بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان

🔶 کتاب «در جستجوی جامعه بلند مدت» گفتگو با همایون کاتوزیان، نوشته کریم ارغنده‌پور


🔷 کانال تلگرامی بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان در ادامه معرفی کتاب‌ها و مقالاتی که به شناخت بهتر استبداد و دموکراسی کمک می‌کنند، در این مطلب به معرفی کتاب « در جستجوی جامعه بلند‌مدت»، که گفت‌وگوی بین کریم ارغنده‌پور با همایون کاتوزیان است، می‌پردازد.

@Bonyadbazargan

#ایستگاه_بعدی_دموکراسی


🔶خلاصه کتاب «در جستجوی جامعه بلند‌مدت» گفتگو با همایون کاتوزیان، نوشته کریم ارغنده‌پور

✍️ خلاصه از زهرا نوری سنگدهی

🔷 کانال تلگرامی بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان در ادامه معرفی کتاب‌ها و مقالاتی که به شناخت بهتر استبداد و دموکراسی کمک می‌کنند، در این مطلب به معرفی کتاب « در جستجوی جامعه بلند مدت»، که گفت‌وگوی بین کریم ارغنده‌پور با همایون کاتوزیان است، می‌پردازد.

📌 مدعای اصلی کتاب تکمیل این نظریه است که تغییر در جامعه امر نامحتملی نیست و به اراده‌ای متکی است که از روی آگاهی و تجربه باشد. تاکید بر این مساله است که انتظار تغییر در جامعه ایرانی بدون خوانش و درک مطابق با واقعایع و دقیق پیشینه‌اش غیرممکن است. نگاه به جامعه با در نظر گرفتن همه خصوصیاتش چه مثبت و چه منفی. چرا که تلاش‌های اصلاحی پیشین میتواند چارچوب مناسبی برای درس‌آموزی برای رویدادهای آینده باشد.

📌رویکرد سیاه و سفید داشتن به پدیده‌های تاریخی چندان کارساز نیست بلکه مهمتر، عبرت‌گیری از آنهاست. ساده‌کردن مسائل اجتماعی در طول تاریخ با نظریاتی مثل تئوری توطئه، دور شدن احتمالی از واقعیت و بیشترین خدمت به خود توطئه است. جامعه ما و در رأس آن متفکرانش بیش از هر چیز به صداقت و فروتنی و خویشتنداری و مدارا و نگرش واقعبینانه بدور از تعصب به پدیده‌ها نیاز دارند.

📌تا انقلاب مشروطه چرخ‌هایی داریم به شکل استبداد- آشوب- هرج و مرج که در تاریخ ما مدام تکرار میشد. قدرت شاه و دولت از دو وجه قابل بررسی است. وجه حقوقی که محدودیتی نداشت و این قدرت وقتی به کسی تفویض میشد، همین ویژگی را حفظ می‌کرد. در وجه اجتماعی؛ به دلیل عدم وجود طبقات دراز مدت و مستقل، مردم نمی‌توانستند اراده خود را به یک چارچوب قانونی تبدیل کنند. بنابراین جامعه در ایران چون از نظر حقوقی و اجتماعی قابل پیشبینی نبود، کوتاه مدت میشد.

📌در این چرخه، دولت، استبدادی بود و ملت هم تمایل به هرج و مرج داشت. اطاعت جامعه از دولت بر مبنای ترس بود نه بر مبنای رضایت. سلطه حکومت بر مردم نه قانون بلکه زور بود. بعد از مشروطه دو دوره استبداد داریم، دوره دوازده ساله دوم رضا شاه و دوره سیزده چهارده ساله بعد از انقلاب سفید محمد رضا شاه. در سالهای دیگر تمایلی به هرج و مرج وجود ندارد.

📌 تا پیش از مشروطه استبداد حالت طبیعی داشت و نظامی جز آن بطور کامل ناشناخته بود. پس نوعی پذیرش عمومی هم برای آن وجود داشت. اما بعد از مشروطه تخم لق قانون در ایران شکسته شد و این سرآغاز یک تغییر مهم بود. وجود احکام شرع در طول تاریخ ناقض این ادعا نیست چرا که این احکام وقتی نافذ بود که با منافع دولت برخورد نداشته باشد وگرنه کسی نمی‌توانست شکایت نزد قاضی ببرد که فلان حاکم ملک مرا غصب کرده و شما دادخواهی کنید.

📌چرخه جامعه کوتاه مدت دو علت اصلی داشت؛ حقوقی و اجتماعی. از نظر حقوقی ماهیت حکومت مطرح است و از نظر اجتماعی شکل نگرفتن طبقات اجتماعی که حاصل آن عدم انباشت سرمایه و تجربه است. اگر حکومت، استبدادی نباشد، طبقات مالک برای خود استقلال اقتصادی و سیاسی ایجاد می‌کنند. در نتیجه هم انباشت سرمایه صورت می‌گیرد و هم قدرت سیاسی تقسیم میشود و دموکراسی و احزاب شکل میگیرد. گسست چرخه جامعه کوتاه‌مدت در فرایند اصلاحات (به معنای عام نه ناظر به یک جریان سیاسی خاص)، رخ خواهد داد. این اصلاحات جایگزین انقلاب و استبداد است.

آگاهی و تجربه در صورت تقویت جامعه مدنی حاصل می‌شود و توسعه سیاسی در مسیر دموکراتیک شدن جامعه. در مسیر توسعه نمی‌توان گفت توسعه اقتصادی ارجح است یا توسعه سیاسی. توسعه امری لایتجزا است ولی نه به این معنا که الزاماً موزون نیز باشد. در کشورهای پیشرفته هم، توسعه در همه زمینه‌ها صورت می‌گیرد اما نه با یک نرخ.

📌در جامعه ایران طبقات بالا همواره به نوعی به دولت وابسته بوده‌اند و طبقات پایین‌تر بر خلاف اروپای غربی، نقش زیادی در تحولات اجتماعی نداشته‌اند. برای همین در ایران دولت یک موقعیت اساسی داشت در حالیکه طبقات موقت بودند. بنابراین درآمد حاصل از نفت در دوران معاصر موقعیت دولت را تشدید کرد. نفت در کنار رانتی بودن آن بر تشدید موقعیت دولت افزود.

📌 پیشرفت و توسعه سیاسی در ایران به سه عامل مهم بستگی دارد: تسامح و مدارا، دیالوگ و سازش و مصالحه. انباشت آگاهی و تجربه باید در اینجا رخ دهد. پس نظریه جامعه کوتاه مدت مربوط به گذشته تاریخ ما است نه لزوماً درباره حال یا آینده ما.

https://B2n.ir/d19429

@Bonyadbazargan

‍ ‍ 🔶 دینداری مؤمنانه در عصر لیبرال دموکراسی

🔷کدام دینداری؟ کدام دموکراسی؟

🎤 سخنران: سید علی محمودی

📌انجمن اسلامی مهندسین

▫️ آبان ماه 1403

📌 محورهای بحث:

1️⃣ پرسش اصلی: آیا «لیبرال دموکراسی» و «دینداری مؤمنانه» با یکدیگر هماهنگی و سازگاری دارند؟

2️⃣ دوران دموکراسی کلاسیک در جهان امروز سپری شده است. دموکراسی در روزگار ما آمیزه‌ای از دموکراسی کلاسیک و لیبرالیسم است.

3️⃣ لیبرال دموکراسی در تقابل با استبداد فردی، استبداد اقلیت و استبداد اکثریت است.

4️⃣ لیبرالیسم از سدۀ بیستم تا به امروز، به تدریج نقص‌ها وکاستی‌های دموکراسی را جبران کرده است.

5️⃣ اصناف سه‌گانۀ دینداران: سنت‌گرایان، بنیادگرایان و نوگرایان. هریک از این اصناف، چه نسبت و موضعی دربرابر لیبرال دموکراسی دارند؟

سید علی محمودی در فضای مجازی:
     وب‌سایت | تلگرام | فیس‌بوک




@Bonyadbazargan

🔸 من پیشنهاد استعفای مهندس بازرگان را به ایشان دادم

🔹گفت‌وگو با محمدحسین بنی‌اسدی، از معاونین مهندس بازرگان در دولت موقت؛

🔹منبع: خبرگزاری خبرآنلاین-فهیمه نظری


📌اطمینان دارم که مرحوم مهندس بازرگان راضی به استعفا نبود، بلکه برای اعتراض استعفا داد. ایشان مایل بود ماموریت‌هایی را که درباره‌ی برگزاری انتخابات مجلس و ریاست‌جمهوری داشت انجام دهد...

📌 چند روز پیش از این واقعه نیز مهندس بازرگان همراه با دکتر چمران و دکتر یزدی برای جشن استقلال الجزایر به این کشور رفته بودند. در آن‌جا برژینسکی مشاور امنیت ملی آمریکا از آنان تقاضای ملاقات کرده و به هتل محل اقامت‌شان رفته بود.

📌 پس از اشغال سفارت در دولت دو جلسه‌ تشکیل شد؛ یعنی در روزهای چهاردم و پانزدهم هیات دولت تشکیل جلسه داد. در این جلسات کل کابینه به این موضوع معترض بودند؛ چون اعضای هیأت دولت با مخالفت دانشجویان مواجه بودند و جوی علیه‌شان ساخته شده بود. شرایط به گونه‌ای بود که برخی وزرا دیگر نمی‌توانستند در محل کار خود حضور پیدا کنند.

📌 در این‌جا کسانی که در فکر کنار رفتن دولت موقت بودند عبارت بودند از مرحوم قطب‌زاده، مرحوم حاج سید احمد خمینی و عده‌ی زیاد دیگری به‌ویژه نیروهای چپ، همه‌ی این‌ها در آن سال‌ها مخالف دولت موقت و سیاست‌های معتدل و عقلانی آن بودند. جو انقلابی آن‌قدر شدید و هیجانات آن‌قدر بالا بود که بسیاری از افراد تسلیم این جو بودند. به هر حال آن‌ها کار خودشان را انجام دادند و مهندس بازرگان استعفا داد. این یکی از پیامدهای گروگان‌گیری بود.

