DinOnline دین‌آنلاین

🔻برخی آفت‌های نقد و نقدشنوی
✍فرهاد شفتی

✔️اگر نیت کشف حقیقت باشد، نقدکننده و نقدشونده باید سپاسگزار یکدیگر باشند. اگر پختگی و فرزانگی در میان باشد، تک‌دغدغۀ «آیا قانعش کردم» جای خود را به دودغدغۀ «آیا سخنم را به روشنی فهمیدند» و «آیا سخن ایشان را به روشنی فهمیدم» خواهد داد. افسوس که گاه نقدها و پاسخ نقدها بیشتر برای مطالعۀ موردی بی‌اخلاقی، بی‌ادبی و مغالطه به کار می‌آیند تا برای کشف حقیقت.
در این نوشتۀ مختصر به برخی آفت‌های رایج در نقد کردن (یازده مورد ) و پاسخ به نقد (هشت مورد) اشاره کرده‌ام. به دنبال  روال مشترکی برای توضیح تمامی این موارد نبوده‌ام. به مناسبت بعضی را کمی بیشتر توضیح داده‌ام، برای بعضی از آنها مثال‌هایی آورده‌ام، و برای تعدادی تنها به یک جمله اکتفا کرده‌ام.
اگرچه آنچه می‌آید به نقد در هر موضوعی مربوط است، بیشتر مثال‌ها در حوزۀ موضوعات دینی و قرآنی است.
📎  پیوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44069/

🆔 @dinonline

🧮     هر که کتاب دست‌دو خرید
     منت قیمت هنگفت کتب را نکشید


               📚کتاب فرصت
ارائه‌ی کتاب‌های دست‌دو مطرح قدیمی و جدید
                با قیمت مناسب 💸


📕 @ForsatBook 👈
📕 @ForsatBook 👈
📕 @ForsatBook 👈


____
برای درخواست تبلیغات در دین‌آنلاین به شناسه زیر پیام دهید:
🆔 @dinonlinecontact

🔻اخلاق و الحاد
✍سیدحسن اسلامی اردکانی

✔️ دست‌کم 2500 سال است که درباره نسبت اخلاق و دین بحث می‌شود. احتمالاً نخستین صورت‌بندی این نسبت را سقراط ارائه کرد. در دادگاه از اثیفرو پرسید: به من بگو: چون کاری خوب است، خدایان بدان فرمان می‌دهند یا چون خدایان به آن کار فرمان می‌دهند، آن کار خوب می‌شود؟ هر پاسخی که اثیفرو می‌داد یک گرفتاری درست می‌کرد. اگر می‌گفت که چون کاری خوب است، خدا هم به آن فرمان می‌دهد، سقراط می‌گفت پس دین به چه دردی می‌خورد؛ اگر هم می‌گفت چون خدایان به کاری فرمان دهند، آن کار خوب می‌شود، سقراط باز پاسخ می‌داد که چرا خودِ خدایان اینقدر اختلاف‌نظر دارند و در نتیجه به گفته سقراط: «یک چیز در آن واحد هم محبوب خدایان است و هم منفور آنان.» وانگهی درباره آدم‌هایی که رسماً می‌گویند بی‌دین هستند و با این حال به اخلاق باور دارند چه می‌توان گفت...
📎 پيوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44065/

🆔 @dinonline

🔻نقدی بر سخنان حاتم قادری در مناظره با بیژن عبدالکریمی؛ حق شناسی و حدشناسی
✍عظیم محمودآبادی

✔️حاتم قادری در مناظره‌ چندی پیش با بیژن عبدالکریمی در برنامه اینترنتی «آزاد» سخنان متعددی را بر زبان آورد که بسیاری از آنها محل مناقشه است. از جمله مفهوم «امر ملی» که ظاهراً موضوع اصلی مناظره ایشان بود. قادری با ارائه تفسیری از وضعیت اجتماعی ایران سعی می‌کرد بگوید اساساً سخن گفتن از مفهوم امر ملی در جامعه فعلی ایران امری است نادرست و بلکه بی معنا!
📎 پيوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44061/

🆔 @dinonline

🔻درس‌گفتارهایی پیرامون کتاب "رویا، استعاره و زبان دین"

