📚𝐊𝐨𝐛𝐜𝐢𝐀𝐪𝐨𝐨𝐧𝐭𝐚𝐚𝐝𝐚 𝐂𝐡𝐚𝐧𝐧𝐞𝐥📚

۩𝐒𝐢𝐝𝐞𝐞𝐧 𝐮 𝐟𝐚𝐡𝐚𝐧𝐚𝐚 𝐪𝐮𝐫'𝐚𝐚𝐧𝐤𝐚۩



1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 91𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 92𝐚𝐚d

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 93𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 94𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 95𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 96𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 97𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 98𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 99𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 100𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 101𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 102𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 103𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 104𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 105𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 106𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 107𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 108𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 109𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 110𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 111𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 112𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 113𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 114𝐚𝐚𝐝


۩𝐒𝐢𝐝𝐞𝐞𝐧 𝐮 𝐟𝐚𝐡𝐚𝐧𝐚𝐚 𝐪𝐮𝐫'𝐚𝐚𝐧𝐤𝐚۩

۩𝐒𝐢𝐝𝐞𝐞𝐧 𝐮 𝐟𝐚𝐡𝐚𝐧𝐚𝐚 𝐪𝐮𝐫'𝐚𝐚𝐧𝐤𝐚۩


1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐭𝐮 1𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 2𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 3𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 4𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 5𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 6𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 7𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 8𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 9𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 10𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 11𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 12𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 13𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 14𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 15𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 16𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 17𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 18𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 19𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 20𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 21𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 22𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 23𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 24𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 25𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 26𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 27𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 28𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 29𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 30𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 31𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 32𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 33𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 34𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 35𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 36𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 37𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 38𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 39𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 40𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 41𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 42𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 43𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 44𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 45𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 46𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 47𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 48𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 49𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 50𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 51𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 52𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 53𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 54𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 55𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 56𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 57𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 58𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 59𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 60𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 61𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 62𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 63𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 64𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 65𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 66𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 67𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 68𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 69𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 70𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 71𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 72𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 73𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 74𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 75𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 76𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 77𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 78𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 79𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 80𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 81𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 82𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 83𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 84𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 85𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 86𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 87𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 88𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 89𝐚𝐚𝐝

1️⃣𝐒𝐮𝐮𝐫𝐚𝐝𝐚 90𝐚𝐚𝐝

𝐀𝐅𝐖𝐀𝐀𝐍𝐓𝐀 𝐃𝐇𝐀𝐐𝐀𝐍𝐊𝐀

Afwaan:waa wixii aqoon ah ee afka lagu wariyo ama aqoonta kale ee la iskaga reebo farsamo ahaan ee facba facii ka horeeyay ka reebo aabbo iyo hooyaba
Marka cilmiga dhaqanka laga hadlaayo ee. Lagu hadlaayo afka dhaqanka waxa loo qaybiyaa labo qaybood

𝐗𝐀𝐑𝐄𝐄𝐃. Waa wixii ALLE soo dejiyey ee cilmi diineed ah oo ALLE dadka ugu deeqay (ALLE-KEEN)


𝐁𝐈𝐑𝐐𝐎𝐃 wixii uu aadamuhu kala soo dhex baxay wixii ALLE soo dajiyey iyo wixii uu isagu dadaal ku helay (Aadmi-keen) odayadu waxay cilmigaas u yaqaaniin Afwaan oo u kala baxa labo nuuc.


Madax-maal: waa aqoonta lagu garan karo madaxa iyo caqliga ee aan la taaban karin

Muuq-maal: waa aqoonta isha iyo maankuba arkaan ee adinkana lagu taabto
Laba nooc bay u qaybiyaan


Go'aan: waa hadalka qodobka leh ee wax lagu dhaqo ee iilka iyo ifkaba loo aayo

Golomis: waa aqoonta koobta fiicni iyo xumaanba
Markaa odayadii saddex bay soo qaataan kala ah

Xeer
Sharci
Xaq

Qiso ayay soo qaataan oo tidhaahda markay Aadan iyo Xaawo gafeen
ALLE wuxuu u yeedhay Saddexdaas,wuxuuna ku yidhi labadan ruux xukuma

1--xeer: wuxuu yidhi "way qaldameen ee hala xidho,meel qol ah hala gesho oo ha lagu dabro

2--sharci: wuxuu yidhi, "ALLIHII abuurayayay ku qaldameen ee qoorta halaga gooyo"

3--Xaq: wuxuu yidhi "ALLOW adaa abuuray oo waxba ma garanayaan ee iska daa.geedka ay cuneen adaa abuuray hadaad doonaysid in aynan cunin waad ka dheerayn lahayd ee masaakiinta iska daa"
Kolkaas buu ALLE sddexdii u jawaabay oo uu ku yidhi ,
"Xaqow cidhif u joogso,Aadan iyo xaawa na waxaan geyn jeel .xeer iyo sharci na waan raacin oo labadan ruux iyo wixii ka farcama xeer iyo sharci ha kala hagaan
Marka go'aanku waa wixii xeer iyo sharci quseeya ee qoddob leh
Guddi iyo arrin dhab ahna ka soo fula
Golomiska markay ka hadlayaan waxay u kala saaraan.tix.tayo.murti iyo

:•Tix: waa hadalka qoddobka leh ee u mudan wixii golomis ah

:• Tayo:waa sheeko ,halxidhaale,af laylis iyo curis

:• murti:waa odhaah iyo maahmaah

:•madadaallo: waa hadalka lagu maararoobo

Sidaan kor ku soo sheegnay muuq-maal kolka laga hadlayo waxa loo qaybiyaa wixii aqoon ah ee intaan kor ku soo sheegnay ka soo hadhay
Waa cilmiga u mudan wixii birqod ah waxana ka mida:-

1-Aqoon cirka gashay
2-Aqoon dhulka gashay
3-Aqoon adhigu cunay
4-Aqoon geedka gashay
5-Aqoon uunka gashay

𝐂𝐈𝐌𝐈𝐋𝐀𝐃𝐀 𝐃𝐇𝐔𝐋𝐊𝐀 𝐒𝐎𝐎𝐌𝐀𝐀𝐋𝐈𝐃𝐀

Dhulka Soomaalida marka laga hadlaayo, cimiladiisa waxa loo qaybiyaa toddobo qaybood, gobol kaste ba, midka kale wax buu kaga duwanaan karaa cimilo ahaan, waxaad moodaa, in loo qaybiyay 28 kii anbo ee dayaxa oo mid kiba cimilo gooni ah iska leeyahay, gobol ilaa gobol kale, kuwaas oo ku sa- laysan, bilaha, xilliyada sannadka, godadka, meerayaasha iyo dhammaan waxyaabaha cirka laga arko, guud ahaan waxa dhici karta in ay wax wada wadagaan. in kaste oo ay degma kastaba leedahay adeegsi u gaar ah ama hab ya iyadu isla taqaan ama ay kaga duwan tahay mida dariskeeda ah.Sidaas awgeed xiddigiyaashii hore ee Soomaaliyeed waxay dhulka Soomaalida u gaybiyeen toddobo gobol, waxay na ka dhaqaaqeen cimilada iyo
abuurka deegaanka dad iyo duunyoba, aqoontan waxaa loogu noqdaa ku xeel- dheerayaasha, cilmiga meeraha, soodinta dhulkaasna waxay ka dhaqaqeen,mesha ay iyagu kolkaas u arkaayeen, in ay badhtan u tahay dhulka Soomaalida, waxay ka dhigeen sidan hoos ku cad:

1-𝐐𝐚𝐫𝐝𝐡𝐨-𝐰𝐚𝐚 𝐦𝐚𝐠𝐚𝐚𝐥𝐚𝐝𝐚 𝐛𝐚𝐝𝐡𝐭𝐚𝐧𝐤𝐚 𝐨𝐨 𝐤𝐮 𝐭𝐚𝐚𝐥.𝐦𝐚𝐣𝐞𝐞𝐫𝐭𝐞𝐞𝐧𝐢𝐲𝐚 𝐝𝐞𝐠𝐦𝐚𝐝𝐚𝐚𝐬𝐢 𝐰𝐚𝐱𝐚𝐲 𝐤𝐚.𝐛𝐢𝐥𝐚𝐚𝐛𝐚𝐧𝐭𝐚𝐚 𝐗𝐚𝐫𝐬𝐡𝐨 .𝐦𝐚𝐚𝐤𝐡𝐢𝐫.𝐢𝐥𝐚𝐚 𝐡𝐚𝐝𝐚𝐟𝐭𝐢𝐦𝐨 𝐠𝐚𝐫𝐨𝐨𝐰𝐞 𝐠𝐚𝐚𝐥𝐤𝐚𝐜𝐲𝐨 𝐤𝐮 𝐝𝐡𝐚𝐦𝐞𝐞 𝐱𝐞𝐞𝐛𝐭𝐚 𝐡𝐨𝐛𝐲𝐨 𝐨𝐨 𝐤𝐮 𝐭𝐚𝐚𝐥.𝐛𝐞𝐝𝐰𝐚𝐲𝐧𝐭𝐚 𝐡𝐢𝐧𝐝𝐢𝐲𝐚

2-𝐁𝐮𝐫𝐜𝐨 𝐚𝐲𝐚𝐚 𝐛𝐚𝐝𝐡𝐭𝐚𝐧.𝐮 𝐚𝐡 𝐨𝐨 𝐚𝐲 𝐤𝐚.𝐛𝐢𝐥𝐚𝐚𝐛𝐚𝐧𝐭𝐚𝐚 𝐰𝐚𝐚𝐧𝐚 𝐥𝐚𝐞𝐲𝐧𝐤𝐚 𝐤𝐮 𝐱𝐢𝐝𝐡𝐚𝐧 𝐛𝐞𝐫𝐛𝐞𝐫𝐚 𝐢𝐥𝐚𝐚 𝐨𝐨𝐝𝐰𝐞𝐲𝐧𝐞 𝐀𝐰𝐚𝐚𝐫𝐞 𝐖𝐚𝐫𝐝𝐡𝐞𝐞𝐫 𝐢𝐥𝐚𝐚 𝐆𝐚𝐚𝐥𝐤𝐚𝐜𝐲𝐨 𝐥𝐚𝐠𝐚 𝐠𝐚𝐚𝐝𝐡𝐨

3-𝐉𝐢𝐠𝐣𝐢𝐠𝐚 𝐚𝐲𝐚𝐚 𝐛𝐚𝐝𝐡𝐭𝐚𝐧.𝐮 𝐚𝐡 𝐰𝐚𝐱𝐚𝐧𝐚.𝐤𝐚 𝐦𝐢𝐝𝐚 𝐁𝐮𝐥𝐚𝐱𝐚𝐚𝐫 𝐃𝐡𝐚𝐠𝐚𝐱-𝐛𝐮𝐮𝐫 𝐅𝐢𝐢𝐪 𝐛𝐢𝐲𝐨.𝐝𝐡𝐚𝐜𝐚 𝐒𝐡𝐚𝐛𝐞𝐞𝐥𝐞.𝐢𝐥𝐚𝐚 𝐥𝐚𝐠𝐚 𝐠𝐚𝐚𝐝𝐡𝐚𝐲𝐨 𝐑𝐚𝐛𝐚𝐚𝐬 𝐂𝐞𝐞𝐥 𝐅𝐨𝐨𝐟𝐞 𝐝𝐡𝐮𝐥𝐤𝐚 𝐠𝐚𝐥𝐛𝐞𝐞𝐝𝐤𝐚 𝐨𝐨 𝐝𝐡𝐚𝐧 𝐉𝐚𝐛𝐮𝐮𝐭𝐢 𝐢𝐥𝐚𝐚 𝐇𝐚𝐰𝐚𝐚𝐬𝐚 𝐥𝐚𝐠𝐚 𝐠𝐚𝐚𝐝𝐡𝐚𝐲𝐨

4-𝐖𝐚𝐫𝐝𝐡𝐞𝐞𝐫, 𝐛𝐚𝐚 𝐛𝐚𝐝𝐡𝐭𝐚𝐧.𝐮 𝐚𝐡 𝐰𝐚𝐱𝐚𝐧𝐚 𝐤𝐚𝐦𝐢𝐝𝐚 𝐎𝐨𝐝𝐰𝐞𝐲𝐧𝐞 𝐢𝐥𝐚𝐚 𝐝𝐡𝐮𝐥𝐤𝐚 𝐱𝐨𝐨𝐥𝐨 𝐤𝐮 𝐝𝐡𝐚𝐪𝐦𝐚𝐚𝐧 𝐞𝐞 𝐤𝐮 𝐲𝐚𝐚𝐥𝐚 𝐒𝐡𝐚𝐛𝐞𝐞𝐥𝐞

5-𝐁𝐚𝐧𝐚𝐚𝐝𝐢𝐫- 𝐛𝐚𝐚 𝐛𝐚𝐝𝐡𝐭𝐚𝐧.𝐮 𝐚𝐡.𝐰𝐚𝐱𝐚𝐧𝐚 𝐤𝐚𝐦𝐢𝐝𝐚 𝐪𝐚𝐲𝐛𝐭𝐚 𝐠𝐚𝐥𝐛𝐞𝐞𝐝 𝐞𝐞 𝐦𝐮𝐝𝐮𝐠 𝐢𝐥𝐚𝐚 𝐠𝐨𝐛𝐨𝐥𝐤𝐚 𝐇𝐢𝐢𝐫𝐚𝐚𝐧

6-𝐁𝐚𝐲𝐝𝐡𝐚𝐛𝐨 𝐚𝐲𝐚𝐚 𝐛𝐚𝐝𝐡𝐭𝐚𝐧 𝐮 𝐚𝐡 𝐰𝐚𝐚 𝐢𝐧𝐭𝐚 𝐮 𝐝𝐡𝐚𝐱𝐚𝐲𝐬𝐚 𝐥𝐚𝐛𝐚𝐝𝐚 𝐰𝐚𝐥𝐢 𝐉𝐮𝐛𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐒𝐡𝐚𝐛𝐞𝐞𝐥𝐞

