"Islom chorrahalarda", Muhammad Asad
@Tafakkur_chizgilari
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
@tafakkur_chizgilari
Tarix, siyosat, ilm-fan falsafasi
Post koʻchirilganda manba koʻrsatilsin.
https://t.me/innermost_thought
Qo'llab-quvvatlash uchun: http://tirikchilik.uz/muslimmind
Hamkor: https://t.me/ufq_horizon
Tafakkur chizgilari
22 Oct, 14:13
Biz "diniy yondashuv" deb ataydigan narsa insonning intellektual va biologik tuzilmasining tabiiy hosilasidir. Inson zoti oʻziga hayot, tugʻilish va oʻlim, adoqsizlik va mangulik sir-asrorlarini tushuntirib berishga noqodir. Qarshisidagi oʻtib boʻlmas qalin devorlar uning bu borada fikr yuritishiga toʻsiq boʻlib turadi. Shu sabab ham u shunchaki ikkita narsani bajara oladi, xolos. Birinchisi hayotni bir butunlik sifatida tushunish boʻyicha barcha urinishlardan voz kechish. Mazkur holatda, u faqatgina tashqi tajribalarning oʻziga tayanadi va oʻz xulosalarini ularning qamrovi bilan cheklaydi. Shu tarzda, u hayotning alohida, ayricha qismlarini tushuna, fahmlay oladi. Bu qismlarning soni va aniqligi insoniyatning tabiat haqidagi bilimlari qanchalik tez yoki sekin o‘ssa, shunchalik ko‘payishi va aniqlashib, oydinlashishi mumkin. Biroq, ular baribir faqat qismlarligicha qolaveradi. Hayotning yaxlit, bir butun manzarasini anglash esa inson aqlining uslubiy imkoniyatlaridan tashqarida yotadi. Tabiiy fanlar mana shunday yo‘l tutadi.
Ilmiy yo‘l bilan yonma-yon, baqamti mavjud bo‘lishi mumkin bo‘lgan bo'lak imkoniyat – bu din yo‘lidir. U insonni ichki, ko‘pincha hissiy tajriba orqali, oliy Ijodkor kuch mavjudligi va u olamni inson tushunchasidan yuqori va tashqari bo‘lgan baqadim belgilangan reja asosida boshqarishi haqidagi farazga tayangan yagona hayot tushunchasini qabul qilishga yetaklaydi. Yuqorida aytilganidek, mazkur nuqtayi nazar insonning tashqi kuzatuvga imkon beruvchi hayotiy dalillar va parchalarni o‘rganishiga to‘sqinlik qilmaydi; tashqi (ilmiy) va ichki (diniy) idroklar o‘rtasida tabiiy ziddiyat mavjud emas. Ammo aslida, tamomiy hayotni mohiyat va harakat kuchi birligi yangligʻ; qisqasi, muvozanatli, uyg‘un yaxlitlik oʻlaroq tasavvur etishning yagona nazariy imkoniyati mana shudir. "Uyg‘unlik" atamasi, garchi deyarli noto‘g‘ri ishlatilsa-da, bu o‘rinda juda muhim, zero, u insonning o‘zida tegishli munosabatni koʻzda tutadi. Dindor inson biladiki, u bilan bogʻliq va uning ichida sodir bo‘ladigan har qanday narsa, ish hech qachon ong va maqsaddan xoliyu ayri kuchlarning ko‘r-ko‘rona o‘yini natijasi bo‘lishi mumkin emas; u buni faqat Xudoning ongli irodasi natijasi deb biladi va shuning uchun bu umumbashariy reja doirasida organik ravishda birlashtirilgan deb hisoblaydi. Shunday qilib, inson o‘z "men"i bilan tabiat deb atalmish obyektiv dalillar va hodisalar olami miyonasidagi keskin ziddiyatni hal qilish imkoniyatiga sohib boʻladi.
Inson o‘z qalbining serqirra mexanizmi, barcha orzu-istaklari, qo‘rquvlari, his-tuyg‘ulari va spekulyativ shubhalari bilan o‘zini allanechuk tushunarsiz tarzda saxiylik va beshafqatlik, xavf va osudalik omuxta boʻlib ketgan tabiat qarshisida ko‘radi. Bu tabiat
inson ongi usullari va tuzilishidan tamomila farq qiladigan yo‘nalishda ishlayotganga o‘xshaydi. Sof aqliy falsafa yoxud tajribaviy fan hech zamon bu ziddiyatni yecha olgan emas. Aynan shu nuqtada din paydo bo‘ladi.
Diniy idrok va tajriba nuqtayi nazaridan, insonning o‘zini anglagan "Men"i va sokin, go‘yoki mas’uliyatsiz Tabiat ma’naviy uyg‘unlikka keltiriladi. Zotan ular – insonning individual ongi ham, uni qurshab turgan va uning ichidagi Tabiat ham - bir xil Ijodiy Irodaning turli, ammo muvofiqlashgan ko‘rinishlaridan boʻlak narsa emas. Din insonga ato etguvchi ulkan foyda shundaki, u o‘zining Yaratilishning abadiy harakatidagi yaxshi rejalashtirilgan birlik ekanini va abadul abad shunday boʻlib qolishini anglab yetadi: u umum taqdir hadsiz organizmining aniq bir qismidir. Bu tushunchaning ruhiy natijasi umid va qo‘rquv o‘rtasida muvozanat oʻrnatuvchi chuqur ma’naviy xotirjamlik hissi boʻlib, u dindor insonni, dini qanday bo‘lishidan qat’i nazar, dinsiz insondan ajratib turadi.
Ularning o‘ziga xos ta’limotlari qanday boʻlishidan qat’i nazar, bu asosiy qarash barcha buyuk dinlarga xosdir. Shuningdek, bu dinlarning barchasida insonni Tangrining ochiq-oydin irodasiga bo‘ysunishga undovchi axloqiy da’vat ham ayni darajada umumiydir. Biroq, faqat Islomgina bu nazariy tushuntirish va nasihatdan oshib oʻtoladi.
Ilmiy yo‘l bilan yonma-yon, baqamti mavjud bo‘lishi mumkin bo‘lgan bo'lak imkoniyat – bu din yo‘lidir. U insonni ichki, ko‘pincha hissiy tajriba orqali, oliy Ijodkor kuch mavjudligi va u olamni inson tushunchasidan yuqori va tashqari bo‘lgan baqadim belgilangan reja asosida boshqarishi haqidagi farazga tayangan yagona hayot tushunchasini qabul qilishga yetaklaydi. Yuqorida aytilganidek, mazkur nuqtayi nazar insonning tashqi kuzatuvga imkon beruvchi hayotiy dalillar va parchalarni o‘rganishiga to‘sqinlik qilmaydi; tashqi (ilmiy) va ichki (diniy) idroklar o‘rtasida tabiiy ziddiyat mavjud emas. Ammo aslida, tamomiy hayotni mohiyat va harakat kuchi birligi yangligʻ; qisqasi, muvozanatli, uyg‘un yaxlitlik oʻlaroq tasavvur etishning yagona nazariy imkoniyati mana shudir. "Uyg‘unlik" atamasi, garchi deyarli noto‘g‘ri ishlatilsa-da, bu o‘rinda juda muhim, zero, u insonning o‘zida tegishli munosabatni koʻzda tutadi. Dindor inson biladiki, u bilan bogʻliq va uning ichida sodir bo‘ladigan har qanday narsa, ish hech qachon ong va maqsaddan xoliyu ayri kuchlarning ko‘r-ko‘rona o‘yini natijasi bo‘lishi mumkin emas; u buni faqat Xudoning ongli irodasi natijasi deb biladi va shuning uchun bu umumbashariy reja doirasida organik ravishda birlashtirilgan deb hisoblaydi. Shunday qilib, inson o‘z "men"i bilan tabiat deb atalmish obyektiv dalillar va hodisalar olami miyonasidagi keskin ziddiyatni hal qilish imkoniyatiga sohib boʻladi.
Inson o‘z qalbining serqirra mexanizmi, barcha orzu-istaklari, qo‘rquvlari, his-tuyg‘ulari va spekulyativ shubhalari bilan o‘zini allanechuk tushunarsiz tarzda saxiylik va beshafqatlik, xavf va osudalik omuxta boʻlib ketgan tabiat qarshisida ko‘radi. Bu tabiat
inson ongi usullari va tuzilishidan tamomila farq qiladigan yo‘nalishda ishlayotganga o‘xshaydi. Sof aqliy falsafa yoxud tajribaviy fan hech zamon bu ziddiyatni yecha olgan emas. Aynan shu nuqtada din paydo bo‘ladi.
