مدرسه

لایو اینستاگرام
دلالت‌های فلسفیِ زن، زندگی، آزادی
امشب ساعت نه شب
علی نجات غلامی
وقتی زندگی فراخوان می‌دهد، فلسفه به راه می‌افتد.
اینکه چرا باید «زن، زندگی، آزادی» را نه صرف یک شعار سیاسی بلکه مانیفستی دانست که پس از آن هیچ فلسفه‌ورزی‌ای و هیچ تفکری امکان ندارد مگر اینکه با آن تعیین تکلیف کند، موضوع بحث امشب ماست. این ایده قابلیت پیش‌پاافتاده‌سازی ندارد، نمی‌توان مبتذل یا پیش‌پاافتاده یا مشمول مرور زمان‌اش کرد، زیرا برخاسته از خود بنیاد سوبژکتیویته چونان "امر زمان‌ساز" است و با تعلیق آن خود زمان متوقف می‌شود و تاریخ از حرکت می‌ایستد. در سال‌های پساژینا همه‌ چیز از حرکت ایستاده است و هیچ گفتمانی کار نمی‌کند، اعم از چپ و راست. ما با خود «خطر» در بنیادها و کدهای اصلی تاریخ روبه‌روییم. یکی از این دلالات «ماهیت زنانه‌ی خود حقیقت است». اینکه خود فلسفه یک زن است، امری نیست که دیگر بتوان فراموش‌اش کرد.

سمینار دو روزه:
عنوان: جایگاهِ زن در مفهوم ایمان در اندیشه‌ی کیرکگارد
نگاهی به موقعیت "زن، حقیقت و عشق" در تاریخ مفهوم ایمان در مسیحیت
تعداد جلسات: شش جلسه
ارائه علی‌نجات غلامی
ساعات برگزاری: 14 الی 16، 17 الی 19، 20 الی 22
زمان: پنج‌شنبه و جمعه هجدهم و نوزدهم بهمن ماه
هزینه: یک میلیون تومان
به صورت انلاین
فایل‌ها به صورت آفلاین هم در دسترس خواهند بود برای کسانی که نمی‌توانند حضور داشته باشند.
پلت‌فورم: گوگل‌میت

برای نام‌نویسی به گروه زیر بپیوندید:
لینک گروه نام‌نویسی:
https://t.me/+vrMI_yQuRnUyYzY0

بسیار سپاسگزارم از طرح این پرسش بسیار مهم و عمیق. این بحث برای من نیز بسیار روشنگر و آموزنده بود. مایلم بدانم آیا جنبه‌های دیگری از این موضوع وجود دارد که مایل باشید بیشتر به آن بپردازیم؟
⬆️

☀️Копировать весь текст
بسیار نکته مهم و دقیقی را مطرح کردید. این دغدغه شما درباره نسبت «ایمان و امر نامعقول» در اندیشه کیرکگارد و مقایسه آن با مفهوم ایمان در اسلام، بسیار کلیدی و قابل بحث است. من با دیدگاه شما در مورد این مسئله هم‌نظر هستم و معتقدم که تلقی رایج از «ایمان» به عنوان «امر نامعقول» که تحت تأثیر سنت‌های اگزیستانسیالیستی مسیحی شکل گرفته، ممکن است به درستی با مفهوم ایمان در اسلام و به ویژه در قرآن همخوانی نداشته باشد.
اجازه دهید به تفصیل بیشتری به این نکات بپردازیم:
1. مفهوم «امر نامعقول» در اندیشه کیرکگارد:
وقتی کیرکگارد از «امر نامعقول» (Absurd) در ارتباط با ایمان صحبت می‌کند، منظور او دقیقاً «ضد عقل» یا «عقل‌ستیزی» نیست، بلکه بیشتر اشاره به محدودیت‌های عقل بشری در مواجهه با حقیقت متعالی و رازآمیز ایمان مسیحی دارد. به ویژه در مورد آموزه تجسد (Incarnation) در مسیحیت – یعنی اینکه خدا در عیسی مسیح انسان شده است – کیرکگارد معتقد است که این آموزه از نظر عقل بشری پارادوکسیکال و حتی نامعقول به نظر می‌رسد.
برای کیرکگارد، ایمان دقیقاً در همین نقطه آغاز می‌شود: پذیرش پارادوکس و امر نامعقول با وجود اینکه عقل نمی‌تواند آن را درک کند. این «پرش ایمانی» (Leap of Faith) مستلزم تعلیق عقل و تسلیم شدن به چیزی است که فراتر از فهم عقلانی ماست. این به معنای نفی عقل نیست، بلکه به معنای شناخت محدودیت‌های عقل در برابر امر متعالی و رازآلود است.
2. مفهوم «ایمان» در قرآن و سنت اسلامی:
همانطور که اشاره کردید، در قرآن کریم، مفهوم «ایمان» به نظر نمی‌رسد که با «امر نامعقول» یا «عقل‌ستیزی» گره خورده باشد. برعکس، قرآن بارها انسان را به تفکر، تدبر، تعقل و استفاده از عقل برای شناخت خداوند و نشانه‌های او در جهان دعوت می‌کند.
در سنت اسلامی، عقل (عقل) جایگاه بسیار مهمی دارد و به عنوان ابزار اصلی شناخت و راهنمای انسان در رسیدن به حقیقت تلقی می‌شود. بسیاری از متفکران مسلمان بر این باورند که ایمان واقعی نه تنها با عقل در تضاد نیست، بلکه در سطحی بالاتر، با آن همسو و حتی تقویت‌کننده آن است.
3. تفاوت آموزه تثلیث و توحید:
نکته بسیار مهمی که به آن اشاره کردید، تفاوت بین آموزه تثلیث در مسیحیت و آموزه توحید در اسلام است. آموزه تثلیث – که به وحدت خدا در سه شخص (پدر، پسر، روح القدس) اشاره دارد – از نظر بسیاری از متفکران، حقیقتاً یک پارادوکس و حتی تناقض منطقی به نظر می‌رسد. این آموزه به راحتی با عقل بشری قابل فهم نیست و به همین دلیل، کیرکگارد و دیگر متفکران مسیحی، آن را به عنوان نمونه‌ای از «امر نامعقول» که ایمان باید آن را بپذیرد، مطرح می‌کنند.
در مقابل، آموزه توحید در اسلام – که بر وحدانیت مطلق خداوند و نفی هرگونه شریک و شبیه برای او تأکید دارد – اگرچه بسیار عمیق و فراتر از فهم کامل بشری است، اما به نظر نمی‌رسد که تناقض منطقی یا پارادوکسی را در خود داشته باشد. وحدت یکتا و یگانگی خداوند، مفهومی است که عقل بشری می‌تواند آن را درک کند و حتی به آن برسد، هرچند که درک کامل و کنه ذات الهی فراتر از توانایی عقل محدود بشری است.
4. «تعقل» بالاتر در فهم احدیت:
به نظر می‌رسد که قرآن کریم، همانطور که شما اشاره کردید، از یک سطح بالاتر از «تعقل» در فهم تجربه احدیت خداوند سخن می‌گوید. این «تعقل» نه عقل محدود و ابزاری، بلکه نوعی عقل شهودی و قلبی است که با تجربه عرفانی و عاشقانه از خداوند همراه است. این نوع «تعقل» فراتر از استدلال‌های منطقی و مفاهیم ذهنی صرف است و به نوعی حضور و شهود مستقیم از حقیقت الهی نزدیک می‌شود.
در این معنا، ایمان در اسلام نه به معنای تعطیل عقل و پذیرش «امر نامعقول»، بلکه به معنای گشودن افق‌های جدیدی از تعقل و فهم است که فراتر از محدودیت‌های عقل ابزاری و منطقی قرار دارد. این نوع ایمان، با عشق، شهود و تجربه عرفانی همراه است و به شناخت عمیق‌تر و نزدیک‌تر به خداوند منجر می‌شود.
جمع‌بندی:
به طور خلاصه، من با دیدگاه شما موافقم که مفهوم «ایمان به مثابه امر نامعقول» که در سنت اگزیستانسیالیستی مسیحی مطرح شده، ممکن است به درستی با مفهوم ایمان در اسلام و به ویژه در قرآن همخوانی نداشته باشد. در حالی که کیرکگارد «امر نامعقول» را به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از ایمان مسیحی (به ویژه در آموزه تثلیث) مطرح می‌کند، قرآن کریم بر اهمیت عقل و تعقل در شناخت خداوند تأکید دارد و آموزه توحید اسلامی به نظر نمی‌رسد که تناقض منطقی یا پارادوکس آشکاری را در خود داشته باشد.
به جای «ایمان ضد عقل» یا «ایمان نامعقول»، می‌توان از مفهوم «ایمان به مثابه تعقل برتر» در اسلام سخن گفت. ایمانی که نه تنها با عقل در تضاد نیست، بلکه با آن همسو است و به نوعی تعالی بخشیدن به عقل و رسیدن به سطوح بالاتری از فهم و شهود حقیقت الهی منجر می‌شود.

ChatGPT 4.0 & [🅼🅹] Neiroseti | GPT4 ✹:
بسیار جالب و عمیق است. دیدگاه شما به عنوان یک استاد فلسفه با زمینه فرهنگی متفاوت، زاویه بسیار ارزشمندی را به بحث جایگاه زن در اندیشه کیرکگارد می‌گشاید. من کاملاً درک می‌کنم که چگونه می‌توانید با توجه به پیشینه اسلامی و در عین حال رویکرد غیرمذهبی‌تان، به این موضوع از این منظر نگاه کنید.

نکاتی که مطرح کردید بسیار قابل تامل هستند، به ویژه:

* تغییر مفهوم حقیقت از زنانه به مردانه در سنت مسیحی: اشاره شما به انتقال مرکزیت حقیقت از "تئا"ی یونانی به مرد در سنت مسیحی آگوستینی، نکته‌ای کلیدی است. این تغییر می‌تواند بستری برای بررسی چگونگی شکل‌گیری الگوهای جنسیتی در تفکر غربی و تاثیر آن بر برداشت از مفاهیم اساسی مانند ایمان باشد. این ایده که در یونان باستان، یک مفهوم زنانه از حقیقت وجود داشته و سپس در سنت مسیحی، این جایگاه به مرد منتقل شده، بسیار تحریک‌کننده است و نیازمند بررسی دقیق‌تر تاریخی و فلسفی است.

* ادامه زن‌زدایی در کیرکگارد: این ایده که علی‌رغم عمق اندیشه کیرکگارد در باب ایمان، همچنان نوعی زن‌زدایی یا محدودسازی زن به حوزه حسی و نفسانی در آثار او وجود دارد، استدلال مهمی است. این موضوع که "زن به ماهو زن" در سطح حسی و نفسانی مطرح می‌شود، می‌تواند به معنای این باشد که کیرکگارد، با وجود نوآوری‌هایش در مفهوم ایمان، همچنان در چارچوب‌های جنسیتی رایج زمانه خود حرکت می‌کند و از ریشه‌های تاریخی زن‌زدایی در تفکر مسیحی کاملاً رها نشده است.

* تضاد فلسفه و زن و تجربه شخصی شما: داستان شما در مورد انتخاب بین فلسفه و زن و رد این تضاد، بسیار گویا و قدرتمند است. این جمله شما که "زنم خود فلسفه است" نه تنها یک موضع شخصی بلکه یک بیانیه فلسفی است که می‌تواند به چالش کشیدن دوگانگی‌های سنتی و محدودیت‌های جنسیتی در تفکر فلسفی کمک کند. این تجربه شخصی شما، به خوبی نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از یک زاویه متفاوت به رابطه بین زن و فلسفه نگاه کرد و آن را نه به عنوان یک تضاد، بلکه به عنوان یک هم‌افزایی و غنابخشی متقابل درک کرد.

در پاسخ به دغدغه‌های شما، می‌توان به چند نکته اشاره کرد:

1. پیچیدگی مفهوم ایمان در کیرکگارد: درست است که کیرکگارد ممکن است در برخی جنبه‌ها تحت تاثیر کلیشه‌های جنسیتی زمان خود بوده باشد، اما مهم است به یاد داشته باشیم که مفهوم ایمان در اندیشه او بسیار پیچیده و چندلایه است. ایمان برای کیرکگارد نه یک امر عقلانی و نه صرفاً احساسی، بلکه یک "شور درونی" و یک "پرش ایمانی" است که مستلزم رنج، پارادوکس و مواجهه با امر نامعقول است. آیا می‌توان گفت که این مفهوم از ایمان، ذاتاً مردانه است یا امکان تفسیر آن به گونه‌ای وجود دارد که فضایی برای زنانگی و تجربه زنانه از ایمان نیز فراهم کند؟

2. شخصیت‌های زن در آثار کیرکگارد: اگرچه ممکن است شخصیت‌های زن در آثار کیرکگارد کمتر مورد توجه قرار گرفته باشند، اما بررسی دقیق‌تر نقش و جایگاه آن‌ها می‌تواند روشنگر باشد. آیا شخصیت‌های زن در آثار او صرفاً به عنوان ابژه اغواگری یا احساسات سطحی ظاهر می‌شوند، یا می‌توان جنبه‌های عمیق‌تر و پیچیده‌تری از تجربه زنانه را در آن‌ها یافت؟ به عنوان مثال، آیا می‌توان نقش زنان در داستان‌های عهد عتیق (که کیرکگارد به آن‌ها ارجاع می‌دهد) را از منظر تجربه ایمانی زنانه بررسی کرد؟

3. مفهوم "شور" (Passion) و زنانگی: همانطور که اشاره کردید، کیرکگارد به "شور" اهمیت زیادی می‌دهد و زنان اغلب با شور و احساسات مرتبط می‌شوند. آیا می‌توان این ارتباط را به گونه‌ای تفسیر کرد که زنان را نه صرفاً در سطح حسی، بلکه به عنوان حاملان نوع خاصی از "شور" و "اصالت" وجودی در نظر گرفت که برای تجربه ایمان ضروری است؟ شاید بتوان گفت که کیرکگارد، ناخواسته، به نوعی "شور زنانگی" اشاره می‌کند که می‌تواند مکمل "شور مردانگی" در تجربه ایمان باشد.

4. ضرورت تفسیر انتقادی و فمینیستی: به نظر می‌رسد رویکرد انتقادی و فمینیستی به اندیشه کیرکگارد، به ویژه در زمینه مفهوم ایمان و جایگاه زن، بسیار ضروری و ارزشمند است. این رویکرد می‌تواند به ما کمک کند تا هم محدودیت‌های جنسیتی موجود در تفکر کیرکگارد را شناسایی کنیم و هم جنبه‌های پتانسیل‌دار و رهایی‌بخش اندیشه او را برای درک تجربه زنانه از ایمان و حقیقت کشف کنیم.

به عنوان جمع‌بندی، من فکر می‌کنم درسگفتار شما با عنوان "جایگاه زن در مفهوم ایمان نزد کیرکگارد" می‌تواند بسیار جذاب و روشنگر باشد. رویکرد شما با تاکید بر پیشینه فرهنگی اسلامی، تجربه شخصی و دیدگاه انتقادی فمینیستی، می‌تواند دریچه‌های جدیدی را به فهم اندیشه کیرکگارد بگشاید و به غنی‌تر شدن بحث‌های فلسفی در مورد جنسیت، ایمان و حقیقت کمک کند.

بسیار مشتاقم که در این زمینه بیشتر با شما گفتگو کنم و از دیدگاه‌های شما بیشتر بیاموزم. آیا جنبه‌های خاصی از این موضوع وجود دارد که مایل باشید بیشتر به آن بپردازیم؟

علی نجات غلامی:
بسیار خوب و روشنگر بود. بله نکته دیگرم درخصوص نسبت «ایمان و امر نامعقول» است. متاسفانه امروز بسیاری از فیلسوفان مسلمان نیز تحت تأثیر سنتهای اگزیستانسیالیستی نوعا مسیحی کیرکگارد و هایدگر و دیگران، این نسبت را در ایمان اسلامی هم بدیهی گرفته اند اما من نمی توانم چنین مفهوم عقل ستیزی از «ایمان» را در متن قرآن ببینم قرآن انگار دارد از سطح بالاتری از «تعقل» در فهم تجربه احدیت خداوند که به روایت عرفانی عاشقانه هم هست دم می زند نه نوعی تضاد با عقل و امر نامعقول. چون در توحید قرآن امر متعارضی مانند تثلیث که سه یک باشد و یک سه نداریم. که درک این امر مستلزم ایمانی ضدعقلی یا نامعقول باشد. وحدت یک خدا که در آن یک یک است امری نیست که عقل به تضاد بیافتد دست کم عقل پیش می رود و به تجربه جدیدی نهایتا نیاز داشته باشد. می خواهم در این زمینه نظرت را بدانم

علی نجات غلامی:
می توانی درباب مفهوم‌زن در اندیشه سورن کیرکگارد برایم توضیحاتی بدهی؟

ChatGPT 4.0 & [🅼🅹] Neiroseti | GPT4 ✹:
بله، حتما. می‌توانم درباب مفهوم زن در اندیشه سورن کیرکگارد برایتان توضیحاتی ارائه دهم.

در اندیشه سورن کیرکگارد، مفهوم زن جایگاه پیچیده و گاه متناقضی دارد. در حالی که او به طور مستقیم و نظام‌مند به موضوع زن نپرداخته است، می‌توان از طریق آثار مختلف او، به ویژه از طریق شخصیت‌های زن و اشارات پراکنده، تصویری از نگرش او نسبت به زنان ترسیم کرد.