استاد: #امیر_مازیار

✔️جلسه ششم
امیر مازیار در این جلسه به پرسش‌هایی پرداخت که دیدگاه استعاری بودن متن دینی با آن روبه‌روست و در قدم نخست ایضاح معنای استعاری بودن متن قرآن. قرآن  دربردارنده مجموعه‌ای از روایت‌هاست که بر گرد یک روایت کانونی گردآمده‌اند: روایت خدای متشخصِ انسان‌واری که جهان را خلق کرده‌است و با آدمیان وارد گفت‌وگو می‌شود و در تاریخ جهان مداخله می‌کند و تقدیر آن را رقم می‌زند. توضیح داده‌ شد که این روایت کانونی را نباید تصویری فلسفی از جهان تلقی کرد بلکه این روایت، بنیانی داستانی دارد. الهیات قرآن را نباید به جهان‌شناسی فلسفی فروکاست. البته داستان در اینجا نوعی مواجهه استعاری با حقیقت جهان تلقی می‌شود. اساسا تلقی فلسفی از الهیات قرآنی،  گرفتار خطای زمان‌پریشی است و درکی معوج از متون دینی ایجاد می‌کند.

🆔 @dinonline

🔻فقه فقط عبادات نیست؛ نقدی بر نکات دکتر سروش در مناظره با آیت‌الله علیدوست
✍سعید کریمی

✔️ مشاهده مناظره آیت‌الله علیدوست با دکتر سروش درباره شریعت و عقلانیت موجب امیدواری من شد، چرا که نشان‌دهنده احیای سنت مناظره در فضایی علمی و منطقی بود، آن‌هم میان نماینده‌ای از جریان سنتی حوزوی و یک روشنفکر دینی. این تعامل را به فال نیک می‌گیرم. توان علمی و اجتهاد آیت‌الله علیدوست را نیز بسیار می‌ستایم؛ چرا که ایشان در این مناظره به شکلی دقیق و منطقی ظاهر شدند.
اما در رابطه با مواضع دکتر سروش، به‌ویژه دیدگاه ایشان در نقد فقه و برداشت‌های خاص از شریعت و همچنین استنباط قبض فقه از طریق یک آیه از قرآن نکاتی به ذهنم رسید که نیازمند بررسی و نقد است...
📎 پیوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44047/

🆔 @dinonline

🔻درس‌گفتارهایی پیرامون کتاب "رویا، استعاره و زبان دین"

استاد: #امیر_مازیار

✔️جلسه پنجم
در پنجمین جلسه از این درسگفتار، درباره استعاره و نظریه‌های آن بحث شد. ابتدا ارکان نظریه‌ استعاره ارسطو شرح داده شد و سپس به دیدگاه‌های جدید غیر ارسطویی درباره استعاره اشاره شد‌. تفاوتی اساسی میان این دو تلقی‌های متفاوت از کارکرد و جایگاه استعاره در زبان وجود دارد: آیا استعاره‌ها صرفا نقشی زیبایی‌شناختی و تزیینی در زبان دارند یا می‌توانند نقشی شناختی نیز داشته‌باشند؟ آیا زبان استعاری ترجمه‌‌پذیر است و می‌توان آن را به زبانی غیراستعاری برگرداند یا چنین کاری ممکن نیست؟ و در نهایت به این نکته پرداخته شد که پیوند دادن زبان استعاری به متن دینی چه حاصلی در بر دارد.

🆔 @dinonline

🔻پاپ خواست درباره نسل‌کشی در غزه تحقیق شود؛ آیا پاپ تازه از نسل‌کشی در غزه آگاه شده است؟

✔️پاپ فرانسیس گفته است بررسی کنید که آیا نسل‌کشی در غزه در حال وقوع است! به گزارش رسانه‌های ایران به نقل از میدل ایست آی، رهبر کاتولیک‌های جهان، پس از چهارده ماه از جنگ غزه و کشته شدن بیش از چهل هزار فلسطینی، خواستار بررسی جنایت‌های رژیم صهیونیستی در نوار غزه شده که مبادا نسل‌کشی رخ داده باشد! آیا رهبر کاتولیک‌های جهان هنوز درباره ماهیت اخلاقی و حقوقی حذف فیزیکی بیش از چهل هزار انسان تردید دارد؟

