Korodhso

Bisha Soonqaad waxa ay dhalanaysaa habeenka uu Jimcuhu soo galayo oo ku beegan 28 Febraayo, marka ay saacaddu tahay 3:44 aroornimo. Galabnimada Jimcaha marka ay qorraxdu dhacayso bisha cimrigeedu waxa uu noqonayaa 14 saac iyo 40 daqiiqo, waxa ayna qorraxda ka danbaynaysaa nus saac. Bariga dhexe iyo bariga Afrikaba suurtagal noqon mayso in galabta Jimcaha qalab la'aan isha mutuxan lagu arko bisha, hase ahaatee waxaa lagu arki karaa teleskoob.

Sidaa awgeed waxaa la soomi doonaa oo bisha Soonqaad bilaabanaysaa maalinta Sabtida oo ku beegan 1-da Maarso. Guud ahaan dalalka Carbeed iyo inta badan dalalka Islaamka maalintaas ayaa laga soomi doonaa, balse waxa ay ku kala duwanaan doonaan maalinta ciidda, oo Sucuudiga iyo dalalka ku xiran waxaa laga soomi doonaa 29 beri, waxaana laga ciidi doonaa 30-ka Maarso, halka qayb kale oo ka mid ah dalalka Carbeed laga soomi doono 30 beri, lagana ciidi doono 31-ka Maarso.

Sawirka hoose waxaa uu tusinayaa sida galabta Jimcaha dalalka dunida looga arki doono bisha Soonqaad. Meelaha cad ee aan midabka lahayn lagama arki doono bisha. Meelaha uu marsan yahay midabka buluugan, oo ay ka mid yihiin barifa Afrika iyo bariga dhexe, waxaa bisha lagu arki doonaa teleskoob oo keli ah. Galbeedka Afrika oo uu marsan yahay midabka soosaliga ah waa suurtagal in qalab la'aan isha mutuxan lagu arko bisha haddii jawigu yahay mid saafi ah. Waqooyiga Ameerika oo uu midabka cagaaran marsan yahay si fudud ayaa isha mutuxan loogu arki doonaa bisha marka ay dhacayso galabnimada Jimcaha.

Quraanka Kariimka ah waa kitaabka ugu muhiimsan ee kownkaan yaalla, waana hage nololeed oo mudan in si joogto ah loo akhriyo loona barto. Waxaa jira dhowr apps oo dadka ka caawiya akhriska iyo fahamka Quraanka. Waxaan jeclaystay inaan idinla wadaago app aad ii soo jiitay oo lagu magacaabo Quranly. Markii iigu horreysay waxaan ku arkay WhatsApp status-ka saaxiibkay Abdirahmaan( Tolka Bhai ), xilli uu nala wadaagay qayb kamid ah kitaabka, taas oo muujisay interface-kiisa cajiibka ah iyo challenge-ka uu leeyahay app-ku.

Mudada kooban ee aan isticmaalayay Quranly, wuxuu igu dhiirrigeliyay inaan si joogto ah u booqdo app-ka si aan u akhriyo Quraanka mar kasta oo aan firaaqo helo. Wuxuu leeyahay astaamo badan oo u fududeynaya adeegsadaha inuu si joogto ah u akhriyo Quraanka, la socdo xasanaadka/ajarka, isla markaana si wanaagsan ula falgalo kitaabka Alle.

Qaar kamid ah features-ka cajiibka ah ee aan ku arkay app-ka:

Interface aad u qurux badan: Naqshadeyntiisu way ka duwan tahay apps-ka Quraanka ee aan horay u arkay, adeegsadahana kama caajiso.

La socodka horumarka akhriska: Quranly wuxuu si qurux badan kuu tusayaa inta aayadood, bogag, iyo xasanaad aad kasbatay muddada aad akhrinaysay. Tani waxay kaa caawinaysaa dhiirrigelin joogto ah si aad akhriska u sii waddo.

Dejinta yoolal la xiriira akhriska: Waxaad qorsheyn kartaa inta aayadood ee aad rabto inaad maalin kasta akhriso iyo waqtiga aad rabto inuu ku xasuusiyo. Markii la gaaro xilliga aad dejisay, wuxuu kuu soo dirayaa alert/reminder si aad u xasuusnaato.

Tarjumaad iyo tafsiir: Quranly wuxuu leeyahay qayb tarjumaad iyo tafsiir ah si aad u fahanto macnaha aayadaha aad akhrinayso. Wuxuu taageeraa dhowr luqadood, balse nasiib darro kuma jiro Af-Soomaali.

Leaderboard: Meel aad ugala socon karto kaalinta aad ka gashay adduunka, gobolkaaga, ama saaxiibbadaada. Waxaad kula tartami kartaa dad kale, taas oo kugu dhiirrigelinaysa inaad joogtayso akhriska Quraanka.

Streak system: Wuxuu leeyahay streak la mid ah midka Snapchat, balse si gaar ah u shaqeeya. Wuxuu tirinayaa inta maalmood ee xiriir ah aad Quraanka akhrisay. Haddii aad hal maalin ka maqnaato, streak-kaaga wuxu noqonayaa 0, taasoo kugu dhiirrigelinaysa inaadan maalinna seegin.

Ugu dambeyn, Quranly, waa mid ka mid ah apps-ka ugu wanaagsan ee kaa caawin kara inaad si joogto ah u akhrido Quraanka. Wuxuu kugu dhiirrigelinayaa inaad la socoto xiriirka idinka dhaxeeya adiga iyo Quraanka, taas oo kaa dhigaysa qof si joogto ah u akhriya Quraanka.

Haddii aad rabto inaad Quraanka si fudud oo waxtar leh u akhrido, Quranly waa doorasho aad u fiican. Bisha Ramadaan ee soo socota, wuxuu wax badan ka tari doonaa cibaadadaada.

Soo dejiso oo ka faa’iideyso barnaamijkaan!

Aragtida Dead Horse, waa ereybixin loo adeegsado in lugu sharaxo caqyliyadda iyo fekerka ay leeyihiin qaar ka mida shirkadaha iyo bulshooyinka, waana in lugu adkaysto in ay raacaan dhabbaha xal u helista wax aan suurtagal ahayn, halkii ay mushkiladda xal u heli lahaayeen ayay ku sii adkaysanayaan habab faashil ah oo ay mashruucyadooda ku badbaadin lahaayeen. Sidoo kale, waxa loo adeegsadaa in shirkadaha ama bulshooyinka ay ula tacaamulaan mushkilad cad oo muuqata sidii in ay tahay dhibaato aan la garanayn, halkii ay xaqiiqada qadhaadh qaadan lahaayeen; waxa ay isku madadaalinayaan xalal aan suurtagal ahayn. Waxa la sheegaa aragtidan faraska dhintay in ay ka timid xikmad ay lahaayeen Hindidii cascaska ahayd ee ku noolaa Dakoota, wax ay xikmaddaasi leedahay; “haddii aad ogaatid in aad fuushan tahay faras dhintay, istiraatiijiyadda ugu wanaagsan waa in aad ka degto.”

Aragtidan faraska dhintay, waxa lugu muujiyaa mashruuc dhiigbax iyo hungow ku noqonaya shirkadda ama siyaasadda maamul duugoobay ama alaab iyo badeecad aan hadda dabooli karin baahida suuqa casriga ah ee isbeddelada dhijitaalka ah. halkii ay shirkaddu aqoonsan lahayd khaladkeeda ee ka ay joojin lahayd mashruucaas hungowga iyo fashilka ah, waxa ay shirkaddu sii kordhisaa agabkii barnaamijkaas loogu talogalay ama waxa ay beddeshaa shaqaalaha gacanta ku hayay oo shaqaale cusub ayay diwaangelisaa.

1. cabsida laga qabo isbeddelka iyo rabitaanka in lugu sii nagaado mandaqadda raaxada.
2. Aaminsanaanta in ay arrimuhu u sii socon doonaan si fiican, in kasta oo ay wax walba sii xumaanayaan.
3. Masuuliyad la’aan iyo qirashada fashilka.
4. La qabsiga Birokrasi iyo dib-u-dhigashada go’aamada muhiimka ah ama in xal u helidda dhibaatooyinka loo maro habab adag.

Mid ka mida tusaalayaasha ugu wanaagsan ee aragtidan “Dead Horse” loo adeegsado waa shirkadda Kodak, shirkad Maraykan ah, oo samaysa iibinta agabyada karamadaha iyo duubitaanka filimada, waxa ugu weyn ee ay shirkaddani ku burburtay waa in ay la socon kari wayday isbeddellada tiknoolajiyadeed ee adduunka oo ay soo afmeertay in ay suuqa iskaga baxdo. Sidoo kale, waxa ka mida shirkada Nookiya oo lumisay booskeedii hoggaaminta suuqa aleennada, markii ay nidaamkeeda tiknoolajiyadeed waafijin kari wayday telefoonnada casriga ah.

Kuuriyada waqooyi waa dal tiknaloojiyad ahaan go'doon ah balse dunida ka yaabiyey heerka ay ka gaadheen dhanka Cybersecurity-ga.

Sannadkii 2016-kii waxa goor habeenimo ah isugu yimid guri ku yaalla caasimadda Jabbaan ee Tokyo dhallinyaro badan oo da'yar ah kuwaas oo kan ugu weyni uu ahaa soddon jir, goobta waxa ku sugnaa oo ay kula kumeen nin u sheegtay in uu ka mid yahay maafiyada ka jirta jabbaan kaddibna waxa uu dhallinyaradii u qaybiyey oo mid walba uu farta ka saaray kaadhadh bangi gaar ahaan Credit card-yo kuwaas oo aanay wax xog ahi ku qornayn.

Ninkii waxa uu ku yidhi dhallinyaradii waxaad fulinaysaan hawlgal gaar ah idinkuna waxaad qaadanaysaan lacag khidmad ah, kaddibna waxa uu u tilmaamay inay tagaan dukaan caan ah oo faracyo badan ku leh dunida kaas oo ku yaalla xaafad walba oo dalka jabbaan ku taalla, dukaanadaas waxa la yidhaahdaa 7-Eleven.

Waxa uu ku yidhi marka aad dukanadaas tagtaan waxa dukaan walba hortiisa yaalla ATM tilmaamaha noocaas ah leh kaddibna kaadhadhkan bangi ee aan idin siiyey ayaad u adeegsanaysaan ATM-yadaas isaga oo u sheegay inaanay meel kale u adeegsan kaadhadhkan bangi marka laga reebo dukaanada uu u tilmaamay oo keliya ee 7-Eleven-ka ah.

Wuxuu u sheegay in hawgalku uu bilaabmayo berri subaxnimada, isaga oo ku yidhi berri marka uu waagu beryo mid walba oo idinka mid ahi waxa uu ka soo saarayaa ATM-yada kala duwan lacag gaadhaysa $900 oo dollar taas oo dabcan u dhiganta lacagta Yen-ka jabbaan, Sidoo kale waxa uu ku yidhi qof walba oo idinka mid ahi waa in uu 19 jeer oo keliya ku noqnoqdo ATM-yada, isaga oo intaa ugu daray in haddii aad labaatan jeer gaadhsiisaan lacag soo saarista in kaadhka bangigu uu idinka xidhmi doono oo la xayirayo, Sidaas darteed waa in uu qof walba 19 jeer oo keliya uu lacagtaas ka soo saaraa ATM-ka taas oo halkii marba gaadhaysa $900 oo dollar.

Sidoo kale Wuxuu u sheegay in halwgalkani uu soconayo maalin walba saddex saacadood oo keliya, laga bilaabo shanta subaxnimo ilaa siddeeda subaxnimo, Sidoo kale waxa uu u raaciyey in haddii mid iyaga ka mid ahi 19 jeer uu lacagtaas soo saaro ka hor inta aan la gaadhin siddeeda subaxnimo waa in uu sugaa ugu yaraan hal saacad oo danbe si uu mar labaad hawlgal kale u bilaabo oo haddana 19 jeer oo kale gaadhaysa, kaddibna wuxuu ku yidhi waxaad qaadanaysaan lacagta aad soo saartaan 10% halka 90% ee kale aad aniga ii keeni doontaan.

Hawlgalkan oo socday dhowr maalmood ayaa dhallinyaradii waxay guud ahaan la baxeen lacag gaadhaysa $19 milyan oo dollar, goor danbe oo xeedho iyo fandhaal ay kala dheceen ayaa dawladdii jabbaan ay ka war heshay dunidan la xaalufiyey kaddibna daba-gal dheer oo ay samayeen waxay ogaadeen in kaadhadhkan bangi ee la adeegsaday oo la koobiyeeyey laga soo xaday bangiga ugu weyn qaaradda Afrika oo dhan ee ku yaalla dalka Koonfur Afrika kaas oo la yidhaahdo Standard Bank.

Sidoo kale waxay ogaadeen in gebi ahaanba hawlgalkan xatooyo ay ka danbeeyeen sirdoonka Kuuriyada waqooyi iyaga oo shirqoolay dhallinyaradan jabbaaniiska ah si ay u fuliyaan hawlgalkan, waxaana xatooyadan farsameeyey dhallinyaro u dhashay dalka Kuuriyada waqooyi oo Hackers ah kuwaas oo ay ka danbeyso xukuumadda Kuuriyada waqooyi.

Dhacdadan oo dadyowga jabbaan ay xilligaas la yaabeen ayaa xukuumadda jaabbaan waxay xilligaas u qabqabatay oo ay xidhay dhowr boqol oo qof oo ay ku tuhunsanaayeen dhacdhadan kuwaas oo ay ku eedeeyeen in sirdoonka Kuuriyada waqooyi ay u adeegsadeen dhacdadan, Sidoo kale dhammaan lacagihii lala baxay oo dhammi waxay ku dhacday jeebka xukuumadda Kuuriyada waqooyi.

