روان‌پزشكى تروما

🔘 پنل رابطه‌ی بین تروما و اعتیاد در کادر درمان

☑️ هفدهمین کنگره دانش اعتیاد با همکاری انجمن بین‌المللی طب اعتیاد ISAM

☑️ پنجشنبه، ۲۵ بهمن، ۱۸:۰۰- ۱۶:۰۰؛ سالن همایش‌های رازی، دانشگاه علوم پزشکی ایران

☑️ شناسه بازآموزی: ۲۲۵۴۷۴

➖ اطلاعات بیشتر:
وب‌سایت کنگره
اینستاگرام کنگره
واتساپ کنگره (پاسخ به سؤالات)
-

🔘 پنل تروما، سلامت روان و اعتياد

☑️ هفدهمین کنگره دانش اعتیاد با همکاری انجمن بین‌المللی طب اعتیاد ISAM

☑️ پنجشنبه، ۲۵ بهمن، ۱۲:۳۰- ۱۰:۳۰؛ سالن همایش‌های رازی، دانشگاه علوم پزشکی ایران

☑️ شناسه بازآموزی: ۲۲۵۴۷۴

➖ اطلاعات بیشتر:
وب‌سایت کنگره
اینستاگرام کنگره
واتساپ کنگره (پاسخ به سؤالات)
-

🔘 آشنایی با خدمات روانی-اجتماعی و توان‌بخشی جمعیت #هلال_احمر و زیرمجموعه‌های آن

➖ سفیران حمایت‌های روانی-اجتماعی (#سحر)
➖ ابزار ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در پاسخ به سوانح
➖ آمایش واحدهای بهداشت و درمان اضطراری در سطح کشور
➖ ساختار تیم ERU یا Emergency Response Unit
➖ گروه‌های خانه تخصصی
➖ برنامه #بازپیوند خانواده
➖ و ...
-

📨اخبار کمیته‌ها

همکاری با جمعیت هلال‌احمر

دکتر حمیدرضا دهقان معاون بهداشت، درمان و توان‌بخشی جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ میزبان نماینده‌ی کمیته روان‌پزشکی تروما انجمن بود.

در این نشست دکتر محمدرضا شالبافان سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، دکتر عباسعلی محمدزاده معاون جوانان سازمان جوانان هلال احمر و دکتر افشین علیخانی مدیرکل بهداشت و درمان جمعیت هلال احمر نیز حضور داشتند.

در این جلسه مسؤولان جمعیت هلال احمر کشور برنامه‌ها و فعالیت‌های این جمعیت را با نمایش اسلایدهایی تشریح کردند و در ادامه جهت ارتقای همکاری این جمعیت با انجمن علمی روان‌پزشکان ایران و وزارت بهداشت بحث و تبادل نظر صورت گرفت.

#کمیته‌ها
#کمیته_تروما

🔘 تاب‌آوری و بازسازی نگرش در بازماندگان سوگوار

〰️ بخش سوم و آخر

نحوه درست ياری رساندن اطرافيان و دوستان و دلسوختگان به مصيبت‌ديدگان چيست و چگونه بايد باشد؟

خیلی از رفتارهایی که با افراد سوگوار می‌شود مبتنی بر فرهنگ است و به شکل خود به خودی و بدون آموزش ویژه‌ای به شکل مؤثری صورت می‌گیرد. با این حال ممکن است همه این رفتارها متناسب نباشد یا همه افراد آگاه یا قادر به ارائه‌ی واکنش مناسب نباشند.

گاهی اوقات فقط بودن در کنار فرد سوگوار کافی است؛ حتی اگر صحبتی رد و بدل نشود حضور دیگران می‌تواند آرامش‌بخش باشد. همچنین در این شرایط «گوش دادن فعال» و «پرهیز از نصیحت کردن» از مهم‌ترین رفتارهایی است که می‌تواند کمک کننده باشد. «گوش دادن فعال» به این معناست که فرد حامی، شرایط مناسبی برای ابراز هیجانات سوگ و صحبت کردن برای فرد سوگوار مهیا می‌کند و بدون قضاوت کردن درباره چگونگی ابراز هیجان یا گفتار او و بدون تلاش برای اصلاح اظهار نظرهای او، نشان می‌دهد که کاملاً حامی و معتمد اوست و به همه حرف‌هایش با دقت گوش می‌دهد و می‌فهمد. از طرفی کمک کردن در کارهای روزمره مانند تهیه غذا، خرید، شستن ظروف یا مراقبت از بچه‌ها می‌تواند فشار را از روی فرد کم کند. پیشنهاد انجام کارهایی به یاد فردِ درگذشته - مانند روشن کردن شمع یا خواندن دعا یا نوشتن نامه‌ای برای او - نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

چگونگی گفتگو و برقراری ارتباط با فرد سوگوار نیز در شکل‌گیری ارتباط و درک متقابل واجد اهمیت است. بیان جملات کلیشه‌ای مثل «زمان همه چیز را درست می‌کند» یا «او در جای بهتری است» در زمانی که فرد سوگوار در پی کسب درکی همدلانه از طرف دیگران است، ممکن است مخرب باشد یا گاهی بی‌احترامی تلقی شود. به جای این جملات و نیز به جای بیان منطق و فلسفه، باید به آنها اجازه داد احساساتشان را ابراز کنند و به آنها گفته شود که این احساسات طبیعی هستند. همچنین باید به شکل‌های مختلف کنار فرد باقی ماند تا به این آگاهی برسد که افرادی به او اهمیت می‌دهند و به یادش هستند. بنابراین رفع تنهایی فرد سوگوار را نباید از یاد برد و رفتارهایی مانند دعوت کردن او به دورهمی‌ها یا فعالیت‌های اجتماعی می‌تواند مؤثر باشد.

👈🏼 متن کامل در وب‌سایت روان‌پزشکان

🔘 تاب‌آوری و بازسازی نگرش در بازماندگان سوگوار

برگرفته از: ماهنامه داخلی شبکه کمک، شماره ۲۵، آبان ۱۴۰۳


☑️ مینو مرتاضی، عضو شورای راهبردی شبکه کمک، مصاحبه‌ای را با دکتر امیر شعبانی انجام داده و نتیجه این گفت‌وگو را به صورت پرسش و پاسخ در اختیار نشریه کمک قرار داده است.

〰️ بخش اول

تعريف سوگ چيست؟

«سوگ» واکنشی هیجانی، شناختی، رفتاری و کارکردی به «از دست دادن» است. از دست دادن هریک از متعلقات یا ارتباطات مادی، معنوی و عاطفی انسان می‌تواند واکنشی در او پدید آورد که اغلب در جریان زندگی روزمره به شکل تنش‌های کوچک و بزرگ خودنمایی می‌کند. با این حال هر از دست دادنی به واکنش سوگ نمی‌انجامد و در بیشتر موارد افراد با این مشکلات کنار می‌آیند. هنگامی که آنچه از دست رفته از ارزشی بالا یا ویژه نزد فرد برخوردار باشد واکنش روان‌شناختی فعال می‌شود و ممکن است وضعیت سلامت روان فرد را در کوتاه‌مدت یا بلندمدت تغییر دهد. لازم به یادآوری است که در محاورات و بیانات مرسوم، سوگ در ارتباط با از دست دادن عزیزان و نزدیکان مصداق می‌یابد، اما در کل می‌توان آن را به هر از دست دادنی اطلاق کرد.
توجه به این نکته هم حایز اهمیت است که سوگ به خودی خود از ابتدا واکنشی طبیعی تلقی می‌شود و تا باعث مشکلات غیرمعمول در کوتاه‌مدت نشده یا سلامت روان و کارکرد فرد را در درازمدت تحت تأثیر قرار نداده باشد آن را بیمارگونه در نظر نمی‌گیریم.

سوگمندی چه تغييراتی در تفكر و احساسات و رفتار بازماندگان ايجاد می‌كند؟

سیر و روند طبیعی سوگ اغلب با عبور فرد از مراحلی که الیزابت کوبلر راس توصیف کرد - یعنی مراحل انکار، خشم، چانه‌زنی، افسردگی و پذیرش - طی می‌شود و در صورتی که فرد از حمایت خانوادگی یا اجتماعی کافی برخوردار باشد و/یا ظرفیت تاب‌آوری مناسبی داشته باشد این مراحل را با موفقیت پشت سر می‌گذارد و تقریباً به زندگی گذشته خود بازمی‌گردد. با این حال گاهی ضربه سوگ آنچنان قوی است که حمایت دیگران و ظرفیت فرد نیز قادر به مقابله نیست و دفاع‌های او در هم می‌شکند. در این شرایط، باورهای ناکارآمد غالب می‌شود و توان فرد را در ادامه شئون زندگی عادی مختل می‌کند. از جمله‌ی این باورها در جریان تجربه‌ی درگذشت یکی از افراد نزدیک، می‌توان به این موارد اشاره کرد: «من ناعادلانه به این سرنوشت دچار شدم.»/ «از این به بعد لذت بردن در زندگی من خیانت به او محسوب می‌شود.»/ «ادامه سوگ تنها راه ادای دین و احترام به اوست.»/ «دنیا بدون او ارزشی برای تلاش کردن ندارد.»
به این ترتیب با چنین باورهایی افسردگی بر عواطف فرد چیره می‌شود و یا ممکن است او نگران بروز حادثه یا مرگ برای سایر عزیزان خود و منتظر از دست دادن‌های بعدی باشد؛ که در صورت اخیر علایم اضطرابی غلبه خواهد داشت.

انسان‌ها در زندگی روزمره‌ی خود اغلب توجهی به احتمال مرگ یا احتمال بروز حوادث جدی نمی‌کنند یا این احتمال را برای آینده‌ی نزدیک اندک می‌دانند. آنها با این ترفند یا خوش‌بینی آرامش خود و خانواده را تأمین می‌کنند. اما هنگام بروز حوادث ناگوار یا مواجهه با «از دست دادن» نزدیکان، موقتاً این «پرهیز از جدی‌انگاری مرگ» کنار می‌رود و چهره دیگر زندگی آنها را متوجه واقعیات می‎کند. اگر این رویارویی نگرشی با مرگ، پس از سوگواری مرسوم نیز ادامه یابد و فرد زودتر به «غفلت کارآمد» پیشین بازنگردد، سوگ طبیعی می‌تواند به سوگ بیمارگونه و اختلال روان‌پزشکی منتهی شود.

