“ቴዎፊኒስቶስ” (θεόπνευστος) የመጽሐፉን ይዘት (ጭብጥ) ብቻ አመልካች ሳይሆን፣ ሂደቱ (የተገለጠው ነገር ወደ ጽሑፍ የተላለፈበት መንገድ) ሕጸጽ አልባ መሆኑን አመልካች ነው፡፡ ይኸውም የአምላክን እስትንፋስ የተሸከመ መጽሐፍ መሆኑ (ማቴ. 4÷4፤ 2ሳሙ. 23÷2፤ ዕብ. 1÷1)፣ አፊዎተ (እስትንፋሰ) እግዚአብሔር እንዴት ሊሆን ቻለ፣ የሚለውን ዐሳብ የሚመልስልን 2ጴጥሮስ 1÷21 ነው፣ “በእግዚአብሔር ተልከው፣ ቅዱሳን ሰዎች፣ በመንፈስ ቅዱስ ተነድተው ተናገሩ” የሚለው ዐሳብ ነው፡፡ የዐማርኛ የመጽሐፍ ቅዱስ ትርጒሞች፣ “በመንፈስ ተነድተው” ሲሉት፣ እናት ቋንቋው (ግሪክ)፣ “ፌሮማይ” φέρομαι) ወይም፣ “ፌሮ” (φέρω) ይለዋል[16]፡፡ ቃሉ በግሥ መልክ ግልጋሎ ላይ መዋሉ፣ ጒዳዩ ሂደት (ግብር) አመልካች ነው፡፡
ጥንታውያን መርከቦች ሞተር ስላልነበራቸው፣ የሚንቀሳቀሱት በንፋስ ኀይል ነበር፡፡ የካፒቴኑ ተግባር፣ የንፋሱን መቀበያ ከንፋሱ ተቃራኒ አቅጣጫ በማድረግ መርከቧ በንፋሱ፣ “እንድትነዳ” (“ፌሮማይ” φέρομαι) ማድረግ ነው፡፡ መርከቧን የሚሾረው ካፒቴኑ ቢሆንም የታሰበው ቦታ፣ “እየነዳ” (“ፌሮማይ” φέρομαι) የሚያደርሳት፣ ግን ንፋሱ ነው (ይህን ዐሳብ ሐዋርያት ሥራ 27÷9-20 ጋር ያነጻጽሯል)፡፡ ይህ ደግሞ ቅዱሳት መጻሕፍት እውን በመሆናቸው ሂደት ውስጥ፣ አምላክ ሰዎችን መጠቀሙ እንዲሁም መጽሐፍ ቅዱስ የአምላክ ዐሳብ በሰብአውያን ቋንቋ መተላለፉን አመልካች ነው[17]፡፡ ስለዚህ፣ “ግልጠተ አምላክ” መልእክቱ ከአምላክ ወደ ጸሓፊው የተላለፈበት መንገድ ሲሆን፣ ከጸሓፊ ውደ ጽሑፍ የተላለፈበት ሂደት ደግሞ፣ “አፊዎተ እግዚአብሔር” ነው[18]፡፡
ሠ. አብርሆተ እግዚአብሔር
አንባብያን በመንፈስ ቅዱስ ዕገዛ፣ አንድ ምንባብ ምን ትምህርት አለው የሚለውን ጒዳይ በትክክል ሲገነዘቡ፣ አምለክ መልእክቱን ሲያበራላቸው፣ “አብርሆተ እግዚአብሔር” አገኙ እንላለን፡፡ አብርሆተ እግዚአብሔር፣ ቅን አንባቢዎች ትክክለኛን የትርጓሜ ስልት ተከትለው በማበብ፣ የአንድን ክፍል ምንባብ በትክክል የሚረዱበት ሂደት ብቻ ሳይሆን፣ ቃሉ በትክክል ወደ ልቦናቸው መዝለቁን አመልካች ነው፡፡ አማኞች የተማሩትን ትምህርት ወደ ገቢር ሲቀይሩ (በዕለት ሕይወታቸው ውስጥ እንዲታይ ሲያደርጉ) ምግባራዊ የሆነው ክርስቲያናዊ ሕይወት በሰዎች አኗኗር ውስጥ በገሓድ መታየት ይጀምራ፡፡
በዐጭሩ አንድ መልእክት ከአምላክ ወደ ሰው ሲተላለፍ፣ “ግልጠት እግዚአብሔር”፣ ከሰው ወደ ጽሑፍ ሲሻገር፣ “አፊዎተ እግዚአብሔር”፣ ከጽሑፍ (ከወረቀት) ወደ አንባቢ ልብ ሲዘልቅ፣ “አብርሆተ እግዚአብሔር”፣ ከልብ ወደ ኑሮ ሲሸጋገር ተግባራዊ የሆነ ክርስቲያናዊ ሕይወት እውን ይሆናል፡፡
የኅዳግ መዘክር
------------------
[1] ይህ የአብያተ ክርስቲያናት (ካቶሊክ፣ ኦርቶዶክስ፣ የወንጌላውያን አብያተ ክርስቲያናት) መሠረተ እምነት ነው፡፡
[2] Natural or General Revelation
[3] “አስተርእዮት” መገለጥ ማለት ነው፡፡ በግእዝ፣ “ርእይ” ወይም “ርእዮት” ማለት፣ “ማየት መመልከት፣ ማስተዋል፣ መመርመር” ማለት ነው፡፡ በዚህ አግባብ፣ “አስተርአየ” ተደራጊ (passive) ስለሚሆን አሳየ፣ ገለጠ፣ አበራ፣ አስተማረ ማለት ይሆናል (ኪ.ወ.ክ፤ “ታየ ማለት ስሕተት አሳየ ማለት እውነት” ገጽ 816-817)፡፡ ቃሉ ተደራጊ መሆኑ፣ ከነገረ መለኮቱ ጋር በጥሩ መንገድ ይገጥማል፡፡ እኛ አምላክን አልገለጥነውም፣ እርሱ ነው ራሱን የገለጠልን፡፡ ጸሎተ ሃይማኖት ላይ፣ “የሚታዩትንና የማይታዩትን” (ዘያስተርኢ፣ ወዘኢያስተርኢ) የሚለውን ሐረግ ያስታውሷል፡፡