7-𝐖𝐚𝐣𝐞𝐞𝐫 𝐛𝐚𝐚 𝐛𝐚𝐝𝐡𝐭𝐚𝐧.𝐮 𝐚𝐡 𝐰𝐚𝐚𝐧𝐚 𝐢𝐥𝐥𝐚𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐠𝐨𝐛𝐨𝐥𝐤𝐚 𝐰𝐚𝐪𝐨𝐨𝐲𝐢 𝐛𝐚𝐫𝐢 𝐞𝐞 𝐤𝐢𝐢𝐧𝐢𝐲𝐚 𝐝𝐡𝐮𝐥𝐤𝐚𝐚 𝐨𝐨.𝐤𝐨𝐨𝐛𝐬𝐚𝐧𝐚𝐚𝐲𝐚 𝐱𝐨𝐨𝐥𝐚-𝐝𝐚𝐚𝐪𝐞𝐞𝐧𝐤𝐚  𝐠𝐚𝐥𝐛𝐞𝐞𝐝𝐤𝐚 𝐰𝐚𝐛𝐢𝐠𝐚 𝐆𝐚𝐧𝐚𝐚𝐧𝐞 
𝐝𝐡𝐚𝐦𝐚𝐚𝐧 𝐝𝐡𝐮𝐥𝐤𝐚𝐚 𝐚𝐚𝐧.𝐬𝐨𝐨 𝐬𝐡𝐞𝐞𝐠𝐧𝐚𝐲 𝐰𝐚𝐱𝐚𝐲 𝐥𝐞𝐞𝐲𝐢𝐡𝐢𝐢𝐧 𝐞𝐫𝐚𝐲𝐨 𝐮 𝐠𝐚𝐚𝐫 𝐚𝐡 𝐨𝐨 𝐚𝐲 𝐚𝐝𝐞𝐞𝐠𝐬𝐚𝐝𝐚𝐚𝐧 𝐤𝐮𝐰𝐚𝐚 𝐨𝐨 𝐤𝐮 𝐬𝐚𝐚𝐛𝐬𝐚𝐧𝐤𝐚 𝐬𝐚𝐚𝐝𝐚𝐚𝐥𝐢𝐧𝐭𝐚.𝐗𝐢𝐝𝐝𝐢𝐠𝐚𝐡𝐚 𝐢𝐲𝐨 𝐀𝐪𝐨𝐨𝐧.𝐢𝐬𝐤𝐮 𝐝𝐡𝐨𝐰 𝐝𝐡𝐨𝐰 𝐢𝐧𝐤𝐚𝐬𝐭𝐨𝐨 𝐜𝐢𝐥𝐦𝐢 𝐚𝐡𝐚𝐚𝐧.𝐢𝐲𝐨 𝐤𝐮 𝐝𝐡𝐚𝐪𝐚𝐧 𝐚𝐡𝐚𝐚𝐧.𝐤𝐮 𝐤𝐚𝐥𝐚.𝐛𝐚𝐝𝐚𝐧𝐲𝐢𝐡𝐢𝐢𝐧


𝐋𝐚𝐬𝐨𝐜𝐨 𝐐𝐚𝐲𝐛𝐚𝐡𝐚 𝐃𝐚𝐧𝐛𝐞 𝐈𝐧𝐬𝐡𝐚 𝐚𝐥𝐚𝐡

Cilmiga xiddigiska ama astronomy sideed u aragtaan in aynu ka hadalno ama wax ka iftiimino ⁉️

DHUUX AFKAAGA

Ma taqaan ereyga “Tal” ?

“Tal” waa erey had iyo jeer erey kale ku lammaan. Ereyada uu ku lifaaqanyahay waxa ka mid ah : tallaabo, tallaabso, tallaab, talleeji, talantaal…

“Tallaabo” waa inta la kala geeyo labada lugood marka la socdo oo waaka la yidhaahdo “tallaabo dheeraa !” ama “tallaabo gaabanaa !”. Ereyga “tallaabso” wuxuu farayaa in la sameeyo tallaabo, falka “tallaab” na wuxuu amrayaa in dhinaca kale looga gudbo meel, sida dix, doox, soohdin, taas oo la moodo in la leeyahay “ka tallaabso” meesha markaa la sheegayo.

Haddaba, saddexda ereyba, nuxur ahaan, waxay caddeynayaan fogaan isku laab ah, fogaantana waxa sheegi waa lifaaqa “tal”.

Ereyga “talleeji” waxa la adeegsadaa, caadi ahaan , marka la rabo carruurta laboodku in ayna kaadida isku duulduulinin kolkay kaadshayaan. Mararka qaarkood waxa la maqlaa waalid ilmahiisa ku leh “iska talleeji kaadida”, taas oo ka dhigan “hor iskaga tuuryee kaadida”. Haddaba “tal” ma inta ay kaadidu gaadhi kartaa ? Jawaabtu waa haa.

“Talantaal” waa erey, luqad ahaan, qeexa waxyaabaha loo dhigo isweyweydaar oo fogaanta u kala dhexdhexaysi ay isku mid tahay, waxaana ka dhexdhasha waddo sigsaagan oo sawaabisa qaabka sumaddan “Z”

Guud ahaan, “tal” waa lifaaq tilmaama fogaanta u dhexaysa labo wax ama labo meelood. Ereyga “tal” oo loo qoro “tel” ama “tele” waa lifaaq ay afafka reer Yurub qaarkood ka soo ergaysteen afka Giriigta, lifaaqaas oo Afka Giriigta ku ah “fogaansho”. Ereyada Ingiriiska ama Faransiiska ee “tele” ku lifaaqan tahay waxa ka mid ah : telescope (talaskoob) iyo telephone (talafoon). Telescope waa qalabka lagu fiiriyo walxaha samada oo fogaanta soo kooba ama soo dhoweeya. Telephone waa qalabka hadalka ama codadka loogu tebiyo meelo fogfog.

Haddaba, ereyga “tal” amaba “tel”, assal ahaan ma Afsoomaaligaa leh mise Afka Giriigta ? Kee baa ka kale ka soo ergaystay ?

Soomaalida iyo Giriigtu weligood dhaqan ahaan is ma ayna dhexgalin inta taariikh ahaan la ogyahay. Sidaa awgeed, ereyo ma kala qaadan karaan. Waxaan odhan karnaa oo hubaal ah in lifaaqani uu ka dhexeeyo labada afba. Waayo, afafka kala duduwan ee ay ilmaadanku ku hadlaan waxa ay issir ku wada leeyihiin oo ay ka soo farcameen afkii Xaawo iyo Adan ay ku hadli jireen. Afafkuna ilhaam Ilaahay bay ku abuurmaan oo dadku wax xagga Eebbe aan ka jirin ma samayni karaan. Tusaalo ahaan, ereyga “telephone” (talafoon) dadkaa dhaliyay oo ka unkay labada cod ee (tel) iyo (phone) oo ku jira afdhaqmeedka Giriigta, inta la hubo.

Xasan Cali Buraale

Gebi gebi ka dheer
Guri guri ku dumay
Gacan gacan sugtiyo

Gef gef lagu sexiyo
Godob godob dhashiyo
Talo wada guran

Gacal kala lumiyo
Geed geed ka baxay
Gudin gudin ku taal

Gadowyo isku maran

Geel geel lajira
Guux guux kubaxay
Guluf guluf utagay

Gig iyo gig is bedelay
Gar iyo gar is hirdiyo
Galin galin kadaran

Gobol gobol ka go ay
Gole gole u duday
Garab garab ka tagay

Geed labada dhinac
Qofba gees hadhsaday

Biyo gal iyo wabi
goor laysku daray
lama kala gartoo
kalamana gurmaan

Guntimaha habeen
Qof helaa gartee

In gediba lafuro
Goor aan fogayn

Hadaan laysla garan

Dadku kala go iyo
Gabadh rag isku dila
Waxba kama galine
Guur bay rabtaa
waanay heli gayaan

Geesiyoow murtiu
Garashay rabtaa
Somaalaay murtidu
garashay rabtaa

Somalaay gayigu!
Gurmad bur rabaa


Cabdala Yuusuf hanuuniye


https://t.me/KobciAqoontaada3

❀𝐒𝐨𝐦𝐚𝐥𝐢 𝐩𝐫𝐨𝐦𝐨𝐭𝐢𝐨𝐧❀
🌙💠𝗗𝗜𝗜𝗡𝗜 ☪️💠🌙
➽ @Al_xakiim
➽ @Quruxdaislaamka
➽ @Hidaayatu_Rabi
➽ @hogaan_Dumar
➽ @Dhaqan_wanaag
➽ @TAMARSIINTARUUXDA
➽ @Diinteenna_Macaan
⟣⃟⸻⚀♦️
✨𝗗𝗛𝗜𝗜𝗥𝗜𝗚𝗜𝗟𝗜𝗡 & 𝗫𝗜𝗚𝗠𝗔𝗗𝗢
➽ @XikmadoSom
➽ @Dhiiragaliye
➽ @AishaAhmed99
➽ @QalbiDhaye143
➽ @kalimakariim
➽ @xaqiiqadanolosha
➽ @Albaanichannel252
➽ @Ruuxda
➽ @dareenbulsho
⟣⃟⸻⚀♦️
🦋𝗝𝗔𝗖𝗔𝗬𝗟𝗞𝗔 & 𝗢𝗥𝗔𝗔𝗛𝗬𝗢
➽ @Dareen_side
➽ @Hasancaashaq
➽ @Mohametahmed
➽ @Noqoxiddig
➽ @DunnidaSuugaanta
➽ @qalbiyadeena
⟣⃟⸻⚀♦️
📚𝗔𝗤𝗢𝗢𝗡 & 𝗙𝗔𝗦𝗔𝗔𝗟𝗢
➽ @maanhage
➽ @farsamada
➽ @KobciAqoontaada2
➽ @guuleyso11
⟣⃟⸻⚀♦️
📖𝗕𝗨𝗨𝗚𝗔𝗔𝗚 & 𝗠𝗔𝗞𝗧𝗔𝗕𝗔𝗗
➽ @somalibooks
➽ @Somalilibrary
➽ @kobciyebooks
⟣⃟⸻⚀♦️
https://t.me/Somalienglish3

BAAQ NABADEED

1 Team somali Telegramers waxa ay baaq nabadeed usoo jeedinayan umada soomaliyeed gaar ahaan deeganada maalmihii ugu dambeyay ay kaa socdeen dagaalo beeledyo macno la'aan oo la isku dilayo wax aan macno lahayn, dagaaladan sidan ah islaam ahaan uu alle naga xarantimeyay isagoo kitaabkiisa Qur aanka ku yiri :

وَمَن يَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُۥ جَهَنَّمُ خَٰلِدًا فِيهَا وَغَضِبَ ٱللَّهُ عَلَيْهِ وَلَعَنَهُۥ وَأَعَدَّ لَهُۥ عَذَابًا عَظِيمًا

"Qofkii qof mumin ah dila si ula kac ahne u dila abaalkisa waa jahanamo wuu ku waaraya oo ilaah baa u caroonaya ilaahey baa lacnadaya waxana loo diyaarinaya cadaab weyn"


Iyadoo aynu rumeesanahay ayaadas oo aynu sheeganeeno dad muslimiin ah hadane aynu isku dilno rer hibil waa wax ayaan daro ah

"Dagaal wiil kuma dhasho ee waa uu ku dhinta"

Dhalinyarada somaliyeed waxaan ugu baaqeyna in ay ka baqsadan hurinta iyo ka qeeb qadasha dagaladas socda taas badalkeeda ay ka qeeb noqdan sidey nabad ugu soo dabaali lahaayen dagalas socda

"Nabad ayaa naas la nuuga leh"

Ugu danbeyn waxaan alle ka baryeyna in uu walalahas somaliyeed qalbiyadooda isu dubo dagaladas socdane ay halkaas ku joogsadan insha'allah

DIINTA ISLAAMKA IYO SIDA AY U TAAGEERTO DALABKA NOLOSHA DUNIDA.

Islaamka kolkii uu Insaanka u yimid waxa ugu horeeya ee uu bari taaray waxaa ka mid ahaa Kaabayaasha Nolosha iyo in dadkaba loo abuuray in ay Adduunyada Masuul ka noqdaan oo ay iska dhiciyaan lana daalaa dhacaan sidii ay ugu noolaan lahaayeen ogana raadsan lahaayeen Nolol u qalanta iyo Nimco ay ku naalloodaan.

Fahamyada Khaldamay waxaa ka mid ah in kololka qaar Dadka Islaamka ah magac Diimeed looga hor istaago in ay Adduunyada ka shaqeeyaan kuna fakaraan Horomarinteeda.
Taasina sax maaha waayo Eebe wuxuu yiri:-

"وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً ۖ ٠٠"
“Bal xus waqti uu Rabigaa Malaa’igta u sheegay in uu Dhulka Khaliif iyo Maamule oga dhigayo Insaanka…”.

Islaamku wuxuu dadka baray in Ilaahay Dunida uga yeelay mid iyaga u dullaysan oo ay Caqligooda iyo Cilmigooda oga jibba keeni karaan oo ay Nolol iyo Arsaaqad ay raalli ka yihiin ka samaysan karaan.

"هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ ۖ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ"
“Eebe waa midka Arlada idiinkaga dhigay mid idiin dulleysan ee inta gees walba kaga socotaan ka doonta oo ka cuna Risqiga Eebe idiin dhigay,ogaadase in ay jirto Nolol Geerida ka dambaysa oo Alle xagii laydinku soo kulmin doono”.

"هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا.."
“Eebe waa midka idiin abuuray oo idin dhaxalsiiyay dhamaan wax kasta oo Dhulka oogasiisa saaran”.

وَسَخَّرَ لَكُم مَّا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مِّنْهُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (13)
“Wuxuu Eebe idiin sakhiray wax kasta oo Samaawaadka iyo xaggaa sare ka muuqda iyo wax kasta oo Dhulka ku sugan dhamaantood,arintaana caddeyn jiraalka Eebe ah ayaa ugu sugan Qoom kasta oo fakaraya oo Caqliga ka shaqaysiinaya”.

"وَالْأَرْضَ وَضَعَهَا لِلْأَنَامِ" (10)
“Eebe Dhulka wuxuu u sameeyay Noolaha”.
-Yacni in ay dagaan oo ku dhaqmaan oo ay ku noolaadaan-

Ma jirto meel kaliya oo uu Islaamku ku hor istaagay Nolosha Aadanaha iyo in Dadku danahooda Adduunka ka shaqaystaan oo ay horomariyaan habsami u socodka Noloshooda.
Kaliya Islaamku wuxuu ka digay in lagu kibro nolosha Dunida oo Dulmi iyo tacaddi lagu sameeyo,oo aysan dadku isa siinin isna wada raacinin Adduunyo ay ka guurayaan oo ay waqti yar uun ku leeyiiin.

"قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ ۚ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ كَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (32)

“Waxaad ku tiraahdaa oo yaa xarrimi kara Quruxda nolosha ee uu Eebe u soo saaray Addoomadiisa iyo in quutaan Arsaaqadda kuwooda ugu wanasgsan,waxaad u sheegtaa in kuwa Eebe rumeeyay ay wax ku leeyihiin oo ay ka manaafacaadsanayaan Dunidan dhow Nolosha Aakhiro iyo nimcadeedana ay iyaga gaar u tahay,sidaas ayaan aayadahayaga ugu kala dhigdhigaynaa qoomkii wax garanaya”.

Islaamku wuxuu dhiiri galiyay Aqoonta iyo Cilmiga oo ah Astaanta Horomarka oo uu sheegay in aysan Jaahil iyo Aqoonyahan kolna sinmeynin.

"قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ ۗ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ (9)
“Waxaad ku tiraahdaa oo miyay siman yihiin kuwa wax garanaya iyo kuwa aan waxba garaneynin,xaqiiqdu waxay tahay waxaa uun waansama oo wax ku qaata waayaha kuwa Caqliga iyo Garashada leh”.

Islaamku wuxuu taban-taabiyay oo uu tirtirsiiyay Kasabka iyo shaqada oo ah bu’da wax soo saarka iyo tanaadnimada.