Xukuumadda Kuuriyada waqooyi iyo sirdoonkeeda oo kaashanaya Hackers-kooda halista ah ee ay carbiyeen ayaa fuliyey hawlgalkan aynu ka soo sheekeenay sannadkii 2016-kii iyaga oo xilligaas qorsheeyey inay xadaan kaddibna koobiyeeyaan xogta kaadhadhka sharciyeysan ee uu bixiyo bingaga ugu weyn qaaradda Afrika isla markaasna ah kan ugu weyn dalka Koonfur Afrika iyaga oo ka faa'idaystay galdaloolooyin amni oo ka jiray nidaamka bangiga kaddibna u adeegsaday inay lacagta kala soo baxaan ATM-yadan ku yaalla dalka Jabbaan oo qudhoodu galdaloolooyin amni

lahaa.

Sidaan ognahay Kuuriyada waqooyi waxa saaran cunaqabatayn daran iyo xayiraado dhan walba ah balse waxay lacago badan ku helaan farsamooyinkan oo kale iyaga oo dhaca suuqyada dunida oo dhan, waxa ay sannad walba fuliyaan hawlgallo Cyber ​​attack ah kuwaas oo sannad kasta ku dhaca lacag gaadhaysa hal bilyan oo dollar.

Qaramada midoobay ayaa hore ugu eedaysay xukuumadda Kuuriyada waqooyi inay fuliyeen Hackers-koodu weeraro Cyber ​​attack ah intii u dhaxaysay 2017-kii ilaa 2023-kii kuwaas oo dhacay lacag gaadhaysa $3 bilyan oo dollar iyaga oo sida la sheegay lacagtaas u adeegsaday kabista barnaamijkooda Nukliyeerka iyo samaynta gantaalada balaastiga ah ee qaaradaha ka gudba.

Sawirku waa caasimadda Kuuriyada waqooyi ee Pyongyang.

Hassan Mohamed

Kuwiinna muraayadaha/ookiyaalaha xirta ama aan xiranninoow; hore ma u maqasheen xeerka 20-20-20?. Dhowaan baan ku baraarugay lafteydu markii dhakhtaraddii indhuhu i weydiisay in aan dabbaqo xeerkaa iyo inkale, adna malaha waa kuu muhiim.

Waxaa caadi ah in daqiiqaddiiba uu qofku 15 jeer libirsado se marka uu qofku ku shuqlanyahay shaashadaha lambarkani hoos ayuu u dhacayaa kalabbar ma seddex meelood laba meel. Waana halkaas halka ay saamaynta shaashadaha iyo indhuhu ka billaabmeyso. Bal e xanuunka shaashadaha waxa loogu wanqalay computer vision syndrome (CVS). Saa waa halkaas barta dabaqidda xeerkani ka billaambeyso.

Akademiyada Culuumta Indhaha ee Maraykanka, ayadoo sharraxaysa xeerkan waxa ay leeyihiin inkastoo fiirinta aaladaha dhijitaalka ah aysan saameyn toos ku lahayn indhaha, haddane ay daciifiyaan awoodaha aragga iyo bedqabka indhaha oo ay keeni karaan cillado iyo calaamado aan fiicnayn sida indho qallal, cuncun, xafaf, ama in ay midab ahaan is beddelaan, saameyntaasina ay si tartiib ah u waxyeeleyso araggii.

Xeerka 20-20-20, waxa uu leeyahay; 20kii daqiiqo ee kasta oo aad shaashadda ku fooggantahay, isku day in aad diiraddaada u weeeciso 20 ilbiriqi (Seconds) meel kaa fog ilaa 20 dhudhun (feet).

Labaatankaa daqiiqo is ku day in aad indhahaaga shaasahd ka fogeyso moobeyl,TV, kumbuutar. Tusaale; eeg darbiyada xafiiskaaga, sawirka darbiga kuugu dheggan, iridka xafiiska, daaqadaha, haddii aad istaagto ee aad wax labaatankii dhudhun ka fog eegtana kaba fiican sida geedaha bannaanka, dhismo kaa fog, ama cirka. Muhiimadda labaatankaa daqiiqo waxa ay ku sababeeyeen in meesha ugu yar ee indhuhu nasiino ku heli karaan ay tahay labataankaa sikin/ilbiriqsi in aad diiraddiii u dhoweyd ka leexisaa.

Sida aad isku xasuusineyso, way adagtahay in aad laabatan daqiiqo kastaa xasuusato se faaidada digitaalka ayey ka mid tahay e waxa aad heleysaa applications aad soo degsan karto oo aad xeerkaa ku tababbari karto, aad na kuu caawinaya in 20 kii daqiiqo kaddibba ay kuu soo dhacaan farriimo (pop-up) ah.

Xeerkan waxa aan xasuustay mar ay indhihii I daaleen oo aan dhafooradii qabsaday, saa intaaney labaatankii sikin dhammaan baan is iri qor oo aan dib ugu soo laabtay shaashaddii, se laxdada aan post dhahay kaddib waan dabbaqay xeerkii. lol

Eelka Daaning-Kuruugar (Dunning-Krugger Effect) waa cillad garasho oo ku timaadda garaadka dadka qaar. Waxa dadkaas ku dhaca kalsooni-barar (overconfidence). Dabadeed waxay is moodaan in ay arrimaha (badankooda ama idilkood) aqoon durugsan u leeyihiin. Waxa khalkhaliya oo indhatira caadka beenta ah ee garashada ka fuula. Waa jahliga jahliga—marka uu qofku garan waayo in aanu waxan garanayn. Waxa loogu magacdaray labadaa kasmanafeedyahan oo iyagu aad u sharraxay.

Cilladdan waxa lagu soo saaraa in la is barbardhigo heerka uu qofku isku kalsoon yahay (barta uu isla joogo) iyo heerka uu dhab ahaan hawshan ku fiican yahay (barta uu joogo). Dad baa jira odhanaya waan qaban karaa shaqadaa, oo cid igaga fiicani maba jirto, laakiin kolka loo dhabbagalo natiijadooda ay caddaanayso in ay qar jafayaan. Dadkaasi waxay u xagliyaan garashadooda oo ay u gacalmiisaan, iyaga oo aan lahayn xirfaddii iyo awooddii loo baahnaa si sheegashooda looga dhabeeyo. (Ha ku khaldin kalsoonida badan ee si guud uu qofku isu qaado; tani waxay ku dabran tahay hawl ama arrin gaar ah).

Indha’adaygga fooqalcaqliga ahi wuxuu qofka ka hor istaagaa barashada iyo kororsiga xogaha. Dabadeed wuxuu wiiqaa karaankiisa go’aangaadhiseed ama fursaddiisa koritaan. Waa runtii Muuse Cali-Faruur e, “kabbashada cilmiga gaaban waa lagu kadeedmaa.” Eelkan waxaynu fahankiisa ku soo dhawaysan karraa “cilladda naftii-hafarka.”

Sida sawirka ka muuqata, qofka naftii-hafarka ahi wuxuu fantaa “buurta doqon-ma-waaye” isaga oo isla weyn. Hadhow se marka uu fashilmo, ee uu isla keeni waayo, wuxuu ku soo hoobtaa “dooxada quusta” oo u macne dhow waxan aynu dhahno “hebel dirrida ayuu leefay.” Wuxuu u baahan yahay in uu u gurguurto “dalcadda aqoonta” si uu u gaadho oo ugu dego “dulka xasilloonida” oo ah kolka uu ruuxu garto in uu tamartiisa tallaabsado, cadadka kibirka ah ee xiskiisa ku baxayna uu iska jaro.

Dheef-rog (metabolism)

Cuntada aynu cunno waa la burburiyaa, oo maaddo kasta waxaa loo celiyaa waxa ugu yar ee ay ka samaysan tahay, tusaale ahaan kaarboohaydraydka oo ay ka mid yihiin burka, bariiska iyo sonkortu, marka la burburiyo waxaa ka soo baxa guluukoos; marka barootiinka la burburiyo cuntooyinka borootiinka ah sida hilibka iyo ukunta waxaa ka soo baxa maaddo loo yaqaan aysidh amiineed (amina acid); baruurta iyo dufankuna waxa ay noqdaan aysidh duxeed (fatty acid) iyo galaysirool. Habkan cuntada loo burburiyo oo laga dhigo waxa ugu yar ee ay ka samaysan tahay waxaa loo yaqaan dheefshiid (digestion), maaddooyinkii ka soo baxay dheefshiidka waa la nuugaa waxaana lagu daraa dhiigga, waxa ayna tagaan meel kasta oo ka mid ah jirka.

Unugyada kala duwan ee jirka ayaa qaata maaddooyinkii dhiigga dhex ku jira, si ay u dheefsadaan waxa ay unugyadu maaddooyinkaas ku sameeyaan falgallo kiimikeed, waxa ayna u beddelaan maaddooyin kale oo ay tamar ka dhalin karaan ama ay u adeegsan karaan samaynta waxyaabaha uu unuggu u baahan yahay, sida borootiinnada iyo dufanka qaybta ka ah dhismaha unugga, ama hormoonnada iyo insaymyada shaqooyinka kala duwan u qabta unugyada, sidoo kale unugyadu waxa ay burburiyaan maaddooyinkii duugga ahaa ee ay hore u isticmaaleen, walxaha burburkaas ka soo baxa wixii dib loo isticmaalo karo dib ayay u isticmaalaan oo walxo cusub bay ka samaystaan, wixii kale ee aan la isticmaali karin ama waxyeello lehna waxa ay sameeyaan isbedello kiimikeed, waxa ayna ka dhigaan kuwo laga saari karo jirka iyaga oo la raacsiinayo kaadida ama saxarada. Isbeddelladan kala duwan ee jirku ku sameeyo walxaha ayaa waxaa loo yaqaan dheef-rog (metabolism).

Dheefroggu waa waxa noolayaashu kaga duwan yihiin ma noolayaasha, waana waxa sababta u ah ee joogteeya nolosha, oo waxa uu unugyada jirka u suurageliyaa in ay koraan, is dayactiraan, tarmaan iyo in ay qabtaan shaqooyinka lama huraanka u ah jirka. Maaddooyinka uu jirku dheefrogga ku sameeyo waxa uu ka helaa cuntada, sida kaarboohaydaraydka, borootiinka iyo dufanka; macdanta iyo fiitamiinnaduna waxa ay jirka ka caawiyaan in uu adeegsado oo dheefrogo maaddooyinkaas.
Ereyga "metabolism" asalkiisu waa Giriig, macnihiisuna waa "beddelid/rogid", Carabigana waxaa lagu dhahaa "استقلاب" oo macnaheedu yahay "rogasho, geddisasho", guddigii ereybixinta xilligii kacaanka waxa ay "metabolism" ku ereybixiyeen "dheefsasho", balse "metabolism" ma aha dheefsasho keliya ee waa in walxaha aynu cunno loo beddelo walxo kale si uu u dheefsado jirku ama uu uga takhalluso oo uu jirka dibedda uga saaro.

Tusaale, marka aynu cunno dawo oo dawadu ay qabato shaqadii loogu talagalay, jirku waxkabeddel ayuu ku sameeyaa dawada, oo waa uu firfircoonitiraa oo burburiyaa, waxa uuna u beddelaa qaab suuragelinaya in laga saaro jirka si aysan dhibaato u geysan, waxkabeddelkan uu jirku ku sameeyay dawada ayaa waxaa loo yaqaan "drug metabolism", haddii la qaato ereybixinta guddiga, "drug metabolism" waxa ay noqonaysaa "dheefsashada dawada", oraahdanna ma aha mid saxan, sababta oo ah ujeedka uu jirku wax uga beddelay dawada ma aha in uu dheefsado ama ka faa'idaysto dawada, ee waa in uu dhibkeeda is dhaafiyo oo uu jirka ka saaro. Sidaas awgeed ereybixinta ku habboon "metabolism" waa "dheefrog/dheefrogid", oo macnaheedu yahay in jirku maaddooyinka kala duwan ee ku jira dheefta/cuntada uu u rogo/beddelo maaddooyin kale, si uu dheeftooda u helo, ama uu dhibkooda isu dhaafiyo.

Jaantuska hoose waxaa ku dhan dhammaan falgallada dheefrogeed ee uu sameeyo jirka noolayaashu, waxaa lagu muujiyay maaddo walba sida ay isu beddesho iyo waxa ay ugu danbayn noqoto.

saeed hassan

OpenAI waxay soo saartay moodeelkeedi GPT-o3 mini, ahna taxanaha ka sarreeya GPT-o1 kuwaas oo loogu talagalay inay ku guuleystaan hawlaha fikirka adag u baahan (complex reasoning tasks), waxay kaloo soo wadda GPT-o3.

waxaan bishii hore idinla wadaagay, markii ay shaacinayeen iney sheegeen "waxaan ku guulaysanay sameynta AI-ga guud ama AGI" iyagoo u daliishanaya in modeelka GPT-o3 uu helay 85% imtixaanka ARC-AGI benchmark, taasoo ka sarreysa heerkii ugu sarreeyay ee AI hore u gaaray (55%) una dhigma celceliska dhibcaha bini'aadamka. Iyo sidoo kale in uu natiijo fiican ka helay imtixaan xisaabeed aad u adag.

