KundaLeaks

#person

Kaissa

Kaissa - frakiyalik driada, shaxmat ma'budasi. Kaissa ilk marta 1527-yilda italyan shoiri Ieronim Vidaning "Scacchia Ludus" she'rida uchraydi. She'rda Apollon va Merkuriyning boshqa ma'budlar ishtirokidagi shaxmat o‘yini tasvirlanadi. Ingliz sharqshunosi Uilyam Jons mazkur g'oyani 1763-yilda yozilgan "Kaissa" yoki "Shaxmat o'yini" she'rida ishlatgan. U.Jons she'rida Urush xudosi Mars Kaissaning chiroyiga mahliyo bo'ladi va faqat shaxmatni ixtiro qilish orqali unga erishadi.
XIX asrdan Kaissa shaxmat ma'budasi va shaxmat muzasi sifatida tilga olinadi.
Hozirda shaxmat dunyosida qaysidir grossmeyster juda yaxshi o‘yin ko‘rsatsa, unga Kaissaning e'tibori tushdi, yoki aksincha omadsiz o‘yinlarda Kaissa undan yuz o‘girmoqda, iboralari uchrab turadi.

@kundaleaks

#didyouknow

Astronavt mushuk

Felisett - oq-qora rabgli mushuk. 1963-yil 18-oktyabrda fransuz O‘quv va ilmiy-tadqiqot markazi tomonidan kosmosga parvoz qilgan ilk mushuk. Dastlab, kosmik dasturda ishtirok etayotgan mushuklar nomga ega emasdi. Parvozdan so‘ng brotan matbuoti "astromushuk" deb nomlaydi. Keyinroq Felisett nomi paydo bo‘ladi.
Ba'zi versiyalarga ko‘ra, kosmosga ilk marta Feliks nomli mushuk parvoz qilgan. Boshqa versiyalarga ko'ra, Feliks parvozdan oldin laboratoriyadan qochib ketgan va so‘nggi daqiqalarda uning o‘rnini Felisett egallagan. Parvozga tayyorgarlik davomida bir nechta mushuklar bo'lgan va matbuotga berilgan rasm aynan Felisettga tegishli ekani ham fakt emas.
Kosmosga parvoz qilgan ilk hayvon Layka nomli it bo‘lgan.

@kundaleaks

#itsinteresting

Subway

Butun dunyo savdo markazi qurilishi davrida ishchi-quruvchilar uylaridan o'zlari bilan tushlik olib kelishga majbur bo'lishgan. Chunki 30 daqiqalik tushlik vaqtida pastga tushib chiqishga ulgurish qiyin edi.
Subway franshizasi bu muammoni o'ziga xos tarzda hal qiladi : transport konteyneriga fast-food va boshqa tezkor tayyorlanadigan ovqatlar tizimini o'rnatib, qurilish krani orqali har kuni tushlik vaqtida bino tepasiga ko'tariladi.
Shu tarzda Subway Butun dunyo savdo markazi qurilshida yetarlicha hissa qo'shgan.
Konteynerdagi Subway 2012-yilda yopilgan.

@kundaleaks

#itsinteresting

Kim Ir Sen va Milan Fars

2015-yilda Sloveniyaning "Laibach" guruhi KXDR poytaxti Pxenyanda konsert bergan.
Konsert tashkil etilishiga asosiy sababchilardan biri KXDRda bir necha marta bo‘lishga ulgurgan rejissyor Mortin Trovik edi. Trovik KXDR hukumatiga "Laibach"ning totalitar hamda fashist guruhligi va xuddi KXDR kabi g‘arb uchun tushunarsiz ekanini aytadi. Shundan so‘ng KXDR konsertga ruxsat beradi.
KXDR hukumati qo‘shiqni guruhning solisti Milan Fars aytmasligini so‘ragan. Buning sababi Milanning ovozi KXDR 1-prezidenti Kim Ir Sen ovoziga juda o‘xshab ketardi. Lekin muzokaralardan so‘ng Milanga konsertda ishtirok etishga ruxsat berishadi.
Shunday qilib "Laibach" KXDRda konsert bergan ilk g‘arb guruhi bo‘lgan.

