ဂေဟစနစ်များ ရှင်သန်ရပ်တည်နိုင်ရေးတွင် တောင်တန်းများ၏ အဓိက အရေးပါမှုကို သိရှိစေပြီး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ရာတွင် အခွင့်အလမ်းနှင့် ကန့်သတ်ချက်များကို နားလည်နိုင်ရန်၊ ယင်းဒေသများ၏ ပတ်ဝန်းကျင်ဂေဟစနစ်နှင့် ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို ဆောင်ကျဉ်းပေးမည့် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ တည်ဆောက်နိုင်ရန်တို့အတွက် ၂၀၀၃ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ရက်နေ့ကို ပထမဦးဆုံး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တောင်တန်းများနေ့ (International Mountain Day-IMD) အဖြစ် စတင်သတ်မှတ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ ဆောင်ရွက်ခြင်းသည် ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင် (၁၉၃) နိုင်ငံက ၂၀၁၅ မှ ၂၀၃၀ ခုနှစ်အထိ အကောင်အထည်ဖော်ရန် ချမှတ်ထားသည့်စဉ်ဆက်မပြတ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင် ၁၇-ခု အနက် ပန်းတိုင်-၁၅ (Sustainable Development Goal-15, Life on Land) ဖြစ်သော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာဂေဟစနစ်အား ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းပြီး ရေရှည်တည်တံ့အောင် အသုံးပြုရေး၊ သစ်တောများရေရှည်တည်တံ့စေရန် စီမံအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ကန္တာရများ ဖြစ်ထွန်းမှု ပပျောက်စေရေး၊ မြေယာပြုန်းတီး ယိုယွင်းပျက်စီးမှုများ ရပ်တံ့စေရေးနှင့် ဇီဝမျိုးကွဲများပြုန်းတီးမှု ရပ်တံ့စေရေး စသည့် ရည်ရွယ်ချက်များကို အကောင် အထည်ဖော်ရန်လည်း ဖြစ်ပါသည်။

ယခု ၂၀၂၄ ခုနှစ် တွင် ကျရောက်သော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တောင်တန်းများနေ့၏ ဆောင်ပုဒ်မှာ “တောင်တန်းတွေမှာအဖြေရှာ ဆန်းသစ်တည်တံ့ အနာဂတ်ဟာ လူငယ်တွေရဲ့လက်ထဲမှာ-Mountain solutions for a sustainable future – innovation, adaptation and youth” ဖြစ်ပါသည်။ အဆိုပါ ဆောင်ပုဒ်နှင့်အညီ တောင်တန်းဒေသများ၏ အခက်အခဲ၊စိန်ခေါ်မှုများကို ဖြေရှင်းဆောင်ရွက်ရာတွင် ဆန်းသစ်သော နည်းလမ်းများ ရှာဖွေအသုံးပြုခြင်း၊ ပြောင်းလဲနေသောအခြေအနေများနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စွာ နေထိုင်ခြင်းနှင့် တောင်တန်းဒေသများ ရေရှည်တည်တံ့အောင် ကြိုပမ်းဆောင်ရွက်ရာတွင် လူငယ်များအား စွမ်းဆောင်ရည် မြှင့်တင်ပေး၍ ပါဝင်လာစေခြင်းတို့ကို ဦးတည်ထားရှိပါသည်။

တောင်တန်းဒေသများရှိ ဌာနေတိုင်းရင်းသားများနှင့် ယင်းဒေသအပေါ်ခြိမ်းခြောက်မှုများ
တောင်တန်းဒေသများတွင် နေထိုင်လျက်ရှိသော ဌာနေတိုင်းရင်းသားများသည် မိရိုးဖလာ အသိပညာများ (Indigenous Knowledge) ဖြင့် ဂေဟစနစ် အခြေပြုချဉ်းကပ်နည်းများ (Ecosystem-base Approaches and Nature-based Solutions) ကို အသုံးချ၍ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကို လိုက်လျောညီထွေ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ရန်နှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်စေရေး၊ ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို လျှော့ချရေး၊ ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများ ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရေးနှင့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် လျော့ပါးစေရေး စသည်တို့ကို ရင်ဆိုင်ကျော်လွှား အကောင်အထည်ဖော်လျက်ရှိ ပါသည်။ ယခုအခါ လူတို့ပြုလုပ်သော မိုက်ခရို ပလတ်စတစ်များ အပါအဝင် ညစ်ညမ်းမှုမျိုးစုံ၊ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှု၏ နောက်ဆက်တွဲ သက်ရောက်မှုများနှင့် လူမှုကဏ္ဍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် ရေရှည်တည်တံ့မှုကို ထိခိုက်စေသည့် အလွန်အကျွံ သယံဇာတ ထုတ်ယူသုံးစွဲ ခြင်းများကြောင့် တောင်တန်းများ၏ တည်ရှိမှုနှင့် ဝန်ဆောင်မှု များကို ခြိမ်းခြောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ် လျက်ရှိနေပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ တောင်တန်းများ ဖြစ်တည်မှု၊ အကျိုးကျေးဇူးနှင့် ခြိမ်းခြောက်မှုများ
ဖြစ်တည်မှုနှင့် အကျိုးကျေးဇူးများ

မြန်မာနိုင်ငံသည် ကြီးမားသော တောင်စဉ်တောင်တန်းများက ဝန်းရံထားပြီး နိုင်ငံ၏ ၅၇ ရာခိုင်နှုန်းကို တောင်တန်းဒေသများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းကာ သဘာဝတရားများဖြင့် လှပသော အသွင်ရှိသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ မြောက်ဘက်ပိုင်းရှိ ကချင်ပြည်နယ်သည် ဟိမဝန္တာတောင်၏ အရှေ့ဘက်ခြမ်းနှင့် ဆက်စပ် လျက်ရှိပြီး ခါကာဘိုရာဇီတောင် တည်ရှိပါသည်။ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (အရှေ့တီမော အပါအဝင်) ၁၀- နိုင်ငံ တွင် ခါကာဘိုရာဇီတောင် သည် အမြင့်ဆုံးတောင်(၅၅၈၁ မီတာ)ဖြစ်ပါသည်။ အနောက်ဘက်တွင် နာဂတောင်တန်း၊ ချင်းတောင်တန်း နှင့် ရခိုင်ရိုးမ တည်ရှိပြီး အရှေ့ဘက်တွင် ရှမ်းကုန်းမြေမြင့် (Plateau)နှင့် အရှေ့တောင် ဘက်တွင် ကယား (ကရင်နီ) နှင့် ကရင် (ကော်သူးလေ) ဒေါန တောင်တန်း၊ အလယ်ပိုင်းလွင်ပြင်တွင် ပဲခူးရိုးမ၊ တောင်ဘက်တွင် မွန် နှင့် တနင်္သာရီတောင်တန်းများ သည် မြောက်မှ တောင်သို့ အစဉ်လိုက်တည်ရှိနေပါသည်။ ယင်းကဲ့သို့ တောင်တန်းများတည်ရှိမှုကြောင့် (၁) မြောက်ပိုင်း တောင်ကုန်းမြင့်များ၊ (၂) အနောက်ဘက် တောင် တန်းနယ်မြေများ၊ (၃) အလယ်ပိုင်း မြစ်ဝှမ်းနှင့် မြေနိမ့်ပိုင်းများ၊ (၄) အရှေ့ဘက်ရှမ်းကုန်း မြေမြင့် နှင့် (၅) ကမ်းရိုးတန်းလွင်ပြင် ဟူ၍ မတူညီသော သဘာဝ ရူပ ရေမြေ အနေအထား ၅-ခု ကို ဖန်တီး ပေးထားပါသည်။

