Korodhso

Waa maxay aqoonta aan dugsiyada lagu baran? !

Waxa aynu caalamka ka heli karnaa manaahij badan oo aan tiro lahayn hase ahaatee waxa aad u adag inaan helno hal Manhaj oo inna bari kara “Maxaynu samaynnaa haddii aan iska wayno hammiga wax barashadaba?”
Waxa aynu heli karnaa manhajyo badan oo inna baraya hab dhaqanka wanaagsan ee aan dadka kula dhaqmaynno laakiin ma heli karno manhaj ina baraya hab dhaqanka nafeed ee aan kula dhaqmi karno nafteenna.

Manaahijtu waxa ay inna bartaa noocyada dhirta, cimilada, atamka iwm laakiin innama barto nooca deegaanka rasmiga ah ee aynaan maalin ka maqnaanin oo ah ( Nafteenna iyo Ruuxdeenna )
Dhammaan waxbarashooyinka kala duwan ee caalamku waxay ku dhisan yihiin "Haddii aad sidaa samayso sidaa ayaa laguu samayn haddii kalena Maya".

Qofku waxa uu eryanayaa caalam isaga ka baxsan oo aanuu haddana gaadhi karin, waa caalamka iska dhaadhicinta dadka, si aanay dadku u dhibin ama uu uga helo wuxuu xaq ugu leeyahay.

Cilmiga se maqan ee ay tahay in la bartaa waa caalamka gudahaaga ka dhex socda markaasaad si wanaagsan u fahmi kartaa una maarayn kartaa caalamka dibadda kaa ah adiga.

Waa maxay caalamka gudahaaga ahi?

Waa garaadkaaga iyo khalalka ku jira dhab u fahansanaanta naftaada iyo tan dadka kaleba.

Waa qiimaha naftaada
Waa sida aad u maarayn karto dareemahaaga dhibta kugu sababi sida :
- Werwerka iyo Walbahaarka
- Daalka iyo niyad jabka
- Cabsida iyo caloolyowga
- Fikirka badan iyo iswaayitaanka
- Cidlo dareenka iyo dayacnaanta

Sidoo kale dhibaatooyinka dadka kale kaaga iman kara sida :
- Tartanka iyo isbarbardhigga
- Is riixidda iyo xintanka
- Afxumada iyo eedaadka
Dhammaan sida loo maareeyo iyo Sida looga gaashaantaa waa manhajka aan dugsiyada lagu dhigan ee ay qaadaa dhigtay buuggeedanna ku qortay Dr Khawla Fu’aad Cali oo u dhalatay dalka baxrayn kuna takhasustay cilmiga Macaanka, Cayilka iyo qanjidhada aamusan.

Wax ku baratay dalka Maraykanka oo meel sare ka gaadhay aqoonta iyo shahaadooyinka, hase ahaatee tilmaantay inay iswayday oo ay noloshu ka baahday iyada oo haysata waxa ay dadku moodaan in lagu nasto oo lagu nagaado xaqiiqatana aan sidaa ahayn oo ah aqoonta maalka iyo caannimada.

Buuggan waxa ay u qortay dadka dhibbanaha u ah noloshan kusoo uruurtay maslaxadda iyo maaddada qallalan

Waxa ay u qortay cid kasta oo nafteeda ka dhex baadhaysa malaayiinya basharka ah ee hallowsan.

Waa Manhajka aan dugsiyada lagu dhigin.

Guudmar iyo Falanqayn
Xamse Xabiib Xuseen.

Nin baa la wayddiiyay: maxay ku noolaadaan dadku? Wuxuu yidhi: danaynta ayay ku noolaadaan, qaddarinta ayay ku koraan, saamaxaaddana way ku xasilaan. Haddaba, si aad u hanato qalbiyada dadka, joogtee saddexdan qodob!