👈🏼 متن کامل در وب‌سایت روان‌پزشکان

🔘 معرفی #کتاب: «جستارهایی در مخاطرات محیطی انسان‌ساخت»

✍️ دکتر حمید رزاقی

➖ نشر اندیشه دانش

☑️ پس از قریب دویست سال پویاییِ ذاتی و موفقیت شتابان جامعه‌ی صنعتی که به همه‌ی جهان تسری یافت، سرانجام از اواخر قرن بیستم میلادی به این سو جوامع انسانی با موقعیت‌های آشوبناک و غافل‌گیرکننده مواجه گردیدند. در این دو سده ماشین دائمیِ رشد و توسعه‌ی اقتصاد مدرن، پیش‌رفت علمی و فنی، استقرار فزاینده‌ی نظام عقلانیِ ابزاری، بهره‌برداری بی‌حد و حصر از طبیعت و #مصرف‌زدگی لجام گیسخته، زیست‌گاه کره‌ی زمین و ساکنانش را به ورطه‌ای خطرناک و هراس‌انگیز افکنده است. #گرمایش زمین، تغییرات شدید اقلیمی، #آلودگی آب و هوا، #فرسایش خاک، آلودگی‌های غذایی، بازگشت بیماری‌های #مسری و جهان‌گستر از جمله #مخاطرات محیطی‌ بشرساخته، ناخواسته و پیش‌بینی‌ناپذیری هستند که از وضعیت بالقوه به وضعیت بالفعل درآمده‌اند و به پیامدهای ناگوار و فاجعه‌های زنجیره‌ای منجر شده‌اند. مخاطرات بالقوه‌‌ای که پنهان می‌مانند و از چنگ ادراک و آگاهی و خرد محاسباتی آدمی می‌گریزند و به خطرات بالفعل می‌انجامند و عواقب وخیمی را به دنبال می‌آورند. مخاطرات انسان‌ساختی که ماحصل عدم تعادل سوخت‌و‌سازانه‌ی میان جامعه و طبیعت و دخالت فزاینده‌ و نابجای انسان در عصر نوسازیِ صنعتی‌اند، اکنون به صورت نامنتظره هم در جوامع توسعه‌یافته و هم در جوامع کم‌تر توسعه‌یافته آشکار گردیده‌اند. به وجهی که حضور شرایط خطرساز به مسئله و خصلت کانونیِ عصر حاضر تبدیل شده‌اند. عصری که اولریش بک به آن جامعه ریسک (جامعه‌ی در مخاطره‌ی جهانی) اطلاق می‌کند.

☑️ امروز امواج #مخاطرات_محیطی و #زیست‌محیطیِ اغلب خودساخته به دست بشر همه جا را در مقیاس جهانی- محلی در نوردیده و جوامع مدرن و پیشامدرن هر دو را وارد عصر #تمدن_خطر، عدم اطمینان و ناامنی کرده است. از این رو عدم قطعیت‌ها و تهدیدهای دوران حاضر مرز نمی‌شناسند و با گذر از مرزهای ملی تبدیل به موضوع‌ها و مسائل جهانی می‌شوند، به گونه‌ای که هیچ فرد، شهر، منطقه و کشوری را از آن‌ها در امان نیست. این الگو و پارادایم نوظهور در همه‌ی نقاط جهان در حال گسترش است، لذا فهم و درک آن خاص جوامع معین نیست و پیامدها و آثارش نیز به جامعه و فضای مشخصی محدود نمی‌شود و لاجرم برای انسان‌ها رویارویی، گریز و فاصله گرفتن از مخاطرات و مقابله با آن‌ها به امری خطیر و حیاتی در سطوح خرد و کلان در آمده است، به وجهی که هوشیاری، آگاهی‌ای بازتابنده و کنش بازاندیشانه‌ و فعالی را از سوی آحاد مردم، شهروندان، متخصصان و نهادها و جنبش‌های زیست‌محیطی می‌طلبد.

☑️ کتاب حاضر به مسئله‌ی مخاطرات محیطی بالقوه و خطرات بالفعلِ اغلب بشرساخته‌ پرداخته و ریشه‌ها، علل و پیامدهای پنهان و آشکارشان در پیوند با ادراک و برساخت اجتماعی‌‌شان در نُه جستار (نُه فصل) تشریح و تفسیر شده است.

🔘 معرفی #کتاب: «جستارهایی در مخاطرات محیطی انسان‌ساخت»

✍️ دکتر حمید رزاقی

➖ نشر اندیشه دانش
-

🔘 معرفی #کتاب: «پسافاجعه: خشونت و بازساختن خود»

✍️ سوزان برایسون

☑️ توضیح:

در ۴ ژوئیه ۱۹۹۰، سوزان #برایسون (نویسنده کتاب و استاد فلسفه دانشگاه Dartmouth) در حالی که مشغول پیاده‌روی صبحگاهی در جنوب فرانسه بود مورد حمله وحشیانه و #تجاوز جنسی قرار گرفت و بیهوش شد. این تجربۀ دلخراش، احساس او از خود و درک او از جهان را در هم شکست.

☑️ عباراتی از کتاب:

➖ یکی از دشوارترین جنبه‌ها در فرایند بهبودم از آن تهاجم این بود که دیگران ظاهراً نمی‌توانستند به یاد بیاورند چه اتفاقی افتاده است، و عادت هم داشتند تا از من بخواهند که فراموشش کنم... ریشه‌ی این عدم‌همدلی ترس فعال ماست از هم‌ذات‌پنداری با کسانی که سرنوشت شومشان ما را وا می‌دارد اذعان کنیم که ما هم مهاری بر سرنوشت خویش نداریم.

➖ حتی کسانی که بیشترین حسن نیت را دارند اما گرفتار در #افسانه_امنیت شان هستند می‌توانند با اشاره به این که شاید تهاجم قابل اجتناب بوده، یا به نحوی تقصیر خود #قربانی بوده است، بی‌آن‌که بخواهند بر رنج قربانی بیفزایند.

➖ برخی، بیشتر برای اطمینان بخشیدن به خودشان تا دلداری دادن به قربانی، می‌گویند چنین چیزی دیگر هرگز اتفاق نخواهد افتاد.

➖ یک سال بعد از تعرض خوشحال بودم که می‌توانستم برای پانزده دقیقه به کارهایم برسم بدون این‌که به آن ماجرا فکر کنم.

➖ خوشحال بودم که کاری از سر بی‌احتیاطی نکرده بودم که بابتش خودم را سرزنش کنم (یا سرزنش دیگران را بشنوم)، اما آرزو هم می‌کردم که کاش بی‌احتیاطی کرده بودم تا دست‌کم در آینده می‌توانستم از آن حذر کنم.

➖ چقدر کمتر دردناک است که فکر کنی تو کار اشتباهی انجام داده‌ای تا این‌که فکر کنی در جهانی زندگی می‌کنی که می‌توانند هر لحظه، هرجا، صرفاً به این دلیل که زنی، به تو تعرض کنند.

➖ زنان یاد گرفته‌اند برای دفاع مبارزه نکنند و به جایش بکوشند با دلجویی یا التماس با مهاجمشان برخورد کنند، اما محققان نشان داده‌اند که این استراتژی برای مبارزه با #تعرض مؤثر نیست.

➖ برای چیره شدن بر تروما، باید درباره‌اش حرف زد، هرچند سرباز زدن دیگران از شنیدن، فرد را دوباره به تروما دچار می‌کند.

➖ قربانی #خشونت_جنسی همه‌ی زنان هستند، نه‌فقط زنانی که مستقیماً مورد تعرض قرار می‌گیرند.

-

🔘 معرفی #کتاب: «پسافاجعه: خشونت و بازساختن خود»

✍️ سوزان برایسون

➖ نشر برج
-

🔘 دولت سوئد منتشر کرده است:

متن فارسی راهنمای ساکنان کشور سوئد در زمان وقوع بحران یا جنگ

#جنگ
#مدیریت_بحران
#سرمایه_اجتماعی
#راهنما
-

🔘 شب ققنوس (جمعیت حمایت از بیماران سوخته)

☑️ یکی دیگر از شب‌های بخارا اختصاص یافته است به شب ققنوس (جمعیت حمایت از بیماران سوخته). این نشست در ساعت پنج بعدازظهر شنبه پانزدهم دی‌ماه ۱۴۰۳ با حضور علی‌اصغر دادبه، علیرضا رییسی، نرگس جودکی، محمدجواد فاطمی، هومن حاجی‌غفاری، منظر فرامرز علمی و اسرین معروفی (از بچه‌های #شین‌آباد) در تالار فردوسی خانۀ اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌شود.

☑️ همچنین تقدیر از چهره ماندگار سوختگی ایران، دکتر امیر‌حسین #کلانتری، از دیگر بخش‌های این نشست خواهد بود. در پایان مراسم، قطعاتی توسط گروه موسیقی بامداد اجرا خواهد شد.

➖ نشانی: تهران، خیابان استاد نجات‌اللهی (ویلا)، چهارراه ورشو، خانۀ اندیشمندان علوم انسانی، تالار فردوسی
-

🔘 نشست مجازی «جنسیت و فاجعه»: مروری بر پیامدهای زلزله بر زنان #بم و #کرمانشاه

➖ به مناسبت سالگرد #زلزله بم 

☑️ یکشنبه ۹ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۸ تا ۲۰

☑️ لینک شرکت در نشست :
https://meet.google.com/rig-hpyj-duo
-

🔘 مجموعه‌ی آموزشی «آسیب‌های ذهن و روان»:

👈🏼 موضوع ششم: «آزار جنسی کودکان: توصیه‌هایی پیشگیرانه برای والدین»

✍️ کاری از کمیته روان‌پزشکی تروما (انجمن علمی روان‌پزشکان ایران) برای آشنایی مردم با مفهوم «تروما» یا «ضربه‌ی روانی»

☑️ آزار جنسی کودک یکی از دشوارترین موقعیت‌هایی است که ممکن است خانواده‌ای با آن مواجه ‌شود. در این شرایط، گاهی والدین در ابتدا موضوع را انکار می‌کنند. پذیرش این واقعیت که کودکشان مورد آزار جنسی قرار گرفته است بسیار سخت و دردآور است. آنها ممکن است دچار احساس خشم و نفرت نسبت به فردِ آزار دهنده‌ی جنسی شوند، یا احساس گناه کنند و یا همدیگر را متهم به غفلت و کوتاهی در انجام وظایف نمایند.

☑️ برای پیشگیری از سوءرفتار جنسی، آموزش کودکان (متناسب با سن‌شان) درباره این‌که سوءاستفاده جنسی چطور اتفاق می‌افتد و چه کسانی ممکن است این کار را انجام دهند، ضروری است. همچنین نظارت و مراقبت، به‌ویژه زمانی که کودک به ناچار با یک بزرگسال یا نوجوان تنها گذاشته می‌شود، ضروری است؛ حتی اگر آن فرد مورد اعتماد خانواده و از آشنایان باشد. حضور کودک در کلاس‌های ورزشی یا هنری از جمله‌ی این موارد است.