@kundaleaks

#didyouknow

Tutqich bermas Rembo

2019-yilda Avstraliyaning Pilliga qo‘riqxonasida yo‘qolib ketayotgan hayvonlarni asrab qolish maqsadida yirtqichlardan tozalash kerak bo‘ladi. Shu maqsadda qo‘riqxonada 6 yovvoyi mushuk va 5 tulki tutiladi. 6-tulki ayyor bo‘lib chiqadi: deyarli 4 yil davomida u 10 400 ta qopqon, 3 500 zaharlangan yemak, o‘rgatilgan itlar, aerotasvir va dronlar ta'qiblari hamda ov miltiqlariga chap berishga muvaffaq bo‘ladi. Aynan shu tufayli unga 1982-yilgi "Rembo: Birinchi qon" filmi qahramoni sharafiga Rembo nomi beriladi.
Zoologlar fikriga ko‘ra, Rembo 2018-yilda tug‘ilgan. Onasi va aka-ukalari qopqon va boshqalar yordamida tutilib halok bo‘lganidan so‘ng, Rembo hech qanday tutqichlarga tushmagan.
9-oktyabr 2022-yildan so‘ng u fotokameralarga ham tushmay qo‘ygan. Taxminlarga ko‘ra, daryo qirg‘oqlari atroflarida yuzaga kelgan toshqin Remboning o‘limiga sabab bo‘lgan bo‘lishi mumkin.

@kundaleaks

#itsinteresting

"To‘y qachon?"

Rassom Pol Gogen 1891-yilda sivilizatsiya qadami yetmagan "Edem bog‘i"ni topish niyatida Taitiga keladi. Bu yerda u Texaamana ismli qizga uylanadi. Taiti aholisi uchun oq tanlilar bilan turmush qurish katta sharaf bo'lgan. Texaamana Gogenning juda ko‘plab kartinalari uchun model bo‘lgan.
"To‘y qachon?" kartinasi 1892-yilda chizilgan.
Kartina yarim asr davomida Rudolf Shtexlin oilasiga tegishli bo‘lgan. 2015-yilda Qatar muzeyiga 300 mln dollarga sotilgan.

@kundaleaks

#itsinteresting

Google Earth ajdodi

1908-yilda doktor Yuliy Noybronner kichik fotokamera uchun patent oladi. Bu kamera kabutarga o‘rnatilib, suratga oladigan avtomatik taymerga ega edi. Bu ixtiro unga 1909-1911-yillarda Drezden, Frankfurt va Parijdagi ko‘rgazmalarda mashhurlik olib keladi. Birinchi va Ikkinchi jahon urushlarida fotokamerali kabutarlar razvedka sifatida keng qo‘llanilgan. Aynan shu ixtiro keyinchalik aerofoto g'oyasi paydo bo'lishiga va keyinchalik Google Earth yaratilishiga sabab bo‘lgan.

@kundaleaks

#terms

Mariya-Antuanetta sindromi

Juda kam uchraydigan holat. Bunda insonning sochlari bir kechada butunlay oqarib ketadi. Mazkur holatga insondagi ekstremal stress sabab bo'lishi mumkin.
Versiyalarga ko‘ra, Fransiya qirolichasi Mariya-Antuanetta gilotenada o‘limga hukm qilingandan so‘ng, bir kechada sochlari butkul oqarib ketgan.
Shuningdek, analog holat yozuvchi va yurist Tomas Mor bilan ham sodir bo‘lgan (Genrix VIII tomonidan o‘limga hukm qilingan).

@kundaleaks

#itsinteresting

Nega Bermud orollari bayrog‘ida baxtsiz hodisa tasvrilangan?

