Дини ғилем

🍔 Мосолманға ресторан йә кафе асырға яраймы?

(хәнәфиҙәрҙең фәтүәһе)

❓ ҺОРАУ: Ресторан йә кафе асырға шәриғәт рөхсәт итәме, шуны белергә ине? Хәмер һәм тәмәке тураһында уй юҡ, тик хәләл нәмәләр генә тәҡдим итәсәкмен. Ә бына банкет-фәләндәр мәлендә ни эшләргә? Әгәр ҡунаҡтар үҙҙәре менән хәмер алып килһә, бының өсөн миңә гонаһ буласаҡмы? Ғөмүмән, ресторандар һәм кафелар өлкәһендә нимәләр рөхсәт ителгән? Рәхмәт!

❗️ ЯУАП: Мәрхәмәтле, Рәхимле Аллаһ исеме менән! Әссәләмү ғәләйкүм үә рәхмәтүЛлаһи үә бәрәкәтүһ!

Түбәндәге талаптарҙы үтәү шарты менән һеҙгә ресторан йә кафе асырға ярай:

1⃣ Һеҙ бер ниндәй ҙә иҫерткес эсемлектәр һатмаясаҡһығыҙ;

2⃣ Һәм һеҙ Ислам дине тыйған бер ниндәй ҙә харам аҙыҡ-түлек һәм харам ризыҡтар менән булышмаясаҡһығыҙ (һатыуҙа ла, заказ ҡабул итеүҙә лә).

Ресторанығыҙҙа (йә кафеғыҙҙа) айыҡ банкеттар ойошторорға мөмкин. Әммә ҡунаҡтарҙың үҙҙәре менән хәмер индереүенә юл ҡуйырға ярамай.

Ә Аллаһ яҡшыраҡ белә.
Үәссәләм.

📝 Фәтүә биреүсе: Сөһәйл Тәрмәхөмәт мөфтөй. Фәтүәне тикшереүсе һәм хуплаусы: Ибраһим Десәи мөфтөй.

#фәтүә #кәсеп #хәмер

© t.me/dinigilem

✍ Ит ашамаҫ өсөн алдашыу

Һорау: Әссәләмү ғәләйкүм үә рәхмәтүллаhи үә бәрәкәтүһ. Ҡунаҡта, туғандар менән йыйылышҡанда, хәләл ит булмағас, ашамағас, үсегәләр, хөрмәт итмәү, тиҙәр. "Яңы дин тота, ул сектант, дингә ул хәтле ныҡ бирелергә ярамай", – тип яманлағандарын да беләм. Шулайтып аптыратмаһындар өсөн, мин "веган", тип кенә әйтергә рөхсәт ителәме, әллә был алдау буламы? Уларға аңлатһаң да, һорауҙарына яуап бирһәң дә, ҡолаҡтарына алмай, көлөшөп тик ултыралар барыбер.

ДжәзәкүмүЛлаhү хайран.

Яуап: Үә ғәләйкүм әссәләм үә рәхмәтүЛлаһи үә бәрәкәтүһ!

Вегетариан булмаған кеше: "Мин вегетариан", – тип алдашырға  тейеш түгел, әлбиттә. Етмәһә, тап вегетарианлыҡ – ул бит үҙе "яңы дин" һәм сектантлыҡ ғәләмәте. Тик "сектант" берәй башҡорт йә иһә "сектант" берәй мосолман ғына үләнсе (вегетариан) була ала, ысынында. Ниндәйҙер ауырыу сәбәпле генә ит ашамай йөрөмәһә инде.

Бындай хәлгә ҡалмаҫ өсөн, ҡунаҡҡа барыр алдынан (йә табынға ултырыр алдынан) хужа кеше менән айырым, аулаҡта һөйләшеп алығыҙ. Бер кеше менән алдан аңлашыу аҙаҡ күп кеше менән аңлашыуға ҡарағанда һәр ваҡыт байтаҡҡа еңелерәк.