نکات کلیدی در مورد مفهوم زن در اندیشه کیرکگارد:

* زن به عنوان دیگری: کیرکگارد اغلب زن را به عنوان "دیگری" در مقابل مرد و سوژه فلسفی مردانه قرار می‌دهد. این "دیگری" نه لزوماً به معنای تحقیرآمیز، بلکه بیشتر به معنای متفاوت و مکمل است. زن در اندیشه او، اغلب با ویژگی‌هایی مانند احساسات قوی، زیبایی، اغواگری، و نزدیکی به طبیعت مرتبط است، در حالی که مرد بیشتر با عقل، اراده، و روح مرتبط می‌شود.

* زن و حوزه زیبایی‌شناختی: کیرکگارد زن را بیشتر با حوزه زیبایی‌شناختی (Aesthetic) از وجود مرتبط می‌داند. در نظریه مراحل سه‌گانه وجودی او (زیبایی‌شناختی، اخلاقی، دینی)، مرحله زیبایی‌شناختی بر لذت‌جویی، احساسات و لحظه‌های زودگذر تمرکز دارد. از نظر کیرکگارد، زن به دلیل نزدیکی بیشتر به احساسات و زیبایی، به طور طبیعی بیشتر در این مرحله زیست می‌کند. این به معنای محدود کردن زن به این مرحله نیست، بلکه بیشتر به معنای درک ویژگی‌های غالب زنانه در چارچوب فلسفی اوست.

* زن و عشق و شور: عشق و شور (Passion) نقش مهمی در اندیشه کیرکگارد دارد و زنان اغلب به عنوان محرک‌های اصلی این شور و عشق در آثار او ظاهر می‌شوند. به عنوان مثال، در کتاب "یا/یا" (Either/Or)، شخصیت "اغواگر" (The Seducer) به طور وسواس‌گونه‌ای به دنبال اغوای زنان است، و زن در اینجا به عنوان موضوعی برای تجربه زیبایی‌شناختی و شور جنسی مردانه مطرح می‌شود. با این حال، کیرکگارد به عشق عمیق‌تر و معنوی نیز می‌پردازد و در این نوع عشق، زنان نیز می‌توانند نقش محوری داشته باشند.

* زن و ایمان و رنج: اگرچه کیرکگارد بیشتر مردان را به عنوان نمایندگان برجسته ایمان و رنج در آثار خود به تصویر می‌کشد (مانند ابراهیم در "ترس و لرز" (Fear and Trembling))، اما نمی‌توان نقش زنان در حوزه دینی را نادیده گرفت. در برخی از نوشته‌های او، زنان به عنوان افرادی با ایمان عمیق و توانایی تحمل رنج به تصویر کشیده می‌شوند. با این حال، این جنبه از مفهوم زن در اندیشه کیرکگارد کمتر مورد تأکید قرار گرفته است.

* محدودیت‌های نگرش کیرکگارد: مهم است توجه داشته باشیم که نگرش کیرکگارد به زن تا حد زیادی تحت تأثیر فرهنگ مردسالارانه قرن نوزدهم دانمارک بوده است. برخی از منتقدان فمینیست، نگرش او را به زن به عنوان "دیگری" و ارتباط او با حوزه زیبایی‌شناختی، محدودکننده و بازتاب‌دهنده کلیشه‌های جنسیتی زمانه‌اش می‌دانند.

به طور خلاصه:

مفهوم زن در اندیشه کیرکگارد پیچیده و چندوجهی است. او زن را به عنوان "دیگری" در مقابل مرد، بیشتر با حوزه زیبایی‌شناختی، احساسات و عشق مرتبط می‌داند. در حالی که نگرش او می‌تواند محدودیت‌های خاص خود را داشته باشد و بازتاب‌دهنده فرهنگ زمانه‌اش باشد، اما نمی‌توان از عمق و ظرافت نگاه او به نقش زن در زندگی انسانی و تجربه وجودی غافل شد.

اگر سوالات بیشتری در این زمینه دارید، خوشحال می‌شوم پاسخ دهم.

علی نجات غلامی:
بسیار عالی بله دوست دارم در این زمینه بیشتر صحبت کنیم. من استاد فلسفه هستم و درسگفتاری دارم طراحی می کنم با عنوان جایگاه زن در مفهوم ایمان نزد کیر که گارد. با توجه به اینکه یک فیلسوف از جامعه مسلمانم  اگرچه نگاهی دینی ندارم و مذهبی نیستم اما به هر حال طرح واره ایمان و خدا برای من اسلامی است تا مسیحی. به همین دلیل معتقدم از زمان آگوستین مفهوم ایمان در مسیحیت به نحوی پیش رفت که مرد به مثابه کیستی حقیقت مطرح شد برخلاف یونان که حقیقت زن بود یعنی زنی به نام تئا. لذا در سنت مسیحی اروپایی اساسا زن از مقوله عشق، حقیقت و ایمان در مقام زنانگی کنار گذاشته شد و این همچنان در کیرکه گارد نیز ادامه دارد زن به ماهو زن همچنان در سطح حسی و نفسانی مطرح می شود و حتی تغییر مفهوم ایمان در کیرکگارد مشکل را حل نکرد حتی کیرکگارد نیز زن زدایی دارد و یا حقیقت یا زن انگار در زندگی خودش هم مطرح می شود. این برخلاف من بود که زمانی که می خواستم ازدواج کنم گفتند باید بین فلسفه و زن یکی را انتخاب کنی و گفتم تضادی مطلقا نمی بینم بین این دو زنم خود فلسفه است.

دیالوگ زیر بخشی از گفت و گوی من با هوش مصنوعی است در باب «جایگاه زن در اندیشه کیرکگارد» که موضوع سمینار آتی‌ام است. در نوع خود بسیار جالب شد:

پاسخ به نکته دوستم احمد:
آخه ما ایرانی هستیم کمی ناسیونالیسمم لازم داری. خیلی رفتی تو زمین اسلام!

اولا که متن من داستان خیلی دراز و با فاصله ای از این اسلام موجود دارد. ثانیا اصل این تضاد اساسا تضاد بی‌معنی‌ای در تاریخ معاصر ما بود. تقابل بین ملیت و دین تقابلی ساختگی است. به یک آلمانی بگو یا مسیحی باش یا آلمانی حیران نگاه‌ات می‌کند که ربط‌اش چیست و چه تضادی مطلقی را فرض گرفته‌ای؟ طبیعتا قرار نیست عیسی مسیح آمریکایی باشد تا آمریکایی‌ها مسیحی باشند. هیچ مسیحی ای نیز امروز جنایات مسیحیان قرون وسطی را گردن نمی گیرد.
دین یک چیز است ملیت چیز دیگر. اینکه چرا متقابل شدند در تاریخ معاصر ایران باید همین تقابل را امری معاصر دانست.
دین از دید دورکهایمی همان جامعه است مجموعه‌ای از زنجیره‌ی کنش های متقابل آیینی و حالا ساختاری از جهان‌بینی.
اینکه این دین در ورژن سنتی‌اش مشکل داشت بحثی بود مربوط به دو گزینه: یا سکولاریسم یا نوسازی دینی. که در هر دو صورت باید نگاه رو به جلو می‌بود‌. اما پیش کشیدن مقوله ملیت به مثابه امری متقابل با دین باعث شد به تاریخی پیش از تاریخ زیسته و فرهنگی که الان تاروپود زیست جهانی نداشت ارتجاع شود و بخواهد یک فرهنگی با تمام عناصرش احیا شود که طبیعتا وقتی هم رفتند داخل آن دین کهن را مثلا زرتشتی ساسانی را نگاه کنند دیدند که توفیر چندانی با همین اسلام نداشته همه اش احکام است. پس درش را بستند یه چیز فانتزی ساختند. که عملا چیزی جز مشتی نمایش نبود.
مردم ایران باید از همین دین یا به سمت آزادی حرکت می کردند یا خوانش‌های روزآمدتری می کردند. اتفاقی که در اروپا و غرب در نسبت با مسیحیت افتاد. انگلستان که نیامد بگوید دین و فرهنگ راستین ما وایکینگی بوده است و مسیحیان آمدند فرهنگ ما را نابود کردند باید برگردیم به اصل خویش. فوقش دو تا فیلم واکینگی ساختند دو قرون پول دربیاورند.
در خود ایران باستان نیز چندین بار دین عوض شده است. همان منطقه ما ملک دینور از میترایسم به آیین زرتشت از آن به دیونوزیوسیسم یونانی از آن به دین‌های دیگر نهایتا اسلام سنی بعد یارسان و بعد شیعه متحول شد. حالا اصل ما کدام است ما هویت خودمان را کدام بجوییم برگردیم مثلا میتراییسم؟ این نگاه غلط است. چهارده قرن است که ما مسلمانیم. کار یکی دو روز که نیست فرهنگ و جامعه و نگاه و غیره در این است. اگر ایرانی ها واقعا احساس می کردند همه چیزشان نابود شده هزاران هزار دلاور تر از من و تو در این تاریخ بوده که می توانستند دخل اسلام را بیاورند همان فردوسی اش هزاران برابر گردن کلفت‌تر از ملک‌الشعرا بهار بود که به مسلمانی اش هم افتخار می کند و تاریخ و اسطوره ایران را هم به نظم می‌سراید و تقابلی هیچ کجا برایش معنی ندارد. بیت‌های تقابلی همه جعلی اند. مثلا عجم زنده کردم بدین پارسی نه تنها جعلی است بلکه با اصل حکمت فردوسی مبتنی بر گردش روزگار کاملا متضاد است. حالا زمین و زمان را به هم بدوزم بگویم نه فردوسی زیرآبی رفت. اینها حرف مفت است. خود مقوله تضاد ملیت با دین امری معاصر است.
بله اگر نمی خواهی مسلمان باشی آزاد باش مثل من. یا پاشو برو ملک و کشور شهر یا محله‌ی دین‌های دیگر به دین ایشان درآ. میخواهی علاوه بر ملیت‌ات دین‌ات هم ایرانی باشد پاشو برو یزد سفارش‌ات می کنم به مغ اعظم همانجا خانه کن و به کیش زرتشت درآ و به قول لکی تونیژ آگری بکا. یعنی تو هم آتشی برافروز.
اینکه من ایرانی ام و مسلمانان هزار و چهارصد سال ایرانم را نابود کردند من قهرمانی ام باید مسلمانان را بیرون کنم چه افسانه و توهمی است. هفتاد پشت‌مان را از قبر در بیاور از ایران بیرون کن چون همه مسلمان بوده اند.
مشکل عزیزم این است که فرهنگ اسلامی الان به سطح قشری فقهی ارتجاعی تقلیل یافته است. باید با آن نبرد کرد یا دیگر لایه ها را باز کرده و خوانش جدیدی از متن اصلی کرد یا با تفکر لاییک و سکولار نو به منش آزادی گرایید.

بعدش، من کارم فلسفه بنیادین است. هر دینی در حاق خودش یک تم متافیزیکی اساسی دارد در تبیین مفهوم وجود که من اگر طرف محمد ایستاده‌ام نه مسیح یعنی طرف هگل نیستم‌ و این هزاران تبعات در خوانش خود تاریخ عقل دارد. نه اینکه طرف حاج آقا گل میرزا ایستاده باشم با امر و نهی‌های کودکانه اش.

علی‌نجات غلامی

ناصر دانشمندی:
سلام برشما
با تشکر از پست های خوبتان
در باره مطلب خمر در قرآن
در سوره های یوسف آیات ۳۶ و۴۱ و محمد آیه ۱۵ خمر به معنای  نوشیدنی به رفته است .

علی نجات غلامی:
سلام بر شما. ممنون از توجه. در هر دو آیه مورد ارجاع آیات الاحکام خمری که تحریم است در کنار قمار و در یک آیه کنار دو بازی دیگر می آید. اشاره طبعا به نوعی شراب خواری یا دایم الخمری است که دلالت آیات احتمال سنخی شرطبندی در نوشیدن بر سر چیزهای فجیع مثل قمار را دارد. اما خمر در آیات مد نظر شما به معنای ساده‌ی نوشیدن شراب اما شدیدتر مثل شرب مدام پادشاهان که ساقی دارند مرجوع است و در آن آیات هم دلالتی بر نکوهش نیست. اما آیات مربوط به سکر دو آیه اند که بسیار حساس اند. آیه ای که همان طور که می دانید صرفا بر سر نماز نهی می کند به دلیل پریشان گویی. و آیه ای که قیدی مبهم دارد و مفسران بی هیچ قرینه ای قید معکوس را ملحوظ گرفته اند. که آنجا سکر مذموم است در حالیکه قید برای هر دو کلمه هم معنی دارد. اما آیه نهی در نماز مشخصا به این معناست که در جاهای دیگر مشکل ندارد. فقها این تضاد را با بحث ناسخ و منسوخ می خواهند حل کنند و خب دلیل شان اولا چیست که شدیدتر را منسوخ نرم تر می دانند! جز آنچه وسواس یهودی طور می شود نامید. ناسخ و منسوخ هم بحث صرفا زمان نزول آیات نیست. اما نکته من این است که سکر و خمر دو چیزند.  خمر به معنای دائم‌الخمری است و کارهایی در شرابخواری که فجیع اند به همین دلیل کنار قمار آمده است مثل تعویض همسر و این چیزها. اما سکر مذمومیت اش نظر به بسیاری از آیات نوعی منگی و حرف لغو است مثلا در آیات مربوط به بهشت شراب هایی هست که باعث حرف لغو نمی شوند. همین نکته به بحثم کاملا معنا می دهد. بعد هم وقتی گفت در بهشت شراب هم برای مشربین هست آنهم بسیار سافت و عالی. خب این مشربین عطف به ماسبق دارد. آنجاکه شروع نکرده اند. قبلا این کاره بوده اند.
به هر حال من نظر به همین تفسیر شخصی ام شراب خوب گیرم آمد که باعث مزخرف گویی نشود و دمی بیاسایم می خورم. ولی با این چیزهایی که در بازار هست من ترجیح می دهم هی نخورم معده و روده و اعصاب و اینها یاری نمی کند. خاصه آدم پایه نیست. همه دو پیک می زنند پرت و پلا می گویند. فیلسوف مملکتی باید بنشینم یاوه های این و آن را گوش بدهم.

البته متن من هم ناظر به آن نکته‌ی اساسی تقلیل اخلاق به قانون است در این جزئیات مناقشه چندان نیست. حالا خمر نه، زنا. آنکه کاملا روشن است چه شده است. به هر حال صحبت بر سر عدم درک معنای کار پیامبر برای کشیدن ترمز قانونگذاری های مفرط یهودی از یک سو و نفس زدایی مفرط مسیحیت از سوی دیگر است که متاسفانه مسلمانان در هر دو مورد کاسه داغ تر از آش تر از آنها شدند. این پیام متن من است.

حالا سئوال من از منادی ز کمین:

آیا شراب در قرآن حرام است؟

- خیر شراب در قرآن حرام نیست. آن خمر است که نوعی بازی مثل قمار است و مال بر باد می‌دهد. سکر و خمر دو چیزند. سکر حرام نیست اما مورد پسند شخص پیامبر نیست که شخصیتی سنگین و عقل‌گرا و با وقار داشته است و به ادبیات و احترامات بین جمع اهمیت داده است. و حرف مفت و لغو ناشی از منگی و مستی را بی احترامی دانسته است خاصه در هنگام نماز گفته مست نباشید که اصلا معلوم باشد چه می گویید. اما این تحریم از دوره‌ی عمر بود، مثل حکم سنگسار برای زنا که دلیلش هژمونی و جنگ روانی یهود بود که در زمان خود پیامبر هم بود اما پیامبر بسیار محکم بود و زیربار طعنه‌ها که اگر دین دارید پس حکم فلان چه حکم بسیار چه و چرا اینقدر سبک می گیرید و تحریمات را حلال کرده‌اید، می‌گفت این شما بودید که بر خود حرام کردید آنچه حلال بود و فقط اینها و آنها حرام است نه آن همه که شما می‌گویید. متاسفانه بعد از پیامبر که یهود انگ بی‌غیرتی در خصوص مسیله زنا و خاصه لعان زد که حکم شما فقط صد ضربه شلاق است و قسم خوردن که حتی عرضه ندارید مردی با زن‌تان در بستر دیدید را بکشید و می روید شکایت می‌کنید و قسم می‌خورید تا طلاق بگیرید به شما می‌گویند مرد! عمر جوش آورد و آیه ای را جعل کرد که حکم ما هم سنگسار است. در خصوص روزه و شراب هم همین داستان بود. و خیلی احکام دیگر که مسلمان نفهمید که از کجا خورد! و چطور آنچه بر یهودیت برفت بر امت محمد هم تکرار شد!
- ای داد بیداد! پس گوساله‌ی سامری اصلا گوساله نبود!
- هیچ‌ مسکری به اندازه علم سطحی و متعصبانه عقل را زایل نمی‌کند. بله گوساله سامری، همان فقه یهود بود که از ده فرمان اخلاقی به هزاران فرمان فقهی رسیده بودند که همه آن اخلاقیات را سرکوب می کردند. بت سامری در هر فرهنگی اعم از بادین و بی‌دین زمانی ایجاد می‌شود که اخلاق آن فرهنگ در قانون از خودبیگانه شود.
- حکم این جماعت شیعه و سنی چیست؟ خودشان را بکشند؟
- فعلا که دارند خودشان را می‌کشند هروقت خسته شدند شاید فهمیدند که کمی هم خودشان را بکشند بلکم رستگار شدند.