Turjumid

gol-jilicdaada. Tusaale ahaan, xilligii dawladdii hore ee Soomaaliya waxaa ciidanka dalku ay joogitaanka u gu weyn ku lahaayeen gobolada dhexe iyo waqooyiga. Waa sabab jiyo-istaraatiijiyadeed, oo Itoobiyaanku waxa ay doonayeen in ay qabsadaan gobolada dhexe si aan la isu gu gudbin koonfur iyo waqooyi oo ay dalka u ka la jaraan. Sidoo kale, waxa ay xoogga saarayeen jiidda Awdal si ay u qabsadaan Seylac ama xeebta waqooyiga Soomaaliya. Si kooban, jiyo-istaraatiijiyaddu waa sida faa'iidada juquraafi ee dal leeyahay ay u qaabayso qorshihiisa ciidan, u na saamayso dheelli-tirka awoodaha ee nidaamyada adduunka ama kuwa heer gobol. Sidoo kale, waa halka muhiimadda istaraatiijiyadeed u leh dal, ama meesha loo arko bar-nugaylkaaga iyo gol-jilicdaada ee noqon karta bartilmaameedka cadawgaaga ee la ga filan karo duullaankiisa si loo naafeeyo awoodda aad leedahay.

📌 Jiyo-dhaqaale/Geoeconomics/جيواقتصادية: Waa is-dhexgalka dhaqaalaha iyo jiyo-siyaasadeedka (geopolitics). Jiyo-dhaqaaluhu waxa uu xoogga saaraa sida qodobbo dhaqaale ay u saameeyaan siyaasadda iyo istaraatiijiyadda. Waxa uu ku saabsan yahay sida dawladuhu u gu adeegsadaan ganacsiga, maalgashiga, cunaqabataynta dhaqaale iyo habab kale oo maaliyadeed si ay u gaaraan ujeeddooyin jiyo-siyaasadeed, u na hormariyaan danahooda qaran. Waxa uu si kooban u la xiriiraa sida is-ku-tiirsanaanta dhaqaale, tartanka khayraadka iyo ku-tiirsanaanta dhaqaale ee dal ku tiirsan yahay ama ku xiran yahay dal kale, ay arrimahaasi u qaabeeyaan hab-dhaqanka iyo macaamilka dawladaha. Tusaale ahaan, Shiinaha ayaa si weyn u adeegsada in uu dhaqaalihiisa iyo wax-soo-saarkiisa ku gaaro ujeeddooyin jiyo-siyaasadeed (geopolitical objectives). Dalka Imaaraadka ayaa sidoo kale u adeegsada kiraysiga iyo maamulidda dekedaha ku yaalla meelaha istaraatiijiga ah si uu u xaqiijiyo gaaritaanka ujeeddooyin jiyo-siyaasadeed. Ruushka ayaa kaarka Gaaska ama Shidaalka u adeegsada si uu u saameeyo dalalka Yurup. Ereygan Jiyo-dhaqaale, waxaan ka duweynaa ereyga kale ee Juquraafiga Dhaqaale/Economic Geography.

📌 Juquraafiga Dhaqaale/Economic Geography: Waa qayb hoose oo ka mid ah Juquraafiga Dadka/Human Geography. Waxa uu ku saabsan yahay qeexidda iyo tilmaamidda meelaha ka la duwan iyo dhulalka/degaanada ay ka socdaan hawlaha dhaqaale ee uu markaasi dhaqaaluhu ku wareego.

📌 Xiriirka Caalamiga ah/International Relations: Waxa uu la xiriiraa qodobada hore.U ma baahna sharraxaad dheeri ah oo waa sida dawladuhu u wada xiriiraan ama u macaamilaan.

Mar kale ayaan is ku dayi doonaa in aan qodobadan waafajiyo Soomaaliya iyo arrimaha hadda ka taagan gobolka Geeska Afrika, gaar ahaan dalkeenna.

Abdirashid Muse

Erey-bixin iyo sharraxaad kooban oo ku saabsan ereyo muhiim ah:

Geography ✅
Political Geography ✅
Geopolitics ✅
Geoeconomics ✅
Economic Geography ✅
Geostrategy ✅
International Relations ✅

▶ Juquraafi/Geography waa barashada dhulka. Waxa uu ka kooban laba erey oo ka la ah 'geo' iyo 'graphia/graphy'. Geo waa dhul, halka graphy tahay qeexid. Geo ayaa meelo badan la raaciyaa si uu u sameeyo macnayaal ka la duwan oo la xiriira dhulka. La gu ma xiro ereyga graphy oo isaga laftiisa meelo badan loo gu adeegsado barashada culuum ka la duwan. Taas waxaan u ga socdaa in ereyga geography aanu mar walba ahayn wax is ku tolan oo ay tahay in la is la wada adeegsado.