Marka hore ujeeddada dhabta ah ee dhammaan shaybaarrada cilmi-baarista AI waa in la abuuro caqli guud oo macmal ah (AGI). OpenAI-na waxay u muuqataa inay tallaabo muhiim ah u qaaday dhankaas. In kasta oo shaki ku jiray, cilmi-baarayaasha iyo Developers-ka AI-ga badankood ayaa dareemaya in wax iska bedeleen. Dad badanina, fursadda AGI hadda waxay ula muuqataa mid dhab ah, oo ka dhow sidii la filayay. Ma sax baa?

Si loo fahmo waxa natiijada GPT-o3 ay ka dhigan tahay, waa inaad fahamto waxa imtixaanka ARC-AGI yahay. ARC-AGI ama Abstractions and Reasoning Corpus for Artificial General Intelligence waa imtixaan lagu ururiyey hawlo xujooyin muuqaaleed ah (visual puzzle tasks) oo si gaar ah loo sameeyay si loogu tijaabiyo caqliga guud ee macmalka ah (Artificial General Intelligence - AGI).

Habka loo qaadayo imtixaanka, shuruucda qiimaynta, iyo heerka guusha ayaa la yiraahdaa ARC-AGI benchmark, inkastoo faahfaahin badan ay u baahan yahay keliya intani waa macnaheeda guud se tijaabadani aad bey uga duwan tahay kuwa caadiga ah ee AI-ga, sababtoo ah waxay u baahan tahay in mashiinku uu barto fikrado guud ka dibna uu ku dabaqo fikradahaas xaalado cusub oo aanu hore u arag.

Si kale haddii loo dhigo, maaha oo kaliya inuu mashiinku ogaado qaabka, laakiin waa inuu garwaaqsado macnaha iyo sababaha ka dambeeya qaabkaas, si uu u xalliyo xujooyinka cusub. Hawlaha xujooyinka waxay inta badan ku lug leeyihiin doorashada jawaabta saxda ah iyadoo la eegayo tusaalooyin la bixiyay.

Maadaama uu caawa ina soo gaaray qeybtiisa mini-ga ah, waxaan berrito idinla wadaagi doona xog ku saabsan, haddii rabbi idmo, iminkana tijaabin baan ku wadaa.

Abdikani Cideeye

Mar saddexaad ayey Shiine soo saareen, Model kale oo la yiraahdo Kimi k1.5, waana moodeelkii ugu dambeeyay ee ay soo saartay shirkadda Moonshot AI oo fadhigeedu yahay Beijing.

Moodeelkan cusub wuxuu lamid yahay ama xitaa ka fiican yahay moodeelka OpenAI ee GPT-o1. Waxyaabaha uu modellada kale dheer yahay waxa kamida ah, inuu sawirrada u beddeli karo Code. Sidoo kale modelkani wuxuu kaa caawin karaa inaad si sax ah u aqoonsato oo aad tilmaanto ciyaaraha goobaha juqraafiyeed sida GeoGuessr, oo ah ciyaar ku saabsan aqoonsiga goobaha adduunka.

Wuxuuna kala saari karaa walxaha isku muuqa eeg laakiin kala duwan. Tusaale ahaan, wuxuu kala sooci karaa muffins iyo eyga yar ee Chihuahua oo leh muuqaalo isku eg.

wuxuu kaloo awood u leeyahay inuu ogaado midabbada iyo tirinta walxaha ku jira sawirada. Tani waxay muhiim u tahay xaaladaha u baahan aqoonsi midab iyo tirin sax ah.

Waad tijaabin kartaa oo waa bilaash, wixii xogtiisa ku saabsan iyo qiimeyntiisa ka soo dheego barkooda ay ku leeyihiin X (Twitter).

Maxaa sababay in 3,000 oo arday oo midkasta oo ka mid ahi uu buug iyo qalin is dul hayay muddo dhan 16 sannadood iyo wax ka badan laga waayo hal qof oo layimaadda HINDISE IYO HAL-ABUUR cusub oo uu dunida ama ugu yaraan waddankiisa ku soo kordhiyo?”

Ma waxa aynaan lahayn maskaxdii wax ikhtiraaci lahayd (subxaanalaah) mise waynaan gaadhin goortii wax-soo-kordhinta, oo wali aqoonbaa inoo dhiman? Ma jaamacadaha waddanka ayaanay ool aqoon ardayga maskaxdiisa gayaysiisa inuu wax cusub allifo (oo kuwa debedda inooga yimaaddaaba af qudha ayay lasoo noqdaane!!)

Waa maxay sababta waddammada qaar ay hodan u yihiin, halka kuwa kalena aysan xitaa haysan cunto ku filan? Hal aragti oo dad badani aaminsan yihiin waa dhaqanka dadweynaha.

Tusaale ahaan: Shiinuhu waa dadaal badan yihiin, reer Yurub waa caqli badan yihiin, waana sababta dhaqaalahoodu u kobcayo. Dadka Afrikaanka ah waxaa ku hooseeya wax akhriskooda iyo nadaafada wadankooda , waana sababta ay u meel heer sare u gaadhin .

Markaa u fiirsato maxaa xal Ah 💭♟

Sida uu sheegay John Biggs (oo ahaa Cilmi-nafsi yaqaan dhanka waxbarashada ah), badiba dadku sidan ayay wax u bartaan:-

10% waxay ka bartaan waxa ay akhriyaan

20% waxay ka bartaan waxa ay maqlaan

30% waxay ka bartaan waxa ay arkaan

50% waxay ka bartaan isku darta waxa ay arkaan iyo waxa ay maqlaan

70% waxay ka bartaan marka ay la falgalaan ama dhex galaan dadka kale

80% waxay ka bartaan waxa ay isticmaalaan oo ay ku dhaqmaan nolol maalmeedkooda

90% waxay ka bartaan marka ay dadka kale baraan.

Maxay tahay sababta uu qofku si degdeg ah u la soo baxo tilifoonka, marka uu qolka fadhiga cid ku sugayo?
Ama marka uu rabo in uu dhakhtarka u galo, walise ciddii ka horraysay ku jirto? Ama marka uu kaligii meel joogo?.

Su'aalahan oo uu is waydiiyay nin la yidhaa Stephen Groush oo ah Psychlojist ayaa arrintan ku sameeyay cilmi-baadhis, jawaabta usoo baxdayna waxa ay noqotay, in dadku yihiin baxsad ka cararaya dareen aanay rabin.

Daqiiqad aanad waxba qabanayn, oo maskaxdaadu aanay ku jeedin hawl aad faraha ku hayso, ayaad boqolaal wax ka fikiraysaa.

Judhaba waxa aad ka murugoonaysaa khaladaad aad hore gashay, qof aad xumaysay ayaad xasuusan kana xumaan, duruufo dhaqaale iyo lacago lagaa rabay ayaad rogrogi, qof aad jeclayd oo aad wayday ayaad tebi, hadalo aad cid istidhaahdeen ayaad dib u gocan, fursado waa hore aad lumisay ayaad isku canaanan.

Daqiiqado aanay maskaxdaadu hayn shaqo aad u dirtay oo ay maarayso, ayaa boqol wax oo ka daran intaa hore ay kugu soo dhici, oo waxa ay ku gelin dhiilo, ciil, cabsi, cadho, walaac, warwar, walba haar, murugo, qarracan, qoomamo, qoonsi, yabaal, yaxyax iwm.

Daqiiqadaha aanad waxba qabanayn waxa kugu soo qulqulaya dhacdooyin iyo xaalado muddo dheer aad is dhaafinaysay xusuustooda.

Wax qabasho la'aantu waa dabinka xusuuso aanad doonayn.

In aanad firaaqo siin, oo aad shaqayso, oo marka aanay shaqo jirin xitaa aad abuurato wax aad qabato ayaa ah fursadda aad kaga baxsan karto dareenadaas.

wax qabo marwalba si aadan niyadxumo kuugu dhicin, lkn waxaad qabanaysaa ha noqdo wax isna aadan qoomamayn oo xusuustiisa aadan ka dhuumaalaysan.


Sidiiq burmad

Soo koobidda dihganaha رسالة إلى شباب الأمة.= farriin ta dhalinyarada ummadda......
..........................................................
Hordhac.
Dhiganahn layidhaa رسالة إلى شباب الأمة. ( farriin ku socota da'yarta ummadan).
Waxaa qoray oo ku fara yaraystay qoraaga ree masar ee Dr raaqib sarjaani.
Wuxuuna kaga hadlayaa sheegidda dhibaatooyinka haysta da'yarta waayahan.
Tirada warqaduhu waa 156

Qisada keentay curinta dhiganahan.

Sida uu qoraagu ku xusay hordhaca waxaa keenay in uu kitaabkan qoro. Dhacdo yaab badan.oo habeen habeennada kamida uu lakulmay. Waxaa u,yimid nin wayn, oo cabasho wada doonayana in uu talo kasiiyo. Wuxuu ka cabanayaa. In inankiisii uu dhalay.dhalin yarna ahaa uu ku maman yahay. Dhigashada diinta wakhti badanna siiyo isla markaana mar kasta ka fikro wadamada islaamkee tabaalaysan. sida falastiin ciraaq suudaan shiishaan. Dr raaqib wuu yaabay. Wuxuuna talo ahaan usiinayaa inuu hortiisa fadhiisto oo wiilkaa wax ka barato. Intaa kadib ayuu iswaydiinayaa dhawr waydiimood.1 maxay islaamka dhalin yaro uga dhigan tahay.
2 Waa maxay doorka dhalin yaradu. 3Halkay marayaan da'yartii ummadani.
Sidaaas ayuu ku yimid kitaab kani

Nuxurka buugan qiimaha badan.

Bilawgaba wuxuu digtoorku iswaydiinayaa dhibaatooyinka ugaarkaa dhali yarada. Qaar kamid dhallinta masar ayuu warsanayaa. Waxayna ugu jawaabayaan waxaanu filayn. Oo ubadan dhibaatooyin nin iyo naftii ugaar ah.

Kadib waxa uu si far shaxannimo leh uga waramayaa jiilkii dahabiga ahaa dhalintii asxaabta alla haka raalli noqdee.siday ugu'teen waajibkoodii uga soo bexeen kaalintoodii.sida ZAYD IBNU THAABIT oo ahaa qoraagii waxyiga kaalintiisana kasoo baxay isagoo 14 jir ahaa. Cali ibu abii daalib subayr ibnu cawaam.dalxa iyo asxaab kaloo dhawra ayuu taxayaa qisooyinkooda iyo waxay utareen diintoodii dadkoodii iyo dalkoodiba....

Mar kale wuxuu is waydiinayaa.
Maxaa keenay gaabkan.maxaa kala fogeeyay dhallinta sidii looga baahnaa iyo siday hadda yihiin.?

War celinta waxa uu kadhigayaa afar sababood oo waawayn una baahan xal waara.

● MAQNAAN SHIYAHA ABA'BIN ISLAAMIYA.
●MAQNAAN SHIAYAHA HOGAAMINN SUUBAN.
● NIYAD JAB /QALbi jab=is dhiibid.
● war baahinta.

Qodob kasta wuxuu uga waramayaa si faah-faahsan. Xeel dheer. Wuxuu saxayaa fahan qaldan oo dhinacyo kala duwan ka jira. Ugu danbayn wuxuu kusoo gaba gabaynayaa. 10 talo oo uu kula talinayo da'yarta. Islaameed.

1 ka fuqidda macaasiada.
2 garashada qofku barto diintiisa suuban.
3 ku xidh naan shiyaha masaajidda
4 horu mar tilmaaman. Dhan walba.
5 qaraabo xidhiidhinta.
6 doorashada asxaab wanaagsan.
7 la socodka waayaha wanaagsan.
8 joog taynta jimicsiga.
9 faafinta dacwadda.
10 maaraynta waqtiga.

ALLA MAHAD LEH.

waa mid kamida dhiganayaal sil silad taxanaa digtoorku leeyahay. Oo naadiga ( multawa ruwaadul cilmi wal macrifah.) . Gorfaym doono isla markaan soo koobi doono haddii alle wayne ogalaado.

Abdi shakuur

Sida kartidaada loo muujiyo

Cal Newport waa professor Computer Science ka dhiga Georgetown University (USA) wuxuuna qoray buug heer-sare ah oo la yidhaa: So Good They Can’t Ignore You.
Fikradbaa jirta aad u fiday oo odhanaysa hadaad jeceshay mihnadaada shaqo guul baad ka gaadhaysaa mihnadaas. Prof Newport wuxuu leeyay fikradani marka hore waa qalad, marka labaadna waa halis. Waayo, jacayl aad mihnad u qabtid meel fog kuma gaadhsiin karo hadaanad karti isku muujin. Markaa, waa inaad kartidiidaada dhistid ilaa iyo aad gaadhaysid heer aan cidna iskaa kaa indho-tiri karin.
Hadii ay ku moosaan, kartaa laysku muujaa! (Ibrahim Gadhle)
Buugan wuxuu Professorku ku-sifeeyay fikrad muhiim ah oo ku salaysan xirfad (craftsman mindset). Fikradan oo odhanaysa intaad iswaydiin lahayd maxaa faaido igu jirta shaqadan ama mihnadan waa inaad iswaydiisid maxaa layga faaidi karaa aniga. Dadka ka fakaruun faaidaday iyaku shaqada ka helayaan badankood kama dhamaadaan riyo (khiyaali) iyagoo markastana sugaya shaqaday hayaan tu ka fiican inay soo marto.
Shaqo aad jecelaadtid waxay ku xidhantay inaad dhistid xirfad naadir ah oo qiimo u leh beesha-shaqada ama beesha-ganacsiga. Markaa, takhasus dooro kadibna waxaad dooratay ka gaadh heersare ama heer-khabiir. Kolkaad sidaa yeeshid ayaad yeelaynaysaa xirfad qiimo leh oo kuu noqota raasumaal aad ku maalgashatid shaqadaada ama ganacsigaaga. Laakin waxaad dooratidba yaana laba shay laga waayin:

Inuu noqdo wax naadir ah (xirfad dad-yar haystaan)

2. Inuu qiimo yeesho (baahi loo qabo).

Xirfadaada sideebaa heersare looga gaadhaa?