အဆိုပါ တောင်တန်းများ မြောက်ဘက်မှ တောင်ဘက်သို့ စနစ်တကျ နိမ့်ဆင်းသွယ်တန်းတည်ရှိမှုကြောင့် ဧရာဝတီ၊ ချင်းတွင်း၊ စစ်တောင်း၊ သံလွင် (တိဘက် ကုန်းမြေမြင့်မှအစပြုသည်) အစရှိသည့် အဓိက မြစ်များနှင့် အခြားသော မြစ်ချောင်း အင်းအိုင်တို့ ဖြစ်ပေါ်လာကာ မြန်မာနိုင်ငံတောင်ဘက်ရှိ ကပ္ပလီပင်လယ်သို့ မတူညီသော နေရာများမှတဆင့် စီးဆင်း ဝင်ရောက် ကြပြီး နိုင်ငံတွင်း မှီတင်းနေထိုင်ကြသော တိုင်းရင်းသား ပြည်သူများအတွက် အဓိကအားဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ရေချိုသယံဇာတ၊ ငါးနှင့်ရေထွက်ပစ္စည်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအပြင် ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်ခြင်းစသည့် အကျိုးကျေးဇူးများစွားကို ရရှိစေပါသည်။ မြန်မာ့တောင်တန်းများတွင် သက်ရင့်အသွင်ပြောင်းကျောက်များကို ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်တွင်လည်းကောင်း၊ အနည်ကျ ကျောက်များဖြစ်သည့် သဲကျောက်နှင့်ထုံးကျောက်များကို အနောက်ဘက်တောင်တန်းများ (ရခိုင်ရိုးမ) တွင် လည်းကောင်း၊ မီးသင့်ကျောက်များကို မြောက်ပိုင်းဒေသများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံနေရာ အနှံ့အပြား၌လည်းကောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ကျောက်စိမ်း၊ ပတ္တမြား၊ ရွှေ၊ ခဲ၊ သံဖြူ၊ သွပ် နှင့် အခြား အဖိုးတန် သတ္တုမျိုးစုံလည်း ထွက်ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးတွင် အဓိက အရေးကြီးသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေပါသည်။

ထို့အပြင် လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက တောင်တန်းအသီးသီးအပေါ်၌ အမှီသဟဲပြု နေထိုင် ကြသော တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ၏ အထွတ်အမြတ်ထားရာနေရာများဖြစ်ပြီး ငွေကြေးဖြင့် တန်ဖိုးဖြတ်၍ မရသော ဌာနေတိုင်းရင်းသားတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်များနှင့် ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းစဉ်လာများ၊ သဘာဝ အခြေခံသော နေထိုင်ခြင်းနည်းစနစ်များ တည်ရှိရာ နေရာလည်းဖြစ်ပါသည်။

ခြိမ်းခြောက်မှုများ

မြန်မာနိုင်ငံရှိတောင်တန်းဒေသများသည်လည်း အခြားသော နိုင်ငံများကဲ့သို့ပင် ခြိမ်းခြောက်မှု မျိုးစုံကို အတားအဆီးမဲ့စွာ ရင်ဆိုင်နေရလျက်ရှိပါသည်။ ၎င်းတို့အနက် စီမံအုပ်ချုပ်မှု အားနည်းခြင်းကြောင့် ဖြစ်သော တရားမဝင်သစ်ခုတ်မှု၊ ရွှေ့ပြောင်းတောင်ယာနှင့် မြေအသုံးချမှုပြောင်းလဲခြင်းများကြောင့် သစ်တောများပြုန်းတီးလာခြင်း၊ စားကျက်ချခြင်း နှင့် ရေရှည်တည်တံ့မှုမရှိသော စိုက်ပျိုးနည်းစနစ်များကြောင့် မြေဆီလွှာတိုက်စားခြင်း၊ တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှု အားနည်းသော သတ္တုတူးဖော်ခြင်းများကြောင့် ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲတို့ နေထိုင်ရာဒေသများ ပျက်စီးခြင်း နှင့် ရေထုညစ်ညမ်းခြင်း၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် အခြေခံ အဆောက်အဦများ၊ လမ်းများနှင့် ရေကာတာများ တည်ဆောက်ခြင်းကြောင့် ဂေဟစနစ်ကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေခြင်းနှင့် ရာသီဥတုပြောင်း လဲမှု၏ နောက်ဆက်တွဲ သက်ရောက်မှုများနှင့် ပုံမှန်မဟုတ်သည့် သည်းထန်စွာ မိုးရွာသွန်းမှုများကြောင့် မြေပြိုမှုများဖြစ်ပွားခြင်းနှင့် အဆိုပါ အကျိုးဆက်များကြောင့် ရေရှည်တွင် လယ်ယာကုန်ထုတ်စွမ်းအား ကျဆင်းစေခြင်းတို့ ဖြစ်ပါသည်။

အဆိုပါ ခြိမ်းခြောက်မှုများကို လျော့ပါးစေရန်နှင့် တောင်တန်းများကို စိမ်းလန်းစိုပြည်၍ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် ဆောင်ရွက် ရာတွင် ကျွမ်းကျင် ပညာရှင်များနှင့် ခေတ်မီဆန်းသစ်သော နည်းစနစ်များလိုအပ်သကဲ့သို့ အဆိုပါ တောင်တန်း ဒေသများပေါ် တွင် နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက နေထိုင်ကြသော မူလပိုင်ရှင်များဖြစ်သည့် ဒေသခံ ဌာနေတိုင်းရင်းသားများအား ၎င်းတို့၏ဒေသကို လွတ်လပ်စွာ စီမံအုပ်ချုပ်ခွင့် အပ်နှင်း၍ ၎င်းတို့၏ စွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင်ပေး သည်သာ ရေရှည် တည်တံ့စေနိုင်သည့် အခြေခံအကျဆုံးသော နည်းလမ်းများ ဖြစ်ပါသည်။