Мәҫәлән: "Мин иттең хәләллегенә ныҡ иғтибар итәм, динем шулай ҡуша. Шуға намаҙ уҡыусы кеше салған малдың ғына итен ашайым. Йә – әгәр ит аҙығы кибеттән һатып алынған икән – тышында "хәләл" тигән яҙыуы булғанын. Аңлап ҡабул итегеҙ, рәхмәт. Әгәр ит хәләл түгел икән, һеҙгә ҡунаҡҡа бара алмаҫмын инде, ғәфү итегеҙ, кеше алдында аш ашамай ултырыу уңайһыҙ булыр. Бында һеҙҙең яҡтан бер ғәйеп тә юҡ, борсолмағыҙ", – тигәнерәк һүҙҙәр менән бер нисә көн алдан иҫкәртегеҙ.

Әгәр яҡын таныш икән, итте бергәләп барып һайларға йә ҡайҙан хәләл ит алырға мөмкин икәнен кәңәш итергә мөмкин.

Бик булмаһа, һеҙҙең өсөн айырым бешерһендәр. Итһеҙ йә кибеттән алынған (йә үҙегеҙҙең) хәләл ит менән. Ҡыҫҡаһы, йорт хужаһының һеҙҙең менән ниндәй кимәлдә үҙ-ара аңлайыш һәм ихтирам булыуынан сығып эш итегеҙ. Бөтә кеше менән дә уртаҡ тел табып була, ин шәә Аллаһ (Аллаһ теләһә).

Әгәр ҙә инде табын алдынан ғына аулаҡта һорашып, иттең намаҙ уҡымаған кеше салғанын белеп ҡалһағыҙ, һеҙгә аш һалмауҙарын һорағыҙ. Сәй генә эсерһегеҙ ҙә, турама ғына ашарһығыҙ. Әммә был осраҡта ла хужаға алдан аулаҡта әйтеп ҡуйыу яҡшыраҡтыр. Аҙаҡ, алдығыҙға аш ҡуйылғас, бөтә кеше алдында аштан баш тартып, быны дин менән аңлатып ултырғансы.

Әгәр бер нисек тә хужа менән алдан һөйләшеп булманы икән һәм иттең хәләллегендә ныҡ шикләнәһегеҙ икән, аштан шым ғына баш тартығыҙ. Кеше ыңғайына һөйләшеп, икмәк-йыуаса, емеш-еләк ҡапҡылап ултырығыҙ ҙа, аҙаҡ, тәрилкәләрҙе йыя башлаһалар: "Апай, ашай алманым, бөгөн аш бармай, ғәфү итегеҙ, рәхмәт. Мин ҡайһы ваҡыт шулай итле-майлы аш ашай алмайым", – тигәнерәк дөйөм (еңел) һүҙҙәр менән ғәфү үтенегеҙ.

"Итегеҙ әллә хәләл, әллә юҡ, шуға ашаманым", – тип һөйләшергә ярамай. Был әҙәпһеҙлек булыр. "Намаҙ уҡымаған кеше – ул әллә мосолман, әллә кафыр", – тигән һүҙҙәрҙе лә ҡунаҡта күтәреү ныҡ урынлы түгел. Шуға күмәк кеше алдында аштан баш тартҡан саҡта динде ҡыҫтырмаҫҡа тырышығыҙ.

Әгәр табында бөтә кеше һеҙҙең ауыҙға ҡарап, һеҙҙең һәр һүҙгә: "Эйе, эйе", – тип ултырғандай абруйлы ҡунаҡ икәнһегеҙ, ул сағында, әлбиттә, икенсе төрлө лә, иркенерәк тә һөйләшергә мөмкин.

Әммә алдашырға ярамай. Һеҙҙе аңларҙары шикле булған йәмәғәт алдында бөтә хаҡиҡәтте ярып әйтмәү иһә – алдашыу түгел.

Ә тәүфиҡ – бер Аллаһтан.

#һорауяуап #ит #ғәмәли_кәңәштәр

© "Башҡорттарға – дин!"