Qoraaga caanka ah ee Malcolm Gladwell ayaa buugiisa la yidhaa Outliers ku shaaciyay fikrada la yidhaa ‘The 10,000-hour rule’. Tan oo odhanaysa qofku wuxuu u baahanyay 10,000 oo saacadood oo tababar-qaadasho ah si uu xirfadiisa heer-khabiir uga gaadho. Professor Anders Ericsson oo dhiga Florida State University ayaa nooca tababarka ee heer-khabiir ku gaadhsiin kara u bixiyay Deliberate Practice. Tababarkani wuxuu ka koobanyay inaad markasta sii tiigsato heerkaad maraysid heer kasii sareeya adoo marwalba-na helaya jawaab-celin toos ah (si aad ula socotid horumarkaaga). Hadaad rabtid inaad shaqadaada ama ganacsigaada ku guulaysatid kama maarmi kartid tabarbarkan oo kale, waliba waa inaad nolol-maalmeed ka dhigataa.
Dad badani waxay ku odhan calool-adayg kaliya ayaad u baahantay ee ku bood shaqada cusub ama ganacsiga cusub. Laakin calool-adayg kaliya waxba kuuma tarayo hadaanad marka hore yeelan xirfad/karti calaamku u baahanyay. Dad badan baa intay shaqadooda iska casileen iyagoo calool-adag mooyee wax kale hayn cidla ku dhacay. Markaa intaanad ku dhaqaaqin xirfad waa inaad iswaydiisid: xirfadan maloo baahi-qabaa? Haday jawaabtu haa tahay sii wad, haday maya tahayna wax kale raadso
Axmed xuseen

Talooyinka Isdiiddan

Talooyinka isdiiddani waa toban talo, oo uu qoray qoraaga reer Maraykan ee Kent M. Keith, sannadkii 1968. Kadibna 2002 ayuu u rogay buug uu u bixiyay "Si kasta ha ahaatee [Anyway]" kaas oo noqday buugaagta ugu iibsiga badan xilligaas, iyo xilliyo ka danbeeyay oo badan.

Talooyinkan waxa loo turjumay afaf badan, dareenka caalamkana way soo jiiteen, heer gidaarrada iyo albaabbada guryaha lagu wada dhejistay.

Waa kuwan talooyinkaasi:

1. Dadku uma dhaqmaan si maangal ah, waana danaystayaal. Si kasta ha ahaatee jeclow dadka.

2. Haddii aad wanaag samayso, dadku waxay kugu tuhmi doonaan in aad dan ka leedahay. Si kasta ha ahaatee wanaag samee.

3. Haddii aad guul gaadho waxa aad yeelan doontaa saaxiibbo badan oo foojari ah, iyo cadow dhab ah. Si kasta ha ahaatee guulayso.

4. Maanta wanaagga aad samayso berri waa la hilmaamayaa. Si kasta ha ahaatee samee wanaag.

5. Runta iyo hadalcaddaantu waxa ay kuu soo jiidayaan dhaliil badan. Si kasta ha ahaatee run sheeg oo hadalcaddow.

6. Ragga iyo dumarka ugu waafi san ee xanbaarsan fikradaha ugu waaweyn, waxa joojin kara ragga iyo dumarka ugu liita ee xanbaarsan maskaxaha ugu yaryar. Si kasta ha ahaatee si weyn u fikir.

7. Dadku way jecel yihiin kuwa jilicsan, laakiin waxay dabagalaan kuwa islaweyn. Si kasta ha ahaatee u dagaallan kuwa jilicsan.

8. Wax aad sannado badan dhisaysay ayaa hal maalin ku dumi kara. Si kasta ha ahaatee wax dhis.

9. Dadku aad bay ugu baahan yihiin in la kaalmeeyo, se way ku weerari karaan haddii aad caawiso. Si kasta ha ahaatee caawi dadka.

10. Haddii aad dunida siiso waxa kuugu wanaagsan, dadka qaar ayaa abaaldarro kuugu jawaabi doona. Si kasta ha ahaatee dunida sii waxa kuugu wanaagsan.

Talo dee ayaa ku cajabisay adiga?
Cali Ileeye.

Tuulo yar oo baadiyaha ku taala oo dadkeeduna sabool yihiin ayaa waxay caan ku ahaayeen deyn qaadashada, qof walboo tuulada deggan deyn ayaa lagu lahaa!

Tuuladii waxaa yimi nin hantiile ah oo dalxiis iyo jawi bedelasho u yimi tuulada, Ninkii hantiilaha ahaa wuxuu yimi hotelka tuulada, 100$ ayuu u dhiibay Ninka hotelka kireeya, hore ayuuna u sii dhaqaaqay si uu qolalka hotelka u soo indha-indheeyo.
Mulkiilihii hotelku isagoo fursadda ka faa'ideysanaya ayuu 100$ kii dollar wuxuu u geeyey Nin Hilible ahaa oo 100 dollar oo deyn ah ku lahaa.

Ninkii Hiliblaha ahaa isna 100 kii dollar wuxuu u geeyey Nin xoolaha iibiya oo deyn ku lahaa.
Ninkii xoolaha iibinayey isna 100 kii dollar wuxuu u geeyey Nin cawska iibiya oo deyn badan kulahaa.
Ninkii cawska iibineyey Isna wuxuu 100 kii dollar u geeyey Ninka lahaa gaadhiga cawska u soo qaada.
Ninkii lahaa gaadhiga isna boqolkii dollar wuxuu u geeyey Mulkiilaha hotelka oo uu dhowr habeen hotelkiisa seexday oo deyn kulahaa.

100 kii dollar booskiisii ayuu ku soo laabtay, Mulkiilihii hotelka oo boqolkii dollar gacanta ku haya ayaa waxaa u yimi Ninkii hantiilaha ahaa oo ku qanci waayey qolalka hotelka.

Ninkii hantiilaha ahaa boqolkiisii dollar ayuu dollar ayuu qaatay wuuna iska tegay.
Dadkii tuulada degganaa deymihii sidaas ayey ku gudeen laakiin waxaa jira hal qof oo khasaare ku jira🤔

Masheegi kartaa qofka khasaaray?

W/Q: Mustaf Awil Hassan

Khamaarka (Gambling – القمار) qofka ciyaara waxba kuma aha saq dhexe inuu sodohdii 50 Riyaal waydiiyo. Waayo Khamaarka wuxuu qofka ka u qaabeya mid aan ka fekerin xeerarka bulsho iyo qiyamka qoyska. (social norms & family values )

Buugga: “The Gambler” e, Fyodor Dostoevsky waxa uu si fiican u sharraxayaa sida khamaarku qofka uga lumiyo dareenka xishoodka iyo qiyamka bulsho, wuxuuna yiri “Qofka khamaarka ciyaara ma laha iimaan dhab ah; e, wuxuu rumeysan yahay nasiib been ah oo burburinaya naftiisa iyo xiriirradiisa qoyska.”

Albert Einstein “Khamaarka waa habka ugu fiican ee loo xaqiijiyo in qofka aan xisaabta aqoon uu waayo lacagtiisa.” mathematical ignorance.!

Henry Ward Beecher Qofka khamaarka ciyaara, wuxuu iibsanayaa rajo been ah, (oo ah lacag badan baad helaysa) wuxuuse luminayaa xaqiiq adag.( lacagta uu khamaarka dhiganayo)

Leo Tolstoy “Khamaarka wuxuu dilaa dareenka qofka ee xaqqa iyo iimaanka, (sense of justice) wuxuuna ku beeraa hunguri aan dhammaad lahayn.

Caqli xumada dadka khamaarka ciyaara intaadan meel kale tagin marka lacag laga cuno e, ay daroogada khamaarka maskaxdiisa ku dhibicdo isago aan waxba kala garaneen waa dadka salaadda subax ku oran “ guri kira layga saaraya”si uu kaaga helo waxyaro u haddana ku ciyaaro se isma waydiinayo waxanad ku hadlayso macno ma samaynaysa adigo waqtiga ku xisaabtamaya (does it make sens). Qofka khamaarka ciyaara keeshaliga xaaskisa hadddu xilliga lacag ku helayo kuma adka inuu baayaco waayo miyir ba maleh.!

“Alla muxuu nin haldoor aha (a prominent man – رجل بارز
uu naanaab ka dhigay”

Addiction by Design: Machine Gambling in Las Vegas e, Natasha Dow Schüll aya si wacan u qaada dhiigaya qofki danaynaya mowduucan baastarnimada khamaarka.

Amiir Sheeno

Your past should not hold you back
============================

Gawaarida waxaa muraayad-haadda (Side Mirror) loogu yeelaa si hadba (Periodic Check) xoogaa markaad joogtid aad u eegtid gawaarida gadaashaasha ama hareertaada socota si aan shil u dhicin.

Maxaa dhacaya haddii aad ku mashquushid muraayad-haadda oo aad waqtigaaga badankiis gelisid, halkii aad ka eegi lahayd horay iyo jihada gaarigu u socdo? In aad shil gashid - waddada ka baxdid, gaari kale ku dhacdid ama qof/xoolo jiirtid waa lama huraan.

Waxaa la mid ah in qofku ku mashquulo wixii tegay (Your past holds you back), waqtigiisa iyo hammigiisana geliyo isagoo ilaawaya fursadaha horyaal iyo sidii uu u maarayn lahaa mustaqbalkiisa (Present and Future).

Sax, wixii tegay (Your past) saamayn buu kugu leeyahay. Waxa aad hadda tahay waa natiijada go'aamada noloshaada aad horay u soo gaartay (The consequence of your past decisions). Laakiin haddana ogow go'aankaaga hadda wuxuu saamaynayaa ama "Shape"-garaynayaa waxa aad noqon doontid berri. Ma moogaan marka in aad "Energy"-gaaga iyo "Effort"-gaaga gelisid waxa aad noqon lahayd berri adduun iyo aakhibona.

Su'aal: maxaa muraayad-haadda loogu qoray " Objects in mirror are closer than they appear"?

Sida ay qabaan "Modern Management Theories" ... qofku markasta oo uu go'aan qaadanayo noloshiisa ama "Profession"-kiisa ama "Business"-kiisa waa in uu ku fekeraa khatarka ka dhalan karta iyo maxaa khaldami kara (What can go wrong?). Hab fekerka noocaan ah waxaa la yiraahdaa "Risk-based Thinking".

In aad samaysid "Calculated Risk" kuu diidimayso in aad go'aan qaadatid horayna ugu socotid. Waxayse kugu dhiirinaysaa waxa loo yaqaan "Contingency Plan" iyo in qofku qorshe ka leeyahay tallaabada uu qaadi lahaa haddii khatartii rumowdo.

Dr Mohamoud

10 aanad ka maarmin si aad u horumartid

Nin maraykan ah oo la yidhaa Ray Dalio ayaa 1975-kii aasaasay shirkada maalgashiga (Investment Firm) ee Bridgewater Associates. Maanta shirkadaasi waxay maamushaa lacag dhan 160 billion dollars! Ray Dalio-na maanta waa billionaire haytsa 17.4 billion dollars. Buug uu dhawaan qoray oo la yidhaa: Principles: Life and Work ayuu ku soo jeediyay talooyin waayo-aragnimo leh oo ku saabsan waxyaabihii u bartay muddadii uu maamulayay shirkadan.

Talooyinkuu buugan ku soo bandhigay waxa ka mid ah 10-kan:

1. Marka hore hanweynow!

Himiladaad hananaysid hays odhan lama gaadhi karo. Hanweynidu waxay kaa caawinaysaa inaad la timaadid kartidii aad ku gaadhi lahayd meeshaad tiigsanaysid.

2. Waaqica la soco

Dad badan oo himilo fiican leh ayaa hadana noloshooda wax horumar ah ka gaadhin. Sababtuna waxa weeyaan xaqiiqaday ka boodsanyiin oo waaqicay iska indho-tiraan. Qoraagani wuxuu ku leeyay waa inaad runta isu sheegtid si ay kuugu kala muuqdaan bartaad taagantay iyo halkaad tiigsanaysid. Dhinca kale, dad baa jira himilo leh oo waaqiciyiin ah laakiin aan go’aan-adayg lahayn. Markaa, sirta horumarku waa inaad himilodaada ku go’aan adaygtaa adigoon xaqiiqada ka boodin.

himilo + xaqiiqada + go’aan-adayg = horumar

3. Maskax-furan baa wax barata

Qofka maskaxda furan wuxuu had iyo jeer diyaar u yahay inuu aqbalo afkaarta fiican ee dadkuu soo bandhigaan. Sidaa darteed, waxa u fudud inuu kolba barto waxyaabo cusub kana horiman isbedelka faaidada u wada. Haduu waliba maskax-furnaanta ku daro go’aan-adayg wuxuu gaadhi karaa himilo kastuu rabo. Markaa, waa inaad maskaxfurnaatid adigoo og in marar badan mushkiladaad xalinaysid xalkeeda dadka kale hayaan.

Laakiin: isku mid maaha inaad maskax furnaatid iyo inaad waxkastood maqashid rumaysatid ee haysku qaldin. Markasta adoo maskax-furan waa inaad hadana iskaa u fakartid.

Maskaxdaadu yay noqon maqal lugu la leeyahay,

Yaan toban muftaax iyo lugu furan masaabiir!