‎وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَكُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ لِّلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبُوا ۖ وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِّمَّا اكْتَسَبْنَ ۚ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِن فَضْلِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا (32)”
“Ha naawilina waxa aan qaarkiin qaarka kale dheereysiinay,raggu waxa ay leeyihiin wixii ay shaqaystaan,dumarkana waxa ay leeyihiin waxa ay shaqaystaan,oo ilaahay dheeraad waydiista waa mid wax kasta oge”.

Rasuulka scw wuxuu yiri:-
‎"((لأن يأخذ أحدكم حبله فيأتي بحُزمة الحطب على ظهره، فيبيعها فيكفَ الله بها وجهه،خير له من أن يسأل الناس أعطوه أم منعوه))رواه البخاري والحديث صحيح"
“In uu midkiin xarigiisa qaato oo uu xirmo xaabo ah degta u soo rito oo uu iibiyo oo uu Alle kaga deeqo baryada dadka ayaa u dhaanta inuu dadka wax weydiisto ama ha siiyeen ama ha u diideene”.

Ambiyadii Ilaahay Aadanaha u soo diray waxay ahaayeen kuwo Shaqaysta oo aan waliba ka faanin Shaqo kasta oo ay Noloshooda ku dabarayaan.

Rasuulka scw wuxuu yiri:-

"ما بعثَ اللَّهُ نبيًّا إلَّا راعيَ غنَمٍ، قالَ لَهُ أصحابُهُ: وأنتَ يا رسولَ اللَّهِ؟ قالَ: وأَنا كُنتُ أرعاها لأَهْلِ مَكَّةَ بالقَراريط قالَ سُوَيْدٌ: يعني كلَّ شاةٍ بقيراطٍ”أخرجه البخاري (2262)، وابن ماجه (2149) .
“Ilaahay Nabi ma soo dirin,Illaa wuxu ahaa Ari raace,Asxaabtii ayaa tiri:-xitaa adiga ma Ari jire ayaad ahayd?markaa ayuu Rasuulku scw ugu jawaabay haa waxaan ahaa mid Reer Maka Ariga ugu raaca Sunuud yar”.

Rasuulka scw wuxuu kaloo yiri:-

‎"كَانَ دَاوُدُ عليهِ السَّلامُ لا يَأْكُل إِلاَّ مِن عَملِ يَدِهِ" رواه البخاري.
“Nabi Daa,uud cs wuxuu ahaa mid aan cunin wax ka baxsan kasabka gacantiisa”.

Rasuulka scw waxa kale oo uu yiri:-

‎ "كَانَ زَكَرِيَّا عليه السَّلامُ نجَّاراً" رواه مسلم
“Nabi Zakariye cs wuxuu ahaa Farshaxan”.-Alwaaxda ayuu Sariiro,Kuraas,Miisas iyo Agabka Aqalada la dhigto ka Sameyn jiray oo uu iibin jiray.

Rasuulka scw wuxuu mar kale yiri:-

‎ "مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَاماً خَيْراً مِن أَنَ يَأْكُلَ مِن عمَلِ يَدِهِ"رواه البخاري.
“Qofna ma cuno cunto ka khayr badan wixii ay gacmihiisa soo shaqeeyeen”.

Xitaa Haweenka Islaamku kama reebin in ay ka qayb qaataan Kasabka iyo shaqada si ay noloshooda hore ugu dhigaan.

‎وعن جابر رضي الله عنه قال:-طلقت خالتي فأرادت أن تجد نخلها فزجرها رجل أن تخرج فأتت النبي صلى الله عليه وسلم فقال : بلى فجدي نخلك فإنك عسى أن تصدقي أو تفعلي معروفا )
“Saxaabiga jaabir rc wuxuu yiri:-habaryartay baa la furay kolkaasay damacday inay beerteeda ka shaqaysato,nin ayaa damcay inuu u diido markaasay u timid nabiga scw ooy arintaa u sheegtay,kolkaasuu ku yiri nabiga scw:-ka shaqayso beertaada waxaa dhici karta inaad waxa kaa soo gala aad qaarna sadaqaysato qaarna aad si kale wax kuu haboon aad ugu qabsato”.

Isku soo wada duuboo waxaa Muhiim ah in ay cid waliba ogaato in uusan Islaamku kolna uusan dhibaato ku ahayn habsami u socoshada Nolosha dabiiciga ah ee Aadanaha iyo inta ay uunka wada saaran yihiin.
Bal ee uu dhiiri galiyay in insaanka shaqada ay Dunida ka hayaanba ay qayb muhiim ah ka tahay waxyaabihii loo unkay Ee uu Rabbi u diray iyaga.

‎وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَىٰ كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا."
“Dhab ahaantii waan karaameynay bani,adamka,waxaanan ku xambaarnay Berri iyo Badba;waxanan ku irsaaqnay waxyaalaha wan wanaagsan,oo waxanan ka fadli badneysiinay in badan oo ka mid ah wixii aan abuurnay”.

Kaliya Insaanka waxaa laga doonayaa in iyaga oo Adduunyadooda wata aysan Aakhiradooda halmaamin oo ay Rumeeyaan Rabiga isugu qoofalay Nolosha ay haystaan Ogana mahad celiyaan Nimcada nolosha iyo caqliga iyo garaadka uu ku manaystay ee uu kaga duway khalqiga intiisa kale,isla markaana aysan is dulminin dhexdooda oo aysan Dunida ku fasahaadinin Dulmi iyo Dambiyo.

Cabdilahi Maxamad Xusen

Dhamaantiin waad ka warceliseen waydiintan
Dhibta jira kaliya waa xaga qoraalka

Sida ugu fiican in loo qoro waa sidan Gam'i Waayey

Mar mar ma u hilawdaa
Bashar kuu hanweynaa
Oo aad kala hallawdeen?

Hadalkiyo codkiisii
Hirar siday ma keenaan,
Muuqiyo humaaggii
Ma ku sii hor joogaan?

Halkii aad ku kulanteen
Habkii aad u kulanteen
Kashu weli ma haysaa?

Abwaan weedhsame

Waydiinta caawa

Sheeg erayga {Laddi waayey} dhigiisa ama eray la mida⁉️

𝐀𝐝𝐝𝐞𝐞𝐠𝐬𝐨.√ 𝐇𝐚.𝐚𝐝𝐝𝐞𝐞𝐠𝐬𝐚𝐧×

𝐂𝐨𝐥. 𝐂𝐚𝐝𝐨𝐰
𝐀𝐚𝐲𝐚𝐭𝐢𝐢𝐧. 𝐌𝐮𝐬𝐭𝐚𝐪𝐛𝐚𝐥
𝐒𝐨𝐨𝐲𝐚𝐚𝐥. 𝐓𝐚𝐚𝐫𝐢𝐢𝐤𝐡
𝐀𝐦𝐦𝐢𝐧. 𝐖𝐚𝐤𝐡𝐭𝐢
𝐀𝐲𝐚𝐚𝐧. 𝐍𝐚𝐬𝐢𝐢𝐛
𝐑𝐚𝐲𝐧 𝐫𝐚𝐲𝐧 𝐟𝐚𝐫𝐱𝐚𝐝
𝐀𝐝𝐞𝐞𝐠𝐬𝐢. 𝐈𝐬𝐭𝐢𝐜𝐦𝐚𝐚𝐥
𝐇𝐚𝐝𝐡𝐢𝐦𝐨. 𝐐𝐚𝐝𝐨
𝐗𝐢𝐫𝐚𝐚𝐝. 𝐂𝐚𝐬𝐡𝐨
𝐁𝐚𝐫𝐢𝐢𝐝𝐨. 𝐒𝐚𝐥𝐚𝐚𝐧
𝐁𝐚𝐫𝐨𝐨𝐫 𝐝𝐢𝐢𝐪. 𝐓𝐚𝐜𝐬𝐢
𝐃𝐡𝐚𝐠𝐚𝐫. 𝐊𝐡𝐢𝐲𝐚𝐚𝐧𝐨
𝐈𝐬𝐤𝐮 𝐝𝐡𝐚𝐜. 𝐊𝐡𝐢𝐥𝐚𝐚𝐟
𝐤𝐚𝐧𝐬𝐡𝐨. 𝐅𝐮𝐫𝐬𝐚𝐝



𝐥𝐚𝐬𝐨𝐜𝐨 𝐪𝐚𝐲𝐛𝐚𝐡𝐚.𝐤𝐚𝐥𝐞

Waydiintan waad ku mahadsantihiin
Si quman ayaad uga warceliseen ugu horayn waxaan bogaadinayaa xubnaha kala ah

@FARHIO1
@Yudiamond27

Nin iyo labo wiil uu dhalay ayaa doonaya iney webi doon uga gudbaan, doonta ay heystaan waxey kaliya qaadi kartaa culeys dhan 100 kiilo, sidee ayay doonta ku raaci karaan hadii ninka culeyskiisa uu yahay 100 kiilo, halka labada wiil uu midkiiba culeyskiisa yahay 50 killo?


Waydiimahan iyo warcelintooda
Wixii ku saabsan ka hadalkooda
Kobtan noogu soo dir faaladaada

l ꙰ 𝐇𝐀𝐆𝐀𝐑𝐋𝐀𝐀𝐖𝐄 ۞
@Hagarlaawe1

🟣Waydiimo iyo war celin amin dhow⏳

Miyaan sii wadnaa
Haa❤️
Maya 👍

✅Adduunyadu rafaad iyo,
Waa reero quuroo,
Ifka laga raraayoo,
Ruuxna kuma haraayee,

Kuwa raranka naartiyo,
Laga reebay jahannamo,
Ayaa rays degaayee,

Inta raacday nabigee rafiiqiisa noqotee aan rumeysay noqonee ku saliya RASUULKA
sallalaahu caleyhi wasalam


Naf waliba rug iyo guri,
- Raas bay ku leedahoo,
- lil baa laysku ridaayaa,
- Rabbi aan ka yaabnee,

Raasamaalka aakhiro,
Rafaad iyo barwaaquu,
Qofba mid uun ku raagaa,

Inta raacday nabigee rafiiqiisa noqotee aan rumeysay noqonee ku saliya RASUULKA
sallalaahu caleyhi wasalam

- Illaah baa ka raalliyoo,
- Magaciisa raacshoo,
- Rogmashada qiyaamaha,
Rugashada kolkay tahay,


- Raxmad Eebbe siiyiyo,
-Roob iyo daruur buu,
- Noo raadinaayaa,

Inta raacday nabigee rafiiqiisa noqotee aan rumeysay noqonee ku saliya RASUULKA
sallalaahu caleyhi wasalam

📚𝐊𝐨𝐛𝐜𝐢𝐀𝐪𝐨𝐨𝐧𝐭𝐚𝐚𝐝𝐚 𝐂𝐡𝐚𝐧𝐧𝐞𝐥📚 pinned «قال ﷺ: ‏من قال : "لا إله إلا الله، وحده لا شريك لهُ، له الملك وله الحمدُ، وهو على كل شيء قديرٌ" في يوم مائةَ مرةٍ،كانت له عدل عشر رقاب،وكتبت له مائة حسنة،ومُحيت عنه مائة سيئة،وكان في حرز من الشيطان يومه ذلك حتى يمسي، ولم يأت أحد بأفضل مما جاء به إلا رجل عمل…»

قال ﷺ:
‏من قال : "لا إله إلا الله، وحده لا شريك لهُ، له الملك وله الحمدُ، وهو على كل شيء قديرٌ"
في يوم مائةَ مرةٍ،كانت له عدل عشر رقاب،وكتبت له مائة حسنة،ومُحيت عنه مائة سيئة،وكان في حرز من الشيطان يومه ذلك حتى يمسي، ولم يأت أحد بأفضل مما جاء به إلا رجل عمل أكثر من عمله.‌‏

🔖 Xabbaddii Dunida gilgishey.pdf
 ⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂                             
⛓️@KobciAqoontaada3        
⛓️@Aqoon_bot                              
⛓️@KobciAqoontaada2bot               
⛓️@KobciAqoontaada3
⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂⁂

♦️

🔰🔰𝗦𝗼𝗺𝗮𝗹𝗶 𝗖𝗼𝗺𝗺𝘂𝗻𝗶𝘁𝘆 🔰🔰
𝗠𝗮 𝗷𝗲𝗰𝗲𝘀𝗵𝗮𝗵𝗮𝘆 𝗶𝗻𝗮𝗮𝗱 𝗸𝘂 𝗯𝗶𝗶𝗿𝘁𝗼 𝗸𝗮𝗻𝗮𝗮𝗹𝗮𝗱𝗮 𝘂𝗴𝘂 𝗺𝘂𝗱𝗮𝗻 𝘁𝗲𝗹𝗲𝗴𝗿𝗮𝗺 𝗸𝗮 𝗸𝘂𝘄𝗮𝗮𝗮 𝗼𝗼 𝗺𝗮𝗿 𝘄𝗮𝗹𝗯𝗮 𝘂 𝗵𝗲𝗲𝗹𝗮𝗻 𝘀𝗶d𝗶𝗶 𝗮𝘆 𝘂𝘀𝗼𝗼 𝘀𝗮𝗮𝗿𝗶 𝗹𝗮𝗮𝗵𝗮𝗮𝘆𝗲𝗲𝗻 𝗰𝗼𝗻𝘁𝗲𝗻𝘁 𝗶d𝗶𝗻 𝗮𝗻𝗳𝗮𝗰𝗮.

☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️
☠️👇🏿👇🏿👇🏿👇🏿👇🏿👇🏿👇🏿👇🏿👇🏿👇🏿👇🏿 ☠️
☠️👉🏿👇🏾👇🏾👇🏾👇🏾👇🏾👇🏾👇🏾👇🏾👇🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿👉🏾👇🏽👇🏽👇🏽👇🏽👇🏽👇🏽👇🏽👈🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿👉🏾👉🏽👇🏼👇🏼👇🏼👇🏼👇🏼👈🏽👈🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿👉🏾👉🏽👉🏼👇🏻👇🏻👇🏻👈🏼👈🏽👈🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿👉🏾👉🏽👉🏼👉🏻👇👈🏻👈🏼👈🏽👈🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿 👉🏾👉🏽 CLICK HERE 👈🏽👈🏾👈🏿 👈🏿☠️
☠️👉🏿👉🏾👉🏽👉🏼👉🏻 👆👈🏻👈🏼👈🏽👈🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿👉🏾👉🏽👉🏼👆🏻👆🏻👆🏻👈🏼👈🏽👈🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿👉🏾👉🏽👆🏼👆🏼👆🏼👆🏼👆🏼👈🏽👈🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿👉🏾👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽👈🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿👆🏾👆🏾👆🏾👆🏾👆🏾👆🏾👆🏾👆🏾👆🏾👈🏿 ☠️
☠️👉🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👆🏿👈🏿☠️
☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️☠️

🟫🟨🟡JOIN ALL🟩🟥JOIN ME🔵🟦⬜️

Ads 🔺✖️ ka warhay 500,000+ Soomaali oo ku jira Telegram!

Star Tech waa shabakad hormuud u ah Midowga Telegramers-ka Soomaaliyeed oo ka kooban in ka badan 30+ channels oo ay ku xiran yihiin dad ka badan 500,000 oo Soomaali ah.