📌 وجود تحریم‌ها از عواقب دیگر این اقدام بود که از همان زمان گروگان‌گیری شروع و همین‌طور اضافه شد تا حالا که می‌بینیم چه صدماتی به اقتصاد ما وارد کرده است.

📌 البته اشغال سفارت موجب به وجود آمدن وفاق در ایران حول دشمنی با آمریکا هم شد؛ ما اشدا علی‌الکفار را دنبال کردیم ولی رحما بینهم را فراموش کردیم و در جامعه‌مان شکافی بین دولت و ملت به وجود آمد که همچنان ادامه دارد. وظیفه‌ی ما این است، اکنون که آقای پزشکیان راجع به وفاق ملی صحبت می‌کنند بکوشیم این شکاف را کاهش دهیم و وفاق را براساس محبت، دوستی و همبستگی به وجود آوریم تا حول محور دشمنی با یک عامل خارجی.

@Bonyadbazargan

📎متن کامل گفتگو را در لینک زیر مطالعه فرمایید:
https://telegra.ph/NAI-11-14

#گام_به_گام_با_بازرگان

پادکست شماره (۱۴)

🔶 سرّ عقب‌ماندگی ملل مسلمان

🔷 برگرفته از مجموعه آثار ( ۸)
مهندس مهدی بازرگان

✍️ تلخیص و صدا: علی ملک‌پور

گزیده متن:

📌مهندس بازرگان در سال ۱۳۲۹ یعنی ۷۴ سال پیش برخی علل تاریخی توسعه‌نیافتگی جوامع مسلمان به ویژه در خاور میانه را تبیین کرده، گویی تحلیل مسایل امروزین این جوامع است.
او یادآور می‌شود که عقب ماندگی ملل مسلمان ریشه در تاریخ دیرینه این جوامع دارد و حتی عامل نوظهور استعمار نیز نمی‌تواند علت غایی به شمار آید.

📌 مهندس بازرگان ضمن آنکه  به تاثیر ساختارهای کلان اجتماعی  توجه دارد ولی ساختارها را بخشی از فرایند پیچیده توسعه و توسعه‌نیافتگی تلقی می کند. بنابر این  به نقش آگاهی و اراده انسانها برای تحول و ترقی تاکید می‌کند و هم از این رو در نتیجه‌گیری مباحث خود  و در بیان رمز و راز عقب‌ماندگی ملل مسلمان  و راهبرد  توسعه در این جوامع معتقدست که راه غلبه بر کاستی‌ها و جبران عقب‌ماندگی ها به تغییر اندیشه‌ها و نگرش های شهروندان بستگی دارد.

@Bonyadbazargan

🔶 سه دوره اندیشه سیاسی داود فیرحی ( به مناسبت چهارمین سالگرد درگذشت)

✍️ رضا تاران

📌به نظر می‌رسد سه دهه فعالیت علمی داود فیرحی را می‌توان در پاسخ به سه پرسش اصلی خلاصه کرد؛ دولت اسلامی و نظریه‌ حکمرانی در جهان اسلام چگونه شکل گرفته است؟ فقه دموکراتیک بر پایه چه مفاهیمی استوار است؟ و در نهایت چگونه می‌توان الهیات جدید برای فقه سیاسی دموکراتیک بنا کرد؟ به نظر می‌رسد آثار فیرحی در سه دوره و در پاسخ به این سه پرسش بوده است؛ او در دوره اول تبارشناسی فقه اقتدارگرا و بررسی زمینه‌های شکل‌گیری آن در صدر اسلام و دوره میانه را دنبال می‌کند. کار او در دوره دوم نقد فقه اقتدارگرا و تدارک فقه دموکراتیک است. در دوره سوم با طرح چالش‌های فقه سیاسی به بازخوانی مفروضات فقه و طرح الهیات سیاسی تجدد می‌رسد.

📌۱.دوره اول: بررسی زمینه‌های شکل‌گیری اندیشه‌های سیاسی اقتدارگرا: فیرحی در کتاب «دانش، قدرت و مشروعیت در اسلام« این پرسش را مطرح کرد که دولت اسلامی و نظریه‌ی حکمرانی در جهان اسلام چگونه شکل گرفته و دچار چه دگرگونی‌‌هایی شده است؟ پاسخش این بود که در نصوص اسلامی هم جنبه‌های اقتدارگرا دارد و هم جنبه‌های دموکراتیک، و سنت موجود در دوره صدر اسلام و دوره میانه جنبه‌های اقتدارگرای نص را برجسته کرده است. در کتاب «تاریخ تحول دولت در اسلام» دو ایده اساسی دارد: دو سنت زندگی سیاسی زمان پیامبر مطرح بود: یکی سنت اقتدارگرایانه که در مکه وجود داشت و دیگری یک نوع الگوی زندگی شورایی است که در مدینه شکل می‌گیرد. دولت پیامبر دولتی دموکراتیک مبتنی بر نوعی از قرارداد و درک خاصی از شوراست اما خلافت که بعد از پیامبر شکل می‌گیرد، نتیجه هژمونی مهاجران و نگرشی اقتدارگرا دارد. در کتاب «نظام سیاسی و دولت در اسلام» توضیح می‌دهد که نظریه‌های نظام سیاسی در اسلام یک‌دست نیستند. یعنی نظریه‌های جدید درحال دموکراتیک شدن است. همچنین چگونه برخی از نظریه‌هایی که درعین‌حال دینی هستند، ایدئولوژیک می‌شوند.

📌۲.دوره دوم: تفسیر دموکراتیک از فقه سیاسی: فیرحی در دوره دوم فکری خود که از اوایل دهه نود آغاز می‌شود تلاش می‌کند رویکردی ایجابی در پیش گیرد و نمونه‌هایی از فقه دموکراتیک را برجسته کند. او در کتاب «فقه و سیاست در ایران معاصر» توضیح می‌دهد که چگونه فقه شیعه درگیر دولت مدرن می‌شود و تحولی در دستگاه‌های فقهی پیدا می‌شود که هرچند فراگیر نمی‌شود، اما یک شروع نسبتاً مهمی است. در فقه مشروطه یک «امکانی» به نام نوگرایی ویژه‌ی شیعه مستتر است که با اهل سنت متفاوت است. در جلد دوم کتاب « فقه و سیاست در ایران معاصر» مدعی است که شکست مشروطه و شکل‌گیری دولت رانت در دوره‌ی پهلوی دوم فقه حکومت اسلامی گرایش اقتدارگرا را شکل داد و یا حتی اقتدارگرایی تاریخی و مکنون آن مجال ظهور یافت.در کتاب «آستانه تجدد» سؤال من این بود نایینی چگونه توانسته مفردات یک فقه دموکراتیک را فراهم کند. در کتاب «فقه و حکمرانی حزبی» به دنبال آن است تا بر پایه «سبق و رمایه» در فقه چارچوبی شرعی برای رقابت‌های حزبی فراهم کند.

📌۳. دوره سوم: بررسی چالش‌های فقه دموکراتیک و طرح الهیات سیاسی جدید: این دوره با نقدهای برخی از روشنفکران دینی از جمله محمد مجتهد شبستری بر حکمرانی فقهی آغاز می‌شود. شبستری در نقد اعتبار فقه سیاسی بر این باور بود «اگر فردی آن دلایل و حجت‌های کلامی را در عصر حاضر غیرقابل دفاع و ناصالح برای احتجاج بیابد نمی‌تواند دانش فقه را بیان‌کننده احکام الهی بداند». مساله فیرحی در این دوره گذر از فقه سیاسی نیست بلکه او به تکمیل و بازسازی الهیات و مفروضات فقه نظر دارد. فیرحی در دو کتاب «مفهوم قانون در ایران معاصر» و »دولت مدرن و بحران قانون» چالش‌های فقه در مواجهه با مفهوم «قانون» و «ملت» را نشان می‌دهد. از سال ۱۳۹۶ با تدریس روش‌شناسی اندیشه سیاسی کتاب «خدا و برابری» نوشته جرمی والدرون، استدلالهای الهیاتی رابرت فیلمر و جان لاک را به بررسی می‌گذارد و در تلاش است تا با الهام از الهیات جان لاک، نوآوری‌هایی را در الهیات شیعه از جمله مساله «برابری الهیاتی» فراهم آورد. کتاب «پیامبری و قرارداد» که بعد از درگذشت او منتشر شد نسخه تکمیل شده یکی از ایده‌های او در کتاب «تاریخ تحول دولت در اسلام» است و فیرحی بر پایه پیمان‌های پیامبر شکلی از دولت قراردادی در مدینه را مفهوم‌سازی می‌کند. به نظر می‌رسد دوره سوم اندیشه فیرحی با درگذشت او نیمه‌کاره ماند اما می‌توان سه دوره فکری او را در پیوست و تکمیل هم دانست.

@namehayehawzavi

@Bonyadbazargan

🔶انسان و خدا

🔷 منبع: خلاصه مجموعه آثار (۲) مهندس مهدی بازرگان

📌 بشریت در طی ده‌ها هزار سال عمر خود، پس از آنکه از حالت فطری آزاد بدوی به مرتبه دون­ حیوانی یعنی قبول بندگی همنوع و حکومت­‌های سلطنتی تنزل نمود، تدریجاً میل به­ رهائی و آزادی و درك دموکراسی نمود و در اثر آن همکاری اجتماعی و ترقیات ناگهانی میسر گردید. با احساس حق انسانی و شخصیت، مدارج علم و کمال را با سرعت زیاد پیموده و لاجرم بر وسعت نظر و قدرت عمل یعنی بر میراث انسانیت او افزوده شد و رفته رفته واقف به قدر و منزلت ذاتی خویش گشت.

📌آن مکتب­‌ها و دکترین­‌هائی که می­‌گویند فرد انسانی بی­‌ارزش است و باید فدای اجتماع شود، یقیناً اشتباه می­‌کنند و از شاهراه طبیعی و تاریخی تمدن که مسیر و مقصدش ارتقاء و عزت انسان است،­ خارج­ می­‌شوند. اصلاً­ اگر بنا باشد یک فرد­ مساوی صفر باشد، حاصل­ضرب صفر در هر عدد و جمعیتی باز صفر بوده و خود اجتماع بی­‌ارزش می­شود.

