مؤسسه‌ی مطالعات شیعی سامراء

.
#نگاشته‌های_سامراء  ــ  ۹ ــ

کتاب «ارنست هرتسفلد و پیشرفت مطالعات شرق نزدیک، ۱۹۰۰ تا ۱۹۵۰ م.» به کاوش‌های این باستان‌شناس آلمانی پرداخته و کارهای او در شهر سامراء را نیز آورده است. این کتاب در سال ۲۰۰۵ م. از سوی انتشارات Brill به چاپ رسیده است.

@SamarraStudies
.

.
#امام_مهدی_در_میراث_دعا_و_زیارت ــ ۶ ــ

🟩 جایگاه بلند صلوات ابوالحسن ضراب اصفهانی در نگاه سید بن طاووس

سید بن طاووس «صلوات ابوالحسن ضراب اصفهانی» را روایت‌شده از امام مهدی دانسته و گفته: «هرچه را که از تعقیبات عصر روزهای جمعه انجام ندادی، خواندن این دعا را فروگذار مکن، به‌ سببی که خداوند ما را بر آن آگاه کرده است». این دعا با عبارت‌های گوناگون، سلامتی امام مهدی و تعجیل در ظهور او را از خداوند می‌خواهد و در بخش اعمال روز جمعه از کتاب «مفاتیح الجنان» نیز آورده شده است.

علی بن موسی بن الطاووس الحسنی، جمال الأسبوع بکمال العمال المشروع، قم، دار الرضی، ۱۳۳۰ ق.، ص ۴۹۴

@SamarraStudies
.

.
#میراث_مهدویت_شیعی  ــ ۹ ــ

▫️ انکار امام دوازدهم: بی بهرگی از ایمان

امام جعفر بن محمد الصادق:
... من أقر بالأئمة من آبائی و ولدی و جحد المهدی من ولدی کان کمن أقر بجمیع الأنبیاء و جحد محمداً ... السابع من ولد الخامس یغیب عنهم شخصه ....

نکات این روایت: ۱. مهدی فرزند هفتم امام پنجم شیعیان است: امام دوازدهم؛ ۲. او از دیدگان پنهان خواهد شد و ۳: انکار او، حتی اگر با ایمان به یازده امام پیشین نیز همراه باشد، مانند انکار پیامبر اسلام بوده و برای منکران بهره‌ای از ایمان نخواهد بود.

محمد بن علی بن بابویه القمی، کمال الدین و تمام النعمة فی إثبات الغیبة و کشف الحیرة، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۹۵ ق.، ج ۲، ص ۴۱۱

@SamarraStudies
.

امام زمان: حقیقت
نقد «داستان امام زمان»، برگرفته از کتاب «شیعه‌گری و امام زمان» (نوشته‌ی دکتر مسعود انصاری)
بخش نخست: نگاه تاریخی به ولادت امام زمان