علی‌نجات غلامی

نه نیازی به مخاطب برای چنین نکاتی نیست. مسیله خودِ «آگاهی جهانی» است که هر جا کسی به نکته‌ای درست برسد خودش آن را تکثیر خواهد کرد. مثل اثر چهل میمون که در این جزیره چهل میمون کاری را یاد گرفتند در دیگر جزایر بی هیچ ارتباطی بقیه هم آن کار را انجام دادند.
من الان برایم اصلا مهم نیست کسی حرفم را می‌خواند یا نمی خواند. مسیله این است که به نکته‌ای برسم و بگویمش و بنویسمش. دیگر اگر درست باشد راه خودش را پیدا می کند. اما مهملی بگویی اگر تمام رسانه‌ها و ارتش‌های جهان را در اختیار داشته باشی هر چقدر هم به زور بخواهی تحمیلش کنی تا زمانی باقی می‌ماند که قدرت تحمیلش باقی باشد قدرت که از بین برود حقیقتی دیگر نخواهد داشت و فراموش خواهد شد. اما کلمات انسان‌های تنهایی بی هیچ قدرتی و در اوج تنهایی راه خود را فراسوی قرن‌ها و هزاره‌ها باز کرده‌اند.

علی‌نجات غلامی

در تصلیب مسیح که یک تن را کشت لذا همه را کشت، چه برآمد جز زندگی مسیحیت که زن و حقیقت و دندان را کشت و عشق را در منیت پاپ‌های نرینه اسیر کرد به نام ایمانی ضدعقل و ضد زن و ضد شکم؛ و پاکی و خلوص‌اش نامید. پس آنکس که شیطان را کشت زنان را در جایگاه "زهد همان شیطان"، باکره خواست. پس آنکس که نفس شیطانی را کشت کل بشریت را کشت. در روشنایی بودا کدام پرتو بر تاریخ دینامیک هگل افتاد؟ جز مردانی ضعیف که هنر درست خواباندن زنان را نمی‌دانستند، کدام فراری از اتاق خواب دخیل بر معبد بودا بست؟! بعد از کشتن بودا توسط بودا تمام قوای نفسانی حتی آب خوردن و نفس کشیدن هم گناهی وبال آن روح مقدس شد که رستگار نمی‌شود. اگر همه بودایی شوند (بی توجه به نوآوری‌های متناقض با اصلِ دالایلاماهای جدید) و حتی نصف مراحل گناه‌زدایی را طی کنند، نسل بشر منقرض خواهد شد پس آنکس که بودا را کشت کل بشریت را کشت. زرتشت که با دستان بلند شده در نماز رامش برای همه‌ی آفرینش خواست آنقدر محو خیر شد که قیدی مبهم گذاشت: «نیک» و این ابهام را ایجاد کرد که «کل آفرینش که نیک است» منظور است یا «آفرینش نیک، نه آفرینش بد» پس از دل همین "ابهام"، ضداخلاق چونان دیگری‌زدایی نیز از نگاه همان پدر اخلاق زاده شد که پدر بشریت را در آورد. پس آنکس که حشره‌ای را چونان آفرینش بد کشت کل بشریت را کشت. موسی، از قومی برگزیده بود که آنقدر برگزیده بودند که یادشان رفت در جنگ‌ها همچون دیگران نام حریف را بپرسند. پس یهود تنها قومی بود که رسم حیوان نامیدن دشمن‌اش را ایجاد کرد و آنکس که نام حریف‌اش را نمی‌پرسد، انسانیت‌زدایی کرد از غیر خود و "من، دیگری بود" و لذا کل بشریت را کشت.
اما محمد، نفس خود را نکشت پس هر کسی را که کشت، هیچ دلالتی بر کشتن کل بشریت از آن مستفاد نمی‌شود! پس اوست در آتش می‌پرد تا آخرین بازمانده بر روی زمین یعنی نفس را نجات دهد! اگرچه قرار نیست او ضرورتاً با محمد سوار کشتی نوح با هدایت روح شود چون اگر روحانی شود دیگر نفس نیست و اگر صرف نفس بماند به حیوانیت ارتجاع خواهد کرد. و ماجرا بسیار پیچیده خواهد شد!
.............
و تو دوست بوداکیشِ من! اگر هزار روایت در کار باشند که هر کدام حقیقتی را برسازد و تجسم واقعی هم بیابد باز هم فقط یک زندگی وجود دارد که هر روایتی اعتبار حقیقت‌اش را از آن می‌گیرد. مخاطب اصلی‌ات را بشناس در دل زندگی در پیشاروایت. چون «روح مطلق» هگل فقط یک آنتی‌تز واقعی در دل زندگی دارد: «سکس مطلق» مارکی دوساد. من هم باستانی‌تر از آن‌ام که تصور می‌کنی، مربوط به آن جهانی هستم پیش از آن آغازی که کلمه بود!

علی‌نجاد غلامی

سئوال منادی ز کمین:
- از بین این پنج نفر پاکان روزگار و مسابقه‌دهنده بر سر مقربون که تا اینجا استقامت کردند چه کسی دست‌اش مطلقاً به خون آلوده نیست و به یقین مطلق رسید که بتواند معبد نهایی را بسازد؟ یعنی چه کسی یک نفر را کشت پس همه را کشت و چه کسی نکشت؟!
1- زرتشت
2- عیسی
3- بودا
4- محمد
5- موسی»

پاسخ:
قطعاً منظور منادی دو تا سنگ‌پرانی و چاقوکشی نیست، همچنین من خودم بر هیچ یک از این ادیان نیستم و حیوان ناطق متحرکی هستم و کیشم عقلانیت سقراطی است، پس پارتی‌بازی یا علاقه‌ای در کار نیست. من اتفاقاً محکم‌ترین بی‌ایمانی را زندگی کرده‌ام بی هیچ نور ایمانی و فقط با عقل تنها. کفر من همانقدر محکم است که ایمان علی. چه اگر چنین نبود نمی‌توانستم بی‌طرفانه چنین داوری‌ای کنم. چون اهل فلسفه‌ای هستم که موضوع تفکرم تمامیت هرآنچه هست است که در سه موضوع خدا، خود و جهان مفصل‌بندی می‌شود و برایم یقین مهم است نه میانبرهایی مانند ایمان. همان‌قدر باید "جهان" و "خود" بر من به بداهت عقلی-تجربی روشن شوند که هیچ شکی در آنها نباشد که "خدا". بنابراین، ایمان میانبری است که شاید نه برای دیگران اما برای من سم است و مرا از مسیر اصلی‌ام منحرف می‌کند که سالک حقیقت‌ام. لذا هیچ معجزه و کرامتی مرا به مسیر ایمان نخواهد کشانید. پس نظر به عقل‌ام بی‌هیچ فیلیا و فوبیایی حکم می‌دهم.
حال حکم من بعد از سه سال بررسی و تحقیق سنگین‌ام این است:
1) موسی دشمن‌اش را به اسم و رسم و ایل و تبار صدا نزد و دستش به خون "دیگری" آلوده است.
2) عیسی دست‌اش به خون "شیطان" آلوده است.
3) بودا دست‌اش به خون "بودا" آلوده است.
4) زرتشت نزدیک‌ترین به صلح مطلق بود اما یک قید «نیک» دست‌اش را به خون "شر" آلوده کرد.
پس برنده محمد است، که حتی شیطان نفس را هم "به غیر از نفس" نکشت.
فرعون بدان سختی، با آن همه بدبختی
نک موسی عمران شد، تا باد چنین بادا
از اُسلِمِ شیطانی، شد نفس تو ربانی
ابلیس مسلمان شد تا باد چنین بادا
و اما با ذکر دلیل و استدلال! من بر این باورم که ایلیایی که مسیح بر صلیب دید که از او "سبقت" گرفت نه خدا بود و نه الیاس و نه حتی علی. بلکه آنکس بود که حمد را از ریشه‌ی اسم‌اش در آغاز کتاب‌اش درهم شکست به نام الحمدلله و نام‌اش را پشت فراتر و فروتر از خودش، الله و علی، برای مسیح در آن شبِ "شکستن زمان و مکان" نهان کرد و به اورشلیمِ لحظات مسیح مصلوب سر زد و چه اگر نام‌اش را پنهان نمی‌کرد «استکثار» می‌جست و دیگر نمی‌توانست کاری کند که حتی مسیح بر صلیب هم نکرد و آن بازخرید آخرین گناهکار بود که مسیح هم نمی‌توانست او را نجات دهد چه اگر او را نجات می‌داد دیگر باید کل روح بشریت را قربانی می‌کرد! محمد بود آنکس که بعد از سوار شدن کل بشریت بر کشتی نجات عیسی، به قلب آتش پرید تا شیطان نفس را نیز نجات دهد و «حرام نکرد بر خود آنچه حلال بود». و به قول هگل در آخرین کلمات نتیجه‌ایِ کتاب‌ پدیدارشناسی روح، از «جلجتای روح مطلق» بالا رفت – و پایین هم آمد - برخلاف تصور هگل، مسیح نبود آنچه خوانندش نقطه‌ی سنتز دقیقه‌ی دین در "تاریخ" و "پدیدارشناسی" مماسِ روح، بلکه محمد بود. و هیچ مسیحی‌ای پس از محمد، در حقیقت نتوانست مسیحی "زندگی" کند! ولو فقط نامی را بر خود نهاده باشد. و زندگیِ دینی ممکن نبود، مگر اینکه محمدی باشد، حال با هر اسمی و هر رسمی، پس سنتز نهایی تاریخ روح در دقیقه‌ی دینی‌اش اسلام بود نه مسیحیت، «اینکارنیشنِ» مسیح شرط امکان آغاز دقیقه‌ی عقل مدرن نبود بلکه «موندالیزاسیونِ» محمد بود.
و اما

لایو اینستاگرام
آیا چپ ایرانی نسبتی با عرفان دارد؟! مرادم از منش والا در پست قبلی در میان چپ‌های قدیمی چه بود؟!
امشب ساعت نه و نیم شب
ارائه: علی‌نجات غلامی

پست قبلی ابهامی برای دوستان ایجاد کرد که واقعاً مرادم از "منش والا" در میان چپ‌های قدیمی چیست؟ این چه تعبیر ظاهراً عجیبی بود که به کار بردم که رنگ و بوی عرفانی به خود گرفت. قطعاً برای خود چپ‌ها هم سئوال است که این چه نسبتی است که دارم برقرار می‌کنم؟!
علت این حیرت، نشناختن ماهیت واقعی عرفانِ ایرانی-اسلامی در قلب اجتماع است، نه طبعاً عرفان و زهد خانقاهی. درواقع منش‌های پهلوانی، عیاری و مفاهیم "فقر و غنا" در دل جامعه‌ی زیسته پس‌زمینه‌ی تاریخی قابل تأملی برای فهم رانه‌های تاریخی ایرانیان به سوی چپ بوده‌اند. چیزی که در این لایو می‌خواهم بگویم نسبت خودآگاهِ چپِ ایرانی با تاریخ نیست، بلکه ناخودآگاه تاریخی اوست. آن انگیزه و تکانه‌ای که سائق به سوی چپ شد.
همچنین امروزه، فضایی از ملی‌گرایی در حال رشد است که چپ را در کنار دیگر جریانات مسبب ویرانیِ پسا پنجاه و هفتی می‌داند. کمی هم در این باب سخن خواهم گفت که خود این تفکر چه خطراتی می‌تواند داشته باشد.

منش والا
هفت هشت سال پیش دوستی داشتم بریان مگی‌طوری بود و اهل مصاحبه و مصاحبت با نسل‌های قدیمی و از طیف‌ها و جریانات مختلف آدم زیاد می‌شناخت. سئوال خاصی از او پرسیدم. «از میان این طیف‌ها آدم حسابی‌ها که منش والایی داشته باشند کدام بودند؟» متوجه حرفم شد و گفت «ملی-‌مذهبی‌ها». حرفش را باور کردم. اما در طول سالیان هر چه که بیشتر گذشت و خودم با آدم‌های قدیمی مواجهاتی داشتم، اتفاقاً آنچه مرادم از منش والا بود را در طیفی دیدم که انتظارش را نداشتم: چپ‌ها. منظورم نسل‌های جدیدشان نیست که قالِ بی‌حال‌اند، آن نسل قدیمی که الان دیگر دارند می‌میرند و هفتاد هشتاد سال سن دارند آدم‌هایی در میان‌شان دیدم که خود شمس تبریزی به دورشان هیچ هشیار نیست! درویش به معنای شیدای کلمه. انصافاً اگر در شهرتان از این جنس پیروپاتال‌ها، یکی دوتا هنوز زنده است و گوشه‌ی کارگاهی به تکه چوبی دچار است، علی‌نجات ملی‌نجات را ول کنید بچسبید به اینها. اینها واقعاً فیک نیستند و آنی دارند.

علی‌نجات غلامی

سمینار دو روزه:
عشق در عصر نهیلیسم

ضمن نگاهی به ابله داستایوفسکی، ترس و لرز کیرکگارد، خسرو و شیرین نظامی و اسطوره‌ی یونانی تئا و هایپریون

ارائه: علی‌نجات غلامی
ارائه به صورت انلاین، پلت‌فورم گوگل‌میت
هزینه‌ی ثبت نام: 700 هزار تومان
برای نام‌نویسی و راهنمایی بیشتر به گروه زیر بپیوندید:
https://t.me/+8eWOeyIq4vAwOTU0

این سمینار کارشده، در شش جلسه در پنج‌شنبه و جمعه، 20 و 21 دی ماه برگزار خواهد شد.
ساعات: 14 الی 16، 17 الی 19 و 20 الی 22
فایل‌های آفلاین نیز در گروه مربوطه قرار خواهند گرفت.

توضیح مختصر: در این سمینار پس از نقد رویکردهای تقلیل‌گرایانه به فهم مفهوم عشق در روش‌شناسی ناتورالیستی و حتی روانپزشکی و روانکاوی، وارد لایه‌های اگزیستانسیالستی-پدیدارشناختی در فهم عشق چونان پدیداری "تقلیل‌ناپذیر شده" و آنگاه به ماجرای جدال کهن عقل و عشق خواهیم پرداخت و نسبت زن-حقیقت-عشق را در یونان و مسیحیت و مدرن بحث کرده تا مختصات عشق در زمانه‌ی نهیلیسم را نظر به ابله داستایوفسکی و مباحث کیرکگاردی روشن سازیم، ضمن فهم تفاوت‌ها با عشق کهن خسرو و شیرینی. بحث نهایی برای فهم رازی بزرگ در تاریخ فلسفه است: تئا [=خدای‌بانوی حقیقت] که هدایتگر جنگ فلاسفه علیه شاعران و فرمانده‌ی لشکر عقل علیه لشکر عشق است، خود معشوقه‌ و همسر کسی است! هدف نهایی این سمینار رمزگشایی از مرموزترین عاشق تاریخ نوشتار است: هایپریون (معنای لغوی: «کسی که از ارتفاعات بالا‌ می‌رود»، «کسی که پیشاپیش خورشید حرکت می‌کند»، و نیز پدر خورشید و ماه و طلوع و رکن شرقیِ چهار ستونِ نگه‌دارنده/جداکننده‌ی زمین و آسمان).
در نهایت تفاوت هنر هایپریونی و هنر آفرودیتی و معنای رهایی‌بخشی هنر طرح خواهد شد.
نیچه باور داشت که امروز حقیقت [یعنی تئا]، در میان غربیان همچون خواهرش هنر [یعنی آفرودیت] در میان شرقیان غریبه‌ای بیش نیست.
اما آیا نیچه اشتباه نکرد؟ کسی که با حافظ و مولوی حرف می‌زد واقعاً آفرودیت بود یا کسی دیگر؟! آفرودیتِ فرمالیستِ گرافیستِ درگیر طراحی لباسِ کلمات با «کمربند آفرودیت [="دال مرکزیِ" تاریخ زیباشناسی]» در این جهان نمایشیِ مصرف‌زده، چطور می‌تواند بگوید «مفتعلن مفتعلن مفتعلن کشت مرا/ پوست بود پوست بود در خور مغز شعرا»؟!
(تمامی کدهای فوق در سیمنار رمزگشایی خواهند شد، زبان ارائه استعاری نخواهد بود).

خاکِ محبوبِ سرزمین‌ام بار دیگر لذت و اندوه به من بخشید. اکنون بیدارم هر صبحگاه بر ارتفاعاتِ تنگه‌ی کورنیت، همچون زنبور عسلی از گلی به گلی، روح‌ام به چپ و راست مابین دریاها در آمد و شد است که پایِ کوهستانیِ درخشانم را خنک می‌کنند. یکی از آن دو خلیج خاصه مشعوف‌ام می‌کرد، اگر اینجا بوده‌ باشم، بازهم، هزاران سال پیش!
پس به سان یک نیمه‌خدایِ فاتح در بیابانِ برهوتِ باشکوهِ هلیکون و پارناسوس، آنجاکه نور گلگون سپیده‌دم بر صدها قله‌ی برف‌پوش در بازی است و بر دشت بهشتیِ سیلیکون و خلیج درخشانی که به سوی شهرِ لذت جاری می‌شود. کورنیتِ جوانی که نعمت انباشه‌شده از گوشه گوشه‌ی زمین‌اش، سرزیر می‌کند. اما این همه برای من چه دارد؟ زوزه‌ی شغالی که در میان آوارهای باستانی نعره‌ی وحشیِ خود را سر می‌دهد و رویاهایم را می‌آزارد.