☑️ والدین چه کنند؟
در این شرایط سخت، والدین اغلب احساس بی‌کفایتی کرده و دچار اضطراب، افسردگی، مشکلاتی در خواب و اشتها و یا آشفتگی در ارتباطات اجتماعی ‌می‌شوند. همچنین ممکن است کودک را تنبیه و سرزنش کنند یا به عکس، به شکلی جبرانی محبت افراطی به او نشان دهند. شرایط وقتی برای آنها پیچیده‌تر می‌شود که متوجه شوند این آزار از طرف افراد صمیمی و نزدیک به کودک و خانواده انجام شده است؛ و اغلب نیز چنین است. طبیعی است که در چنین شرایطی پدر و مادر بسیار آزرده، بی‌قرار، سردرگم و عصبانی باشند. آنها بهتر است از نزدیکان، دوستان و اهل فن کمک بگیرند.

☑️ توصیه‌هایی به والدین
➖ امنیت کودک خود را فراهم کنید. اگر امکان سوءاستفاده و آسیب مجدد است از آن پیشگیری کنید و شرایطی را مهیا کنید که کودکتان احساس امنیت بیشتری کند.
➖ با حفظ خونسردی، پرهیز از تنبیه و سرزنش، و خودداری از سؤال‌های بی‌‌مورد درباره مسائل جنسی از کودک، او را تشویق به صحبت کردن کنید.
➖ باید شنونده خوبی باشید و از قضاوت عجولانه بپرهیزید.
➖ او را باور کنید، به او همدلانه گوش دهید و حمایتش کنید. حمایت شما مهم‌تر از هر کار دیگری است.
➖ به او اجازه دهید هر احساسی که دارد را به شیوه‌ای سازگارانه ابراز کند. با گفتن چند جمله‌ی ساده مثل «عزیزم احساس می‌کنم که کسی تو را اذیت کرده و تو از این بابت خیلی ناراحتی. من آماده‌ام که با هم صحبت کنیم»، با او همدردی کنید. کودک باید احساس کند از هر جهتی مورد حمایت است و مورد شماتت و توهین و تحقیر قرار نمی‌گیرد.
➖ تلاش کنید تا واکنش شدیدی نشان ندهید. کودک نباید احساس کند باعث ناراحتی شما شده است. همچنین نباید احساس کند کار بدی کرده و آزار جنسی تقصیر او بوده است.
➖ باید مراقب بود کودک نگران این نشود که ممکن است به دلیل این مسئله خود شما به دردسر بیفتید.
➖ از فرزندتان به خاطر خبر دادن از واقعه تشکر و قدردانی کنید و بگذارید بداند که شما «به خاطر شهامتش در گفتن ماجرا»، راضی و خوشنود هستید.
➖ کودکان علاوه بر این‌که از قدرت بدنی و توانایی استدلال برای مراقبت از خود برخوردار نیستند، تحت تأثیر این آموزش مرسوم والدین نیز هستند که «اطاعت از بزرگترها لازم است». در نتیجه، آنها ممکن است اطاعت از فرد آزارگر را هم جزیی از رعایت دستور والدین بدانند.
➖ اگر برای پیشگیری از اقدام مجدد فرد مجرم، به مراجع قانونی مراجعه کردید بهتر است تا حد امکان کودک را از درگیری‌های طولانی، آزار دهنده و اضطراب‌آور قانونی معاف کنید. چرا که کودکِ آزار دیده ممکن است با سؤالات مکرر پزشک، پلیس و قاضی، از تکرار مکرر خاطره‌ی واقعه آسیب بیشتری ببیند.
➖ در تمام مراحل از متخصصان و مشاوران کمک بگیرید.
➖ علاوه بر کودکِ آزار دیده، خانواده نیز اغلب نیاز به کمک‌های تخصصی روان‌پزشکی، روان‌شناختی و مشاوره‌ای دارند تا بتوانند با کمترین میزان آسیب این بحران را پشت سر بگذارند.

☑️ و چند نکته در آخر
➖ فقط دخترها نیستند که به مراقبت و پشتیبانی نیاز دارند.
➖ فقط افراد مذکر نیستند که می‌توانند از کودکان سوءاستفاده کنند.
➖ ظاهر موجه یا نسبت نزدیک افراد با کودک، نباید توجیه کننده‌ی رفتار آنها با کودک باشد.
➖ برای پیشگیری از کودک‌آزاری جنسی، کودکان مسئول نیستند، بلکه بزرگسالان مسئولیت اصلی را بر عهده دارند.
➖ هرچند کودکان بهتر است جهان را جای زیبا و امنی بدانند، لازم است به این هم واقف شوند که تعداد کمی از آدم‌های خطاکار وجود دارند که باید در برابر آنها از خودمان مراقبت کنیم.

🔘 مجموعه‌ی آموزشی «آسیب‌های ذهن و روان»:

👈🏼 موضوع ششم: «آزار جنسی کودکان: توصیه‌هایی پیشگیرانه برای والدین»

✍️ کاری از کمیته روان‌پزشکی تروما (انجمن علمی روان‌پزشکان ایران) برای آشنایی مردم با مفهوم «تروما» یا «ضربه‌ی روانی»
-

🔘 مجموعه‌ی آموزشی «آسیب‌های ذهن و روان»:

👈🏼 موضوع پنجم: «ضربه‌ی روانی در کودکی: شرایط زمینه‌ساز و محافظت‌کننده»

✍️ کاری از کمیته روان‌پزشکی تروما (انجمن علمی روان‌پزشکان ایران) برای آشنایی مردم با مفهوم «تروما» یا «ضربه‌ی روانی»

☑️ آیا همه‌ی کودکان در برابر اتفاقات ناگوار، دچار ضربه‌ی روانی (یا تروما) می‌شوند؟

خوشبختانه، زمانی که کودکان رویداد آسیب‌زایی را تجربه می‌کنند، همیشه دچار ضربه‌ی روانی (یا «تروما») نمی‌شوند. به‌‌این معنا که برای بروز مشکلات ذهنی در کودک، باید شرایط خاص دیگری هم وجود داشته باشد. بعضی از شرایط احتمال آسیب‌دیدگی ذهنی را در کودک افزایش می‌دهد و بعضی شرایط از کودک در برابر آسیب‌دیدگی محافظت می‌کند. آگاهی والدین از این موارد می‌تواند کمک بزرگی برای پیشگیری از «ضربه روانی» باشد.

در‌‌این جا به شرایط خطر (شرایط زیادکننده‌ی احتمال ضربه‌ی روانی) و شرایط محافظت‌کننده یا حفاظتی (شرایط کم‌کننده‌ی احتمال ضربه‌ی روانی) می‌پردازیم:

☑️ عوامل خطر

کودکان در هر کدام از شرایط زیر، در برابر حوادث و مخاطرات آسیب‌پذیرترند و بیشتر دچار ضربه‌ی روانی می‌شوند:

۱. مبتلا بودن به بیماری‌های جسمی (مانند دیابت قندی) یا اختلالات روان‌پزشکی (مانند افسردگی یا اضطراب)
۲. ترک تحصیل و از دست دادن روابط دوستی با همسالان و معلم در مدرسه
۳. خانواده آشفته یا بی‌ثبات: کودکی که در یک خانواده با یک والد یا بدون والد زندگی می‌کند، یا والدین او در معرض طلاق یا جدایی و یا مبتلا به اعتیاد یا در زندان هستند
۴. نداشتن حمایت عاطفی و اجتماعی: به‌طور مثال، کودکی که در خانواده‌ای منزوی و یا در یک گروه اقلیت اجتماعی زندگی می‌کند
۵. نبودن دلبستگی میان کودک و مادر (یا مراقب کودک)
۶. قرار گرفتن در طبقه اجتماعی-اقتصادی پایین: مانند سطح پایین تحصیلات در والدین یا دسترسی نداشتن به سازمان‌های حمایتی اجتماعی
۷. واکنش نامطلوب والدین در زمان حادثه: به عنوان مثال، والدین فرزند خود را پس از حادثه تحقیر کنند یا مقصر جلوه دهند
۸. مکرر یا متعدد یا طولانی بودن رویداد آسیب‌زا: مانند کودکی که بارها توسط یکی از نزدیکان مورد خشونت فیزیکی،
روانی یا جنسی قرار گرفته است
۹. شدید بودن ضربه: در ‌‌اینجا درک کودک از حادثه یا سانحه مهم است. به بیان دیگر، ممکن است کودکان یک ترومای مشابه را با شدت و اثر متفاوتی درک کنند.

☑️ عوامل حفاظتی

کودکان در هر کدام از شرایط زیر، در برابر حوادث و مخاطرات مقاوم‌ترند و کمتر یا خفیف‌تر دچار ضربه‌ی روانی می‌شوند:

۱. وجود حمایت قوی خانواده و روابط مستحکم اجتماعی: به معنی روابط قوی میان اعضای خانواده و نیز روابط قوی خانواده با دوستان و آشنایان
۲. زندگی در خانواده‌ای مطمئن و باثُبات: به عنوان مثال، شرایطی که واکنش‌های والدین در زمان رویدادهای متفاوت برای کودک قابل پیش‌بینی باشد
۳. دلبستگی قوی با مادر (یا مراقب اصلی) در اوایل کودکی
۴. داشتن مهارت‌های رویارویی با استرس و بحران: مانند مهارت‌های انطباقی، حل مسئله و تنظیم هیجان
۵. داشتن مهارت برای دوست‌یابی و برقراری روابط صمیمانه با معلم و پزشک خانوادگی
۶. حضور در مدرسه‌ به عنوان دانش‌آموز
۷. دسترسی به خدمات بهداشت روان
۸. دسترسی به خدمات اجتماعی: مانند خدمات حمایتی مدرسه، شهرداری و دیگر نهادهای اجتماعی

← هرچه عوامل خطر کمتر و عوامل حفاظتی بیشتر باشند، کودک بهتر می‌تواند حادثه یا ضربه را با سلامتی پشت سر بگذارد و در بزرگسالی نیز از سلامت روان بهتری برخوردار خواهد بود.
-

🔘 مجموعه‌ی آموزشی «آسیب‌های ذهن و روان»:

👈🏼 موضوع پنجم: «ضربه‌ی روانی در کودکی: شرایط زمینه‌ساز و محافظت‌کننده»

✍️ کاری از کمیته روان‌پزشکی تروما (انجمن علمی روان‌پزشکان ایران) برای آشنایی مردم با مفهوم «تروما» یا «ضربه‌ی روانی»

-

🔘 گلایه‌های استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی از فیلترینگ در ایران/ فیلترینگ عواقب ناگواری هنگام سوانح طبیعی دارد

➖بخشی از گفتگوی دکتر مهدی زارع با خبرآنلاین:

☑️ «فیلترهای اعمال‌شده توسط دولت دسترسی به پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی یا سامانه‌های هشدار اضطراری را مسدود می‌کند، و امکان اطلاع‌رسانی و دریافت اطلاعات مهم درباره سانحه یا عملیات‌های نجات را در حال انجام محدود یا مسدود می‌کند. این عدم دسترسی می تواند منجر به سردرگمی، تأخیر در پاسخگویی و در نهایت افزایش تلفات شود.»