باور شیعیان به امام زمان بر پایه‌ی روایت‌های بسیار ایشان است. این روایت‌ها از چنان همبستگی برخوردارند که در کنار هم، برای هرکه به ضوابط تحلیل متون تاریخی باور دارد، قابل انکار نبوده و نشان می‌دهند یازده امام شیعیان ـ که وجود تاریخی‌شان به اثبات رسیده ـ «مهدی» را امام دوازدهم می‌دانستند. وقتی این باور برای امامان شیعیان ثابت شد، به سبب جایگاه الاهی ایشان نزد شیعیان، مهدویت امام زمان را هم برای ایشان پذیرفتنی می‌کند (برای آگاهی مقدماتی، نک.: سید مقداد نبوی رضوی، خاستگاه تاریخی نگارش کتاب «منتخب‌الأثر فی الإمام الثانی‌عشر»، فصلنامه‌ی بهائی‌شناسی، ش ۲۳، پاییز ۱۴۰۱، صص ۴۴ تا ۴۹).
باید دانست که برخی از بزرگ‌ترین عالمان اهل سنت مانند حافظ جلال‌الدین سیوطی، شاه ولی‌الله دهلوی و ... نیز به ولادت محمد بن الحسن العسکری باور داشته و حتی برخی از ایشان از دیدار خود با او سخن گفته‌اند مانند حافظ احمد بلاذری در سال‌های ابتدایی حیات او و شیخ حسن عراقی در اواخر قرن نهم یا اوایل قرن دهم هجری و برخی نیز او را همان مهدی می‌گفتند که پیامبر اسلام به دادگستری جهانی‌اش بشارت داده بود (برای آگاهی مقدماتی، نک.: سید مقداد نبوی رضوی، امام دوازدهم شیعیان در رساله‌ای متقدم از اهل سنت، فصلنامه‌ی بهائی‌شناسی، ش ۲۲، تابستان ۱۴۰۱، صص ۲۸ تا ۳۱).
در میان عالمان شیعه، میرزا حسین نوری طبرسی در کتاب «کشف الأستار عن وجه الغائب عن الأبصار» و سید حسن صدر در کتاب «النصوص المأثورة على وجود الحجة صاحب الزمان من طريق علماء الجمهور»، تعداد قابل توجهی از این عالمان بزرگ سنی‌مذهب را نام برده‌اند، کسانی چون خواجه محمد پارسا و شیخ عبدالرحمن جامی که حتی روایت چگونگی ولادت امام زمان از قول حکیمه‌خاتون (عمه‌ی امام حسن عسکری) را نیز پذیرفته‌اند. همچنین، نسب‌شناس سرشناس سنی‌مذهب سعودی، شریف انس کتبی حسنی، در کتاب «الأصول فی ذریة البضعة البتول» (چاپ مدینه، ۱۴۲۱ ق.، صص ۹۸ تا ۱۰۰)، ولادت «محمد المهدی بن الحسن العسکری» را قطعی از سوی شیعه و سنی دانسته اما طول عمر او را با «والله أعلم» (خداوند آگاه‌تر است) برگزار کرده و باور به بی‌فرزندی امام حسن عسکری را مردود دانسته و محمد بن عثمان عمری (به قول نویسنده: کلاهبردار دوم) را «بواب» او (پرده‌دار او) گفته است. بنابراین، بر خلاف قول نویسنده، باور به امام زمان از پشتوانه‌ی تاریخی محکمی برخوردار است.
در صورت پذیرش این پشتوانه‌ی تاریخی محکم، آنچه نویسنده درباره‌ی وفات امام حسن عسکری و «شخص شیادی به نام عثمان بن عمری» که «تصمیم می‌گیرد از این آب گل‌آلود ماهی بگیرد» و «ادعا می‌کند که امام حسن عسکری فرزندی دارد که ۴ سال پیش از مرگ پدر به دنیا آمده بود و در چاهی در سامره قایم شده است»، با چالش اساسی روبرو می‌شود و از پذیرش می‌افتد، چرا که آن فرزند به دنیا آمده بود.
با این ترتیب، تمام آنچه در این باره از سوی نویسنده یاد شده، باید از این منظر تحلیل شده و ارزیابی تاریخی شود که آیا رخ داده‌ است یا خیر و اگر رخ داده‌، سبب واقعی‌اش چه بوده است؟

@SamarraStudies
.

.
📜 #گزیده‌ها (۱۸)

سخن طباطبایی در انکار وجود جزیره‌ی خضراء مانند سخن میرزا ابوالفضل گلپایگانی (داعی تراز اول بهائی) درباره‌ی روایت‌های جابلقاست. شباهت سوم: استهزاء طباطبایی با آوردن عبارت «پیرمردی هزاروسی‌صدساله» و استهزاء گلپایگانی با آوردن عبارت «جوان هزارساله».

مهدویت در اندیشه‌ی اصلاح دین (بخش نخست: تطور فکری مصطفی حسینی طباطبایی)، صص ۲۱۵ و ۲۱۸.

@SamarraStudies
.

.
#سامراء_در_گذر_زمان ــ ۱۳ ــ

جامع امام مهدی (بنای بالای سرداب) در زمان مسافرت ناصرالدین‌شاه قاجار به عتبات عراق (۱۲۸۷ ق.: یک سال پس از درگذشت شیخ عبدالحسین تهرانی شیخ‌العراقین: حدود پنجاه سال پیش از کاوش‌های ارنست هرتسفلد)
سید علی موجانی، بازسازی تاریخ فراموش‌شده‌ی عتبات عالیات: عراق، ص ۶۰

@SamarraStudies
.