Diniy idrok va tajriba nuqtayi nazaridan, insonning o‘zini anglagan "Men"i va sokin, go‘yoki mas’uliyatsiz Tabiat ma’naviy uyg‘unlikka keltiriladi. Zotan ular – insonning individual ongi ham, uni qurshab turgan va uning ichidagi Tabiat ham - bir xil Ijodiy Irodaning turli, ammo muvofiqlashgan ko‘rinishlaridan boʻlak narsa emas. Din insonga ato etguvchi ulkan foyda shundaki, u o‘zining Yaratilishning abadiy harakatidagi yaxshi rejalashtirilgan birlik ekanini va abadul abad shunday boʻlib qolishini anglab yetadi: u umum taqdir hadsiz organizmining aniq bir qismidir. Bu tushunchaning ruhiy natijasi umid va qo‘rquv o‘rtasida muvozanat oʻrnatuvchi chuqur ma’naviy xotirjamlik hissi boʻlib, u dindor insonni, dini qanday bo‘lishidan qat’i nazar, dinsiz insondan ajratib turadi.
Ularning o‘ziga xos ta’limotlari qanday boʻlishidan qat’i nazar, bu asosiy qarash barcha buyuk dinlarga xosdir. Shuningdek, bu dinlarning barchasida insonni Tangrining ochiq-oydin irodasiga bo‘ysunishga undovchi axloqiy da’vat ham ayni darajada umumiydir. Biroq, faqat Islomgina bu nazariy tushuntirish va nasihatdan oshib oʻtoladi.
Tafakkur chizgilari
20 Oct, 11:13
Islomni "yevrota'mirlash" – bu qashshoq va be'mani ishdir. Xuddi shuningdek, islomiy sivilizatsiyani Bell va Edison G'arb sivilizatsiyasi doirasida telefon va elektr chirog'ini ixtiro qilgan, musulmonlar esa hech narsa ixtiro qilmagan – faqat foydalanishyapti, deb ayblash ham be'manilikdir!
Bugungi kunda bu kabi da'volar islomning "sivilizatsion orqada qolganligidan" norozi bo‘lgan, islomni qo‘llab-quvvatlayotgan "vatanparvarlar" partiyasi tomonidan aytilmoqda. Bu to‘lqin sobiq Malayziya bosh vaziri Mahathirdan kelib chiqdi, u musulmonlarga global tanqid bilan murojaat qildi: ular orasida Nobel mukofoti laureatlari kam, universitetlari Garvard yoki Iton kabi ilg‘or emas, texnologiyalarni esa islomiy davlatlar o‘ylab topmayapti...
Bu shuni anglatadiki, Mahathir va bugun unga taqlid qilayotganlarning fikrlash tarzi mutlaqo boshqa tomonga burilgan! Islom ilgari moddiy-texnologik farovonlik, liberal ideallarga mos ravishda erkin ravishda odamlar, g‘oyalar va tovarlar aylanishini ta'minlagan gullab-yashnagan makonni yaratgan edi. Bu Abbosiylar xalifaligi edi — butun ma'lum tarixda haqiqiy raqiblari bo‘lmagan yagona superdavlat. Mo‘g‘ullar bu xalifalikni bir necha yil ichida yo‘q qildilar...
Islomning maqsadi lampochkalar va velosipedlar ixtiro qilish emas. Doim yangi-yangi texnologiyalarni ishlab chiqadigan tizimda, milliardlab yo‘qolgan odamlar mavjud bo‘lib, ular uchun ma'no muammosi shunchalik entropiyalashganki*, ular endi hatto ma'no haqida savol ko‘tarishni ham marginallik deb bilishadi.
Islomiy ong doimiy ravishda inson mavjudligining "oliy motiv", "oliy turtki" sifatida bir ma'noni yaratish ustida ishlaydi. Bugungi G‘arbda atom bombasi bor, lekin Platon yo‘q. Kimdir hozirgi islomda Farobiy yoki Avitsenna ham yo‘q deydi. Ha, lekin butun islom Platonga va Farobiyga ham tegishli bo‘lgan ma'lumot maydonida ulkan jamoaviy harakatdir.
Islomiy ong ulkan ruhiy portlash, "o‘ta yangi" tug‘ilish arafasida turibdi. Bu, 14 asrlik insoniy cho‘ldagi "Musoning sayohati"dan keyin Qur'oni Karimning haqiqiy ma'nosiga qaytish bo‘ladi. Buning oldida G‘arbning texnologik yutuqlari yaxshi o‘rgatilgan maymunning fokuslari kabi ko‘rinadi.
©️Haydar Jamol
* - oʻz holiga qoʻyilgan (tashqi kuch taʼsir etmayotgan) berk tizimda jarayon qaysi yoʻnalishda sodir boʻlishini ifodalaydi.
@Tafakkur_chizgilari
Bugungi kunda bu kabi da'volar islomning "sivilizatsion orqada qolganligidan" norozi bo‘lgan, islomni qo‘llab-quvvatlayotgan "vatanparvarlar" partiyasi tomonidan aytilmoqda. Bu to‘lqin sobiq Malayziya bosh vaziri Mahathirdan kelib chiqdi, u musulmonlarga global tanqid bilan murojaat qildi: ular orasida Nobel mukofoti laureatlari kam, universitetlari Garvard yoki Iton kabi ilg‘or emas, texnologiyalarni esa islomiy davlatlar o‘ylab topmayapti...
Bu shuni anglatadiki, Mahathir va bugun unga taqlid qilayotganlarning fikrlash tarzi mutlaqo boshqa tomonga burilgan! Islom ilgari moddiy-texnologik farovonlik, liberal ideallarga mos ravishda erkin ravishda odamlar, g‘oyalar va tovarlar aylanishini ta'minlagan gullab-yashnagan makonni yaratgan edi. Bu Abbosiylar xalifaligi edi — butun ma'lum tarixda haqiqiy raqiblari bo‘lmagan yagona superdavlat. Mo‘g‘ullar bu xalifalikni bir necha yil ichida yo‘q qildilar...
Islomning maqsadi lampochkalar va velosipedlar ixtiro qilish emas. Doim yangi-yangi texnologiyalarni ishlab chiqadigan tizimda, milliardlab yo‘qolgan odamlar mavjud bo‘lib, ular uchun ma'no muammosi shunchalik entropiyalashganki*, ular endi hatto ma'no haqida savol ko‘tarishni ham marginallik deb bilishadi.
Islomiy ong doimiy ravishda inson mavjudligining "oliy motiv", "oliy turtki" sifatida bir ma'noni yaratish ustida ishlaydi. Bugungi G‘arbda atom bombasi bor, lekin Platon yo‘q. Kimdir hozirgi islomda Farobiy yoki Avitsenna ham yo‘q deydi. Ha, lekin butun islom Platonga va Farobiyga ham tegishli bo‘lgan ma'lumot maydonida ulkan jamoaviy harakatdir.
Islomiy ong ulkan ruhiy portlash, "o‘ta yangi" tug‘ilish arafasida turibdi. Bu, 14 asrlik insoniy cho‘ldagi "Musoning sayohati"dan keyin Qur'oni Karimning haqiqiy ma'nosiga qaytish bo‘ladi. Buning oldida G‘arbning texnologik yutuqlari yaxshi o‘rgatilgan maymunning fokuslari kabi ko‘rinadi.
©️Haydar Jamol
* - oʻz holiga qoʻyilgan (tashqi kuch taʼsir etmayotgan) berk tizimda jarayon qaysi yoʻnalishda sodir boʻlishini ifodalaydi.
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
16 Oct, 10:50
Yuqorida oʻtgan asrning eng buyuk Islom mutafakkirlaridan biri boʻlgan serqirra olim Muhammad Asad qalamiga mansub “Islom chorrahalarda” asarining birinchi bobidan parcha keltirildi. Ushbu asarda islom dini fikriy va ijtimoiy jihatdan toʻlaqonli tadqiq etilgan, hozirgi muammolarga yechimlar izlangan, gʻarb bilan munosabatlarda koʻzda tutilishi lozim boʻlgan jihatlar ochib berilgan. Muallifning ushbu asari intellektual doiralarda mashhur boʻlgani bois, tarjimasiga kirishdik. Haftalar davomida kitobdan parchalar berib boriladi.