Tusaale ahaan, maalmahan waxaa la adeegsadaa Juquraafi siyaasadeed oo ah waxa keenay in aan bidhaamiyo ereyadan ama sameeyo qoraalkan. Waxaa la is ku khaldaa 'political geography' iyo 'geopolitics'. Waa ay is ku macno dhow yihiin, laakiin waa laba mawduuc. Afka Soomaaliga waxaa labada erey ee Geopolitics iyo political Geography loo wada yaqaan Juquraafi siyaasadeed ama Juquraafiga siyaasadeed oo inta badan la ma ka la duwo/saaro.

▶ Hadda ba aan is ku dayo in aan ka la duwo erey-bixinta labadaas erey si aan la isu gu khaldin. 'Political geography' waxaan u qaadanaynaa erey-bixinta 'Juquraafi siyaasadeed ama Juquraafiga siyaasadeed', maaddaama uu wato Juquraafi/geography (geo iyo graphy). Geopolitics, waxa aan erey-bixin ahaan u adeegsanaynaa Jiyo-siyaasadeed (geo iyo politics). Geo waa dhul, markaa ma adeegsanayno dhul-siyaasadeed si aan u ilaalino macnaha ereyga oo aanan u abuurin macne kale. Muhiim ma ah in erey walba ay luuqaduhu beddelaan ama la keeno ereyga u dhigma. Tusaale ahaan, Juquraafi siyaasadeed/political geography waxa uu Af Carabi ku noqonayaa جغرافيا سياسية, halka ereyga kale ee Jiyo-siyaasadeed/geopolitics uu Af carabi ku noqonayo جيوسياسية. Markaa, geo/jiyo ku ma beddelanayno dhul marka aan erey-bixinta u samaynayno geopolitics. Sidaa awgeed, erey-bixinta Soomaaliga ee 'Geopolitics' waxa aan u qaadanaynaa 'Jiyo-siyaasadeed'.

Kolka aan ka gudubno erey-bixinta Jiyo-siyaasadeed iyo Juquraafi siyaasadeed/Juquraafiga siyaasadeed, waxaan raacin doonnaa macneyntooda, iyo sidoo kale macnaha iyo erey-bixinta dhawr erey oo kale oo muhiim ah oo la xiriira:

📌 Juquraafi siyaasadeed/Political Geography/جغرافيا سياسية: Waa darsidda qaybta juquraafi iyo dhuleed ee siyaasadda. Waa sida siyaasaddu u qaabayso ama u jaangoyso juquraafiga. Waa xuduudaha, khayraadka, saamaynta ay sida dadku ugu qaybsan yahay waddan ee ay u ka la deggan yijiin, ay ku yeelato natiijooyinka siyaasadeed ee heer qaran iyo heer caalami.

📌 Jiyo-siyaasadeed/Geopolitics/جيوسياسية: Waa darsidda saamaynta juquraafigu (sida goobta dhuleed, khayraad, ama qaab-dhismeed dhuleed) uu ku yeesho siyaasadda iyo xiriirada caalamiga ah. Waxaa uu xoogga saarayaa sida qodobada Juquraafi ay u saameeyaan hab-dhaqanka dawladaha, taas waxaa ka mid ah go'aamada siyaasadda arrimaha dibadda, isbahaysiyada abuurma, iyo khilaafaadka. Jiyo-siyaasadeed/geopolitics, waxa ay diiradda saartaa muhiimadda istaraatiijiyadeed ee gobol ama dhul, iyo sida dawladuhu u gu dadaalaan hanashadooda ama ay kor u gu qaadaan saamayntooda dhulkaas si ay u xaqiijiyaan gaaritaanka danahooda ammaan, dhaqaale, siyaasadeed, ama ka shaqaynta sidii loo ilaalin lahaa danahaas haddii ay marka hore jireen. Markaa, si kooban waa sida Juquraafigu u qaabeeyo siyaasadda.