📎پيوند به متن کامل این گزارش در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44041/

🆔 @dinonline

🔻کارل رانر، در جست‌وجوی دینِ حق

✔️کارل رانر (۱۹۰۴-۱۹۸۴) را می‌توان یکی از برجسته‌ترین دین‌پژوهان کاتولیک در قرن بیستم به شمار آورد. وی در فرایبورگ آلمان زاده شد. در دانشگاه فرایبورگ ضمن تحصیل در رشته الهیات در کلاس‌های مارتین هایدگر شرکت می‌کرد. وی علاوه بر هایدگر، از فیلسوفان دیگری نیز اثر پذیرفته بود. ایمانوئل کانت و ژوزف مارشال (بنیان‌گذار مکتب تومیسم استعلایی) از افرادی بودند که بر رانر اثر فراوان گذاشته بودند.

🔹کارل رانر به فقدان امر متعالی در جهان سکولار می‌اندیشید. وی به راههایی فکر می‌کرد که بر اساس آن می‌توان به امر متعالی دست یافت. رانر به این نتیجه دست یافته بود که زنده شدن دوبارهٔ امر متعالی، تنها از طریق تمسک به آموزه‌های مسیح امکان پذیر است.
🆔 @dinonline

🔹کارل رانر معتقد بود که وجود خداوند تنها از طریق مخلوقات قابل درک و فهم است. به تعبیر رانر، برای اینکه ارتباط خدا و انسان و آشکارسازی خدا کامل شود، باید دریافت کننده‌ای وجود داشته باشد. انسان تنها مخلوقی است که با آزادی می‌تواند این خود آشکار سازی خدا را از طریق فیض بپذیرد. وی با این تبیین از ساحت خدا و مخلوقات بود که وارد بحث از ادیان می‌شد.

🔹رانر به سمت نظریه‌ای متمایل می‌شود که آن را ایدهٔ “مسیحیان گمنام” می‌نامد. به باور او، هر کسی تحت لوای دین باشد، می‌تواند رستگار شود. اما دینِ حقیقی تنها مسیحیت است و سایر ادیان نیز بواسطهٔ مسیح است که سعادت رستگاری را می‌یابند. رانر مؤلفه‌هایی را بر می‌شمرد که بواسطهٔ آن، سایر ادیان با تمسک به نقش محوری مسیح، سعادتمند می‌گردند.

🔹کارل رانر برای رفع اختلافات دینی ایده “مسیحی گمنام” را مطرح می‌کند ولی از نظر وی مسیحیت آشکار بر آن ترجیح دارد. زیرا ارتباط مناسب با خدا از طریق مسیح امکان پذیر است و این روح مسیح است که به سایر ادیان اجازه می‌دهد زمینه‌ای برای رستگاری باشند. در این دیدگاه فقط مسیحیت صریح و آشکار است که می‌تواند به طور کامل از تجربه زنده متعالی انسانی سخن بگوید.

📎متن کامل این مطلب را در ستون «با متفکران معاصر» بخوانید!



🆔 @dinonline

🔻درس‌گفتارهایی پیرامون کتاب "رویا، استعاره و زبان دین"

استاد: #امیر_مازیار

✔️جلسه چهارم
در این جلسه درباره سلسله مقالات "رویاهای رسولانه" دکتر عبدالکریم سروش صحبت شد که در واقع فصل پنجم کتاب "رویا، استعاره و زبان دین" است. در مقدمه بحث مطرح شد که محور عمده نظریه رویاهای رسولانه طرح نظریه‌ای در زبان دین است و مساله متافیریکی چگونگی وقوع وحی در پرانتز نهاده شده‌است‌. در این نظریه زبان دین "رویایی" است و در آن با انواعی از تجارب و گزارش‌هایی روبروییم که گویی از سنخ  رویابینی‌اند. این نظریه چنانکه در متن مقالات هم اشاره شده است مشابهت‌های زیادی با دیدگاه فیلسوفان مسلمان دارد، با این تفاوت که جوهره زبان رویایی را در استعاری‌ بودن آن می‌بیند و استعاری‌ بودن را نیز نه برمبنای ارسطویی بلکه بر مبنای آراء نظریه‌پردازان جدید استعاره، همچون دیویدسون تفسیر می‌کند که تفاوتی جدی با دیدگاه پیشین دارد. استعاره در دیدگاه جدید ترجمه‌پذیر نیست و بُعدی شناختی و معرفتی دارد. این وجوه از نظریه رویاهای رسولانه کمتر محل توجه منتقدان واقع‌ شده‌ است.