📢 Tani waa tiro sax ah oo hubo oo la isku halayn karo 100%✅ 

✅ ADDEEGYADA STAR TECH

➡️Xayaysiis digital oo beegsanaya Tirada Dadka somaliyeed ee aad u baahantahay.

➡️  Samaynta, qaabaynta iyo nashqadaynta sawiradda iyo muuqaalada xayeysiiska.

➡️Hal-abuur iyo xirfado ku suurtagelunaya inaad Ganacsigaaga ka dhigto hela macaamiil dhab ah.


Maxaad sugaysaa?

Ku xayaysii ganacsigaaga Star Tech oo hel macaamiil iyo subscribe xadi badan muddo kooban Gudaheed.! 1️⃣ 👍

📞 Nala soo xiriir maanta si aad u bilowdo!

HALKAN TAABO

(إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَيْهِ رَاجِعونَ)

Rabbi naxariistii jano ha ka waraabiyo madaxwaynihii hore Ee somaliland Axmed maxamad maxamuud siilaanyo oo hargaysa ku geeriyooday.
Waxaan ka tacsiyadaynayaa ehelkii, qaraabadii iyo ummada reer somaliland,
Ilaahay waxaan u waydiinayaa inuu janooyinkiisa ka waraabiyo

✨ 𝑺𝒐𝒎𝒂𝒍𝒊 𝑷𝒓𝒐𝒎𝒐𝒕𝒊𝒐𝒏 ✨
━━━━━━━━━━━━━
🕋 𝗗𝗜𝗜𝗡𝗜 🕋
✦ 📖 @Diinteenna_Macaan
❋ 🌟 @Al_xakiim
✽ ✨ @Quruxdaislaamka
❈ 🌼 @Hidaayatu_Rabi
✤ 🌸 @hogaan_Dumar
❅ 🌺 @Dhaqan_wanaag
✎ 💫 @TAMARSIINTARUUXDA
━━━━━━━━━━━━━━━
🏆 𝗗𝗛𝗜𝗜𝗥𝗜𝗚𝗜𝗟𝗜𝗡 & 𝗫𝗜𝗚𝗠𝗔𝗗𝗢 🏆
✰ 💡 @XikmadoSom
✽ 🏅 @Dhiiragaliye
❋ 📚 @AishaAhmed99
✦ 🧠 @QalbiDhaye143
❉ 📘 @kalimakariim
❈ 📝 @xaqiiqadanolosha
✎ 🔥 @Albaanichannel252
✤ 🌟 @Ruuxda
━━━━━━━━━━━━━━━━━━━━
🌷 Jacaylka & Oraahyo 🌸
✦ 💬 @Dareen_side
❋ ❤️ @Hasancaashaq
❉ 💫 @Mohametahmed
❈ 🦋 @Noqoxiddig
✎ 🌟 @FAAIDOCHANEEL
✤ 🎨 @DunnidaSuugaanta
━━━━━━━━━━━━
🎓 AQOON & FASAALO 🎓
✦ 📖 @maanhage
❋ 🛠 @farsamada
✽ 🎓 @KobciAqoontaada2
❉ 🌟 @guuleyso11
━━━━━━━━━━━━
📚 BUUGAAG 📚
✦ 📚 @somalibooks
❋ 🏛 @Somalilibrary
✽ 📘 @kobciyebooks
━━━━━━━━
🌐 JOIN ALL CHANNELS
━━━━━━━━
💫 Ku Sali Nebiga SCW 💫
━━━━━━━━
📲 [Dareen Side]
✅Sponsored by✅
https://t.me/Dareen_side

Gabogabo:🔆✅
Intaas ka Dib: Waxaan qeybtan kusoo Gunaandayaa Maqaalkii aan ugu Magac Daray Sideen u fahamnaa Qur’aanka? Ee aan kusoo gudbinay waxaynu si Dul mar ah uga soo Sheekeynay Suuradaha Qur’aanka oo dhan si ay u sahlanaato inaan Faham Guud ka helno Suuradaha Quraanka iyo Macnaha ay Xambaarsan yihiin.

Qur’aaanka oo aan fahamnaa waa Dariiqa kaliya ee Aduunkan Qalbigeena farxad iyo Daganaan ku dareemi karo, waana dariiqa kaliya ee aan ku hori marki karno kuna Xalin karo Dhibaatooyinka hada taagan, waana dariiqa kaliya ee Noo Sahli kala kara inaan garano Jidka Xaqa ah ee janada lagu Gaaro (Islaamka) iyo Jidadka Baadilka ah ee Naarta dadka u Sababa.

Qur’aankan waa kalimadii Allaah ee aysan jirin Maanta Caalamkan aan ku Nool nahay wax la Barbardhigi karo Xaga Runta iyo Cadaalada uu kaga Hadlay wax walba iyo Meel walba, maxaa yeelay Rabiga kalimadahan Xagiisa ka yimaadeen waa Rabi Cilmi Buuxa u leh wixii horey u Dhacay, waxa hada Dhacaya iyo waxa Dhici Doona iyo waxa aan Dhiciba Karin hadey dhacaan waxa Dhici lahaa

Tusaale ahaan Qur’aankan markuu ka hadlayo Allaah iyo waxa Naftiisa ku Saabsan waxaa uu Maray Manhaj ah in allaah (Cw) Mar walba Tilmaamo Wanaagsan iyo Magacyo wanaagsan kasoo Gudbiyo isla markaana Cadeeyo in aysan jirin Cid kula Mid ah Tilmaamihiisa iyo Magacyadiisa, marna Qur’aanka ma khilaafo Manjahka Noocaas ah oo ma dhici karto in Qur’aanka lagu arko wax Meel ka dhaca ama Tilmaan Xun ka bixiya Allaah,

Dhanka kale hadii aad u Fiirsato Kitaabda ay Heystaan Umadaha aan Muslmiinta aheyn ee ay Muqadas ku Sheegaan Marka ay Allaah ka Hadlayaan Malaha Manhaj sax ah oo loogu soo Hagaago maxaa yeelay waxaad ku arkki kartaa mararka qaar ayagoo Amaanaya Allaah oo Tilmaamo wanaagsan ku sheegaya , isla markaana waxaad ka Heli kartaa Isla Kitaabadaas ayagoo Allaah ku Tilmaamaya wax aan u qalmin oo Xumaan ah.

Tusaale ahaan Yuhuuda Kitaabka ay Maanta u heestaan inuu yahay Toowraadkii Nabi Muuse laga Dhaxlay waxaa ku Qoran inuusan Allaah (Cw) aheyn Insaan Beenna Sheegin oo uusan Allaah aheyn Ina Insaan Shalaaya, laakiin waxaase khilaafsan arintaas isla Toowraadka ku qoran Qoraalo kale oo Tilmaamaya inuu Allaah ka Shalaayay waxyaabo uu Horey u Xukumay,

(ليس الله إنساناً فيكذب، ولا ابن إنسان فيندم) (العدد 23/19)

{Alaah ma aha Insaan oo Been ma Sheego, mana aha Inan Insaan ka Shalaaya wax uu Sameeyay}.

(“ ندمت على أني جعلت شاول ملكاً، لأنه رجع من ورائي، ولم يقم كلامي) (صموئيل (1) 15/10)

{Waxaan ka Shalaayay inaan Shaauul ka Dhigay Boqor, maxa yeelay Dib ayuu u laabtay, hadalkeygana kuma Socon}

Arintan waxey Muujineysaa Kitaabka Yuhuuda Maanta heysato inuu ka Kooban yahay Xaq iyo Baadil sidaa darteed marna ma noqon karo Muqadas, maadama Khilaafkaas ku Qoran ay hubaal tahay in ay aysan ka Imaaan xaga Rabi, laakiin ay Sababta iskhilaafka Abuurtay tahay in faro Dad wax lagu qoray lagu Kordhiyay kitaabkaas waxna laga dhimay

Waxaa kaloo ku Qoran Beybalada Yuhuuda inaan Allaah la arkin, ayadoo hadana ay ku qoran yihiin Qoraalo kale oo Khilaafaya Xaqa kuwaas oo Tilmaamaya in Allaah ay Arkeen qaar badan oo Israa’iiliyiinta ka mid ah, sidaa darteed ayuu Allaah (Cw) ka yiri Kitaabka ay heestaan Ahlu Kitaabka (Yuhuud iyo Nasaarada):

Suurada Aal-Cimraan Aayada 78aad:

{Waxaa ka Mid ah (Yuhuuda ) Koox ku leexisa Carabkooda Kitaabka (Qur’aanka) si aad ugu maleysaan Kitaabka, kana Mid ma aha Kitaabka waxeyna Dhihi Aasaga wuxuu ka ahaaday Eebe Agtiisa, kamana ahaanin eebe Agtiisa waxeyna ku Dhihi Eeebe Been iyagoo Og}.

Nabiga Suuban (Scw) waxaa uu asagana Sheegay xaqiiqda Kitaabda Ahlu-Kitaabka heystaan waxaa uuna yiri:

{‘’Reer Banuu Israa’iil waxey Qorteen Kitaab, weyna raaceen waxeyna ka tageen Toowraadkoodii.’’}

(waxaa wariyay Dhabaraani X/No: 5548, waana X/ No: 2832 ee Silsilada Albaani)

Hadii aan Tusaale kasoo qaato Beybalka Nasaarada, waxaa kaaga Filan marka hore waxaaba Asal u ah kitaabkooda Kan Yuhuuda, marka labaadna Kiritaabka Injiilka (Cahdiga Cusub) waxaa ku qoran iskhilaaf aan Xad laheyn oo aad u Baahsan taasoo keentay in ay qirtaan oo ay xataa qarin kari waayeen, Tusaale ahaan mar Baadaariga la yiraahdo

(القسيس فرنج) uu la Doodayay Sh Axmad (Allaha u Naxariistee) uu Qirto in Beybalkooda iskhilaaf ka Buuxan asagoo Cudur daar u Raadinayana waxaa uu yiri:

{waxaa u sabab ah inaan heynin Taxane soo guurineed Qoraaladeena in ay jireen Dhibaatooyin heystay Masiixiyiinta mudo gaareysa 313 sano}.

Qoraaga leh Kitaabka loo yaqaan (حقيقة الكتاب المقدس) Dr Robert waxaa uu yiri :

{Weligeedba lama Sheegin Kitaab ay ku jiraan iskhilaafsanaan iyo gafaf iyo Badalid ka badan Kitaabka Barakeysan (Cahdiga Cusub)}

waxaa uuna ku sheegay Qoraagaas Xaqiiqda Beybalka:

{in Madaxda Kaniisadaha ay qirsan yihiin inuu Kitaabkooda si ula kaca ah ugu dhacday Doorin,

wuxuuna yiri Qoraagaas:

Hase yeeshee waxa ay Madaxda Kaniisada isku khilaafsan yihiin Cida sameysay Taxriifka iyo Doorinta}.

Waxaa uu weliba DR Robert leeyahay:

{Qofna suura gal uma aha inuu Sheegto waligiis: inuu Allaah yahay kan wada Alifay dhamaan Kitaabkan (Cahdiga Cusub) waxa ku qoran oo uu Alaah u waxyooday Taxriifaadkaas Qoraayaasha}.

Sidoo kalana waxaa uu leeyahay ninka la yiraahdo (كينرايم):

{Culimada Diinka ee Maanta jogtaa waa isku raacsan yihiin hal arin oo ah in Kitaabkii Muqadaska ahaa uu naga soo gaaray kaliya Qeybo aad u yar, taasoo ah tan uusan galin Taxriifka}.

Hadii aan markana u Gudbo Qur’aanka Kariimka ah iyo Manhajka uu maray Marka laga Hadlayo Nabiyada iyo Rususha, waxaa Quraanka Manhaj u ah in Nabiayda oo Dhan Amaan iyo wanaag ka soo Gudbiyo Midkoodna Xumaan iyo Taariikh madow inuusan laheyn inuu noo Sheegay, Marna lagama heli karo Qur’aanka wax Meel ka Dhac ku ah Nabi Nabiyada Alle (Cw) soo diray ka mid ah

Laakiin Hadaad u fiirsato Ahlu Kitaabka iyo Mowqifka ay ka taagan yihiin Nabiyada waxaa sahlanaan karta inaad Oagaato Xaqiiqda Kitaabada Maanta ay Heystaan.

Tusaale ahaan waxaa ku Qoran inuu Nabi Luudh Markii la halaagay Qoomkiisa ka dib Caruur ka Dhalay gabdhihiisa Muslmiinta ahaa ee Cadaabka Qoomkooda laga Badbaadiyay markii ay Aabahood Qamri siiyeen sidaasna uu Caruur uga Dhalay Gabdhihiisii, waxaa kaloo ku Qoran inuu Nabi Yacquub Xaday Duco ku socotay walaalkiis la dhashay, waxaa kaloo ku Qoran in Nabi Haaruun uu Caabuday Dibigii uu sameeyay Saamiri iyo inuu asagaba ahaa kan Dibiga sameeyay, waxaa kaloo ku Qoran in Nabi Suleymaan Sanamo ay laheyd Naag ay ku sheegeen xaaskiisa Caabudi jiray iyo inuu Boqor Saaxir ah ahaa.

Dhanka kalana Xaga Amaanta Nabiyada Labadaan Kitaab waxaa ku qoran xad Gudubyo aad u waa weyn sida in Nabi Ciise Qolo ku Tilmaanto inuu yahay wiil Sharci daro si Xaaran ah Maryama ay ku Dhashay, Qoloda kalana waxey yiraahdeen Nabi Ciise waa Wiil uu Allaah Dhalay.

Hadii aan soo koobo arimahan waxey Daliil u yihiin Kitaabadaas in aysan waxa ku Qoran wada aheyn wax kawada yimid Xaga Rabi maadama ay Iskhilaafsan yihiin oo eed iyo Amaan iska hor Imaanaya kasoo tabiyaan Nabiyada, waxaanan ugu Baaqayaa Ruuxii Faahfaahino u baahan inuu ka helo Xaqiiqda Kitabada Ahlu-Kitaabka inuu Akhiristo kitaabada uu Qoray Sheekha la yiraahdo Munqid As-Saqaar ee loo yaqaan (سلسلة الهدى والنور) ama Inuu aad u Fiirsado Cajaladaha Sh/Axmadka Hindiga ahaa ee uu Doodaha kula Galo Baadariyada ugu waa weyn Caalamka.

Sidaa darteed waxaan leenahay Quraankan waxaa uu kaga Badalan yahay Badlan yahay Kitaabada kale inaanan Marna laga Heli Karin wax is khilaaf ah Dhan kasta marka laga eego, arintana waa daliil ka mid ah daliilada Muujiya Qur’aankan inuu yahay kalimadii Alaah ee Muqadaska aheyd, waayo haduu Qur’aankan ahaan lahaa wax Dad ay Alifeen waxaa laga Heli lahaa iskhilaafyo fara Badan sida kuwa Ahlu Kitaabka oo kale

Marka waxaan ugu Baaqeynaa marka Hore Dad Muslmiinta ah, marka Labaadna Caalamka oo dhan inay Qur’aanka u Baaraan si dagan una Fahmaan si ay u ogaadaan Xaqiiqda Qur’aanka iyo Qiimaha weyn ee uu leeyahay.