Ko‘pchilik dengiz orti mamlakatlari bayroqlarida asosan ko‘k rangni ko‘rishimiz mumkin. Lekin Bermud orollari bayrog‘i qizil rangli ingliz savdo bayrog‘ini o‘z ichiga olgan. Sher ko‘tarib turgan qalqonda 1609-yilda Bermud qirg‘oqlarida halokatga uchragan Virjiniya kompaniyasiga tegishli "Sea Ventrue" fregatini ko‘rishimiz mumkin.
Kemaning barcha passajirlari omon qolishgan va Bermud orollarida yashab qolishgan.
Demak, qulayotgan kemaning passajirlari bu ilk Bermud orollari aholisi.

@kundaleaks

#person

Sonya Oruell (Sonya Meri Braunell, 1918-1980) - mashhur yozuvchi Jorj Oruellning ikkinchi xotini.
Sonya Oruell Britaniya Tashqi ishlar vazirligining propaganda bo‘limida ishlagan. Aynan uning sa'y-harakatlari bilan Oruellning "1984" va "Molxona" asarlari dunyoga mashhur bo'lgan.
Jorj Oruell vafotidan so‘ng, Sonya "Molxona" asarini ekranizatsiya qilish huquqini sotgan. Natijada "Molxona" Buyuk Britaniyada suratga olingan ilk animatsion film bo'lgan.
Sonya "1984" asaridagi Juliya uchun model bo'lgan deb hisoblanadi.

@kundaleaks

Javob : Kapalak effekti

@kundaleaks

#question

"Sevgi, o'lim, robotlar" serialining bir qismida alternativ tarix haqida gap ketadi. Masalan, agar Gitler hukumat tepasiga kelmasdan o'lib ketganida voqealar qanday rivojlanishi bir qancha variantlarda ko'rsatiladi.
Ushbu seriyada Gitler har safar deyarli bir xil vaqtda har xil o'lim bilan vafot etadi lekin yakunda Oyga birinchi bo'lib chiqadigan odam o'zgarib turadi. Serialning ushbu qismi Unga bag'ishlangan. Uni 2 so'zda ayting.

@kundaleaks

#terms

McJob

McJob (Makjob) - kam haq to'lanadigan, ko‘p malaka talab qilmaydigan va faoliyat davomida "yuqoriga ko‘tarilishga" imkon bermaydigan ishni anglatuvchi neologizm.
Ushbu termin ilk marta 1986-yilda sotsiolog Amitay Etsioni maqolasida uchraydi. Lekin 1992-yilda Duglas Kouplendning "X avlod" romanidan so‘ng termin mashhur bo‘lib ketadi. McJob 2003-yilda Merriam-Webster universiteti lug‘atiga kiritilgach, McDonald's tomonidan e'tiroz bildiriladi va lug'atdan ushbu so'zni olib tashlash bo‘yicha petitsiya yig‘ishni boshlaydi. McDonald's hatto petitsiyani imzolash uchun xodimlarini majburlash holatlari ham kuzatilgan. Lekin aksariyat xodimlar lug‘atdagi terminga berilgan izoh haqiqatga mos kelishini aytib, petitsiyani imzolashdan bosh tortgan.
Shundan so‘ng McDonald's bu termin uning 12 million xodimlarini haqoratlayotganini aytib, Merriam-Websterni sudga berish bilan tahdid qilgan. Termin universitet saytidan o‘chiriladi lekin biroz muddatdan so‘ng yana qaytarilgan.

@kundaleaks

#terms

Garguyl

Garguyl (yoki Gargulya) - gotik arxitekturada tomdan yoki bino ichidan keladigan suvni chiqarib tashlash uchun afsonaviy mavjudotlar ko'rinishida yasalgan tarnov.
Garguyl asosan O'rta asrlarda G'arbiy Yevropa arxitekturasida paydo bo‘lgan. Garguyl devorga perpendkulyar tarzda, iblisona ko‘rinishdagi mavjudotlar qiyofasida yasalgan.
Termin lotincha "gargle" (chaymoq, chayqamoq) fe'lidan kelib chiqqan.