مدفن دختر الغ بیگ و تعدادی از خاندان تیمور گورکانی در ازبکستان است. الغ‌بیگ از پادشاهان فاضل تیموری بود . مادرش گوهرشاد بیگم بانی مسجد گوهرشاد است و پدرش شاهرخ، که برای رشد هنر و معنویت ایرانی تلاش ارزنده ای کرد.

گورنوشته دختر اولغ بیگ واقع در مقبره تیمور در سمرقند است و با صلوات کبیره آراسته شده است. استفاده از صلوات کبیره اگر بدون باور شیعی باشد، جلوه ای از معنویت ایرانی است که حول ائمه اطهار علیهم السلام تبلور یافته است.
#ازبکستان
#سمرقند

بارگاه مقدس نجف، یکشنبه، ۲۷ آبان ۱۴۰۴ ش.

@SamarraStudies
.

.
📜 #گزیده‌ها (۱۷)

سخن طباطبایی در انکار وجود جزیره‌ی خضراء مانند سخن میرزا ابوالفضل گلپایگانی (داعی تراز اول بهائی) درباره‌ی روایت‌های جابلقاست. شباهت دوم: استشهاد طباطبایی به «نقشه‌ی جغرافیایی زمین» بر خرافه‌بودن جزیره‌ی خضراء و استشهاد گلپایگانی به «تکمیل علم رسم الأرض یعنی جغرافیا» بر خرافه‌بودن جابلقا.

مهدویت در اندیشه‌ی اصلاح دین (بخش نخست: تطور فکری مصطفی حسینی طباطبایی)، صص ۲۱۴ و ۲۱۷.

@SamarraStudies
.

.
شناخت #مقاله‌های_پژوهشی مهدویت ( ۱۵ )

📄 روش‌های تحلیل حدیثی آیت‌الله صافی گلپایگانی در کتاب «منتخب الأثر فی الإمام الثانی‌عشر»

🖋️ مجتبی میری و علی جهانی‌فرد

این پژوهش بر آن است تا به تحلیل روش نویسنده‌ی کتاب «منتخب الأثر فی الإمام الثانی‌عشر» در بررسی سندی و فهم محتوایی روایت‌های مهدویت بپردازد، ویژگی‌هایی چون «توجه به نسخه‌بدل»، «رفع ضعف از رجال سند»، «ریشه‌ی تصحیف و تحریف در روایات و روش تصحیح آن»، «رفع ضعف سند با تکیه بر اسناد دیگر»، «تأیید سند با ارجاع به نسخه‌ی اصلی»، «آوردن یک روایت با طرق و اسناد مختلف»، «توجه به تواتر در اعتبار محتوای احادیث» و ...

@SamarraStudies
.

.
شناخت #مقاله‌های_پژوهشی مهدویت ( ۱۵ )

📄 روش‌های تحلیل حدیثی آیت‌الله صافی گلپایگانی در کتاب «منتخب الأثر فی الإمام الثانی‌عشر»

🖋️ مجتبی میری و علی جهانی‌فرد

این پژوهش بر آن است تا به تحلیل روش نویسنده‌ی کتاب «منتخب الأثر فی الإمام الثانی‌عشر» در بررسی سندی و فهم محتوایی روایت‌های مهدویت بپردازد، ویژگی‌هایی چون «توجه به نسخه‌بدل»، «رفع ضعف از رجال سند»، «ریشه‌ی تصحیف و تحریف در روایات و روش تصحیح آن»، «رفع ضعف سند با تکیه بر اسناد دیگر»، «تأیید سند با ارجاع به نسخه‌ی اصلی»، «آوردن یک روایت با طرق و اسناد مختلف»، «توجه به تواتر در اعتبار محتوای احادیث» و ...

@SamarraStudies
.

.
#نگاشته‌های_سامراء ــ ۸ ــ

شیخ آقابزرگ تهرانی (فقیه، رجالی و کتابشناس نامدار) کتاب «هدیة الرازی إلی الإمام المجدد الشیرازی» را درباره‌ی زندگانی مؤسس حوزه‌ی علمیه‌ی سامراء، میرزا محمدحسن شیرازی، در سال‌های اقامت در شهر سامراء نگاشت. (مرکز تراث سامراء)

@SamarraStudies
.