Waxaan kusoo Gababeynayaa Qormooyinkan inaan ka Cudur daarto wax walba oo gaf ah ama Gaabis ah ee aan ku Dhacay intii aan qorayay, maadma ay Hubaal tahay in wax walba ay Dad Qoraan Gaf iyo Gaabis laga helo ayna Caadi tahay in qoraa kasta uu Qoraalkiisa kusoo gabagabeeyo Cudurdaarasho ama in Dib u Qorid uu ku sameeyo qoraalkiisa si uu uga

Daba tago Gafafkii ugasoo Muuqday Daabacaadihii Horeeyay.

Waxaanan u Mahad Celinayaa Dhamaan walaalaha igu gacan siiyay ama igu Dhiiri galiyay Soo saarida maqaaladan ama iimailada talooyinka igu soo siiyay, sidoo kalana waxaan u Mahad Celinayaa Maamulayaasha Webabka Afka Soomaliga ku baxa ee Fursda ii siisay in ay Begagooda hore Maalin walba ku soo saaraan Maqaalkan Qeybihiisii kala Duwanaa, waxaanan soo dhaweynayaa Talo iyo Tusaale kasta oo wanaagsan oo iigaga yimaada Dhamaan aqristayaasha sharafta badan ee aadka u lafa guray maqaaladaan..

Dhamaad🔻

Suurada 114aad An-Naas

Suuradan waa Makiyah, Cadadka Aayadaheeduna waa 6 Aayadood, waxeyna Mar sooo wada Dageen Suurada Al-Falaq, Musxafkana waxey kaga Beegan tahay Dhamaadka Juzka 30aad.

Macnaha Guud ee Suurada An-Naas:

Suuradan waxey ka Hadashaa In Allaah laga Magan galo Sharta Cadawga ugu weyn ee insaanka leeyahay Ibliis iyo kaalmeeyayaashiisa, kuwaasoo dadka ka leexiya Jidka Toosan ee rabi Raaliga ka yahay ee ah Jidka kaliyah ee Janada lagu gaaro, waxaana Qur’aanka Meelo badan uu Allaah kusoo Gudbiyay Dhaar iyo handadaad uu Ibliis Dhibaato kula Damacsan yahay Insaanka, arintaas oo Muujineysa Cadaawada Ibliis weynideeda iyo Kahtarta uu Insaanka ku yahay.

Suurada 113aad Al-Falaq

Suuradan waa Makiyah, Cadadka Aayadaheeduna waa 5 Aayadood, waxeyna soo dagatay Suurada Al-Fiil ka dib Musxafkana waxey kaga Beegan tahay Dhamaadka Juzka 30aad.

Macnaha Guud ee Suurada Al-Falaq:

Suuradan Dadka bartaa in ay Allaah (Cw) kaliya Magan galaan marka ay Dhibaato Naftooda uga baqaan amaba ay Dhibaato sida Sixirka, Isha iyo wax la mid ah ku Dhacdo naftooda, maxaa yeelay Insaanka waxaa Dhibaato kaga Imaan kartaa Meelo fara badan iyo waqtiyo Fara badan Sida Dugaag, Insi kale , Jini iyo wax kasta oo Dhibaato dadka gaarsiin kara.

Ujeeddo: Baaq Nabadeed

Walaalaha ku dagaalamaya gobolada Sool,iyo Togdheer

Waxaan si naxariis leh ugu baaqaynaa in colaadda la joojiyo si shuruud la’aan ah. Dagaalku wuxuu sababayaa khasaare nafeed iyo mid dhaqaale, wuxuuna dhaawacayaa nolosha iyo horumarka bulshada. Khilaafka jira waxaa lagu xalin karaa wadahadal iyo isfaham, oo ah dariiqa kaliya ee nabadda lagu gaari karo.

Khasaare waxa inoogu filan dilka macna darada ee dhalinteenu ku dhimatay

waxaan ka codsaneynaa hoggaamiyaasha, odoyaasha dhaqanka, wax-garadka, culumaa’udiinka, iyo qeybaha kala duwan ee bulshada in ay kaalin muuqata ka qaataan sidii loo joojin lahaa dagaalka iyo dhiiga daadanaya ee walaalaha. Waxaa muhiim ah in la sameeyo wada hadal furan oo dhaxalgal ah si xal waara loo helo.

Waxaan mar kale ugu baaqaynaa waxgaradka Beelaha Dhulmahante iyo Habar Jeclo, odoyaasha labada dhinac, in ay wax kastaba u huraan joojinta dagaalka. Ha la ilaawin in nabadda ay tahay mas'uuliyad wadajir ah. Waxaan ku dhiirigalinaynaa labada dhinac in ay isu soo dhawaadaan si loo gaadho nabad waarta oo u dhaxaysa dadka walaalaha ah ee ku dagaalamaya gobolada Sool iyo Togdheer.

Nabadda waa midda kaliya ee keeni karta horumar, kalsooni, iyo wada noolaansho.

Suurada 112aad Al-Ikhlaas

Suuradan waa makiyah, Cadadka Aayadaheeduna waa 4 Aayadood, waxeyna soo Dagatay Suurada An-Naas ka dib, Musxafkana waxey kaga Beegan tahay Dhamaadka Juzka 30aad.

Suuradan waxey si Guud uga Hadashaa Tilmaamaha Dhabta ee Rabi lagu yaqaano. Waxeyna Suuradan Tilmaantay Allaah (Cw) inuu kali yahay oo uusan laheyn Mid Shabaha, Mid la mid ah, iyo Xaas iyo Caruur toona. Suuradan waxey Meesha ka Saartaa Caqiidooyinka Qaldan ee dadka aan Muslimiinta aheyn Allaah (Cw) ka Aaminsan yihiin.

Risaalo ku Socota kua diinka ka baxay ama Aan Muslimka aheyn Asal ahaan:

Suuradaan waxa ay Tilmaamo kooban oo aad u xeel dheer ka bixisay Sifada saxda ah ee lagu yaqaano ama lagu Aqoonsan karo Allaaha Xaqa u leh in La Caabudo waxa ayna suurdan meesha ka saartaa inuusan Illaah nimo muteysan Karin Sifooyinkaas midaan laheyn.

1: Marka koowaad waxaa is weydiin mudan Goorm ayay bilaabatay in la arko Dad Caabudaya wax aan Allaah aheyn?

Marka koowaad waxaa Xasuusin mudan Allaah markuu Insaanaka Abuuray waxaa uu ku Abuuray ayagoo Allaah kaliya Caabuda kuna toosan jidkii Towxiidka waxaase mudo ka dib biloowday in Dad wanaagsanaa si loo xormeeyo loona xasuusto Taalooyin ay u dhiseen Qoomkii nabi Nuux taasoo Jiilalkii dambeeyay u rogeen inay yiraahdaan aan Cibaadada jid aan sii marino ka dhigano dadkaan wanaaga lagu yaqaanay si ay Allaah noogu dhaweeyaan, arintaas oo aheyd gaf weyn oo ay kaga baxeen Caqiidadii saxiixa aheyd sidaa darted ayaa loosoo saaray Nabi Nuux si uu Toowxiidka iyo Cibaada uga toosiyo Nabi kastana waxaa loo soo saari jiray inuu Dadka Caqiidada ka hagaajiyo.

2: Marka labaadna waxaa isweydiin hadii uu Allaah Kali ku yahay Abuurka oo aysan jirin cid la sheegata Abuurka koonka Cirka Dhulka Bdaha Dhirta Xawaanaadka Dadka iyo wax walba oo Muuqada ama aan noo muuqan maxaa keenay in dad badan oo Cilmi Diin iyo Aqoon sheeganaya yiraahdaan Nabi Ciise waa Illaah kale ma Ruuxul Qudus (Malakul-Jibriil)?

Hadii aan si gaar ah u dul istaago Nabi Ciise ma banaantahay in la Caabudo ma la yiraahdo waa Wiil uu Allaah dhalay?

Jawaabta oo kooban ma banaana marnaba waayo waxaa ay khilaafasan tahay Fidrida saxda, Caqliga Insaanka Fayoow iyo Nusuusta Shareecada Islaamka iyo Sharciyadii lala soo diray Dhamaan Nabiyadoo oo dhan waayo Nabiyada waxa ay dadka bari jireen inuu Allaah kali yahay kaligiisna la Caabudo waxaa ay kala dagaali jireen in sanamyo ama dad caadi ah la Caabudo waxaana Tusaale u ah Nabi Nuux, nabi Ibraahiim iyo Nabi Muuse, marka hadii Maanta la arko dad saanamyo suuradood Caabudaya waxaan leenahay waxaad khilaafteen Diintii Nabiyada iyo Caqiidadoodii.

3: Marka xigtana waxaa si gaar ah u leenahay kuwa maanta ku daalay inay Cibaadada Nabi Ciise dadka ugu yeerraan ee iloobay xaqii iyo Diinkii Towxiidka ee Nabiyada side bay suura gal ku ttahay in Dad Caadi ah ama Malak ama Dhagax ama Saman la Caabudo? Sideese Dad loo Caabudaa maxuuse Dad awooda uu leeyahay?.

Hadii dadka qaar yiraahdaan Ciise waa in la Caabudaa waayo Abuurkiisu waa ka duwanaa Abuuradadii Inasaanaka Caadiga oo waxa uu ahaa Insaan leh Hooyo kaliyah oo aan Aaabo laheyn ma saxbaa?

Jawaabtu waa sahlan tahay Nabi Ciise waxaa laga Abuuray Hooyo kaliya waana Abuur ka mid ah Abuurada Allaah uu Abuuray sax laakiin waxaa jira Abuuro kale ka kasii cajab badan Abuurka nabi Ciise sida Abuurka Aaadam, Xaawo, Malaaigta, Asalka Jinka, Asalka wax kasta oo nool oo ahaa Abuur uu Allaah toos u bilaabay hooyo iyo Aabe la,aan.

Marka hadiiba wax lagu Caabudayo nooca Abuurkooda a,a ay ansaxeyo in la Caabudo waxaa ka mudnaan lahaa Nabi ciise kuwa aan soo sheegnay ama si gaar ah Aadan oo Caaro laga Abuuray aydoo rabina uu u afuufay Ruuxdiisa, laakiin marna ma banaana Nabi Aadam iyo Nabi Ciise iyo nabi kalaba ama Malag in la Caabudo waayo waxa ay ka mid yihiin Dhamaantood Adoomaha Alle uu u Abuuray inay Caabudaan sidaa darted ayuu Allaah ku yiri Quraanka asagoo waaninaya kuwa Caabuda Nabi Ciise ee Illaaha ka dhigaytay:

Suurada An-Nisaa Aayada 171 iyo 172-aad: {Ahlu-Kitaabow haku xadgudbina Diintiina hana ku dhihinina Eebe waxaan Xaq aheyn, Masiix Ciise Ibnu Maryam waa uun Rasuulkii Eebe iyo Kalimadiisii uu ku tuuray Maryama iyo Ruux xagiisa ah ee Rumeeya Eebe iyo rasuuladiisa. Hana dhihinina sadex [Illaah] reebtooma, saasaa idiin kheyr roon, waa uun Illaah kaliya, waa ka nazahan yahay in Ilmo uu u sugnaado, waxa u sugnaaday waxa Samaayinka iyo ku sugan, Eebaana ku filan Wakiil . Iskama kimriyo Masiix inuu ahaado Adoon Alle, Malaa’igta la Dhaweeyayna [iskama kibriso] Ruuxii iska Kibriya [Alle] Cibaadadiisa oo isweyneeya wuxuu usoo kulmin xagiisa Dhamaan [Maalinta Qiyaamaga]}.

Aayadahaan waxay si gaar ah ugu Caqli celinayaan Masaarada ama Masiixiyada aaminsan in Nabi Ciise la Caabudi kara ayagoo sababo badan iyo Tafsiiro aan sax aheyn u raadsada walow aysan aheyn sababo saxan.

Marka koowaad ugu yeeritaanka Magaca Ahlu-Kitaabow waxaa loola jeedaa Kitaabadii Nabiyada inaysan ku Oolin Nabi ka mida h Nabiyada Allaah in la Caabudo ama inuu Dadka ugu yeeray in la cabudo marka iska jira inaad ku xad gudubtaan Diimihii Nabiyada oo dhan, sidaa darteed ayuu Allaah leeyahay: [Diintiina haku xadgudbina oo ha Dhihinina waxaan xaq aheyn] Ogaasadana Masiix Ina Maryama inuu yahay Rasuul ka mid ah Rasuuladii Allaah usoo diray dadka inay uga Digaan Shirka Towxiidkana faraan.

Marka labaadna Aayadahan waxa ay si dhab ah uu muujinayay Nabi Ciise waxa uu yahay Xaq ahaan iyo Asal ahaan waxaana uu Allaah yiri: [Masiix Ciise Ibnu Maryam waa uun Rasuulkii Eebe iyo Kalimadiisii uu ku tuuray Maryama iyo Ruux xagiisa ah] taasoo Macnaheedu yahay Nabi Ciise waa Bishaaradii Malak Jibriil loogu soo dhiibay Maryama inuu ugu Bishaareeyo inay Wiil dhali doonto wiilkaasna inuu ku ahaandoono idinka Alle oo aysan la yaab laheyn inay dhali doonto Wiil aan Aaabe laheyn.

Marka sadaaxdana waxaa la faray [ee Rumeeya Eebe iyo rasuuladiisa] taasoo macnaheedu yahay Rumeeya Alaah Waaxid ahaanshihiisa [Hana dhihinina sadex [Illaah] reebtooma] waayo suuragal ma aha in sadax Alle mar la wada Caabudo Aduunkana in ay kawada taliyaan maxaa yeelay marka koowaad Allaah Uunka oo dhan kaligii ayaa Abuuaray Cidna lama abuurin Caqli iyo Diin ahaana kuma banaana Ruux wax uu gaar u leeyahay in lala wadajiyo Cidkale.

Marka labaadna waxaa ka dhan lahaa hadii Koonka uu ka jiri lahaa hal Illaah ka badan in Muran iyo dagaal uu dhax maro Ilaahyada faraha badan oo mid walba wax gaar ah dalbado Caalamka oo dha Kharibmo, laakiin Koonkan waa mid Hal Maamul iyo NIdaam oo toosan ku socda taas ayaan tuseysa inuusan jirin Alle kale oo Koonaka maul ku leh oo aan ahey Aallaaha xaq ah ee Awalba asaga Abuuraytay.

Suurada Al-Ambiyaa Aayada 21 iyo 22aad: {mise waxay yeesheen [Gaaladii] illaahyaal dhulka xagiisa oo wax soo Nooleeya. hadey yhiin Dhexdooda [Samada iyo Dhulka] Illahayo way Fasaahaadin lahaayeen. waxaana ka Nazahan Eebaha Carshiga leh waxay ku Tilmaami}

Suurada Al-Mu’minuun Aayada 91aad: {Ma yeelan Eebe Ilmo mana aha la jirkiisa Illaah [ileen] illeen markaas wuu la tagi lahaa Illaah walba wuxuu abuuray wuxuuna ka kormari lahaa [ka adkaan lahaa]qaarkood qaar, waxaa ka Nazahan Eebe waxa ay ku tilmamayaan}

Marka waxaan leenahay hadeysan suuragal aheyn in Koonka laba Maamul ka shaqeyso oo la ay cadahay in ay Dhiaabto badan ka dhalan laheyd sidaasoo kalana Suuragal ma aha in Laba Illaah am aka badan Koonka lagu Dhex Caabudo waayo waxaa Xaqiiq ahaan Cad inuu hal Alle Abuurtay asaga kaliya ayaana Xaq in Nacmooyinkiisa lagu Caabudo.