📄برشی از یادداشت "گنوسیس و آخرالزمان از پایین: تولد سیاست آلترناتیو در الهیات مدرن"
به قلم سامان مهدور

✔️قرن بیستم به‌دلایلی قرن بازفهم فرجام‌شناسی در اروپا بوده‌است: اول، ظهور نازیسم و وقوع فجایع مرگباری مثل جنگ‌های جهانی و شیوع آنفلوآنزای اسپانیایی منجر به شورشی فکری علیه دستگاه رسمی الهیات  کلیسا شد که دیگر توان توجیه و توضیح وجود شرور گزاف را نداشت. دوم، یکی از بزرگترین اکتشافات باستان‌شناسی قرن بیستم کشف آثار مهم مسیحی و گنوسی در نجع‌حمادی بود که زلزله‌ای در الهیات مسیحی در پی داشت. سوم، رواج روش‌شناسی انتقادی-تاریخی در مطالعه کتب مقدس موجب بازشدن فضایی آزادتر برای معرفی لایه‌های پنهان الهیات یهودیت و به‌خصوص مسیحیت و البته شناخت ادیان دیگر شد: لایه‌هایی که از قضا بیشتر حول منابع آخرالزمانی و گنوسی شکل گرفته و بعد حذف شده بودند. به‌همین جهت قرن بیستم قرن بازسازی الهیات و فلسفه دین در اروپا و پیوند الهیات با علوم انسانی، به‌خصوص در کشورهای آلمانی‌زبان بوده است. یکی از موضوعات مورد علاقه مورخان دوره مدرن در سالهای اخیر، پدیده گسترش مباحثات علمی، نامه‌نگاری‌ها و شکل‌گیری حلقه‌های پژوهشی در میان الهیدانان و فیلسوفان دین اروپای قرن بیستم بوده است. تجربه یک قرن «هیجان» در الهیات اروپایی قرن بیستم البته فقط در میان مسیحیان مشاهده نمی‌شود، بلکه حلقه‌های مطالعاتی بین‌الادیانی، نامه‌نگاری‌های طولانی بین متألهان و نگارش جمعی آثار از خصلت‌های مهم الهیات یهودی و حتی اسلامی و زرتشتی در میان اروپاییان است. علاوه بر یاکوب تابس، نویسنده‌ای که از همین سنت در برلین تغذیه کرده است، باید به نمونه عالی دیگر در ارانوس سوئیس هم اشاره کرد که محمل دهه‌ها گفتگو میان متألهان و متفکران بزرگی مثل هانری کربن، گرشوم شولم، میرچا الیاده و کارل یونگ بوده است. شاید در پرتو این تجربه جدید کربن تلاش کرده‌است در حلقه مشابهی در ایران با حضور افرادی مثل محمدحسین طباطبایی و جوانترهایی مثل جلال‌الدین آشتیانی و حسین نصر و داریوش شایگان و دیگران مشارکت کند. وقتی به کل این تصویر یکجا نگاه می‌کنیم دو پدیده مهم در جریان این تحول بزرگ خود را آشکار می‌کنند: بازیابی گنوسیس در ادیان ابراهیمی و شناخت دوباره فرجام‌شناسی. بعدها باز به‌تدریج روشنتر شد که فرجام‌شناسی و گنوسیس نه دو پدیده مجزا بلکه در حقیقت ظاهر و باطن یک جهان‌بینی مشترک و پنهان در تاریخ تحول ادیان ابراهیمی بوده‌اند. فیلسوفان یهودی مثل هانس یوناس و بعد یاکوب تابس این نکته را پررنگ کردند که جهان‌بینی گنوسی هسته آخرالزمان‌گرایی است.
📎پيوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44007/


🆔 @dinonline

📎دسترسی به یادداشت‌های منتشر شده درباره گفت‌وگوی عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست

🔻فقه و استفاده گزینشی از عقل؛ درنگی بر گفت‌وگویِ مبارکِ دکتر سروش و آیت‌الله علیدوست
✍محمدتقی سهرابی فر
https://www.dinonline.com/44028/


🔻گستره فقه یا گستره بحث از فقه؟ تأملی کوتاه بر مناظره عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست
✍فرهاد شفتی
https://www.dinonline.com/44019/

🔻جدال اسلام مقاصدی با اسلام روشن‌فکری؛ نقدی بر مناظره آیت‌الله علیدوست و دکتر سروش
✍عبدالوهاب فراتی
https://www.dinonline.com/44017/


🔻ورود خجولانه یا سرافرازانه عقل به علم فقه؛ در حاشیه مباحثه سروش و علیدوست
✍علیرضا معینی
https://www.dinonline.com/44031/


🆔 @dinonline

🔻ورود خجولانه یا سرافرازانه عقل به علم فقه؛ در حاشیه مباحثه سروش و علیدوست
✍علیرضا معینی

✔️مناظره و دست‌کم اگر بخواهم اصطلاح غزالی‌پسندتری به‌کار برم، مباحثه، سنتی سودمند و تمرینی خردافزا و خردگشاست. نیکی و نابی آن دست‌کم از آن روست که موجب می‌شود صاحب یک یا مجموعه‌ای از آراء و نظریات تا با ناقدان هم‌سخن نشده است خود به‌درستی نمی‌داند که نظر و نظریه‌اش چه فرض‌ها و پیش‌فرض‌ها یا عقبات و عواقب و تبعاتی نظری یا عملی دارد که آنها را بدیهی و بی‌عیب می‌شمارد. اما وقتی اولاً نظرات خود را اعلام می‌کند با افرادی مواجه می‌شود که نظرات دیگر، پیش‌فرض‌ها و فرض‌های دیگر و داوری‌ها و ارزش‌داوری‌های دیگر در باب مدلول و منطوق سخنان خود و لذا طرف مقابل دارند و آن مفروضات نهان آشکار می‌شود و بسط آنها محک می‌خورد و دلالت‌های عادی انگاشته شده در خلوت، خاصیت و خاص بودن شأن هویدا می‌گردد و صاحبان دیدگاه دیگر از هر کرانه و کناره به دنبال عیبی و نقصانی در نتیجه یا مقدمه می‌گردند و چیزی می‌یابند و بیان می‌کنند تا نظر او را ابطال کنند یا شعاع صدق آن را کاهش دهند و بر خود و صاحب‌نظران معلوم کنند که این آراء از کجاها به گمان خود نشئت‌گرفته و تا کجاها را نشانه می‌گیرد.
مباحثه علیدوست با سروش درباره عقل و شرع نیز از همین جنس است؛ هم مقدمات و نتایج نهان و عیان آراء خود و هم‌فکرانش را بر آفتاب می‌افکند هم مقدمات و نتایج آراء سروش و موافقان با منظومه فکری او را...
📎 پيوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین


🆔 @dinonline

🔻فقه و استفاده گزینشی از عقل؛ درنگی بر گفت‌وگویِ مبارکِ دکتر سروش و آیت‌الله علیدوست
✍محمدتقی سهرابی فر

✔️ گفت‌وگویِ سالم میان آقایان سروش و علیدوست در باب «فقه» اتفاقی دیر و در عین حال مبارک است باید از هر دو طرف این مناظره ممنون باشیم که نمونه‌ای از یک گفت‌وگوی دینی، اخلاقی را ارائه کردند. نگارنده انگیزه گفت‌وگو را نه تفوّق، بلکه افروختنِ چراغی به سوی حقیقت یافتم، لذا ملاحظاتی را که به نظرِ قاصر می‌رسید عرض می‌کنم شاید که بر ثمراتِ آمیزشِ آرا و افکار افزوده باشم. در سطور زیر نگاهی گذرا به حضورِ عقل در فقه می‌اندازیم.
📎پيوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44028/


🆔 @dinonline

🔻تنوع دینی و اختلاف‌نظر
✍متیو ای. بنتون(ترجمه امید کشمیری)