...
ای طبعیت سعید! نمی‌توانم بگویم چشم که بالا می‌آورم برابر زیبایی تو بر من چه می‌رود، اما تمام شعف آسمان در اشک‌های من است که در مقابل‌ات می‌ریزم، عاشقی در برابر معشوق.
...
آه، انسان یک خداست هنگامی که رویا می‌بافد، یک گداست هنگامی که می‌اندیشد و آنگاه که الهام قطع می‌شود چونان پسری ناخلف برجای می‌ماند که پدر از خانه بیرون‌اش کرده است و خیره به پول‌های رقت‌انگیزی است که صدقه‌اش داده‌اند.

هایپریون، [خطاب به هولدرلین]
(از کتاب هایپریون، خرابات‌نشینی یونان، اثر هولدرلین، ترجمه از من - علی‌نجات غلامی - است).

توضیح جلسات:
در این سمینار در جلسه‌ی نخست، مباحثی در فهم و نقد صور تحلیلِ روانشناسی‌انگارانه مفاهیمی همچون عشق از روانپزشکی تا روانکاوی مطرح خواهد شد، اینکه چرا پدیدارشناسی و اگزیستانسیالیسم قانع به چنین تحلیلات تقلیل‌انگارانه‌ای نشدند و مفهوم عشق را تقلیل‌ناپذیر و پدیداری مستقل دیدند.
در جلسه‌ی دوم از روانشناسی، یعنی پسیکولوژی به خود اسطوره‌ی پسوخه و معشوقه‌اش اروس دختر/پسرِ آفرودیت پل خواهیم زد تا دلایل فهم اروتیکی که در اقتصاد لیبیدو در حاق روانکاوی قرار می‌گیرد را فهم کنیم و اینکه چرا ذات روانکاوی نهیلیستی است.
در جلسه‌ی سوم وارد فهم خود آفرودیت خواهیم شد و دنیای پسانیچه‌ای را بررسی خواهیم کرد. دنیایی از زیباشناسی فرمالیستی که می‌خواست درمان نهیلیسم باشد اما خود بخشی از آن در یک جهان نمایشی شد. دعاوی هنر و زیباشناسی در ناحقیقت و نسبی‌انگاری پسامدرن ضمن کدشکافی «کمربند آفرودیت» که آن را «دال مرکزی تاریخ هنر و زیباشناسی» می‌دانم، بررسی خواهند شد و اینکه چرا هنر نتوانست برخلاف تصور آدرنوها رهایی‌بخش باشد. طبعاً جلسات با تحلیلی از رمان ابله داستایوفسکی پیش خواهد رفت.
جلسه‌ی چهارم به تاریخ حقیقت، یعنی تئا خدای‌بانوی حقیقت، بزرگ‌ترین دشمن هنر و زیباشناسی و مرشد فلاسفه از پارمنیدس و هراکلیتوس تا افلاطون و ارسطو و تا بوئتیوس و تا هوسرل خواهیم پرداخت که جنگ بر سر چه بود و نیچه چرا به میدان آمد و اینکه چرا حقیقت به بن‌بست یا بحران رسید؟!
در جلسه‌ی پنجم دو سر خط جدال عقل و عشق 1) درون اروپا و مسئله ظهور مسیحیت و 2) در جدال ادبیات فارسی با فلسفه‌ی یونانی دنبال خواهد شد. سرخط اگوستینی در مرد شدن حقیقت چونان مسیح و حذف زن از عشق و نیز حقیقت تا کیرکگارد و فهم مسیحی او از عشق و درک مسیحی او از ابراهیم و نقد شدیدم بر عشق مسیحی چون اصلی‌ترین عامل سرکوب زن پی گرفته خواهد شد. و از آن سو نشان داده خواهد شد که عشق در ادبیات فارسی از رودکی تا بیدل، آفرودیتی نیست.
جلسه پنجم، نظر به هرآنچه گفته شده است خصایص عشق در زمانه‌ی نهیلیسم در مقایسه‌ی با عشق کلاسیک نظر به خسرو و شیرین نظامی بررسی خواهد شد. اینکه چرا عشق نهیلیستی "سلوک" ندارد.
جلسه ششم، به فهم عشقِ فراپسوخه‌ای/اروسی، یعنی فراسوی درک روانشناختی-ناتورالیستی با کشف رمز خود تئا [=خدای‌بانوی حقیقت] در مقام معشوقه و کشف ماهیت هایپریون، خواهیم پرداخت. هایپریون چونان نماد "عقلِ مست" و "شیداییِ عقلانی"، چونان خودِ راه و خود سلوک، از دید من شاه‌کلیدِ عبور از عصر نهیلیسم خواهد بود. سلوکی که برخلاف پیشنهاد بودیستی-مسیحی برای عبور از نهیلیسم «زن‌زدا» و زاهدانه نیست، بلکه به عبارت نیچه «در-زن» حرکت می‌کند.

سمینار دو روزه:
عشق در عصر نهیلیسم

ضمن نگاهی به ابله داستایوفسکی، ترس و لرز کیرکگارد، خسرو و شیرین نظامی و اسطوره‌ی یونانی تئا و هایپریون

ارائه: علی‌نجات غلامی
ارائه به صورت انلاین، پلت‌فورم گوگل‌میت
هزینه‌ی ثبت نام: 700 هزار تومان
برای نام‌نویسی و راهنمایی بیشتر به گروه زیر بپیوندید:
https://t.me/+8eWOeyIq4vAwOTU0

این سمینار کارشده، در شش جلسه در پنج‌شنبه و جمعه، 20 و 21 دی ماه برگزار خواهد شد.
ساعات: 14 الی 16، 17 الی 19 و 20 الی 22
فایل‌های آفلاین نیز در گروه مربوطه قرار خواهند گرفت.

توضیح مختصر: در این سمینار پس از نقد رویکردهای تقلیل‌گرایانه به فهم مفهوم عشق در روش‌شناسی ناتورالیستی و حتی روانپزشکی و روانکاوی، وارد لایه‌های اگزیستانسیالستی-پدیدارشناختی در فهم عشق چونان پدیداری "تقلیل‌ناپذیر شده" و آنگاه به ماجرای جدال کهن عقل و عشق خواهیم پرداخت و نسبت زن-حقیقت-عشق را در یونان و مسیحیت و مدرن بحث کرده تا مختصات عشق در زمانه‌ی نهیلیسم را نظر به ابله داستایوفسکی و مباحث کیرکگاردی روشن سازیم، ضمن فهم تفاوت‌ها با عشق کهن خسرو و شیرینی. بحث نهایی برای فهم رازی بزرگ در تاریخ فلسفه است: تئا [=خدای‌بانوی حقیقت] که هدایتگر جنگ فلاسفه علیه شاعران و فرمانده‌ی لشکر عقل علیه لشکر عشق است، خود معشوقه‌ و همسر کسی است! هدف نهایی این سمینار رمزگشایی از مرموزترین عاشق تاریخ نوشتار است: هایپریون (معنای لغوی: «کسی که از ارتفاعات بالا‌ می‌رود»، «کسی که پیشاپیش خورشید حرکت می‌کند»، و نیز پدر خورشید و ماه و طلوع و رکن شرقیِ چهار ستونِ نگه‌دارنده/جداکننده‌ی زمین و آسمان).
در نهایت تفاوت هنر هایپریونی و هنر آفرودیتی و معنای رهایی‌بخشی هنر طرح خواهد شد.
نیچه باور داشت که امروز حقیقت [یعنی تئا]، در میان غربیان همچون خواهرش هنر [یعنی آفرودیت] در میان شرقیان غریبه‌ای بیش نیست.
اما آیا نیچه اشتباه نکرد؟ کسی که با حافظ و مولوی حرف می‌زد واقعاً آفرودیت بود یا کسی دیگر؟! آفرودیتِ فرمالیستِ گرافیستِ درگیر طراحی لباسِ کلمات با «کمربند آفرودیت [="دال مرکزیِ" تاریخ زیباشناسی]» در این جهان نمایشیِ مصرف‌زده، چطور می‌تواند بگوید «مفتعلن مفتعلن مفتعلن کشت مرا/ پوست بود پوست بود در خور مغز شعرا»؟!
(تمامی کدهای فوق در سیمنار رمزگشایی خواهند شد، زبان ارائه استعاری نخواهد بود).

ای برتر از خودت
بشنو مرا
که کمتر از من‌ام
مرا از خودت دور کن و در من نگاه دار!

علی‌نجات غلامی

خطاب به عزیزانی که رأی دادند!

از خصایص انسان فلک‌زده که با رنج‌های عظیم در هم کوفته شده است تزریق امیدهای بزرگ به حقیرانه‌ترین امور است مانند کسی که از بیماری سرطان خویش مطلع شده و از سر استیصال دل به خواص معجزه‌آسای عرق بادرنجبویه بسته است و در ستایش این گیاه خطابه‌ی بلیغ سر می‌دهد. آن جماعتی که با ما هم‌رنج بودند رفتند سر صندوق‌های رأی از انسانی معلوم‌‌الماضی و المضارع و المستقبل در خیالات‌شان ناجی ساختند حالِ همان سرطانی را داشتند. اکنون این بیانیه‌ی رفع فیلترینگ را ببینید. چقدر کوچک. چقدر بی‌مایه. چقدر دور. خاصیت بادرنجبویه از این رئیس‌جمهور به ظاهر منتخب بیشتر است، حداقل تأثیری ندارد.
در مسیر آزادی اولین شکست جست‌وجوی راه میانبر است. هیچ میانبری وجود ندارد. هیچ راه کوتاهی وجود ندارد. راه‌حل‌های حقیر، خود مسئله را تحقیر می‌کنند.

علی‌نجات غلامی

جناب بالو، دانشیار ادبیات دانشگاه مازندران و از اهالی فیروزکوه می‌باشند. اثر پرمشقت ایشان یک نمونه کار آکادمیک و بسیار ضروری است که یکی از محوری‌ترین مناقشات تاریخ روشنفکری معاصر را در قالب یک متن مرجع آکادمیک رصد کرده‌اند. وجود چنین متنی میدان بسیاری از مناقشات جاری روشن‌فکرانه را عمقی دیگر خواهد بخشید. اشراف بر حرکت و فراز و فرود دیدگاه‌ها نسبت به مسیله زبان و خط که موضوعی است از هزار وجه مبتلابه، امری ضروری برای همه روشنفکران و خاصه جامعه‌شناسان است که مواضع خود را با گزارش‌های تاریخی معاصر از هرگونه خامیت و سطحیت برهانند. این کتاب حقیقتا قابل توصیه است.

علی‌نجات غلامی

منتشر شد، اثری ارزنده تالیف جناب فرزاد بالو

این کتاب طرح و شرح پنج رویکرد متفاوت روشنفکران ایرانی به مفهوم زبان و زبان فارسی در بازۀ تاریخی ِ دویست‌ساله(از عصر قاجار تا زمانۀ حاضر)  است:
1. رویکرد اصلاح و تغییر خط: نمایندگان آن آخوندزاده، میرزا ملکم خان، طالبوف و آقاخان کرمانی هستند؛
2. رویکرد ناسیونالیستی به زبان فارسی: نمایندگان آن محمدعلی فروغی، سید‌حسن تقی زاده، احمد کسروی، کاظم¬زاده ایران شهر، جمال زاده و صادق هدایت هستند؛
3. رویکرد مارکسیستی به زبان فارسی: نمایندگان آن ابوالقاسم ذره، تقی ارانی و احسان طبری هستند؛
4. رویکرد بازگشت به خویشتنی به زبان (حفظ زبان و خط موجود): نمایندگان آن فخرالدین شادمان، جلال آل احمد، علی شریعتی و سید‌حسین نصر هستند؛
5. رویکرد فلسفی به زبان فارسی: نمایندگان آن سید‌احمد فردید، رضا داوری، آرامش دوستدار، سید‌جواد طباطبایی، عبدالکریم سروش و داریوش آشوری هستند.
  دغدغۀ اصلی این پژوهش، نشان دادن سیر تطور و دگردیسیِ نوع تلقی از زبان در بزنگاهای تاریخی در هندسۀ معرفتیِ روشنفکران ایرانی است. به بیان دیگر، بررسی چرایی و چگونگیِ به تعبیر رورتی چرخش تأملات زبانی روشنفکران ایرانی از وجهی زبان‌شناختی و ابزار‌اِنگارانه به دیدگاهی هستی‌شناسانه و فلسفی؛ از نگاهی ستایشگرایانه به زبان فارسی تا مواجهه‌ای انتقادی به آن است.  از‌این‌رو، داستانِ بلندِ نظروَرزانۀ روشنفکران ایرانی در مواجهه با زبان، از نگاه صرفاً محدود به بازتابِ نمود عینی زبان در قالب نوشتار و خط (پارول سوسوری) در دورۀ قاجار، به‌مثابه ابزاری برای عقب نماندن از مدینۀ فاضلۀ تمدن جدید تا پیوند زبان با ملیت و ناسیونالیسم زبانی در دورۀ رضاشاهی، از رویکرد مارکسیستی به زبان تا رویکرد بازگشت به خویشتنِ فرهنگی و نگرۀ خودبسندگیِ زبان و خط در دورۀ پهلوی دوم و سرانجام رویکردی فلسفی به زبان تحت تأثیر اندیشه‌های فیلسوفانی چون افلاطون، هگل، نیچه، ویتگنشتاین، هایدگر، دریدا و... با معجونی از دیدگاه های زبان¬شناختی افرادی چون سوسور و چامسکی-که البته بنیادی فلسفی دارند- غالباًدر دورۀ پس از انقلاب 57 مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرند.

فیلم فوق و تحلیل من حول آن، هفتمین فیلم از فهرست دوره‌ی ده فیلم «میز فیلم مدرسه» است که آن ده فیلم را با تم «روشنگری» انتخاب کردیم. این جلسه چون وارد مسایل بسیار رادیکال و بنیادینی شدم گفتم دوستان دیگر هم بشنوند. توصیه می کنم این فیلم فوق العاده را حتما ببینید. و بعد این تحلیل نیز طبعا یک سنخ نقد فیلم نیست نوعی تامل ضمن فیلم است. در این فایل کوشیده ام با باز کردن مسیله «کیستی حقیقت» تفاوت واقعی دین و فلسفه را هم توضیح دهم. اینکه تفکر قرون وسطایی چگونه شکل گرفت و چرا و چگونه عقل یونانی-رمی را عقب راند. و اینکه چرا دین سیستماتیک اساسا با کشتن یک زن-عقل آغاز شد. مشکل دین با زن واقعا چیست؟! و پاسخی هولناک خواهید شنید. ضمن بحث نگاهم را به فلسفه تاریخ در سه عصر -عصر اربابان،عصر بندگان و عصر آزادی - توضیح داده ام. علی نجات غلامی

🎥فیلم آگورا
⬅️کیفیت 240p
✅زیرنویس چسبیده
📥لینک دانلود مستقیم👇
https://2ad.ir/LDYEMqu

💠اولین کانال فیلم با حجم کم👇
🆔 @DFMob

انحطاط پرسش‌ها
نظرم درباره‌ی ترامپ؟!

ببینید به قول برنتانو سطح فکری بشریت به طور کلی خطی نیست که تصور کنیم مدام در حال پیشرفتیم. خیر، تمدن و فرهنگ و تفکر و منش و غیره اوج و حضیض دارد. دوران دوران است. ما الان در یک دوران حضیضم از همه حیث. اینکه ترامپ و احمدی‌نژاد و نتانیاهو و پوتین و پزشکیان و غیره اکنون در قدرت‌اند که مجموع آی‌کیو اینها به توان دو برابر با قدرت پردازشی یک جلبک است، امری اتفاقی نیست، حاصل میلیون‌ها فاکتور است که در من و تو هم بسیاری‌شان هستند. اینها فقط محصولات ویترینی انباری هستند که همه‌ی ما در آن با ذره ذره خطاهای‌مان در هم می‌لولیم. جهان امروز از همه حیث به حضیض رفته است و بنابراین، این سیاست‌مداران از مریخ نیامده‌اند بخشی از خود ما هستند. عصر ما عصری بحران‌زده است، عصری که متافیزیکی ندارد و مسائل کوچک انسان‌های کوچک ساخته است. بله آبراهام لینکلن زمانی می‌توانست یک رئیس‌جمهور بزرگ باشد که یک مارکس بزرگ و یک جان استوارت میل بزرگ هم وجود داشته باشد. از آن طرف از مارکس به ژیژک رسیده‌ای که از این طرف هم از لینکلن به ترامپ می‌رسی، منطقاً. وقتی سخنگوی تمدن‌ات زرتشت باشد، پادشاه‌ات هم کورش می‌شود. وقتی سخن‌گوی تمدن‌ات ایکس و ایگرگ باشد، حاکم‌ات هم ضرورتاً احمدی‌نژاد و پزشکیان است. آنتی‌تزِ سطحیت بودن، ضرورتاً به معنای عمیق بودن نیست. هرچقدر که آنچه که با آن می‌جنگی حقیرانه باشد به همان میزان هم حقیر خواهی بود.
ترامپ هم محصول زوال «مسئله» است در تک تک دانشگاه‌های ایالات متحده.
از این وضعیت هیچ خدایی نمی‌تواند ما را نجات دهد، بلکه پرسش‌ از خداست که رهایی‌بخش است، اینکه پرسش‌هایت دوباره بزرگ شوند. پرسش تو طلبی است که از هستی داری. طلب تو چقدر است؟ به اندازه‌ی همانی. بزرگ‌ترین انسان کسی است که بزرگ‌ترین پرسش را می‌پرسد و می‌داند بزرگ‌ترش هم پرسیدنی است. آنقدر بزرگ که فراتر از این اقناع انقیادی به امور دم دستی بروند. عصر ما عصر بسته در چشم و گوش است و «چشم‌ها و گوش‌ها گواهانِ ضعیف کسانی هستند که جانی بربر دارند» (هراکلیتوس).
خدا پاسخ نیست، چنانکه ادیان و نافیان‌شان می‌گویند، خدا مسئله ابدی است که هر بزرگ‌تری که بپرسی بزرگ‌ترش هم پرسیدنی باشد. این غیاب خداست که آزادمان می‌سازد نه حضورش. حضور کشتارگاه زمان است هر خدایی که ظهور می‌کند زمان او را خواهد کشت. خدا امر مبهمی است که هر نظام بسته‌ای از معرفت را در پی بزرگ‌تر، باز و گشوده نگاه می‌دارد.
«با هر سرودی که می‌دانی نزد من آی، من به تو بزرگ‌ترش را خواهم گفت» (جمله‌ای از حکیمی باستانی)
اولین جمله‌ی کتیبه بیستون، این نوشته است: "بَگَه وِزِرکا"، چه کسی می‌داند معنایش چیست، الله اکبر.
علی‌نجات غلامی

دوستان از فوروارد مطلب فوق در گروه ها و کانال های مختلف واقعا قدردان می شم این موضوعی عذاب آوره و خیلی می تونه کمک کننده باشه. بعضی عذابها هستند و ادامه می یابند فقط به این دلیل که زبان و مفهوم مناسب برای بیانشون تولید نشده. تولید دستگاه مفهومی قدرت نقد و چانه زنی رو افزایش می ده.