(Ibrahim Gadhle)

4. Baqdinta haw joojin

Markaad hawl kugu cusub bilowdid inaad baqataa waa wax dabiici ah. Laakiin qofka ku najaxa inuu himiladiisa hanto waa qofka aan u joojin baqdinta. Markaa, qoraaga buuggani wuxuu ku leeyay: baqdintaad ka qabtid inay dadku kula yaabaan ama inaad fashilantid yayna himiladaada kaa hor-istaagin.

Everything you’ve ever wanted is on the other side of fear (George Addair)

5. Hayska socon ee qorshe ku soco

Himiladaada qorshe aad ku gaadhid u samayso. Laakiin ogow inay jiraan jidad kala duwan oo himilo kasta lugu gaadho. Haduu dariiq iska kaa soo xidho qorshaagaha dib-u-eegid ku samee.

6. Hawshaad bilowdid dhamaystir

Qorshuu waa muhiim, laakiin waxa ka muhiimsan fulinta. Hawsha markaad bilowdid u adkayso ilaa intaad ka midho-dhalinaysid.

7. Baro sida go’aano fiican loo qaato

Go’aan qaadashadu waa laba talaabo:

1. Xogtoo dhan hel
2. Go’aan qaado

Go’aanadaad qaadatid-na ha noqdaan kuwo ku salaysan daliil. Iska ilaali go’aanada ku salaysan dareen iyo xamaasad.

8. Waxaad ku xuntay yayna horumarkaaga la degin

Wa lama-huraan inay jiraan waxyaabo aanad ku fiicnayn. Markaa, waxaa muhiim ah inaad ogaatid dhinacaad daciif ka tahay si aad xal ugu raadisid.

9. Waxaad garanwaydo dad yaqaan waydii

Marar badan adigu ma garan kartid inaad qabsatay jid qaldan. Markaa kama maarmaysid dad arinta kaaga aqoon badan inaad talo waydiisatid.

10. Mushkilad kasta waxa barbar socda fursad

Jidka horumarka waxa taxan mashaakil. Mushkilad kasta oo ku soo marta waa inaad u aragtid fursad aad kusii horumarikartid. Dhibaato kasta qiyaas oo ka sal gaadh intaanad go’aansan taalabodaad ka qaadi lahayd.
Ahmed Hussein

Tusaale, waynu salaadna, waynu soona, waynu sadaqadaysana laakin marka ay timaado aayada uu Ilaahay(scw) leeyahay ha is xamanina, ha is yasina, ha is xaqirina, nafta lagaa xaarantimeeyay ha dilin, Sinada ha u dhawaan(ha ku dhicin maaha!)... Kuma dhaqano ee waa maxay sababtu?

Tariikhdu waa 'lap-ka' aqoonta-bulshada(social science), sida aqoonta saynisku ay u leedahay 'lap' lagu kala hufo aragtiyaha teeda saxda iyo teeda khaladka ah. Sidaas awgeed, si aynu u ogaano aqoonta ay la socoto wax qabadku intee in leeg ayay bulshada raad ku yeelatay iyada aynu milicsano. Waxaan soo qaadan doona labo caalim oo muslim ah oo midna cilmiga diinta wax tar weyn u gaystay, ka kalena aqoonta maadiga ah. Waliba waxaan isku dayayaa in taariikhdooda isku soo dhaweeyo si odorsku qiimo u yeesho. Aan ku horeeye aqoonta diinta, Imamu Axmad ibn Xanbal, waxa uu noola intii u dhaxaysay 778 ilaa 855 taariikhda Miilaadiga. Waxa uu ahaa aqoonyahan ku talax tagay aqoonta xadiiska, fiqiga iyo aqoonta usuusha xadiiska. Waa aqoonyahanka qoray buugga xadiiska ah ee loo yaqaan Musnad Imamu Axmad oo ka kooban 30,000 xadiis. Ardaydiisa waxa ka mid ah labada aqoonyahan ee Bukhaari iyo Muslim oo iyana qoray labada buugg ee ugu badqabka badan adduunka marka kitaabka Quraanka ah laga yimaado. Axmad waxa loo tiiriyaa aasasaha madhabka fiqiga ee Xanbaliyada. Su'aal ayaan idin waydiiyay hadaba, Axmad ubuxii uu ka tagay intee in leeg ayay bulshada adduunka anfacday?

Aqoonyahanka labaad ee aan soo qaadanaya waa Abu Bakar Muxammad binu Sakariya Al-Rasi oo noola intii dhaxaysay 864 ilaa 923 taariikhda miilaadiga. Al-rasi oo ay reer galbeedku u yaqaanan (Rhazes) waa aqoonyahan aha aqoon-guuraysa(polymath). Waxa uu wax ka yaqaanay aqoonta dhakhtarnimada,kimistariga, falsafada.. Waxa la sheega in uu 113 buugg ka qoray aqoonta dhakhtarnimda oo kaliya. Waxa ugu caansan buuggiisa loo yaqaan الحاوي oo aan filaayo in 25 majaladood ka koobaan yahay. Waa ninkii iska laha aragtiyaha curiyaasha isku dhafan(chemical compond) alcohol iyo sulphuric acid. Waxa uu sidoo kale ahaa nin aad u akhlaaq fiican, waxa la sheega in uu yidhi bukaanka saacad saacad ha looga war hayo. Xitaa mar marka qaarkoodu waxa uu tabarucaad siin jiray bukaankii masaakiinta ahaa ee ku jiray dhakhtarkii baqdaad oo xiligaas ahaa dhakhtarka adduunka ugu wayn. Buuggisa al-Xaawi waxa loo turjumay markii ugu horeysay luuqada laatiniga taariikhda miilaadiga ahi markii ay ahayd 1486, waaxana turjumay nin Talyaani ah. Waaxana uu ahaa mid ka mid ah buuggta Yurub iyo galbeed ay kaadirkoodu dhigtan. Suaashi hore aan soo celiya, Al-Rasi aqoontu ka tagay ma tahay mid adduunka(hada muslim oo kaliya maaha) oo dhani ku faa'iday oo anfacday?

Malaha qoraalka waan dheereeyay, ii cudur daara. Waxaan ku soo afmeeraya marka 1) Aqoonyahanka dhabta ah ee niyadiisu ay tahay in uu bulshada wax tarow waanu kuu baahanahy ee na maal gasho aad ilaa maalinka qiyaame naga faa'ideda. 2) Aqoonyahanka dhabta ahow aqoontu adiga ha ku badasho. 3) Aqoonyahanka dhabta ahow, wax walba ha iska xambaarin ee aqoonta huf oo haadi. Ka dib wixii qashin ah ee aan qiyamkaaga(diintaada) u qalmayn iska reeb. 4) Aqoonyahanka dhabta ahow, bulshadani way bugta oo ma taqaan qiimaha uu leeyahay aqoonyahanka wanaagsani ee noqo dhakhtar u dul qaata bukaankiisa. 5) Aqoonyahanka dhabta ahow tusaale(role model) ee ha noqon mid laga cararo aragiisa oo bilaa raxmad ah, bila dhaqan ah, bilaa ixtiraam ah. 6) Aqoonyahanka aanu u baahanahyow, ha noqon mid qolo, magaalo, dawlad, reer, xisbi iyo urur gooni ah ku kooban ee isku day in aad bulshada Muslimka isku si ugu adeegto, adiga oo eegaaya ereyga Tawxiidka. Haddii ay taasi kugu adkaato inta aad isku Afka tihiin si siman ugu wada adeeg.

Wax badan waan jecla in aan idinla wadaago laakin, dagalkan yar ayaan ii samaxayn. Sidaas awgeed wixii aan khaldmay ha la i saxo.

سبحانك اللهم وبحمدك، أشهد أن لا إله إلا أنت، أستغفرك وأتوب إليك

Wassalaamu Calaykum

Yaxye Ilwan

Aqoonta iyo dhaqangalinteeda.9

Maanta waxaynu yara milicsanayna xidhiidhka ka dhexeeya aqoonta iyo hirgalinteeda. Ma rabo in aan xayndaabka maqaalka ka baxo, intii awoodayda waxaan isku dayaya in aan mawduuca ku koobnaado. Laakin waa laga yaaba in aan mar-mar adeegsado taariikhda iyo sabbanka lagu jiro xaalada taagan. Waxa ii raad-raac noqonaaya inta ugu badan Quraanka, Sunnada iyo aqoon-baadhista aqoonyahanadu sameeyen.

Aadamuhu wuu karaamaysanyahy, waxyaabaha ugu waaweyn ee karamadiisa ka mid ah waa garaadka. Sidaas awgeed maktabaddu waa hoyga aqoonta, laakin buugga aqoontu ku duugantahay haddii uu waayo cidii hirgalin lahayd aragtiyaha uu sidu waxba ma soo kordhinayso. Waxa kale oo la mid ah qaadka moobilkaaga xogta lagu shubo ma dafiro ee wuu kaydiya. Qofka aqoonta barta ee ayna soo dhaafin kaydiyihiisa waxa uu la mid yahay moobiilkiisa qaadkiisa. Alle(swt) isaga oo qolada inta ay aqoonta baratay ee ku dhaqmi wayday inooga waramaya waxa uu tusaale inooga dhigay yuhuud oo inta kitaabkii tawraad loo soo dejiyay dabada ka tuurtay. Bal aayadan u fiirso[Jumuc: 5]

مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوهَا كَمَثَلِ الْحِمَارِ يَحْمِلُ أَسْفَارًا}بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ}وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ - 62:5

Aayadu waxay ku tusinaysa dhawr arimood. 1) In yuhuud kitaabka tawraad aanay ku dhaqmin 2) Markii ay ku dhaqmi waayen in Alle(swt) tusaale uga dhigay dameer kutub dusha laga saaray. Dameerku waxa saaran in uu kutub yahay iyo in uu yahay rar ma kala yaqaan, sidaas awgeed waxa la mid ah qofka aqoonti/waxyigii u dambeeyay sida ee aan garanayn qiimaha uu leeyahay. Macnaheedu maaha waan garanaya qiimeheeda, waligaba garo haddii aadan ku dhaqmayn waxaad la mid tahay tusaalaha sare. Alle(swt) waxa kale oo uu inooga waramay in ay iskadaa dameer ee ay xayawaanka ka liitan. [Acraaf: 179]

وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ}لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَّا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَّا يَسْمَعُونَ بِهَا}أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ}أُولَٰئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ - 7:179

"Waxaanu naarta u abuurnay in badan oo ka mid ah jinka iyo iinsiga(dadka). Waxay leeyihiin qalbiyo aan waxba fahmayn, waxay leeyihiin indho aan waxba arkayn, waxay leeyihiin dhago aan waxba maqlayn. Kuwaasi waa xoolaha oo kale bal(ka kaalay 'e) way ka liitan. Waxay ku suganyihiin mooganaan"

Aadamihii karaamaysna waa kaas lagu tilmaamay in uu xayawaanka ka liito, Illaahay ayaynu ka magan galnay walaalayaal.

Waxa jirah qolo kale oo ayna is lahayn hadalkooda iyo falalkoodu. Waa dad wax sheegaaya laakin iyagu waxa ay sheegayaan kuma dhaqmayaan. Sidoo kale, wax ayay dadka uu sheegayaan naftooda iyo ehelkooda toona kuma dhaqayaan. Qoladaas isaga oo Alle(swt) inooga waramaaya waxa uu ina leeyahay:

أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَكُمْ وَأَنتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَاب}أَفَلَا تَعْقِلُونَ - 2:44

"Dadka ma samaha ayaad faraysan oo naftiinana waad ilaawaysan idinka oo akhrinaaya kitaabka, miyadaan garaad lahayn."

Ibn Cabaas ayaa nin u yimid isaga oo leh waxaan raba in aan dadka samaha faro xumahana ka reebo, ka dib ayuu ku dhahaya ibn Cabaas oo sidaas ma yeeshay adigu. Ninkii wuxu ugu jawaabayaa "waan rajaynayaa(yacni in aan sameeyo)." Markaas ayuu ibn Cabaas odhanaya saddex aayadood oo Quraanka ku yaala ayaan ka baqa in ka ku dhaco. Aayada 1) waa aayada sare. 2) Aayada labaadna waxay ku jirta suuratu Saf aayada 2aad: oo uu Alle(swt) leeyahay:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ - 61:2

"Kuwa iimaanka laga helayoow maxaad u odhanaysaan wax aydaan samaynayn"

3) Aayada saddexaadna waxay ku jirta suuratu Huud aayada 88; oo uu Alle(swt) leeyahay:

قَالَ يَا قَوْمِ أَرَأَيْتُمْ إِن كُنتُ عَلَىٰ بَيِّنَةٍ مِّن رَّبِّي وَرَزَقَنِي مِنْهُ رِزْقًا حَسَنًا}وَمَا أُرِيدُ أَنْ أُخَالِفَكُمْ إِلَىٰ مَا أَنْهَاكُمْ عَنْهُ}إِنْ أُرِيدُ إِلَّا الْإِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ}وَمَا تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّه}عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَإِلَيْهِ أُنِيبُ - 11:88

Nabi shucayb ayaa leh "....Ma doonaayo in aan idinka idinka duwanaado(yacni waxaan idin faraayo), waxaan raba in aan idin islaaxiyo intii aan awoodo"

Seddexdaas aayadood qofkasta oo daaci ah waxa loo baahanyahy in uu aad u dhugto. Sidoo kale dadka aqoonta bartay aayaduhu way ku socdan. Aqoonta badh ka mid ah waa dabeecado wanaagsan. Sidaas awgeed aqoonta ha kaydsan uun ee korkaaga haka muuqato, inta aadan dadka u gudbin. Soomaaliduna waxay ku maahmaahda "Ninkaad kabaha ka tolonaysid kabihiisa la eega".