@Bonyadbazargan

🔶‍ حسين فاطمی و راه نهضت ملی ايران

✍️ دکتر علی شریعتی

📌 دكتر حسين فاطمی تا آخرين لحظه‌ حيات خود به راه نهضت ملی ايران و پيشوای عالی قدر آن وفادار ماند. زجر و شكنجه‌ای كه در دوران پس از كودتا بر اين قهرمان ملی وارد گرديد بر همگان روشن است و می‌دانند كه در روز روشن در برابر شهربانی يعنی محلی كه در همه جای دنيا وظيفه‌ امنيت و حفظ جان مردم يك شهر به عهده‌ اوست، جمعيت چاقوكشان كه پايه‌های رژيم كنونی را بر دوش گرفته‌اند، با وجود حضور ده‌ها مأمور پليس، چگونه او را با ضربات چاقو و قداره مجروح ساخته و تهديد به مرگ نمودند.

📌سرسختی و شجاعت دكتر حسين فاطمی در هنگام بازپرسی و سپس در جلسه‌ دادگاه سرّی و فرمايشی، صحنه‌ ديگری از زندگی سراپا افتخارآ‌ميز اين شهيد راه آزادی است. سخنان اين دلاور ميهن‌دوست در آخرين دقايق زندگی در آن وقت كه جلادانی چون آزموده و بختيار برای اجرا و شركت در مراسم اعدام به نمايندگي از جانب ارباب كاخ‌نشين خويش شركت كرده بودند، چنان پرشور و شجاعانه است كه طنين آن تا جاويدان در سراسر سرزمين ما ادامه خواهد يافت.

📌 شهيد فقيد دكتر حسين فاطمی رو به افسران و سربازانی كه برای بردن او به ميدان تيرباران آمده بودند نموده و گفت: «آقايان افسران من به حيات خود علاقه‌ای ندارم ولی می‌خواهم به شما يك نصيحت بكنم. تشكيل ارتش و تربيت افسر در تمام دنيا براي حفظ استقلال كشور است. آيا شما كه اين لباس پرافتخار را به تن كرده‌ايد، متوجه اين وظيفه هستيد ؟ آيا شما می‌دانيد كه دوباره كشور شما به دست جاسوسان و نوكران و جيره‌خواران سفارت انگليس افتاده ؟ آيا شما می‌دانيد كه حكومت فعلی چهل سال ديگر ايران را به اسارت بيگانه داده و افرادی را كه در راه تأمين استقلال سياسي و اقتصادي كشور جانبازي كرده‌اند به دست شما مي‌كشند؟ »


📌و بالاخره كلام خود را با اين جملات پايان داد: «كشتن من بی‌گناه درد شاه را دوا نمی‌كند، تنها تقوی و ايران‌پرستی و شرافت و درستكاری و عدالت اجتماعی است كه می‌تواند دردهای اجتماعی و سياسی و اقتصادی ما را چاره نمايد. در اين دم آخر می‌خواهم به ملت ايران و كسانی كه در راه نهضت مقدس ملي جانبازي و فداكاري كرده‌اند درود فرستاده و خدا را شكر كنم كه با شهادت در اين راه پرافتخار، دِين خود را به ملت ستمديده و استعمار زده و غارت شده‌ ايران ادا كرده‌ام.»

📌«اميدوارم سربازان مجاهد نهضت همچنان مبارزه‌ خود را ادامه دهند زيرا من به آرزوی خود رسيده و سعادت جاودانی شهادت نصيبم شد.»
«پاينده ايران ـ زنده باد دكتر مصدق»

🔷در روز ۱۹ آبان ۱۳۳۳ دکتر سیدحسین فاطمی مدیر روزنامه باختر امروز و وزیر امور خارجه دولت دکتر مصدق، بعد از ماه‌ها بازداشت، تیرباران شد.
@mohammadmosaddegh

@Bonyadbazargan

🔶 فراخوان عمومی سومین جایزه کتاب سال مهندس مهدی بازرگان تا پایان آبان‌ماه تمدید شد

📌 سومین دوره «جایزه کتاب سال مهندس مهدی بازرگان» با هدف شناسایی، حمایت و تشویق نویسندگان، مولفان، مترجمان و ناشران در عرصه اصلاح فرهنگی، ترویج فرهنگ مردم‌سالاری و تبیین دیدگاه‌های روشنفکری دینی برگزار می‌شود.

📌به همین منظور از پدیدآورندگان، مولفان، مترجمان و ناشران دعوت می‌کنیم، آثار خود را اعم از نگارش، تالیف یا ترجمه که دارای هر دو ویژگی‌ ذیل باشد، برای پذیرش و داوری به نشانی بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان ارسال نمایند.

۱_ آثار منتشر شده در سه حوزه «روشنفکری دینی»، «اصلاح فرهنگ استبدادی و بسط دموکراسی»، و «تقویت جامعه مدنی»

۲_ آثاری که برای اولین بار در سال ۱۴۰۲ به چاپ رسیده است

🔷 آثار  باید تا پایان آبان ۱۴۰۳ به نشانی تهران، خیابان مطهری، نرسیده به چهار راه مفتح، جنب بانک صادرات، ساختمان۲۴۰ طبقه ۵ واحد ۲۴ ارسال شود.

🔹کدپستی ۷۳۵۶۸ _ ۱۵۸۸۸
شماره تماس:  ۸۸۳۲۸۰۶۶

@Bonyadbazargan

🔸دیپلماسی بر دیوار

🔹مصاحبه با دکتر محمدحسین بنی اسدی، دبی
وزیر مشاور امور اجرایی در دولت موقت) و مهندس محمد توسلی، دبیر کل پیشین نهضت آزادی ایران

🔹به مناسبت ۱۳ آبان، چهل و پنجمین سالگرد اشغال سفارت آمریکا


📌 بررسی تاریخی رخداد ۱۳ آبان سال ۵۸

📌تحلیل رخداد ۱۳ آبان

📌زمینه ها و پیامدهای اشغال سفارت آمریکا در تحولات چهار دهه گذشته جامعه ایران در عرصه داخلی و روابط بین‌المللی

📌با نگاهی ویژه به مسائل امروز ایران

@Bonyadbazargan

🔶 متن استعفای مهندس مهدی بازرگان

🔷 روز 14 آبان 1358 یک روز پس از اشغال سفارت آمریکا، مهندس مهدی بازرگان از سمت نخست‌وزیری استعفا داد و دولت موقت به کار خود پایان داد.

📌متن استعفای مهندس بازرگان به این شرح است:

بسم‌الله الرحمن الرحیم

حضور محترم حضرت‌ آیت‌الله العظمی امام روح‌الله ‌الموسوی الخمینی دامت‌برکاته، باکمال احترام معروض می‌دارد پیرو توضیحات مکرر گذشته و نظر به اینکه دخالت‌ها، مزاحمت‌ها، مخالفت‌ها و اختلاف نظرها انجام وظایف محوله و ادامه مسئولیت را برای همکاران و اینجانب مدتی است غیر ممکن ساخته و در شرایط تاریخی حساس حاضر نجات مملکت و به ثمر رساندن انقلاب بدون وحدت کلمه و وحدت مدیریت میسر نمی‌باشد، بدین وسیله استعفای خود را تقدیم می‌دارد تا به نحوی که مقتضی می‌داند کلیه امور را در فرمان رهبری بگیرند یا داوطلبانی را که با آنها هماهنگی وجود داشته باشد مأمور تشکیل دولت فرمایند.

با عرض سلام و دعای توفیق

مهدی بازرگان

۵۸/۸/۱۴


@Bonyadbazargan

🔶 فایل سخنرانی سید علی محمودی

@Bonyadbazargan

‍ ‍ 🔶 «اخلاق محیط زیست»، شالودۀ «اجماع هم‌پوشِ» شهروندان در جامعه‌های متکثر

🔷نقد کتاب دین و اخلاق محیط زیست، از تعارض تا اجماع هم‌پوش، برگزیده جایزه کتاب سال مهندس مهدی بازرگان

✍️ نوشتۀ ابوالقاسم فنایی و سجاد بهروزی

🎤 سخنرانی سید علی محمودی

📌 محورهای اصلی:

📌جان رالز بر بنیان آزادی و برابری براین نظر است که در جامعه‌های دموکراتیک، دکترین‌های مختلف اعم از دینی و غیردینی وجود دارند. این جامعه‌های متکثر با وجود اختلاف نظر‌ها می‌‌توانند در عین تفاوت آراء با پذیرش اجماع هم‌پوش برپایۀ «عقلانیت» به صورت «معقول» حول محورهای خِرد همگانی، وحدت جمعی و ثبات سیاسی با یکدیگر به توافق و همبستگی برسند.

📌 در این کتاب آمده است که «اخلاق محیط‌ زیست فرادینی» و «اخلاق محیط‌زیست دینی» از نظر عقلانیت نظری و عملی، «معقول» اند و دیدگاهی مشترک دارند. اختلاف این دو آن است که اولی «خودبنیاد» است، یعنی به هیچ نظریۀ جامعی متکی نیست، و دومی می‌تواند از رهگذر بازنگری در برخی از آموزه‌های ادیان زندۀ جهان، با هنجارهای فرادینی سازگار شود. در نتیجه، بدین سان باورمندان به این دو رویکرد اخلاقی می‌توانند به اجماع هم‌پوش برسند.

📌 به نظر من، اگر اجماع هم‌پوش رالز مبنای نظری این کتاب باشد، التزام به آن در گرو این دوگزاره است:

1⃣ در جامعۀ دموکراتیک شهروندان، اعم از دین‌باور و دین‌ناباور، می‌توانند آزادانه از میان دکترین‌ها و مکتب‌های گوناگون دست به انتخاب بزنند.

2⃣ آنچه این شهروندان را به اجماع هم‌پویش می‌رساند، «اخلاق محیط زیست» است، نه این که از طریق بازنگری در برخی آموزه‌های دینی، با دین‌ناباوران در احترام به محیط زیست سازگار شوند.

سید علی محمودی در فضای مجازی:
 
🆔@Drmahmoudi7

@Bonyadbazargan

🔶کانال تلگرامی بنیاد فرهنگی مهندس بازرگان در ادامه معرفی کتاب‌ها و مقالاتی که به شناخت بهتر استبداد و دموکراسی کمک می‌کنند، در این مطلب به معرفی کتاب «دموكراسی يا حقيقت»، نوشته علی میرسپاسی و منتشر شده از سوی انتشارات طرح نو می‌پردازد.