📌 Jiyo-istaraatiijiyad/Geostrategy/جيوستراتيجية: Waa qayb hoose oo ka mid ah jiyo-siyaasadeedka ama geopolitics-ka. Waxaa diiradda la gu saaraa saamaynta istaraatiijiyadeed ee juquraafigu ku leeyahay arrimaha ciidanka iyo ammaanka dawladaha. Waa samaynta iyo fulinta qorshayaal si loo gaaro ujeeddooyin ammaanka qaranka ah oo ku aaddan xaalad jirta markaas. Jiyo-istaraajiyaddu waxa ay tixgelin siisaa qodobada sida; awoodda militari, helitaanka dhaqaale ama khayraad muhiim ah, xukumidda ama maamulidda goobaha muhiimka ah ee istaraatiijiyadeed, iyo weliba in aad ciidankaaga u jihayso ama awooddiisa dhigto/geyso halka la ga filayo cadawgaaga ama meesha noqon karta bar-nugaylkaaga iyo

Jir ayaa la dhex dhigay dusha sare weel ay ka buuxaan haruur. Jiirka maalmihii hore aad buu ugu
farasanaa in uu agagaarklisa ka helay cunto aad u badan oo bilaash ah taas oo uu hadda dareemayn baahida uu u qabo in uu raadiyo cunto kale. Hadda si farad leh ayuu noloshiisa ugu noolaan karaa oo
dhamaan wixii uu u baahnaa wuu haystaa. Siduu
maalin maalinta ka danbaysa ugu raaxaysanayay
cuntadii, waxa uu soo gaadhay guntii iyo
dhamaadkii miraha. Markiiba waxa uu gartay in uu go doon ku jiro oo meel uu weelka uga baxo jirin.
Hadda waa inuu si buuda ugu tirsanaado qof
dibada uga soo rida cunto weelka si uu u sil noolaado. Hadda ma haysto wax kale oo aan ka ahayn inuu cuno wixii loo soo dhiibo intii yarayd ee uu haystayna wey kasii idlaanayaan! Dulucda
gisadaan laga fahmaayo waxay tahay:
1. Raaxada muddada gaaban waxay kuu horseedi kartaa dabinno waqti dheer ah.
2. Haddii arrimuhu fududaadaan oo aad ku
raaxaysato maanta, Waxaad galaysaa ku-tlirsanaan
aan la mahdin berrito.
3. Marka aanad isticmaalin xirfadahaaga, Waxaad
lumin doontaa in ka badan xirfadahaaga. Waxaad waayi doontaa doorashooyinkaada iyo
xorriyadaadda..
4. Xoriyaddu si fudud kuma timaado hadana si fudud ayay ku lumi kartaa.

5. Waxba nolosha si sahal ah kuma yimaadaan haday sahal ku yimaadaan wax qiimo malahan.

macaasidu waxay kaa dabooshaa risqiga, qof kana waxa laga yaaba risqi u qornaa inuu ka hor istaago danbi uu sameeyey.

Ibnu qayim

The Law of Attraction in Action
=========================

Qaanuunka "soo jiudashada - The law of attraction" wuxuu ku leeyahay saamayn xoog badan sida aan u nool nahay si u dhiganta ama ka saamayn badan qaanuunka "cuf-isjiidadka - The law of gravity".

Naftaada waxaad u soo jiidaysaa waxkasta oo aad "focus" garaysid, si gaar ah u danaysid ama aad niyadda ku qabatid, kuna hammidid. Waxkasta aad "energy" iyo dadaal gelisid, aakhirka waad noqon.

Qaanuunkaan wuxuu u shaqeeyaa marka ay noqoto nolosha qofka si caksi ku ah sida uu u shaqeeyo marka ay ay tahay "Physics and Chemistry", gaar ahaan walxaha danabaysan (Charged particles). Marka ay noqoto isa soo jiidasha waxyaalaha "danabaysan" waxa isa soo jiitaa waa walxaha iska soo horjeeda, halka kuwa isku danabka ah ay is riixaan "Like repels like". Inkasta oo marka ay noqoto isku milanka "Live dissolves like" ... wixii isku nooc ah ay isku milmaan.

Taas waxaa ka duwan sida uu ugu dabbaqmayo qaanuunka "isa soo jiidadka" nolosha qofka. Dadku waxay soo jiitaan cidda ay isku afkaar yihiin, isku dabeecad leeyihiin, isku "hobby" yihiin.

Haddii aad tahay qof had iyo jeer cabasho badan, afkaar taban leh, nolosha u arka dhib iyo qahar, aan waxba qabsan karin, wax nidaam ah oo jira aysan jirin, rajo iyo mustaqbal la sugaa aysan muuqan, adduunku sii xumaanayo, uu u muuqdo mugdi meelkasta ... waxaad soo jiidanaysaa, la cawaynaysaa, meel wada fariisanaysaan saaxiibo iyo dad iyagu mowjaddaas kula saaran oo aad isla duushaan, isuna jiibisaan.