4: Marka xigtana waxaa Ahlu-Kitaabka lagu baraarujiyay in ay Allaah Waxidaan inay u kheyr roon tahay hadii ay Xaq dhowrayaan Raxmada Rabina doonayaan [saasaa idiin kheyr roon, waa uun Illaah kaliya] waa halkaan loogu caqali celinayaa gafka ay Aaaminsan yihiin inay ka waantoobaan waayo Allaah waa UUn mid kaliya Ilmona uma Baahna Xaasna ma laha mana jirto sabab uu haduuba Ilmo yelanayo Wiil kaliya ugu ekaado hadana Wiilkiina maba suura gasheen in la yiraahdo waa la dilay oo Cadawgiisaa ka Xoog roonaada [waa ka nazahan yahay in Ilmo uu u sugnaado].

Waayo ma jirto sabab uu ugu baahdo Wiil hadiise ay dhici laheyd in sax tahay Allaah ayaa wiil dhalay waxaa Sax ahaan lahaa in Aasaga lasii Dhalay opo uu yahay farac leh Asal ka horeeyay Taasna Diin ahaan iyo Caqli ahaan intuba Suura gal kuma ahan, waxaase isweydiin mudan muxuu Allaah kaga baahan yahay Wiil iyo wiilalba [waxa u sugnaaday waxa Samaayinka iyo ku sugan, Eebaana ku filan Wakiil]

5: Marka Xigtana sidee Nabi Ciise loo leeyahay waa Alle ama sadax Alle midkood waayo waxaa u ahaa Inasaan Caadi ah Asal ahaan iyo Suurad ahaan? Side suura gal ku tahay in Ruux baahanaya Gaajoonaya, Murgaayo, Haraadaya, Hurdaya, koraya jir ahaan, ama Cilmi ahaan, Ooyaya, Alaah baryaya u Tukanaya Rabi, cadawgiisa Eryanaayaan, Yuhuud dhibaateyneysay side suura gal ku tahay in la yiraahdo asagaaba Alle ah ama alle Shirko la aha waa in lala Caabudaa si loo helo Dembi dhaaf iyo raxmad, marka suuragal ma aha in la Caabudo nabi Ciise Diin qabtana ma jirto Caqliga Insaana fayoowma kuma saxna marnaba.

Faahfaahimo ku saabsan Jumladaha yar yare aan Qodobka Shanaad ku sheegay sida inuu Cuno Cuno Cabo biyaha Hurdo Nabi Ciise iwm waxaa ay ku yaalaan Beeybalada kala Duwan ee Nasaarada Aaminsan yihiin.

Waxaan kusoo gabagabeynaa Suuradaan Al-Ikhlaas waa Suurada yar laakiin Xambaarsan caqiidada ugu saxan ee loo baahan yahay Qofkii Liibaan iyo Raxmad Alle ka rajeynaya inuu ku Toosnaado, sidaa darted ayaa Suuradaan waxaa Fadli haan uu Sheegay Nabi Muhammad inay u dhiganto Qur’aanka sadax u Dhig xaga Macluumada ay xambaarsan tahay weynideeda darteed, waayo suuradaan waxaa gebi ahaanba ka hadashaa Sifada iyo Calaamada saxa ah ee Allaha Xaqa ah la gaarka yahay inta kasoo hartana waa Adoomo uu asaga leeyahay Abuurayna oo ay waajib tahay inay Caabudaan sidaa darteed ayuu Alaah ku riri dhameestirka Aaayadihii Nasaaradii Nabi Ciise Caabuday lagula hadlayay ku yiri: [Iskama kimriyo Masiix inuu ahaado Adoon Alle, Malaa’igta la Dhaweeyayna [iskama kibriso] Ruuxii iska Kibriya [Alle] Cibaadadiisa oo isweyneeya wuxuu usoo kulmin xagiisa Dhamaan [Maalinta Qiyaamaga]].

Aqoontii iyo Qalabkii Qodaalka beeraha

Soomaalidu waxay dhaqan u lahayd marka beerta la qodayo
Waxa lagu qodi jiray Dibi.ama awr

Hadaba marka Labada dibi ee beerta lagu qodayo waxa loo yaqaanay Qindi


Kolka ay labada dibi iyo qalabku isku xidhan yihiin
Waxa la yidhaa. Meerar


Booy(ga): waa Beerta inta shinniyeysan ee la qodayo.


Faag(ga): waa Soohdinta qodiddu ka bilaabmayso

Hornog(ga): waa Soohdinta ay dibidu ka soo laabato kolka beerta la qodayo

Harqood(ka): Qoriga weyn ee labada dibi tunka kaga xidhma ee isu haya dibida iyo
qalabka qodaalka

Minaaqyo(da): labada qori ee isu haya dibiga iyo harqoodka ee uu qalabka intiisa kale
ku sii xidhanyahay

Indhal(sha): Xadhigga labada minaaq laysugu xidho

Kootar(-ka): Qoriga isu haya harqoodka iyo nugida

Suunmadax(-ka): Suunka isu haya harqoodka iyo kootarka

Nugi(da): Qoriga weyn ee uu irfigu ku xidhanyahay

Suundambeed(ka): Suunka isu haya kootarka iyo nugida

Jiqirti(da): Qori dhuuban oo isu haya irfiga iyo nugida

Kooshin(ka):Waa bir qaabkeedu matalo seddex xagal oo isku haysaa, marashida iyo digirada. Waxa ku xidhan suun kaashi isku xidha seerka Nuggiga, marashida iyo digirada.
Suun kaashi Waa suun inta badan laga jeexo saanta xoolaha, duxna lagu daliigo si uu ujilco kadibna Waa la liiliyaa. Liilintu Waa marka suunka ladoonayo in uu jilco

Irfi(ga): Qoriga ay marashidu ku jirto ama la gesho

Digirin(ta): Qori yar oo loo kala dhexay-siiyo marashida iyo nugida si aanay u leexsamin

Marashi(da): waa Middida weyn ee dhulka gasha si ay ciidda u kala jeexo

Shinni(da) : Abuur; midhaha la beerayo

Biqil(ka): Kolka shinnidu ama midhuhu soo hawrto ama baxdo

Carro-qaris(ka): Kolka abuurku soo wada baxo ee ay ciiddu wada qarsoonto

Dhays(ta): Kolka uu firigu curdinka yahay

Qaddar(ka): Kolka firigu uu caano gesho

Xasiidid(da): Kolka madaxa hadhuudhka intiisa hore caddaato inta dambana
caanagelis tahay

Biseyl(ka): Kolka shinka hadhuudhku go’o ee la goynayo

Uud(ka): Goobta lagu ururiyo madaxa hadhuudhka

hadhuudhku kolkuu go’o wuu bislaaday baa la yidhaa. Kol haddii uu hadhuudhku
bislaado waxa xiga ee la qabtaa waa goynta. Meesha madaxa hadhuudhka lagu ururiyo waxa la yidhaa ‘uud’. Ugu dambaynta kolka firiga laga tumo madaxa waa la kala asooraa.


Asoor(ka): Haadis, kolka la kala saarayo isha iyo midhaha. Hadhuudhka ayaa loo yaqaan Asoor

𝐒𝐨𝐨𝐦𝐚𝐚𝐥𝐢𝐝𝐚 𝐪𝐚𝐛𝐢𝐢𝐥 𝐦𝐢𝐬𝐞 𝐝𝐢𝐢𝐧

↠𝐐𝐚𝐲𝐛𝐢𝐡𝐢𝐢 𝐡𝐨𝐫𝐞↚


Qaab-dhismeedka bulsho ee Soomaalidu waa mid ku salaysan qabiil, qofku waxa uu wax ku helaa qabiilkiisa waxa uuna wax ku waayaa qabiilkiisa. Nolosha Soomaalida qofku tol la’aan ma noolaan karo, waxana jira maahmaahyo badan oo tibaaxaya sida qofka Soomaaliga ahi uusan u noolaan karin tol la’aan waxa ka mid ah:
Buur ahow ama buur ku tiirsanow.
Tol la’aan waa la tasoobaa.
Nin tolkii ka tagay oo tanaada la waa.
Nin kaligii socda waa labo mid uun: waa tuug ama waa tol la’aan. Tolkaaga iyo kabtaada dhexdaa looga jiraa.
Haddii aad u fiirsato dhammaan maahmaahyadan oo idil waxa ay soo koobayaan hal mid oo ah: in qofka Soomaaliga waxa qeexa uu yahay qabiil. Hab-dhismeedka qabiilka Soomaaliyeed waxa uu ku salaysan yahay, weedha odhanaysa: “walaalkaa gar iyo gar darraba u hiili.” Qaacidadan kore waxa ay salka ku haysaa midkii jaahiliyadii hore ee la odhan jirey: “casbiyah.” Prof Cabdalle Cumar Mansuur marka uu ka warramayo weedha habarwacashada qabiilka Soomaaliyeed ee odhanaysa: ‘TOL LA’AYEEY’ waxa uu leeyahay: “qaacidada beeshu waxay tahay in loo hiiliyo qof allaale qofkii ka tirsan beesha oo ka soo yeerta wax u eg ‘TOL LA’AYEEY’ iyada oo aan la eegaynin in uu gar darran yahay iyo in kale.” Halkan u fiiso dhaqanka qabiilku waa hubsiimo la’aan iyo in qofka loo hiiliyo, gar iyo gar darraba. Qofku haddii uu wax dilo ama uu wax xado waa in la difaaco, oo looma dhawaan karo, lamana ciqaabi karo, oo waxa jirtay maahmaah odhanaysa: “tuug hala dilee yaa reerkiisa mari.” Xidhiidhka qofka iyo qabiilka ka dhexeeya, waa xidhiidhka uu abwaan Gaarriye ku soo koobay: “markaad hebel duqaysaa, Reer hebel damqanayaan.” Si kale u dhig xidhiidhka nafsi ee uu qofku la leeyahay qabiilka, waa waxa uu Dr. Xuseen Cabdillaahi Bulxan uu ugu yeedhay: “clan neurosis/ salow qabiil.”
Haddii qofku uu isaga baxo diinta Islaamka, dhaqanka qabiilku diin ka baxa wax weyn u ma arko, waa halkii uu Maykal Maryaano guddoomiyihii urur siyaasadeedkii NUF (National United Front), markii uu u sharxanaa baarlamanka Soomaaliya ka yidhi: “dadku waxa ay aaminsan yihiin diin aan diintan Islaamka ahayn.” Weedha Maykal Maryaano waxa ay si waafi ah u sawireysaa si-aragga qabiilka. Cabdi Iidaan Faarax isaga oo ka halcelinaya Kiristaannimada Maykal Maryaano, isla markaana tilmaamaya cidda uu Maykal sida dhab ah u yahay waa kan leh:Waxba Maykal waa gaal xun iyo muran ha xoogayne Nin madow hadduu yahay dhulkuu meel ku leeyahay”
Qabiilku waxa uu raad weyn ku yeeshay nafsadda iyo maskaxda qofka Soomaaliga ah, bilmetal: marka dhib dhaco qofku waxa uu ku hadaaqaa; Alla tol beelayeey, Ba’ayeey, tol beelayeey. Si kale u dhig qofka marka ay talo ka yara wareerto oo uu keligii isla yara hadlayo waxa ku hadaaqaa; “tolow, see yeelaa”, waa tan “la ba’ay tolow halkee aadaa”.Tani waxa ay tilmaamaysaa sida qabiilku u degay garaadka hoose “subconscious mind” ee qofka Soomaaliga ah. Qofku qabiilka waxa uu ka helaa faan, tookh iyo taariikh. Qabiilladu waxa ay isugu faanaan laandheerannimo, qabiillada qaar waxa ay sheegtaan in ay dadka kale ka mudan yihiin, sidaa darteed waxa ay qabaan, waxa uu Dr. Xuseen Cabdillaahi Bulxan u bixiyey: “Delusion of Clan Superiority” waa aaminaad beeneedyo ku salaysan, aniga ayaa kaa reer wanaagsan iyo anigaa kaa fiican. Waa wax aan sal iyo raad toonna lahayn. Dr. Bulxan waxa uu tilmaamay isla weynida qabiilka waxa sababa arrimo ay ka mid yihiin: qaybsanka ah “annaga iyo ayaga / us versus them” iyo is barbardhiga qabiillada. Eeg buugga (Politics of Cain, bogga 400).

Asc waa idin salaamay saaxiibayaal

Suaasha Maanta sheeg qalabka beeralaha lagu qodi jiray gaar ahaan labada dibi magacooda iyo qalabkii lagu xidhi jiray dibida ? ⁉️
Halka beerta laga bilaabo waxa loo yaqaaney?⁉️
Halka dibidu kasoo noqonayso waxa loo yaqaanay?⁉️


FG:hadii ay waydiintu idinku cuslaato haka waaban id aad Qish raadsataan😂

Waxaan kusoo Gabagabeynayaa inaan dadka Muslmiinta ah ee Soomali ku iraahdo isku Tixgaliya Toosnaanta iyo Wanaaga Qofka Naf ahaantiisa uu ula yimaado, Ruuxna yaan loo Aamaanin ama loo Dhaliilin Dhalashadiisa Darteed waayo dadka waxaa wada Dhalay Aadam oo Asalkiisu Ciid laga wada Abuuray, Ruuxna kama Fiicna Ruuxa kale Dadkana ka mid ma aha Ruux Dahab ama Qalin ama Maar laga sameeyay, sidaa darteed Ruuxna kama sareeyo Ruux kale ilaa Diinta iyo Iimaanka inta uu kaga wanaagsan yahay maahane.

Suurada 111aad Al-Masad

Suuradan waxaa loogu Magac daray Al-Masad ama Tabat waan Suurad Makiyah ah, Cadadka Aayadaheedu waa 5 Aayadood, waxeyna soo Dagatay Suurada Al-Faartixa ka dib, Musxafkana waxey kaga Beedan tahay Dhamaadka Juzka 30aad.

Macnaha Guud ee Suurada Al-Masad:

Suuradan Guud ahaan waxey ka hadashaa Halaagii ku dhacay Abuu-Lahab oo ahaa mid ka mid ah Cadawga Diinta Islaamka iyo Muslmiinta Xiligii waxyiga soo dagayay, wuxuuna Nabiga (Scw) u ahaa adeer xaga Nasabka (Dhalashada) laakiin waxuu Dagaal bareer ah ugu jiray sidii uu Diinka Islaamka u dabar Goyn lahaa, waxaana Arintaas ku Gacan siin jiray Xaaskiisa, sidaa darteed ayaa Suuradan labadoodaba loogu balan qaaday Hoog iyo Halaag inuu ku Dhici Doono.