နိဂုံး

သို့ဖြစ်ပါ၍ ရေချိုအရင်းအမြစ်များ (Freshwater Resource)၊ အပင်နှင့် မျိုးရိုးဗီဇ အရင်းအမြစ်များ (Genetic resources) ၊ ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲ (Biodiversity)၊ သစ်နှင့် ဆေးဘက်ဝင်အပင်များ အပါအဝင် သစ်မဟုတ်သော သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများ (Timber, Medicinal and Non-Timber Forest Products)၊ ကျောက်မျက်နှင့် သတ္တုမျိုးစုံ (Precious stones, jewels and various metals) များအပြင် ဒေသခံတိုင်းရင်းသားများ၏ တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ်နှင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းစဉ်လာများ တည်ရှိသော မြန်မာ့တောင်တန်းဒေသများကို ထိန်းသိမ်း နိုင်ကြရန်နှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေး အားလုံးပူးပေါင်း ပါဝင်ဆောင်ရွက်ကြပါရန် ယနေ့ကျရောက်သော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တောင်တန်းများနေ့ (International Mountain Day-IMD) ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် တိုက်တွန်းရေးသားလိုက်ရပါသည်။

တော်လှန်ရေး အားဖြည့်ပေးသူတစ်ဦး

ရည်ညွှန်း

https://www.un.org/en/observances/mountain-day
https://sdg.iisd.org/events/international-mountain-day-2024/#:~:text=International%20Mountain%20Day%20is%20celebrated,and%20environments%20around%20the%20world
https://sdg.iisd.org/sdgs/goal-15-life-on-land/
https://en.wikipedia.org/wiki/Geography_of_Myanmar

သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ

#MONREC
#NUG
#MountainsMatter

အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တောင်တန်းများနေ့
(International Mountain Day)
၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ ရက်

"တောင်တန်းတွေမှာ အဖြေရှာ
ဆန်းသစ်တည်တံ့ အနာဂတ်ဟာ လူငယ်တွေရဲ့လက်ထဲမှာ"

"Mountain solutions for a sustainable future – innovation, adaptation and youth”

​ဆူနာမီ၏ သတိပေးလက္ခဏာများကို သိရှိမှတ်သားအလေးထားရန် လိုခြင်းနှင့် ကုန်းမြင့်နေရာ ရှာဖွေရန် အရေးကြီးခြင်း စသည့်သင်ခန်းစာများကို ဘေးအန္တရာယ်အတွင်းမှ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများက ၎င်းတို့၏ မှတ် ဉာဏ်အတွင်း ရေးထွင်းပြီးဖြစ်သလို၊ အရမ်းငယ်ရွယ်သည့်အချိန်၌ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော (သို့မဟုတ်) ယင်းအန္တရာယ် ဖြစ်ပွားပြီးနောက် မွေးဖွားလာသော မျိုးဆက်သစ်လူငယ်များသည်လည်း အနှစ် (၂၀) ကြာခဲ့ပြီးဖြစ်သော်ငြား အသက်ရှင် ကျန်ရစ်ခဲ့သည့် လူကြီးများ၏ လေ့လာမှတ်သားမှုများကတဆင့် အကျိုးကျေးဇူးများရရှိနိုင်မှာဖြစ်ပါ သည်။

​၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် ကျရောက်သည့် ကမ္ဘာ့ဆူနာမီအသိပညာပေးရေးနေ့အား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘေးအန္တရာယ် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေများနှင့် ဆုံးရှုံးမှုများကို လျှော့ချရန်ဟူသော ဆန်ဒိုင်း မူဘောင်_Sendai Framework(2015-2030) ပါ ရည်မှန်းချက်ကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရန်နှင့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဆူနာမီ၏ နှစ် ၂၀ ပြည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် သင်ခန်းစာများကို လူငယ်များနှင့် မျိုးဆက်သစ်ကလေး သူငယ်များကို မျှဝေခြင်းအားဖြင့် ကျင်းပသွားမည်ဖြစ်ပါသည်။

​၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ ဖော်ပြချက်အရ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများရှိ သေးငယ် သော ကျွန်းများနှင့် မြေနိမ့်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင် နေထိုင်သော လူဦးရေသန်းပေါင်း (၇၀၀) ကျော်သည် ဆူနာမီ အပါအဝင် ပြင်းထန်သော ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် မြင့်တက်မှုအခြေအနေများကို ကြုံတွေ့ရလျက် ရှိနေပါသည်။ ကုလသမဂ္ဂ ဘေးအန္တရာယ် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးအစီအစဉ်ကလည်း ဆူနာမီဘေး အန္တရာယ်ကြောင့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေရှိသော နိုင်ငံများ၌ ဘေးလွတ်ရာသို့ အချိန်မီ ရွေ့ပြောင်းပေးနိုင်ရန်အတွက် လမ်းကြောင်းများ ဖော်ထုတ်ပြင်ဆင်ရန်၊ ကြိုတင်သတိပေး စနစ်သစ်များ အကောင်အထည်ဖော်ရန်နှင့် လူငယ်များနှင့် ကလေးသူငယ်များအတွက် အသိပညာမြှင့်တင်မှုများ ပြုလုပ်ရန် တိုက်တွန်းထားပါသည်။

​ဆူနာမီကျရောက်နိုင်ခြေရှိသော ဒေသများတွင် မြို့ပြများ လျှင်မြန်စွာဖြစ်ထွန်းလာခြင်းနှင့် ခရီးသွား လုပ်ငန်းများဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းသည် လူသားများကို အန္တရာယ်တွင်းသို့ ဆွဲသွင်းသည်ကဲ့သို့ဖြစ်စေပါသည်။ ယင်းအ‌ခြေ အနေသည် အကယ်၍ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် လူသားများ သေဆုံးမှုအရေအတွက်ကို သိသိသာသာ လျှော့ချနိုင်ပါက ဟိုဂိုမူဘောင် (2005-2015) _ Hyogo Framework For Action ကို ဆက်ခံ၍ 2015 ခုနှစ်၊ မတ်လတွင် ချမှတ်ခဲ့သည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် ထိခိုက်နိုင်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးဆိုင်ရာ ဆန်ဒိုင်း မူဘောင်(2015-2030)_ Sendai Framework for Disaster Risk Reduction ၏ မူလရည်မှန်းချက် ဖြစ်သည့် ထိခိုက်နိုင်ဆုံးရှုံးနိုင် ခြေလျှော့ချရေးလုပ်ငန်းများသည် ကမ္ဘာကြီးအတွက် အဓိကအရေးတကြီး လုပ်ဆောင်ရမည့် အချက်တခုအဖြစ်သို့ ရောက်ရှိလာစေမည် ဖြစ်ပါသည်။