☑️ «در ایران دسترسی به بخش مهمی از اینترنت با #فیلترینگ محدود شده است که به طور معمول بر فعالیت‌های علمی و تخصصی در همه زمینه‌ها اثر منفی می‌گذارد. در هنگام #سانحه این فیلترینگ به طور قابل توجهی بخش‌های مختلف مدیریت #حادثه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این سامانه‌ها برای کنترل #دسترسی به اطلاعات و نظارت بر فعالیت‌های آنلاین طراحی شده‌اند، که عملا تمامی دسترسی‌های برخط را در شرایط عادی بسیار محدود می‌کند. در هنگام #بحران این فیلترینگ عواقب ناگواری در هنگام سوانح طبیعی دارد چراکه ارتباطات در هنگام بحران در معرض آسیب قرار می‌گیرد. #ارتباطات و #انتشار_اطلاعات به موقع ضروری است. وقتی فیلترینگ از پیش بر سامانه ارتباطات برخط اعمال شده باشد، محدودیت وسیع‌تر و قطع ارتباطات در هنگام بحران قابل انتظار است.»

☑️ «سازوکارهای فیلترینگ مانع از توانایی سازمان‌ها و گروه‌های مدیریت سانحه در انتشار سریع اطلاعات حیاتی می‌شود. به عنوان مثال، اگر سازمان‌ها برای اشتراک‌گذاری هشدارها و به‌روزرسانی‌ها به رسانه‌های اجتماعی یا دیگر پلت‌فرم‌های آنلاین رجوع کنند و این پلتفرم‌ها به شدت فیلتر یا نظارت شوند، پیام‌های آن‌ها به طور موثر به مخاطبان مورد نظر نمی‌رسد. این وضعیت اثر یک فاجعه را تشدید می‌کند و تلفات جانی و خسارت‌های مالی را افزایش می‌دهد، زیرا مردم از دستورات تخلیه یا پروتکل‌های ایمنی بی‌اطلاع می‌مانند.»

☑️ «بنابراین فیلتر شدن اینترنت در ایران خطرات قابل توجهی را برای #سامانه‌های_هشدار، اطلاع‌رسانی و مکان‌یابی مدیریت سوانح در هنگام حادثه طبیعی ایجاد می‌کند. با مسدود کردن کانال‌های ارتباطی به شدت اثربخشی طرح‌های واکنش فوری به سانحه تضعیف می‌شود. اطمینان از دسترسی نامحدود به منابع اطلاعاتی قابل اعتماد برای افزایش #تاب‌آوری در برابر سوانح طبیعی ضروری است.»

👈🏼 متن کامل
-

🔘 مهارت‌های زندگی، لازمه زیست شهری و مواجهه با مخاطرات محیطی و اجتماعی

✍️ دکتر حمید رزاقی، جامعه‌شناس

👈🏼 متن کامل مقاله

در این مقاله می‌خوانید:

☑️ روند شهری شدن به طور اعم به ویژه شهری شدنِ شتابان و ناموزون در اغلب کشورهای در حال توسعه بسیاری از وجوه سلامت آدمی را به طور فزاینده در معرض تهدید و مخاطره قرار داده و بر حسب قشربندی اجتماعی و پایگاه اجتماعیِ افراد، نابسامانی‌ها و معضلات گوناگونی را بر شهرنشینان در ابعاد ذیل تحمیل کرده است:

۱- کاهش تعادل‌های حیاتی و بیولوژیک
۲- احساس عدم ایمنی و امنیت
۳- ناتوانی و ضعف در روابط متقابل بین‌فردی و اجتماعی
۴- احساس بی‌کفایتی و نارکارایی
۵- گریز از خود شکوفایی

☑️ محورهای آموزش مهارت‌های زندگی در پنج رده ذیل طراحی و معرفی می‌شود:

الف) آموزش مهارت‌های تعادل زیستی و سلامت
ب) آموزش مهارت‌های ایمنی و مقابله با خطرات محیطی و اجتماعی
ج) آموزش مهارت‌های روابط انسانی
د) آموزش مهارت‌های کارایی و کفایت
ه) آموزش مهارت‌های خودشکوفایی

☑️ در قالب ۵ رده و ۱۰۸ محورِ نیازهای آموزشی فوق، نظام جامع آموزش مهارت‌های زندگی در مدیریت شهری آماده استقرار است. بدین صورت که می‌توان ده‌ها کلاس و کارگاه آموزشی را در هر یک از محورها، استخراج کرد و برحسب مقتضیات و نیازهای مناطق و محلات شهر تهران جهت برگزاری آن‌ها اقدام نمود. استقرار نظام جامع آموزش مهارت‌های زندگی مبتنی بر رده‌ها و محورهای فوق در مدیریت فرهنگی و اجتماعی کلان‌شهر تهران می‌تواند گام مؤثری در ارتقای زیست‌شهری و کیفیت زندگی فردی و اجتماعیِ شهروندان و با مشارکت فعال آنان فراهم سازد.

👈🏼 متن کامل مقاله

-

🔘 معرفی صاحب‌نظران/کنشگران مدیریت بحران‌ها و مخاطرات در ایران

۱۶- حمید رزاقی

دکتر حمید رزاقی، جامعه‌شناس، مدرس دانشگاه و پژوهشگر حوزه جامعه‌شناسی ریسک و مخاطرات محیطی است. کتاب «جامعه‌شناسی تفسیری مخاطرات محیطی» تألیف اوست.

دکتر رزاقی مقالات متعددی در حوزه‌های نظام‌های شخصیتی، نیازشناسی فرهنگی و هنری و مخاطرات محیطی دارد.
-

اصلاح فایل سخنرانی:

🔘 پوشه‌ی صوتی سخنرانی دکتر فاطمه محبی، متخصص روان‌پزشکی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران: «پیامدهای روان‌شناختی سوختگی در بیماران و خانواده‌ها: بررسی چند نمونه بالینی»

☑️ سمپوزیوم «ترومای روانی-اجتماعی سوختگی»، یکم دی ۱۴۰۳

-

🔘 ثبت یادداشت کوتاهی از شرکت‌کنندگان در سمپوزیوم «ترومای روانی-اجتماعی سوختگی»، یکم دی ۱۴۰۳

-

🔘 کلیپی از تصاویر و متن کتاب هفت و سه‌دهم ریشتر (خاطرات مستند مردم سرپل ذهاب؛ نوشته کبری محمدی)

-

🔘 گزارشی از نشست تخصصی حوزه اطلاع‌رسانی در بحران، به مناسبت هفتمین سال‌روز زلزله کرمانشاه

☑️ پژوهشگاه سوانح طبیعی، ۲۱ آبان ۱۴۰۳


🗣 علی ربیعی، دستیار اجتماعی رئیس‌جمهور:

➖ در بحران‌ها، ارتباطات از اهمیت زیادی برخوردار است و البته منظور از ارتباطات، مسأله‌ای فراتر از رسانه‌ها است.

➖ ما هنوز در علت‌یابی بحران‌های اجتماعی به تفاهم نرسیده‌ایم. یکی از بحران‌های کشور، عدم فهم مشترک در بحران‌های اجتماعی است. خود تصمیم در مسأله اجتماعی، بحران ایجاد می‌کند.

➖ یکی از موارد مهم در زمینه مدیریت پیش از بحران، تشکیل تیم‌های رسانه‌ای است. اگر به این مساله اهمیت داده نشود، خود اطلاع‌رسانی، بحران‌زا می‌شود. حتی اینکه میزان اطلاع‌رسانی بیش از اندازه نیز باشد هم، بعضا بحران‌آفرین می‌شود.


🗣 محمد گلزاری، دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت:

➖ باید دستورالعمل‌هایی در حوزه بحران تببین شود که اگر به بحران رسیدیم، بدانیم چه مسیری را طی کنیم. ارتقای ادراک مدیران نیز در این زمینه اهمیت دارد، بعضاً مدیران روابط عمومی در این خصوص دچار مشکل می‌شوند.

➖ هم مدیران و هم رسانه‌های ما نیاز دارند در زمینه بحران، تغییر نگرش داشته باشند و این مهم با ارتباطات نقطه‌ای شکل نمی‌گیرد... ضرورت دارد برخی آیین‌نامه‌ها با تشکیل کارگروه ویژه اصلاح شوند. مهم‌تر از همه این‌ها این است که رسانه‌های رسمی کشور نیز اعتباربخشی شوند.

➖ دستگاه‌های اطلاع‌رسان باید از رویکرد تکذیب‌محور دور شوند. این یک عادت در نظام اطلاع‌رسانی بوده و البته محال است با یک تکذیبیه رسمی بشود اعتبار دستگاه را حفظ کرد.


🗣 هادی خانیکی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی:

➖مسائل بحران‌زا می‌تواند ما را نگران کند، اما در متن این تهدید، فرصتی هم از منظر ارتباطی وجود دارد و آن هم فرصت احیا و بازسازی وجهی از ارتباطات است که در جامعه آسیب دیده است.

➖در جامعه ما نسبت به مسائل پیرامون نوعی کرختی به وجود آمده است.

➖ بعد از سیل نوروز ۱۳۹۸، رئیس‌جمهور وقت هیأتی را برای بررسی سیلاب تشکیل داد و برای نخستین بار ابعاد اجتماعی و فرهنگی سیلاب مورد بررسی قرار گرفت. در استان گلستان وقتی مراجعه کردیم، اولین مسأله نهادهای رسمی این بود که در میان ساکنان هیچ توجهی به هشدارهای نهادهای رسمی نشد و در نهایت سخنان نهادهای مورد اعتمادشان از جمله گروه‌هایی که آموزش معارف دینی را می‌دادند، پذیرفتند. در استان خوزستان نیز در میان اقوام عرب می‌گفتند که این سیل به صورت عمد برای جابه‌جایی اجباری آن‌ها بوده است.

➖ ارتباطات باید از طریق سرمایه اجتماعی، همبستگی، مشارکت و امید اجتماعی ایجاد شود و اگر این چهار مورد نباشد کار حکمرانی دچار اختلال می‌شود.


▪️ متن کامل گزارش

-

🔘 گزارشی از دکتر علی ربیعی. به مناسبت هفتمین سالگرد زلزله کرمانشاه

-

🔘 تهديدها و فرصت‌های زلزله سال ۱۳۹۶ كرمانشاه

(به مناسبت سالگرد زلزله)

✍️ دکتر محمد ايران‌منش، ۲۱ آبان ۱۴۰۳

-

🔘 سمپوزیوم «ترومای روانی-اجتماعی سوختگی»

☑️ تهران، بیمارستان حضرت فاطمه (س)؛ یکم دی ۱۴۰۳

➖ دارای امتیاز بازآموزی (شناسه برنامه: ۲۲۶۰۲۴)

-

🔘 نشست تخصصی در حوزه اطلاع‌رسانی در بحران​​​​​​​

☑️ به مناسبت هفتمین سالگرد زلزله ۲۱ آبان ۱۳۹۶ کرمانشاه

☑️ دوشنبه، ۲۱ آبان ۱۴۰۳؛ ساعت ۱۴ تا ۱۶

☑️ سخنرانان: دکتر علی ربیعی، دکتر هادی خانیکی و دکتر الیاس حضرتی

➖ شرکت در این وبینار برای عموم آزاد است و گواهی حضور به شرکت‌کنندگان اعطا خواهد شد.

