حافظ و من

سلام شب دوستان به خیر

برای سوالاتی که طرح کردم تا الان یک نفر امتیاز ۴۹، یک نفر امتیاز ۴۶ و یک نفر امتیاز ۴۵ رو کسب کردند.

مطابق نظر حامی مالی این طرح، افرادی که امتیاز بالاتر از ۴۵ گرفتن لطفا به من پیام بدن.

.

سلام وقت دوستان به خیر و شادی

موضوعی که استاد مایل به اون اشاره کردن، نکته‌ی ریز و دقیقی هست.
ما (معاصرین) اغلب برای خواناتر شدن متون در متن علائم سجاوندی ( نقطه، ویرگول و ... ) اضافه می‌کنیم اما گاهی همین علائم خواننده رو به اشتباه میندازه و با مکث بیجا باعث میشه خارج از وزن بخونه!

نه تنها ابروش رو درست نمی‌کنیم بلکه چشمشم کور می‌کنیم!

https://t.me/Najib_Mayel_Heravi

علاوه بر آن برخی از کاربردهای صفت‌ها و قیدها و تعبیرات در میان گذشتگان به گونه‌ای است که در روزگار ما نه تنها تداول ندارند، بلکه ناشناخته می‌نمایند. اگر مصحح در چنین مواردی به سبک و سیاق نقطه‌گذاری رایج در فارسی معاصر، متون گذشته را نقطه‌گذاری می‌کند، چه بسا قرائت یک متن را محدود به استنباط خود می‌گرداند و در مواردی مصادیق ذهنی خود را بر اجزاء جمله‌ها اعمال می‌کند و بسا که متنی را با قرائت‌های ناصواب و نادرست در دسترس خوانندگان می‌گذارد، چنان‌که این مصراع مشهور حافظ را:

جهان پیرست و بی‌بنیاد از این فرهادکش فریاد

یکی از مصححان معاصر به گونه‌ی زیر نقطه‌گذاری کرده است:

جهان پیرست و بی‌بنیاد. از این فرهادکش، فریاد!

در حالی‌که با گذاشتن نقطه و قطع این رابطه، وزن مصراع اندکی مختل می‌شود.
و به این مورد توجه کنید از همان مصحح:

آمد از پرده به مجلس (عرقش پاک کنید!)
تا بگوید به حریفان که چرا دوری کرد

که معلوم نیست مقصود او از آوردن پرانتز () چیست. بگذریم از این که درج پرانتز در تصحیح متون مسبوق به قرار و مداری نیست.

صفحه‌ی ۴۷۱

#تاریخ_نسخه‌پردازی
#نجیب_مایل_هروی

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

سلام وقت خوب

تا پایان امشب، نتایج رو جمع‌آوری می‌کنیم و تصمیم گیری می‌کنیم برای اعلام برند‌ه‌ها و ارسال هدیه.


🌿

یک روز، رفیقی مرا به یک انجمن کوچک ادبی برد، که عبارت می‌شد از یک دسته دوستداران حافظ. آن ایام هم مثل حالا حافظ‌پرستی یک بیماری بود، اما نه بیماری رجال. در آن مجلس یک شاعر معروف که حالا از استادان غزل محسوب است، دیوان خواجه را از روی چاپ قزوینی برای دوستان جوان -یا بهتر بگویم برای مریدان کم سن و سال خویش- تفسیر می‌کرد، البته مطابق میل و سلیقه‌ی خویش. جالب آنکه ابیات را هم گه‌گاه مطابق دل‌خواه خویش پس و پیش می‌کرد و به اصطلاح تصحیح دعوی داشت، که چندان در شعر خواجه تتبع دارد که به یک نظر می‌تواند درک کند کدام شعر دیوان واقعا از حافظ هست و کدام نیست، بدون اعتنا به این که ضبط نسخه‌ها چیست، دیوان را اصلاح می‌کرد تا به قول خود آن را به صورتی درآورد که حافظ اگر ببیند آن را تصدیق کند و امضاء. این استاد غزل وقتی یک بیت خواجه را طوری تصحیح کرد که تقریبا تمام شعر عوض شد، من گفتم: آخر از کجا معلوم که حافظ خواسته است این طور بگوید؟ و استاد با خون‌سردی ادیبانه‌اش جواب داد: اگر حافظ اینجا حاضر بود، قانعش می‌کردم تا شعرش را عوض کند... .