​ဆူနာမီသည် လူပေါင်းများစွာကို သေကြေပျက်စီးစေနိုင်စွမ်းရှိသော်လည်း ကြိုတင်သတိပေးချက်များနှင့် စောစီးလျင်မြန်စွာလုပ်ဆောင်မှုများသည် လူသားများ၏အသက်အိုးအိမ်နှင့် ဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် ထိခိုက်မှုများ ကို ကာကွယ်ရန် အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းများဖြစ်ပြီး ပိုမိုထိရောက်မှုရှိစေရန်အတွက် ဆူနာမီ ကြိုတင်သတိပေး စနစ်များသည် ဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်သော လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီတိုင်းကို လွှမ်းခြုံနိုင်ရမည့်အပြင် ယင်းစနစ်များသည် အမျိုးမျိုးသောဘေးအန္တရာယ်များအတွက် အသုံးဝင်ရမည်ဖြစ်ပြီး ဒေသခံပြည်သူများသည် လည်း လျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်လုပ်ဆောင်နိုင်ရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားရမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြရင်း နိုဝင်ဘာလ(၅)ရက်နေ့တွင် ကျရောက်သည့် ကမ္ဘာ့ဆူနာမီအသိပညာပေးရေးနေ့ကို ဂုဏ်ပြုရေးသားလိုက်ရပါသည်။

ကိုးကားချက်များ
https://tsunamiday.undrr.org/
https://www.un.org/en/observances/tsunami-awareness-day

သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ

#MONREC
#NUG
#GetToHighGround
#TsunamiDay

ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်စေသည့် အကြောင်းအရင်းများ
=========
​အောက်ဖော်ပြပါ အကြောင်းအချက်များကြောင့် ဆူနာမီလှိုင်းလုံးကြီးများဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါသည်-

​၁) ငလျင်များ
=========
ပြတ်ရွေ့များရွေ့လျားမှုကြောင့် ကျောက်ထုလွှာ နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသည့် ပြတ်ရွေ့ဇုန် ဧရိယာ တလျောက်တွင် ငလျင်များ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။ သမုဒ္ဒရာကျောက်ထုလွှာတခုသည် ကုန်းတွင်းရှိ ကျောက်ထုလွှာ အောက်သို့ဖြစ်စေ၊ အခြားသက်နု သမုဒ္ဒရာကျောက်ထုလွှာ အောက်သို့ဖြစ်စေ လျှောကျ နစ်ဝင်ရာ၌ အဆိုပါ လျှောဝင်ရာဇုန်များတွင် ပြင်းထန်သော ငလျင်အများစု ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိပါသည်။ ငလျင်အားလုံးသည် ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ခြင်းမရှိပဲ ​အောက်ဖော်ပြပါ အချက် (၄) ချက်နှင့် ညီညွတ် မှသာလျှင် ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါသည်-

🌊 သမုဒ္ဒရာအောက်၌ ဖြစ်ပေါ်ရမည် (သို့မဟုတ်) မြေငလျင်ကြောင့် သမုဒ္ဒရာအတွင်းသို့ အရာဝတ္ထုများ ရွေ့လျားဝင်ရောက်မှုဖြစ်ရမည်၊

🌊 အနည်းဆုံး ပြင်းအားပမာဏ ၆.၅ ရစ်ချ်တာစကေး ရှိရမည်၊

🌊 ကမ္ဘာမြေမျက်နှာပြင်အောက် အနက် (၇၀) ကီလိုမီတာထက် နည်းသည့်နေရာတွင် ဖြစ်ပေါ်ရမည် ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့အပေါ်ယံမျက်နှာပြင်ကို ပေါက်ပြဲကွဲအက်စေရမည်၊

🌊 ပင်လယ်ကြမ်းပြင်ကို မီတာများစွာအထိ မြင့်တက်လာစေနိုင်မည့် ဒေါင်လိုက်ရွေ့လျားမှုဖြစ်ပေါ်စေ ရမည်။

​၂) မြေပြိုမှုများ
=========
ပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်တွင် ဖြစ်ပေါ်သော မြေပြိုမှုသည် ရေပမာဏ အမြောက်အမြားကို ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာထဲသို့ တွန်းပို့ခြင်းဖြင့်လည်းကောင်း၊ ရေအောက်မြေပြိုမှုများ ကြောင့် လျော့ရဲလာသော အရာဝတ္ထုများ ပြင်းထန်စွာ လွင့်စင်လာသည့်အခါ ရေထုကို ၎င်း၏အရှေ့ဖက်သို့ တွန်းထုတ်ခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း ဆူနာမီလှိုင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။

​၃) မီးတောင်ပေါက်ကွဲခြင်း
==========
မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုများကြောင့် ဆူနာမီ ဖြစ်ပေါ်လေ့မရှိသော်လည်း ပြင်းထန်သည့် မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှု များသည် ကြီးမားသည့်ရေထုထည်ကို ဖယ်ထုတ်ပစ်နိုင်ပြီး ယင်းအနီးတဝိုက်ဧရိယာတွင် ဖျက်အားပြင်း ဆူနာမီလှိုင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ ခရာကာတို - Krakatoa (Krakatau) မီးတောင်ပေါက်ကွဲပြိုကျခြင်းကြောင့် ၁၈၈၃ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် ဆူနာမီသည် အကြီးမားဆုံးနှင့် အပြင်းထန်ဆုံး ဆူနာမီများထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် စံချိန်တင်ခဲ့သည်။ အဆိုပါပေါက်ကွဲမှုကြောင့် လှိုင်းလုံးကြီးများသည် အမြင့်ပေ (၁၃၅) ပေထိ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး စွန်ဒါ (Sunda) ရေလက်ကြား တစ်လျှောက်ရှိ ဂျာဗားနှင့် ဆူမားတြား ကျွန်းနှစ်ခုလုံးပေါ်မှ ကမ်းရိုးတန်းမြို့များ၊ ကျေးရွာများကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၃၆,၄၁၇ ယောက် သေဆုံးစေခဲ့ပါသည်။