Haddiisa aad leedahay daaqo togan "Positive energy", hal abuur iyo afkar togan "Positive thinking", waxaad soo jiidan, oo aad isku naadi noqonaysaan dad iyaguna hal abuur leh, arka koobka intiisa wax ku jiraan, ka fekeraya sida ay isbedel iyo horumar naftooda iyo tan bulshada ay ku dhex nool yihiin ugu samayn lahaayeen, uga tegi lahaayeen raad ... dad isku dayaya in ay shidaan shamac halkii ay mugdiga ka lacnadi lahaayeen ... dad aaminsan in ay wax qaban karaan, in isbedel yimaadona aysan u baahnayn juhdi badan, keliya in aad dhaqaajisid hal dhagax (Domino effect).

Ogow .. afkaartaada iyo tasarufkaaga ayaa abuura xaqiiqdaada iyo sida aad u nooshahay ...

Our thoughts and feelings create our reality.

𝐌𝐮𝐬𝐡𝐤𝐢𝐥𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐎𝐠𝐚𝐚𝐥𝐤𝐚: 𝐂𝐚𝐛𝐚𝐬𝐡𝐚𝐝𝐢𝐢 𝐅𝐚𝐲𝐥𝐚𝐬𝐮𝐮𝐟𝐤𝐚 𝐈𝐲𝐨 𝐒𝐮𝐮𝐠𝐚𝐚𝐧𝐲𝐚𝐡𝐚𝐧𝐤𝐚
----------------------------

𝐑𝐨𝐧𝐚𝐥𝐝 𝐃𝐚𝐯𝐢𝐝 𝐋𝐚𝐢𝐧𝐠 waa dhaktar cilmu-nafsi oo reer scotland ah, sannadkii 1976-kii waxa uu faafiyay buuggiisa: The Politics of Experience and The Bird of Paradise.
Buuggaasi oo ay ku duugganyihiin cilmi-baadhisyo tilmaamaya in ogaalka xad-dhaafka ahi yahay nooc ka mid ah noocyada waallida. Arrintaasi oo uu ugu magac-daray [𝑯𝒚𝒑𝒆𝒓𝒔𝒂𝒏𝒊𝒕𝒚]. Waa dareennada ugu adag ee la soo dersa qofka indheer-garadka ah, marka uu si fog u dareemayo caalamka gudaha iyo ka dibeddaba, balse dadka ku xeerani aanay la dhaadayn xataa inyar oo ka mid ah ogaalkiisa iyo baraaruggiisa. Qofkaasi waxa uu galayaa xaalad qalo iyo quus isugu jirta.
Buuggaa iyo deraasadahaa ka sokow, cabashada iyo wax-ka-dhihidda dhibaatada wacyigu ma aha wax ugub ah oo dhawaan soo kordhay, waa arrin soo-jireen ah oo illaa casrigii falsafadda Giriiggu ay hanaqaadday soo taxnaa. Balse qarniyadan dambe waxa ay u muuqataa in soo-hadal-qaadkeedu cirka isku sii shareerayay.

Waa kuwan mufakiriin Falaasifo iyo suugaanyahannaba isugu jira oo ka hadlaya dhibaatada ogaalka:

1: Farantz kafka

"Haddii uu jiro wax ka halis badan in lagu talaxtago maandooriyayaasha, shaki la'aan waxa uu noqonayaa ku-talaxtagga ogaalka iyo garashada. Noloshaada waxa aad ku bilaabaysaa isku-dayga inaad fahanto wax walba, waxana aad noloshaada ku dhammaysan doontaa adiga oo isku dayaya in aad ka bedbaaddo waxyaabaha aad fahantay."

2: Destoevesky

"Waxa aan idiinku dhaaaranaaya oo aan si adag u aaminsanahay in ogaalka badani xanuun yahay."

3: Bertrand Russel

Ogaalku waxa uu abuuraa xaalad gudeed oo qalalaase ah, halka jahligu uu inna siiyo deggenaansho.

4: John paul Sarter

:Ogaalku waa dirxi maskaxda kaa cunaya.."

5: Ivan Turgenev

"Qofka wax badan garanayaa gore ayuu u gaboobi doonaa."

6: Arthur Schopenhauer

"Ogaalku waxa uu innaga dhigayaa kuwo qariib ku ah dunidan, Jahliguna waxa uu inna siinayaa hoy iyo dugsi."