Qoʻllab quvvatlash uchun: http://tirikchilik.uz/muslimmind
@Tafakkur_chizgilari
Qoʻllab quvvatlash uchun: http://tirikchilik.uz/muslimmind
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
16 Oct, 10:49
Islomning ochiq eshiklari
Zamonaviy davrni juda yaxshi aks ettiruvchi shiorlardan bir bu “fazoni zabt etish”. Aloqaning qadimgi davr odamlari aqliga ham sigʻdira olmaydigan vositalari paydo etildi. Va mazkur vositalar mahsulotlarni insoniyat tarixida misli koʻrilmagan tezlik va qamrovda tashimoqda. Buning natijasi oʻlaroq millatlar bir biriga oʻzaro iqtisodiy bogʻliq boʻlib qoldi. Hozirgi paytda hech bir davlat yoʻqki, dunyodan ayro, alohida mavjud boʻlolsa. Iqtisodiy taraqqiyot mahalliy chegaralardan oshib oʻtib ketdi. U xalqaro miqyosga ega boʻldi. U eng kamida oʻzining jarayonlari, siyosiy chegaralari va jug'rofiy masofalarini unutdi. U oʻzi bilan – ehtimol shu jihat masalaning toʻla material tomonidan anchayin muhimroq – nainki tovarlar, balki fikrlar va madaniy qadriyatlar tashuvining mudom oʻsib boruvchi ehtiyojini olib yuradi. Ammo garchi ushbu ikki iqtisodiy va madaniy kuch oʻzaro yonma yon yursa-da, ularning faoliyat qoidalarida maʼlum tafovut mavjud. Iqtisodiyotning elementar qonunlari davlatlar oʻrtasidagi mahsulot ayirboshlash “o’zaro” boʻlishini taqozo etadi. Bu shuni anglatadiki, hech zamon bir tomon doimiy ravishda sotuvchi, narigi tomon esa sotib oluvchi boʻlib qololmaydi. Uzoq davr kesimida, ularning har biri har ikki vazifani muttasil ravishda bajaradi – sotadi, sotib oladi – bu bevosita yoki iqtisodiy kuchlar oʻyinida boshqa bir davlatning oʻrtalig'i orqali bilvosita amalga oshirilishi mumkin. Ammo madaniy jabhada ayirboshlashning ushbu temir qoidasi doim ham zaruriy yoki koʻzga tashlanadigan boʻlavermaydi: ya'nikim, gʻoyalar va madaniy taʼsirlarning koʻchib oʻtishi ber va ol tamoliyiga asoslanishi shart hisoblanmaydi. Inson fitratiga koʻra, siyosiy va iqtisodiy taraflama qudratliroq hisoblanmish mamlakatlar zaif va nofaolroq mamlakatlarni oʻziga mahliyo etib turadi hamda oʻzlari ulardan taʼsirlanmagan holda fikriy va madaniy jabhalarda ularga taʼsir koʻrsatadi. Mana shunday munosabatni biz bugungi kunda Gʻarb va musulmon dunyosi oʻrtasidagi munosabat-u aloqalarda koʻrishimiz mumkin.
Tarixiy kuzatuvchi nuqtayi nigohidan Gʻarb sivilizatsiyasining musulmon dunyosi ustidan oʻrnatishi mumkin boʻlgan bir tomonlama ta'siri – musulmonlarning oʻzlari tan olish olmasligidan qat'i nazar – hech qanaqasiga taajjublanarli emas, zero bu qiyosini har yerda topishimiz mumkin boʻlgan uzoq tarixiy jarayonlarning bir hosilasidir. Faqat kuzatishgagina diqqat qaratgan tarixchi uchun bu allanechuk qoniqarli holat boʻlishi mumkin, biroq biz musulmonlar uchun mazkur muammo yurakni g'ashlantiruvchi boʻlib qolaveradi. Shunchaki chetdan kuzatuvchi boʻlib qolishni mutlaqo istamaydigan, ushbu dramada haqiqiy rol egalari boʻlgan – oʻzini Paygʻambar Muhammad alayhissalomning chinakam izdoshlari sanaydigan bizlar uchun muammoning ildizi mana shu yerdan boshlanadi. Biz iymon keltiramiz – boshqa dinlardan farqli oʻlaroq, islom har qanaqa madaniy sharoitlarga moslashib, oʻzgarib ketaveradigan ongning maʼnaviy yondashuvi emas, bil'aks u madaniyatning oʻz oʻzini toʻlaqonli qondiruvchi mehvari, muayyan ravishda belgilab qoʻyilgan xususiyatlarning ijtimoiy tuzilmasidir. Qachonki tashqi bir sivilizatsiya oʻz radiatsiyasini, nurlarini biz tomonga qaratsa va shu orqali bizning madaniy organizmimizda maʼlum oʻzgarishlarga sabab boʻlsa – bugun ayni holatga guvoh boʻlyapmiz – biz xorijiy sivilizatsiya ta'siri oʻz madaniy imkoniyatlarimiz yoʻnalishida harakatlanyaptimi yoki unga zidmi, u islom madaniyati tanasida tetiklashtiruvchi zardob vazifasini oʻtayaptimi yoxud zahar singari halok etuvchi taʼsir koʻrsatyaptimi – mana shuni bilib, ravshanlashtirib olishga mahkummiz.
Bu savolga javobni faqatgina izchil tahlil orqali qoʻlga kiritish mumkin. Biz ikkala – Islom va Gʻarb sivilizatsiyalarining harakatlantiruvchi kuchlarini kashf etishimiz va soʻng ikkalasi oʻrtasidagi ittifoq ehtimoli qay darajada ekanligini tahqiq etishimizga toʻgʻri keladi. Va modomiki Islom sivilizatsiyasi xossatan diniy maqom kasb etar ekan, biz, avvalambor, inson hayotida dinning umumiy oʻrnini aniqlab olishimiz kerak.
@Tafakkur_chizgilari
Zamonaviy davrni juda yaxshi aks ettiruvchi shiorlardan bir bu “fazoni zabt etish”. Aloqaning qadimgi davr odamlari aqliga ham sigʻdira olmaydigan vositalari paydo etildi. Va mazkur vositalar mahsulotlarni insoniyat tarixida misli koʻrilmagan tezlik va qamrovda tashimoqda. Buning natijasi oʻlaroq millatlar bir biriga oʻzaro iqtisodiy bogʻliq boʻlib qoldi. Hozirgi paytda hech bir davlat yoʻqki, dunyodan ayro, alohida mavjud boʻlolsa. Iqtisodiy taraqqiyot mahalliy chegaralardan oshib oʻtib ketdi. U xalqaro miqyosga ega boʻldi. U eng kamida oʻzining jarayonlari, siyosiy chegaralari va jug'rofiy masofalarini unutdi. U oʻzi bilan – ehtimol shu jihat masalaning toʻla material tomonidan anchayin muhimroq – nainki tovarlar, balki fikrlar va madaniy qadriyatlar tashuvining mudom oʻsib boruvchi ehtiyojini olib yuradi. Ammo garchi ushbu ikki iqtisodiy va madaniy kuch oʻzaro yonma yon yursa-da, ularning faoliyat qoidalarida maʼlum tafovut mavjud. Iqtisodiyotning elementar qonunlari davlatlar oʻrtasidagi mahsulot ayirboshlash “o’zaro” boʻlishini taqozo etadi. Bu shuni anglatadiki, hech zamon bir tomon doimiy ravishda sotuvchi, narigi tomon esa sotib oluvchi boʻlib qololmaydi. Uzoq davr kesimida, ularning har biri har ikki vazifani muttasil ravishda bajaradi – sotadi, sotib oladi – bu bevosita yoki iqtisodiy kuchlar oʻyinida boshqa bir davlatning oʻrtalig'i orqali bilvosita amalga oshirilishi mumkin. Ammo madaniy jabhada ayirboshlashning ushbu temir qoidasi doim ham zaruriy yoki koʻzga tashlanadigan boʻlavermaydi: ya'nikim, gʻoyalar va madaniy taʼsirlarning koʻchib oʻtishi ber va ol tamoliyiga asoslanishi shart hisoblanmaydi. Inson fitratiga koʻra, siyosiy va iqtisodiy taraflama qudratliroq hisoblanmish mamlakatlar zaif va nofaolroq mamlakatlarni oʻziga mahliyo etib turadi hamda oʻzlari ulardan taʼsirlanmagan holda fikriy va madaniy jabhalarda ularga taʼsir koʻrsatadi. Mana shunday munosabatni biz bugungi kunda Gʻarb va musulmon dunyosi oʻrtasidagi munosabat-u aloqalarda koʻrishimiz mumkin.
Tarixiy kuzatuvchi nuqtayi nigohidan Gʻarb sivilizatsiyasining musulmon dunyosi ustidan oʻrnatishi mumkin boʻlgan bir tomonlama ta'siri – musulmonlarning oʻzlari tan olish olmasligidan qat'i nazar – hech qanaqasiga taajjublanarli emas, zero bu qiyosini har yerda topishimiz mumkin boʻlgan uzoq tarixiy jarayonlarning bir hosilasidir. Faqat kuzatishgagina diqqat qaratgan tarixchi uchun bu allanechuk qoniqarli holat boʻlishi mumkin, biroq biz musulmonlar uchun mazkur muammo yurakni g'ashlantiruvchi boʻlib qolaveradi. Shunchaki chetdan kuzatuvchi boʻlib qolishni mutlaqo istamaydigan, ushbu dramada haqiqiy rol egalari boʻlgan – oʻzini Paygʻambar Muhammad alayhissalomning chinakam izdoshlari sanaydigan bizlar uchun muammoning ildizi mana shu yerdan boshlanadi. Biz iymon keltiramiz – boshqa dinlardan farqli oʻlaroq, islom har qanaqa madaniy sharoitlarga moslashib, oʻzgarib ketaveradigan ongning maʼnaviy yondashuvi emas, bil'aks u madaniyatning oʻz oʻzini toʻlaqonli qondiruvchi mehvari, muayyan ravishda belgilab qoʻyilgan xususiyatlarning ijtimoiy tuzilmasidir. Qachonki tashqi bir sivilizatsiya oʻz radiatsiyasini, nurlarini biz tomonga qaratsa va shu orqali bizning madaniy organizmimizda maʼlum oʻzgarishlarga sabab boʻlsa – bugun ayni holatga guvoh boʻlyapmiz – biz xorijiy sivilizatsiya ta'siri oʻz madaniy imkoniyatlarimiz yoʻnalishida harakatlanyaptimi yoki unga zidmi, u islom madaniyati tanasida tetiklashtiruvchi zardob vazifasini oʻtayaptimi yoxud zahar singari halok etuvchi taʼsir koʻrsatyaptimi – mana shuni bilib, ravshanlashtirib olishga mahkummiz.