Suuradan waxey Daliil Cad u tahay in aysan waxba Qiimaha ku Fadhin Dhalashada Xaga nasabka ah Hadii aysan Dadka Wanaaga iyo Xaqa isku Raacin, maxaa yeelay Ninkan loo yaboohay Hooga waxaa uu ahaa Nabiga Suuban (Scw) Adeerkiis.

Dembi ama Wanaag Lama kala Dhaxlo:

1: Qisadii Nabi Nuux markii Doonta lagu badbaadiyay in la Halaagay dad uu Wiilkiisa ka mid yahay, maadaama Wiilka uu Aabihiis ku khilaafay Diinka iyo Xaqa waxba Qiima ah malaha inuu Nabi Dhalay oo Cadaabka ugama Badbaadin Aabihiis inuu Nabi yahay darteed, waxaa kaloo la mid ah Cadaabkii ku Dhacay dad ay ka mid tahay Xaaskii Nabi Luudh maadama ay ka mid aheyd Dadka khilaafay Diin ahaan Nabi Luudh.

2: Waxaa Dhanka kalana jira inuusan Ruux xumaan ku yeelaneynin dhalashadiisa darteed ama waxa uu asaga ahaan jiray Markiisii hore, arintaasna waxaa Daliil u ah Cikrima waxaa uu ka mid ahaa Gaalada Hoagaankooda waa ina Abuu jahal markii dambe Muslmiinta ayuu ku biiray wax Dhaliil ahna kuma Laheyn inuu Aabihiis Abuu Jahal yahay, Cumara waxaa uu ahaan jiray Gaal weliba markii Dacwadii Islaamka Bilaabatay Col ku ahaa, markuu Muslimayna waxaa uu Noqday Khaliifka Labaad ee Muslmiinta wax dhaliil ahna kuma laha inuu Gaalnimo soo maray.

3: Waxaa kaloo Xasuusin Mudan arintaana waxay Dhanka kalana Naqdin ku tahay kuwa Aaminsan in Dembi lakala dhaxlo ee Nasaarada ah waayo waxa ay Aaminsan yihiin in Nabi Aadam Gafkii uu galay markii uu Janada dhex daganaa inuusan Insaanka ka harin Weligoodna daba taagan oo ay soo kala Dhaxleen ilaa laga soo gaaray waxa ay u yaqaanaan Salbintii Ciise, ayagoo ku andacooda inuu Nabi Ciise Qaaday Gafkii soo Taxnaa ee lakala Dhaxli jiray, sababtuna arintaas waxa ay gaf ku tahay Xataa Kitaabada u Qoran Nasaarada iyo Shareecada Islaamka.

Maxaa yeelay Nabi Aadam marka hore waa uu ka toowbad keenay Gafkaas, marka labaadna waa laga Towbad aaqaabalay, marka sadaxaadna Caqliga iyo Fidrada intuba ma ogala in lakala dhaxlo Gaf ama Wanaag, mida Afaraadna waxaa Aduunkan soo maray Nabiyaal fara badan Sida Nuux Ibraam iyo Caruurtiisa Nabiyada wada ahaa ma waxaan leenahay maadaama aysan Salbinta ay Naasarada Sheegaatay aaminsaneyn waa Dembiilayaal waxa ay ay Dhaxleen Dembi aysan ayaga sameyn kii sameeyaynaba loo Cafiyay.

Hadii taas ay dhacdo waa inaan Allaah Cadaalad daro ku Tuhunsaneyno, mida Kale Quraanka waxaa ku qoran Naf ma Xambaarta Dembi aysan Galabsan, waxaa kaloo Beybalada ku Qoran Wiilka ma looma qabsado gafka Waalidkii, hadaba maxaa keenay marka in la yiraahdoo Dembiyaa Nabi Aadam laga Dhaxlay ama Nabi Ciise In la Salbiyay qofkii Rumeeya ayaa dembigaas la qaadaa?!

Dadku Dhalasho kuma kala sareeyo:

Waxaa xasuusin Mudan Xaga Nasabkana inaan aysan Ruux ka reebeyn inuu Sharaf iyo Maamuus yeesho inuu ka dhashay Ruuxa Reer yar ama Adoon ahaan jiray Darteed, arintaasna waxaa Tusaale u ah Bilaal oo ahaan jiray Adoon Xabashina ahaa waxaa uu Muslmiinta ku dhex lahaa Maamuus iyo Sharaf aan lasoo koobi Karin, waxaana la mid ahaa Salmaan oo u Dhashay Reet Faaris inuu Sharaf ku gaaray Islaamnimadiisa darteed inuu Nabiga Yiraahdo: Salmaan Anaga Ahlu Beytka ah ayuu Naga Mid yahay, Halka Abuu Jahalna Halaag iyo Hoog loo Balan qaaday Gaalnimadiisda Darteed.

(إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَيْهِ رَاجِعونَ)


Waxaan aad uga mugaysanahay dilka loo gaystay hogaamihii ururka xaq u dirirka hamas
Mujjaahid yaxye sinwaar
Waxaan tacsi tiiraanyo leh u direynaa umada muslimiinta inta dareenka la wadaagta reer Falastiin iyo mujaahidiinta xamaas
Mujaahid yaxye sinwaar wuu shahiiday hadii ay dhimashu sharaf leedahay goobtii raga ayuu ku shahiiday
Eebena waxaan uga baryaynaa janatu fardowsa in uu ugu badalo camalkiisii

𝐒𝐨𝐨𝐦𝐚𝐚𝐥𝐢𝐝𝐚 𝐪𝐚𝐛𝐢𝐢𝐥 𝐦𝐢𝐬𝐞 𝐝𝐢𝐢𝐧

𝐐𝐚𝐲𝐛𝐚𝐡𝐚 𝐡𝐨𝐫𝐞

Cabdiqaadir Aroma waxa uu ku dooday in qabyaaladda Soomaalidu ay isu beddeshay caqiido diineed, waxa kale oo uu ku dooday in qabyaaladda Soomaalidu ay ka xoog weyn tahay diinta sidaa awgeed ayuu u yidhi:”qabyaaladdu waa summaddii awoowe iyo sinji, waa maguuraan la mid ah caqiido diimeed. Wax kasta xataa diinta qabyaaladda ayaa ka xoog badan oo bulshadu aaminsan tahay.” Eeg buugga (Taangiga Tigreega bogga, 12). Qabyaaladda iyo qabiilku waa labada shay ee ay Soomaalidu si dhaw u fahmi karto marka loo eego diinta. Qabyaaladdu waa shayga qudha ee dareenka Soomaalida lagu kicin karo marka loo eego diinta Islaamka, sidaa darteed ayuu Cabdiqaadir Aroma waxa uu leeyahay: “qabyaaladdu waa maaddada qudha ee shucuurta Soomaalida si fudud loogu kicin karo.” Aroma waxa uu qabaa in haddii qof dhib ku dhaco inaan loogu soo gurman karin, si Islaannimo ah ama Soomaalinnimo ah, se taa beddelkeeda waxa qofka loogu soo gurman karaa hab qabiil, waayo waxa uu leeyahay: “Soomaalidu si fiican bay u taqaan hiilka laysugu hilbo diriro hab qabiil, se wax aqoon ah u ma leh qiimaha iyo waxtarka dar Alle loogu diriro iyo difaaca qaranka ummadda ka dhexeeya.”

Soomaalidu waxa ay ku maahmaahdaa “meel madaxa ka sarreysa oo la taabto ma jirto.” Diinta Islaamka marka la joogo waxa u madax ah waa culimmada, oo ah dadkii dhaxlay anbiyada. Sidaa awgeed culimmada Soomaaliyeed waa hoggaanka diineed ee bulshada Soomaaliyeed, waxa iyaga qudhooda saamayn weyn ku yeeshay caqiidada qabyaaladda, oo waa tii Soomaalidu ku maahmaahday: “fiqi tolkii kama Janno tago.” Culimmada Soomaaliyeed waxa ay ka mid yihiin dadka sida weyn u aaminsan qabyaaladda. Aroma oo arrinkaas ka warramaya waxa uu buuggiisa “Taangiga Tigreega” ku leeyahay: “culimmada waxa ay safka hore uga jireen annaaniyadda qabyaaladda, waxa ay ku ducaystaan: Allow tolka ku badi rag, adduunka na ciiltira aakhirana cadaabta naga xigsada.” Cabdiqaadir Aroma waxa uu ducadan culimmada ku tilmaamay mid habaar ah. Si kale u dhig, wadaadku waxa uu ku qeexnaa qabiilkiisa. Shaqada wadaadku waxa ay ahayd inta qabiilku duullaanka gelin in uu sameeyo: duco, tuf iyo taxliil. Sida uu I. M. Lewis qabo Soomaalida waxa qeexa waa qabiil. Haddaba waxa isweyddiin mudan maxay diintu u noqon weyday wax ku weyn nafsadda ruuxa Soomaaliga ah? Weyddiintan waxa innooga jawaabay Cabdiqaadir Aroma, waxa uu leeyahay: “fahanka Soomaalida ee diinta waxa u sabab ah labo arrimood: mid waa diinta oo ku qoran Af- Carabi. Midna waa Soomaalida oo u badan reer miyi, aan aqoon fiican u lahayn Af-Carabiga.” Labadan sababood waxa ay keeneen in diintu si waafi ah u la falgeli weydo nolosha bulsho ee Soomaalida

𝐥𝐚𝐬𝐨𝐜𝐨 𝐪𝐚𝐲𝐛𝐚𝐡𝐚 𝐱𝐢𝐠𝐚

Waa sidee caqliyadda dhalinyarada Soomaaliyda ee qarnigan 21aad nool?
Qaab sidee ah ayey u fikiraan? Waa maxay maanhagahooda ay ku halbeegaan wax kasta?

Weydiimahani waxay bud-dhig u yihiin dood muhiim ah oo ka qabsoomi doonta telegram-ka

Goobta: kanaalka Dareenbulsho
Goorta: habeenimada Axadu soo galayso 9:00 xiliga Geeska Afrika

Ads 🔺✖️ ka warhay 500,000+ Soomaali oo ku jira Telegram!

Star Tech waa shabakad hormuud u ah Midowga Telegramers-ka Soomaaliyeed oo ka kooban in ka badan 30+ channels oo ay ku xiran yihiin dad ka badan 500,000 oo Soomaali ah.

📢 Tani waa tiro sax ah oo hubo oo la isku halayn karo 100%✅ 

✅ ADDEEGYADA STAR TECH

➡️Xayaysiis digital oo beegsanaya Tirada Dadka somaliyeed ee aad u baahantahay.

➡️  Samaynta, qaabaynta iyo nashqadaynta sawiradda iyo muuqaalada xayeysiiska.

➡️Hal-abuur iyo xirfado ku suurtagelunaya inaad Ganacsigaaga ka dhigto hela macaamiil dhab ah.


Maxaad sugaysaa?

Ku xayaysii ganacsigaaga Star Tech oo hel macaamiil iyo subscribe xadi badan muddo kooban Gudaheed.! 1️⃣ 👍

📞 Nala soo xiriir maanta si aad u bilowdo!

HALKAN TAABO

𝐒𝐨𝐨𝐦𝐚𝐚𝐥𝐢𝐝𝐚 𝐐𝐚𝐛𝐢𝐢𝐥 𝐦𝐢𝐬𝐞 𝐃𝐢𝐢𝐧𝐭𝐚

𝐐𝐚𝐲𝐛𝐭𝐢𝐢 1𝐚𝐚𝐝

𝐐𝐚𝐲𝐛𝐭𝐢𝐢 2𝐚𝐚𝐝

waxa ku jirey arrimo badan oo caqiido ahaan marka diinta Islaamka la joogo khalad ah, bilmetel; Garta Soomaalida waxa lagu qaadaa saddex arrimood oo kala ah: Qiraal, Makhraati iyo Millad oo dhaar ah. Tan u dambaysa waa halka xeerka iyo qabiilku uu noqdo caqiido. Soomaalidu waxa ay marka ay xeer joogto ku dhaaran jirtay dhaar diin ahaan khalad ah, bilmetal, waxa la odhan jirey: “xero oodan baad ku jirtaa, waxa aad haysaa dhagax; ma dhalo, oo ma dhiiqo, inaad arrintaa wax lagaa weyddiinaayo been ka sheegaynin ma tii Ilaahay sida dhagaxa kaa dhigaa baa.” Halka qofka Soomaaliga ah magaca Ilaahay lagu dhaarin laaha mirtaa baa kaga kulul. Eeg (Taariikhda Afka iyo Bulshada Soomaaliyeed, bogga 290). Sida uu I. M. Lewis ku tilmaamay buuggiisa: “dimuqraaddiyadda raacatada/ A Pastoral Democracy” Soomaalidu waa bulsho qaab dhismeedkeeda qabiil uu yahay mid dega oo aan meel gaar ah ku istaagin, waana waxa uu
I. M. Lewis u bixiyey: “segmentry leanage system.” Marka haddii qaab dhismeedka qabiilka Soomaaliyeed uu yahay mid dega jifi walba oo hoose waxa ay lahayd “xeer.” Si guud na qabiillada waxa ka dhexeeyey xeer, waana halka ay caanka ka noqotay weedha caanka ah ee la yidhaahdo marka dhib dhaco ee ah: “maxaa xeer innoo ahaa.”
Soomaalidu waxa ay aaminsan yihiin, caqiido odhanaysa: “xeer la’aantiis waa la xooloobaa.” Si bulshadu dhaqanka raacatada ah ee kakan u xejistaan waxa ay hal-abuureen maahmaah ay ka mid tahay: “caado la jaraa, cadho Alle ayey leedahay.” Odeygii Soomaaliyeed ee lagu yidhi gabadha wiilkaagu qabay ma guursan kartid, oo diinta ayaa xaaraantimaysay, waa tii uu isna yidhi: “kitaab Alle dan tay ma oga.” Soomaalidu waxa ay aamisan yihiin xoogga iyo dirirta, waxana hal ku dhig u ah maahmaahda odhanaysa: “nin aan shantaadu kaa reebin sharci kaama reebo.” Cabdiqaadir Aroma buuggiisa “Taangiga Tigreega” waxa uu ku soo guurinayaa maahmaahyo ay Soomaalidu adeegsato oo caqiidada diinta Islaamka ka soo horjeedda. Maahmaahyada uu xusay waxa ka mid ah:

↛Rag ciil cadaab ka dooray.
↛Rag iska dhici iyo Rabbi ka ↛cabso isma raacaan.
↛Bisin nin xoog leh baa bi’iyey.
↛Nin xoog leh baa xaajo u toostaa

𝐋𝐚𝐬𝐨𝐜𝐨 𝐐𝐚𝐲𝐛𝐚𝐡𝐚 𝐊𝐚𝐥𝐞

Suurada 110aad An-Nasri

Suuradan waa Madaniyah, Cadadka Aayadaheedu waa 3 Aayadood, waxey Soo Dagatay Suurada At-Towbah ka dib, Musxafkana waxey kaga Beegan tahay Dhamaadka Juzka 30aad.