✔️از آنجا که در جوامع لیبرال آزادی‌های دینی و مذهبی و اِبراز این باورها تا حدّ ممکن به رسمیت شناخته می‌شود بروز تنوع مذاهب و اختلاف‌نظرِدینیِ گسترده امری اجتناب‌ناپذیر است. پرسش فلسفی‌ای که در مواجهه با این تنوع در ذهن آدمی شکل می‌گیرد این است که رویکرد معقول به این اختلافات چه باید باشد؟ در مواجهه با این تکثر و تعارض آراء، طرفین نزاع اگر از جهات مربوط در شرایط یکسانی باشند چه مسئولیت معرفتی‌ای دارند؟ آیا باید دست از باورهای خود بشویند یا این‌که عقلاً موظف‌اند موضع خود را تا حدی اصلاح کنند که تعارض‌شان با همتایانِ معرفتیِ دیگر رفع شود، یا بی‌اعتنا به مواضع رقیب، متعهد به موضع سابق بمانند. اساساً آیا می‌توان راه میانه‌ای را در پیش گرفت؟ در این مقاله نویسنده می‌کوشد که از منظر معرفت‌شناسی اختلاف‌نظر، مسأله تنوع دینی و اختلاف‌نظرهای مذهبی را تحلیل و بررسی کند.
📎 پيوند به متن کامل این مطلب در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44005/


🆔@dinonline

🔻سه دوره اندیشه سیاسی داود فیرحی(درگذشته ۲۱ آبان ۱۳۹۹)

✍رضا تاران

✔️به نظر می‌رسد سه دهه فعالیت علمی داود فیرحی را می‌توان در پاسخ به سه پرسش اصلی خلاصه کرد؛ دولت اسلامی و نظریه‌ حکمرانی در جهان اسلام چگونه شکل گرفته است؟ فقه دموکراتیک بر پایه چه مفاهیمی استوار است؟ و در نهایت چگونه می‌توان الهیات جدید برای فقه سیاسی دموکراتیک بنا کرد؟ به نظر می‌رسد آثار فیرحی در سه دوره و در پاسخ به این سه پرسش بوده است؛ او در دوره اول تبارشناسی فقه اقتدارگرا و بررسی زمینه‌های شکل‌گیری آن در صدر اسلام و دوره میانه را دنبال می‌کند.  کار او در دوره دوم نقد فقه اقتدارگرا و تدارک فقه دموکراتیک است. در دوره سوم با طرح چالش‌های فقه سیاسی به بازخوانی مفروضات فقه و طرح الاهیات سیاسی تجدد می‌رسد.

🔹۱.دوره اول: بررسی زمینه‌های شکل‌گیری اندیشه‌های سیاسی اقتدارگرا: فیرحی در کتاب «دانش، قدرت و مشروعیت در اسلام« این پرسش را مطرح کرد که دولت اسلامی و نظریه‌ی حکمرانی در جهان اسلام چگونه شکل گرفته و دچار چه دگرگونی‌‌هایی شده است؟ پاسخش این بود که در نصوص اسلامی هم جنبه‌های اقتدارگرا دارد و هم جنبه‌های دموکراتیک، و سنت موجود در دوره صدر اسلام و دوره میانه جنبه‌های اقتدارگرای نص را برجسته کرده است. در کتاب «تاریخ تحول دولت در اسلام» دو ایده اساسی دارد: دو سنت زندگی سیاسی زمان پیامبر مطرح بود: یکی سنت اقتدارگرایانه که در مکه وجود داشت و دیگری یک نوع الگوی زندگی شورایی است که در مدینه شکل می‌گیرد. دولت پیامبر دولتی دموکراتیک مبتنی بر نوعی از قرارداد و درک خاصی از شوراست اما خلافت که بعد از پیامبر شکل می‌گیرد، نتیجه هژمونی مهاجران و نگرشی اقتدارگرا دارد. در کتاب «نظام سیاسی و دولت در اسلام» توضیح می‌دهد که نظریه‌های نظام سیاسی در اسلام یک‌دست نیستند. یعنی نظریه‌های جدید درحال دموکراتیک شدن است. همچنین چگونه برخی از نظریه‌هایی که درعین‌حال دینی هستند، ایدئولوژیک می‌شوند.