7: Mutanabbi

"ذو العقلِ يَشقَى في النّعيمِ بعَقْلِهِ وأخو الجَهالَةِ في الشّقاوَةِ يَنعَمُ."
Oo macnaheedu noqonayo:
Hubaal garashooy adaa hodanee
Ninkii ku hantaa muxuu u hodmaa ?
Maxaad hoog iyo halaag u baddaa?

Adaa habacoo habaas fadhiyee
Maxaad hoodada jahloow u hurtaa?
Hacoogu muxuu halyeey u noqdaa?.

8: Cismaan-Askari

"Ninka ugu il dheer baa
Dadka ugu ayaan daran
Waxaan lala arkaynbaa
Isaguun u muuqdee."

Thin-Slicing: Thinking Without Thinking
===============================

99% go'aanada maskaxdeenu gaarto ma aha kuwa aan la socono ama ku baraarugsan nahay. Waxay ka dhacaan maskaxda iyo maanka dahsoon (Unconcious mind). Tasarufaadka qofka iyo go'aan qaadashadiisa intooda badan waxaa haga oo ay ka dhacaan 'maanka dahsoon'.

Awoodda xoogga leh ee uu leeyahay 'maanka dahsoon' waxaa ka mid ah in uu si aad u dhakhso badan (Blink of an eye) uu u falanqayn karo, xukunna u gaari karo (Snap Judgement) isagoo wax ku dhisaya xog aad u yar (Thin slice of information).

Waxaa dhacda in qofku ku go'aan qaato muqaalka u horeeya ee indhihiisu qabtaan (First Impression), dharka qofku xiran yahay, ama ilmiriqsiyada u horeeya ee uu qof kula kulmo uu kuga go'aan qaato ama kaga qanco.

Marka la eego waqtiga aadka u dhakhsaha badan, iyo xogta aadka u yar ee wax lagu dhisay waxay u muuqataa in qofku uu fekeray hadda uusan fekerin (Thinking without thinking). "Concept"-ga noocaan ah waxaa loo yaqaan "Thin-slicing". Inta badan go'aanada ka dhasha aad bay u asiibaan oo ma khaldamaan. Qof hadaad aragtid dhiig yacab ah, waxay u badan tahay ilbiriqsiga u horeeya ee indhahaagu ku dhacaan in maskaxdaadu kuu sheegto ka carar, ha la hadlin ama waa qof muhrim ah. Waxay la mid tahay in qofku ku fekero indhihiisa, halkii uu kaga fekerayey maskaxdiisa.

Inta badan go'aamada ku saxda ee ku dhisan "Thin-Slicing" waa kuwo cuskan qofku wuxuu horay ulasoo kulmay ama khibrad u leeyahay. Haddii aad "Car Mechanic" gaari u gaysid waxaa laga yaabaa in marka uu dhegaysto sharqanta matoorka uu go'aan ku gaaro nooca cilladda ee gaarigu qabo. Dhakhtarka sidoo kale waxaa dhici karta marka uu arko qofka bukaanka ah in uu horay uga qoro dawo isagoon baaritaan samayn.

Inkasta oo dariiqada deg deg ah ee "Thin-Slicing" oo uu 'maanka dahsoon' ku go'aan qaato ay u badan tahay in ay saxan tahay, haddana kama khaladaad (Biases) ay ku dhacdo qofkuna u baahan yahay in uu iska hubiyo. Sidaa darteed waxaa jira murti badan oo ka digaysa khaladaadka noocaan ah sida "Don't judge a book by its cover", buug hakaga go'aan qaadan jeldigiisa ama sida uu daabacan yahay. 'Waxkasta oo cad, baruur ma ahan' .. iwm. Go'aamada noocaan ah ee deg degga ah waxay u baahan yihiin ka fiirsasho iyo dib u eegid.

Mowduucaan waxaa aad u falaqanqeeyey M Gladwell, buuggiisa "Blink: The Power of Thinking without Thinking".

Stay the course
=============

Qofku wuxuu ku dhexnool yahay bulsho ku leh saamayn toos ah iyo mid dadban. In uu u nabad galo, waxaa laga yaabaa in uu sameeyo waxa saaxiibadiis ama bulshada uu la nool yahay sameeyaan. "Subjective norms" waa caadooyinka qofka u sameeyo bulshada darteed iyo cadaadiska kaga imaanaya saabadiis. Qofka "Values"-kiisa iyo tasarufaadkiisa qofeed waxay ku leeyiniin saamayn wayn.