@Bonyadbazargan

#ایستگاه_بعدی_دموکراسی


🔶 نگاهی به کتاب «دموكراسی يا حقيقت» نوشته علی میرسپاسی


✍️ الهه اسد‌پور

🔷 کانال تلگرامی بنیاد فرهنگی مهندس بازرگان در ادامه معرفی کتاب‌ها و مقالاتی که به شناخت بهتر استبداد و دموکراسی کمک می‌کنند، در این مطلب به معرفی کتاب «دموكراسی يا حقيقت»، نوشته علی میرسپاسی و منتشر شده از سوی انتشارات طرح نو می‌پردازد.

📌 علی ميرسپاسی استاد جامعه شناسی و رئيس مركز مطالعات ايران‌شناسی دانشگاه نيويورك، در کتاب «دموكراسی يا حقيقت» محوريت مطالعات خود را مدرينته و دموكراسی در ايران قرار داده است. او در این کتاب به روشنی به دنبال پاسخ و راه‌حلی برای گذار ايران به دموكراسی و رسيدن به «جامعه‌ای نيك» است.

📌 مباحث مطرح شده در كتاب «دموكراسی يا حقيقت» را می‌توان در سه كلمه‎ حياتی و اصلی خلاصه كرد و گام به گام به آن‌ها پرداخت. سه كلمه‌ای كه مثلثی راهنما و روشن برای روشنفكری ايران محسوب می‌گردد: تاريخ، فرهنگ و تسامح. او پيش از هر چيزی هشداری عمل‌گرايانه در باب «شناخت فرهنگ» را مطرح می‌كند. به راستی چگونه می‌توان به شناخت درست و تا حدودی كامل از فرهنگ موطن خود رسيد؟

📌علی ميرسپاسی معتقد است برای شناخت بهتر فرهنگ خود، بايد از آن فاصله بگيريم. از دريچه چشم ديگران به آن نگاه كنيم و با نزديكی به فرهنگ غيرخودی، به شناخت فرهنگ دست‌ يابيم. در روند شناخت هر فرهنگی، بايد اين مهم را در نظر داشته باشيم كه اساس فرهنگ با ايستايی و غيرقابل تغيير بودن در تضاد است. او معتقد است همان‌لحظه‌ای كه برای فرهنگ خود، هويت و اصالتی غيرقابل تغيير و بدون تعامل در نظر گرفته‌ايم، اولين سنگ را جلوی تحقق دموكراسی انداخته‌ايم. از اين رو نيك است فرهنگ ايران را گاهی از دريچه‌ چشم ديگران ببينيم و بشناسيم و آن را پديده‌ای دائما در حال تغيير و تحول بدانيم، تا بتوانيم با برطرف كردن كاستی‌ها، مسير نيل به دموكراسی را هموار سازيم.

📌جامعه‌ ايرانی در راه دشوار رسيدن به آزادی و دموكراسی، مخاطرات و موانع فراوانی را پيش روی خود می‌بيند كه يكی از شاخص‌ترين و مهمترين آنها از ديد نگارنده‌ كتاب، اسلام سياسی است. ميرسپاسی معتقد است همان‌جایی كه دين در آغوش قدرت قرار می‌گيرد، به ابزاری برای صاحبان قدرت فراهم می‌شود. ابزاری كه اصل مهم دموكراسی را در تمامی ابعاد و سطوح از بين می‌برد چرا كه گفتمان دينی(علی الخصوص اديان تاثير پذيرفته از آئين ميترائيسم) بر اساس معيار خير و شر تنظيم گشته است و اولين اثر چنين گفتمانی، قطب بندی جامعه به «ما» و «ديگری» می‌باشد.

📌مايی كه نماد خير هستيم و در مركز جهان هستی و ديگری كه نماد شيطان است و چكيده‌ هرگونه دنائت و پستی. پيامد اين قطب بندی زيان‌بار، حذف اكثريت و تمركز قدرت در دستان اقليتی مسلط می‌باشد. به راستی راه حل چنين معضل دهشتناكی چيست؟

📌به عقیده علی ميرسپاسی، تفكيك دو حوزه‌ خصوصی و عمومی، مهمترين مرحله در رسيدن به جامعه‌ای نيك و دموكراتيك است. اساسا عرصه‌ عمومی فضايی آزاد و سالم است كه شهروندان به صورت برابر در آن به گفت‌وگو و تصميم گيری در خصوص سرنوشت سياسی جامعه‌شان می‌پردازند و تضمين كننده سلامت اين عرصه، نهاد‌های مدنی و دموكراتيك می‌باشند. نهادهایی كه صدای بی‌قدرتان را به گوش سنگين حاكميت می‌رسانند.

📌همين شهروندان آزاد و برابر، در حوزه‌ زيست خصوصی خود، می‌توانند به اموری مانند دين، الهيات و شعائر مذهبی بپردازند، چرا كه به طور كلی دين، اخلاق و احساسات اموری مربوط به حوزه‌ خصوصی هستند. در همان نقطه‌ای كه گروهی به دنبال تحميل (به زعم خود) حقيقتی مطلق به حوزه‌ عمومی جامعه هستند، دموكراسی و آزاد می‌ميرند و استبداد زاده می‌شود.

📌سخن از حقيقتی مطلق، پوشيده در هاله‌ای به نام دين و سنت، آغاز استبداد خواهد بود. بنابراين به عقيده‌ نگارنده كتاب دموكراسی يا حقيقت، تفكيك دو حوزه‌ عمومی و خصوصی حياتی‌تر از تفكيك قوا در يك نظام سياسی می‌باشد و شهروندان جامعه بايد آگاه باشند كه در حوزه‌ عمومی حقوق و وظايفی دارند. اين آگاهی خود به مثابه‌ برافروختن چراغی است كه راه دشوار آزادی را روشن مي‌سازد.

📌علی ميرسپاسی يكی از وظايف افراد به خصوص روشنفكران و متفكران ايرانی را اشاعه و گسترش تفكر انتقادی می‌داند. وظيفه‌ای كه در شعله‌های «پيچ حساس كنونی» فراموش شده است و از اين رو نبود تفكر انتقادی معضلی فراگير در جامعه‌ ايرانی گشته است. نويسنده معتقد است تا زمانی كه افراد در مقابل هر ايده و انديشه، حتی درست‌ترين آن‌ها، سكوت می‌كنند و پرسشگری و انتقاد را كنار می‌گذارند، زدودن سايه‌ سياه استبداد شدنی نخواهد بود.چرا‌ كه عدم وجود تفكر انتقادی می‌تواند موجب پذيرش و تسلط هر انديشه‌ای بر جامعه گردد و فضای ارزشمند گفت‌وگو ميان گفتمان‌ها را از بين ببرد.


https://B2n.ir/z31567

@Bonyadbazargan

🔸اسراییل: نه ملت؛ نه کشور و نه دولت

🔹درباره ماهیت رژیم حاکم بر اسراییل و تاثیری که بر فضای بحرانی خاورمیانه بر جای گذاشته است.
 
✍️مهدی معتمدی‌مهر
 
🔹منبع: هفته‌نامه صدا، شماره ۲۰۵ مورخ ۵ آبان ۱۴۰۳


 
📌تنها عنصری که در تعریف مفهوم ملت، کارساز است و می‌تواند ضمن استقرار صلح و سازگاری میان توده‌های مردم و جمیع ساکنان هر سرزمین، مانع از بروز واگرایی‌های حاد اجتماعی و فروپاشی سرزمینی شود و از ترویج و فراگیری هرگونه خشونت و تبعیض ساختاری چه در عرصه ملی و چه در تراز بین‌المللی پیشگیری کند، «پیوند مشترک تاریخی» است.
 
📌نظریه‌پردازان، مدافعان و مبلغان صهیونیسم، جز اتکا بر آمیزه‌ای مبهم و وهم‌آلود از کتاب مقدس که راویِ کوچ دودمان اساطیری یعقوب از مصر به کنعان است، قادر به ارایه هیچ سند متقن تاریخی برای اثبات سرزمین فلسطین به مثابه «زادگاه یهودیان» نیستند. قرآن کریم به‌روشنی و از سر دقت، از این حکایات با عنوان «قصص» یاد می‌کند و همین تعبیر شفاف و صریح، دلالت بر وجود حقایقی کلان و متعالی دارد که نباید به گزاره‌های تاریخی تنزل داده شوند. یافته‌های دیرینه‌شناسی یا مکتوبات معتبر تاریخی برجا مانده از آن دوران نیز، هرگز موید روایتی نامخدوش و قابل اعتماد از آن‌چه صهیونیست‌ها ادعا می‌کنند، نبوده است.
 

📌تعیین «مرز» مهم‌ترین نشانه‌گر هر سرزمینی است که ابعاد آن را مشخص می‌کند. تعیین محدوده‌ای تحت عنوان اسراییل، حتی امروز هم برای زمامداران تل‌آویو ناشناخته است. این ابهام، افزون بر نقض قاعده پذیرفته شده «استاتسکو» در حقوق بین‌الملل و علاوه بر تاثیری که بر فزایندگی سیاست‌گذاری‌های توسعه‌طلبانه ارضی حاکمان اسراییل داشته و در نهایت، به تداوم وحشتِ بی‌پایان انجامیده و مانع از تحقق صلح پایدار شده است، دلیلی جز فقدان هرگونه سابقه تاریخی پیرامون روایتِ جعلی «زادگاه یهود» ندارد.
 
📌 «سازمان سیاسی جامعه [دولت در معنای عام] متشکل از ملت، سرزمین و حکومت در چارچوب مرزهای معین سرزمینی است. اگر یکی از این عناصر در میان نباشد، دولت به وجود نمی‌آید.» اسراییل، فاقد هر سه عنصر است. از این رو، بنا بر معیارهای حقوق سیاسی و قواعد حقوق بین‌الملل عمومی، نمی‌توان اسراییل را در تراز یک دولت ملی قلمداد کرد. با این همه، اسراییل یک واقعیت است که موجودیت خود را از قدرت می‌گیرد و این قدرت، البته نه وابسته به اصول دمکراتیک و حاکمیت اکثریت است و نه متعهد به ارزش‌های حقوق بشری.
 