Bu savolga javobni faqatgina izchil tahlil orqali qoʻlga kiritish mumkin. Biz ikkala – Islom va Gʻarb sivilizatsiyalarining harakatlantiruvchi kuchlarini kashf etishimiz va soʻng ikkalasi oʻrtasidagi ittifoq ehtimoli qay darajada ekanligini tahqiq etishimizga toʻgʻri keladi. Va modomiki Islom sivilizatsiyasi xossatan diniy maqom kasb etar ekan, biz, avvalambor, inson hayotida dinning umumiy oʻrnini aniqlab olishimiz kerak.
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
15 Oct, 16:19
Said Muhammad Naqiyb al-Attas – shubhasiz, davrimizning eng yetuk mutafakkirlaridan biri – G‘arb sivilizatsiyasining epistemologik, fikriy muammosi haqida quyidagilarni yozadi:
"Asrlar osha insoniyatning gumrohliklari natijasida ko‘plab sinovlar, mashaqqatlar paydo bo‘ldi, ammo bugungi kunda G‘arb sivilizatsiyasi keltirib chiqargan sinovdan-da jiddiyroq va halokatlirog‘i bo‘lmagan bo‘lsa kerak. Shuni ta’kidlashim kerakki, bizning asrimizda pinhona paydo bo‘lgan eng katta sinov – bu bilim sinovidir. Bu jaholat qarshisidagi bilim emas, balki G‘arb sivilizatsiyasi tomonidan o‘ylab topilgan va butun dunyoga tarqatilgan bilimdir. Bu bilimning mohiyati muammoli bo‘lib qoldi, zero, u nohaq tushunilganligi sababli o‘zining asl maqsadini yo‘qotdi va shu tariqa inson hayotiga tinchlik va adolat o‘rniga tartibsizlik olib kirdi. Bu bilim o‘zini haqiqiy deb ko‘rsatadi, ammo aslida chalkashlik va shubha uyg‘otadi. U metodologiyada shubha va taxminni "ilmiy" darajaga ko‘targan va gumonni haqiqatni izlashda eng asosli epistemologik vosita deb hisoblaydi. Bu bilim tarixda ilk bor tabiatning uch saltanatiga: hayvonot, o‘simlik va mineral dunyoga toʻlaqonli tartibsizlik olib kirdi."
- Said Naqiyb al-Attas, "Islom va dunyoviylik"
@Tafakkur_chizgilari
"Asrlar osha insoniyatning gumrohliklari natijasida ko‘plab sinovlar, mashaqqatlar paydo bo‘ldi, ammo bugungi kunda G‘arb sivilizatsiyasi keltirib chiqargan sinovdan-da jiddiyroq va halokatlirog‘i bo‘lmagan bo‘lsa kerak. Shuni ta’kidlashim kerakki, bizning asrimizda pinhona paydo bo‘lgan eng katta sinov – bu bilim sinovidir. Bu jaholat qarshisidagi bilim emas, balki G‘arb sivilizatsiyasi tomonidan o‘ylab topilgan va butun dunyoga tarqatilgan bilimdir. Bu bilimning mohiyati muammoli bo‘lib qoldi, zero, u nohaq tushunilganligi sababli o‘zining asl maqsadini yo‘qotdi va shu tariqa inson hayotiga tinchlik va adolat o‘rniga tartibsizlik olib kirdi. Bu bilim o‘zini haqiqiy deb ko‘rsatadi, ammo aslida chalkashlik va shubha uyg‘otadi. U metodologiyada shubha va taxminni "ilmiy" darajaga ko‘targan va gumonni haqiqatni izlashda eng asosli epistemologik vosita deb hisoblaydi. Bu bilim tarixda ilk bor tabiatning uch saltanatiga: hayvonot, o‘simlik va mineral dunyoga toʻlaqonli tartibsizlik olib kirdi."
- Said Naqiyb al-Attas, "Islom va dunyoviylik"
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
14 Oct, 07:53
Yaqinda 16-asrda Shimoliy Germaniyada yashagan protestant ruhoniysining hikoyasini oʻqidim. U shunday deydi:
Shunisi yaqqol haqiqatki, turklar (musulmonlar) eng buyuk xalq, turklarniki dunyodagi eng qudratli mamlakat. Biz juda yaxshi bilamiz, ular bizga dindosh nasroniylardan ming chandon yaxshiroq munosabat va muomalada boʻlishadi, germaniyaliklardan farqli oʻlaroq ayollarning jamiyatda erkaklar qatori teng ishtirokini ta'minlashadi, turli irq vakillariga teng huquqlilik yaratib berishadi. Shu va Injil nuqtayi nazaridan, oʻylaymanki, ular bilan urushish mutlaqo notoʻgʻri ishdir, biz tinchlikparvar boʻlmogʻimiz kerak. Biz turklarni mamlakatlarimizni ishgʻol etishiga qoʻyib bersak toʻgʻri ish boʻlar edi – ana shunda Nasroniylik urushqoq katolik va protestant qirollar hukmi ostidagidan anchayin durust holga kelgan boʻlar edi.
Tabiiyki, bu gaplari sabab u qattiq qiynoqqa solinib, oʻlimga hukm qilingan.
(C) Shayx Abdulhakim Murod
@Tafakkur_chizgilari
Shunisi yaqqol haqiqatki, turklar (musulmonlar) eng buyuk xalq, turklarniki dunyodagi eng qudratli mamlakat. Biz juda yaxshi bilamiz, ular bizga dindosh nasroniylardan ming chandon yaxshiroq munosabat va muomalada boʻlishadi, germaniyaliklardan farqli oʻlaroq ayollarning jamiyatda erkaklar qatori teng ishtirokini ta'minlashadi, turli irq vakillariga teng huquqlilik yaratib berishadi. Shu va Injil nuqtayi nazaridan, oʻylaymanki, ular bilan urushish mutlaqo notoʻgʻri ishdir, biz tinchlikparvar boʻlmogʻimiz kerak. Biz turklarni mamlakatlarimizni ishgʻol etishiga qoʻyib bersak toʻgʻri ish boʻlar edi – ana shunda Nasroniylik urushqoq katolik va protestant qirollar hukmi ostidagidan anchayin durust holga kelgan boʻlar edi.
Tabiiyki, bu gaplari sabab u qattiq qiynoqqa solinib, oʻlimga hukm qilingan.
(C) Shayx Abdulhakim Murod
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
07 Oct, 09:54
Bugun koʻplar terrorchilar deb ataydigan qarshilik koʻrsatish tashkilotlari - Hamas, FIJ, Falastin xalq ozodlik fronti, Hizbulloh va boshqalar – ning hech biri BMT xavfsizlik kengashining taqiq roʻyxatida mavjud emas. Ushbu qoidadan yagona istisno Yamanning Ansarullohidir, u 2015-yildan beri BMT Xavfsizlik kengashi tomonidan (soxta bahonalar bilan) sanksiyalangan.
Aksincha, Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining Birlashgan roʻyxatiga asosan Liviya, Iroq, Suriya, Livan va Yaman boʻylab AQSHning soʻnggi proksi urushlarini qoʻllab-quvvatlagan ISHID va Jabhat al-Nusra soxta islomiy terroristik guruhlari va ularning tarmoqlari kiritilgan.
@Tafakkur_chizgilari
Aksincha, Birlashgan Millatlar Tashkiloti Xavfsizlik Kengashining Birlashgan roʻyxatiga asosan Liviya, Iroq, Suriya, Livan va Yaman boʻylab AQSHning soʻnggi proksi urushlarini qoʻllab-quvvatlagan ISHID va Jabhat al-Nusra soxta islomiy terroristik guruhlari va ularning tarmoqlari kiritilgan.
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
02 Oct, 07:15
Gʻarb mediasi qanday ishlaydi
🇮🇱: Livanga bostirib kirdi.
OAV: Isroil qo‘shin yubordi.
🇮🇱: Tinch aholini bombardimon qildi.
OAV: Portlashlar eshitildi, deyishmoqda.