​၄) အခြားကမ္ဘာဂြိုလ်ဆိုင်ရာ တိုက်မိမှု
=========
အခြားကမ္ဘာဂြိုလ်ဆိုင်ရာ တိုက်မိမှု (ဆိုလိုသည်မှာ ဂြိုဟ်သိမ်များ၊ ဥက္ကာခဲများ) ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင် သော ဆူနာမီသည် အလွန်ရှားပါးသော ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ သမိုင်းတွင် ဥက္ကာပျံ၊ ဂြိုလ်သိမ်တို့ ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆူနာမီများကို မှတ်တမ်းတင်ထားခြင်း မရှိသော်လည်း အဆိုပါဝတ္ထုများ သမုဒ္ဒရာကို ရိုက်ခတ်ပါက ကြီးမားသောဆူနာမီအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားမည်မှာ ယုံမှားဖွယ်ရာမရှိဟု သိပ္ပံ ပညာရှင်များက ယူဆထားကြပါသည်။

၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာ ဆူနာမီမှ ရရှိခဲ့သော သင်ခန်းစာများ
============
​ဆူနာမီလှိုင်းကြီးများရိုက်ခတ်ခံရမှုသည် ပေါ်ပေါက်ခဲသည့် ဘေးအန္တရာယ်တခု ဖြစ်သော်လည်း အသက် အိုးအိမ်ပေါင်းများစွာကို ပျက်စီးဆုံးရှုံးစေနိုင်ပါသည်။ လွန်ခဲ့သည့် နှစ်ပေါင်း (၁၀၀) အတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော ဆူနာမီရေလှိုင်းဘေးအန္တရာယ် (၅၈) ကြိမ်ကြောင့် လူ့အသက်ပေါင်း(၂၆၀,၀၀၀) ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး၊ တကြိမ် လျှင် ပျမ်းမျှ (၄,၆၀၀) ဦး အထိ ရှိခဲ့ကာ အခြားမည်သည့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များထက်မဆို သေဆုံးမှုနှုန်း များပြားခဲ့ပါသည်။

​၂၀၀၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်နေ့တွင် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်း လှုပ်ခတ်ခဲ့သော ငလျင်တစ်ခုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် ဆူနာမီသည်် နိုင်ငံပေါင်း (၁၄) နိုင်ငံကို ထိခိုက်ခဲ့ပြီး လူပေါင်း (၂၃၀,၀၀၀) ခန့် အသက်ဆုံးရှုံး ခဲ့ရပါသည်။ ဤဖြစ်ရပ်သည် ၂၁ ရာစု၏ ပထမဆုံးသော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုအဖြစ် မှတ်တမ်းဝင်ခဲ့ပြီး သမိုင်းတွင် လူအသေအပျောက် အများဆုံး ဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုအဖြစ် ရှိနေခဲ့ပါသည်။

​ယင်းဆူနာမီဖြစ်ပွားပြီး သုံးပတ်အကြာတွင် နိုင်ငံတကာအစိုးရများနှင့် အဖွဲ့အစည်းများသည် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ဟိုဂိုဒေသ(Hyogo)၊ ကိုဘေးမြို့တွင် စုဝေး၍ ဘေးအန္တရာယ်ထိခိုက် ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးနှင့်စပ်လျဉ်းသည့် ပထမဦးဆုံး ကမ္ဘာ့လုံးဆိုင်ရာသဘောတူညီချက်တစ်ခုဖြစ်သည့် ဟိုဂိုမူဘောင်-Hyogo Framework for Action (၂၀၀၅-၂၀၁၅) ကို ချမှတ်ခဲ့သည့်အပြင် မြေငလျင်နှင့် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးစခန်းများ၏ တွေ့ရှိချက်များကို နိုင်ငံအဆင့် ဆူနာမီ သတင်းအချက်အလက် စင်တာများဆီသို့ ဖြန့်ဝေသတိပေးနိုင်သည့် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဆူနာမီ စောင့်ကြည့်သတိပေးရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်လျော့ပါးရေးစနစ်ကိုလည်း ဖန်တီးနိုင်ခဲ့ကြပါသည်။

နောက်ခံသမိုင်း
========
​၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံက နိုဝင်ဘာလ (၅)ရက်နေ့ကို ကမ္ဘာ့ ဆူနာမီ အသိပညာပေးရေးနေ့ (World Tsunami Awareness Day) အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံများ၊ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အရပ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများအား ဆူနာမီနှင့် ပတ်သက်သော အသိပညာများ မြှင့်တင်ရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်ကြောင့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးတို့အတွက် တီထွင်ဆန်းသစ်သော နည်းလမ်းများကို မျှဝေရန် တောင်းဆိုခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ကမ္ဘာ့ ဆူနာမီ အသိပညာပေးရေးနေ့ ဦးတည်ချက်မှာ “နှစ်(၂၀) မြောက် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာဆူနာမီအထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ယင်းမှ လေ့လာသိရှိခဲ့မှုများကို ကလေးသူငယ်များနှင့် လူငယ်မျိုး ဆက်သစ်များထံ ပေးပို့ခြင်း” (commemorating the 20th Anniversary of the Indian Ocean Tsunami by passing its lessons to a new generation of children and youth) ဖြစ်ပြီး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးနေ့ _ International Day for Disaster Risk Reduction နှင့် အနာဂတ်၏ ထိပ်သီးညီလာခံ _The Summit of the Future တို့ကဲ့သို့ လူငယ်နှင့်အနာဂတ်မျိုးဆက်သစ်များကို အဓိက ဦးတည်ထားပါသည်။ ကုလသမဂ္ဂ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်လျော့ပါးရေး အစီအစဉ် (UNDRR) သည် အခြား ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်း၍ ကမ္ဘာ့ဆူနာမီ အသိပညာပေးရေးနေ့ အထိမ်းအမှတ် ကျင်းပဆောင်ရွက်မှုများကို ကူညီပံ့ပိုးပေးလျက်ရှိပါသည်။

​ကမ္ဘာ့ဆူနာမီအသိပညာပေးရေးနေ့သည် ဂျပန်နိုင်ငံ၏ စိတ်ကူးဖန်တီးမှုဖြစ်ပြီး၊ လွန်ခဲ့သော နှစ်ပေါင်း များစွာအတွင်း ၎င်းတို့ မကြာခဏ ရင်ဆိုင်ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရသည့် ခါးသီးသောအတွေ့အကြုံများမှ နောင်အနာဂတ်၌ ထိခိုက်မှုများကို လျှော့ချနိုင်ရန်အတွက် ဆူနာမီကြိုတင်သတိပေးမှု၊ အများပြည်သူဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှုနှင့် ဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်ပြီးနောက် ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ပြန်လည်တည်ထောင်မှု စသည့်နယ်ပယ်များတွင် အဓိကကျသည့် ကျွမ်းကျင်မှုများရရှိလာစေခဲ့ပါသည်။