➖ ثبت‌نام:
 https://eseminar.tv/wb147695 

➖ کسب اطلاعات بیشتر:
https://ndri.ac.ir/unesco-chair-meetings-86

-

🔘 بازتاب نامه‌ی انجمن‌ها و پیشنهاد ارتقای جایگاه سازمان مدیریت بحران در روزنامه‌ی اعتماد روز نهم آبان

-

🔘 انجمن‌های علمی و سازمان‌های مردم‌نهاد از رئیس جمهور درخواست کردند:

ارتقای سازمان مدیریت بحران کشور به معاونت ریاست جمهوری


☑️ متن نامه به این شرح است:

➖ همان‌طور که مستحضرید، کشور ایران در منطقه‌ای با خطرات فراوان واقع شده و در معرض بلایای طبیعی و انسان‌ساخت با شدت و فراوانی بالا قرار دارد. همچنین، آسیب‌ها و صدمات ناشی از این مخاطرات که عمدتاً به دلیل مداخله‌ی انسانی تشدید می‌شوند، به طرز چشمگیری در سطح جهانی افزایش یافته است. عواملی چون تغییرات اقلیمی، شهرنشینی بی‌رویه، فرسایش زمین، فساد در برنامه‌های توسعه‌ای با نادیده‌گرفتن خطرات محیطی، تخریب محیط‌زیست و فقر، در شکل‌گیری این روند تأثیرگذار بوده‌اند.

➖ کاهش خطرپذیری و آسیب‌پذیری در برابر مخاطرات، توسعه‌ی پایدار اجتماعی و اقتصادی و افزایش تاب‌آوری، از جمله رویکردهایی است که دفتر کاهش خطرپذیری سازمان ملل متحد (UNDRR) برای مدیریت بحران و کاهش خطر در تمامی کشورها بر آن تأکید دارد. متأسفانه، بر اساس مطالعات علمی، کشور ایران به دلایلی همچون عدم توجه به سیاست‌های ابلاغی و قانون مدیریت بحران، جایگاه ناکافی سازمان مدیریت بحران، نادیده‌گرفتن خطرات طبیعی و انسان‌ساخت در برنامه‌های توسعه‌ای، کمبود اعتماد و مشارکت اجتماعی، نادیده‌گرفتن ظرفیت‌های مردمی و بخش خصوصی، تغییرات سریع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، و همچنین مشکلات برنامه‌ریزی و نبود هماهنگی بین‌بخشی، به‌ویژه در اقدامات پیشگیرانه و پس از وقوع بحران، موفقیت کافی در این حوزه نداشته است.

➖ گرچه در سال‌های اخیر برنامه‌های ملی مرتبط با «کاهش خطر حوادث و سوانح»، «آمادگی و پاسخ» و «بازسازی و بازتوانی» مطابق با ماده ۴ قانون مدیریت بحران کشور تدوین و به تصویب رسید و به کلیه دستگاه‌ها ابلاغ شد، اما همچنان کمبود فرماندهی مقتدر و واحد، ضعف مشارکت اجتماعی، فقدان هماهنگی بین دستگاه‌های مسئول و پشتیبان، نبود ساختار هماهنگ‌کننده کارآمد و خلأ در سیاست‌گذاری‌های فعال در فرآیند مدیریت بحران کشور مشهود است.

➖ ارزیابی تجارب موفق مدیریت بحران در کشورهای مختلف و بررسی وضعیت کنونی ایران نشان می‌دهد که کشور ما نیازمند تخصیص یکی از معاونت‌های ریاست جمهوری به این حوزه است. چنین ساختاری با ارتباط مستقیم با رئیس‌جمهور، به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی کشور و رئیس ستاد مدیریت بحران، می‌تواند تمامی ظرفیت‌ها و ساختارهای پراکنده در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مختلف را تجمیع و ساماندهی کرده و تشکیلاتی منسجم و قدرتمند با ظرفیت‌های فنی و اجرایی را در عرصه سیاست‌گذاری و اجرا فراهم کند.

➖ در حالی که سازمان مدیریت بحران کشور در «نظر» نقش متولی را بر عهده دارد، «در عمل» به دلایلی چون عدم ارتباط مستقیم با رئیس‌جمهور و نبود حضور در کابینه، عدم برخورداری از اقتدار لازم در تعامل با وزرا و دستگاه‌ها، و کمبود توان لجستیکی و اجرایی در سطح ملی و استانی، از توان لازم برای پاسخگویی به بحران‌های وسیع و فراگیر برخوردار نیست و با چالش‌های جدی مواجه است.

➖ با توجه به ضرورت تغییر ساختاری در مدیریت بحران و شرایط اضطراری کشور، پیشنهادهای ذیل ارائه می‌گردد:
۱- انتصاب مدیری متخصص، باتجربه و مقتدر به‌عنوان رئیس سازمان مدیریت بحران کشور
۲- ارتقای ریاست سازمان مدیریت بحران به معاونت ریاست جمهوری و حضور وی در کابینه
۳- تسلط و آگاهی تمامی اعضای هیئت دولت به اسناد، قوانین و فرآیندهای مدیریت بحران کشور
۴- اجرای کامل قانون مدیریت بحران کشور و برنامه‌های مصوب توسط تمامی دستگاه‌ها

در پایان، انجمن‌ها و تشکل‌های زیر با بهره‌مندی از تخصص نخبگان و کارشناسان، آمادگی خود را جهت مشارکت در تدوین ساختارها و برنامه‌های لازم اعلام می‌دارند.

با احترام،

انجمن‌های علمی:
۱- انجمن علمی روان‌پزشکان ایران
۲- انجمن علمی سلامت در حوادث و بلایا
۳- انجمن علمی طب اورژانس ایران
۴- انجمن علمی روان‌شناسی ایران
۵- انجمن علمی روان‌پزشکی کودک و نوجوان ایران
۶- گروه جامعه‌شناسی مصایب و بلایای طبیعی انجمن جامعه‌شناسی ایران

سازمان‌های مردم نهاد:
۱- شبکه کمک
۲- حامیان جامعه مدنی
۳- مجتمع نیکوکاری رعد
۴- کانون هموفیلی ایران
۵- انجمن پژوهش‌های آموزشی پویا
۶- مؤسسه رحمان (رشد، حمایت، اندیشه)
۷- انجمن زنان کارآفرین
۸- انجمن دنیای سالم
۹- انجمن ترویج فرهنگ مسئولیت اجتماعی
۱۰- بنیاد توسعه کارآفرینی زنان و جوانان
۱۱- انجمن حمایت از حقوق کودکان
۱۲- انجمن زیست‌محیطی انسان، هستی، آرامش (دلفان)
۱۳- انجمن ملی بچه‌های طاقت (جمعیت فرزندان طلاق ایران)
۱۴- انجمن حمایت از کودکان بیمار کلیوی کیمیا
۱۵- جمعیت توسعه پایدار شاهوار
۱۶- جمعیت واقفین سبز استان یزد
۱۷- مؤسسه خیریه حامی یار استان مرکزی
۱۸- بنیاد خیریه حضرت علی (ع)
۱۹- انجمن دیابت گابریک
۲۰- گروه تلاشگران یاری همدل
۲۱- مؤسسه توانمندسازی ندای ماندگار

🔘 اپیدمیولوژی اختلال استرس پس از سانحه در جمعیت ایرانی از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴: یک مرور سیستماتیک و فراتحلیل


Arch Iran Med. 2024
#مقاله
#شیوع
-

🔘 کارگاه «مداخلات روانی-اجتماعی در حوادث و بلایا»

ویژه‌ی روان‌‌پزشکان و دستیاران روان‌پزشکی
داوطلب حضور در عرصه‌ی وقوع مخاطرات

☑️ برگزار کننده: کمیته‌ی روان‌‌پزشکی تروما
(انجمن علمی روان‌پزشکان ایران)

☑️ جهت ثبت‌نام لطفاً به خط تلگرامی دبیرخانه‌ی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران پیام بدهید، به نشانی زیر:
@IPA_ir

-

🔘 اهدای تندیس کمیته علمی برگزیده انجمن علمی روان‌پزشکان ایران در سال ۱۴۰۳ به کمیته روان‌پزشکی تروما

-

🔘 اهدای تندیس کمیته علمی برگزیده انجمن علمی روان‌پزشکان ایران در سال ۱۴۰۳ به کمیته روان‌پزشکی تروما

-

🔘 وبینار علمی ویژه کودکان و نوجوانان؛ پویش ملی مجازی توانمندسازی نسل آینده، برای آینده‌ای تاب آور

☑️ شنبه ۲۱ مهر، ساعت ۲۰ تا ۲۱

➖ لینک شرکت در وبینار:
https://imcall.iums.ac.ir/b/azt-8zd-mwg-cyv

شرکت برای تمامی علاقه مندان آزاد است

-

🔘 سیزدهم اکتبر (برابر با ۲۲ مهر در سال ۱۴۰۳) روز بین‌المللی کاهش خطر بلایا (IDDRR) است.

☑️ موضوع این روز در سال ۲۰۲۴ به «نقش آموزش در حفاظت و توانمندسازی جوانان برای آینده‌ای تاب آور» اختصاص یافته است:

Empowering the next generation for a resilient future

-

چکیده‌ی سخنرانی پنجم (۱۸ مهر) در سمپوزیوم «مدیریت روانی-اجتماعی بحران‌ها در ایران»:

🔘 مدیریت بحران‌ها در ایران

✍️ دکتر امیر شعبانی

متخصص روان‌پزشکی، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران

☑️ «چرخه مدیریت بحران» مفهومی شناخته شده و کماکان مورد اجماع برای برنامه‌ریزی و اقدام در مقابله با مخاطرات است. اما پیاده‌سازی این مفهوم به زمینه‌ها و لوازمی نیاز دارد. یک ارزیابی کیفی بر پایه‌ی نظر کارشناسان و کنشگران حوزه مدیریت بحران ایران (بهار ۱۴۰۳)، نشان دهنده‌ی غلبه‌ی نارسایی‌ها و نقاط ضعف این مدیریت در کشور بر نقاط قوت آن بود. این ارزیابی نشان داد که فقدان مدیریت متمرکز، ناهماهنگی میان نیروها، نگاه واکنشی (reactive) به جای پیش‌کنشی (proactive)، و گسستگی مدیریت کلان از نیروهای بالقوه و بالفعل اجتماعی، از اهم عوامل زمینه‌ساز عملیاتی‌سازی «چرخه‌ی کارآمد مدیریت بحران» دانسته شده است.