Sida saxda ah ... waxa muhiim ah in waxa aad samaynaysid saxan yahay xitaa haddii ay khilaafto curfiga dadka iyo caadooyinkooda. Dhasab ma ahan in wadada saxda ah dadka oo dhami wada maraan. Adigu wadada saxda ah, mabda'a saxda ah, iyo hab dhaqanka saxda ah ha uga leexan in saaxiibaadaa iyo bulshada aad la nooshahay aysan samayn, ku qanacsanayn.

Dariiqada aad ku wajahaysid bulshadaada iyo saaxiibadaa marka dariiqiinu kala leexdo waa arin u baahan ka fiirsasho, xikmad iyo la tacaaduf.

Tusaale nool waxaa ah sida rususha iyo anbiyada ula dhaqmeen ehelkoodi iyo bulshada ay ku dhex noolaayeen iyaga oo aan bedelin, kana leexan waddadoodi iyo "Values" kii ay aaminsanayeen.

Marnaba ha uga leexan wadadaada, markaad hubisid in ay saxan tahay ka dib, cadaadiska kaaga imaanaya bulshada iyo saaxiibada.

Stay the course ...

Waxa layidhaa dadku ama biniaadamku waa afar nooc
1. Aqoonyahan/Xikmaawi (The Scholar )= nooca koowaad, waa qof cilmi ama aqoon ilaahay siiyay islamarkaana og oo garanaya aqoontiisa iyo inuu aqoon leeyahay oo uu aqoonyahan yahay, naftiisana yaqaan isla markaana xikamad badan leh. Qof ka noocaas oo kale ah hadad aragto raadso oo badso lakulankiisa si aad wax uga barato.
2. Aqoonyahan aan is ogayn (The Forgetful Knower): Nooca labaad, Qofkani waa aqoonyahan oo waa qof cilmi leh laakiin isagu ma xaqiiqsana mana oga aqoontiisa mana rumaysna inuu aqoonyahan yahay oo naftiisa kamaba warhayo oo wali isagu isma baran ama isma helin. Qofka noocan oo kale ah haddaad la kulanto xasuusi xikmadihiisa oo ku dhiiri gali si uu u ogaado awoodihiisa ama cilmigiisa.
3. Darbane dadaala (The Eager Learner): Nooca sadexaad, waa qof aan aqoon lahayn laakiin garanaya in aanu aqoonlahayn isla markaana dadaala oo raadsada siduu aqoon u baran lahaa. noocaas hadii aad la kulanto ku dadaal in aad wax barto waxa laga yaaabaa in uu maalin maalmaha kamida noqondoono aqoonyahan wayn.
4.Jaahil aan aqoonsanayn jaahilnimadiisa : The Unaware Ignorant= waa qof aan aqoon lahayn isla markaana aan garanayn in aanu aqoon lahayn oo uu jaahilyahay islamarkaana aan xiisanayn inuu jaahilnimada ka baxo oo uu waxbarto. Kaa hadaad la kulanto iska ilaali inaad wakhti iskaga lumiso maxaa yeelay waxa laga yaabaa in tacabkaaga iyo dadaalkaagu agtiisa aanay qiimo ku lahayn islamarkaana aanu kaba faaidaysan adigana ku tacabqasaariyo.

Source- unknown.

Buuggan waxa la yidhaahdaa "The 7 Habits of Highly Effective People." Af-Soomaali ahaan wuxuu noqonayaa "7 Caado ay Leeyihiin Dadka Saamaynta Badan." Wuxuu ka hadlayaa horumarinta nafta waxaana qoray mid ka mid ah qoraayaasha ugu caansan ee mowduucan wax ka qoray, oo magaciisu yahay Stephen Covey. Wuxuu qoray muddo aad u fog, laakiin ilaa maanta waa buug si weyn loo akhriyo.
Wakuwan 7caado ee dad ka samaynta ..👇

1. Noqo Qof Hal Abuur Leh (Be Proactive)

Qofka hal abuurka lihi waa qof naftiisa oo kaliya ku tiirsan, isla markaana xal u raadiya mushkiladaha noloshiisa soo wajaha xitaa haddii uusan isagu mas’uul ka ahayn mushkiladahas. Sidoo kale, qofka hal abuurka lihi waxa uu aaminsan yahay in ay noloshiisu ku xirantahay isagaa oo kaliya, waxna cidna kama sugo. Qofka hal abuurka lihi mar kasta waxa uu isku dayaa inuu barto wax cusub. Dhanka kale, qofka aan hal abuurka lahayn waa sidaa kas ka soo horjeedka, wuxuu ku tiirsan yahay cid kale.