[4] Special Revelation
[5] Existance of God
[6] በግሪክ፣ “ቴዎፋኒ” በመባል ይጠራል፡፡ “ቴዎስ” እና “ፋኔሮ” ከሚሉት ቃላት የተገኘ ነው፡፡ “ቴዎስ” (θεός) እግዚአብሔር፣ “ፋኔሮ” (φανερόω) መገለጥ ማለት ነው፡፡
[7] በእንግሊዝኛ ከቀረቡት ገለጻዎች በኋላ ያሉትን ምንባባት ይመለከቷል፡፡
[8] ἀποκάλυψις, εως (eōs), ἡ (hē): n.fem.; ≡ Str 602; TDNT 3.563—LN 28.38 revelation, what is revealed, a disclosure (Lk 2:32; Ro 16:25; 1Co 1:7; 14:6; 2Co 12:1; Gal 1:12; Eph 1:17; 2Th 1:7; 1Pe 1:7; Rev 1:1).
[9] φανερόω: vb.; ≡ Str 5319; TDNT 9.3—1. LN 24.19 cause to be seen; (pass.) be disclosed, be displayed (Jn 21:1; Mk 16:12, 14 v.r.); 2. LN 28.36 make known, reveal, show (2Co 5:11).
[10] James Swanson, Dictionary of Biblical Languages With Semantic Domains: Greek (New Testament), electronic ed. (Oak Harbor: Logos Research Systems, Inc., 1997).
Johannes P. Louw and Eugene Albert Nida, vol. 1, Greek-English Lexicon of the New Testament: Based on Semantic Domains, electronic ed. of the 2nd edition., 278 (New York: United Bible Societies, 1996).
[11] በፍልስፍናዊ ነገረ መለኮት ሦስት የዕውቀት ዐይነት አለ:— (1) ሥነ ዕውቀታዊ ዕውቀት (propositional knowledge or knowledge-that)፣ (2) ትውውቃዊ ዕውቀት (acquaintance knowledge)፣ እንዲሁም (3) ሙያዊ (ክሂሎታዊ) ዕውቀት (knowing-how) ናቸው፡፡ በክርስቲያናዊው ነገረ መለኮት፣ “እግዚአብሔርን ማወቅ” ስንል፣ የክርስትናን አስተምህሮ ማወቅ ብቻ ሳይሆን፣ እግዚአብሔርን በግል ማወቅ ይጨምራል (በቊጥር 1 እና ቊጥር 2)፡፡ ስለዚህ በክርስትና አስተርዮተ አምላክ፣ ቊጥር አንድንና ቊጥር ሁለትን ጥያቄ በትክክል መላሽ ነው፡፡
[12] አፊው ወይም አፊዎት በልሳነ ግእዝ፣ “መተንፈስ፣ እፍ ማለት፣ መናገር” ማለት ነው (ኪ.ወ.ክ፤ ገጽ 235)፡፡ “አፊዎተ እግዚአብሔር” ማለት አምላክ እፍ ያለበት፣ አምላክ የተናገረው፣ አምላክ የተነፈሰበት ማለት ነው፡፡ በእንግሊዝኛ፣ “inspiration” የሚለውን የነገረ መለኮት ቃል በትክክል ይወክላል፡፡
[13] θεόπνευστος, ον (on): adj.; ≡ Str 2315; TDNT 6.453—LN 33.261 inspired of God, inspired (neb, reb), God-breathed (niv), (2Ti 3:16+).
James Swanson, Dictionary of Biblical Languages With Semantic Domains: Greek (New Testament), electronic ed. (Oak Harbor: Logos Research Systems, Inc., 1997).