✍ "Сөнки, – тип аңлата ғалимдар, – бәлә, ҡаза, ҡайғы һәм башҡа шундай ауырлыҡтарҙы Аллаһ Тәғәлә кешеләргә улар аңға килһен, ғафиллыҡтан уянһын, һиҫкәнһен, гонаһтары өсөн тәүбә итһен, Аллаһҡа һыйынһын өсөн ебәрә. Ләкин шундай бәлә, һынауҙар ваҡытында ла гонаһтарҙан туҡтай белмәү, Аллаһтан оялмау һәм ҡурҡмау – ысынлап та, һәләкәттең дә һәләкәтелер. Ундай йөрәктәр, тимәк, йә мәрттә, йә үле.

Ә йөрәк үлеүенән дә ҡурҡынысыраҡ ниндәй тағы һәләкәт булырға мөмкин?.."

✍ Яңылыҡтарҙы уҡыйһың да, урамға ҡарайһың да, ҡайҙа – ысынбарлыҡ, ҡайҙа төш икәнен аңлай алмайһың. Беҙҙән бер нисә саҡрым алыҫлыҡта ғына көнө-төнө шартлау, атыш, үлтереш, таш емеректәр аҫтында ҡанһырап ятҡан балалар, тереләй янған әсәләр, урын еткерә алмаған дауаханалар, дарыу еткерә алмаған табиптар, ҡоралы юҡ һалдаттар... Ә бында, урамға сыҡһаң – кино, ҡалъян, аяҡтуп, шаурма, хип-хоп, Тик-Ток... Бөтәһенә лә күңелле, бөтәһе лә йылмая... Шулай ҡара төнгәсә ултырып, йомшаҡ түшәктәрҙә йоҡлап китәбеҙ ҙә, иртәгеһенә – тағы ашау, тағы аяҡтуп, тағы күңелле музыка, тағы Тик-Ток.

Һәм мин әле ниндәйҙер Америка йә Англия йәмғиәте тураһында яҙмайым.

Юҡ, бында көн дә биш ҡат аҙан әйтелә, баҙарҙарҙа көнө буйы тиерлек Ҡөрьән уйнатыла, мәсеттәр күп, дини китаптар туп-тулы, хөтбәләр урамға яңғырап тора...

Аралары бер нисә саҡрым ғына, ә икеһе – ике төрлө донъя. Әммә бындай ике төр ысынбарлыҡтың бер үк ваҡытта шулай күрше йәшәүе мөмкин түгел. Юҡ!.. Был ике донъяның ҡайһыһылыр – ни бары төш кенә. Эйе, был ни бары төш кенә...

Уянырға ине.

✍ Йома көнө "Мәмерйә" сүрәһен яттан ғына уҡырға яраймы?

Һорау: Әссәләмү ғәләйкүм үә рәхмәтүЛлаһи үә бәрәкәтүһ. "Кәһф" сүрәһен яттан белһәң, йома көнө уны тәһәрәтһеҙ ҙә яттан уҡырға ярайҙыр, эйе бит? Һәм уны аҙнагистән башлап уҡырға буламы, әллә йома көнө ҡояш сыҡҡандан алып йома намаҙынаса ғына уҡып өлгөрөп ҡалырғамы?

Яуап: Үә ғәләйкүм әссәләм үә рәхмәтүЛлаһи үә бәрәкәтүһ!

"Кем йома көнө "Кәһф" ("Мәмерйә") сүрәһен уҡый, шуға икенсе йомаға тиклем яҡтыртып торған нур бирелер", – тигән Пәйғәмбәребеҙ ﷺ (сахих хәҙис).

"Кәһф" сүрәһен уҡыу ваҡыты кесаҙна көнө ҡояш байыу менән башлана һәм йома көнөнөң ҡояшы байығансы дауам итә, тигән ғалимдар (мәҫәлән, әш-Шәфиғи имам һәм башҡалар).

Сөнки – Ислам буйынса – ҡояш байыу менән, бер тәүлек бөтөп, киләһе тәүлек башлана (ә төнгө сәғәт 12-лә түгел).

Йома намаҙына тиклем уҡып бөтөргә кәрәк, тигән шарт юҡ. Уҡыу ваҡыты йоманың кисенә тиклем (йоманың ҡояшы офоҡ артына инеп юғалғансы) дауам итә. Әммә, әлбиттә, изге эштәрҙе иртәрәк эшләп ҡуйырға тырышыу, һуңға ҡалдырмау хәйерле. "Изге эштәрҙә үҙ-ара уҙышығыҙ", – тигән Аллаһ Ҡөрьәндә (2:148).