Wali waxaynu ku jirna dhinicii tabnaa ee(negative side), maxaa dhacaaya aqoonta haddii aad qarisid? Masaladanina waa nooc ka mid ah in aad aqoonti dadka la gaadhi wayday, siday doontoba hakaa ahaate. Abu Hurayra ayaa yidhi: "Dadku waxay dhahayaan [Abu Hurayra xadiis badan ayuu wariyay], haddii aanay kitaabka Alle(swt) ku oolin aayadii; xadiis maan wariyeen. Ka dib ayuu akhriyay aayada 159 ee suuratu Al-Baqra:

إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَىٰ مِن بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ}أُولَٰئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ - 2:159

Sidaas awgeed waxaynu leenahay qofka muslimka ah uma haboona in uu aqoonta qariyo. Nabiguna(scw) waa kii laha xadiiska uu abu Hurayra warinaayo ee Tarmidi iyo qayrkiiba soo saareen "Qofka Cilmi la waydiiyo ee qariya isaga oo garanaaya waxa lagu qabta xagamayaasha naarta". [Tarmidi: 2649]

Maqaalka intii hore oo dhan waxaynu ka soo waramaynay qofk aqoonta Alle(swt) ku galadaytay ee sida taban(negative) u isticmaala. Bal hadaba aynu isla odorosno qofka sida toolmoon uga faa'idaystay. Aqoonyahanadu dhaxalka ugu weyn ee ay ka tagaan waa aqoon, sidaas awgeed maaha dad xoolo buuxsada sida ganacsatada. Waxay ka tagaan dhaxal ma guuraan ah, oo xitaa siduu nabigu(SCW) sheegay marka ay dhintaan u socda.[Muslim:1631 iyo Da'uud: 2880]. Imisaad haantiilayaal taqaanen oo xoolo badan haystay, hadana mudo yar ku kacay. laakin imisaad taqaana aqoonyahan buugg qoray in ka badan 10 qarni ka hor oo maanta lagu dhaqmaayo wixii uu ka tagay. Tusaale, Imamu Bukhaari(AHUN) waxa uu noola 194 ilaa 256 taariikhda Hijriga; dhaxalkii uu xiligaas ka tagay maanta waxa laga jooga mudo ku siman 11 qarni ilaa maanta wax qabadkii uu ka tagay waa laga faa'iday. Iska daayo, waxa uu qoray kitaabka labaad ee ugu badqabka badan marka laga yimaado kitaabka quraanka.

Nabigu(scw) waxa uu leeyahay xadiiska caanka ah ee aad wada taqaanan: "Waxa idinku khayr badan qofka quraanka barta ee bara dadka". Xadiiska labada camal ee khayrka lagu helaayo way isku sidkan yihiin(direct proportional). Waxa kale oo aynu ka qaadan karna in qofka aqoon wax tar leh barta; ka dib dadka ugu faa'ideeya oo bara in uu ka dabo tagaayo khayrkaas xadiisku sheegaayo. Aqoonyahanadii waa weyna ee Salafka waxa laga sheega in ay iska daa wax kale ee ay ku dadaali jirin xadiiska ay maqlaanba in ay hirgaliyaan. Tusaale, Axmad Ibn Xanbal ayaa waxa laga soo wariyaa in uu yidhi "Xadiiska nabiga(scw) maan qorin ilaa waa ku dhaqmay". Axmad sidaad u taqaanan mooye, waxa uu leeyahay kitaabka Musnad Imamu Axmad waana 30,000 oo xadiis; cajiib!!

Hadaba aqoontu oo lagu dhaqma raad noocma ah ayay ku leedahay bulshada dhexdeeda? Aqoontu waa waxyaabaha qudha ee aadamaha hab dhaqankiisa badala. Waliba inagu hadaynu nahay bulsha haysata diinta Islaamka oo ah diinta akhlaaqda iyo qiyamka waa lagama maarmaan in qofka ay aqoontu badasho haddii ay niyado sax tahay. Bal adigu sawiro bulsho wada akhlaaq iyo dhaqan fiican. Bulsho wakhtigeeda, khayraadkeeda iyo qiyamkeeda midna aan ku xadgudbayn maxay soo baxaysa? Aniga ayaa isu jawaabaaye waxay soo baxaysa bulsho miid ah sida malabka ama keedka liinta ah ee loo yaqaan utrujada, ama geedka ay Soomaalidu aadka u taqaano ee geed xamarka, kaas had iyo gooraale shaaha lagu darsado. Waa geed udgoon, shaha marka lagu daran wanaajiya. Dhibta in haysata ayaa waxa ay tahay aqoon inaguma yara ee waxa inaga dhiman dhaqan galintii.

Amygdala oo ah qaybta maskaxda u qaabbilsan
shucuurtu waxa ay ku socotaa xawaare 20 Milliseconds ah, waa wax Ilbiriqsi 100 loo qaybiyay ka yar. dhaqsiiyahaas bay xaaladdaha uga falcelisaa, waana sababta aad marka xaalad degdeg ahi dhacdo, xanaaq ama cabsi u dareentid adiga oo aan xitaa fahmin waxa dhacay. Si kooban: caqliga iyo miyirka oo aan wali baraarugin bay qaybta shucuurtu go'aan gaartaa. Marka qofku shucuurtaas la falgalo ee uu go'aanka ku saleeyo, maskaxdu ma hesho fursad ay ku soo dirto farriin maangal ah oo garasho ku dhisan.

Sida keliya ee farriintaas maskaxdu ku soo diri kartaana waa in aan laga falcelin shucuurta, oo in yar loo kaadiyo. Garashadii waxaa waddada u fadhiya shucuur waxana loo baahan yahay in yar oo isdejin ah, si heerkulka shucuurtu u degto, Marka aad fursaddaas siisid bay maskaxdu soo soo deysaa go'aan xal keeni kara. Xaqiiqada laga waaya-arkay waa in dadka ugu badan ee falalkooda ka qoomamoodaa ay yihiin kuwa ku go'aan qaata shucuurtooda.

Innaga dadkeenna badankii maba kala yaqaannaan caqli iyo caadifad. 10 meelood ka badan bay maanta dagaallo qabiil ka holcayaan, waxaa dirir foolxun degaannadeenna ka dhacayaana waxa ay ka dhasheen kuna dhisan yihiin go'aanno shucureed oo loo qabo go'aanno miyir.

Ka hor go'aan walba waxa aan u baahannahay in aan kala baranno: farqiga u dhaxeeya caqliga iyo caadifadda.

bashir

Waa maxay aqoonta aan dugsiyada lagu baran? !

Waxa aynu caalamka ka heli karnaa manaahij badan oo aan tiro lahayn hase ahaatee waxa aad u adag inaan helno hal Manhaj oo inna bari kara “Maxaynu samaynnaa haddii aan iska wayno hammiga wax barashadaba?”
Waxa aynu heli karnaa manhajyo badan oo inna baraya hab dhaqanka wanaagsan ee aan dadka kula dhaqmaynno laakiin ma heli karno manhaj ina baraya hab dhaqanka nafeed ee aan kula dhaqmi karno nafteenna.

Manaahijtu waxa ay inna bartaa noocyada dhirta, cimilada, atamka iwm laakiin innama barto nooca deegaanka rasmiga ah ee aynaan maalin ka maqnaanin oo ah ( Nafteenna iyo Ruuxdeenna )
Dhammaan waxbarashooyinka kala duwan ee caalamku waxay ku dhisan yihiin "Haddii aad sidaa samayso sidaa ayaa laguu samayn haddii kalena Maya".

Qofku waxa uu eryanayaa caalam isaga ka baxsan oo aanuu haddana gaadhi karin, waa caalamka iska dhaadhicinta dadka, si aanay dadku u dhibin ama uu uga helo wuxuu xaq ugu leeyahay.

Cilmiga se maqan ee ay tahay in la bartaa waa caalamka gudahaaga ka dhex socda markaasaad si wanaagsan u fahmi kartaa una maarayn kartaa caalamka dibadda kaa ah adiga.

Waa maxay caalamka gudahaaga ahi?

Waa garaadkaaga iyo khalalka ku jira dhab u fahansanaanta naftaada iyo tan dadka kaleba.

Waa qiimaha naftaada
Waa sida aad u maarayn karto dareemahaaga dhibta kugu sababi sida :
- Werwerka iyo Walbahaarka
- Daalka iyo niyad jabka
- Cabsida iyo caloolyowga
- Fikirka badan iyo iswaayitaanka
- Cidlo dareenka iyo dayacnaanta

Sidoo kale dhibaatooyinka dadka kale kaaga iman kara sida :
- Tartanka iyo isbarbardhigga
- Is riixidda iyo xintanka
- Afxumada iyo eedaadka
Dhammaan sida loo maareeyo iyo Sida looga gaashaantaa waa manhajka aan dugsiyada lagu dhigan ee ay qaadaa dhigtay buuggeedanna ku qortay Dr Khawla Fu’aad Cali oo u dhalatay dalka baxrayn kuna takhasustay cilmiga Macaanka, Cayilka iyo qanjidhada aamusan.

Wax ku baratay dalka Maraykanka oo meel sare ka gaadhay aqoonta iyo shahaadooyinka, hase ahaatee tilmaantay inay iswayday oo ay noloshu ka baahday iyada oo haysata waxa ay dadku moodaan in lagu nasto oo lagu nagaado xaqiiqatana aan sidaa ahayn oo ah aqoonta maalka iyo caannimada.

Buuggan waxa ay u qortay dadka dhibbanaha u ah noloshan kusoo uruurtay maslaxadda iyo maaddada qallalan

Waxa ay u qortay cid kasta oo nafteeda ka dhex baadhaysa malaayiinya basharka ah ee hallowsan.

Waa Manhajka aan dugsiyada lagu dhigin.

Guudmar iyo Falanqayn
Xamse Xabiib Xuseen.

Nin baa la wayddiiyay: maxay ku noolaadaan dadku? Wuxuu yidhi: danaynta ayay ku noolaadaan, qaddarinta ayay ku koraan, saamaxaaddana way ku xasilaan. Haddaba, si aad u hanato qalbiyada dadka, joogtee saddexdan qodob!

Turjumid

Erey-bixin iyo sharraxaad kooban oo ku saabsan ereyo muhiim ah:

Geography ✅
Political Geography ✅
Geopolitics ✅
Geoeconomics ✅
Economic Geography ✅
Geostrategy ✅
International Relations ✅

▶ Juquraafi/Geography waa barashada dhulka. Waxa uu ka kooban laba erey oo ka la ah 'geo' iyo 'graphia/graphy'. Geo waa dhul, halka graphy tahay qeexid. Geo ayaa meelo badan la raaciyaa si uu u sameeyo macnayaal ka la duwan oo la xiriira dhulka. La gu ma xiro ereyga graphy oo isaga laftiisa meelo badan loo gu adeegsado barashada culuum ka la duwan. Taas waxaan u ga socdaa in ereyga geography aanu mar walba ahayn wax is ku tolan oo ay tahay in la is la wada adeegsado.

Tusaale ahaan, maalmahan waxaa la adeegsadaa Juquraafi siyaasadeed oo ah waxa keenay in aan bidhaamiyo ereyadan ama sameeyo qoraalkan. Waxaa la is ku khaldaa 'political geography' iyo 'geopolitics'. Waa ay is ku macno dhow yihiin, laakiin waa laba mawduuc. Afka Soomaaliga waxaa labada erey ee Geopolitics iyo political Geography loo wada yaqaan Juquraafi siyaasadeed ama Juquraafiga siyaasadeed oo inta badan la ma ka la duwo/saaro.

▶ Hadda ba aan is ku dayo in aan ka la duwo erey-bixinta labadaas erey si aan la isu gu khaldin. 'Political geography' waxaan u qaadanaynaa erey-bixinta 'Juquraafi siyaasadeed ama Juquraafiga siyaasadeed', maaddaama uu wato Juquraafi/geography (geo iyo graphy). Geopolitics, waxa aan erey-bixin ahaan u adeegsanaynaa Jiyo-siyaasadeed (geo iyo politics). Geo waa dhul, markaa ma adeegsanayno dhul-siyaasadeed si aan u ilaalino macnaha ereyga oo aanan u abuurin macne kale. Muhiim ma ah in erey walba ay luuqaduhu beddelaan ama la keeno ereyga u dhigma. Tusaale ahaan, Juquraafi siyaasadeed/political geography waxa uu Af Carabi ku noqonayaa جغرافيا سياسية, halka ereyga kale ee Jiyo-siyaasadeed/geopolitics uu Af carabi ku noqonayo جيوسياسية. Markaa, geo/jiyo ku ma beddelanayno dhul marka aan erey-bixinta u samaynayno geopolitics. Sidaa awgeed, erey-bixinta Soomaaliga ee 'Geopolitics' waxa aan u qaadanaynaa 'Jiyo-siyaasadeed'.

Kolka aan ka gudubno erey-bixinta Jiyo-siyaasadeed iyo Juquraafi siyaasadeed/Juquraafiga siyaasadeed, waxaan raacin doonnaa macneyntooda, iyo sidoo kale macnaha iyo erey-bixinta dhawr erey oo kale oo muhiim ah oo la xiriira:

📌 Juquraafi siyaasadeed/Political Geography/جغرافيا سياسية: Waa darsidda qaybta juquraafi iyo dhuleed ee siyaasadda. Waa sida siyaasaddu u qaabayso ama u jaangoyso juquraafiga. Waa xuduudaha, khayraadka, saamaynta ay sida dadku ugu qaybsan yahay waddan ee ay u ka la deggan yijiin, ay ku yeelato natiijooyinka siyaasadeed ee heer qaran iyo heer caalami.