صفحه‌ی ۴۴۹

#تاریخ_نسخه‌پردازی
#نجیب_مایل_هروی

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

از اینجاست که اگر در شناخت نُسخ نگارش‌های غیرادبی، روش نسخه‌شناسی تطبیقی را اولی‌تر دانستیم، در شناخت نسخ متون ادبی، هرچند که روش مزبور روشنگر نکاتی گنگ است، اما روش نسخه‌شناسی تاریخی را نباید نادیده گرفت. مثال را به این بیت حافظ شیرازی توجه کنید:

معاشران گره از زلف یار باز کنید
شبی خوش است بدین وصله‌اش دراز کنید

نسخه‌های جدید کلمه‌ وصله را -که به معنی سرمویی است- حیله ضبط کرده‌اند. ضبط برخی از نسخ دیوان حافظ -که در حدود ۹۰۰ هجری و اندکی پیش از آن استنساخ شده- رشته و قصه است و در نسخه قدیم از دیوان او ضبط وصله آمده، که با توجه به مجانست زلف و وصله و نیز با اعتنا به سنت بستن سرمویی در میان زنان -که به لحاظ رشد و نمو و بلند نمودن موی از آن استفاده می‌کرده‌اند- ضبط وصله مسلم‌الرجحان است و این ضبط را نسخه‌شناسی تاریخ نُسَخ دیوان حافظ تائید می‌کند.

صفحه‌ی ۴۴۸
ارجاع به‌ محیط طباطبایی، آنچه درباره‌ی حافظ باید دانست ...

#تاریخ_نسخه‌پردازی
#نجیب_مایل_هروی

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

دو دیگر آن که اگر کاتبی از روی تساهل و تسامح حرفی از حروف یک کلمه را از نظر سطح خط کوتاه یا کشیده می‌نوشته و یا از جهت دورِ خط فشرده یا گشاده کتابت می‌کرده، کاتبی دیگر از روی بیسوادی و غفلت آن کلمه را با تحریف می‌خوانده و غلط می‌نویسانیده و یا به کلمه‌ای همانند آن عوض می‌کرده است. مثلا در این بیت حافظ:

سبزپوشان خطت بر گرد لب
هم‌چو حورانند گرد سلسبیل

اگر کاتب دور ح را در کلمه‌ی حوران فشرده کتابت کرده بوده که به م مانندگی داشته، کاتبی دیگر آن را موران ساخته و به صورت:

سبزپوشان خطت بر گرد لب
هم‌چو مورانند گرد سلسبیل

در چاپ‌های قزوینی و خلخالی از دیوان حافظ راه یافته است.

صفحه‌ی ۲۳۰
ارجاع به خانلری، دیوان حافظ، ۱۱۲۲/۲.

#تاریخ_نسخه‌پردازی
#نجیب_مایل_هروی

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

سلام به دوستان

افرادی که به همه‌ی سوالات پاسخ درست دادن، لطفا به من پیام بدن.
حالا اگر یه دونه اشتباه هم داشتید اشکال نداره.
ممنون

@MaryamFaghihiKia

مقصود از تصحیح قیاسی اصلاح و تصحیح ضبط‌های مضبوط و درست، که با مویّدات واژگانی و زبانی و بافت و ساخت معنایی نگارش‌های عصری مولف ‌و یا آثار قریب‌العهد وی تایید و تثبیت شوند. عده‌ای از معاصران ما تصحیح قیاسی را با تصحیح ذوقی به هم آمیخته‌اند و تصحیحات ذوقی را به نام تصحیحات قیاسی شهرت داده‌اند. تصحیح ذوقی که نتیجه‌ی آن در بسیاری از موارد به تصحیح آزاد می‌ماند و به تصحیح ضبط‌های درست به ضبط‌های احسن و متعارف می‌انجامد و در میان کاتبان و فاضلان قرون نهم تا سیزدهم متداول بوده است، در ترازوی نقد و تحقیق متون به روش‌های نوین، وزنی ندارد و با تصحیح قیاسی سزاوار قیاس نیست.
صفحه‌ی ۴۲۲