📌در ایران پس از انقلاب اسلامی نیز، گروهی بر این نظر بوده و هستند که «امت‌گرایی» را به جای «ملت‌گرایی» بنشانند و عبارت «ایرانِ اسلامی» را جایگزین «ایران» سازند. تاکید اصل اول قانون اساسی مبنی بر آن که نام این کشور بدون هیچ پسوند و ابهامی «ایران» است و نه «ایرانِ اسلامی» اگرچه نتوانست جلوی نفوذ و نقش‌آفرینی این جریان سیاسی و ایدئولوژیک را بگیرد که حامی نظریه «صدور انقلاب» و خواهان استقرار حکومتی خلافت‌گونه و متعارض و متنافی با «جمهوری‌» بود، اما در هر حال مانع از رسمیت یافتن این دیدگاه بنیادینِ بنیادگرایانه شد. 

📌اگرچه تردیدی نیست که آزادسازی گروگان‌های اسراییلی که در هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به اسارت حماس درآمدند، آتش این جنگ را خاموش نمی‌کند و نتانیاهو همچنان، خود را نیازمند به ادامه جنگ غزه و گسترش آن در ابعادی می‌بیند که پای آمریکا را هم به این معرکه بکشاند، اما اقداماتی از این دست، تا حدودی ابتکار عمل نتانیاهو را محدود خواهد کرد و می‌تواند به بسیج هرچه بیش از پیشِ افکار عمومی مردم جهان علیه موجودیت و نه فقط حاکمیت اسراییل منتهی ‌شود. این اقدام سازنده از ظرفیت به راه‌انداختن موجی از همبستگیِ جنبش‌های اعتراضیِ ضدجنگ در سراسر جهان و برانگیختنِ کانون‌های موثر و سرنوشت‌ساز برخوردار است.

@Bonyadbazargan

📎متن کامل یادداشت را در لینک زیر مطالعه فرمایید:
https://telegra.ph/NAI-10-26-4

🔶 پاسخ امام حسن مجتبی(ع) به حُجر درباره علت ‎صلح با معاویه:

«دیدم اکثر مردم طالب صلح هستند و از ‎جنگ بیزارند و از سویی دوست نداشتم آنها را بر چیزی[جنگ] مجبور کنم که آن را دوست ندارند، برای حفظ جان شیعیانم از جنگ کناره گرفتم.»

🔷 (اخبار الطوال دینوری، ص۲۲۰)

@bazargan1

@Bonyadbazargan

🔶کتاب خوانی‌های مهندس بازرگان در ماشین

📌 ما کتابخانه‌ بزرگی نداشتیم، چون پدرم وقتی کتابی را می‌خواند بلافاصله آن را به کسی می‌بخشید. فقط کتابخانه‌ کوچکی داشت و کتاب‌هایی را که در حال مطالعه داشت آن‌جا می‌گذاشت. کتاب زیاد می‌خواند. پدرم از لحظاتش واقعا درست استفاده می‌کرد و مثلاً در فاصله‌ خانه تا مجلس یا رفتن به نهضت آزادی برای جلسه، بین راه مطالعه می‌کرد. یک‌بار حجم زیادی کتاب گوشه‌ اتاقش بود و وقتی گفتم این کتاب‌ها چیه؟ گفت این‌ها کتاب‌هایی است که اخیراً در ماشین خوانده‌ام. یعنی در فواصل کوتاه وقتی راننده او را به جایی می برد کتاب می‌خواند.

🔷 از متن «نوش‌ و نوشت» با محمد نوید بازرگان. منتشر شده در ماهنامه اندیشه پویا ۹۲

@Bonyadbazargan

🔸تجربیات بیش از ۶ دهه زندگی پربار شادروان مهندس علی‌اکبرطاهری

✍️ محمد توسلی

🔹متن سخنرانی به مناسبت یادبود شادروان مهندس علی اکبر طاهری قزوینی


📌شادروان مهندس علی‌اکبر طاهری قزوینی (١٣١١-١۴٠٣) با اعمال خود محشور است و ما هم با اعمال خود محشور خواهیم بود. ضمن سپاسگزاری از خانواده محترم مرحوم مهندس طاهری برای برگزاری این برنامه یادبود، طبق این آموزه قرآنی مخاطب این برنامه در درجه اول خود ما هستیم که از تجربیات زندگی پربار آن درگذشته در زندگی خودمان بهره بگیریم.

📌تجربیات بیش از ۶ دهه زندگی پربار شادروان مهندس علی‌اکبرطاهری در عرصه های مختلف حرفه ای، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و همچنین خصوصیات اخلاقی، ایمانی و منش او به ویژه در باره پژوهش‌های ارزشمند قرآنی که در اثر ماندگار «قرآن مبین» او تبلور دارد

📌مهندس طاهری ورودی سال ١٣٣٢ دانشکده فنی دانشگاه تهران در رشته مهندسی معدن هستند. چهار سال دوران تحصیل او تا سال ١٣٣۶ هم به لحاظ فضای سیاسی و هم از نظر شکل‌گیری شخصیت فرهنگی و اجتماعی او بسیار قابل توجه است. در سال ٣٢ پس از کودتای ٢٨ مرداد فضای جامعه و به ویژه دانشگاه تهران کاملا متفاوت است. در ١۶ آذر برای استقبال از ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور آمریکا که نقش اصلی را در این کودتا داشت؛قربانی کردن و شهادت سه تن از دانشجویان به این مناسبت برنامه ریزی می شود. مهندس طاهری شاهد این رخداد بود و تفصیل آن را شهید دکتر مصطفی چمران در سال ۴١ به این مناسبت قلمی کردند که به دفعات منتشر شده است.

📌بدون تردید خدمات مهندس طاهری با همکاری هیات مدیره، شامل آقایان مهندس معین فر، مهندس کتیرایی ، مهندس صباغیان و حاج آقا مصلحی، خدمات مهندس طاهری در جایگاه مدیریت عامل کارآموز در مدیریت احداث و تجهیز ساختمان هنرستان همت و ایجاد کارگاه ها و لوازم رشته های مختلف هنرستان و بهره برداری از آنها که تا کنون نقش موثری در آموزش فنی و حرفه‌ای و تربیت هنرجویان داشته، قابل تقدیر می‌باشد.

@Bonyadbazargan

📎متن کامل سخنرانی را در لینک زیر مطالعه فرمایید:
https://telegra.ph/NAI-10-19

🔶 پادکست «توحید، طبیعت، تکامل»

🔷 برگفته از مجموعه آثار ( ۷) مهندس مهدی بازرگان

✍️ خلاصه متن و گوینده: علی ملک‌پور

📌 بخشی از متن: برای تمدن و تکامل، هزاران تعریف و توصیف داده‌اند؛ ولی چکیده همه آنها را به لحاظ خط مشی و نتیجه حاصله، به معنای تجمع سازمان یافته و خروج انسان‌ها از اسارت طبیعت دانسته‌اند. یا احراز استقلال و عصیان علیه طبیعت، از طریق اتحاد بین خود، برای استفاده، تسلط و تسخیر طبیعت و سپس ابتکار و اختراع برای بی‌نیازی هر چه بیشتر از آن و بالاخره خلاقیت....

@Bonyadbazargan

🔶 فایل صوتی نشست نقد کتاب
دین و اخلاقِ محیط زیست
(دین و اخلاق محیط زیست ، از تعارض تا اجماع هم پوش)

📌 سخنران : دکتر ابوالقاسم فنایی

ناقدین :
دکتر سید علیرضا بهشتی
دکتر سید علی محمودی

@Bonyadbazargan

🔶 نشست نقد کتاب «دین و اخلاق محیط زیست، از تعارض تا اجماع هم‌پوش» برنده جایزه کتاب سال مهندس مهدی بازرگان، با سخنرانی دکتر ابوالقاسم فنایی استاد دانشگاه مفید، از سوی انجمن اسلامی مهندسین برگزار شد.

@Bonyadbazargan

🔶 آثار استبداد


📌 یکی از بازدیدکنندگان از کره‌شمالی هنگام بازدید از کتابخانه مرمرین باشکوه ملی در پیونگ یانگ نوشته بود: «در اینجا هیچ چیز کوچکی وجود ندارد جز خود مردم کره‌شمالی که به قطع ۳ اینچ کوتاه‌تر از عموزاده‌های جنوبی‌شان هستند.»

📌 سال‌ها حکومت مستبدانه کمونیست‌ها در کره‌شمالی، حتی روی قد مردم این گوشه از دنیا هم اثر خود را به جا گذاشته است. طبیعت رازآلود بیمارگونه‌ای که بر کره‌شمالی حاکم است، به دست آوردن مقدار بالای دیتای قابل استناد در مورد تفاوت قد، وزن و تغذیه درست مردم را به کاری تقریبا غیرممکن تبدیل کرده است، اما نه کاملا ناممکن. پناهندگان و فراریانی که از کره‌شمالی بیرون آمده‌اند مورد مناسبی برای به دست آوردن دیتای مورد نیاز هستند.

📌 بر اساس مطالعاتی که دنیل شوکندیک Daniel Schwekendiek پروفسوری از دانشگاه سونگ کیونکوان Sungkyunkwan سئول در طول سال‌ها انجام داده است، مردان کره‌شمالی به طور میانگین ۳ تا ۸ سانتی‌متر از کره‌جنوبی‌ها کوتاه‌تر هستند. تفاوت میان کودکانی که در دو سوی مرز به دنیا آمده‌اند هم کاملا واضح است. بر این اساس، کودکان پیش دبستانی (پسر) که در کره شمالی به دنیا آمده و رشد کرده‌اند حدودا ۴ سانتی‌متر و کودکان پیش دبستانی (دختر) حدودا ۳ سانتی‌متر کوتاه‌تر از کودکان کره جنوبی هستند.