🇮🇱: Rafahni vayron qildi.
OAV: Cheklangan operatsiya.
🇮🇱: Yordamni to‘sdi.
OAV: G‘azoda ochlik hukm surmoqda.
🇮🇱: Ko‘p qavatli uylarni yer bilan yakson qildi.
OAV: Aniq nishonga olingan zarba.
Ayni damda
🇮🇷: Isroilga raketa uchirdi
OAV: Xavfli keskinlashuv, bosqinchilik.
@Tafakkur_chizgilari
🇮🇱: Livanga bostirib kirdi.
OAV: Isroil qo‘shin yubordi.
🇮🇱: Tinch aholini bombardimon qildi.
OAV: Portlashlar eshitildi, deyishmoqda.
🇮🇱: Rafahni vayron qildi.
OAV: Cheklangan operatsiya.
🇮🇱: Yordamni to‘sdi.
OAV: G‘azoda ochlik hukm surmoqda.
🇮🇱: Ko‘p qavatli uylarni yer bilan yakson qildi.
OAV: Aniq nishonga olingan zarba.
Ayni damda
🇮🇷: Isroilga raketa uchirdi
OAV: Xavfli keskinlashuv, bosqinchilik.
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
30 Sep, 05:30
Rivoyatlarda aytilishicha, Muso o‘z xalqini Misrdan olib chiqishi uchun qirq yil kerak bo'lgan. Nega shunchalik uzoq vaqt kerak bo‘ldi, axir bir hafta yoki bir oyda amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan ish edi-ku? Chunki bu afsonaviy chiqish oddiy safar emas edi, balki xalqning tug‘ilishi edi. Misr bu yerda mamlakat emas, balki qullikning ramzi, xuddi (va'da qilingan maskan) ozodlikning ramzi bo‘lganidek. Misrdan Falastingacha bo‘lgan yo‘l – qullikdan ozodlikka yo‘ldir. Misrdan ma'lum bir xalq yo‘lga chiqdi, lekin (va'da qilingan yer)ga, sarsonlik va azoblar ichida boshqa bir xalq yetib bordi.
Aliya Izetbegovich, "Ozodlik sari qochishim"
@Tafakkur_chizgilari
Aliya Izetbegovich, "Ozodlik sari qochishim"
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
28 Sep, 18:10
Shia-sunniy ixtilofi
“Keling bir narsani aniq qilib olaylik. Hamma shialar ham Eronga ergashmaydi. Shunday ekan, Eron bilan shialikni tenglashtirmaslik kerak. Ular bir xil emas. Shialarda “marja” bor. Shialar sunniylardan juda koʻp jihatlarda farqli. Lekin eng asosiysi – ularning “marja” deb atalgan tushunchalari. Marja bu nafaqat ma'naviy rahnamo, balki shariat boʻyicha yoʻlboshchi hamdir. Bu shuni anglatadiki, sunniy oʻlaroq, men qaysidir bir muayyan sunniy olimga ergashmayman va kimningdir fikriga ishonmasam, boshqa bir kishiga yuzlanib ketaveraman. Shialar esa bunday qilolmaydi. Ular maʼlum bir ulamoga ergashishga majbur. Butun dunyoda bunday ulamolardan yettita bor, bitta emas. Ulardan eng mashhurlari – Eronda rahnamo Humayniy va Iroqda Sistaniy. Sistaniy Humayniyga ergashmaydi, Humayniy ham xuddi shunday Sistaniyga ergashmaydi.
Buning oʻzi ham butun shialarning ichidagi katta bir ixtilof va tafovutdor. Shu sabab shialarga butun bir birlik sifatida qaramang. Eron sodir etayotgan jinoyatlar butun shialar jinoyati emas. Mazkur voqelikka mana shunday nazar tashlashimiz kerak. Eron ham islomiy, ham siyosiy jihatdan shia emas. Eron bu bizning ummatning bir jinoiy qoʻli, xolos. Eron, shu sababdan, ahmoqona ishlar, jinoyatlar sodir etishi tabiiy. Bunday harakatlar uchun butun shialarni men ayblolmayman, zero bu adolatsizlikdan oʻzgasi emas.
Tarixiy jihatdan biz tadrijiy ravishda qoloqlashib bordik. Bizning tariximiz pok emas, u chirkinliklarga, razillik, qabohat va jinoyatlarga toʻlib yotibdi. Mening oʻsha jinoyatlarga mutlaqo aloqam yoʻq, misol uchun. Men oʻsha qoloqlik meros qolgan dunyoda tugʻildim. Men uning sababchisi ham, bir qismi ham emasman. Shu vajdan sunniylar qachonlardir qilib ketgan jinoyatlar uchun meni ayblash nooʻrin, chunki ularni men mutlaqo rad etaman. Xuddi shunday, Eron yoki qaysidir bir shia guruhi sodir etgan jinoyat uchun har bir shia musulmonini men ayblay olmayman.
Bizga shia-sunniy birligi kerakmas. Biz, sunniylar tarix davomida shialarni yoʻq qilishga anchayin harakat qildik, bu yoʻlda qonli urushlar, qirgʻinlardan foydalandik. Baayni shialar ham bizga mana shunday munosabatda boʻlishdi. Bu urushlarda na unisi, na bunisi muvaffaqiyat qozondi. Umaviy, Abbosiylar davrida shialar, Ismoiliy Fotimiylar davrida sunniylar jabr koʻrdi. Uzoq vaqt davomida bir biridan ayro hududlarda, bir biridan bexabar holda yashash asnosida ikki tomon narigisiga nisbatan johil va gʻofil qarashlarni shakllantirdi. Biz bir birimizdan nafratlanishda oʻzaro raqobatlashdik. Chunki oʻrtamizda jaholat pardasi tortilgan edi. Shu zaylda qanchalik harakat qilmaylik, barchasi besamar ketdi.
Shunday ekan, keling mazhab va sektalarni unutaylik, har kim istagan eʼtiqodida yashayversin, eʼtiqodiy fiqhiy majburlash boʻlmasin”.
(C) Toriq Suvaydan
@Tafakkur_chizgilari
“Keling bir narsani aniq qilib olaylik. Hamma shialar ham Eronga ergashmaydi. Shunday ekan, Eron bilan shialikni tenglashtirmaslik kerak. Ular bir xil emas. Shialarda “marja” bor. Shialar sunniylardan juda koʻp jihatlarda farqli. Lekin eng asosiysi – ularning “marja” deb atalgan tushunchalari. Marja bu nafaqat ma'naviy rahnamo, balki shariat boʻyicha yoʻlboshchi hamdir. Bu shuni anglatadiki, sunniy oʻlaroq, men qaysidir bir muayyan sunniy olimga ergashmayman va kimningdir fikriga ishonmasam, boshqa bir kishiga yuzlanib ketaveraman. Shialar esa bunday qilolmaydi. Ular maʼlum bir ulamoga ergashishga majbur. Butun dunyoda bunday ulamolardan yettita bor, bitta emas. Ulardan eng mashhurlari – Eronda rahnamo Humayniy va Iroqda Sistaniy. Sistaniy Humayniyga ergashmaydi, Humayniy ham xuddi shunday Sistaniyga ergashmaydi.
Buning oʻzi ham butun shialarning ichidagi katta bir ixtilof va tafovutdor. Shu sabab shialarga butun bir birlik sifatida qaramang. Eron sodir etayotgan jinoyatlar butun shialar jinoyati emas. Mazkur voqelikka mana shunday nazar tashlashimiz kerak. Eron ham islomiy, ham siyosiy jihatdan shia emas. Eron bu bizning ummatning bir jinoiy qoʻli, xolos. Eron, shu sababdan, ahmoqona ishlar, jinoyatlar sodir etishi tabiiy. Bunday harakatlar uchun butun shialarni men ayblolmayman, zero bu adolatsizlikdan oʻzgasi emas.
Tarixiy jihatdan biz tadrijiy ravishda qoloqlashib bordik. Bizning tariximiz pok emas, u chirkinliklarga, razillik, qabohat va jinoyatlarga toʻlib yotibdi. Mening oʻsha jinoyatlarga mutlaqo aloqam yoʻq, misol uchun. Men oʻsha qoloqlik meros qolgan dunyoda tugʻildim. Men uning sababchisi ham, bir qismi ham emasman. Shu vajdan sunniylar qachonlardir qilib ketgan jinoyatlar uchun meni ayblash nooʻrin, chunki ularni men mutlaqo rad etaman. Xuddi shunday, Eron yoki qaysidir bir shia guruhi sodir etgan jinoyat uchun har bir shia musulmonini men ayblay olmayman.