#حق
#تاریخ_نسخه‌پردازی
#نجیب_مایل_هروی

https://t.me/Najib_Mayel_Heravi

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

به هر حال، اگر نسخه منقول‌عنه کاتب و نسخه‌نویس دارای اغلاطی بوده و این کاتب آگاهی نداشته، به کتابت همان اغلاط پرداخته است و اگر کاتب دومی اندک آگاهی داشته، به اغلاط کاتب اول پی برده و با توجه به ذوق خود، اغلاط را تصحیح و یا تبدیل کرده و به این صورت در اصل اثر تصرفاتی به وجود آمده است. مثلا در بیت زیر از حافظ:

تا سحر چشم یار چه بازی کند که ما
بنیاد بر کرشمه‌ی جادو نهاده‌ایم

کاتبی کلمه سحر را بد و به صورت بحر کتابت کرده و (بحر چشم ..) نویسانیده، کاتبی دیگر که (بحر چشم) را درست نمی‌دانسته، بنا به سلیقه خود کلمه‌ای به مصراع اول افزوده و کلمه‌ای را حذف کرده و سهو نسخه‌ی منقول‌عنه خود را به این صورت تصحیح کرده است:

تا موج بحر چشم چه بازی کند مرا

صفحه‌ی ۲۲۸
ارجاع به خانلری، دیوان حافظ، ۱۱۲۱/۲.

#تاریخ_نسخه‌پردازی
#نجیب_مایل_هروی

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

به طور مثال دو بیت زیر -که جزء قصیده‌ای از قصاید امیر معزّی است- در چند نسخه از دیوان حافظ، در جزء مقطعات او آمده است:

مال و حال و سال و فال و اصل و نسل و تخت و بخت
بادت اندر پادشاهی بر قرار و بر دوام

مال وافر، حال نیکو، سال فرخ، فال سعد
اصل راضی، نسل باقی، تخت عالی، بخت رام

و شکی نیست که ابیات مزبور را احتمالا توسط کاتبی در ترقیمه دست‌نوشته‌اش -که برای حاکمی کتابت کرده بوده- به صورت عباراتی دعایی درج شده و سپس توسط کاتبی دیگر و از روی تساهل جزو اشعار حافظ دانسته شده و به متن نسخه‌هایی از دیوان او راه یافته است.

صفحه‌ی ۲۲۷
ارجاع به خانلری. دیوان حافظ. صص ۱۱۸ - ۱۱۷.

#تاریخ_نسخه‌پردازی
#نجیب_مایل_هروی

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

به عنوان نمونه از دو کلمه تمغا -که از اصطلاحات عصر حافظ بوده است به معنای نوعی مالیات- و واژه‌ی افسوس -که ریشخند و استهزا از معانی آن کلمه به روزگار او بوده است- یاد می‌کنیم، که شاعر چنین به کار برده است:

مرا که از زر تمغاست ساز و برگ معاش
چرا مذمت رند شراب‌خواره کنم
□
آن شد اکنون که ز افسوس عوام اندیشم
محتسب نیز در این کار نهانی دانست

کاتبی از کاتبان دیوان حافظ کلمه‌ تمغا را که به روزگار او متروک شده بوده و مفهوم نبوده، عوض کرده و در نتیجه این تعویض وزن بیت را مختل یافته و به تغییر و تبدیل دیگر کلمات مصراع به جهت اصلاح وزن اهتمام کرده و آن را به این هیات درآورده است:
مرا که نیست ره و رسم لقمه‌پرهیزی

و در بیت دیگر، واژه‌ی افسوس را که به روزگار کاتب معنای دریغ داشته و کاتب وجود آن را غریب و نامفهوم می‌دانسته به این صورت تغییر داده شده است:
آن شد اکنون که ز ابنای عوام اندیشم

صفحه‌ی ۲۲۴
ارجاع به پرویز ناتل خانلری. دیوان حافظ. ۱۱۲۰/۲

#تاریخ_نسخه‌پردازی
#نجیب_مایل_هروی

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

و مطالعه‌ی کتاب تاریخ نسخه‌پردازی تمام شد، با رکورد تقریبی دو هفته که بالاترین رکورد کتابخوانی من محسوب می‌شود.
ضرورتی پیش آمد و کتاب را شروع کردم.
با مباحث تقریبا جدیدی مواجه شدم که صادقانه بخواهم بگویم درک بعضی از آنها برایم سخت بود اما فتح باب خوبی شد برای مطالعات آینده.