☑️ برای ارائه‌ی تصویری از وضعیت کنونی بحران‌ها و مخاطرات و مدیریت آنها، توجه به نکات زیر کمک‌کننده است:

۱- فراوانی فجایع طبیعی (natural disasters) در جهان رو به افزایش است.
۲- بر اساس آخرین «گزارش جهانی خطر» (WRR، 2023)، ایران از نظر میزان خطر در رتبه ۲۵ جهان است و بیش از آن‌که در معرض «رویارویی» (exposure) با خطر باشد، در سطح بسیار بالای «آسیب‌پذیری» (vulnerability) قرار دارد.
۳- میزان استرس ادراک‌شده در میان مردم و نیز شیوع اختلالات روان‌پزشکی در ایران رو به افزایش است.
۴- مؤلفه‌های اجتماعی تاب‌آوری، از قبیل سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی، در ایران نزولی شده است. مداخلات ناکارآمد در روزهای بحران (مانند سوءاستفاده از کمک‌های ارسالی به مردم آسیب‌دیده) و پس از آن (مانند عدم اسکان مناسب مردم زلزله‌زده تا ماه‌ها و سال‌ها بعد)، بخشی از سرمایه اجتماعی به نام «linking capital» را بیش از پیش کاهش می‌دهد.
۵- استاندارد دوگانه در «پایبندی به اصول علمی» و «به‌کارگیری مدیریت شبه‌علمی» (مدیریت آزمون و خطایی) پابرجاست.
۶- تداخل و استمرار تجربه‌ی بحران‌های مکرر اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیط زیستی در کشور (بحران در بحران) و عدم خروج از دامنه‌ی هرم مازلو، از عوامل درجا زدن در مرحله‌ی «حل مشکل» به جای «تبیین مسأله» بوده است.
۷- اثر «فرهنگ بحران» کنونی را باید در نظر داشت. نباید بروز بحران را رویدادی بعید و خود را بدون مسئولیتی برای آمادگی دانست. استمرار به‌کارگیری «خودفریبی سازگارانه» (adaptive self-deception) که به تاب‌آوری فردی کمک می‌کند، می‌تواند مروج فرهنگ مخربی در مواجهه با بحران‌ها باشد.
۸- بسیاری از مخاطرات زندگی کنونی در دنیای مدرن، به شکلی پنهان، خارج از دسترس آگاهی و غیرقابل اندازه‌گیری است (risk society).

در انتها، بر اساس نکات بالا، راهکارهایی برای ارتقای وضعیت مدیریت بحران کشور ارائه می‌شود.

-

چکیده‌ی سخنرانی چهارم (۱۸ مهر) در سمپوزیوم «مدیریت روانی-اجتماعی بحران‌ها در ایران»:

🔘 موضوعات قانونی در مدیریت بحران

✍️ دکتر سید مهدی صابری

متخصص روان‌پزشکی، دانشیار پژوهشی سازمان پزشکی قانونی کشور

☑️ مدیریت مؤثر بحران نیازمند درک کامل چشم‌انداز قانونی برای عبور از چالش‌های پیچیده‌ای است که در طول بحران‌ها به وجود می‌آیند. این موارد شامل کنترل عوامل غیرمسئول، کنترل رسانه‌ها، آشکار شدن ضعف زیرساخت‌ها، نداشتن نیروهای آموزش‌دیده و عدم نظارت درست خواهد بود. مسئولان در زمان مواجهه با بحران باید موضوعات مختلف قانونی را در برنامه‌های آموزشی، گسترش اهداف و تصمیم‌گیری عملیاتی خود ادغام کنند.

☑️ قوانین مدیریت بحران شامل طیف وسیعی از دستورالعمل‌هاست که برای کمک به سازمان‌ها جهت آماده‌سازی عوامل، رویارویی با حادثه و پاسخگویی‌ به مراجع قانونی طراحی شده‌اند. این قوانین چارچوبی را برای سازمان‌ها فراهم می‌کند تا مدیران مسئول به طور مؤثر الزامات قانونی را رعایت کنند و در صورت لزوم پاسخگو باشند. این راهنما شامل دستورالعمل‌های قانونی ضروری و شیوه‌های مؤثر برای مدیریت بحران است و به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از رعایت مقررات اطمینان حاصل کنند و خطرات را به حداقل برسانند. هدف این قوانین تضمین امنیت عمومی، حفظ نظم و حمایت از حقوق و منافع افراد و سازمان‌هاست. الزامات قانونی مدیریت بحران عموماً شامل الزامات برنامه‌ریزی اضطراری، گزارش حوادث و هماهنگی با مقامات دولتی است. به طور خلاصه این موارد شامل مراحل زیر است:

➖ برنامه‌ریزی و آمادگی اضطراری: سازمان‌ها اغلب ملزم به تدوین و حفظ برنامه‌های اضطراری جامع هستند. این طرح‌ها باید خطرات بالقوه را بررسی، روش‌های مواجهه را ترسیم و مسئولیت‌هایی را برای پرسنل کلیدی تعیین کنند. آموزش و تمرین‌های منظم برای اطمینان از آمادگی کارکنان برای اقدام سریع و مؤثر در طول یک بحران ضروری است.

➖ انجام تمرینات و آموزش‌های منظم: آموزش کارکنان در مورد رویه‌های واکنش به بحران و انجام تمرین‌های منظم می‌تواند به این اطمینان منجر شود که همه نقش خود را در طول یک بحران می‌دانند. آموزش باید رویه‌های اضطراری، پروتکل‌های ارتباطی و الزامات قانونی را پوشش دهد.

➖ مرور منظم: برنامه مدیریت بحران باید به طور منظم با مشاور حقوقی مرور شود تا اطمینان حاصل شود برنامه فوق با تمام قوانین و مقررات مربوطه مطابقت دارد. این شامل به‌روز رسانی طرح برای پیش‌بینی تغییرات و خطرات احتمالی است.

➖ گزارش و اطلاع‌رسانی: گزارش به‌موقع حوادث به مراجع ذیربط جنبه حیاتی مدیریت بحران است. الزامات قانونی ممکن است انواع حوادثی را که باید گزارش شوند، بازه زمانی گزارش‌دهی و اطلاعاتی را که باید ارائه شود مشخص کند. عدم رعایت الزامات گزارش‌دهی می‌تواند منجر به جریمه‌های قانونی قابل توجهی شود و تلاش‌های مدیران و عوامل درگیر را کم‌اثر کند.

➖ مستندسازی و نگهداری سوابق: مستندسازی دقیق تمام اقدامات انجام شده در طول یک بحران برای انطباق قانونی و تجزیه و تحلیل پس از بحران ضروری است. سازمان‌ها باید سوابق دقیق گزارش‌های حادثه، فعالیت‌ها، ارتباطات و هزینه‌ها را ثبت کنند. اسناد و مدارک مناسب می‌تواند از ادعاهای بیمه و دفاع قانونی در صورت نیاز پشتیبانی کند.

➖ شفافیت و پاسخگویی: سازمان‌ها موظف هستند در تلاش‌های مدیریت بحران خود شفاف و پاسخگو باشند. این شامل ارائه اطلاعات دقیق و به موقع به ذینفعان، اعتراف به اشتباهات و مسئولیت اقدامات است. شفافیت به ایجاد اعتماد و اعتبار کمک می‌کند و این موضوع برای مدیریت مؤثر بحران ضروری است.

-

چکیده‌ی سخنرانی سوم (۱۸ مهر) در سمپوزیوم «مدیریت روانی-اجتماعی بحران‌ها در ایران»:

🔘 نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در مدیریت بحران‌های طبیعی

✍️ دکتر مریم رسولیان

متخصص روان‌پزشکی، استاد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران

☑️ سازمان‌های مردم‌نهاد در مدیریت بحران‌های طبیعی نقش مهمی دارند. این سازمان‌ها اولین امدادگرانی هستند که در حوادثی مانند‌ زلزله، سیل یا حوادث دیگر در صحنه حاضر می‌شوند. این سازمان‌ها نه تنها به عنوان اولین پاسخ‌دهندگان در مواقع بحران، بلکه به عنوان پیوندی میان جامعه و دولت هستند. طبیعتاً در چنینی شرایطی زیرساخت و قدرت اولیه این سازمان‌ها و ارتباط قوی و هدفمند دولت با این سازمان‌ها نقش کلیدی در ظرفیت امدادرسانی آنان دارد. به میزانی که مشارکت مردمی در قالب سازمان‌های مردم‌نهاد اتفاق بیفتد، این مشارکت مؤثرتر و با هم‌افزایی بیشتر خواهد بود.

☑️ حضور گروه زیادی از مردم در بحران‌ها به دلیل عدم امکان سازماندهی، خود به یک بحران تبدیل می‌شود. اکثراً شاهد بوده‌ایم که نیروهای امداد و نجات رسمی از مردم می‌خواستند که به مناطق آسیب‌دیده نروند. راه حل چیست؟ حضور مردم در قالب تشکل‌های مردم‌نهاد و به صورت هدفمند مفید خواهد بود. شکل‌گیری این‌ ظرفیت قبل از بحران و وجود زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت‌ تشکل‌ها توسط دولت‌ها، سرمایه‌های اجتماعی آشکار و پنهان یک جامعه است. با این مقدمه و بر اساس تجربه مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در سیل سال 1398 مروری بر نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در حوادث طبیعی خواهیم داشت.

☑️ حوزه فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد:
1. جذب کمک‌های نقدی، آماده‌سازی و توزیع کارت هدیه
2. جمع‌آوری و توزیع وسایل و نیازهای اولیه
3. جذب و اعزام کمک‌های تخصصی در حوزه فعالیت خود یا به صورت عمومی پزشکی، هنری، خیری و ...
4. تحویل کمک‌های نقدی به مؤسسات یا معتمدین محلی
5. شناسایی و بررسی مناطق سیل‌زده
6. پخت و توزیع غذای گرم
7. آموزش، پیشگیری و آگاهی‌رسانی در زمینه فعالیت‌های خود

☑️ ظرفیت سازمان‌های غیردولتی در چهار وجه قابل بررسی هستند؛ سرمایه انسانی، ارتباطی، اطلاعاتی و منابع مادی:
وجه سرمایه انسانی:
1. برخورداری از نیروی داوطلب به صورت شبانه‌روزی
2. برخورداری از تیم‌های تخصصی عمران، آسیب‌شناسی خاک و سازه، روان‌شناسی
3. سرعت عمل در کمک‌رساني مناطق سيل‌زده
4. قابلیت کار تیمی
5. تأثیر در تحرک فعالیت سازمان‌های دولتی و عمومی
6. جلب مشارکت مردم محلی

☑️ وجه ارتباطی:
1. برخورداری از کمک خیرین خارج از کشور
2. قابلیت جذب هنرمندان، گروه‌های پزشکی و سایر متخصصان
3. تعامل بیشتر با سازمان‌های دولتی

☑️ وجه اطلاعاتی:
1. توان جمع‌آوري اطلاعات محلي
2. آشنایی و آگاهی کافی از موقعیت محلات

☑️ وجه منابع مادی:
1. قابلیت جذب کمک‌های نقدی و غیرنقدی
2. برخورداري از دفتر نمايندگي (برخي از مؤسسات در سطح ملي) و داوطلبان محلي
3. تهیه برنامه شش‌ماهه و یک‌ساله (برخی از مؤسسات)
4. قابلیت توانمندسازی اقتصادی

-

🔘 سواد رسانه‌ای در مدیریت بحران

☑️ چهارشنبه، ۱۸ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۴ تا ۱۶؛ شرکت در این وبینار برای عموم آزاد است و گواهی حضور به شرکت‌کنندگان اعطا خواهد شد.