📌 برخی آمار دیگر حتی عددها را از این هم بالاتر می‌برند و اختلاف قد مردم دو کره را به ۱۰ تا ۱۳ سانتی‌متر می‌رسانند. چرا مهم است؟ باید دانست که این مردم تفاوت ژنتیکی خاصی با یکدیگر ندارند که چنین فاصله‌ای را توجیه کند. در یک سو ما با یک کشوری رو به رو هستیم که در طول سال‌های متمادی ‏به لطف سیاست‌های کمونیستی حاکم با کمبود مواد غذایی و قحطی‌های پی در پی دست به گریبان بوده است، همان کشوری که به گفته یکی از فراریانش زمانی که مردم در دهه ۹۰ نان برای خوردن نداشتند، رهبر کبیر از شیرین نبودن سیب‌هایش گله داشت و سربازان پای درخت‌ها شکر می‌ریختند؛

📌 و از سوی دیگر کره جنوبی قرار دارد که پیشرفت اقتصادی‌اش در طول دهه‌های گذشته (حال به هر لطفی که می‌خواهید اسمش را بگذارید) عملا آن را از یک کشور دست سوم با سطح رفاه پایین برای شهروندانش به یکی از ابر قدرت‌های اقتصادی در قاره تبدیل کرده است.

📌 در یک سو شعار و آرمان‌گرایی محض قرار دارد و در سوی دیگر واقعیات مسلم جهانی. در یک سو کشوری قرار دارد که می‌پندارد با داشتن کلاهک‌های هسته‌ای به قله‌های جهانی رسیده است و در سوی دیگر کشوری که یاد گرفته است با جهان دوست باشد. هر دو با مردمی یکسان اما حکومت‌های متفاوت.

📌 همان بازدیدکننده‌ای که جمله‌ی نخست رشته را با او شروع کردم در پایان سفرش نوشته بود «به سربازانی نگاه کردم که مسئول نگهبانی از مرز DMZ (منطقه غیرنظامی، مرز بین دو کره) بودند. رو به روی هم ایستاده بودند و به هم نگاه می‌کردند تا مبادا آن یکی به فکر فرار بی‌افتد. یکی از آن افسران با افتخار به من می‌گفت که هیچ رهبر جهانی‌ای سال‌هاست که جرات ندارد -با توجه به قدرت کره شمالی- از کره جنوبی دیدن کند! این حرف را درست همان روزی که پرزیدنت اوباما به کره جنوبی آمده بود گفت...»

🔷 منبع: کانال سخنرانی‌ها

@Bonyadbazargan

🔶 نشست نقد کتاب «دین و اخلاق محیط زیست» برگزیده جایزه کتاب سال مهندس مهدی بازرگان، چهارشنبه ۲۵ مهرماه برگزار می‌شود

📌نشست نقد کتاب «دین و اخلاق محیط زیست، از تعارض تا اجماع هم‌پوش» برنده جایزه کتاب سال مهندس مهدی بازرگان، با سخنرانی دکتر ابوالقاسم فنایی استاد دانشگاه مفید، از سوی انجمن اسلامی مهندسین برگزار می‌شود.

📌در این نشست دکتر علیرضا بهشتی استاد دانشگاه تربیت مدرس و دکتر علی محمودی استاد دانشگاه روابط بین‌الملل وزارت خارجه، به نقد کتاب می‌پردازند.

📌 این نشست چهارشنبه ۲۵ مهرماه از ساعت ۱۷ الی ۱۹، در محل انجمن اسلامی مهندسین، واقع در ضلع جنوبی بلوار میرداماد، نرسیده به میدان مادر، شماره ۱۲۶، طبقه ۴ برگزار می‌شود.

@Bonyadbazargan

🔶 پیام تسلیت شرکت قلم به مناسبت درگذشت محقق ارجمند مهندس علی‌اکبر طاهری قزوینی


به نام خدا
إِنَّـا لِـلَّـهِ وَ إِنَّـا إِلَـیْـهِ رَاجِـعُـونَ

شرکت انتشارات قلم درگذشت محقق ارجمند و قرآن‌پژوه گران‌قدر مهندس علی‌اکبر طاهری قزوینی را به خانواده، فرزندان، دوستان و یاران این عزیز تسلیت می‌گوید و برای درگذشته از خداوند کریم اجر جزیل و رحمت واسعه طلب میکند و برای بازماندگان صبر و سلامتی آرزومند است.

هیأت مدیره شرکت انتشارات قلم

🔶 فراخوان عمومی سومین جایزه کتاب سال مهندس مهدی بازرگان تا پایان مهرماه تمدید شد

📌 سومین دوره «جایزه کتاب سال مهندس مهدی بازرگان» با هدف شناسایی، حمایت و تشویق نویسندگان، مولفان، مترجمان و ناشران در عرصه اصلاح فرهنگی، ترویج فرهنگ مردم‌سالاری و تبیین دیدگاه‌های روشنفکری دینی برگزار می‌شود.

📌به همین منظور از پدیدآورندگان، مولفان، مترجمان و ناشران دعوت می‌کنیم، آثار خود را اعم از نگارش، تالیف یا ترجمه که دارای هر دو ویژگی‌ ذیل باشد، برای پذیرش و داوری به نشانی بنیاد فرهنگی مهندس مهدی بازرگان ارسال نمایند.

۱_ آثار منتشر شده در سه حوزه «روشنفکری دینی»، «اصلاح فرهنگ استبدادی و بسط دموکراسی»، و «تقویت جامعه مدنی»

۲_ آثاری که برای اولین بار در سال ۱۴۰۲ به چاپ رسیده است

🔷 آثار  باید تا پایان مهر ۱۴۰۳ به نشانی تهران، خیابان مطهری، نرسیده به چهار راه مفتح، جنب بانک صادرات ساختمان، ۲۴۰ طبقه ۵ واحد ۲۴ ارسال شود.

🔹کدپستی ۷۳۵۶۸ _ ۱۵۸۸۸
شماره تماس:  ۸۸۳۲۸۰۶۶

@Bonyadbazargan

🔸کوچک‌سازیِ ایرانی و موانع آن
 
✍️ مهدی معتمدی‌مهر
 
🔹منبع: ماهنامه آینده‌نگر، شماره ۱۴۵، مهر ۱۴۰۳


📌کوچک‌سازی دولت [Government Downsizing] مفهومی نو در اقتصاد سیاسی و تبلور گرایشی لیبرالی در ساحت زمامداری است که باید زمینه‌ساز کارآمدی الگویی مدیریتی در عرصه‌های گوناگون حاکمیتی شود که خواهان شتاب بخشیدن به روند گذار به توسعه است و در راستای نیل به «دولت حداقلی» کاربرد دارد.
 
📌 «کوچک‌سازی» در ایران، اصطلاحی است که چه‌بسا نخستین بار در دوران دولت سازندگی و در قالب برنامه خصوصی‌سازی ارایه شد که البته، صرفاً به مالکیت‌زدایی دولت [و نه حتی مدیریت یا کاهش تصدی‌گری] از سازمان‌های بزرگ و فعالیت‌های اقتصادی فرو کاسته شد. به عبارت دیگر، متاثر از این فهم تنزل‌یافته و البته راستگرایانه که احتمالاً ناظر بر ناتوانی از اداره جامعه از یک سو و تامین منافع رانتی برای افراد و جناح‌های خاص منسوب قدرت از سوی دیگر است، هدف اصلیِ خصوصی‌سازی در ایران، صرفاً بر انتقال دارایی‌های دولتی تمرکز یافته است و نه رشد فرصت‌های ارتقا بخش برای تقویت و رشد بخش خصوصی مستقل از حاکمیت.
 
📌 بادکردگی دولت در ایران، امری اتفاقی یا اراده‌گرایانه نیست، حاوی ضرورتی ساختاری و معطوف به دو عامل بنیادین است: اقتصاد نفتی و فراگیری چپ‌روی سیاسی و اقتصادی پس از سقوط دولت موقت. سران حزب جمهوری که ارکان اصلی قدرت را به دست گرفته بودند، چنان شیفته نگرش سوسیالیستی و الگوی حاکمیتی شوروی بودند که بدون هیچ پرده‌پوشی ابراز می‌کردند که: منشاء مالکیت در عرصه صنایع بزرگ، بانکداری، بیمه، معادن بزرگ، صنایع مادر، صدا و سیما، کشتیرانی، راه‌آهن و ...... حتی مالکیت ابزار تولید در عرصه صنایع سنگین، در قلمرو و اختیار دولت است.
 
📌کوچک‌سازی دولت به‌خودیِ خود هدف نیست. به‌کارگیری این الگو زمانی اهمیت پیدا می‌کند که در راستای دستیابی به توسعه متوازن و پایدار، شکوفایی اقتصادی، رشد بهره‌وری، کاهش هزینه‌های زاید و بالاسری و صرفه‌جویی در بهره‌گیری از منابع انسانی و مالی کارساز باشد و به تولید رفاه اجتماعی بیشتر منجر شود و متضمن ارتقای کیفیت و سرعت انجام خدمات، تسریع و تسهیل دسترسی مردم به نیازمندی‌های‌شان و تسهیل و تسریع در نظام تصمیم‌سازی اداری و اقتصادی قرار گیرد.
 
📌نگاه حداکثری به حاکمیت دولتی و عدم تبیین دقیق جایگاه ولایت فقیه در قانون اساسی که نسبت آن را با حکومت متمایز سازد، باعث انحراف ساختار حقیقی قدرت از مناسبات و الزامات ارایه شده در ساختار حقیقی قدرت [قانون اساسی] و اختلاط دو مفهوم ذاتاً منفک از هم یعنی «نهادهای دولتی» و «نهادهای عمومی» به سود دولتی‌شدنِ نهادهای عمومی شده است.
 
📌نگرش حاکم بر کوچک‌سازی باید توام با انسان‌محوری و تحقق حقوق اساسی ملت باشد تا در پرتو آن، احساس رضایت عمومی حاصل شود. متاسفانه در روند پدیده خصوصی‌سازی در ایران به‌ویژه در دولت‌های احمدی‌نژاد و رییسی که ادعای عدالت‌گرایی و تقدم توسعه اقتصادی بر توسعه سیاسی و رفع فقر و نابرابری داشتند، هرگز چنین رویکردی معمول نبوده است.