📌 Jiyo-siyaasadeed/Geopolitics/جيوسياسية: Waa darsidda saamaynta juquraafigu (sida goobta dhuleed, khayraad, ama qaab-dhismeed dhuleed) uu ku yeesho siyaasadda iyo xiriirada caalamiga ah. Waxaa uu xoogga saarayaa sida qodobada Juquraafi ay u saameeyaan hab-dhaqanka dawladaha, taas waxaa ka mid ah go'aamada siyaasadda arrimaha dibadda, isbahaysiyada abuurma, iyo khilaafaadka. Jiyo-siyaasadeed/geopolitics, waxa ay diiradda saartaa muhiimadda istaraatiijiyadeed ee gobol ama dhul, iyo sida dawladuhu u gu dadaalaan hanashadooda ama ay kor u gu qaadaan saamayntooda dhulkaas si ay u xaqiijiyaan gaaritaanka danahooda ammaan, dhaqaale, siyaasadeed, ama ka shaqaynta sidii loo ilaalin lahaa danahaas haddii ay marka hore jireen. Markaa, si kooban waa sida Juquraafigu u qaabeeyo siyaasadda.

📌 Jiyo-istaraatiijiyad/Geostrategy/جيوستراتيجية: Waa qayb hoose oo ka mid ah jiyo-siyaasadeedka ama geopolitics-ka. Waxaa diiradda la gu saaraa saamaynta istaraatiijiyadeed ee juquraafigu ku leeyahay arrimaha ciidanka iyo ammaanka dawladaha. Waa samaynta iyo fulinta qorshayaal si loo gaaro ujeeddooyin ammaanka qaranka ah oo ku aaddan xaalad jirta markaas. Jiyo-istaraajiyaddu waxa ay tixgelin siisaa qodobada sida; awoodda militari, helitaanka dhaqaale ama khayraad muhiim ah, xukumidda ama maamulidda goobaha muhiimka ah ee istaraatiijiyadeed, iyo weliba in aad ciidankaaga u jihayso ama awooddiisa dhigto/geyso halka la ga filayo cadawgaaga ama meesha noqon karta bar-nugaylkaaga iyo

gol-jilicdaada. Tusaale ahaan, xilligii dawladdii hore ee Soomaaliya waxaa ciidanka dalku ay joogitaanka u gu weyn ku lahaayeen gobolada dhexe iyo waqooyiga. Waa sabab jiyo-istaraatiijiyadeed, oo Itoobiyaanku waxa ay doonayeen in ay qabsadaan gobolada dhexe si aan la isu gu gudbin koonfur iyo waqooyi oo ay dalka u ka la jaraan. Sidoo kale, waxa ay xoogga saarayeen jiidda Awdal si ay u qabsadaan Seylac ama xeebta waqooyiga Soomaaliya. Si kooban, jiyo-istaraatiijiyaddu waa sida faa'iidada juquraafi ee dal leeyahay ay u qaabayso qorshihiisa ciidan, u na saamayso dheelli-tirka awoodaha ee nidaamyada adduunka ama kuwa heer gobol. Sidoo kale, waa halka muhiimadda istaraatiijiyadeed u leh dal, ama meesha loo arko bar-nugaylkaaga iyo gol-jilicdaada ee noqon karta bartilmaameedka cadawgaaga ee la ga filan karo duullaankiisa si loo naafeeyo awoodda aad leedahay.

📌 Jiyo-dhaqaale/Geoeconomics/جيواقتصادية: Waa is-dhexgalka dhaqaalaha iyo jiyo-siyaasadeedka (geopolitics). Jiyo-dhaqaaluhu waxa uu xoogga saaraa sida qodobbo dhaqaale ay u saameeyaan siyaasadda iyo istaraatiijiyadda. Waxa uu ku saabsan yahay sida dawladuhu u gu adeegsadaan ganacsiga, maalgashiga, cunaqabataynta dhaqaale iyo habab kale oo maaliyadeed si ay u gaaraan ujeeddooyin jiyo-siyaasadeed, u na hormariyaan danahooda qaran. Waxa uu si kooban u la xiriiraa sida is-ku-tiirsanaanta dhaqaale, tartanka khayraadka iyo ku-tiirsanaanta dhaqaale ee dal ku tiirsan yahay ama ku xiran yahay dal kale, ay arrimahaasi u qaabeeyaan hab-dhaqanka iyo macaamilka dawladaha. Tusaale ahaan, Shiinaha ayaa si weyn u adeegsada in uu dhaqaalihiisa iyo wax-soo-saarkiisa ku gaaro ujeeddooyin jiyo-siyaasadeed (geopolitical objectives). Dalka Imaaraadka ayaa sidoo kale u adeegsada kiraysiga iyo maamulidda dekedaha ku yaalla meelaha istaraatiijiga ah si uu u xaqiijiyo gaaritaanka ujeeddooyin jiyo-siyaasadeed. Ruushka ayaa kaarka Gaaska ama Shidaalka u adeegsada si uu u saameeyo dalalka Yurup. Ereygan Jiyo-dhaqaale, waxaan ka duweynaa ereyga kale ee Juquraafiga Dhaqaale/Economic Geography.

📌 Juquraafiga Dhaqaale/Economic Geography: Waa qayb hoose oo ka mid ah Juquraafiga Dadka/Human Geography. Waxa uu ku saabsan yahay qeexidda iyo tilmaamidda meelaha ka la duwan iyo dhulalka/degaanada ay ka socdaan hawlaha dhaqaale ee uu markaasi dhaqaaluhu ku wareego.

📌 Xiriirka Caalamiga ah/International Relations: Waxa uu la xiriiraa qodobada hore.U ma baahna sharraxaad dheeri ah oo waa sida dawladuhu u wada xiriiraan ama u macaamilaan.

Mar kale ayaan is ku dayi doonaa in aan qodobadan waafajiyo Soomaaliya iyo arrimaha hadda ka taagan gobolka Geeska Afrika, gaar ahaan dalkeenna.

Abdirashid Muse

Jir ayaa la dhex dhigay dusha sare weel ay ka buuxaan haruur. Jiirka maalmihii hore aad buu ugu
farasanaa in uu agagaarklisa ka helay cunto aad u badan oo bilaash ah taas oo uu hadda dareemayn baahida uu u qabo in uu raadiyo cunto kale. Hadda si farad leh ayuu noloshiisa ugu noolaan karaa oo
dhamaan wixii uu u baahnaa wuu haystaa. Siduu
maalin maalinta ka danbaysa ugu raaxaysanayay
cuntadii, waxa uu soo gaadhay guntii iyo
dhamaadkii miraha. Markiiba waxa uu gartay in uu go doon ku jiro oo meel uu weelka uga baxo jirin.
Hadda waa inuu si buuda ugu tirsanaado qof
dibada uga soo rida cunto weelka si uu u sil noolaado. Hadda ma haysto wax kale oo aan ka ahayn inuu cuno wixii loo soo dhiibo intii yarayd ee uu haystayna wey kasii idlaanayaan! Dulucda
gisadaan laga fahmaayo waxay tahay:
1. Raaxada muddada gaaban waxay kuu horseedi kartaa dabinno waqti dheer ah.
2. Haddii arrimuhu fududaadaan oo aad ku
raaxaysato maanta, Waxaad galaysaa ku-tlirsanaan
aan la mahdin berrito.
3. Marka aanad isticmaalin xirfadahaaga, Waxaad
lumin doontaa in ka badan xirfadahaaga. Waxaad waayi doontaa doorashooyinkaada iyo
xorriyadaadda..
4. Xoriyaddu si fudud kuma timaado hadana si fudud ayay ku lumi kartaa.

5. Waxba nolosha si sahal ah kuma yimaadaan haday sahal ku yimaadaan wax qiimo malahan.

macaasidu waxay kaa dabooshaa risqiga, qof kana waxa laga yaaba risqi u qornaa inuu ka hor istaago danbi uu sameeyey.

Ibnu qayim

The Law of Attraction in Action
=========================

Qaanuunka "soo jiudashada - The law of attraction" wuxuu ku leeyahay saamayn xoog badan sida aan u nool nahay si u dhiganta ama ka saamayn badan qaanuunka "cuf-isjiidadka - The law of gravity".

Naftaada waxaad u soo jiidaysaa waxkasta oo aad "focus" garaysid, si gaar ah u danaysid ama aad niyadda ku qabatid, kuna hammidid. Waxkasta aad "energy" iyo dadaal gelisid, aakhirka waad noqon.

Qaanuunkaan wuxuu u shaqeeyaa marka ay noqoto nolosha qofka si caksi ku ah sida uu u shaqeeyo marka ay ay tahay "Physics and Chemistry", gaar ahaan walxaha danabaysan (Charged particles). Marka ay noqoto isa soo jiidasha waxyaalaha "danabaysan" waxa isa soo jiitaa waa walxaha iska soo horjeeda, halka kuwa isku danabka ah ay is riixaan "Like repels like". Inkasta oo marka ay noqoto isku milanka "Live dissolves like" ... wixii isku nooc ah ay isku milmaan.

Taas waxaa ka duwan sida uu ugu dabbaqmayo qaanuunka "isa soo jiidadka" nolosha qofka. Dadku waxay soo jiitaan cidda ay isku afkaar yihiin, isku dabeecad leeyihiin, isku "hobby" yihiin.

Haddii aad tahay qof had iyo jeer cabasho badan, afkaar taban leh, nolosha u arka dhib iyo qahar, aan waxba qabsan karin, wax nidaam ah oo jira aysan jirin, rajo iyo mustaqbal la sugaa aysan muuqan, adduunku sii xumaanayo, uu u muuqdo mugdi meelkasta ... waxaad soo jiidanaysaa, la cawaynaysaa, meel wada fariisanaysaan saaxiibo iyo dad iyagu mowjaddaas kula saaran oo aad isla duushaan, isuna jiibisaan.

Haddiisa aad leedahay daaqo togan "Positive energy", hal abuur iyo afkar togan "Positive thinking", waxaad soo jiidan, oo aad isku naadi noqonaysaan dad iyaguna hal abuur leh, arka koobka intiisa wax ku jiraan, ka fekeraya sida ay isbedel iyo horumar naftooda iyo tan bulshada ay ku dhex nool yihiin ugu samayn lahaayeen, uga tegi lahaayeen raad ... dad isku dayaya in ay shidaan shamac halkii ay mugdiga ka lacnadi lahaayeen ... dad aaminsan in ay wax qaban karaan, in isbedel yimaadona aysan u baahnayn juhdi badan, keliya in aad dhaqaajisid hal dhagax (Domino effect).

Ogow .. afkaartaada iyo tasarufkaaga ayaa abuura xaqiiqdaada iyo sida aad u nooshahay ...

Our thoughts and feelings create our reality.

𝐌𝐮𝐬𝐡𝐤𝐢𝐥𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐎𝐠𝐚𝐚𝐥𝐤𝐚: 𝐂𝐚𝐛𝐚𝐬𝐡𝐚𝐝𝐢𝐢 𝐅𝐚𝐲𝐥𝐚𝐬𝐮𝐮𝐟𝐤𝐚 𝐈𝐲𝐨 𝐒𝐮𝐮𝐠𝐚𝐚𝐧𝐲𝐚𝐡𝐚𝐧𝐤𝐚
----------------------------

𝐑𝐨𝐧𝐚𝐥𝐝 𝐃𝐚𝐯𝐢𝐝 𝐋𝐚𝐢𝐧𝐠 waa dhaktar cilmu-nafsi oo reer scotland ah, sannadkii 1976-kii waxa uu faafiyay buuggiisa: The Politics of Experience and The Bird of Paradise.
Buuggaasi oo ay ku duugganyihiin cilmi-baadhisyo tilmaamaya in ogaalka xad-dhaafka ahi yahay nooc ka mid ah noocyada waallida. Arrintaasi oo uu ugu magac-daray [𝑯𝒚𝒑𝒆𝒓𝒔𝒂𝒏𝒊𝒕𝒚]. Waa dareennada ugu adag ee la soo dersa qofka indheer-garadka ah, marka uu si fog u dareemayo caalamka gudaha iyo ka dibeddaba, balse dadka ku xeerani aanay la dhaadayn xataa inyar oo ka mid ah ogaalkiisa iyo baraaruggiisa. Qofkaasi waxa uu galayaa xaalad qalo iyo quus isugu jirta.
Buuggaa iyo deraasadahaa ka sokow, cabashada iyo wax-ka-dhihidda dhibaatada wacyigu ma aha wax ugub ah oo dhawaan soo kordhay, waa arrin soo-jireen ah oo illaa casrigii falsafadda Giriiggu ay hanaqaadday soo taxnaa. Balse qarniyadan dambe waxa ay u muuqataa in soo-hadal-qaadkeedu cirka isku sii shareerayay.

Waa kuwan mufakiriin Falaasifo iyo suugaanyahannaba isugu jira oo ka hadlaya dhibaatada ogaalka:

1: Farantz kafka

"Haddii uu jiro wax ka halis badan in lagu talaxtago maandooriyayaasha, shaki la'aan waxa uu noqonayaa ku-talaxtagga ogaalka iyo garashada. Noloshaada waxa aad ku bilaabaysaa isku-dayga inaad fahanto wax walba, waxana aad noloshaada ku dhammaysan doontaa adiga oo isku dayaya in aad ka bedbaaddo waxyaabaha aad fahantay."