@kundaleaks

#didyouknow

Lochinlar uchun maxsus pasport

Birlashgan Arab Amirliklari lochinlar uchun pasport joriy qilgan. Lochinlar BAA da alohida qadrlanadi.
Ba'zi lochinlarning narxlari 20 000 dollargacha yetishi mumkin. Lochinlar kontrabandasini oldini olish uchun BAA 2002-yildan har bir lochin uchun alohida pasport joriy qilgan.
Pasport narxi 177 dollar atrofida, 3 yilga mo'ljallangan. Bundan tashqari, pasport ID raqam ham mavjud bo'lib, lochinning oyog'idagi halqadagi raqamga mos keladi.
Bu tartib qushlarning o'z egalari bilan aeroportlarda qonuniy harakat qilishiga imkon beradi.

@kundaleaks

Javob: Ameliya Erxart
1939-yilgacha u xotini bilan ajrasha olmagan. Sababi, xotini bedarak yo`qolgandi va u bilan nikoh bekor bo`lishi uchun uni vafot etgan deb topishlarini kutishga majbur bo`ladi.

@kundaleaks

#question

Jorj Palmer Putnam AQShlik noshir, yozuvchi hamda tadqiqotchi bo`lgan. Ammo u mashxur bo`lmagan. Uning mashxurlikka erishishi turmush o`rtog`i bilan bog`liq edi. U 1931-yilda uylangan. 1939-yil 21-mayda esa 2 yil davomida xotini bilan yashamagan Janob Putnam 2-marta Jan Mari Jeyms ismli ayolga uylanishga muvaffaq bo`ladi.
Uning 1-xotinining kim ekanini ayting.

@kundaleaks

#terms

Ko‘k banan

Ko‘k banan (fr. Banane bleue) - Yevropaning iqtisodiy jihatdan rivojlangan hududini anglatuvchi hazil termin. 1989-yilda fransuz geografi Roje Bryune tomonidan taklif qilingan.
Yevropani aktiv va passiv mintaqalarga ajratar ekan, Bryune, rivojlangan hududni "Boom banana" (gullab-yashnayotgan banan) deb ataydi. Lekin noto‘g‘ri talaffuz qilinganligi uchun banan "ko‘k" bo‘lib qolgan. Bundan tashqari ko‘k rang Yevropa ittifoqi bayrog‘iga ishora.
Moviy bananning shimoliy nuqtasi Manchester va Birmingemda joylashgan. Tugash nuqtasi Italiyaning shimoli-g‘arbiy qismiga, Turin, Milan va Genuya shaharlariga o‘tadi.
Bundan tashqari "Oltin banan" termini ham mavjud bo‘lib, bunda "Ko‘k banan" Genuyadan davom ettirilib, O'rta Yer dengizi qirg'oqlari bo'ylab (Nitstsa, Marsel, Monpelye, Barselona) Valensiyada tugaydi.

@kundaleaks

#itsinteresting

Mashhur rassom Arxip Kuinji 1880-yilda "Dneprdagi oydin tun" kartinasini chizadi.
Kartina yakka holda, nimyorug' xonada namoyish qilingan. Tomoshaga kelganlar kartina orqa tomondan maxsus yoritgichlar bilan yoritilyapti, deb o'ylashgan.
Aslida esa, chizish texnikasi va maxsus bo'yoqlar yordamida shunday effektga erishilgan. Arxip Kuinji kimyogar Mendeleevning yaqin do'sti bo'lgan. Balki maxsus bo'yoqlar ishlatilishida Dmitriy Ivanovichning hissasi bo'lgan, bo'lishi mumkin.

@kundaleaks

Javob : Bir o‘pichning

Bolakay anhor bo‘yida aylanib yurgan paytda dadasi begona ayolni o‘pganini ko‘rib qoladi. Buni karate bo‘yicha chempion onasiga aytmaslik evaziga ushbu narsalarni undirib oladi.

Said Ahmad. “Bir o`pichning bahosi”

@kundaleaks