Macnaha Guud ee Suurada An-Nasri:

Suuradan waxey Guud ahaan ka Hadashaa Guushii Muslmiinta ku furteen Magaalada Makah, iyo Islaamka sida uu ugu faafay Jaziirada Carabta oo dhan, guusha Makah lagu Furtay Bishaaradeeda waxey soo Dagatay oo Muslmiinta lasoo Gaarsiiyay Waxyi ahaan ka hor Waqtiga Guushaas.

Suuradan waxaa kaloo lagu Xasuustaa in uu Cumar Ibnu Kahdaab ku Xujooyay Rag Odayaal u badan oo saxaabada ka mid ah markii ay Garan waayeena waxuu weeydiiyay C/llaahi Ibnu Cabaas si uu u dareensiiyo darajada xaga Cilmiga ee Ibnu Cabaas, Ibnu Cabaas waxuu ku Jawaabay: Suuradan waxey ka Hadashaa Geerida Nabiga in ay soo Dhawaatay, taasoo ah Macnaha saxda ay suurada Tusineysay, Nabigana waxey Suuradan Fartay Marka la gaaro Guusha Makah lagu Furanayo oo ay Dadkana Diinta kusoo Xoomaan inuu arinkaas yahay Tilamaan tuseysa Ajashiisa in ay soo dhawaatay, sidaa darteed waxaa la yiri ku Tasbiixso Mahadinta Rabigaa, Dembi Dhaafna ka dalbo waa Rabi Towbada Aqbalee.

Waxaana xasuusin mudan Nabiga marka la leeyahay dembi dhaafna Rabigaa ka dalbo inay tahay nooc Mahad Celinta Rabi ka mid ah laakiin Nabiga wax Dembi ah ma laheyn oo wuxuu ahaa Macsuum, hase yeeshee waxaa la leeyahay Markaad gaarto Maalintaas Guusha Xambaarsan ee aad Makah Furato Dadka Diinka Islaamka soo Raacayana ay fara bataan rabigaa Xus diyaar garawna Aajashaadii ayaa dhawaataye.

Soomaalida Qabiilka mise Diinta


Qaybtii Koobaad

Si kale Cali Dhuux oo isla arrinkan ka warramaya waaka isagana yidhi:

“Nin kastoo xadreeyaaba

Waa u xusul duubaaye

Culimada kaloo xeeladoo

xaasid ku ahayde Sayidkii

wadaaddoo dhan xidhay

Waris xalaaleeye Xoolaha

kaleetiyo isagu waaba

kala xeere Xaashida

kitaabkuna idiin

ma ay xaraamayn, e.”

Soomaalida dhexdeeda geela waxa lagu xijin jirey tol iyo cudud qabiil, waana halka uu abwaan Cilmi Carab ka yidhi: “xijin waayey geel nimaan tolkii la gu xurmaynayn, kol hadday xigtadaadu kugu yar tahay kuu xasili waaye.”1 Geela la dhaco wadaadka waxbaa la ga siin jirey, si uu u gu xalaaleeyo qabiilka. Eeg (Taariikhda Afka iyo Bulshada Soomaaliyeed, bogga 299). Mar haddii aynu sheegnay in geelu Soomaalida dhexdeeda uu ahaa wax la kala dhaco oo aan qiyam diineed lahayn, waxa caado iyo dhaqan ahayd in ciddii geel badan ay ahayd cidda garta leh. Gartaasi ha noqoto mid xaq ah ama mid xaqdarro ah, waana halka ay caanka ka noqotay maahmaahda odhanaysa: “ninkii geel badan baa gar leh.” Sida aynu kor ku tibaaxnay caqiidada ay Soomaalidu geela ka aaminsanaayeen waxa uu ahaa: “xalaal iyo xoog hadduu xero galo midna kuma xuma.” Haddaba waxa isweyddiin mudan qofka aan tamar iyo taag lahayn, se geel badan leh maxaa isaga u naf ah? Dabcan wax u naf ah ma jirto, oo xeerka bulsho ee raacatada Soomaaliyeed waxa sal u ah xoog iyo cudud millateri. Waa dhaqan ka maran qiyam caddaaladeed iyo mid bulsheed. Taasina waxa ay tusaale waafi ah u tahay, in Soomaalidu diinta caqiido ahaan u aaminsanayd.

Xeerarka bulsho waxa loo samaystaa in lagu beddelo hab nololeedka bulsho iyo in lagu qaabeeyo adduun- aragga bulsheed. Sidaa awgeed xeerku waa halka isbeddelka bulsho ka dhaco, ummadda aan xeerar nololeed lahayn waxa ay la mid tahay ummad aan mustaqbal lahayn. Soomaalidu waxa ay u dhisan tahay hannaan qabiil, qabiil walba waxa uu leeyahay “xeer.” Xeerkaasi waa dastuurka u gu sarreeya ee qabiilkaasi ku dhaqmo, si kale u dhig waa DIIN. Si guud qabiilladu waxa ay leeyihiin xeerar diblumaasiyadeed oo ku dhisan dano iyo iskaashi bulsheed. Xeer Soomaaligu waa waxa qaabeeya adduun-aragga iyo hab nololeedka ruuxa Soomaaliga ah. Soomaaligu aqoon fiican uma laha, waxa uu yahay xeer diimeedku, ama qawaaniinta sharci ee ay diintu dhigtay. Sidaa awgeed kalsooni badan kuma qabo sharciga diineed. Prof Cabdalle Cumar Mansuur waxa uu leeyahay: “Soomaalidu waxa ay leedahay xeerar kala duwan oo ay ku dhaqanto, xeer walbana waxa uu leeyahay xeer hoosaad.” Xeerarka ay Soomaalidu lahayd waxa ka mid ah: xeer xoolaley, xeer beeralay, xeer ugaarsato iyo xeer magaalo. Eeg buugga (Taariikhda Afka iyo Bulshada Soomaaliyeed, bogga 287). Soomaalidu waa bulsho u qaybsan wadaad iyo waranleh. Wadaadku shaqadiisu waxa ay ku kooban tahay arrimo ay ka mid yihiin: guur, dhaxal, Qur’aan barid iyo wacdi. Nolosha bulsho ee kale wadaadku waxba kuma uusan lahayn, xitaa wadaadku ma ahayn hoggaamiye siyaasadeed. Eeg buugga (A Modern History of the Somali, bogga 15). Gabayga Samatar Baxnaan ayaa innoo soo koobaya shaqada uu wadaadku ka hayey nolosha Soomaalida. Samatar waxa uu leeyahay:

Dugsi baa wadaad lagu ogaa dab ugu sii qaad e

Darib iyo u gee caana geel oo ha diirsado e

Markii uu dibbiro haw akhriyo diinka caammada e

Haddiise uu wax kale doonay waa daallin xoogsadaye.”

Xeer Soomaaliga oo ah waxa u gu weyn ee ay Soomaalidu ku dhaqanto waxa awood u lahaa in uu dejiyo, waranlaha Soomaaliyeed, wadaadku wax shaqo iyo shuqul ah kuma lahayn. Xeerka uu waranluhu dejiyo

https://t.me/Afkeenuhodansanaa/1129

Soomaalida: Qabiilka mise Diinta

Soomaalida: Qabiilka mise Diinta.

Soomaalidu waxa ay ka mid tahay bulshooyinka la isku haysto, ee ku jira legdenka iyo jaahwareerka. Qofka Soomaaliga ah waxa uu ku jiraa loollan iyo legden u dhexeeya qabiilka iyo diinta. Prof Afyare Cilmi waxa uu tilmaamaa in qofka Soomaaliga ahi uu leeyahay labo aqoonsi oo kala ah: qabiilka iyo diinta. (Afyare 2010). Sidaa si la mid ah Dr. Cabdiraxmaan Baadiyow waxa uu buuggiisa “Making Sense of Somali History” ku leeyahay: “sida caadiga ah waxaa jira laba shay oo aan Soomaalida dhexdeeda lagu xadgudbi karin waa: dhaqanka qabiillada iyo Islaamka. Soomaalida badidooduna waxa ay diyaar u yihiin in ay nafhur u sameeyaan labadaas.” Waa laga dheregsan yahay in Soomaaligu u dhexeeyo qabiilka iyo diinta, se weyddiintu waxa ay tahay midkee qofka Soomaaliga ah laabtiisa, nafsaddiisa, iyo hab nololeedkiisa bulsho ku weyn. Anigu waxa aan ku dooday qofka Soomaaliga waxa nafsaddiisa qeexa in uu yahay qabiil, sidaa darteed waxa aan ka soo horjeedaa doodda odhanaysa, “Soomaaliga waxa qeexa waa diinta.” Haddaba waxa isweyddiin mudan intee diintu la fagalshaa nolosha qofka Soomaaliga ah. Haddii dib loo raadraaco dhaqanka, suugaanta iyo hab nololeedka qofka Soomaaliga ah waxa mar walba soo baxaysa in diintu wax macne ah oo weyn aysan u gu fadhiyin, kaliya waxa ay u haysteen caqiido, sababta oo ah; nolosha maalin laha ah ee Soomaalida diintu si waafi ah u la ma falgasho.

Diinta Islaamka iyo dhaqanka qabiilku mid walba waxa uu leeyahay, nidaam iyo habraac u gaar ah oo haddii si waafi ah loogu fiirsado aad u kala duwan. Sida uu tibaaxo Prof I. M. Lewis Soomaalidu waa bulsho raacato ah “pastoral society” waxa nolosha bulsho ee Soomaalida kaalin weyn ku leh dhaqanka raacatada ee sida weyn u ga fog qiyamka diinta Islaamka. Dhaqanka

raacatadu waa dhaqan waxshi ah, waxa uu ku salaysan yahay; aragtidii Charles Darwin ee ahayd, “the survival of the fittest.” Aragtidan waxa ay tibaaxaysaa in cidda awoodda lihi ay xaq u leedahay in ay noolaato, sidaa darteed nidaamka raacatada Soomaaliyeed waxa xaqa u leh in uu noolaado qofkii iyo qabiilkii leh cudud iyo awood, waana halka ay Soomaalidu ku maahmaahdo, “buur ahow ama buur ku tiirsanow.” Nolosha bulsho ee raacatada Soomaaliyeed waxa kaalin weyn ku leh oo ay dhaqdaan waa geela. Geela Soomaalida dhexdeeda waa shayga u gu qiimaha badan ee ay tixgeliyaan, geelu waxa uu saamayn nafsadeed u gaystay nolosha Soomaalida, waxa uuna abuuray dhaqan iyo xeer la mid ah midka kaynta, “Law of the Jungle.” Dhaqanka raacatada ee Soomaalida waa halka laga dersi karo in aysan diintu, si macne leh u la falgalin nolosha dhaqan-dhaqaale iyo midda bulsheed ee Soomaalida.

Dhaqanka raacatadu malaha xeer iyo qiyam ay bulshadu raacdo, se taa beddelkeeda waxa ay dadku ku dhaqmaan wixii xooggoodu iyo cuddoodu u goyso. Sidaa awgeed geela oo ah waxa nolosha raacatada Soomaalida qiimaha weyn ku leh, isagu ma galo qiyam akhlaaqi ah. Waxa geela iska leh mulkiyaddiisa ciddii xoog weyn, sidaa darteed Soomaalidu waxa ay yidhaahdaan: “xalaal iyo xoog hadduu xero galo midna kuma xuma.” Waxa kale oo ay yidhaahdaan: “aydin geel hadba waa ninkay gacantiisa gasho.” Soomaalidu waxa ay aaminsan yihiin in geela cidda xaqa u lihi ay tahay ciddii awood leh, sidaa darteed waxa jirta maahmaah bulshada ka dhexeysa oo odhanaysa: “geela ninkii awood leh baa leh.” Maahmaahdani waxa ay tibaaxaysaa in geelu xaalal iyo xaaraan midna uusan gelin, se uu yahay wixii muruqaagu kuu gooyo. Soomaalidu geela la kala dhaco uma aysan haysan in uu yahay wax xaaraan ah, oo ay diintu mamnuucday, se waxa ay aaminsanaayeen in dhaca geelu uu yahay wax dadka ka dhexeeya. Sidaa awgeed ayuu Sayid Maxamed Cabdalle Xasan u aaminsanaa in geelu xalaal yahay raggana ka dhexeeyo, wuxuuna odhan jirey: “Dhaqaaleya dhaha geelu wuu innaga dhexeeyaaye.” Eeg buugga, (Taariikhda Afka iyo Bulshada Soomaaliyeed, bogga 280).

Suurada 109aad Al-Kaafiruun

Suuradan waa Makiyah, Cadadka Aayadheedu waa 6 Aayadood, waxeyna soo Dagatay Suurada Al-Maacuun ka dib, Musxafkana waxey kaga Beegan tahay Dhamaadka Juzka 30aad.

Macnaha Guud ee Suurada Al-Kaafiruun:

Suuradan waxey ka Hadashaa Towxiidka iyo in aan Xiriir Kalgacaltooyo lala yeelan Karin Ahlu Shirkiga, waxeyna Suuradan Muslimiinta fartaa in aysan Dabac ka galin Arimha Diinkooda ku Saabsan iyo caqiidadooda ku Saabsan sida in ay Aaminaan Diin kale oo xaq ah inuu jiri karo ama in ay u Dhaga nuglaadaan Dacwada loo yaqaan Isku Dhaweynta Diimaha samaawiga ah.

Suurada 108aad Al-Kowthar

Suuradan waa Makiyah, Cadadka Aayadaheeduna waa 3 Aayadood, waxeryna soo Dagatay Suurada Al-Caadiyaat ka dib, Musxafkana waxey kaga Beegan tahay Dhamaadka Juzka 30aad.

Macnaha Guud ee Suurada Al-Kowthar:

Suuradan waxey ka Hadashaa Fadliga iyo Galada weyn ee uu Allaah (Cw) ugu Nimceeyay Nabi Muxamad, waxeyna Suuradan Nabiga Fartay inuu joogteeyo Salaada iyo Hadiyagana (waa Xoolaha Xaramka lagu Gowraco Xiliga Xajka) Gowraco si uu Allaah uga Mahad Celiyo Nicmooyinka lagu maneestay.

Mowduuca: saamaynta dagaalka bariga dhexe iyo qaza uu ku leeyahay somalida.

Kala soco doodan oo ka qabsoomi doonta kanaalka DAREEN BULSHO

Taariikhda: 28/9/2024 9pm habeenimo

La socod wanaagsan

Suurada 107aad Al-Maacuun

Suuradan waa Makiyah, Cadadka Aaydaheeduna waa 7 Aaayadood, waxeyna soo dagatay Suurada At-Takaathur ka dib, Musxafkana waxey kaga Beegan tahay Dhamaadka Juzka 30aad.

Macnaha Guud ee Suurada Al-Maacuun:

Suuradan waxey ka Hadashaa laba Qlo oo Dadka ka mid ah waxeyna Tilmaantaa Astaamaha lagu garto, labadaas qolo waxey kala yihiin:

1--Gaalka Inkira Nicmooyinka Alle (Cw) ee Beeniya Maalinta Xisaabka iyo Abaalmarka.

2--Muunafiqa wax walba uu Qabanaya istus tus u Sameeya, Haduu Dukanayo ama wax kale oo Wanaagsan sameynayo.