Bizga shia-sunniy birligi kerakmas. Biz, sunniylar tarix davomida shialarni yoʻq qilishga anchayin harakat qildik, bu yoʻlda qonli urushlar, qirgʻinlardan foydalandik. Baayni shialar ham bizga mana shunday munosabatda boʻlishdi. Bu urushlarda na unisi, na bunisi muvaffaqiyat qozondi. Umaviy, Abbosiylar davrida shialar, Ismoiliy Fotimiylar davrida sunniylar jabr koʻrdi. Uzoq vaqt davomida bir biridan ayro hududlarda, bir biridan bexabar holda yashash asnosida ikki tomon narigisiga nisbatan johil va gʻofil qarashlarni shakllantirdi. Biz bir birimizdan nafratlanishda oʻzaro raqobatlashdik. Chunki oʻrtamizda jaholat pardasi tortilgan edi. Shu zaylda qanchalik harakat qilmaylik, barchasi besamar ketdi.
Shunday ekan, keling mazhab va sektalarni unutaylik, har kim istagan eʼtiqodida yashayversin, eʼtiqodiy fiqhiy majburlash boʻlmasin”.
(C) Toriq Suvaydan
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
27 Sep, 07:52
"Barcha G‘arb davlatlari o‘zlarining soxta insonparvarligi haqidagi yolg‘onga ilinib qolgan: bu shuni anglatadiki, ularning tarixida axloqiy oqlov yo‘q va G‘arbning axloqiy hukmronlikka haqqi yo‘q."
Jeyms Bolduin
@Tafakkur_chizgilari
Jeyms Bolduin
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
26 Sep, 16:37
Ғарбона сиёсат: Исроил ва Фаластин учун махсус луғатдан фойдаланилмоқда
Нашр муҳаррирлари журналистларга "геноцид" ва "этник тозалаш" каби атамалардан фойдаланишни чеклайди, камдан-кам ҳоллардагина Фаластин сўзи ишлатилади, қочқинлар лагерлари ва Исроил томонидан босиб олинган ҳудудларни тасвирловчи сўзларга ҳам цензура ўрнатилган.
Батафсил: https://azon.global/2073
©️Azon Global
Нашр муҳаррирлари журналистларга "геноцид" ва "этник тозалаш" каби атамалардан фойдаланишни чеклайди, камдан-кам ҳоллардагина Фаластин сўзи ишлатилади, қочқинлар лагерлари ва Исроил томонидан босиб олинган ҳудудларни тасвирловчи сўзларга ҳам цензура ўрнатилган.
Батафсил: https://azon.global/2073
©️Azon Global
Tafakkur chizgilari
24 Sep, 14:56
Bu (video lavhadagi) – biz. Men jang maydonlariga yashirincha kamera olib kirishga erishgan kamchilik askarlardan biri edim. Menda dunyo hali ko‘rmagan 20 soatlik lavha bor, ularni hech qachon ko‘rsatmayman.
Balki vafot etganimdan so‘ng ularni oshkor qilarman. Ammo quyidagi lavha bizning Iroqda kechgan davrimizga misol bo‘ladi. Biz amerikaliklar va ittifoqdosh kuchlar sifatida hech qachon topilmagan ommaviy qirg‘in qurollari va Amerika uchun mavjud bo‘lmagan xavf-xatarlar bahonasi bilan bir mamlakat va xalqqa bostirib kirdik.
"Tarixni g‘oliblar yozadi" degan mashhur ibora bor. G‘arb dunyoga aynan shuni yetkazishga uringan. Haqiqat shundaki, Amerika va ittifoqdosh kuchlar yovuz odamlar edi, biz yaxshi odamlar emasdik. Iroq va Afg‘onistonga 20 yildan ortiq bosqinchilik qilib nimaga erishdik?
Biz bir milliondan ortiq odamni o‘ldirdik va Isroil uchun hokimiyatni ta’minladik, yetti mingdan ortiq amerikalik hayotidan ayrildi va son-sanoqsiz amerikaliklar butunlay nogiron bo‘lib qoldi.
Men haqiqatni yashirmayman, chunki hozir Amerika hukumati ham xuddi shunday narsani istayapti. Ular amerikaliklarni Isroil va mintaqaviy hokimiyat uchun urushga yubormoqchi, ammo askarlarga buni Amerikani himoya qilish deb aytishadi.
Iroq/Afg‘oniston faxriylaridan nima uchun u yerda bo‘lganimizni so‘rang. Bu urushlarning har bir halol va vijdonli faxriysi xuddi men aytganimdek, biz bekorga kurashdik, deydi. Amerikaga hech qanday tahdid yo‘q edi va biz bostirib kirgunimizcha odamlar yaxshiroq yashardi.
Iroq va Afg‘onistonning har qanday faxriysi bu bosqinlar o‘zini oqlagan desa, yolg‘on gapiradi. Men bunga qat’iy turib, u yerda bo‘lib, bizning gapimizning aksinchasini aytgan har qanday ablahning yuziga, sen yolg‘onchisan, deb aytaman.
Mana, biz yana Isroil uchun jang qilish va qurbon bo‘lish uchun Yaqin Sharqqa ketayotgan qahramonlarmiz. Ha, Isroil, faqat Isroil uchun.
Odamlar meni g‘ayriamerikalik deb atashadi, lekin men bunga qanday munosobat bildirishimni aytaymi? Men sizga tupuraman, buni qo‘llab-quvvatlaganingiz uchun yuzingizga tupuraman. Men aytamanki, siyosatchilar va Isroil uchun o‘g‘illarimizni o‘limga yuborgan g‘ayriamerikalik sizlarsiz. Siz hayotimizni Amerika uchun emas, Isroil uchun qurbon qilasiz-u, meni g‘ayriamerikalik deb ataysizmi? Mening so‘zlarim, xatti-harakatlarim Amerikalik hayotini talab qilmaydi, SIZLARNIKI QILADI, ablahlar!
HAMAS Amerikaning qayerida? "Hizbulloh" Amerikaning qayerida? Qayerda? Ayonki, ular bu yerda emas.
(C) Noktis Draven
@Tafakkur_chizgilari
Balki vafot etganimdan so‘ng ularni oshkor qilarman. Ammo quyidagi lavha bizning Iroqda kechgan davrimizga misol bo‘ladi. Biz amerikaliklar va ittifoqdosh kuchlar sifatida hech qachon topilmagan ommaviy qirg‘in qurollari va Amerika uchun mavjud bo‘lmagan xavf-xatarlar bahonasi bilan bir mamlakat va xalqqa bostirib kirdik.
"Tarixni g‘oliblar yozadi" degan mashhur ibora bor. G‘arb dunyoga aynan shuni yetkazishga uringan. Haqiqat shundaki, Amerika va ittifoqdosh kuchlar yovuz odamlar edi, biz yaxshi odamlar emasdik. Iroq va Afg‘onistonga 20 yildan ortiq bosqinchilik qilib nimaga erishdik?
Biz bir milliondan ortiq odamni o‘ldirdik va Isroil uchun hokimiyatni ta’minladik, yetti mingdan ortiq amerikalik hayotidan ayrildi va son-sanoqsiz amerikaliklar butunlay nogiron bo‘lib qoldi.
Men haqiqatni yashirmayman, chunki hozir Amerika hukumati ham xuddi shunday narsani istayapti. Ular amerikaliklarni Isroil va mintaqaviy hokimiyat uchun urushga yubormoqchi, ammo askarlarga buni Amerikani himoya qilish deb aytishadi.
Iroq/Afg‘oniston faxriylaridan nima uchun u yerda bo‘lganimizni so‘rang. Bu urushlarning har bir halol va vijdonli faxriysi xuddi men aytganimdek, biz bekorga kurashdik, deydi. Amerikaga hech qanday tahdid yo‘q edi va biz bostirib kirgunimizcha odamlar yaxshiroq yashardi.
Iroq va Afg‘onistonning har qanday faxriysi bu bosqinlar o‘zini oqlagan desa, yolg‘on gapiradi. Men bunga qat’iy turib, u yerda bo‘lib, bizning gapimizning aksinchasini aytgan har qanday ablahning yuziga, sen yolg‘onchisan, deb aytaman.
Mana, biz yana Isroil uchun jang qilish va qurbon bo‘lish uchun Yaqin Sharqqa ketayotgan qahramonlarmiz. Ha, Isroil, faqat Isroil uchun.
Odamlar meni g‘ayriamerikalik deb atashadi, lekin men bunga qanday munosobat bildirishimni aytaymi? Men sizga tupuraman, buni qo‘llab-quvvatlaganingiz uchun yuzingizga tupuraman. Men aytamanki, siyosatchilar va Isroil uchun o‘g‘illarimizni o‘limga yuborgan g‘ayriamerikalik sizlarsiz. Siz hayotimizni Amerika uchun emas, Isroil uchun qurbon qilasiz-u, meni g‘ayriamerikalik deb ataysizmi? Mening so‘zlarim, xatti-harakatlarim Amerikalik hayotini talab qilmaydi, SIZLARNIKI QILADI, ablahlar!
HAMAS Amerikaning qayerida? "Hizbulloh" Amerikaning qayerida? Qayerda? Ayonki, ular bu yerda emas.