@Bonyadbazargan

📎متن کامل یادداشت را در لینک زیر مطالعه فرمایید:
https://telegra.ph/NAI-10-14-3

🔶 آیت‌الله طالقانی: روزی فرا می‌رسد که سرزمین فلسطین آزاد شود و بیت‌المقدس و جایگاه معراج به صاحبان اصلی خود برگردد. صاحبان بیت‌المقدس همه مسلمانان و مسیحیان و یهودیان هستند ولی صهیونیست‌ها می‌گویند بیت‌المقدس فقط مال ماست و خداوند می‌فرماید"إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لأَنفُسِکمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا".

@Bonyadbazargan

🔶 متن کامل مقاله تحلیل تطبیقی گذار به دموکراسی در خاورمیانه

🔷 مقاله پژوهشی دکتر علیرضا بی‌زبان

@Bonyadbazargan

🔶 مقاله موانع‌ گذار به دموکراسی در خاورمیانه

✍️علیرضا بی‌زبان، دکترای جامعه‌شناسی

📌مسأله نوشتار حاضر گذار به دموکراسی در خاورمیانه است. هدف این نوشتار ارائه پاسخی به این پرسش است که چرا جنبش های انقلابی گسترده در منطقه خاورمیانه که با هدف حاکمیت قانون، آزادی های سیاسی و اجتماعی و دستیابی به سطح بالایی از رفاه اجتماعی- اقتصادی و رفع تبعیض و نابرابری شکل و بسط یافت، نه تنها گذار دموکراتیک به معنای استقرار فرآیندها و رویه‌های جدید دموکراسی و تعمیق آن را در پی‌نداشت، بلکه به شکست (اصلاحات سیاسی صوری یا بازتولید نوعی اقتدارگرایی با صورتبندی جدید) منجر شد؟

📌در مقام یافتن راه حل تئوریک مسأله، تئوری های مربوط فرایند گذار دموکراسی- در دو سطح کلان (توسعه اقتصادی- اجتماعی، فرهنگ سیاسی، جامعه مدنی و وابستگی دولت به منابع رانتی)، و خُرد (مصالحه پذیری نخبگان سیاسی و اجتماعی و مقبولیت دموکراسی در نزد توده های اجتماعی) - مورد بررسی قرار گرفت.

📌 نتایج تحقیق برای موردهای مصر، لیبی، یمن و سوریه نشان می‌دهد که جامعه مدنی ضعیف، حاکمیت فرهنگ سیاسی خودسالار و توسعه نیافتگی اقتصادی و همچنین مصالحه‌ناپذیری نخبگان سیاسی از مهم‌ترین موانع در دو سطح کلان و خُرد برای گذار به دموکراسی در این جوامع بوده است.

📌علاوه براین نتایج تحلیل تطبیقی کیفی(بولی محور) نشان می‌دهد که اتکا دولت به درآمدهای رانتی، جامعه مدنی ضعیف، وجود فرهنگ سیاسی غیردموکراتیک و خودسالار و مصالحه ناپذیری نخبگان و فقدان مقبولیت دموکراسی برای مورد بحرین شرط لازم و توسعه نیافتگی اقتصادی– اجتماعی نه شرط لازم و نه کافی برای عدم گذار به دموکراسی است.

@Bonyadbazargan

🔶 آزادی و دموکراسی کالا نیست که در
کوله پشتی‌های آمریکایی‌ها از یک کشوری به کشوری دیگر صادر بشود... دمکراسی را من و شما باید بیاوریم نه دیگری ‌[خارجی‌ها].

🔷 گفتاری از دکتر ابراهیم یزدی


@Bonyadbazargan

🔶 نگاهی به کتاب «درباره فلسطین» اثر نوام چامسکی و ایلان پاپه

📌چامسکی برخلاف تصویر و روند رسانه‌ای موجود، تاریخ فلسطین را منطبق با واقعیت‌های تاریخی بررسی کرده و می‌پرسد آیا اسرائیل، متمدن است که در هر هفته چند کودک فلسطینی را می‌کشد؟ یا اینکه غزه را به جایی محصور تبدیل کرده و حتی مایحتاج اولیه زندگی برای آنها نیز فراهم نیست، فقط برای اینکه امکان دارد این مردم محصور، منافع اسرائیل را به خطر بیندازند؟

📌کتاب «درباره فلسطین»، نوشته فرانک بارات، مجموعه‌ای است از مقالات و مصاحبه‌های نوام چامسکی و ایلان پاپه که از منتقدان سیاست‌های آمریکا و اسرائیل درخصوص بحران در غزه و روند صلح در خاورمیانه محسوب می‌شوند.

https://www.dinonline.com/32847

@Bonyadbazargan

🔶اسلام: گویشی بومی یا زبانی جهانی؟
    (مروری بر «اسلام زیسته: دینی عامیانه در سنتی جهان‌وطنی» اثر کِوین راینهارت)

✍️ محسن فیض‌بخش

   🔷 برخی از بخش‌های مهم مقاله از این قرارند:

📌راینهارت کتاب خود را با این پرسش آغاز می‌کند: اسلام چیست؟ مجموعه‌ای از باور‌ها؟ گروهی از افراد؟ جنبشی سیاسی؟ یا چیزی غیر از این‌ها؟ از سویی، اسلام‌پژوه می‌بیند که باورها و اعمالی که در زمان‌ها و مکان‌های مختلف مصداق «اسلام» دانسته شده‌اند، بسیار متنوع و متفاوت‌اند؛ اما از سوی دیگر، مسلمانان با وجود تفاوت‌های بسیاری که دارند، عموماً یکدیگر را نیز مصداق مسلمان می‌دانند. این اختلاف‌ها و اشتراک‌ها را چگونه می‌توان فهمید؟

📌در پاسخ به سؤال اساسی «اسلام چیست؟»، ذات‌گرایان معتقدند اسلام ویژگی‌های ثابت و تغییرناپذیری دارد که در همهٔ زمان‌ها و مکان‌ها یکسان است. راینهارت نمود بارز ذات‌‌گرایی را در آثاری می‌بیند که با عنوان «اسلام و…» منتشر شده‌اند. مثلاً اثری با عنوان «اسلام و مدرنیته» گویی یک «اسلام» را فرض می‌گیرد که با تغییرات زمان و مکان دچار تغییر نمی‌شود و آن را موضوع مطالعه خود قرار می‌دهد.

📌راینهارت «رویکرد اسلام‌ها» را هم مطرح می‌کند، با این ایدۀ نهفته که به تعداد مکان‌هایی که در آن مسلمانان حضور دارند، اسلام داریم. اثری که از «اسلام مراکشی» سخن می‌گوید و تلاش می‌کند با کار دقیق مردم‌نگارانه تنها ویژگی‌های محلی دین‌ورزی مراکشی‌ها را بازتاب دهد، با این نام‌گذاری این ایده را در خود نهفته دارد که اسلام مراکشی پدیده‌ای به‌کلی‌جدا از مثلاً «اسلام هندی» است.

📌راینهارت تعبیر «اسلام زیسته» را از چهارچوبی به‌نسبت جدید در جامعه‌شناسی دین وام می‌گیرد که با عنوان مشابه «دین زیسته» شناخته می‌شود. دین زیسته چهارچوبی است برای فهم دین، نه آن‌چنان‌که در متون رسمی دین یافت می‌شود، بلکه براساس ابعاد مختلف زندگی روزمرهٔ مردم عادی‌ای که خود را دین‌دار می‌دانند. در این چهارچوب، مطالعهٔ اسلام دیگر فقط به‌معنای مطالعهٔ دین رسمی‌ای که در متون رسمی می‌آید و به مسلمانان توصیه می‌شود نیست؛ بلکه مطالعهٔ آن چیزی از اسلام است که با مشاهدهٔ زیست مسلمانان عادی دریافت می‌شود.

📌راینهارت برای اندیشیدن دربارهٔ «اسلام زیسته» از استعاره‌ای زبانی بهره می‌گیرد و ارتباط میان سطوح مختلف کاربردِ مفهوم «اسلام» را به ارتباط سطوح مختلف «زبان» تشبیه می‌کند. اگر اسلام را به‌مثابه یک زبان بدانیم که گویش‌ورانی در جاهای مختلف جهان دارد، آن‌گاه می‌توانیم قالبی برای فهم اشتراکات و اختلافات پیش‌گفته میان زیست مسلمانان ترسیم کنیم.

📌به نظر راینهارت، در «اسلام زیسته» نیز می‌توان سه جنبهٔ مختلف تشخیص داد: اول «اسلام گویش»، یعنی ویژگی‌های انحصاری اسلام در یک زمان یا مکان خاص؛ دوم «اسلام کوینه»، یعنی جنبه‌های مشترک گویش‌های مختلف؛ و سوم «اسلام جهان‌وطن» که همان اسلام معیار دانشمندان است، چیزی مانند کتاب‌های گرامر انگلیسی.

📌 «اسلامِ گویش»، به‌عنوان جنبه‌ای از اسلام زیسته، مانند گویش‌های زبانی است. آن‌چه در «اسلامی» خوانده‌شدن باورها و اعمال مختلف مسلمانان مختلف مهم است، معنایی است که برای مسلمانان محلی دارند، نه پیوندشان با راست‌کیشی. این اعمال و باورها در تصویری که راینهارت ارائه می‌دهد، به‌تمامی «اسلامی» دانسته می‌شوند؛ به این معنا که بخشی پیوسته به کلیت اسلام زیستۀ آن منطقه‌اند، نه نمونۀ ناقصی از یک اسلام اصیل.

📌«اسلام کوینه»، مانند گویش یا زبانِ کوینه، مشترکات را به تصویر می‌کشد، مشترکاتی نظیر باور به توحید، فرشتگان و پیامبران، معاد و اعمالی نظیر نمازهای یومیه، روزه و حج. باید توجه داشت که اگرچه اصل این باورها و اعمال مشترک است، نحوهٔ فهم و عمل به آن‌ها در «گویش»‌های مختلف تفاوت دارد. مثلاً در روزهٔ ماه رمضان، در بعضی جاها بر افطار جمعی تأکید وجود دارد و جاهای دیگر نه.

📌«اسلام جهان‌وطن» یا «اسلام معیار» در واقع معادل زبان معیار است؛ یعنی آن‌چه در کتاب‌های رسمیِ دستور زبان و آموزش رسمی یافت می‌شود. همان‌گونه که هدف زبان معیار نظام‌مند کردن دانش ما دربارهٔ یک زبان است، هدف اسلامِ معیار نیز نظام‌مند کردن دانش دینی بر مبنای منابع دین است.