➖ ثبت‌نام:
https://eseminar.tv/wb145737

➖ اطلاعات بیشتر:
https://ndri.ac.ir/unesco-chair-meetings-78

➖ لینک ورود به نشست:
https://live3.eseminar.tv/ch/wb145737

-

چکیده‌ی سخنرانی دوم (فردا، ۱۸ مهر) در سمپوزیوم «مدیریت روانی-اجتماعی بحران‌ها در ایران»:

🔘 مدیریت سیلاب در ایران: با تمرکز بر مدیریت روانی-اجتماعی
(با تجربه سیلاب ۱۳۹۸)

✍️ دکتر مرتضی ناصربخت

متخصص پزشکی اجتماعی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران


☑️در پی ورود سه سامانه بارشی کم‌سابقه که در در اواخر اسفند ۱۳۹۷ شروع و در فروردین ۱۳۹۸ هم ادامه پیدا کرد که با طغیان رودخانه‌ها و وقوع سیل در ۲۵ استان کشور همراه بود، خسارات عمده‌ای به راه‌های کشور، شبکه برق و گاز و همچنین ساکنان مناطق درگیر وارد شد که بیشترین خسارت در در سه استان گلستان، خوزستان و لرستان دیده شد (بر اساس آخرین اطلاعات در کل کشور، حدود ۲۰۰ شهر و ۴۳۰۴ روستا تحت تأثیر سیلاب و طغیان رودخانه قرار گرفته، بیش از ۶۰۰۰۰ واحد شهری و روستایی تخریب و بیش از ۷۵۰۰۰ واحد شهری و روستایی آسیب دید و متأسفانه ۷۶ نفر از هم‌وطنان جان خود را از دست دادند).

☑️ در ذیل سازمان مدیریت بحران کشور سازمان‌های ذینفع از جمله وزارت راه و شهرسازی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان هلال احمر، سازمان بهزیستی و ... تحت مدیریت واحد و یکپارچه بعد از وقوع بحران سیلاب در سطح ملی و در سطح محلی نقش از پیش تعیین شده خود را ایفا کردند. در سطح استانی مسؤولیت مدیریت بحران به استانداران و در سطح شهرستان‌ها به فرمانداران تفویض شد.

☑️ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با برنامه عملیاتی در موقعیت بحران (EOP یا Emergency Operations Plan) نقش خود را در موقعیت‌های بحران‌ها و بلایای طبیعی‌ با همراهی واحدهای مختلف زیرمجموعه خود انجام داد. عمده فعالیت‌های وزارت بهداشت در این زمینه‌ که در حین بحران و پس از آن انجام شد عبارت بودند از:

اعلام آماده باش کلیه دانشگاه‌های علوم پزشکی (اعلام وضعیت زرد به کلیه مراکز هدایت عملیات و بحران دانشگاه‌های علوم پزشکی به منظور پایش لحظه به لحظه حوادث مرتبط با بارش باران، انتقال اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی در معرض خطر به مناطق امن)، تعیین و اعزام نمایندگان ویژه مقام عالی وزارت بهداشت جهت بررسی مناطق و هماهنگی با واحدهای منطقه (معاونت‌های بهداشتی و درمانی دانشگاه‌ها برای برنامه‌ریزی به منظور مدیریت مناسب بحران پیش آمده)، اعزام اورژانس هوایی جهت انتقال مصدومین و نجات افراد گرفتار در محاصره سیلاب در لرستان و ایلام (انتقال‌ مصدومین)، حمایت‌های روانی-اجتماعی از افراد گرفتار شده در سیلاب و ... . البته در این اقدامات سازمان امداد و نجات هلال احمر و سازمان بهزیستی دو شریک اصلی دانشگاه‌های علوم پزشکی در ارایه خدمات بهداشتی درمانی و حمایتی به مردمان درگیر سیل بودند.

آنچه که بیشتر بر آن در این سخنرانی تمرکز می‌کنیم حمایت‌های روانی-اجتماعی است که در چارچوب برنامه عملیاتی مدیریت بحران کشور صورت گرفت.

-

چکیده‌ی سخنرانی اول (فردا، ۱۸ مهر) در سمپوزیوم «مدیریت روانی-اجتماعی بحران‌ها در ایران»:

🔘 ابعاد رسانه‌ای و ارتباطی مدیریت بحران

✍️ دکتر عباس قنبری باغستان

دکترای علوم ارتباطات، دانشیار گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران


☑️ مؤلفه‌ها و اِلمان‌های ارتباطی از جمله مهم‌ترین ابعادی است که اغلب در مدیریت بحران، هم به لحاظ نظری و هم به لحاظ عملی، مورد غفلت واقع می‌شود و بدیهی است که پیامد اصلی آن بروز «اختلال ارتباطی» و نیز انواع نارسایی‌ها در مکانیسم‌های ارتباطی فرایندهای مرتبط با مدیریت بحران است.
«ارتباطات بحران» یکی از اصلی‌ترین کارکردهای مدیریتی در مواجهه با انواع بحران‌ها است که دامنه آن گستره وسیعی از فعالیت سازمانی از جمله روابط عمومی، ارتباطات میان‌فردی، ارتباطات رسانه‌ای، ارتباطات سازمانی، جریان اطلاع‌رسانی، مدیریت افکار عمومی و ... را شامل می‌شود. ناکارآمدی یا اختلال در هریک از این ابعاد و فعالیت‌ها می‌تواند آثار و پیامدهای بلندمدتی همچون سیاه‌نمایی، فقدان اعتماد، رواج شایعه، سرگردانی افکار عمومی و در نهایت افول «سرمایه اجتماعی» را به دنبال داشته باشد.

☑️ در مدیریت بحران، «ارتباطات بحران» را باید به صورت اجتماعی برساخت. فهم اجتماعی از ارتباطات بحران به معنای گذار از کاربرد «ابزاری» ارتباطات و رسانه در عملکردها و پذیریش این واقعیت مهم است که اصول و الزامات آن از پایه‌ای‌ترین آن در مرحله «شناخت و ادراک خطر» قبل از بحران آغاز و با مجموعه اقدامات و فرایندهای مدیریتی-ارتباطی‌ در حین بحران و سپس رصد دقیق وضعیت و شرایط پس از بحران را دربرمی‌گیرد که همگی باید براساس ملاحظات دقیق و متقن نظری و عملی صورت گیرد.

☑️ تجربه کشور در مواجهه با بحران‌های سال‌های اخیر از جمله سیلاب ۱۳۹۸ و بحران کرونا و نیز درس‌آموخته‌های جهانی از تجربه سایر کشورها در مواجهه با بحران نشان می‌دهد که هنوز فاصله و شکاف زیادی تا وضعیت ایده‌آل «مدیریت ارتباطی» بحران‌ها وجود دارد؛ مدیریتی که در آن فراتر از اجرایی ساختن سلسله اقدامات روتین و فهرست‌وار، بر ارتباط، تعامل و فهم متقابل بین تمامی ذینفعان استوار باشد.
براین اساس ضروری است که درک صحیح و اجتماعی از «ارتباطات بحران» به دستورکار همه نهادهای ذیربط در مدیریت بحران تبدیل گردد و این مهم در نظام مدیریتی کشور- هم در حوزه سیاستگذاری و هم مدیریت اجرایی- به لحاظ عملی (کاربردی) و نظری (آموزشی و حرفه‌ای) نهادینه شود.

-

🔘 چکیده‌ی سخنرانی‌های سمپوزیوم «مدیریت روانی-اجتماعی بحران‌ها در ایران»؛ چهارشنبه، ۱۸ مهر ۱۴۰۳، ساعت هشت و نیم تا ده و نیم صبح؛ بیمارستان میلاد (بخشی از کتاب «چهلمین همایش»)

-

🔘 سمپوزیوم «مدیریت روانی-اجتماعی بحران‌ها در ایران»

☑️ سخنرانان به ترتیب اجرا: دکتر عباس قنبری باغستان، دکتر مرتضی ناصربخت، دکتر مریم رسولیان، دکتر سید مهدی صابری، دکتر امیر شعبانی

☑️ زمان: چهارشنبه، ۱۸ مهر ۱۴۰۳، ساعت هشت و نیم تا ده و نیم صبح

☑️ مکان: تهران، بیمارستان میلاد، همایش سالانه‌ی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران (سالن شماره دو)

-

📨 اخبار کمیته‌ها

میزبانی کمیته روان‌پزشکی تروما از سازمان‌های مردم‌نهاد
هم‌اندیشی برای قربانیان سوختگی و خشونت

در تاریخ ۱۴۰۳/۷/۱۰ جلسه‌ای با حضور نمایندگان کمیته روان‌پزشکی تروما (دکتر امیر شعبانی و دکتر امیرحسین جلالی ندوشن) و نمایندگانی از انجمن ققنوس (انجمن حمایت از بیماران سوخته)، انجمن حمایت از قربانیان اسیدپاشی (احقا) و مؤسسه مردم‌نهاد زنو در دفتر انجمن علمی روان‌پزشکان ایران برگزار شد.

این جلسه برای هم‌اندیشی درباره پیامدهای روانی-اجتماعی سوختگی و چگونگی حمایت از افراد قربانی سوختگی برگزار شد. طی این جلسه برای برگزاری برنامه‌ای آموزشی و ترویجی به شکل سمپوزیوم، به مناسبت بزرگداشت روز پیشنهادی پیشگیری از سوختگی (یکم دی) و با محوریت سلامت روانی-اجتماعی، جهت آگاه‌سازی و جلب توجه نخبگان جامعه و مسئولان، برنامه‌ریزی شد.

#کمیته‌ها
#کمیته_تروما

🔘 قتلگاهی در ۱۰۰۰ متر زیر زمین

☑️ «دو روز قبل از فاجعه، معدن طبس بر اثر نشت گاز ريزش كرد. كارگران جمع شدند، گفتند؛ اينجا خطرناك است، نمی‌شود كار كرد، اما نماينده پيمانكاران به آنها گفتند؛ اگر نمی‌توانيد كار كنيد تشريف ببريد حسابداری، تسويه كنيد و برويد خانه‌های‌تان. كارگران از ترس بيكاری نرفتند، ماندند و كار كردند. تا اينكه آن شب انفجار رخ داد و ۵۰ كارگر در اعماق زمين جان دادند. پيمانكاران بعد از حادثه آمدند و گفتند؛ اجساد اينها را از اينجا ببريد... .»