(C) Noktis Draven
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
24 Sep, 05:12
Zamonaviy inson hindistonlik ulug‘ shoir Muhammad Iqbol tushungan haqiqatni tushuna olarmikan? Iqbol g‘arb sivilizatsiyasining yaxshiliklarini olib, uning tuzog‘idan qutulgan edi. Iqbol shunday deydi: “Men o‘zligimni saqlab, ovchining to‘ridan qochgan bir donani oldim va bu ishda Ibrohim payg‘ambarga ergashdim. Men bu olovga ishonch bilan qadam qo‘ydim va undan o‘zligimni yo‘qotmay, sog‘-salomat chiqdim.”
©️ Doktor Abdulvahhob al-Masiriy
@Tafakkur_chizgilari
©️ Doktor Abdulvahhob al-Masiriy
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
21 Sep, 12:06
Modernizm: Yashirin Zolimlikmi?
Modernizm, oʻz ildizlarini Yevropa Uygʻonish davridan olib, diniy va maʼnaviy qadriyatlarga qarshi qaratilgan harbiy isyondir. Makiavellining gʻarazli siyosiy falsafasidan boshlangan bu harakat 18-asr Fransuz Ma’rifatchiligi davrida gullab-yashnadi va 19-asrda Darvin, Marks va Freyd kabi shaxslar bilan yakunlandi. Bugungi kunda modernizm dunyoqarashni shakllantiruvchi hukmron universal eʼtiqodga aylangan, anʼanaviy madaniyatlarni, ayniqsa Osiyo va Afrikada, sekin-asta yemirib bormoqda.
Modernizmni qabul qilganlar "ziyoli" va "taraqqiyparvar" deb olqishlanadi, unga qarshi chiqqanlar esa "orqada qolgan", "oʻrta asrlarga xos" yoki "reaktsioner" sifatida tamgʻalanadi. Ajablanarlisi shundaki, yangi mustaqil boʻlgan davlatlar yetakchilari sobiq mustamlakachilaridan ham koʻra modernizmga ashaddiy sadoqat koʻrsatadilar.
Kommunizm, sotsializm, kapitalizm, fashizm va hatto natsionalizm kabi turli xil nomlar ostida yashirinayotgan modernizm aslida barchasini birlashtiradi — ular bir daraxtning shoxlari boʻlib, baribir maʼnaviy egʻtiqod va mahalliy anʼanalarni inkor etadi.
Har bir tafakkur egasi oʻzidan soʻrashi kerak boʻlgan savol shu:
Modernizm yechimmi yoki u faqat mustamlakachilikning yangi koʻrinishidangina iboratmi?
📚 Maryam Jamilaning, “Islom va Modernizm” kitobidan ilhomlanildi.
t.me/sceftome
Modernizm, oʻz ildizlarini Yevropa Uygʻonish davridan olib, diniy va maʼnaviy qadriyatlarga qarshi qaratilgan harbiy isyondir. Makiavellining gʻarazli siyosiy falsafasidan boshlangan bu harakat 18-asr Fransuz Ma’rifatchiligi davrida gullab-yashnadi va 19-asrda Darvin, Marks va Freyd kabi shaxslar bilan yakunlandi. Bugungi kunda modernizm dunyoqarashni shakllantiruvchi hukmron universal eʼtiqodga aylangan, anʼanaviy madaniyatlarni, ayniqsa Osiyo va Afrikada, sekin-asta yemirib bormoqda.
Modernizmni qabul qilganlar "ziyoli" va "taraqqiyparvar" deb olqishlanadi, unga qarshi chiqqanlar esa "orqada qolgan", "oʻrta asrlarga xos" yoki "reaktsioner" sifatida tamgʻalanadi. Ajablanarlisi shundaki, yangi mustaqil boʻlgan davlatlar yetakchilari sobiq mustamlakachilaridan ham koʻra modernizmga ashaddiy sadoqat koʻrsatadilar.
Kommunizm, sotsializm, kapitalizm, fashizm va hatto natsionalizm kabi turli xil nomlar ostida yashirinayotgan modernizm aslida barchasini birlashtiradi — ular bir daraxtning shoxlari boʻlib, baribir maʼnaviy egʻtiqod va mahalliy anʼanalarni inkor etadi.
Har bir tafakkur egasi oʻzidan soʻrashi kerak boʻlgan savol shu:
Modernizm yechimmi yoki u faqat mustamlakachilikning yangi koʻrinishidangina iboratmi?
📚 Maryam Jamilaning, “Islom va Modernizm” kitobidan ilhomlanildi.
t.me/sceftome
Tafakkur chizgilari
20 Sep, 18:14
O‘jarlik bilan ortda qolish (yoki ortda qolganlik) sindromi (masalan, men buni ijtimoiy tarmoqlarda faxr bilan bildirilayotganini ko‘ryapman) faqat assimilyatsiyaga (boshqa madaniyatlarga singib ketishga) olib keladi. Boshqa yo‘l yo‘q.
Dushmanlarimiz tomonidan mag‘lub etilishimiz esxatologik zaruriyat ekanligi, bu holat kamchiliklarimiz uchun jazo bo‘lishini istisno qilmaydi (Afsuski, o‘z fikrlashini mantiq qonunlariga muvofiq tartibga solishga qodir bo‘lmaganlar o‘zlarining bu ojizliklarini anglay olmasliklari muqarrar haqiqatdir – shu sababli ular yo‘q joyda ziddiyat ko‘radilar va shu ziddiyat girdobiga tushib qoladilar ...)
“U kunda sizlar ko'p bo'lasizlar, dengiz toʻlqinlari yuzasida mavjlanayotgan ko'pik kabi hisobsiz bo'lasizlar. Xudo dushmanlaringiz qalbidan sizga boʻlgan qo'rquvni olib tashlaydi va sizning qalbingizga zaiflikni solib qoʻyadi“. Sahobalar u zotdan oʻsha zaiflik tabiati haqida so'radilar. U zot: "Dunyoga muhabbat va o'limdan qoʻrqish", dedilar.
(Imom Ahmad va Abu Dovud rivoyati)
Endi ikkita misol keltiray:
Usmonlilarning Istanbuldagi yer osti metrosi 1875-yilda ochildi (dunyoda ikkinchi bo‘lib)
Va ancha muhimroq darajada,
Usmonlilar 20-asrda ham buyuk davlatlarga qarshi harbiy jihatdan juda raqobatbardosh edi (Gallipoli jangini eslang).
Shunday ekan, keyingi voqealarni qo‘pol va soddalashtirilgan tarzda shunchaki "ortda qolish" deb baholash mumkinmi?
Aslida, bizning keyingi taqdirimiz va bo‘ysunishimizning sabablari buning mutlaqo aksiga yaqinroq: Islomning insoniyat uchun yo‘naltiruvchi g‘oyalari va asosiy qarashlaridan voz kechish, ya’ni jamiyat asosida o‘zgaruvchan haqiqatlar va iymonni o‘rnatish hamda yer yuzida ma’naviy (va tashqi) xalifalikni barpo etishdan voz kechish – bularning barchasi moddiy taraqqiyotni insoniyat sivilizatsiyasining yagona tabiiy maqsadi deb bilishning yetarlicha tanqidiy bo‘lmagan o‘zlashtirilishi va, aslida, falsafiy jihatdan ko‘r-ko‘rona ergashish natijasida yuz berdi. Bu esa, pirovardida, bizning haqiqiy vahiyga asoslangan hayot tarzimiz va jamiyatimizning maqsadlarini to‘liq yashirib qo‘ydi.
Biz Frensis Bekonning bilimni moddiy foydalanishga keltirish g‘oyasini bejiz qabul qilmadik; tabiatdan yakuniy va rasmiy sabablarni chiqarib tashlash yo‘lini bejiz tanlamadik; iymon va (vositaga aylantirilgan) aqlni bejiz ajratmadik; tabiatni birlamchi sifat mexanizmi sifatida ko‘rish yo‘lini bejiz tanlamadik; dunyoviy hokimiyatni ma’naviy hokimiyatdan bejiz ajratmadik; ruhni tabiatdan bejiz ajratmadik.
Agar bizda yaxlitlik bo‘lganda, parchalanishga ehtiyoj boʻlmasdi; ufqlarda va o‘zimizda belgilar namoyon bo‘lganda, inson tasavvurini aniqlashtirishga zarurat boʻlmasdi.
Islomda inson mohiyatining bunday mislsiz va abadiy tengsiz namoyon bo‘lishi faqatgina o‘zingiz inson mohiyatini ko‘zdan qochirganingizda "taraqqiyotdan ortda qolish"ga aylandi.
Ha, biz "ortda qolib ketganimiz" deb hisoblangan zamonaviy Betaraf Ilmiy Liberal Sivilizatsiya haqidagi xomxayolingizning o‘zi, siz "quvib yetib olish" orqali xalos bo‘lmoqchi bo‘lgan o‘sha hukmronlikning eng umidsiz ko‘rinishidir.