🔹۲.دوره دوم: تفسیر دموکراتیک از فقه سیاسی: فیرحی در دوره دوم فکری خود که از اوایل دهه نود آغاز می‌شود تلاش می‌کند رویکردی ایجابی در پیش گیرد و نمونه‌هایی از فقه دموکراتیک را برجسته کند. او در کتاب «فقه و سیاست در ایران معاصر» توضیح می‌دهد که چگونه فقه شیعه درگیر دولت مدرن می‌شود و تحولی در دستگاه‌های فقهی پیدا می‌شود که هرچند فراگیر نمی‌شود، اما یک شروع نسبتاً مهمی است. در فقه مشروطه یک «امکانی» به نام نوگرایی ویژه‌ی شیعه مستتر است که با اهل سنت متفاوت است. در جلد دوم کتاب « فقه و سیاست در ایران معاصر» مدعی است که شکست مشروطه و شکل‌گیری دولت رانت در دوره‌ی پهلوی دوم فقه حکومت اسلامی گرایش اقتدارگرا را شکل داد و یا حتی اقتدارگرایی تاریخی و مکنون آن مجال ظهور یافت.در کتاب «آستانه تجدد» سؤال من این بود نایینی چگونه توانسته مفردات یک فقه دموکراتیک را فراهم کند. در کتاب «فقه و حکمرانی حزبی» به دنبال آن است تا بر پایه «سبق و رمایه» در فقه چارچوبی شرعی برای رقابت‌های حزبی فراهم کند.

🔹۳. دوره سوم: بررسی چالش‌های فقه دموکراتیک و طرح الهیات سیاسی جدید: این دوره با نقدهای برخی از روشنفکران دینی از جمله محمد مجتهد شبستری بر حکمرانی فقهی آغاز می‌شود. شبستری در نقد اعتبار فقه سیاسی بر این باور بود «اگر فردی آن دلایل و حجت‌های کلامی را در عصر حاضر غیرقابل دفاع و ناصالح برای احتجاج بیابد نمی‌تواند دانش فقه را بیان‌کننده احکام الهی بداند». مساله فیرحی در این دوره گذر از فقه سیاسی نیست بلکه او به تکمیل و بازسازی الهیات و مفروضات فقه نظر دارد. فیرحی در دو کتاب «مفهوم قانون در ایران معاصر» و »دولت مدرن و بحران قانون» چالش‌های فقه در مواجهه با مفهوم «قانون» و «ملت» را نشان می‌دهد. از سال ۱۳۹۶ با تدریس روش‌شناسی اندیشه سیاسی کتاب «خدا و برابری» نوشته جرمی والدرون، استدلالهای الهیاتی رابرت فیلمر و جان لاک را به بررسی می‌گذارد و در تلاش است تا با الهام از الهیات جان لاک، نوآوری‌هایی را در الهیات شیعه از جمله مساله «برابری الهیاتی» فراهم آورد. کتاب «پیامبری و قرارداد» که بعد از درگذشت او منتشر شد نسخه تکمیل شده یکی از ایده‌های او در کتاب «تاریخ تحول دولت در اسلام» است و فیرحی بر پایه پیمان‌های پیامبر شکلی از دولت قراردادی در مدینه را مفهوم‌سازی می‌کند. به نظر می‌رسد دوره سوم اندیشه فیرحی با درگذشت او نیمه‌کاره ماند اما می‌توان سه دوره فکری او را در پیوست و تکمیل هم دانست.

🆔@namehayehawzavi
🆔@dinonline

🎥 شریعت و عقلانیت ۲: فقه و عقل

🔶 مناظره عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست - قسمت دوم

🔻عبدالکریم سروش: وقتی از اعتبار «عقل خالص» در فقه می‌گویند، یعنی عقلی بدون شهوت و غضب را می‌خواهند که وجود خارجی ندارد. این چنین شیری خدا هم نافرید. باید همین عقلی را پذیرفت که عرف را بنا کرده است و اگر فقها چنین کاری کنند، فقه بر باد می‌رود. به‌همین دلیل است که عرف، روابط آزاد بین دختر و پسر، بی‌حجابی و... را پذیرفته، اما فقه نمی‌تواند آن را قبول کند.