مطالب بسیار مفید و ارزشمندی آموختم. آنچه بیش از همه توجه‌ام را جلب کرد احاطه و تسلط مثال‌زدنی استاد مایل هروی بر نسخه‌شناسی و سیر تاریخی خط، گونه‌های زبانی، رسم الخط و ... بود. حدود صد صفحه یادداشت و ارجاع به کتاب‌های مختلف کهن یا معاصر نشان از اشراف ایشان به موضوع مورد بحث دارد. و البته سبک نوشتاری ایشان و کاربرد برخی واژه‌هایی که در ادبیات امروزی غریب می‌نمود و قلم روان، سبک خاصی به کتاب داده است که خودِ متن، ارزش ادبی دارد.

با آرزوی سلامتی برای استاد مایل هروی و همه‌ی خادمان زبان فارسی.

https://t.me/Najib_Mayel_Heravi

مریم فقیهی‌کیا
بیست و سوم آبان ۱۴۰۳


#تاریخ_نسخه‌پردازی
#نجیب_مایل_هروی
#وطن_فارسی

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

کتاب تاریخ نسخه‌پردازی و تصحیح انتقادی نسخه‌های خطی نوشته‌ی استاد نجیب مایل هروی- که این روزها مشغول مطالعه‌ی آن هستم - کتابی‌ست مفصل و دقیق مشتمل بر ۲بخش و ۱۵فصل، که به بررسی انواع نسخ خطی، ساختار آنها، روش‌های تصحیح، سیر تاریخی استنساخ و.. می‌پردازد و از حیث تعریف ابزارها و مصطلحات نسخه‌شناسی اعم از انواع جلد، کاغذ، مرکّب و...کتابی علمی و دانشگاهی است.

خودم فصل (جایگاه رسم‌الخط در نسخه‌شناسی) را دوست داشتم و حس کردم مساله‌ی رسم‌الخط تا به امروز همچنان مساله‌ی حل‌نشده‌ای باقی مانده‌است.
با بررسی دقیق کلمات و شاهدمثال‌ها نکات بسیار ارزشمندی آموختم.

شما اگر خواستید کتاب را بخوانید بعد از فصل اول، فصل پنج را مطالعه کنید و بعد به ترتیب فصل دوم تا آخر را، چرا که به نظرم آشنایی با مبانی کار و اصطلاحات، لازمه‌ی درک بقیه‌ی مطالب کتاب است.

با آرزوی سلامتی و طول عمر برای استاد مایل هروی، اگر به مباحث نسخه‌شناسی و تصحیح متون علاقه‌مند هستید حتما این کتاب را تهیه کنید.
برای سفارش کتاب لینک زیر را لمس کنید:

https://t.me/Najib_Mayel_Heravi/700

#معرفی_کتاب
#تاریخ_نسخه‌پردازی

@OnlineHafez | حافظ و من 🍃

.

.
هزااار نقش
برآید ز کلک صنع و
یکی
به دلپذیری نقش نگار ما نرسد ..


#عاشقی_کنیم  ❤️❤️:❤️❤️


موسیقی یا بیت دلخواه‌تون رو در بخش نظرات بفرستید.

@OnlineHafez | حافظ و من 🌱

.

خواننده: محمدرضا شجریان
سه‌تار: پرویز مشکاتیان
- غزل 300 حافظ
- بابا طاهر

هزار دشمنم اَر می‌کنند قصدِ هلاک
گَرَم تو دوستی از دشمنان ندارم باک


#جمعه‌های_حافظانه
#آهنگ
#محمدرضا_شجریان
#پرویز_مشکاتیان


@OnlineHafez | حافظ و من 🌱

.

آن کیست کاندر رفتنش صبر از دل ما می‌برد
ترک از خراسان آمده‌ست از پارس یغما می‌برد


غزل ۱۷۶ سعدی


#کوتاه_مفید
تهیه شده در گروه #کتاب_گویا


@GouyaKetab | کتاب گویا
@OnlineSadi | شکرین‌حدیث سعدی

.

عشق و مستوری نباشد، پای گو در دامن آور
کز گریبان ملامت سر بر آوردن نیارد

غزل ۱۶۶ سعدی - بیت ۶


#کوتاه_مفید
تهیه شده در گروه #کتاب_گویا


@GouyaKetab | کتاب گویا
@OnlineSadi | شکرین‌حدیث سعدی

.

یه سعدی توی لبخندت
یه حافظ توی چشماته
می‌دونم که یه دلتنگی
توی اون قلب تنهاته

#گرشا_رضایی

🍃