Hasan Spiker
@Tafakkur_chizgilari
Dushmanlarimiz tomonidan mag‘lub etilishimiz esxatologik zaruriyat ekanligi, bu holat kamchiliklarimiz uchun jazo bo‘lishini istisno qilmaydi (Afsuski, o‘z fikrlashini mantiq qonunlariga muvofiq tartibga solishga qodir bo‘lmaganlar o‘zlarining bu ojizliklarini anglay olmasliklari muqarrar haqiqatdir – shu sababli ular yo‘q joyda ziddiyat ko‘radilar va shu ziddiyat girdobiga tushib qoladilar ...)
“U kunda sizlar ko'p bo'lasizlar, dengiz toʻlqinlari yuzasida mavjlanayotgan ko'pik kabi hisobsiz bo'lasizlar. Xudo dushmanlaringiz qalbidan sizga boʻlgan qo'rquvni olib tashlaydi va sizning qalbingizga zaiflikni solib qoʻyadi“. Sahobalar u zotdan oʻsha zaiflik tabiati haqida so'radilar. U zot: "Dunyoga muhabbat va o'limdan qoʻrqish", dedilar.
(Imom Ahmad va Abu Dovud rivoyati)
Endi ikkita misol keltiray:
Usmonlilarning Istanbuldagi yer osti metrosi 1875-yilda ochildi (dunyoda ikkinchi bo‘lib)
Va ancha muhimroq darajada,
Usmonlilar 20-asrda ham buyuk davlatlarga qarshi harbiy jihatdan juda raqobatbardosh edi (Gallipoli jangini eslang).
Shunday ekan, keyingi voqealarni qo‘pol va soddalashtirilgan tarzda shunchaki "ortda qolish" deb baholash mumkinmi?
Aslida, bizning keyingi taqdirimiz va bo‘ysunishimizning sabablari buning mutlaqo aksiga yaqinroq: Islomning insoniyat uchun yo‘naltiruvchi g‘oyalari va asosiy qarashlaridan voz kechish, ya’ni jamiyat asosida o‘zgaruvchan haqiqatlar va iymonni o‘rnatish hamda yer yuzida ma’naviy (va tashqi) xalifalikni barpo etishdan voz kechish – bularning barchasi moddiy taraqqiyotni insoniyat sivilizatsiyasining yagona tabiiy maqsadi deb bilishning yetarlicha tanqidiy bo‘lmagan o‘zlashtirilishi va, aslida, falsafiy jihatdan ko‘r-ko‘rona ergashish natijasida yuz berdi. Bu esa, pirovardida, bizning haqiqiy vahiyga asoslangan hayot tarzimiz va jamiyatimizning maqsadlarini to‘liq yashirib qo‘ydi.
Biz Frensis Bekonning bilimni moddiy foydalanishga keltirish g‘oyasini bejiz qabul qilmadik; tabiatdan yakuniy va rasmiy sabablarni chiqarib tashlash yo‘lini bejiz tanlamadik; iymon va (vositaga aylantirilgan) aqlni bejiz ajratmadik; tabiatni birlamchi sifat mexanizmi sifatida ko‘rish yo‘lini bejiz tanlamadik; dunyoviy hokimiyatni ma’naviy hokimiyatdan bejiz ajratmadik; ruhni tabiatdan bejiz ajratmadik.
Agar bizda yaxlitlik bo‘lganda, parchalanishga ehtiyoj boʻlmasdi; ufqlarda va o‘zimizda belgilar namoyon bo‘lganda, inson tasavvurini aniqlashtirishga zarurat boʻlmasdi.
Islomda inson mohiyatining bunday mislsiz va abadiy tengsiz namoyon bo‘lishi faqatgina o‘zingiz inson mohiyatini ko‘zdan qochirganingizda "taraqqiyotdan ortda qolish"ga aylandi.
Ha, biz "ortda qolib ketganimiz" deb hisoblangan zamonaviy Betaraf Ilmiy Liberal Sivilizatsiya haqidagi xomxayolingizning o‘zi, siz "quvib yetib olish" orqali xalos bo‘lmoqchi bo‘lgan o‘sha hukmronlikning eng umidsiz ko‘rinishidir.
Hasan Spiker
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
16 Sep, 08:01
Kapitalizm gunohni institutsionallashtirishdir. Gunohni reform (isloh) qilib boʻlmaydi. Uni faqatgina yoʻqotish mumkin.
(C) Ali Harfush
@Tafakkur_chizgilari
(C) Ali Harfush
@Tafakkur_chizgilari
Tafakkur chizgilari
14 Sep, 12:34
Tarix – gʻaybdir. Oʻtmish va kelajak bugundan farqli oʻlaroq nomaʼlumlik xususiyatiga ega. Shu bois bu ikkisini istagancha talqin qilish mumkin. Tarixni istalgan koʻyda xulosalash, yoʻnalishga burish mumkin. Kimyo boʻyicha olim va doktor Stefan Grokotning fikricha evolyutsiya nazariyasi katta yoshlilar uchun ertakdan boshqa narsa emas. Ya'ni uni asoslash u yoqda tursin, unga dalil topishning imkoni ham yoʻq. Chunki tarix – bu gʻayb.
Hozirgi zamonda yashaydiganlar uchun uzoq tarix nomaʼlumlik qa'ridir. Tarixning muayyan davri davomida molekulalarning maʼlum shaklga kirib, undan inson yoki qandaydir mavjudot yaralishi mutlaqo imkonsiz. Ilm-fan tarixdan farqli oʻlaroq bugungi, ayni damni oʻrganadi. Tarix esa keng qamrovli, oʻta chuqur va mavhum boʻlgani uchun, maʼlum versiyalarga (masalan bizga yozma manbalar orqali meros boʻlgan dinlar yo madaniyatlar) ishonadiganlar va yo buni inkor etadiganlar boʻladi.
Gʻaybga ishonmaydigan tarixga ham ishonmaydi. Gʻaybni inkor etadigan tarixiy manbalarga jiddiy koʻz bilan qaramaydi. Dinning boy merosini pisand qilmaydi. Bunday dunyoqarashning xatari shundaki, u insonni shunchaki inkorchi qilib qoʻyadi. Bunday insonlar faqat bugun, zamonaviy dunyo bilan yashaydi. Koʻzi koʻrgan narsani qabul qilib, odamzodning oʻrganish qamrovidan tashqaridagi borliq, voqelik va narsalarni aql bilan qabul qilolmaydi. Buning ichiga din, qadim tarix va kelajak voqeliklari (aniqrogʻi, oxirzamon) kabilar kiradi.
Bularni inkor etish odamni vaqtinchalik mavjudotga, hayvonga tenglashtiradi; chunki hayvon vaqtinchalik, cheklangan xotiraga ega, u odamdan farqli oʻlaroq kechani eslolmaydi, buguni bilan yashaydi, ertani oʻylamaydi. Fikr yuritish, mulohaza qilish, oʻzining mavjudligi haqida obdan tafakkur qilish unga yot.
@Tafakkur_chizgilari
Hozirgi zamonda yashaydiganlar uchun uzoq tarix nomaʼlumlik qa'ridir. Tarixning muayyan davri davomida molekulalarning maʼlum shaklga kirib, undan inson yoki qandaydir mavjudot yaralishi mutlaqo imkonsiz. Ilm-fan tarixdan farqli oʻlaroq bugungi, ayni damni oʻrganadi. Tarix esa keng qamrovli, oʻta chuqur va mavhum boʻlgani uchun, maʼlum versiyalarga (masalan bizga yozma manbalar orqali meros boʻlgan dinlar yo madaniyatlar) ishonadiganlar va yo buni inkor etadiganlar boʻladi.
Gʻaybga ishonmaydigan tarixga ham ishonmaydi. Gʻaybni inkor etadigan tarixiy manbalarga jiddiy koʻz bilan qaramaydi. Dinning boy merosini pisand qilmaydi. Bunday dunyoqarashning xatari shundaki, u insonni shunchaki inkorchi qilib qoʻyadi. Bunday insonlar faqat bugun, zamonaviy dunyo bilan yashaydi. Koʻzi koʻrgan narsani qabul qilib, odamzodning oʻrganish qamrovidan tashqaridagi borliq, voqelik va narsalarni aql bilan qabul qilolmaydi. Buning ichiga din, qadim tarix va kelajak voqeliklari (aniqrogʻi, oxirzamon) kabilar kiradi.
Bularni inkor etish odamni vaqtinchalik mavjudotga, hayvonga tenglashtiradi; chunki hayvon vaqtinchalik, cheklangan xotiraga ega, u odamdan farqli oʻlaroq kechani eslolmaydi, buguni bilan yashaydi, ertani oʻylamaydi. Fikr yuritish, mulohaza qilish, oʻzining mavjudligi haqida obdan tafakkur qilish unga yot.
@Tafakkur_chizgilari
1,842
subscribers
414
photos
19
videos