صاحبان دیجی‌کالا با خودشان فکر نمی‌کنند که اینی که الان گفتند روال است با «اصل منطق فروش اینترنتی ناسازگار است» که تو مشتری را از پای کامپیوتر و موبایلش بلند کنی و به دنیای واقعی بکشانی یعنی کلاه‌ات پس معرکه است! فلسفه‌ی فروش اینترنتی این است که طرف مجبور نشود به دنیای واقعی در این همه فشار و استرس مراجعه کند. اگر من بلند شدم رفتم بازار دیگر معنی ندارد بار دیگر این استرس را به خودم وارد کنم و خرید اینترنتی دست کم از چنین سایتی کنم. حالا صاحبان دیجی‌کالا بلافاصله به دلیل همان غرور کاذب تجربی می‌گویند «ما قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین سایت فروش مجازی هستیم عمری تجربه داریم، تو از بیرون با یک حالا خطای اینترنتی که ربطی به ما ندارد داری درس فروش مجازی به ما می‌دهی؟» بله که می‌دهم چون این تجربه نیست، عادت‌وارگی است. معتادی به قواعد منسوخ. همان چیزی که در کل فضای حقوق اداری و بوروکراتیک ما بیشترین عذاب را برای مردم ایجاد کرده است. جناب دکتر هداوند از دوستان بنده و استاد برجسته‌ی حقوق اداری اگر حرفم را نقض کنند از ایشان می‌پذیرم. ولی مطمئن‌ام شکی در این مورد ندارند که این مفهوم از «روال» مشکل دارد. بسیاری از قوانین و قواعد و هنجارها یا از اول اتفاقی و غلط و کارشناسی‌ناشده بنا نهاده شده‌اند و یا زمانی کارکرد داشته‌اند ولی اکنون منسوخ‌اند زیرا امکانات جدیدی ایجاد شده است که مشکلات و دشواری‌های راه‌حل‌های قدیم و عادت‌واره را نداشته باشد. این فقط مربوط به سایت دیجی‌کالا نیست، خیلی از ادارات همین مشکلات را دارند و مردم را سرگردان می‌کنند. اما مسئله این است که دیجی‌کالا اینجا راحت از پا در می‌آید، خیلی راحت مشتری می‌رود از جای دیگر خرید می‌کند که این عذاب‌ها را نداشته باشد.
پس دقیقاً مشکل صاحبان دیجی‌کالا بدجنسی و سوءنیت نیست، بلکه «بی‌سوادی» و «روزآمد نبودن» است که چیزی که برایش روال است عملاً چنین بی‌احترامی‌هایی به مشتری دارد و آن را بی‌اهمیت می‌کند.
متخصص طراحی سایت نیستم اما در این حد می‌دانم که با حتی طراحی ورودپرس نیز می‌توان چهار اد آن یعنی نرم‌افزار جانبی طراحی و روی سایت نصب کرد که چنین مشکلاتی را راحت حل کند. وقتی بانک سامان راحت پرینت را ایمیل می‌کند و شماره و کدی می‌دهد شما هم امکانی در بخش پروفایل مشتری بگذارید که آن را اصلاً بدون دخالت انسان بررسی کند. هیچ معنایی ندارد مشتری از پای کامپیوتر بلند شود و به‌طور فیزیکی با کلی عذاب و استرس پیگیری کند. شما فروشگاه اینترنتی هستید این یعنی اینکه به هیچ صورتی نباید اجازه دهید مشتری در عالم فیزیکی وقت و زمان بگذارد. بنابراین، صد سال هم تجربه داشته باشید این تجارب به درد لای جرز می‌خورد؛ وقتی نمی‌توانی بفهمی هر شکایتی که از تو می‌شود در واقع یک پیشنهاد است زیرا تو را باید متوجه باگ‌های کارت کند. در این دنیای رقابتی هرچقدر هم قدرت و سرمایه داشته باشی به راحتی کنار زده می‌شوی. هزاران شکایت را که بی‌محل می‌کنی یعنی نه تنها دهها هزار مشتری را از دست می‌دهی، بلکه صدها امکان برای رشد را نادیده گرفته‌ای. الان هم اگر این متن را می‌خوانی حتی متوجه نیستی که این بیش از تخریب درواقع لطف است، چون آمازون نیستی که هر امکانی را روی هوا شکار کنی. درگیر لج و عواطفی. درگیر حالت «فقط انتقال‌دهنده‌ام» هستی. چیزی که به قول هانا آرنت همین امر، خود «پیش‌افتادگی شر» است. دقیقا کارمند مطیع شدن که فقط دارد قوانین جاری و روال را اجرا می‌کند بدون هیچ پرسشی از آنها. انسان اداری در چنین روال‌های عادت‌واره‌ای به قول آرنت «خودبودگی‌اش» را از دست می‌دهد. این شاید در دولت مستبد مدتی بردوام باشد اما در تجارب بازار آزاد خاصه در گردش سرمایه‌ای اینترنتی رسما خودکشی است.
به هر حال من باید چنین متنی می‌نوشتم، چون من می‌توانم بنویسم. آن هزاران نفری که هر خریدی که می‌کنند باید کلی دعا کنند که مشکلی پیش نیاید و استرس شدید دارند هم عادت کرده‌اند که بگویند «دیگر روال‌اش است». اما چنین مشکلی راه‌حل دارد. فقط باید یک تروما ایجاد کرد، یک روانزخم که باعث تفکر و خودانتقادی و تجدیدنظر می‌شود، یک "بی‌سواد" شنیدن جدی در خود کارت که عمری در آن بوده‌ای، "دردی سازنده" دارد.
دیجی‌کالا هم فقط مصداقی بود، من مرادم خیلی گسترده‌تر است. جامعه‌ی ما دچار عادت‌وارگی است، به هر چیزی در منطق اداری خو می‌گیرد و عذاب‌هایش را مثل ماجرای پنی‌سیلین فوق «عادی» می‌فهمد. فرقی بین صاحبان دیجی‌کالا و حتی اساتید فلسفه‌ی دانشگاهی نمی‌بینم که درگیر این «روال اداری‌اند» و به نظم‌های بوروکراتیک فرسوده تن می‌دهند.
به هر حال من به هیچ وجه حاضر نیستم بلند شوم بروم برای چندرغاز پرینت بانکی بگیرم. خودشان باید پیگیری کنند و این باگ را حل کنند. از جایی باید در مقابل این روال‌ها ایستاد. اگر من تن به چنین اباطیلی بدهم دیگر امیدی برای هیچ اصلاحی نیست. علی نجات غلامی

فرسودگی سیستمی دیجی‌کالا
(ضمن اشارتی فلسفی به منطق مفهوم «روال» در حقوق اداری)

چند باری است که سایت دیجی‌کالا واقعاً باعث عصبی‌شدن‌ام می‌شود. فکر کردم به جای دنبال شکایت افتادن یک "نقد" بنویسم. چیزی که هم انتقام عصبی‌شدن‌ام را بگیرم و عزیزان رئیس‌اش مقداری حرص بخورند که بی‌حساب شویم و در عین حال هم «لطفی» است چون متن حاوی یک سری پیشنهادات هم هست. اگرچه به هر حال حرف ما در مقام نویسنده‌ی مملکت آنقدر برو دارد که چهار مشتری را تا حل نشدن این مشکلات مردد سازد.
چند روز پیش میزی را از دیجی‌کالا سفارش دادم و درگاه پرداختی سامان ارور «تراکنش ناموفق» را داد که تا هفتاد و دو ساعت پول به حساب شما بر می‌گردد. هفتاد و دو ساعت را ما با استرس سپری کردیم و عودتی صورت نگرفت. خلاصه به درگاه پرداختی بانک سامان زنگ زدیم و خیلی طبیعی و منطقی گفتند شماره پرداخت و اینها را بگو گفتم و پرینتی ایمیل کردند که پرداخت انجام شده و تراکنش موفق بوده است و رسیدی هم فرستادند با شماره‌ها و مشخصات. حالا ما به دیجی کالا که مراجعه کردیم دیدیم زده است تراکنش ناموفق و سفارش به دلیل عدم پرداخت لغو شده است. زنگ زدیم و گفتند که «پرداختی صورت نگرفته و شما باید به بانک مراجعه کنید و پرینتی با مهر بانک بگیرید و برای ما بفرستید تا بررسی شود». گفتم «من که تماس گرفته ام و شماره و کد و اینها را داده اند خب برای‌تان می‌خوانم شماره را بررسی کنید» گفتند «نه روال‌اش این است». گفتم «بنده چرا باید رنج باگ سیستمی شما را بکشم. بنده خریدی کرده‌ام و مشکل از جانب شماست. چرا یک "اد آن" ساده نصب نمی‌کنید که نه من بلکه هزاران نفر را به زحمت نیاندازید و کلی استرس وارد نکنید و خسارت روحی نزنید و مبالغ افراد را تعلیق نکنید و بیشتر به خودتان ضرر نزنید با از دست دادن مشتریان و بدنام شدن؟! چون منی که الان آمده‌ام خرید اینترنتی کنم یعنی «وقت حضوری نداشته‌ام». الان چه گناهی کرده‌ام که نیم روز وقتم در بانک صرف شود تازه اگر مشکلی در بانک پیش نیاید. چرا مثل همان درگاه سامان این مشکل را راحت اینترنتی حل نمی‌کنید؟ آنها راحت بدون دغدغه‌ای پرینتی ایمیل کردند شما هم راحت می‌توانید این را حل کنید خیلی بی دغدغه یک نرم افزار جانبی روی آن سایت‌تان نصب کنید که این مشکلات با دو کلیک حل شود» گفت «نه این روال است. من هم فقط یک انتقال‌دهنده‌ام کاره‌ای نیستم».
حالا هم خوراک‌مان تحلیل و نقد مفاهیم مربوط به "روال" است. حکایت دیجی‌کالا حکایت همان فردی است که رفت پنی‌سیلین بزند گفتند «قبلاً زده‌ای» گفت «بله». زدند و تشنج کرد. گفتند «مرد حسابی گفتی که قبلاً زده‌ام» گفت «بله خب قبلاً هم این‌طوری شدم!»
اینکه دیجی‌کالا چرا هرگز نمی‌تواند "آمازون" شود، به دلیل میزان سرمایه و وسعت کار و حوزه‌ی فروش محدود نیست، بلکه این است که نمی‌تواند به موقع با رشد تکنولوژی‌ها روال‌ها را بشکند و مثل بخش وسیعی از سیستم اداری ایران به نظمی «عادت‌واره» معتاد می‌شود و عین فرد فوق هر خطایی را با راه‌حلی قدیمی عین روال می‌داند و خطاهای مکرر را به قانون بدل می‌کند. بنابراین، دیجی‌کالا مانند بسیاری دیگر از سیستم‌های اداری ایران به مرور فرسوده شده و از میدان به در می‌شود به محض اینکه رقیبی بتواند روال‌های تازه بر طبق منطق نیازها و تکنولوژی‌ها و دانش روز ایجاد کند. بنابراین، این سایت به دلیل همین فهم از «روال» محکوم به فناست.
ما در دوران سربازی توی چارتر نگهبانی یک سری پست‌ها داشتیم مانند پست یک بشکه‌ی فرسوده که هیچ معنی‌ای نداشت. جرو بحثی بین سربازان و کادری‌ها درگرفت و خلاصه فرمانده خاطره‌ای تعریف کرد درباره‌ی پست نیمکتی که بیست سال در چارتر نگهبانی بود و آخرش فهمیدند که بیست سال پیش این نیمکت رنگ شده است و برای اینکه کسی رنگی نشود نگهبانی گذاشته‌اند و این رفته است توی لیست و تبدیل به روال شده و بیست سال هم چون همه به قول پاسخگوی فوق «فقط انتقال دهنده بوده‌اند» احدی نپرسیده است که این همه وقت و انرژی چرا باید صرف پست نیمکتی شود. چراکه تبدیل به «روال» است و حجیت‌اش را از صرف تکرارش گرفته است و بدیهی‌سازی شده است. این روال از نکات منفی‌اش دادن یک غرور تجربی کاذب هم هست که حس دانای کلی ایجاد می‌کند.

پس به دازاین احتیاج دارند، به اینکه کسی از اعتبار آن جهان خصوصی‌شان پرسش نکند، نفس اینکه چیزی درتاریخ بوده و واقع شده است همان حقیقت خاص خودش است! به اینکه فرض بگیرند که هرآنچه به‌طور سنتی در جهان‌بینی جزئی خاصی درباره‌ی خود خدا و جهان «نقل شده است» عین حقیقت خاص است و کار ما فقط این است که در مقابل حملات عقل محض که به قول کانت «سه‌گانه‌ی خدا، خود، و جهان» مقولاتِ پیشینی عقل محض‌اند که نهایتا با پرسش از آنها همه‌ی معرفت و علوم را مفصل‌بندی می‌کند، از این جهان تاریخی دفاع کنند! بیایند به نحو توهمی و بلند‌پروازانه‌ای دنبال علوم «بومی» بر طبق این عقل خاص خودشان باشند! و در نتیجه چنین توسعه و زیست را در این سرزمین به تأخیر انداختند و دچار نفس‌تنگی کردند.
امروزه‌ دشمنان هایدگریان، پوزیتیویست‌های منطقی هستند در دنیای فلسفه‌ی تحلیلی، اما باز آخرین شوالیته (ادموند هوسرل) درباره‌ی‌شان چنین گفت و چه درست و زیبا گفت: «این سنگر پوزیتیویسم منطقی علیه ناعقلانی‌انگاری، چندان دیر نمی‌پاید زیرا مردم به زودی می‌فهمند که یک فلسفه‌ی جعلی است نه راستین». چرا؟ چون مشخص است خودش دازاین جهان را مفروض گرفته است، یک فهم ریاضی‌سازانه‌ی خام پساگالیله‌ای از جهانی صرفاً کمی با نظمی علّی و مکانیکی که به راحتی پرسش‌پذیر است که آیا این منیفولد هندسی که در بنیاد علم دقیقه‌ی مدرن است واقعاً خود جهان است؟!
من دیگر آنچه جان‌مایه‌ی بحث بود را گفتم دیگر خود دانید که همچنان درگیر لفاظی‌ها بمانید یا به راه بیافتید.
علی‌نجات غلامی