​ဆူနာမီ (Tsunami) သည် ဆိပ်ကမ်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော "tsu" နှင့် လှိုင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော "nami" ဆိုသည့် ဂျပန်ဘာသာ စကားလုံးနှစ်လုံးအား ပေါင်းစပ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး ပင်လယ် သမုဒ္ဒရာ အနီး (သို့မဟုတ်) အောက်၌ ဖြစ်ပေါ်သော မြေငလျင်များနှင့် ဆက်နွှယ်လေ့ရှိသည့် ရေအောက်အနှောင့်အယှက်များကြောင့် ပေါ်ပေါက်လာသည့် ဆင့်ကဲဆင့်ကဲ ဖြစ်သော ဧရာမလှိုင်းလုံးကြီးများဖြစ်ပါသည်။ မီးတောင်ပေါက်ကွဲခြင်း၊ အဏ္ဏဝါရေပြင်အောက် မြေပြိုမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းနှင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသရှိ ကျောက်ဆောင်များ ပြိုကျခြင်းတို့သည်လည်း ပင်လယ်သမုဒ္ဒရာထဲသို့ ဂြိုလ်သိမ်ကြီး တစ်ခုကျရောက်သကဲ့သို့ ဆူနာမီလှိုင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါသည်။ ပင်လယ်ကြမ်းပြင်၏ ဒေါင်လိုက်ရွေ့လျားမှုမှ ရေထုအား အစုလိုက် အပြုံလိုက် ဖယ်ရှားတွန်းထုတ်မှုကြောင့် ဆူနာမီ စတင်ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ဆူနာမီလှိုင်းလုံးကြီးများသည် မကြာခဏဆိုသလို ရေလှိုင်းတံပိုး နံရံကြီးများကဲ့သို့ရှိပြီး (၅) မိနစ်မှ (၆၀) မိနစ်တိုင်းတွင် ဆင့်ကဲ ရောက်ရှိလာသော လှိုင်းကြီးများကြောင့် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေနိုင်ကာ နာရီပေါင်းများစွာကြာ အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ ကမ်းရိုးတန်းသို့ ပထမဦးဆုံး ရောက်ရှိလာသော လှိုင်းသည် အကြီးမားဆုံး မဟုတ်သော်လည်း ဒုတိယ၊ တတိယ၊ စတုတ္ထ သို့မဟုတ် နောက်ဆုံးလှိုင်းများသည် အကြီးဆုံး ထိခိုက်မှု ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါသည်။

ကမ္ဘာ့ ဆူနာမီ အသိပညာပေးရေးနေ့
၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၅) ရက်

ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့၏ (၉ /၂၀၂၄) အစည်းအဝေးကျင်းပခြင်း
===========

ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ်မှ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဦးဆောင်သည့် ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံ အုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့၏ (၉/၂၀၂၄) အစည်းအဝေးကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ (၁) ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့ရာ အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်ကြသည့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ စီမံကိန်း၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဝန်ကြီးဌာန၊ လျှပ်စစ်နှင့် စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဌာနနှင့် သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာနတို့မှ ပြည်ထောင်စု ဝန်ကြီး၊ ဒုတိယ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနှင့် အတွင်းဝန်များ၊ ပြည်ထောင်စု ဝန်ကြီးချုပ်ရုံးမှ အတွင်းဝန်နှင့် ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့၏ အတွင်းရေးမှူးရုံးအဖွဲ့တို့မှ တာဝန်ရှိသူများ တက်ရောက်ခဲ့ကြပါသည်။

ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ်မန်းဝင်းခိုင်သန်းက အဖွင့်အမှာစကားပြောကြားရာတွင်

➡️ ကြားကာလအတွင်း ပြည်သူများသည် အလုပ်အကိုင် ရှားပါးလာမှုကြောင့် သယံဇာတအပေါ် မီခိုအားထားရမှု ပိုမိုမြင့်တက်လာသည်ဖြစ်၍ ဒေသများနှင့် လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်စေမည့် ရှင်းလင်းလွယ်ကူသည့် မူဝါဒများချမှတ်နိုင်ရေး ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ လိုအပ်နေပြီဖြစ်ပါကြောင်း၊

➡️ သယံဇာတစီမံခန့်ခွဲခြင်းသည် အင်မတန်အရေးကြီးသည့်လုပ်ငန်းဖြစ်သည့်အတွက် သတိကြီးစွာဖြင့် ဆောင်ရွက်ကြရန်လည်း အထူးလိုအပ်ကြောင်း၊ အစိုးရတစ်ရပ်အနေနဲ့ မိမိတို့ချမှတ် ကျင့်သုံးဆောင်ရွက်နေတဲ့ မူဝါဒများရဲ့ ထိရောက်မှု၊ အားနည်းချက်တို့ကို အခါအားလျော်စွာ လေ့လာသုံးသပ်ပြီး ပြုပြင်ပြောင်းလဲသင့်တာတွေကို သတ္တိရှိရှိ ပြုပြင်ပြောင်းလဲ ကြရမှာဖြစ်ကြောင်း၊

➡️ တော်လှန်ရေး အစိုးရတစ်ရပ်အဖြစ် လေးနှစ်နီးပါးကာလ ကြာတယ်လို့ထင်ရပေမယ့်လည်း အချိန်နဲ့အမျှ တော်လှန်ရေးရဲ့ အရွေ့နဲ့ တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုတွေကတော့ အင်မတန် မြန်ဆန်နေတာဖြစ်ပြီး အရှေ့မှာ ကြုံတွေ့ခဲ့ကြရတဲ့ ဖြစ်စဉ်တွေနဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေအပေါ် သုံးသပ်ပြီး စီမံခန့်ခွဲမှု လွဲမှားမှုတွေ ရှိခဲ့ပါက မြန်မြန်ဆန်ဆန် ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲကြဖို့ ဖြစ်ပါကြောင်း၊

➡️ ဒါမှသာ မိမိတို့ စိုးမိုးထိန်းချုပ်နယ်မြေဒေသတွေရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးနဲ့ လူမှုစီးပွား တိုးတက်မှု မြန်ဆန်ပြီး သယံဇာတများ လေလွင့်ဆုံးရှုံးမှု အနည်းဆုံးဖြစ်အောင်၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှု အနည်းဆုံးဖြစ်အောင် အတတ်နိုင်ဆုံး ကြိုးစားကြရမှာဖြစ်ကြောင်း အလေးထားပြောကြာခဲ့ပါသည်။