Яттан уҡырға ла ярай. Был осраҡта тәһәрәтле булыу мотлаҡ түгел, әммә ғөсөллө булыу мотлаҡ. Шулай уҡ, йома көнө дауамында намаҙҙар эсендә лә уҡырға мөмкин. Әммә барыбер иң яҡшыһы – мосхафтан ҡарап уҡыу (сүрәне яттан белгән хәлдә лә). Сөнки мосхафтан (Ҡөрьән китабынан) уҡыған саҡта күҙҙәр ҙә, ҡулдар ҙа ғибәҙәт ҡылыуҙа ҡатнаша, һәм кеше шул рәүешле күберәк сауап ала, тиҙәр.

Ә Аллаһ яҡшыраҡ белә.

📌 "Мәмерйә" сүрәһен тыңларға ғына буламы?

#һорауяуап #йома #ҡөрьән

© t.me/dinigilem

💧 Тәһәрәттең сөннәттәре

✅ Тәһәрәттең сөннәттәре нимә?

Тәһәрәттең сөннәттәре – ун өс эш:

1⃣ Ниәт (тәһәрәт алырға ниәт итеү).

2⃣ Тәсмиә ("БисмиЛләһ" тип әйтеү).

3⃣ Ҡулдарҙы беләҙектәргә ҡәҙәр өс тапҡыр йыуыу.

4⃣ Сиүәк [менән тештәрҙе таҙартыу].

5⃣ Ауыҙ эсен өс тапҡыр сайҡатыу.

6⃣ Танауға өс тапҡыр һыу тартыу.

7⃣ Һаҡалды [һыулы бармаҡтар менән] тарау.

8⃣ Ҡулдарҙың һәм аяҡтарҙың бармаҡ араларын йыуыу.

9⃣ Тәһәрәт алғанда йыуылырға тейешле һәр ағзаны өс тапҡыр йыуыу.

1⃣0⃣ Башты тулыһынса бер тапҡыр һыулап һыпырыу (мәсех эшләү).

1⃣1⃣ Ҡолаҡтарҙы [эстән дә, тыштан да] һыулап һөртөү.

1⃣2⃣ Тәһәрәт алыу тәртибен (эҙмә-эҙлелеген) һаҡлау.

1⃣3⃣ Өҙлөкһөҙлөк: бер ағза кипмәҫ борон киләһе ағзаны йыуа башлау.

♻️ Дауамы бар

📚 Мөхәммәт әд-Дәһләүи, "Тәғлим әл-Исләм әл-Мүраттәб"

#фиҡһ #тәғлим_исләм #тәһәрәт

© t.me/dinigilem

💧 Тәһәрәттең фарыздары

Башы бында ♻️

✅ Мәсехтең мәғәнәһе нимә?

Мәсехтең мәғәнәһе: һыулы (еүеш) ҡул менән һыпырыу.

✅ Башты мәсех ҡылыу өсөн ҡулдарҙы ҡайтанан һыулау тейешлеме, әллә алдағы тән өлөшөн йыуғандан ҡулдарҙың еүеш булыуы етәме?

Иң яҡшыһы – ҡулдарҙы ҡайтанан һыулау. Ләкин, әгәр ҡулында [алдағы тән өлөшөн йыуғандан] еүешлек ҡалып, шуның менән мәсехләһә лә, мәсехе дөрөҫ. Әммә бер тапҡыр мәсех эшләгән ҡулдар менән [шунда уҡ] икенсе тапҡыр мәсех эшләп булмай. Шулай уҡ, тәндең һыулы (йыуылған) ерҙәрен һыпырғандан ҡулы еүешләнһә, ундай ҡул менән дә мәсех эшләргә ярамай. Бындай хәлдәрҙә ҡулды мотлаҡ ҡайтанан (яңы һыу менән) һыулау зарур.