☑️ «هيچ كس چيزی نگفت و كارگران مُردند. حتي هيچ كس نبود كه اعلام كند در بلوك سی انفجار رخ داده تا كارگران ديگر فرار كنند. فقط يكی از بچه‌های ايمنی آمد كه خودش هم افتاد و مُرد. البته وقتی او آمد همه كارگران مُرده بودند. همكارانم مرا نجات دادند. خود كارگران بعد از حادثه آمدند و اجساد را بيرون كشيدند.» رييس كانون شورای كار خراسان جنوبی در واكنش به اين حادثه گفته بود: «اگر فقط يك سنسور گاز متان در معدن طبس وجود داشت، اين اتفاق رخ نمی‌داد.»


➖ 👈🏼👈🏼👈🏼 گزارش روزنامه «اعتماد» از فاجعه معدن طبس

اعلام همبستگی انجمن با آسیب‌دیدگان طبس

در نامه به رییس دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

#کمیته
#کمیته_تروما
#طبس

🔘 معرفی #کتاب: «جامعه خطر (Risk Society): به سوی مدرنیته‌ای نوین»

✍️ اولریش بک

➖ نشر ثالث
-

🔘 تأملی بر تأخر ادراکی و کنشیِ مخاطرات اجتماعی و محیطی

بخش ۴ از ۴

✍️ دکتر حمید رزاقی، جامعه‌شناس

☑️ در این میان می‌توان با عنایت به اهمیت و فوریت موضوع و جهت مقابله با تأخر ادراکی و کاهش فاصلۀ شناختی و افزایش توان‌مندی عملی و مهارتی شهروندان در حوزۀ مخاطرات محیطی (طبیعی و انسان‌ساخت) و به منظور ارتقای فرهنگ ریسک در سطح همگانی، راهکارهای ذیل را اتخاذ کرد و به اجراء گذارد:

– اولویت‌بندی مخاطرات محیطی (طبیعی و انسان‌ساخت) در مناطق مختلف و شهرهای کشور.

– تغییر رویکرد انحصاری‌ی کالبدمحور و سخت به رویکرد اجتماع‌محور و نرم در مدیریت شهری.

– ارجحیت مدیریت ریسک نسبت به مدیریت بحران در مواجهه با مخاطرات محیطی (طبیعی و انسان‌ساخت).

– جایگزینی‌ی ساختار افقی، همیاری و داوطلبانۀ مردمی با ساختار دیوان‌سالاری‌ی سلسله مراتب عمودی و دستوری در نظام مدیریت ریسک.

– ایجاد، گسترش و استقرار دائمی‌ی شبکه‌ اجتماعی‌ی سراسریِ دفاع مدنی متشکل از سازمان‌های مردم‌نهاد و اجتماعات محله‌محور در قالب تیم‌های مراقبت و امداد و نجات و در راستای آموزش مستمر مهارت‌های مقابله با ریسک‌های محیطی به شهروندان.

– آموزش و تغییر رویکرد معطوف به ریسک و خطرات محیطی در تمامی سطوح مدیریتی و کارشناسی‌ی مدیریت شهری.

– طراحی و یکپارچه‌سازی‌ی نظام آموزش مخاطرات محیطی با محوریت سازمان‌های تخصصی‌ی مردم‌نهاد.

– طراحی و تدوین آموزش‌های دانشی و مهارتی در سطح عمومی به شهروندان با سرفصل‌های نظری و کاربردی.

– برگزاری دوره‌های میدانی و تمرین‌های عملیاتی جهت آموزش مشارکتی‌ی شهروندان.

– دعوت از اساتید و مربیان متخصص و حاذق جهت تولید محتوای درسی و تدریس حوزه‌های مخاطرات محیطی.

– برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌های ارتقای فرهنگ ریسک‌های محیطی در محلات و اماکن عمومی شهرها و روستاها.

– ترویج و ترغیب شهرنشینان به استفاده از فن‌آوری انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر.

– تشکیل و راه اندازی شبکۀ رادیویی و تلویزیونی‌ی مخاطرات محیطی.

– تولید و عرضۀ دائمی‌ی محتواهای آموزشی و مهارتی با رویکرد مخاطرات محیطی در رسانه‌های جمعی.

– برگزاری نشست‌ها و سخنرانی‌ها در فرهنگسراها، خانه‌های فرهنگ و سراهای محله با موضوع‌های مخاطرات محیطی.

– حمایت از پژوهش‌های کاربردی و مهارتی در زمینۀ مخاطرات محیطی.

– طراحی و نصب تبلیغات شهری در اماکن عمومی، مترو و اتوبوس‌های شهری با رویکرد آموزش و مهارتی مقابله با مخاطرات محیطی.

⬅️ بخش ۱ از ۴
-

🔘 تأملی بر تأخر ادراکی و کنشیِ مخاطرات اجتماعی و محیطی

بخش ۳ از ۴

✍️ دکتر حمید رزاقی، جامعه‌شناس

☑️ مخاطرات محیطی از سویی می‌توانند قابل شناسایی و ادراک بشر باشند. این که ممکن است نسبت به احتمال وقوع آن آگاهی داشته باشیم و بتوانیم وقوع‌شان راپیش‌بینی کنیم. این که چقدر قدرت آسیب زدن دارند و این که قادر باشیم آسیب‌های ناشی از آن‌ها را کنترل و محدود کنیم و از سوی دیگر ممکن است که به سطح آگاهی و بازاندیشی‌ی علمی و ادراک و بازتابندگی فعالِ مردمی در سطوح نهادی، عمومی و فردی نرسند و به مانند پاندمی کرونا به یک‌باره به فاجعه تبدیل شوند.

☑️ در مورد زلزله که بزرگ‌ترین مخاطره محیطی‌ی شهرنشینان تهرانی است، نیز همین‌طور است. احتمال مخاطره زلزله در تهران وجود دارد و اگر در مقابل آن تمهیدات و آمادگی‌ی لازم صورت نگیرد، در صورت وقوع بر حسب شدت و قدرت آن بلافاصله آسیب‌هایی مانند کشتار و تلفات و خرابی به بار می‌آورد. بعد از وقوع زلزله، احتمال مخاطرات دیگری ناشی از آن وجود دارد. خطر بعدی به دنبال زلزله، احتمال شیوع بیماری‌هایی نظیر وبا و تیفوس است. تصور کنید زلزله آمده و آدم‌ها در سطح وسیعی جان باخته‌اند و جسدهایشان در شهر رها شده است و اگر از پیش مکان‌هایی در شهر برای دفن جان‌باختگان جایابی نشده باشد و سریعاً اقدام به دفن‌شان صورت نگیرد، احتمال گسترش بیماری‌های واگیردار و احتمال مرگ و میرهای بیشتری وجود دارد.

☑️ بدین ترتیب اگر در برابر زلزله چه در سطح نهادی و سازمان های متولی و چه در سطح عمومی و ساکنان شهر، ادراک، آگاهی، حساسیت و نگرانی‌ی فعال ایجاد نشده باشد و اقدامات لازم و مؤثری در مواجهه با آن در سطح زیرساختی و در سطح توان‌مندسازی فکری و مهارتی برای شهروندان پیش‌بینی نشده باشد و از قبل افق و استراتژی مدونی طراحی و به اجرا در نیامده باشد و نسبت به پیامدهای مخرب‌اش غفلت صورت گرفته باشد و عواقب‌اش جدی گرفته نشده باشد، آنگاه وضعیت مخاطرۀ بالقوه می‌تواند به وضعیت خطر و فاجعۀ بالفعل تبدیل می‌شود و تلفات و صدمات فزاینده و غیر قابل جبرانی را به شکل زنجیره‌ای در پی خواهد داشت. در این وضعیت نیز ما با فاصلۀ ادراکی و تأخر شناختی و انفعال رفتاری در برابر مخاطرۀ زلزله مواجه خواهیم بود.

☑️ از دیگر مخاطراتی که شهرهای بزرگ ایران با آن مواجه‌اند، آلودگی‌ی هوا است. آلاینده‌ها در هوای اغلب کلان‌شهرها به ویژه ذرات معلق کمتر از دو نیم میکرون ناشی از فعالیت‌های کارخانه‌ها، رفت و آمد کامیون‌های گازوئیل‌سوز و مصرف بی‌حد و حصر سایر سوخت‌های فسیلی در وسائل نقلیه منجر به بیماری‌های ریوی، سکته‌های قلبی و مغزی و امراض عروقی و خونی می‌شود و هر ساله جان هزاران نفر را می‌گیرد. امروزه آلودگی‌ی هوا از وضعیت مخاطره خارج شده و به وضعیت خطر بالفعل و آسیب رسیده است که به دنبال آن زنجیرۀ مخاطرات و آسیب‌های سلامتی، بهداشتی و اجتماعی فراوانی را به همراه آورده است.

☑️ حال چنانچه هم‌چنان پیامدهای انباشتی‌ی آلودگی‌ی هوا و ریزگردها را انکار کرده و یا کم اهمیت جلوه دهیم و آن‌ها را به سطح باخبری و اقدام فعال نرسانیم و پیامدهای آن را عادی بپنداریم و اگر در سبک زندگی مصرفی خویش بازاندیشگی‌ی فعال و بازاندیشی نکنیم و در مقابلش کنش خردورزانه انجام ندهیم، در آن صورت پیامدهای ناگوارش با حدّت بیشتری به صورت تلفات جانی، صدمات روانی و اجتماعی به وقوع می‌پیوندد و خسارات و هزینه‌های درمانی بس فزون‌تری را بر شهرنشینان و جامعه تحمیل خواهد کرد. بدین ترتیب چرخۀ متوالی مخاطره و آسیب ابعاد گسترده‌تری خواهد یافت. در این جا نیز با پدیدۀ تاخر ادراکی، فاصلۀ شناختی و انفعال عملی نسبت به خطرات آلودگی‌ی هوا در سطوح نهادی و همگانی و شهروندی روبرو هستیم.

☑️ پدیدۀ فاصلۀ شناختی (تأخر ادراکی) و انفعال رفتاری (تأخر کُنشی) نیز نسبت به دیگر مخاطرات محیطی مانند فرونشست زمین، آلودگی‌های میکروبی و صنعتی، آلودگی زباله‌های شهری، آلودگی‌ی صوتی و ترافیک سرسام‌آور، آلودگی‌های غذا و اپیدمی‌ها و پاندمی‌های بیماری‌زا در سطوح نهادی، عمومی و شهروندی صادق است و حضور برجسته و معناداری دارد که در پیدایش، وقوع و استمرار و پیامدهای زنجیره‌ای‌شان نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند.

⬅️ بخش بعد
-