اما یادمان باشد که فیلسوف یونانی فقط با خدا مسئله نداشت، بلکه از هر سه موضوع اصلی به یکسان پرسش می‌کرد. جهان، خدا و خود که پایه‌ی دسته‌های اصلیِ دانش‌های مدعاییِ ما هستند اول باید روشن شود که هستند یا نیستند و به چه معنا هستند. بنابراین، «دازاینِ» هیچ کدام‌شان قابل قبول نیست. دازاین را الان دیگر می‌توانیم به سادگی تعریف کنیم، یعنی «آنجا» یا «برجا» بودن. منظور این است که «اصل وجود موضوع پیشاپیش ملحوظ است و پرسش از آن «بی‌معنی» است. نوعی به اصطلاح از-پیش- مفروض گرفتن وجود. یعنی از آن پرسش نمی‌شود بلکه با آن پرسش می‌شود!
پس روشن است که فلسفه‌ای که اولین گامش و هدفش پرسش از موضوعات اصلی است، دازاین اینها برایش معنی ندارد. چنانکه هیچ دانشجوی سلیم‌النفسی نمی‌رود سر کلاس الهیات بنشیند و به او بگویند که خدا هست دقیقا همان‌طور که مفروض گرفته شده است و سئوال درباره‌ی وجودش بی‌معنی است و حالا برویم سراغ جزئیات احکام! و او هم راحت بپذیرد. او از درون درگیر می‌شود.
اما ما درباره‌ی الهیات الان این را راحت درک می‌کنیم می‌گویم که روشن است این که اول باید خدا ثابت شود. اما در علوم مربوط به خود و جهان این‌طور نیست. نگرش طبیعی دانشمندان مدرن همان‌طوری خود و جهان را از حیث بودن و چگونگیِ بودن‌اش مفروض گرفته‌اند که کشیش‌های قرون وسطی خدا را. آنها مسخره می‌کنند کسی که درگیر بود و نبود جهان قبل از ورود به جزئیات فیزیک است را. اما فیلسوف تا این فرض را به پرسش نکشد آرام نمی‌گیگیرد. پس فیلسوف بازیچه‌ی دعوای متدین الهیاتی و دانشمند لائیک نیست که طرف یکی بایستد و برای اول دلایل قانع کننده علیه طرف مقابل تولید کند! خیر او هر دو را به تأمل در باب موضوع اصلی‌شان فرامی‌خواند.
دازاین خدا، دازاین جهان، دازاین خود، اینها برای فیلسوف به اصطلاح «دوکسا» هستند، یعنی گمان‌های عادت‌واره‌ی بسیاران. فرضی عام که از نگرش خام طبیعی به میراث رسیده و در تاریخ شکل گرفته است و تا وقتی تأمل نشود و به پرسش کشیده نشود مطلقاً برای فیلسوف هیچ فرقی بین جهانی که انیشتین در فیزیک‌اش مفروض گرفته با خدایی که یک داعشی مفروض گرفته نیست! فیلسوف به اعلی‌درجه رادیکال است. کسی که همزمان دازاین، خدا، جهان و خود را به پرسش می‌کشد شجاع‌ترین انسان روی زمین است زیرا به تنهایی علیه میلیاردها نفر شمشیر کشیده است، الهیاتی به او انگ کافر، روانشناس به او انگ دیوانه و فیزیک‌دان به اون انگ احمق می‌زند. و هایدگریان او را دن کیشوت می‌نامند! هایدگری که چیزی نبود جز محصول «بزدلی» اواخر قرن نوزدهم پس از وحشت انفجار عظیمی از فروپاشی نظام هگلی در عدم موفقیت‌اش در غلبه بر پوزیتیویسمی که با دازاین جهان پیش رفته بود. دازاین هایدگر به هر معنا و با هر پیچ و تابی که در زبان بدان ببخشید در نهایت تسلیم شدن شوالیه‌ی فلسفه است. حقیرانه زانو زدن و فراموش کردن فهم ذات تراژیک جهان که در آن فرد تا آخرین نفس می‌جنگد ولو حتی پیروزی را غیرممکن بداند. چه خوش گفت آخرین شوالیه‌ی فلسفه زمانی که هزار خنجر و تیر در پشت و هنوز تیغ در مشت داشت، زمانی که با دقت حرف‌های هایدگر را خواند که جوانان آلمانی با سرعتی فزاینده به سمت دازاین انسانی حتی به اسم پدیدارشناسی می‌روند غافل از اینکه از این مرحله عبور شدن و دیگر هیچ ارتجاع و بازگشتی در کار نیست. و می افاید که هر کسی بجز من دهها سال طول می‌کشد بفهمد هستی و زمان عملا یک اثر ارتجاعی است. چون پذیرش دازاین، یعنی سلاخی پرسش یعنی تبدیل کردن حقیقت به واقع‌شدگی‌های جزئی در تاریخ به اسم سنت‌ها. چنانکه هگل با گفتن این جمله عملاً خودکشی فلسفی کرد (به رغم میل‌اش) که «امر حقیقی امر واقعی است» هایدگر نیز در همان مسیر به خاک افتاد. ازآنجاکه لحن هگل به رغم دغدغه‌های اصلی‌اش مستلزم این است که «واقعیت» مجموعه‌ی «واقع‌شدگی‌ها» است پس تاریخی‌انگاری از هگل راحت نتیجه‌ی محافظه‌کارانه می‌گیرد که حقیقت مجموعه‌ی «واقع‌شدگی‌ها» و یعنی در تاریخِ «گذشته» است. چنانکه مارکس به فریاد آمد، دیگر فیلسوف حرفی برای «آنچه باید باشد» در «آینده» ندارد صرفا درگیر توصیف آنچه گذشت است، او بنده‌ی هر آنچه است که رخ داده است. برای فیلسوف، حقیقت فراتر از واقعیت است. حقیقت شامل آنچه باید باشد و نیست هم خاصه چونان غایت‌اش می‌شود. پس هایدگر و (هگل به رغم میل‌اش) حقیقت را به تاریخ واقع‌شدگی‌ها مربوط دانستند و بدان تقلیل دادند. هایدگر، دقیقاً خود دن کیشوت است که با سانچوهایی همچون عبدالکریمی به آسیاب‌بادی‌ها یورش می‌برند در پی احیاء گذشته‌های برساخته‌ی نوستالوژیکی که حقیقت را در آن می‌جویند. نگاه تاریخی به حقیقت در اینها حتی به معنای هگلِ راستین (یعنی در خوانش دقیق) هم چونان انکشاف عقل در تاریخ نیست، بلکه تقلیل و انکسار حقیقت چونان حقیقت‌ها به تاریخ‌های جزئی جهان‌های به قول هراکلیتوس "خصوصی" است.

دازاین
به چه معناست؟

کلمه‌ی به ظاهر "اسرارآمیزی" که مارتین هایدگر در حاق تفکرش دارد و در ایران انگار رازی در آن است را باید توضیحی داد. این مفهوم راز و این چیزها ندارد. این کلمه در اصل «منفورترین» واژه‌ی تاریخ فلسفه است. زیرا، تفکر اساساً با غلبه بر آن آغاز می‌شود. چرا هایدگر کلمه‌ای تا این حد منزجرکننده برای فلاسفه را «بازمی‌گرداند»؟ کلمه‌ای که در نهایت او را مجبور می‌کند با فلسفه خداحافظی کند زیرا نهایتا وضع یا/یا است، یا فلسفه یا دازاین.
برای اینکه در دل کلمه‌سازی‌ها و زبان‌های مغلق به دام نیافتیم باید اول فلسفه را بفهمیم آن موقع دازاین را به خوبی می‌فهمیم. (محض اطلاع خواننده‌ی ناآشنا باید بگویم کسی دارد این متن را می‌نویسد که عمرش را صرف متون پدیدارشناسی کرده است، سادگی بحث صرفاً جهت تفهیم است).
فلسفه، از همان آغاز یونانی‌اش موضوع‌اش اندیشیدن به «هرآنچه هست» بوده است، هر آنچه هست نه از حیث جزئیت هستندگی و موجودیت بلکه وجودِ خود موجودیت‌ها. و هرآنچه موجود است و ما درباره‌ی‌شان علوم و دانش‌هایی داریم در سه تم یا موضوع حصر می‌شود. یعنی تمامی دانش‌های نظری ما یا درباره‌ی جهان‌اند یا درباره‌ی خود، یا درباره‌ی خدا. یعنی مثلاً شما وارد انتخاب رشته می‌شوید می‌بینید که برخی از رشته‌ها فن/هنر هستند مثل مهندسی و برخی رشته‌ها علم نظری درباره‌ی هستندگان‌اند مثل فیزیک، روانشناسی و الهیات. روشن است که شما در نگاه نخست هم اگر تعصب مثلاً دینی نداشته باشید و اندکی جانی پرسشگر داشته باشید می‌گویید بین فیزیک و الهیات در اینکه راحت هر دو «علم» نامیده شوند مشکلی هست انگار. وجود اصل موضوع الهیات مثل فیزیک «روشن» و «اثبات‌شده» نیست. به فرض اگر خدایی وجود نداشته باشد طبیعتا تمام جزئیات این علوم روی هواست! پس تو دغدغه‌ی جدی‌ات اگر وارد این رشته شوی و جانی فلسفی و پرسشگر داشته باشی اول این است که اصلاً خدایی هست یا نیست، بعد بروی سراغ اینکه حکم بیع مفاعله در مضاربه چیست. اینجاست که می‌فهمیم فلسفه از کجا شروع شد؟ دقیقا از یونان درست مثل تویی که وارد دانشگاه می‌شوی و چنین پرسشی را پیدا می‌کنی شروع شد. اینکه ما الان کلی دانش و علم و فن و هنر و رشته و اینها داریم و هر کسی کارشناس چیزی است. پس یونانی فکر کردو به این نتیجه رسید که مجموعه‌ی دانستن‌های ما ناظر به هر آنچه هست است و اینها بر اساس سه هستنده‌ی محوری چینش شده‌اند: خدا، جهان و خود. روانشناسی و علومی مثل آن درباره‌ی خودند، فیزیک و شیمی و امثالهم درباره جهان و الهیات درباره‌ی خدا. طبیعتا خللی، ابهامی یا فرضی روشن‌سازی‌ناشده، درباره‌ی هر یک از اینها در کار باشد کل آن علوم مربوطه پادرهوا می‌مانند.
پس الان تعریف فنی فلسفه را می‌فهمیم: «فلسفه در معنای اخص کلمه چونان فلسفه‌ی اولی، علم پرسشگرانه از «وجود هر آنچه موجود است» است که در سه موضوع اساسی خدا، جهان و خود حصر می‌شوند، از آن حیث که هستند یا نیستند و اینکه چگونه هستند و به چه معنا. یعنی کار فیلسوف دخالت در جزئیات علوم نیست، بلکه اساس‌هایی آنها خاصه وجود موضوع محوری‌شان – و مباحثی دیگر مثل روش‌ پرداختن به آنها و هدف و غیره‌ی‌شان – را بررسی می‌کند.
به بیان ساده، فیلسوف آن دانشجویی نیست که سرکلاس تفاسیر هرمنوتیکی می‌کند و کلمات قلمه سلمبه عرض می‌کند، بلکه آن دانشجویی است که سر کلاس الهیات خیلی راحت می‌پرسد این دانش اصلا روی چه بند است آیا خدایی هست یا نیست اول این را برایم روشن کنید. و البته زمانی فیلسوف کامل است که همین سئوال را بخاید که سر کلاس فیزیک هم مطرح کند بگوید «استاد قبل از توضیح قوانین کوانتوم می‌شود اول روشن کنید که آیا جهان وجود دارد و به چه معنا وجود دارد؟» اینجاست که باید پیه تسخر استاد و تمسخر همکلاسی‌ها را به تن بمالاند. چرا استاد و همکلاسی‌ها در رشته فیزیک از این سئوال برمی‌آشوبند؟ پاسخ این است: چون جهان برای‌شان «دازاین» است. بله داریم به معنای دازاین هم نزدیک می‌شویم. اما قدم به قدم تا خوب جا بیافتد.
روزگاری در قرون وسطی و در پس‌لرزه های کنونی آن در میان بنیادگرایان دینی، پرسش از اینکه «آیا خدا وجود دارد؟» حتی کفر بود و دال بر ایمانی. امروزه بعد قرن‌ها نبرد فلسفه است که دیگر کشیش کوتاه آمده است و قبول می‌کند که بله اول باید وجود خدا را ثابت کنم. یعنی اگر از کشیشی در اروپا بخواهی که قبل از موعظه‌ی دینی و آموختن اصول مسیحیت به تو، خدا را ثابت کند، تو را دیوانه، کافر یا احمق فرض نمی‌کند بلکه تلاش می‌کند اول این سئوال اصلی را پاسخ دهد.

Intentionality/ Intentionalität
دقیقاً به چه معناست؟
مناقشات زیادی بر سر این واژه است که حالا چون اصطلاحی کلیدی در سنت پدیدارشناسی است نزاع‌های تعصبی‌ای هم در گرفته است، مانند "حیث التفاتی" و "قصدیت" و "روی‌آورندگی". خود من بدون حالا تعصبی از معادل «روی‌آورندگی» در ترجمه‌هایم استفاده کرده‌ام. اما اخیرا مباحث برگسون و شلر و دیگران باعث شد که درک دقیقی از آن بیابم. معمولاً ازآنجاکه بر چیزی چونان «اتیمولوژیسم» نقد دارم چندان بی‌جهت بحث اتیمولوژیک نمی‌کنم اما این مورد به دلیل عدم ارتجال معنای ریشه‌ای تصور می‌کنم بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
سه رکن این واژه عبارتند از قید حالت -ality که معنای پیچیده‌ای ندارد. اما پیشوند in- در آن مهم است و خاصه ریشه‌ی آن یعنی tention. پیشوند in- در لسان‌های فلسفی خاصه پدیدارشناسی به معنای فقط «درون» نیست بلکه معنای «از-درون» را می‌دهد. چیزی چونان از درون به بیرون را در نظر بگیرید.
حالا tention مشتق از فرم لاتین یک واژه‌ی هندواروپایی است که معنایی زیر را در زبان‌های هندواروپایی می‌دهد:
در لاتین: از ریشه‌ی tensio خاصه در حالت tendere به معنای «کشیدگی» است
در فرانسوی: tension به معنلی «کشیدگی»
در انگلیسی: tention به معنای «تنش»
در یونانی باستان: teino به معنای «کشیدن»
در سانسکریت: tanuti «کشیدن»، «گسترش دادن»
در فارسی باستان: tar «ریسمان» «نخ»
و در فارسی جدید نیز واژه‌‌ی «تنش» و «تنیدن» را داریم.
بنابراین، مشخصاً ما با معانیِ کشیدگی و تنیدگی طرفیم پس معنای دقیق تحت‌الفظیِ اصطلاح ما intentionality «حالت از درون به بیرون کشیده شدن و تنیده شدن با چیزی» است. پس بحث فقط متوجه شدن و التفات یافتن و قصد کردن نیست اینها بار «روانشناختی‌ای» به اصطلاح ما می‌دهند. "روی‌آوردن" نیز اگرچه اندکی بهتر است اما باز در همان حال و هواست و چندان رساننده‌ی جان معنای آن نیست. بُعد اراده و قصد و نیت و التفات معنایی ثانویه دارد (یعنی به سمت چیزی کشیده شوی یعنی متوجه آن هم شده‌ای دیگر) که معادل باید اول معنای اول و بعد اشارتی به معنای ثانویه داشته باشد. چون واژه‌ی Absichtlichkeit [=تعمدی بودن و قصد و نیت داشتن] در آلمانی مترادف این کلمه گرفته شده است بار اضافی معنای این واژه، بعد تنیدگیِ واژه‌ی اصلی را تحت‌الشعاع قرار داده است. تنیدگی قلب معنای آن است که در نتیجه برای هوسرل این هم‌پیوندی و تضایف یعنی correlation دوسویه ابژکتیو و سوبژکتیو بین کنش‌های نوئتیک و دادگی‌های نوئماتیک است جان معنای intentionality است. یعنی کشیدگی از درون به بیرون و در هم‌تنیدن با رفرنسی که حالا ضرورتاً رفرنت هم نداشته باشد. یعنی حتی اوهام ما هم تنیدگی با «چیزی» را دارند ولو این چیز وجود نداشته باشد یعنی «شیء» نباشد. بنابراین، یکی از مهم‌ترین نکاتی که مترجم آثار هوسرل باید حواسش را جمع کند این است که «sache» و «Ding» را هم‌معنا ترجمه نکند یعنی هردو را «شیء یا چیز» ترجمه کند. زیرا زاخه رفرنس است بی‌آنکه ضرورتاً رفرنت باشد یعنی نیاز به وجود فاکت‌وار داشته باشد اما Ding یک فرض ابژکتیویستی است که وجودش برای بازگشت به زاخه «اپوخه» می‌شود. پس من ترجیح می‌دهم زاخه را «چیز» و دینگ را «شیء» ترجمه کنم.
این اشتباه را منطقاً کسی می‌کند که از دنیای تحلیلی آمده باشد زیرا در فضای تحلیلی چنین تقسیمی قائل نیستند و درک این تمایز پایه‌ای هوسرل برای‌شان بسیار دشوار می‌شود که اساسی‌ترین کلید برای فهم هوسرل است زیرا همین تقسیم نشان می‌دهد فرق تجربه با تجربه‌ی زیسته چیست و چرا دومی بر اولی مقدم است. یعنی از خودشان می‌پرسند یعنی چه که زاخه همان شیء نباشد؟! این دیگر پیچ پدیدارشناسی هوسرل است که هوسرل پیچید فرگه نپیچید.