2. Bilow Adiga oo Dhammaadka Niyadda Ku Haya (Begin with the End in Mind)

Qodobkan dhowr buug oo hore ayaan ku soo sheegnay. Waa inaad bilowdid hawl kasta oo aad bilabayso adiga oo dhammaadka hawshaa niyadda ku haya. Tani waxa ay keenaysaa in aadan sinaba uga caajisin hawshaas aad ku guda jirto.

3. *Wax Walba Sida Ay U Kala Muhiimsan Yihiin U Kala Horray (Put First Things First)*

Walaalka qimaha badanow, waxa muhiim ah inaad ogaato in maanta waqtigan la joogo, waxa meel walba ka buuxa ay san muhiim ahayn is-kadaaye in ay wax-tar leyihine xitaa waa denbi . Hadaba waxa laynaga rabaa inaan nafteena hogaan ka u qabanno wax walbana aan ukala horraysiinno sida ay ukala muhiimsan yihiin oo ay ugu horreyan waajibaadka Alle ina faray. Nabi Maxamed SCW wuxuu yiri, "Wixi ku anfacaya ku dadaal, Alle na talo saaro hana caajisin."

Maahmaah Soomaaliyeed baana ahayd, "Canjeelo sida ay ukala sarraysaa loo cunaa."

4. Guusha Wadajirka Ah Ku Dadaal (Think Win-Win)

Waxa macquul ah inaad is leedahay maxaa igaaga xiran dadka kale. Laakiin qoraagu wuxuu leeyahay, dadku 2 nooc bay is kugu jiraan: dad ka faa’iidaysta dadka baahiyaahooda sidaas na iskugu daya inay ku garan guul, iyo dad kale oo ah kuwa ku dadaala cadaaladda iyo sinaanta, markastana isku daya inay siiyaan dadka xaqooda. Hadaba qoraagu wuxuu leeyahay nooca koowaad ee aan soo sheegnay, waxa macquul ah inay mustaqbalka dhow wax badan faa’iidaan, laakiin mustaqbalka fog dadku waxa ay oganayaan inaad danayste tahay sidaas bayna kaga fogaanayan ilaa aad ka noqoto qof cid la ku soo hara. Marka waxa uu leeyahay qoraaga buugan, ku dadaal cadaaladda oo cidna ha duudsiinin xaqiisa, kagana ha ka tanaasulin.

5. Wax Fahan Inta Aan Adiga Lagu Fahmin (Seek First to Understand, Then to Be Understood)

Xiriiro badan oo ka dhexeeya bulshada, qaar kamid ah waxay ku lumaan in hal dhinac uu rabo inuu isaga oo kaliya la fahmo, fikirkiisana la qaato. Qoraagu wuxuu leeyahay adigu isku day inaad noqoto qofka inta badan wax fahma. Wuxuu leeyahay arrintan waxa ay leedahay laba faa’iido oo kala ah: tan koowaad, waxaad ogaanaysaa qofka kale ra’yigiisu in uu sax yahay ama qalad; tan labaad, haddii ra’yigagu uu saxan yahay, waxaad ogaanaysaa waxa qofkan kale ku dhejiyay ra’yigaasas qaldan, midaasna waxa ay ku fududaynaysa inaad xal u hesho mushkiladdaas.

6. Wada Shaqaynta (Synergize)

Isku day inaad dadka kaalmaysato oo ay kula shaqeeyaan adiguna aad la shaqayso markasta oo aad hawl qabanayso. Isku day inaad dadka kaalmaysato. oo aad shaqaalaysiiso.
Ileen waxa layiri
(Gacmo wada jir bay wax gooyaan)

7. Mididaada Afeyso (Sharpen the Saw)

Qoraagu wuxuu leeyahay markaad dadaasho oo aad shaqo badan qabato, qofku waa uu daalaa maskax ahaan iyo jidh ahaanba. Sidaas darteed, wuxuu u baahan yahay inuu nasto si uu dib ugu helo tamar uu ku shaqeeyo. Marka qaado waqti nasasho oo kugu filan.