✅ Әгәр берәү яланбаш булып, башына ямғыр тамсылары эләкһә, һәм ул һыуланмаған ҡулдары менән башын һыпырып, шул тамсыларҙы таратһа, уның мәсехе дөрөҫ буласаҡмы, әллә юҡмы?

Эйе, бындай мәсех дөрөҫ.

✅ Тәһәрәт алғанда күҙҙәрҙең үҙҙәрен (эске яҡтан) йыуырға кәрәкме?

Юҡ, тәһәрәт алғанда күҙҙәрҙе эске яҡтан йыуырға кәрәкмәй, ундай вәджиб юҡ. Шулай уҡ, танау менән ауыҙ эстәрен йыуыу ҙа мотлаҡ (фарыз) түгел.

✅ Тәһәрәт алғандан һуң берәү башын ҡырҙырһа йә тырнаҡтарын киҫһә, уға яңынан башын мәсехләргә йә тырнаҡтарын йыуырға кәрәкме?

Юҡ.

✅ Әгәр берәүҙең терһәктән аҫта ҡулы булмаһа, [тәһәрәт алғанда] ул шул ҡулын йыуырға тейешме, әллә юҡмы?

Эйе, әлбиттә. Әгәр терһәге йә беләгенең берәй өлөшө бар икән, ул терһәген дә, уның аҫтындағыһын да (беләктең ҡалғанын) мотлаҡ йыуырға тейеш.

📚 Мөхәммәт әд-Дәһләүи, "Тәғлим әл-Исләм әл-Мүраттәб"

#фиҡһ #тәғлим_исләм #тәһәрәт

© t.me/dinigilem

🌱 Ата-әсәнең хаҡын ҡайтарыу

Әбү Һүрайра (Аллаһ унан риза булһын) риүәйәт итеүенсә, Пәйғәмбәр ﷺ шулай тигән:

✳️ "Бала үҙенең атаһын йә әсәһен ҡол хәлендә табып, уны (ҡоллоҡтан) һатып алып, ирекле итһә, шул сағында ғына уларҙың хаҡын ҡайтара алыр".

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

Сәғит ибн Әби Бүрдә исемле тәбиғин үҙенең атаһынан [Әбү Бүрдә ибн Әби Муса әл-Әшғәри исемле тәбиғин ғалимдан] риүәйәт итеүенсә:

◾️ Бер мәл ул (йәғни, атаһы Әбү Бүрдә) Ибн Ғүмәр сәхәбә менән (Аллаһ унан риза булһын) бергә булған саҡта, үҙ әсәһен арҡаһына йөкмәп алған килеш Йорт (Кәғбә) тирәләй тауаф ҡылған һәм:

"Мин – әсәмдең күндәм генә бер дөйәһе,
Тик дөйәләй өркөтмәйем үҙ эйәһен!.."

– тип һамаҡлаған бер йәмәнле ир күренә. Шунан был ир:

– Йә Ибн Ғүмәр! Нисек уйлайһың, мин әсә хаҡын ҡайтарҙыммы икән? – тип һорай.

– Юҡ, хатта уның (бала тапҡан саҡтағы) бер ыңғырашаның хаҡын да, – ти уға Ибн Ғүмәр.

Шунан Ибн Ғүмәр (Аллаһ унан риза булһын) үҙе лә тауаф эшләп, Ибраһим маҡамы артында ике рәкәғәт намаҙ ҡыла ла:

– Йә Ибн Әби Муса, ысынында, һәр ике рәкәғәтлек намаҙ унан алдағы бөтә (бәләкәй) гонаһтарҙы юя! – ти.

📚 Мөхәммәт әл-Бохари, "әл-Әдәб әл-Мүфрад", 10-11.

#хәҙис #әҫәр #ата_әсә

© t.me/dinigilem

"Ярҙам" сүрәһе (башҡортса)

© t.me/dinigilem

🚺 Ҡатын-ҡыҙға тырнаҡ үҫтерергә яраймы?

(хәнәфиҙәрҙең фәтүәһе)

❓ ҺОРАУ: Әссәләмү ғәләйкүм! Ҡатын-ҡыҙға оҙон тырнаҡтар үҫтерергә яраймы? Алдан уҡ рәхмәт!