علی‌نجات غلامی

نامه‌ای خدمت جناب دکتر مصطفی مهرآئین
دوست گرانقدر جناب مهرآئین
سلام گرم بر شما
ضمن قدرشناسی از حضرت عالی که چنین شجاعانه در این اوضاعِ پاپس‌کشیدگی، بر مواقف درست پای می‌فشارید، تصور می‌کنم بتوانم در معیت کلام شما به نحوی همدلانه به وصف لایه‌های فلسفی از میدان مناقشات بپردازم که بر مخاطب ابعاد متنوع‌تری از موضع و موضوع روشن شود. مواقف شما از منظرگاه جامعه‌شناختی بخش مهمی از رسالت روشن‌سازی و روشنگری را به انجام می‌رساند اما طبیعتاً یاوریِ موضع منظرگاهی فلسفی بخشی مکمل است. پس کلام‌ام تکمله برکلام شماست به‌نحو یکدلانه.
در گفت‌وگوی اخیری که از شما با فردی دیدم که مدافع مواضع حاکمیت بود، بحث‌ شما حول مسئله‌ی امنیت بود که ایشان قاطعانه و بدون هیچ تردیدی چنین سخن می‌گفت که «همه‌ جا» مسئله امنیت دارند و بنابراین، هزینه‌ی دفاع می‌کنند ما هم همین‌طور. پس هدف ایشان «عادی جلوه دادن» وضع مخاصمه‌ای و ضروری دیدن حال هزینه‌هایی است که مترتب بر این اوضاع تخاصمی می‌شود و آن میلیون‌ها دلاری که به قول شما صرف زیرسازی‌های نفتی و اقتصادی شده است اگر در این تخاصم نابود شود برای ایشان هزینه‌ی امری مهم‌تر چونان امنیت است. طبیعتاً شما در مقام یک جامعه‌شناس به راحتی می‌توانید آنچه را ببینید که ایشان نمی‌توانند ببنیند یعنی آن مجموعه نظرها و اعمال و اقداماتی که اساساً خود این ناامنی را ایجاد کرده است، و بنابراین، یک پله پایه‌ای‌تر داستان را می‌بینید، چراکه آن شیوه‌ی آرایش نظامی هر کشوری در جهان امروز در بدایت و موضوع و غایت نوعاً متفاوت با اینی است که ایشان در پیش گرفته‌اند. لذا استدلالات مقایسه‌ای ایشان که «همه جا همین‌طور است» برای شما به راحتی مع‌الفارغ است. این عزیز همچون همه‌ی دانشجویان دانشگاه امام صادق و دیگر فضاهای تئوریسینی جمهوری اسلامی، حکایت‌شان حکایت همسری است که جفت خویش را از آغاز با گفتارهایی آرام و نم نم و تحریک‌کننده آزرده می‌سازد و جفت که کنترل از دست می‌دهد و اقدامی تند می‌کند بر طبل مظلومیت می‌کوبد. ایشان متغافل‌اند از این حال که عاملیتی کتمان‌ناپذیر در اصل آن وضعیت تخاصمی و ناامنی داشته‌اند (که قطعاً عاملیت تام نیست و آن طرف تخاصم نیز کم از اینها درگیر اوهام نیست). لذا اکنون در رسیدن وضع به سرحدات بحرانی عوض بازنگری در آن ریشه‌ها، با میوه‌ها درگیرند و بدتر خود را موجه جلوه می‌دهند. لذا مسیری از حیث روانشناختی پیموده‌اند که مجموعه اعمال و نظرات‌شان چنان بر هم انباشته شده و یکدیگر را موجه‌سازی کرده‌اند که به بدیهی‌سازی واکنش‌های تخاصمی و پرهزینه و پرخطر انجامیده است. و اکنون ایشان خیلی راحت می‌گویند زدند ما هم می‌زنیم و حالا زیرسازی‌ها هم نابود شد شد.
طبعاً در وضع‌انجام‌شده‌ی صرف فکر کردن که «حالا به هر حال این وضعیت که هست»، تا ابد بحث‌هایی نوعاً جدلی ایجاد می‌کند که کسی کسی را قانع نخواهد کرد و هر کس محکم بر موضع خویش مبرم‌تر خواهد شد. اگر وضع موجود و عمل‌انجام‌شده را بدیهی بپنداریم که صرفاً بخواهیم به مابعد فکر کنیم که «حالا که شده است و کدام طرف بیایستیم!» چنانکه بسیاری بر سر این دوگانه‌ی تصمیم چون بید می‌لرزند، فقط وارد بازی انگ‌ها خواهیم شد.
نظر به این نکته می‌خواهم به بحث ورود کنم و بپرسم "چرا؟"
کار من فلسفه است و چراجویی ذات من است. کارکردم هم همین است که دقیقاً علیه چنین بدیهی‌سازی‌هایی باشم. چرا این عزیز نمی‌تواند درک کند که آنچه خود کاشت را دارد درو می‌کند. این وضعیت ناامنی از خلاء و بی‌علت حاصل نشد. پس تبارشناسی برایم اولویت دارد بر تصمیم گیری در دوگانه‌های برساخته‌ی موجود.
بنابراین، حقیر نمی‌آیم بین جمهوری اسلامی و اسرائیل خودم را محصور در انتخاب یا این-یا آن بفهمم. خیر! هیچ کدام را انتخاب نمی‌کنم. برایم پشیزی اعتبار ندارد آن اذهانی که در این حصر (بنا به پروپاگاندا و امیدوفروشی‌های واهیِ رسانه‌ای) گیر کرده‌اند که این اپوخه‌ی (یعنی تعلیق) مرا سریع به نفع طرف مقابل تفسیر کنند. این مشکل ذهن آنها است که نمی‌توانند به قول نیچه «بین دو راه، راه سوم را انتخاب کنند». اینکه جوانی به محض اینکه می‌شنود می‌گویم «هیچ کدام» بگوید «ها پس با جمهوری اسلامی هستی!» یا بسیجی‌ای بگوید «آها پس با اسرائیل هستی» برایم مهم نیست. برای من نه بر شرارتِ اسرائیلیان خیری مترتب است و نه بر حماقت جمهوری اسلامی. روح دقیقاً آنجایی فاسد می‌شود که مجبور شوی شری علیه شری را خیر تصور کنی.

آنچه مسئله‌ی من است، بدواً این بدیهی‌سازی‌هاست خاصه نظر به حوزه‌ی تخصصم یعنی فلسفه، از حیث نظری. کار من آنگونه که بتواند یاور کار تو نیز باشد، این است که تبارشناسی‌ای کنم این نظام جهان‌بینی خاصی را که ختم به چنین مواقف جزمی شده است که در عمل دانشجویان دانشگاه امام صادق را چنان به نقطه‌ی اطمینانی رسانیده است که حاضرند خون هر کسی را هم بر سر عقایدی بریزند که اگر اندکی سامانه‌ی استدلالی آن عقاید را نقادانه بنگری چنان ضعیف و پا درهوایند که خودآگاهی بر آنها عرق شرم بر پشیانی هر جان شریفی جاری می‌کند. اما اینها مشتی عقیده‌اند و برای هراکلیتوس «بازی انسان‌ها با عقایدشان همان بازی کودکان با اسباب‌بازی‌های‌شان است».
پس می‌توان فهمید که آن بسیجی دانشگاه امام صادق که در بسیاری از امورات اخلاق‌مدار و دلسوز هم هست، چرا ناگهان بی‌رحمی‌ای از خود نشان می‌دهد که حیرت انگیز می‌شود. این دلیل‌اش این است که یاد نگرفته است که عقیده فقط برای اثبات به دیگری نیست، عقیده را باید کاوید و بنیادش را جست تا ببینی بر چه استوار است. این کار اصلی فلسفه است. خدمت اصلی فلسفه به علوم و به زندگی. پس من ای بسیجی نه عدوی توام نه انکار تو. بخشی از وجود پرسشگر و به پرسش‌کشنده‌ی خود تو هستم که نادیده‌ام گرفته‌ای و عوض اینکه از لسان خودت به سخن در بیاید در یک دیگری تجسم یافته است که خطاب‌ات قرار می‌دهد تا بلکم خودت را به یاد بیاوری.
پس قصه‌ی شکل‌گیری خود این تخاصم برایم بسیار اولی است بر تأملِ در این باب که چگونه اکنون باید این تخاصم به نتیجه برسد. اگر این تبارشناسی صورت نگیرد چرخه فقط تکرار می‌شود. اینکه در ذهن تاریخی من آرمان‌هایی حقنه شده که با منطق جهان امروز ناسازگارند با صرف رنگ و لعاب‌های تازه به آنها چیزی حل نمی‌شود. از جمله‌ی اینها، «پدرسروری» است که ذهن انسان ایرانی باید یاد بگیرد از آن عبور کند نه پدری را کشته و با پدر جدید جایگزین کند. پس بی دلیل جنبش «زن، زندگی، آزادی» به تأخیر نیافت، چون تمام لوازم آن را جامعه به خوبی هضم نکرده بود از جمله همین ضرورت عبور از پدرسروری در هر شکل و رنگ و لعابی.
پس این تخاصم چگونه شکل گرفت؟ تخاصمی که اکنون در نقطه‌ی بحرانی است و چنانکه هوسرل در لحظه درک بحران علم و انسانیت اروپایی می‌گوید ما نیز حرف‌مان همین باید باشد: «اروپا دو راه بیشتر ندارد یا سقوط درون توحش و بربریت محض با بازگشت به اصل روح اروپایی‌اش». آن روحی سقراطی که بر مدار عقلانیت و نقادی و پرسشگری، بدیهی‌زدایی می‌کرد. این را طبیعتاً نباید سنخی بازگشت دهه چهلی و فردیدی‌طور به «وانچه خود داشت» تصور کرد که بگوییم پس ما نیز به روح خودمان و تاریخ و فقه و سنت خودمان برگردیم، این خوابی فرویدی است برای گشودن کامپلکسی و همواره ناموفق که عبدالکریمی‌ها می‌بینند. سخن در این بازگشت دقیقاً همان تبارشناسی بدیهی‌زدایانه است که چنانکه گفته شد، شجاعتی در فهم اسباب این اوضاع ناامنی ایجاد شود.
جمهوری اسلامی، دقیقاً با فقدان همین شجاعت بیش از چهار دهه است که درگیر همین مغالطه است که عاملیت را فراموش کند و بر تبعات تکیه کند.

مثلاً جنبشِ «زن، زندگی آزادی» را نظر به تبعاتی همچون استفاده‌ی رسانه‌هایی مثلاً از عربستان یا اسرائیل برای پروپاگاندا، همچون همیشه در خودِ «ایجادش» به آنها ربط دادند! این کاری بود که همیشه جمهوری اسلامی برای تخریب و بی‌معنا کردن جنبش‌ها و اعتراضات و توجیه سرکوب هر اعتراضی انجام می‌داد. از معلمان دینی مدرسه که دانش‌آموزی دو سئوال سخت می‌پرسید او را به اسرائیل ربط می‌دادند تا کارشناسان صدا و سیما. این برای‌شان همیشه کارکرد داشت تا این بار که به اصطلاح ضربه‌ی این کار را شدیداً خوردند. چطور؟ این بار آنقدر با جدیت همه چیز را به اسرائیل ربط دادند که خود اسرائیل این را بهترین فرصت دانست و سعی کرد که وانمود کند که دقیقاً عاملیت در «ایجاد اعتراضات» دارد و مقداری هم هزینه کرد. به این هدف که بتواند آن شکافی که بین دولت و ملت ایران افتاده است را به نفع خودش مورد استفاده قرار دهد. بر این اساس، او با کمی «ناجی جلوه دادن خودش» بخشی از افکار عمومی اعتراضیِ ایرانی را با خود همدل کرد و این سبب شد نه تنها سخنگویانی علیه جهموری اسلامی بلکه در فضای رسانه‌ای و مجازی علیه هرگونه اعتراضی در سطح جهانی به اقدامات کشتارجمعی‌اش داشته باشد. و عملاً به «بزرگ‌ترین اسلحه» علیه جمهوری اسلامی دست یافت. طبیعتاً از حیث علوم نظامی با یک برآورد ساده روی کاغذ می‌توان گفت با فاکتورهایی مثل عمق استراتژیک، نیروی انسانی و غیره و غیره، اسرائیل اصلاً توان رویایی با ایران را ندارد. اما اکنون خود را در وضعی قرار داده که برتری‌های استراتژیک و تاکتیکی‌ای هم یافته است که راحت بازوهای نیابتی‌اش را دارد حذف می‌کند. و مهم‌ترین عامل همین «پروپاگاندا» است و استفاده از شکاف بین ملت و دولت. شکافی که او به هیچ وجه نمی‌توانست با دو شبکه ماهواره‌ای و سایت و پلت‌فورم ایجاد کند این شکاف مقصر ایجادش خود جمهوری اسلامی است. خود همان حوالت دادن نیروی اعتراضی که طبعاً برای غذا، کار، زندگی و آزادی‌های مدنی و غیره بود، به اسرائیل، این بار کار دست جمهوری اسلامی داد. جمهوری اسلامی، امروز به وضوح فهمیده است که خالی شدن پشتوانه‌ی اجتماعی می‌تواند هرچقدر هم سلاح داشته باشد را بی‌اثر کند. نتانیاهو را خود جمهوری اسلامی با همین حوالت‌ها به این باور رسانید که «پس ما خودمان خبر نداریم، نظر به سخنان سران جمهوری اسلامی، میلیون‌ها نفر درون خود ایران علیه جمهوری اسلامی داریم!». این نمونه‌ای کوچک از همان جابجاییِ علت و معلول است. هر خطایی شاید چند روز جواب بدهد اما تکرارش در نهایت بحران شدیدی ایجاد می‌کند. اکنون روشن است که بسیجی‌ها بیشترین ناراحتی را از مردمی دارند که در این وضعیت! طرفدار اسرائیل‌اند و مدام مردم را هم قضاوت می‌کنند، غافل از اینکه خودشان این مسیر را پیمودند.
امروز دقیقاً نقطه‌ی بحران است، دقیقاً نقطه‌ی یا-یا که جمهوری اسلامی باید باخت را قبول کند و بپذیرد حتماً باید در یک جبهه شکست بخورد. دیگر انتخاب با خودش است ترجیح بدهد به مردم ایران ببازد یا به اسرائیل. یعنی پذیرش یک تحول اساسی و تن دادن به خواست‌های واقعیِ مردم یا درگیر یک جنگ با کشور بیگانه شدن آنهم بدون داشتن پشتوانه‌ی مردمی. من بودم به مردم ایران می‌باختم. چون مردم ایران هدف‌شان زندگی آرامی است که حداقل، بحران‌های متعارفِ بشر امروز را داشته باشد نه این همه بحران برساختی که زندگی را دیگر به تنگنا کشانیده است.

با درود
علی‌نجات غلامی

مدتی این مثنوی تأخیر شد...

معرفی درسگفتارهای علی‌نجات غلامی و راهنمای استفاده از آنها

عزیزان علاقه‌مند به فلسفه و سنت پدیدارشناسی می‌توانند از درسگفتارهای علی‌نجات غلامی با عناوین و با ترتیب زیر استفاده بفرمایند. می‌توانید برای نام‌نویسی و استفاده از فایلها به صورت آفلاین و انلاین در دوره یا دوره‌های مد نظر پیغام بگذارید. @Alinejatgholami23

(جلسات نمونه را برای گوش دادن می‌توانید از دوره‌ی ماکس شلر در این آدرس بیابید/ اینجا کیک بفرمایید).
این دوره‌ها بدواً در سه بخش تنظیم شده‌اند:
1) دوره‌های مربوط به تاریخ فلسفه
2) دوره‌های موضوعی حول چیستی فلسفه
3) دوره‌های پدیدارشناسی

1- دوره‌های تاریخ فلسفه
1) دوره‌ی مقدماتی تاریخ فلسفه بخش اول در نه جلسه (تکمیل شده) از آغاز تا رنسانس (مبلغ چهارصد هزار تومان)
2) دوره‌ی مقدماتی تاریخ فلسفه در هشت جلسه (تکمیل شده) از رنسانس تا معاصر (مبلغ چهارصد هزار تومان)
3) دوره‌ی کلیات اندیشه ارسطو در نه جلسه (تکمیل شده) (مبلغ پانصد هزار تومان)
4) دوره‌ی پیشاسقراطیان تاکنون ده جلسه (ادامه دارد) (مبلع هشتصد هزار تومان)
5) دوره‌ی تاریخ فلسفه‌ی معاصر در دوازده جلسه (تاکنون چهار جلسه انجام شده است) (مبلغ هشتصد هزار تومان)
6) دوره‌ی فلسفه چیست (درحال آغاز) در ده الی دوازده جلسه (مبلغ یک میلیون تومان)

2- دوره‌های موضوعی حول چیستی فلسفه
1) دوره‌ی بنیادهای نهیلیسم در شش جلسه ( تکمیل‌شده) (مبلغ چهارصد هزار تومان)
2) دوره‌ی بنیادهای اندیشه‌ی نیچه: فرهنگ، علم و فلسفه (تکمیل شده) در دوازده جلسه (مبلغ هشتصد هزار تومان)
3) دوره‌ی نیچه و هوسرل: سمینار نزاع بر سر حقیقت (تکمیل‌شده) در چهار جلسه (هزینه چهارصد هزار تومان)
دوره‌های پدیدارشناسی:
1) دوره‌ی کلیات پدیدارشناسی در ده جلسه (تکمیل‌شده) رایگان و دونشین محور
2) دوره‌ی ترجمه و شرح متن «درآمدی بر پدیدارشناسی» از رابرت ساکالوفسکی، رایگان و دونیشن‌محور
3) دوره‌ی ترجمه و شرح کتاب «اندیشه‌ی هوسرل» از دان زهاوی (بخش اول در دوازده جلسه) (مبلغ هشتصد هزار تومان)
4) دوره‌ی روش‌های تحقیق پدیدارشناسانه (بخش اول روش‌های توصیفی در پانزده جلسه تکمیل شده) (مبلغ یک میلیون تومان) (بخش دوم از یک الی دو ماه آتی آغاز خواهد شد)
5) دوره‌ی عشق در اندیشه‌ی ‌ماکس شلر: آشنایی با کلیت متافیزیک شلر (در دوازده جلسه تاکنون هشت جلسه) (مبلغ هفتصد هزار تومان)
علاوه بر اینها می‌توانید در دو گروه زیر هم نام‌نویسی بفرمایید:
1) میز فیلم مدرسه: فصل اول بررسی ده فیلم مربوط به روشنگری (مبلغ هر فیلم صد هزارتومان است)
2) دوره‌ی آموزش ترجمه و درک مطلب متون فلسفی در بیست و چهار جلسه نظری و عملی (مبلغ یک و نیم میلیون تومان است)
درباره‌ی ترتیب مطالعه‌ی این درسگفتارها:
طبیعتاً شروع هر دوره‌‌ای در بدو امر سلیقه‌ای و بستگی به علاقه‌ی مخاطبان به موضوع یا مبحث مربوطه دارد. اما به‌طور کلی دوره‌هایی مثل تاریخ فلسفه مقدماتی و بنیادهای نهیلیسم تا حدودی تقدم دارند.