➡️ နိဂုံးချုပ်အနေဖြင့် တော်လှန်ရေး အောင်မြင်ပြီး အနာဂတ်ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံတော်သစ် ပေါ်ထွန်းလာရေးသည် မိမိတို့ အားလုံးမှာတာဝန်ရှိတာကြောင့် တော်လှန်ရေးအစိုးရတစ်ရပ်ပီပီ မိမိတို့ လုပ်သင့်လုပ်ထိုက်တာတွေကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့ တာဝန်ယူမှု တာဝန်ခံမှုအပြည့်နဲ့ လုပ်ဆောင်ကြရန် သက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာနများမှ တာဝန်ရှိသူများကို ခွန်အားပေးတိုက်တွန်းပြောကြားခဲ့ပါသည်။

ဆက်လက်၍ (၈/၂၀၂၄) ကြိမ်မြောက် အစည်းအဝေးဆုံးဖြတ်ချက်ဆောင်ရွက်ပြီးစီးမှုများနှင့် ရှေ့ လုပ်ငန်းစဉ်ဆောင်ရွက်ပြီးစီးမှုများကို ပြည်ထောင်စုအဆင့်သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့ အတွင်းရေးမှူးက တင်ပြခဲ့ပါသည်။

သယံဇာတစီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို သက်ဆိုင်ရာကဏ္ဍအလိုက် တာဝန်ရှိသူများက တင်ပြကြပါသည်။ တင်ပြချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ တက်ရောက်လာသည့် ဥက္ကဋ္ဌနှင့် အဖွဲ့ဝင်များ က ဝိုင်းဝန်း ဆွေးနွေး အကြံပြုခဲ့ကြပါသည်။

ဆက်လက်၍ ပြည်ထောင်စုအဆင့် သယံဇာတစီမံအုပ်ချုပ်မှုအဖွဲ့၏ (၉/၂၀၂၄) အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့် ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်များ ချမှတ်ခဲ့ကြပြီးနောက် မှတ်တမ်းဓာတ်ပုံရယူကာ အစည်းအဝေးကို ရပ်နားခဲ့ပါသည်။

သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ

#MONREC
#NUG

"အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးနေ့"
(အောက်တိုဘာလ ၁၃ ရက်၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်)
“ကြံ့ခိုင်လှပ အနာဂတ်ဘဝ၊ မျိုးဆက်သစ်စွမ်းအား မြှင့်တင်ကြ”
==========

နှစ်စဥ် အောက်တိုဘာလ (၁၃) ရက်နေ့သည် “အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ထိခိုက် ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးနေ့” ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝဘေး အန္တရာယ် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးနေ့၏ ဆောင်ပုဒ်မှာ “ကြံ့ခိုင်လှပ အနာဂတ်ဘဝ၊ မျိုးဆက် သစ်စွမ်းအား မြှင့်တင်ကြ” (“Empowering the next generation for a resilient future”) ဖြစ်ပါသည်။
၂၀၁၅ ခုနှစ် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ဆန်ဒိုင်းမြို့၌ ကျင်းပခဲ့သော တတိယအကြိမ်မြောက် သဘာဝဘေး အန္တရာယ် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးဆိုင်ရာ ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂညီလာခံတွင် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ၏ သက်ရောက်မှုများသည် ဒေသန္တရအဆင့်တွင် အပြင်းထန်ဆုံးဖြစ်ကြောင်း၊ အသက်ပေါင်းများစွာ ပျက်စီးဆုံးရှုံးနိုင်ခြေရှိမှု၊ လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးအခြေအနေများ မတည်မငြိမ်ဖြစ်နိုင်ခြေ ရှိမှုတို့အား နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို သတိပေးကြေညာခဲ့ပါသည်။

ရုတ်တရက်ဖြစ်ပေါ်လာသော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များသည် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း လူသန်းပေါင်းများစွာကို အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးစေရလျက်ရှိပါသည်။ ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုကြောင့် သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ ပိုမိုဆိုးရွားပြင်းထန်လာလျက်ရှိပြီး စဉ်ဆက်မပြတ် ရေရှည်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့် မျှော်မှန်းထားသည့် ရလဒ်များပေါ်တွင် ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပွားစေနိုင်သည်ဖြစ်၍ ဒေသန္တရအဆင့်တွင် စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ခြင်းလုပ်ငန်းများသည် အရေးတကြီး လိုအပ်လျက်ရှိသည်။

သဘာဝဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေးဆိုင်ရာဆန်ဒိုင်းမူဘောင် (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction) သည် ဘေးအန္တရာယ်လျှော့ချရေး လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် လူထုအခြေပြုနှင့် လုပ်ဆောင်မှု အခြေပြု ချည်းကပ်မှုအပေါ် အခြေခံပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ၊ နည်းပညာဆိုင်ရာနှင့် ဇီဝ ဆိုင်ရာ ဘေးအန္တရာယ်ကဲ့သို့ လူတို့ကြောင့် ဖြစ်စေ၊ သဘာဝကြောင့်ဖြစ်စေ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော အသေးစားနှင့် အကြီးစားဘေးန္တရာယ်များကြောင့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေများကို လျှော့ချရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်ရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များ၏ ပြင်းထန်မှုကြောင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလမှ ဇွန်လအထိ (၆) လအတွင်း ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုမှာ အနည်းဆုံး ဒေါ်လာ ၁၄ ဘီလီယံကျော် ရှိကြောင်း၊ ရာဂီမုန်တိုင်းကဲ့သို့ပင် အခြားသောသဘာဝဘေးအန္တရာယ်ကျရောက်မှုများ၏ အပြင်းထန်ဆုံး ခံစားရသူများကို လေ့လာကြည့်ပါက ကလေးသူငယ်များသည် အများဆုံးဖြစ်ကြောင်း၊ လူငယ်နှင့် အနာဂတ်မျိုးဆက်သစ်များကို သဘာဝဘေးအန္တရာယ် လျှော့ချရေး၊ ကာကွယ်ရေး၊ ရာသီဥတုနှင့် လိုက်လျောညီထွေနေထိုင်နိုင်ရေးကဏ္ဍများတွင် ပါဝင်စေခြင်းဖြင့် အဆိုပါ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်များကြောင့် ၎င်းတို့၏ ထိခိုက်မှုကို အတိုင်းအတာ တစ်ခုအထိ လျှော့ချ နိုင်မည်ဟု မျှော်မှန်းထားကြောင်း ဆွေးနွေးတင်ပြရင်း ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ကျရောက်သည့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘာဝဘေး အန္တရာယ် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေလျှော့ချရေးနေ့ကို ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် နှိုးဆော်ရေးသားလိုက်ပါသည်။

အကြောင်းအရာ အပြည့်အစုံကို အောက်ပါလင့်ခ်မှတဆင့် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါသည်။

Download link : https://go.nugmyanmar.org/IDDR2024

သယံဇာတနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဝန်ကြီးဌာန
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ

#MONREC
#NUG
#DRRDay

အထူးဝမ်းနည်းကြေကွဲကြောင်းသဝဏ်လွှာ

(၂၀၂၄ ခုနှစ် ၊ အောက်တိုဘာလ ၇ရက်)

အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၏ ဒုတိယဥက္ကဌ (၂)၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင် (၁၉၅၁ - ၂၀၂၄)သည် ၂၀၂၄ခုနှစ် ၊ အောက်တိုဘာလ(၇)ရက်နေ့ နံနက် (၃) နာရီအချိန်တွင် မန္တလေးဆေးရုံကြီး၌ သွေးကင်ဆာရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်အနိစ္စရောက်ရှိသွားကြောင်း ကြားသိရသဖြင့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၊ ဒီမိုကရေစီအင်အားစုများနှင့်အတူ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရအဖွဲ့ကလည်း ကျန်ရစ်သူမိသားစုနှင့်ထပ်တူထပ်မျှ စိတ်ထိခိုက်ဝမ်းနည်းရပါကြောင်း အလေးအနက် ဖော်ပြအပ်ပါသည်။

ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင်သည် ဒီမိုကရေစီအရေးနှင့် စစ်အာဏာရှင်စနစ်တိုက်ဖျက်ရေးတွင် ပြည်သူနှင့်အတူ၊ အခြားသောဒီမိုကရေစီအင်အားစုများနှင့်အတူ စွမ်းစွမ်းတမံဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ကို စတင်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်သည့်ကာလမှစ၍ ကွယ်လွန်ချိန်အထိ ဒီမိုကရေစီရေးလှုပ်ရှားမှု ခရီးလမ်းတလျောက် တစိုက်မတ်မတ်ဖြင့် ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့မှုကြောင့် စစ်အာဏာရှင်အဆက်ဆက်၏ ဖမ်းဆီးအကျဉ်းချခြင်းကို ခံခဲ့ရသည့်အပြင် ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းဖြစ်စဉ်တွင်လည်း မတရားသည့် ပုဒ်မအမျိုးမျိုးတပ်၍ နှစ်ရှည်ထောင်ဒဏ်(၂၉)နှစ်အထိ ချမှတ်ခြင်း ခံခဲ့ရပြီး ကင်ဆာရောဂါခံစားနေမှန်း သိလျက်နှင့် ရောဂါအခြေအနေနှင့် ကိုက်ညီသော လုံလောက်သည့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုများမရရှိဘဲ အကျဉ်းထောင်အတွင်း ပြင်းထန်စွာထိခိုက်ခံစားခဲ့ရပြီး ကွယ်လွန်သွားခဲ့ရသော နိုင်ငံရေးသမားကောင်းတစ်ဦး ဖြစ်ပါသည်။

အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၏ ခက်ခဲကြမ်းတမ်းလှသည့် ဒီမိုကရေစီခရီးကြမ်းတလျှောက်တွင် ပြည်သူများနှင့်အတူ မားမားမတ်မတ်ရပ်တည်၍ ဦးစီးဦးဆောင်ပြုကာ ပါတီတွင်းညီညွတ်ရေး၊ ပါတီပြင်ပညီညွတ်ရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီအင်အားစုများအကြား ညီညွတ်ရေးကိုပါ တည်ဆောက်နိုင်‌ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည့် ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးလည်းဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့အပြင် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ် ရွေးကောက်ပွဲမှ စပြီး (၄)ကြိမ်တိုင်တိုင် အနိုင်ရရှိခဲ့သည့် ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်ကောင်းတစ်ဦးဖြစ်ရုံသာမက ရွေးကောက်ပွဲ အောင်နိုင်ရေး ခရီးစဉ်များ၊ စည်းရုံးရေးခရီးစဉ်များကိုလည်း အဖွဲ့ချုပ်ဥက္ကဌ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့်အတူ သက်စွန့်ဆံဖျား လိုက်ပါဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးလည်းဖြစ်ပါသည်။

အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၏ ပထမဆုံးအစိုးရသက်တမ်း (၂၀၁၆-၂၀၂၁) ခုနှစ်အတွင်း မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့၏ တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ချိန်တွင်လည်း အများပြည်သူက အပ်နှင်းထားသည့် အခွင့်အာဏာများကို ဒီမိုကရေစီကျင့်ဝတ်များနှင့်အညီ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးနှင့် မန္တလေးမြို့တော်နေ ပြည်သူတစ်ယောက်ချင်း၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းတာဝန်များကို နေ့မအား ညမနား တစိုက်မတ်မတ်ဖြင့် တာဝန်ကျေပွန်အောင် ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် ပြည်သူ့ကိုယ်စားပြု တိုင်းဒေသကြီးဝန်ကြီးချုပ် ကောင်းတစ်ဦးလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။

အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီတွင်း၌သာမက ပြည်သူများအားလုံးအတွက် လေးစားအားကျအတုယူဖွယ် ဂုဏ်ပုဒ်များစွာနှင့်ပြည့်စုံလှသည့် ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင် ကွယ်လွန်သွားသော်လည်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရအနေဖြင့် ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင် မျှော်မှန်းခဲ့သည့်အတိုင်း ပြည်သူ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို အမြန်ဆုံးပြီးမြောက်အောင်မြင်သည်အထိ မမှိတ်မသုန် ဆက်လက် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု လေးနက်တည်ကြည်စွာဖြင့် ထပ်လောင်း၍ ကတိ သစ္စာပြုအပ်ပါသည်။

ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင်၏ တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုးအပေါ်ချစ်ခင်မြတ်နိုးမှု၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်နှင့် ပြည်သူများအပေါ်သစ္စာရှိမှု၊ ရိုးသားဖြောင့်မတ်၍ ဒီမိုကရေစီရရှိရေးအတွက် စွန့်လွှတ် အနစ်နာခံမှုတို့သည် ကျွန်ုပ်တို့မြန်မာပြည်သူများအားလုံး၏ ရင်ထဲတွင် အတုယူစရာ၊ မော်ကွန်းတင် စရာ နိုင်ငံရေးသမားကောင်းတစ်ဦးအဖြစ် ကမ္ဘာတည်သရွေ့တည်ရှိနေမည်ဖြစ်ပြီး အမျိုးသားညီညွတ် ရေးအစိုးရအနေဖြင့် အစဉ်အမြဲ အောက်မေ့သတိရလျက် လေးစားဦးညွတ်ပါကြောင်း ဖော်ပြရင်း ဤသဝဏ်လွှာကိုပေးပို့အပ်ပါသည်။

ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင် ကောင်းရာသုဂတိရောက်ရှိပါစေ။


အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