2: Destoevesky

"Waxa aan idiinku dhaaaranaaya oo aan si adag u aaminsanahay in ogaalka badani xanuun yahay."

3: Bertrand Russel

Ogaalku waxa uu abuuraa xaalad gudeed oo qalalaase ah, halka jahligu uu inna siiyo deggenaansho.

4: John paul Sarter

:Ogaalku waa dirxi maskaxda kaa cunaya.."

5: Ivan Turgenev

"Qofka wax badan garanayaa gore ayuu u gaboobi doonaa."

6: Arthur Schopenhauer

"Ogaalku waxa uu innaga dhigayaa kuwo qariib ku ah dunidan, Jahliguna waxa uu inna siinayaa hoy iyo dugsi."

7: Mutanabbi

"ذو العقلِ يَشقَى في النّعيمِ بعَقْلِهِ وأخو الجَهالَةِ في الشّقاوَةِ يَنعَمُ."
Oo macnaheedu noqonayo:
Hubaal garashooy adaa hodanee
Ninkii ku hantaa muxuu u hodmaa ?
Maxaad hoog iyo halaag u baddaa?

Adaa habacoo habaas fadhiyee
Maxaad hoodada jahloow u hurtaa?
Hacoogu muxuu halyeey u noqdaa?.

8: Cismaan-Askari

"Ninka ugu il dheer baa
Dadka ugu ayaan daran
Waxaan lala arkaynbaa
Isaguun u muuqdee."

Thin-Slicing: Thinking Without Thinking
===============================

99% go'aanada maskaxdeenu gaarto ma aha kuwa aan la socono ama ku baraarugsan nahay. Waxay ka dhacaan maskaxda iyo maanka dahsoon (Unconcious mind). Tasarufaadka qofka iyo go'aan qaadashadiisa intooda badan waxaa haga oo ay ka dhacaan 'maanka dahsoon'.

Awoodda xoogga leh ee uu leeyahay 'maanka dahsoon' waxaa ka mid ah in uu si aad u dhakhso badan (Blink of an eye) uu u falanqayn karo, xukunna u gaari karo (Snap Judgement) isagoo wax ku dhisaya xog aad u yar (Thin slice of information).

Waxaa dhacda in qofku ku go'aan qaato muqaalka u horeeya ee indhihiisu qabtaan (First Impression), dharka qofku xiran yahay, ama ilmiriqsiyada u horeeya ee uu qof kula kulmo uu kuga go'aan qaato ama kaga qanco.

Marka la eego waqtiga aadka u dhakhsaha badan, iyo xogta aadka u yar ee wax lagu dhisay waxay u muuqataa in qofku uu fekeray hadda uusan fekerin (Thinking without thinking). "Concept"-ga noocaan ah waxaa loo yaqaan "Thin-slicing". Inta badan go'aanada ka dhasha aad bay u asiibaan oo ma khaldamaan. Qof hadaad aragtid dhiig yacab ah, waxay u badan tahay ilbiriqsiga u horeeya ee indhahaagu ku dhacaan in maskaxdaadu kuu sheegto ka carar, ha la hadlin ama waa qof muhrim ah. Waxay la mid tahay in qofku ku fekero indhihiisa, halkii uu kaga fekerayey maskaxdiisa.

Inta badan go'aamada ku saxda ee ku dhisan "Thin-Slicing" waa kuwo cuskan qofku wuxuu horay ulasoo kulmay ama khibrad u leeyahay. Haddii aad "Car Mechanic" gaari u gaysid waxaa laga yaabaa in marka uu dhegaysto sharqanta matoorka uu go'aan ku gaaro nooca cilladda ee gaarigu qabo. Dhakhtarka sidoo kale waxaa dhici karta marka uu arko qofka bukaanka ah in uu horay uga qoro dawo isagoon baaritaan samayn.

Inkasta oo dariiqada deg deg ah ee "Thin-Slicing" oo uu 'maanka dahsoon' ku go'aan qaato ay u badan tahay in ay saxan tahay, haddana kama khaladaad (Biases) ay ku dhacdo qofkuna u baahan yahay in uu iska hubiyo. Sidaa darteed waxaa jira murti badan oo ka digaysa khaladaadka noocaan ah sida "Don't judge a book by its cover", buug hakaga go'aan qaadan jeldigiisa ama sida uu daabacan yahay. 'Waxkasta oo cad, baruur ma ahan' .. iwm. Go'aamada noocaan ah ee deg degga ah waxay u baahan yihiin ka fiirsasho iyo dib u eegid.

Mowduucaan waxaa aad u falaqanqeeyey M Gladwell, buuggiisa "Blink: The Power of Thinking without Thinking".

Stay the course
=============

Qofku wuxuu ku dhexnool yahay bulsho ku leh saamayn toos ah iyo mid dadban. In uu u nabad galo, waxaa laga yaabaa in uu sameeyo waxa saaxiibadiis ama bulshada uu la nool yahay sameeyaan. "Subjective norms" waa caadooyinka qofka u sameeyo bulshada darteed iyo cadaadiska kaga imaanaya saabadiis. Qofka "Values"-kiisa iyo tasarufaadkiisa qofeed waxay ku leeyiniin saamayn wayn.

Sida saxda ah ... waxa muhiim ah in waxa aad samaynaysid saxan yahay xitaa haddii ay khilaafto curfiga dadka iyo caadooyinkooda. Dhasab ma ahan in wadada saxda ah dadka oo dhami wada maraan. Adigu wadada saxda ah, mabda'a saxda ah, iyo hab dhaqanka saxda ah ha uga leexan in saaxiibaadaa iyo bulshada aad la nooshahay aysan samayn, ku qanacsanayn.

Dariiqada aad ku wajahaysid bulshadaada iyo saaxiibadaa marka dariiqiinu kala leexdo waa arin u baahan ka fiirsasho, xikmad iyo la tacaaduf.

Tusaale nool waxaa ah sida rususha iyo anbiyada ula dhaqmeen ehelkoodi iyo bulshada ay ku dhex noolaayeen iyaga oo aan bedelin, kana leexan waddadoodi iyo "Values" kii ay aaminsanayeen.

Marnaba ha uga leexan wadadaada, markaad hubisid in ay saxan tahay ka dib, cadaadiska kaaga imaanaya bulshada iyo saaxiibada.

Stay the course ...

Waxa layidhaa dadku ama biniaadamku waa afar nooc
1. Aqoonyahan/Xikmaawi (The Scholar )= nooca koowaad, waa qof cilmi ama aqoon ilaahay siiyay islamarkaana og oo garanaya aqoontiisa iyo inuu aqoon leeyahay oo uu aqoonyahan yahay, naftiisana yaqaan isla markaana xikamad badan leh. Qof ka noocaas oo kale ah hadad aragto raadso oo badso lakulankiisa si aad wax uga barato.
2. Aqoonyahan aan is ogayn (The Forgetful Knower): Nooca labaad, Qofkani waa aqoonyahan oo waa qof cilmi leh laakiin isagu ma xaqiiqsana mana oga aqoontiisa mana rumaysna inuu aqoonyahan yahay oo naftiisa kamaba warhayo oo wali isagu isma baran ama isma helin. Qofka noocan oo kale ah haddaad la kulanto xasuusi xikmadihiisa oo ku dhiiri gali si uu u ogaado awoodihiisa ama cilmigiisa.
3. Darbane dadaala (The Eager Learner): Nooca sadexaad, waa qof aan aqoon lahayn laakiin garanaya in aanu aqoonlahayn isla markaana dadaala oo raadsada siduu aqoon u baran lahaa. noocaas hadii aad la kulanto ku dadaal in aad wax barto waxa laga yaaabaa in uu maalin maalmaha kamida noqondoono aqoonyahan wayn.
4.Jaahil aan aqoonsanayn jaahilnimadiisa : The Unaware Ignorant= waa qof aan aqoon lahayn isla markaana aan garanayn in aanu aqoon lahayn oo uu jaahilyahay islamarkaana aan xiisanayn inuu jaahilnimada ka baxo oo uu waxbarto. Kaa hadaad la kulanto iska ilaali inaad wakhti iskaga lumiso maxaa yeelay waxa laga yaabaa in tacabkaaga iyo dadaalkaagu agtiisa aanay qiimo ku lahayn islamarkaana aanu kaba faaidaysan adigana ku tacabqasaariyo.

Source- unknown.

Buuggan waxa la yidhaahdaa "The 7 Habits of Highly Effective People." Af-Soomaali ahaan wuxuu noqonayaa "7 Caado ay Leeyihiin Dadka Saamaynta Badan." Wuxuu ka hadlayaa horumarinta nafta waxaana qoray mid ka mid ah qoraayaasha ugu caansan ee mowduucan wax ka qoray, oo magaciisu yahay Stephen Covey. Wuxuu qoray muddo aad u fog, laakiin ilaa maanta waa buug si weyn loo akhriyo.
Wakuwan 7caado ee dad ka samaynta ..👇

1. Noqo Qof Hal Abuur Leh (Be Proactive)

Qofka hal abuurka lihi waa qof naftiisa oo kaliya ku tiirsan, isla markaana xal u raadiya mushkiladaha noloshiisa soo wajaha xitaa haddii uusan isagu mas’uul ka ahayn mushkiladahas. Sidoo kale, qofka hal abuurka lihi waxa uu aaminsan yahay in ay noloshiisu ku xirantahay isagaa oo kaliya, waxna cidna kama sugo. Qofka hal abuurka lihi mar kasta waxa uu isku dayaa inuu barto wax cusub. Dhanka kale, qofka aan hal abuurka lahayn waa sidaa kas ka soo horjeedka, wuxuu ku tiirsan yahay cid kale.

2. Bilow Adiga oo Dhammaadka Niyadda Ku Haya (Begin with the End in Mind)

Qodobkan dhowr buug oo hore ayaan ku soo sheegnay. Waa inaad bilowdid hawl kasta oo aad bilabayso adiga oo dhammaadka hawshaa niyadda ku haya. Tani waxa ay keenaysaa in aadan sinaba uga caajisin hawshaas aad ku guda jirto.

3. *Wax Walba Sida Ay U Kala Muhiimsan Yihiin U Kala Horray (Put First Things First)*

Walaalka qimaha badanow, waxa muhiim ah inaad ogaato in maanta waqtigan la joogo, waxa meel walba ka buuxa ay san muhiim ahayn is-kadaaye in ay wax-tar leyihine xitaa waa denbi . Hadaba waxa laynaga rabaa inaan nafteena hogaan ka u qabanno wax walbana aan ukala horraysiinno sida ay ukala muhiimsan yihiin oo ay ugu horreyan waajibaadka Alle ina faray. Nabi Maxamed SCW wuxuu yiri, "Wixi ku anfacaya ku dadaal, Alle na talo saaro hana caajisin."

Maahmaah Soomaaliyeed baana ahayd, "Canjeelo sida ay ukala sarraysaa loo cunaa."

4. Guusha Wadajirka Ah Ku Dadaal (Think Win-Win)

Waxa macquul ah inaad is leedahay maxaa igaaga xiran dadka kale. Laakiin qoraagu wuxuu leeyahay, dadku 2 nooc bay is kugu jiraan: dad ka faa’iidaysta dadka baahiyaahooda sidaas na iskugu daya inay ku garan guul, iyo dad kale oo ah kuwa ku dadaala cadaaladda iyo sinaanta, markastana isku daya inay siiyaan dadka xaqooda. Hadaba qoraagu wuxuu leeyahay nooca koowaad ee aan soo sheegnay, waxa macquul ah inay mustaqbalka dhow wax badan faa’iidaan, laakiin mustaqbalka fog dadku waxa ay oganayaan inaad danayste tahay sidaas bayna kaga fogaanayan ilaa aad ka noqoto qof cid la ku soo hara. Marka waxa uu leeyahay qoraaga buugan, ku dadaal cadaaladda oo cidna ha duudsiinin xaqiisa, kagana ha ka tanaasulin.

5. Wax Fahan Inta Aan Adiga Lagu Fahmin (Seek First to Understand, Then to Be Understood)

Xiriiro badan oo ka dhexeeya bulshada, qaar kamid ah waxay ku lumaan in hal dhinac uu rabo inuu isaga oo kaliya la fahmo, fikirkiisana la qaato. Qoraagu wuxuu leeyahay adigu isku day inaad noqoto qofka inta badan wax fahma. Wuxuu leeyahay arrintan waxa ay leedahay laba faa’iido oo kala ah: tan koowaad, waxaad ogaanaysaa qofka kale ra’yigiisu in uu sax yahay ama qalad; tan labaad, haddii ra’yigagu uu saxan yahay, waxaad ogaanaysaa waxa qofkan kale ku dhejiyay ra’yigaasas qaldan, midaasna waxa ay ku fududaynaysa inaad xal u hesho mushkiladdaas.

6. Wada Shaqaynta (Synergize)

Isku day inaad dadka kaalmaysato oo ay kula shaqeeyaan adiguna aad la shaqayso markasta oo aad hawl qabanayso. Isku day inaad dadka kaalmaysato. oo aad shaqaalaysiiso.
Ileen waxa layiri
(Gacmo wada jir bay wax gooyaan)

7. Mididaada Afeyso (Sharpen the Saw)

Qoraagu wuxuu leeyahay markaad dadaasho oo aad shaqo badan qabato, qofku waa uu daalaa maskax ahaan iyo jidh ahaanba. Sidaas darteed, wuxuu u baahan yahay inuu nasto si uu dib ugu helo tamar uu ku shaqeeyo. Marka qaado waqti nasasho oo kugu filan.