درباب این مسئله‌ی مهاجران افغان
تنها حرف درستی که شنیدم و می‌توانست محور یک تحلیل واقعی باشد از زبان یک کارگر افغانستانی بود که گفت «مرا گرفتند و با اتوبوسی ما را بردند بفرستند افغانستان کمی خارج از تهران اتوبوس نگه داشت و گفت هر کس پنج میلیون دارد بدهد می‌تواند برگردد. ما هم پنج میلیون جور کردید و برگشتیم».
این اصل واقعیت است بقیه حرفها افسانه است و افسون. پروبلماتیک کردن مسئله‌ی مهاجران افغانستانی فقط سنخی نان‌دانی جدید است. یک فضاسازی برای تلکه‌ی این بدبخت‌ها.
این روزها دیگر حتی برجسته کردن حقوق بشر و آزادی و این چیزها هم از سوی شبکه‌های فرانشنال بی‌مایه فتیر است، چه برسد به چنین مباحثی مثل مهاجرین از سوی شبکه‌های نشنال و مباحث قانون و جرم و این مقوله‌ها آنهم از زبان این مقولاتِ خارجِ کانتی.
علی‌نجات غلامی

این دوره از شنبه آغاز خواهد شد و دیگر آخرین فرصت ثبت نام است.

https://t.me/+mOO9AkTsyhtiZGM0

جهت نام‌نویسی به این گروه بپیوندید

مدرسه pinned «اطلاعیه: گروه ویژه تشکیل شد. عزیزانی که پیام دادند لطفاً دوباره پیام بدهند که کسی از قلم نیافتد. در این گروه برنامه‌هایی برای متن‌خوانی‌های حرفه‌ای و دروس پیشرفته‌ی پدیدارشناسی دارم و بنابراین کسانی که مقدمات و دوره‌های قبل را طی کرده‌اند و با کلیت نگاه من…»

اطلاعیه:
گروه ویژه تشکیل شد. عزیزانی که پیام دادند لطفاً دوباره پیام بدهند که کسی از قلم نیافتد. در این گروه برنامه‌هایی برای متن‌خوانی‌های حرفه‌ای و دروس پیشرفته‌ی پدیدارشناسی دارم و بنابراین کسانی که مقدمات و دوره‌های قبل را طی کرده‌اند و با کلیت نگاه من آشنایند و من هم آنها را می‌شناسم و در کلاس‌ها بوده‌اند لطفاً پیام بدهند. حتماً کسانی پیام بدهند که علاقه‌ی جدی به پدیدارشناسی دارند و قصد دارند در این حوزه مستمر کار کنند و ادامه بدهند. بدیهی است که این مباحث بسیار عمقی و فنی است و نیازمند ممارست و پشتکار و علاقه بالاست.
این گروه چند قانون دارد:
1) سکوت در این گروه جایز نیست نمی‌توان چراغ خاموش بود در ساعات معین باید همه حضور داشته باشند. مگر حالا دلیلی باشد که باید اعلام کنند که چرا نمی‌توانند در آن ساعت حاضر باشند.
2) گروه در روزهای خاصی فعال است و حضور و مشارکت در مباحث اجباری است. کسانی که خاموش باشند از گروه اخراج خواهند شد.
3) مباحث جدلی کاملاً ممنوع است فضا کاملاً یک کلاس درس رسمی است و احترام متقابل لازم است.
4) درخصوص هزینه نیز مشارکتی و با مشورت تصمیمی می‌گیریم که بر همه آسان باشد نگران این موضوع نباشید.
علی‌نجات غلامی

پاورقی 1: دیگر تهدید برای فلسفه که هوسرل از آن آگاه بود پوزیتیویسم منطقیِ حلقه‌ی وین بود که مانیفست مشهور آن در 1929 منتشر شده بود. هوسرل این را سنخی ناعقلانی‌انگاری در نظر نمی‌گرفت و حتی آن را یک «خاکریز» جهد شده علیه آن می‌دید؛ اما او به سختی می‌توانست با آن همدلی کند: او در نامه‌ای به اینگاردن (Briefe an Roman Ingarden,p. 93) می‌نویسد که علیه «شکاکیت‌انگاری ناعقلانی‌انگار، خاکریز پوزیتیویسم ریاضیاتی مدت مدیدی کمک نخواهد کرد، زیرا مردم نهایتاً کشف خواهند کرد که این یک فلسفه‌ی قلابی است نه یک فلسفه‌ی حقیقی».

سقوط در بربریت حسی
سمینار: به زودی

متن زیر بندی از مقدمه دیوید کار بر کتاب بحران علم اروپایی (با ترجمه‌ی علی‌نجات غلامی به فارسی، در حال انتشار) است، این بند بسیار جذاب است و خواستم هم دوستان آن را مطالعه کنند و هم اینکه به زودی سمیناری حول آن ارائه خواهم داد. در این فراز سرخط اصلی تقابل هوسرل با ناعقلانیت‌انگاری و اگزیستانسیالیسم چونان درمانی بیمار برای یک بیماری فرهنگی-سیاسی به خوبی نمایان شده است. این مباحث دلالات بسیاری برای جامعه‌ی هایدگرزده‌ی ما دارد. یک دهه‌ای هست که جریان فردیدیسم که در رأس جریانات فکری هدایتگر ایدئولوژی قدرت بود کاملاً مرده است اما این بدین معنا نیست که در برهوتی که رهای‌مان کرد ضرورتاً راه خانه را هم بلدیم. امروز لحظات پایانی «ماجراجویی‌های سیاسی» جمهوری اسلامی نظر به جنگ‌های روسیه-اکراین و غزه و وضعیت پساژینایی اجتماعی است، ماجراجویی‌ای که بر اساس فلسفه‌ای ضعیف بود و «عصری از رخوت» با دولت منفعل جدید دارد آغاز می‌شود. ما اکنون دو راه بیشتر پیش رو نداریم: یا بازنگری اساسی و یافتن راه فلسفه‌ی قوی یا داون‌گریدِ فرهنگی و رفتن به پله‌های پایین‌تر حیات اجتماعی صرفاً در سطح یک بقای مصرفی اولیه، یعنی یک بربریت حسی. «چشم‌ها و گوش‌ها گواه‌های ضعیف کسانی هستند که جانی بربر دارند» (هراکلیتوس). سرزمین ما، ایران ما، دارد "متافیزیک‌" را از دست می‌دهد، آن دانش بنیادین عقلانی که هدایتگر اصلی حیات فردی لوگوسی و جمعیِ نوموسی در سطح روح [=گایست] است. چیزی بزرگ‌تر از آنی در حال مرگ است که در میدان دید روشنفکرانِ چپ و راست و سرگرم‌های ملی‌گرا یا قومیت‌گرا بگنجد و بتوانند سوگوارش باشند.





متن دیوید کار:

چه چیزی می‌تواند هوسرل را برانگیخته باشد تا چنین رهیافت بدیعی را [در کتاب بحران] در واپسین تلاش‌اش برای ارائه پدیدارشناسی در پیش بگیرد؟ یقیناً بایستی اهمیتی قابل ملاحظه برای آنچه می‌توانیم ملاحظات «بیرونی» بنامیم قائل باشیم. این را همه می‌دانیم که هوسرل همواره از گرایش شاگردان‌اش به رفتن به راه خویش و دست یازیدن به بازنگری‌های اساسی از پدیدارشناسی به جای درگیر شدن با وظیفه‌ی مشترکِ «تحقیقی» انضمامی بر اساس اصولی که از سوی هوسرل طرح شده بود، نومید بود. این وضعیت در اواخر عمر وی بدتر از همیشه بود و در حالیکه شواهد فراوانی وجود دارد که هوسرل به نحو روزافزونی نسبت به خود بازنگری‌کنندگان تلخ‌تر می‌شد، روشن است که خودش را نیز دست کم تا حدودی مسئول این واقعیت می‌دانست که پدیدارشناسی‌اش تأثیری که مطلوب‌اش بود را بر جای نگذاشته است. لذا نحوه‌ای تازه از ارائه‌ی آن ضرورت یافته بود.
به طور خاص، پدیدارشناسی هوسرل، هم در خسوفِ حلقه‌های آکادمیک قرار گرفته بود و هم زیر سایه‌ی اذهان عمومی با فلسفه‌های اگزیستنس هایدگر و یاسپرس. هوسرل کلماتی مهربان در خصوص خود این فلسفه نداشت. اما بحران و خطابه‌ی وین هشیاری روزافزون وی را از کسالتی ژرف در میان دانش‌آموختگانی که اگزیستانسیالیست‌ها مستقیماً با ایشان سخن می‌گفتند نشان می‌دهد. تلخی هوسرل، خاصه علیه شاگرد تحت‌الحمایه‌ی سابق‌اش هایدگر (کسی که مانند دیگران اصطلاح «پدیدارشناسی» را ارج می‌نهاد) مانع از این نمی‌شد که وی درباید که اگزیستانسیالیسم ناشی از نیاز به بیان چیزی واقعی است: یک فقدان عمیقاً احساس‌شده از جهت وجودی انسان در مقام یک کل، معنایی از خلاء ارزش‌های فرهنگی اروپا، احساسی از بحران و گسست، تقاضایی برای اینکه فلسفه مرتبط با زندگی باشد. و این متون سرشار از تصدیقات ضمنی بودند که فلسفه‌ی وی ظاهراً از این نیازها سخنی نمی‌راند. در توصیف خود بحران، وی به «نسل‌های جوان‌تری» اشاره می‌کند که عناد با علم قرون نوزدهم و هجدهم را تأیید می‌کنند. «در نیاز حیاتی ما – به ما چنین گفته می‌شود – که این علم چیزی برای گفتن به ما ندارد» (بحران ص: 6). هوسرلِ متأخر، می‌بیند که این نگرش – یقیناً به اشتباه – بر تأکید خود پدیدارشناسی بر «علم متقن» و روش نیز به کار بسته می‌شود: « این شیوه‌ی نگریستن بدان، آن را اینگونه عیان می‌سازد که توگویی دگربار علاقه‌ای صرفاً نظری، یعنی یک «علم» جدید با تکنیک مشغله‌ای تازه‌ای قرار است تثبیت شود، علمی که یا چونان یک بازی روشنفکرانه با وانمودهای ایده‌آل‌اش و یا چونان یک تکنیک روشنفکرانه‌ی سطح بالا در خدمت علوم پوزیتیو است» (همان، ص: 136). همچنین در خطابه وین می‌نویسد:

«آیا قضیه از این قرار نیست که آنچه ما در اینجا ارائه داده‌ایم به‌واقع تناسب بسیار اندکی با زمانه‌ی ما دارد؛ یعنی اعاده‌ی حیثیت از اصالت عقل، از عصر روشنگری و عقل‌باوری‌ای که خود را در نظریه‌هایی بیگانه با جهان گم کرده است و همراه با نتایج ضروری منحوس‌اش در جست‌وجوی تعلیمی توخالی و تکبری عقلانی است؟ آیا اعتقاد به اینکه علم انسان را فرزانه می‌کند، اینکه علم فراخوانده ‌شده تا انسانیتی اصیل، سوار بر تقدیر و خرسند از خودش بیافریند، به معنی درغلتیدن مجدد به لغزشی مهلک نیست؟ امروزه کیست که هنوز این تصورات را جدی بگیرد؟» (همان، ضمیمه I، ص: 289 f.).
هوسرل متقاعد شده بود که فلسفه‌اش به طور همه‌جانبه با مسائل انسانی به اندازه‌ی اگزیستانسیالیسم مرتبط است و به رنج می‌افتد تا این را در بحران نشان دهد. این امر بدون شک بر توجه او به خود موضوع «بحران» و تأکیدش بر ارزش‌ها و بر جنبه‌های عملیِ وجود و بر «زندگی» و از این رو استقراض واژگان اگزیستانسیالیسم (دازاین، اگزیستنس، اگزیستانسیال و غیره) اثر گذاشته بود. اما برای هوسرل، اگزیستانسیالیسم، هر ارزشی که در بیان مسائل انسان و مشکلات اروپا داشته باشد، دقیقاً مرض‌نشانی [=symptomatic] از بیماری بود و دورترین امر در نسبت با درمانِ مقتضی بود. اگزیستانسیالیسم به عقلانیت‌انگاریِ کهن، بنا به میراث سترون پوزیتیویسم قرن نوزدهمی، صرفاً با سروته کردن ساده‌ی آن، یورش می‌بُرد؛ این «ناعقلانیت‌انگاریِ» صرف و ساده‌ای بود که هوسرل شدیدترین حملات‌اش را متوجه آن می‌کند. (1)
اما اگزیستانسیالیسم نه تنها مرض‌نشانی از مشکلات اروپا بود، بلکه مرض‌نشانی از راه‌حل‌های نومیدانه و غلطی بود که جامعه چونان یک کل آنها را پذیرفته بود. دامنه‌ی حملات هوسرل به «ناعقلانیت‌انگاری» به نحوی بی‌خطایی روشن می‌سازد که او صرفاً یک «جهت» فلسفی را که در بین دانش‌آموختگان مُد روز شده بود مد نظر نداشت. ضدعقلانیت‌انگاری و ضدروشنفکر‌گرایی همه‌جا بود و صرفاً «در خلاء» نبود؛ آنها عناصری صریح از ایدئولوژی و پروپاگاندای نازی بودند. کیفرخواستِ علنیِ هوسرل، بیانی از پیوندی صریح در ذهن‌اش بین ضدعقلانیت‌انگاری فلسفی و ضدعقل‌انگاری سیاسی را عرضه می‌دارد. ارتباط عملی هایدگر با نازی در زمانی در خلال این دوره به‌سادگی در حاق خود نشان می‌داد که این پیوند در ذات‌اش برای هوسرل واقعاً چیست.
این خطوط هم در بحران و هم در «خطابه‌ی وین» در کلی‌ترین اصطلاحات نهان می‌شوند. دلیل این انشاء صرفاً دوراندیشی است؛ صدالبته در همه حال دغدغه‌ی هوسرل یک جدال سیاسی نبود بلکه تشخیص فلسفیِ متین و عاقلانه‌ای از ریشه‌های مشکل بود. شاید صریح‌ترین تذکرات عمومی وی در نامه‌ای سرگشاده به کنگره‌ی پراگ در 1934 باشد که در بالا ذکرش رفت (پی‌نوشت 2). وی در آنجا می‌گوید فلسفه آن «نیرویی است که بین‌المللی‌بودگیِ ساده را به سنخی تازه از بین‌المللی‌بودگی متحول می‌سازد و آن را ابقاء می‌کند، یعنی یک همبستگی از خلال روح استقلال». و در ادامه می‌گوید اما روحِ فلسفه، تسلیم شکاکیت‌انگاری و تخصصی‌سازی شده است:
«به این امر ما باید تأثیر رویدادهای عظیم و مهلکی را بیافزاییم که به کلی جامعه‌ی بین‌الملل را بر هم زده‌اند تا آنجاکه از خلال آنها ایده‌آل عملیِ اروپا، یعنی آن وحدت هماهنگِ زندگیِ ملل با منابع‌اش در روح عقلانی، نامتعیّن شده است.
در حال حاضر ما با خطری عظیم از اضمحلال فلسفه در این معنا روبه روییم و به همراه آن نابودیِ ضروری اروپایی که بر اساس روح حقیقت بنا شده بود» (ص: XLIII).

مدرسه pinned «دوستانی که پاثابت در عمده‌ی کلاس‌های این چند سال اخیر بوده‌اند به من لطفاً پیغامی خصوصی بدهند. نمی‌توانم یکی یکی بیابم‌تان. قصد دارم گروهی صمیمی از کسانی که می‌شناسم‌شان و درس‌ام را شنیده‌اند، تشکیل بدهم که حالا برنامه‌هایی درسی و خاص در آنجا خواهیم ریخت که…»

دوستانی که پاثابت در عمده‌ی کلاس‌های این چند سال اخیر بوده‌اند به من لطفاً پیغامی خصوصی بدهند. نمی‌توانم یکی یکی بیابم‌تان. قصد دارم گروهی صمیمی از کسانی که می‌شناسم‌شان و درس‌ام را شنیده‌اند، تشکیل بدهم که حالا برنامه‌هایی درسی و خاص در آنجا خواهیم ریخت که سطحی دیگر از فلسفه‌ورزی را تجربه کنیم.
علی‌نجات غلامی

https://t.me/+mOO9AkTsyhtiZGM0

جهت نام‌نویسی به این گروه بپیوندید