❗️ ЯУАП: Мәрхәмәтле, Рәхимле Аллаһ исеме менән! Үә ғәләйкүм әссәләм үә рәхмәтүЛлаһи үә бәрәкәтүһ!

Оҙон тырнаҡтар үҫтереү Сөннәткә (Пәйғәмбәр ﷺ өйрәтеп ҡалдырған йәшәү рәүешенә) ҡаршы килә һәм Ислам сихәтенең (гигиенаһының) нигеҙ талаптарына яуап бирмәй.

✳️ "Ун нәмә¹ – фитраттан (тәбиғи таҙалыҡтан):

– мыйыҡты ҡыҫҡартыу,
– һаҡалды ебәреү (үҫтереү),
– сиүәк ҡулланыу (теш таҙартыу),
– танау эсен һыу менән сайҡатыу,
– тырнаҡтарҙы киҫеү (ҡыҫҡартыу),
– бармаҡтар араһын йыуыу,
– ҡултыҡ төктәрен йолҡоу,
– түмһәкәй төктәрен ҡырыу
– һәм оят ерҙәрҙе (ярау иткәндән һуң) йыуыу",

– тигән Пәйғәмбәр ﷺ.

📚 Мөслим, "Сахих", 261-се хәҙис.

Был хәҙистән күренеүенсә, тырнаҡтарҙың ҡыҫҡа булыуы – дөрөҫ шәхси сихәттең (шәхси гигиенаның) бөр өлөшө. Ислам тәғлимәте шулай өйрәтә.

Ҡайһы бер сәхәбәләр һәм тәбиғиндәр аҙна һайын тырнаҡтарын киҫеп торор булған. Мәҫәлән, Ғәбдүллаһ ибн Ғүмәр сәхәбәнең (Аллаһ унан риза булһын) һәр йома һайын тырнаҡтарын һәм мыйыҡтарын ҡыҫҡартҡаны билдәле (ҡара: әл-Бәйһәҡи, "әс-Сүнән әл-Күбра", 3/244).

Әгәр бик тиҙ үҫмәһәләр һәм насар тойғо уятырҙай булмаһалар, тырнаҡтарҙы бер аҙнанан күберәк ваҡытҡа ла киҫмәйенсә ҡалдырырға мөмкин. Ләкин ҡырҡ көндән дә оҙағыраҡҡа уларҙы ҡырҡылмаған килеш ҡалдырырға ярамай. Ир-егеттәргә лә, ҡатын-ҡыҙҙарға ла.

✳️ "Пәйғәмбәр ﷺ мыйыҡ ҡырҡыуҙы, тырнаҡ киҫеүҙе, ҡултыҡ аҫтын йолҡоуҙы һәм түмһәкәйҙе ҡырыуҙы беҙгә ҡырҡ төндән дә оҙағыраҡҡа һуҙмаҫҡа ҡушты", – тигән Әнәс ибн Мәлик сәхәбә (Аллаһ унан риза булһын).

📚 Мөслим, "Сахих", 258-се хәҙис.

Ә Аллаһ яҡшыраҡ белә.
Үәссәләм.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

¹ Хәҙистә, "ун нәмә", тиелһә лә, әммә артабан туғыҙ ғына нәмә һаналған, сөнки хәҙисте тапшырыусыларҙан берәү (Мүсғәб ибн Шәйбә исемле риүәйәтсе) унынсы нәмәнең нимә булғанын аҙаҡ аныҡ ҡына иҫкә төшөрә алмаған. Бүтән ҡайһы бер сахих хәҙистәрҙә фитрат (тәбиғи таҙалыҡ) иҫәбенә ирҙәрҙең сөннәткә ултыртылыуы индерелә. Бәлки, бында ла тап шул ғәмәл төшөп ҡалғандыр. Унынсыһы – ауыҙҙы сайҡатыу, тип тә әйтәләр. Ә Аллаһ яҡшыраҡ белә. – тәрж.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

📝 Сөһәйл Тәрмәхөмәт мөфтөй

#фәтүә #ҡиәфәт #әҙәптәр

© t.me/dinigilem