.
#امام_مهدی_در_میراث_دعا_و_زیارت ــ ۵ ــ

🟩 دعایی کوتاه برای یاری امام مهدی

سید بن طاووس: این دعا را ـ که مناسب دوران غیبت است ـ کسی در عالم رؤیا به من آموخت:

یا من فضّل إبراهیمَ و آلَ إسرائیلَ علی العالمینَ باختیارِه! و أظهر فی ملکوتِ السمواتِ و الأرضِ عزةَ اقتدارِه! و أودع محمداً ـ صلی الله علیه و آله ـ و أهلَ بیتِه غرائبَ أسرارِه! صل علی محمد و آله! و اجعلنی من أعوان حجتک علی عبادک و أنصاره!

علی بن موسی بن الطاووس الحسنی، مهج الدعوات و منهج العبادات، قم، دار الذخائر، ۱۴۱۱ ق.، ص ۳۳۳

@SamarraStudies
.

.
#میراث_مهدویت_شیعی ــ ۸ ــ

▫️ ظهور امام پس از ناامیدی

امام جعفر بن محمد الصادق:
هیهات! هیهات! لا والله! لا یکون ما تمدّون إلیه أعینکم حتی تغربلوا! لا والله! ... لا یکون ما تمدون إلیه أعینکم إلا بعد إیاس ....

این روایت گویای آن است که ظهور امام دوازدهم پس از آزمونی سخت برای شناخته‌شدن مؤمنان واقعی و پس از ناامیدی از ظهور او رخ خواهد داد.

محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۹۵ ق.، ج ۱، صص ۳۷۰ و ۳۷۱

@SamarraStudies
.

.
📜 #گزیده‌ها (۱۶)

"سخن طباطبایی در انکار وجود جزیره‌ی خضراء مانند سخن میرزا ابوالفضل گلپایگانی (داعی تراز اول بهائی) درباره‌ی روایت‌های جابلقاست. شباهت نخست: تحریف عامدانه‌ی آن دو جا از سوی طباطبایی و گلپایگانی به مکان زندگانی امام دوازدهم شیعیان."

مهدویت در اندیشه‌ی اصلاح دین (بخش نخست: تطور فکری مصطفی حسینی طباطبایی)، صص ۲۱۷ و ۲۱۸.

@SamarraStudies
.

.
#سامراء_در_گذر_زمان ــ ۱۲ ــ

بارگاه مقدس سامراء و جامع امام مهدی (بنای بالای سرداب) در زمان بازسازی از سوی شیخ عبدالحسین تهرانی (شیخ العراقین: وصی امیرکبیر و فقیه تراز اول) (زمان تصویر: حدود ۵۰ سال پیش از تصویرهای ارنست هرتسفلد)
(سید علی موجانی، بازسازی تاریخ فراموش‌شده‌ی عتبات عالیات: عراق، ص ۱۷۸)

@SamarraStudies
.

.
📜 #گزیده‌ها (۱۵)

"طباطبایی با تحریف روایت جزیره‌ی خضراء، پیشرفت دانش بشری در شناخت زمین را با وجود آن جزیره ناهمسان دانسته است. [آیا می‌توان پذیرفت تمام زمین و اسرار آن شناخته شده است؟ دانشمندان علوم جدید چنین نمی‌گویند و نادانسته‌های زمین را بسیار زیاد می‌دانند.]"

مهدویت در اندیشه‌ی اصلاح دین (بخش نخست: تطور فکری مصطفی حسینی طباطبایی)، ص ۲۱۷.

@SamarraStudies
.

.
شناخت #مقاله‌های_پژوهشی مهدویت ( ۱۴ )

📄 کتابشناسی تحلیلی «منتخب الأثر فی الإمام الثانی‌عشر»

🖋️ محمدهادی منصوری
استادیار دانشگاه معارف اسلامی

این پژوهش بر آن است تا به تحلیل روش نویسنده‌ی کتاب «منتخب الأثر فی الإمام الثانی‌عشر» بپردازد، ویژگی‌هایی چون «عبارات کلیدی و نقشه‌ی مفهومی کتاب»، «اسلوب ابتکاری»، «استفاده از منابع اصلی و رجوع به نسخه‌های خطی»، «جلوگیری از آسیب‌های تقطیع»، «تتبع گسترده‌ی مؤلف»، «جامعیت»، «اهتمام به اثبات تواتر معنوی»، «گزینش فقیهانه‌ی روایات»، «توضیح برخی نکات لغوی، ادبی، رجالی، تفسیری و کلامی» و ...

@SamarraStudies
.