🔻ابوالقاسم علیدوست: موارد متعددی در فقه وجود دارد که دلیل فقها عقل خالص است. فقها برای حرام بودن دروغ و رشوه یا اثبات لازم بودن عمل به عقد و قرارداد به عقل استناد کرده‌اند. همچنین برای مهار قدرت به‌واسطه تفکیک قوا، از عقل استفاده شده است. باید بین امور تعبدی که عقل توانایی تشخیص علت آنها را ندارد، با موارد زیادی که عقل در فقه توانایی تشخیص دارد، تفکیک کنیم.

🎞 فیلم این گفتگو در یوتوب آزاد:
https://youtu.be/jY9T2LlYHYQ

🎞 فیلم این گفتگو در پلتفرم آزاد:
https://azad.im/table/140


🆔@AzadSocial
🆔@dinonline

🔻گستره فقه یا گستره بحث از فقه؟ تأملی کوتاه بر مناظره عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست
✍فرهاد شفتی

✔️ قسمت اول مناظره عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست را شنیدم و از سعه صدری که از هر دو طرف دیدم لذت بردم. دکتر سروش بر این است که فقه ظرفیت بسط (گسترش) ندارد، بلکه باید قبض (کاسته) شود، جناب علیدوست اما در فقه قابلیت بسط می‌بیند و بسط فقه را لازم و مفید می‌داند. نمی‌دانم این بحث دنبال خواهد شد یا خیر و به کجا خواهد رسید. علی‌الحساب چند ملاحظه و پرسش مبنایی در این موضوع را به امید مورد توجه قرار گرفتن آنها در مناظرات بعدیِ این دو اندیشمند گرامی یا دیگر صاحبنظران علاقه‌مند به این مناظره مطرح می‌کنم...
📎 پیوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44019/

🆔 @dinonline

🔻جدال اسلام مقاصدی با اسلام روشن‌فکری؛ نقدی بر مناظره آیت‌الله علیدوست و دکتر سروش
✍عبدالوهاب فراتی

✔️ دیروز توفیق یار شد بخش نخست مناظره آیت‌الله علیدوست و دکتر سروش را گوش کردم. پیش از آنکه به نقد این گفت‌وگو بپردازم باید اذعان کنم در شرایطی که گفت‌وگو میان حوزویان و دانشگاهیان به آرزویی دیرینه تبدیل شده و اساساً دیگر نه دانشگاهیان وارد حوزه می‌شوند و نه حوزویان روانه دانشگاه‌ها، انجام این مناظره را رخدادی میمون می‌دانم تا راهی به‌سوی انجام دوباره این گفت‌وگوها بازنماید. سوگمندانه امروزه حوزویان نه‌تنها با دیگران گفت‌وگو نمی‌کنند بلکه گفت‌وگوی درون حوزوی آنها نیز به تأخیر افتاده و اغلب به‌صورت ضرب‌دری با هم مباحثه می‌کنند...
📎 پيوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44017/

🆔 @dinonline

🔻گنوسیس و آخرالزمان از پایین: تولد سیاست آلترناتیو در الهیات مدرن
✍سامان مهدور

✔️مفاهیمی مثل آخرالزمان‌گرایی و موعودگرایی معمولاً با تحجر و خشونت مذهبی تداعی می‌شوند. نه فقط رسانه‌ها، بلکه روشنفکران و نویسندگان و تحقیقات دانشگاهی هم پیوسته همین کلیشه‌ها را بازتولید می‌کنند. حتی فقها و علمای رسمی دین هم «خرافات» آخرالزمانی را نقد می‌کنند تا نشان دهند آنها هم امروزی شده اند. اما آنچه در پشت‌صحنه این نمایش عقلانیت مخفی نگه داشته شده است، قدیمی‌ترین و بنیادی‌ترین شکل آخرالزمان‌گرایی از چشم‌انداز گنوسی است. اما سانسور تاریخ آخرالزمان‌گرایی را نه پوزیتیویسم و علم‌گرایی و عقلانیت مدرن، بلکه مکاتب رسمی الهیات شروع کرده‌اند.
📎 پیوند به متن کامل این یادداشت در سایت دین‌آنلاین
https://www.dinonline.com/44007/


🆔 @dinonline