مجتبی نجفی
بزرگترین دستاورد انقلاب پنجاه و هفت، فروپاشی مرجعیت دینی به عنوان یکی از موانع رشد فرهنگ شهروندی بود. این نکته را متناسب با نفوذ مراجع و رهبران دینی هم در زندگی روزمره و هم در امر سیاسی در تاریخ معاصر تاکید میکنم. روحانیت، قابل حذف نبود،هیچ نیرویی از بالا به پایین قادر به حذف این بازیگر مهم که از صفویه به این طرف، نبض مالی و شبکه ای قدرتمندی داشت،نبود. تنها در دوران نادرشاه و رضا شاه بود که قدرت شبکه ای روحانیت محدود شد اما شبکه روحانیت هر بار سر برآورد و در قامت بازیگر مهم خود را معرفی کرد.
محمدرضا شاه پهلوی بر خلاف پدرش دست روحانیت را برای توسعه مساجد بازگذاشت. او به جای اینکه شاه مشروطه شود و زمینه را برای احزاب و جریانهای سیاسی فراهم کند تا نمایندگی مردم را در یک فرآیند تجربه محور کسب کنند، از رشد تحزب جلوگیری و بعد از کودتای سی و دو فرصت داشت شاه مشروطه شود اما او هوای نهاد روحانیت همپیمان مهم کودتا را داشت و ساده انگارانه مانند بسیاری از مخالفانش گمان میکرد آخوند، ساده است و برای زدن رقبای چپ و راستش ضروری. مساجد در دوره او وسعت کم نظیری یافتند و شبکه مسجدی روحانیت خود رقیبی برای تصدی قدرت شد. هم محمدرضا شاه و هم روشنفکران مخالفش به نقش روحانیت، ساده انگارانه مینگریستند. مهم ترین بازیگر انقلاب نه روشنفکران که توده های حامی روحانیت بودند.
اما چرا بزرگترین دستاورد این انقلاب، حکومت روحانیون بود؟ چرا که هیج عنصری جز حکومت دینی که امر قدسی را از آسمان به زمین آورد نمیتوانست شهروند سکولار دلزده از مرجعیت دینی تربیت کند. حکومت دینی خود به قتل مرجعیت دینی کمر همت بست و ایران پسا جمهوری اسلامی چه در قالب سکولاریسم مسالمت جویانه، چه ستیزه گرایانه، عاری از تداخل امر دینی در حکومت داری خواهد شد و این مخرج مشترک همه نیروهای مخالف جمهوری اسلامی است. هیچ عنصری جز حکومت دینی نمیتوانست این مخرج مشترک را خلق کند.
انتخاب با ایرانیان است. کدام گزینه را برای پساجمهوری اسلامی میخواهند؟ ایران شهروندان یا شاهان؟ در اولی، انسانها در ساحت کثرت گونه نفس میکشند و در دومی، شاه شاهان ابرانسان تجسد اکثریت میشود. اما ایران شهروندمدار، ایرانی است برای همه شهروندان بدون زعامت دینی. بدون نهاد روحانیت و سلطنت،متعلق به همه غیرمذهبی ها و مذهبی ها با نهاد دولت منتخب سکولار؛ ایران انسانهای خرد و کوچک با فردیت های مستقل در جمعهای همبسته. این آینده دور از دسترس نیست حتی به قیمت برخاستن از دل خاکستر حکومت دینی. ارتجاع را باید پس زد، از قدیم تا جدید.
#انقلاب
لینک اینستاگرام
https://www.instagram.com/p/DF5h49Iql6_/?igsh=MXFxYXJuM29xeDFsMA==
لینک دعوت به کانال تلگرام
https://t.me/modjtabanajafifrance/2462