📌در الگویی که راینهارت ارائه می‌کند، جنبه‌های مختلفی که دربارهٔ اسلام وجود دارند، همگی تنها «جنبه‌هایی» از اسلام‌اند و هیچ‌یک ذات اسلام نیستند. پس مطالعهٔ اسلام در هر زمان و مکان، می‌تواند به معنای بازشناسی این جنبه‌های مختلف باشد.

🔷 نسخۀ کامل مقاله را دریافت کنید:
       نسخۀ متنی | نسخۀ صوتی

🔷 منبع کانال دورنما

@Bonyadbazargan

🔶روش شناسی قرآن پژوهی آیت‌الله طالقانی

✍یوسف خان‌محمدی

📌از جمله ویژگی‌های قرآن‌پژوهی طالقانی، فارسی‌نویسی است. معمولاً علما در گذشته، نتایج تحقیقات خود را به زبان عربی به نگارش درمی‌آوردند. ولی طالقانی پرتوی از قرآن را به فارسی نوشت. وی معتقد بود از آنجا که هدف قرآن هدایت بشر و توده مردم است و مردم ایران فارسی‌زبان‌اند، باید طوری پیام قرآن را برای مردم مطرح کرد که قابل فهم برای همه باشد.

📌ویژگی دیگر ، نام‌گذاری آثار است. او ابا داشت که اسم تفسیر روی آثار خود بگذارد. بنابراین، نوعی گسست‌گرایی را اعلام می‌کند و معتقد است اگر انسان در چارچوب مفسرین گذشته حرکت کند نمی‌تواند به نوآوری‌های جدید دست پیدا کند و به یک نوع تسلسل می‌افتد که تکرار گذشتگان است.

📌این نوع برداشت از قرآن، یک سبک از تفکر را پدید آورده بود که جرئت ورود روشنفکر و تحصیل‌کردگان غیر حوزوی را مهیا کرد. مهندس بازرگان، دکتر سحابی و شریعتی و دیگران با گسستی که طالقانی در روش تفسیر ایجاد کرد، وارد عرصه قرآن‌پژوهی شدند.

📌با استفاده از تاریخ صدر اسلام و پرهیز از اسرائیلیات و احادیث ضعیف در فهم قرآن، طالقانی در تفسیر سوره آل عمران برای تبیین آیات ناظر به جنگ بدر و احد، استفاده فراوانی از تاریخ صدر اسلام می‌کند و محیط نزول آیات را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. ایشان از ورود اسرائیلیات و احادیث جعلی که مانع فهم درست پیام قرآن می‌شود اظهار نگرانی می‌کند. تأکید بر تاریخ صدر اسلام و پرهیز از اسرائیلیات و احادیث ضعیف، از مهم‌ترین ویژگی قرآن‌گرایان در ایران معاصر است.

📌طالقانی به‌کارگیری روش‌های عرفانی، فلسفی، فقهی و علمی را در تفسیر قرآن، از موانع اساسی فهم اهداف هدایتی قرآن می‌دانست. به نظر وی هدف در این‌گونه تفسیرها فهم اهداف قرآن آن‌طور که در حقیقت است، نیست؛ بلکه به دنبال اثبات خود روش‌ها هستند. فهم واقعی قرآن در صدر اسلام ناشی از اتخاذ روش‌های غیر قرآنی است.

📌طالقانی پس از نقد و ارزیابی روش‌های موجود در تفسیر قرآن به ارائه روش اتخاذی خود می‌پردازد؛ وی معتقد است برای فهم قرآن و کنار گذاشتن حجاب‌های موجود ابتدا باید مراحلی را طی کرد:

📌۱- پی‌جویی از ریشة لغات و درک معانی و مفاهیم عمومی عصر نزول و جدا کردن آن از معانی و اصطلاحات حادثه (جدید) مانند مفاهیم ایمان، کفر، نفاق، قلب، محکم، متشابه و تأویل.

📌۲- دقت در نکته‌های مقصوده و اشارات ملحوظه و مقایسه در اسلوب و توجه به ایجاز و تطویل، تقدیم و تأخیر، حذف و ابدال، تشبیهات و کنایات، امثال و عبر و نکته‌های بلاغتی.

📌۳- دانستن خصال نفسانی و قوای درونی و تجزیه مبادی فکری و شهوات، غرائز، عواطف و تحولات اجتماعی، اسرار ترقی و انحطاط امم.

📌۴- توجه عموم به محیط جاهلیت عرب در هنگام نزول قرآن، و متمثل نمودن بلاغت سرشاره فطرت زنده، فضای باز و آسمان درخشان آن‌ها را چنان تغییر داد که گویا از نو آفریده شده‌اند.

📌۵- دانشمندان اهل نظر و محققان باید کلیات عقلی، فلسفی و معلومات خود را در طریق فهم هدایتی قرآن قرار دهند، نه آنکه قرآن را محدود به دریافت‌های خود گردانند.

📌۶- در تأویل متشابهات و فهم آیات الأحکام و استنباط فروع باید به احادیثی باشد که از جهت دلالت صریح و از جهت سند، استناد آن‌ها به منابع وحی و ائمه طاهرین(ع) بررسی شده باشد.

📌طالقانی پس از طی این مراحل روش خودش را چنین معرفی می‌کند: نخست چند آیه به ردیف و شماره آورده شده. پس از آن، ترجمة آیات به فارسی تطبیقی آمده چنانکه از حدود معانی صحیح لغات خارج نباشد. پس معانی مترادف و موارد استعمال و ریشه لغات، در موارد لزوم بیان شده تا در ذهن خواننده مجال تفکر بیشتری باز شود. آن‌گاه آنچه از متن آیات مستقیماً بر ذهن تابیده بیان می‌شود. گاهی در موارد مقتضی از احادیث صحیحه و نظر مفسران استفاده شده، پس در پیرامون آیات آنچه به فکر نگارنده رسیده و بر ذهنش پرتو افکنده منعکس می‌گردد، تا شاید خواننده خود هرچه بیشتر به رموز هدایتی قرآن آشنا شود و ایمان تقلیدی به کمال تحقق رسد و هر چه بیشتر جویندگان در اعماق ژرف آیات فرو روند و در انوار آن غوطه‌ور شوند.

🔷 منبع: کتاب تفسیر سیاسی قرآن در ایران معاصر نوشته یوسف خانمحمدی


@Bonyadbazargan

🔶 خداوند سبحان برای توقف ظلم و كشتار و تخفيف انتقام همانطور كه در قرآن می‌خوانيم برای موسی (ع) احكام قصاص يا مقابله به مثل عين به عين و دندان به دندان را مكتوب و مقرر كرد و همان حكم را با گفتن "ولكم في القصاص حيوه يا اولي الالباب"‌ برای مسلمانان تكرار و تأكيد نمود. سپس برای اتمام تربيت و اكمال شريعت، در پايان آيه قصاص اضافه و توصيه می‌نمايد كه اگر از حق قصاص و مقابله به مثل در گذريد عمل به احسان و جلب رضای رحمن را كرده‌ايد. قرآن كه مانند تورات با محدود ساختن تلافی‌گری و متوقف ساختن انتقام، به جلوگيری از درنده خوئی انسان برخاسته است، زنده ماندن و سلامتی و امان فرزندان آدم را در زمين حمايت و حفاظت می‌نمايد. چون معاصر و منادی نسلها و تمدنهايی بوده است كه رفته رفته عواطفشان كمتر و قدرت انتقامگيری و آزارشان بيشتر خواهد بود، از تورات پا فراتر گذارده سفارش گذشت و احسان می‌نمايد تا علاوه بر حيات و امان، گلهای گذشت و محبت و خدمت در سايه عقل و علم نيز در مزارع و ممالكشان برويد.

🔷منبع: بر گرفته از نامه مهندس بازرگان درباره ادامه جنگ

@Bonyadbazargan

🔶مسئلۀ زن در جهان اسلام معاصر

     مروری بر آثار محققان و نواندیشان مسلمان

🔹در طی فصل‌های پنج‌گانۀ دورنما، برخی از مهم‌ترین آثار محققان و نواندیشان مسلمان دربارۀ مسائل زنان (به عربی یا انگلیسی) را برگزیدیم و مقاله‌هایی مروری همراه با نسخۀ صوتی در معرفی آنها منتشر کردیم. حجم هر مقاله حدود دوهزار و پانصد کلمه و زمان هر پادکست کمتر از سی دقیقه است.

۱. نخستین رویکردهای روشنفکران مسلمان به مسئلۀ زن
مروری بر کتاب «المرأة الجدیدة» از قاسم امین
              خواندن متن  |  شنیدن پادکست
 
۲. زنان مسلمان در آغاز راه تجدد
مروری بر کتاب «السفور و الحجاب» از نظیره زین‌الدین
              خواندن متن  |  شنیدن پادکست

۳. روایت کودکیِ دختری در اندرونی
مروری بر کتاب «زنان بر بال‌های رویا» از فاطمه مرنیسی
              خواندن متن  |  شنیدن پادکست

۴. روایت‌های تفسیرگران از حدود حجاب در قرآن
مروری بر مقالۀ «تفسیر قرآن و هنجارهای حجاب زنان» از والری هافمن
              خواندن متن  |  شنیدن پادکست

🔷 منبع: @doornamaa
@Bonyadbazargan

🔶 پیام تسلیت هیات مدیره انتشارات قلم به مناسبت درگذشت استاد محمود حکیمی

📌هیات مدیره انتشارات قلم در پیامی درگذشت استاد ارجمند محمود حکیمی را تسلیت گفت و از خداوند رحمان برای خانواده و سایر بستگان و دوستداران آن مرحوم، شکیبایی، همراه با سلامتی و برای تازه درگذشته آرزوی رحمت بیکران الهی کرد.

🔷متن اطلاعیه در پی می‌آید:

به نام خدا
انالله و اناالیه راجعون

برادر ارجمند جناب آقای محمد حکیمی
فرزند استاد ارجمند جناب آقای محمود حکیمی

زنده یاد استاد حکیمی از آغاز تأسیس شرکت انتشارات قلم در اواسط دهه پنجاه خورشیدی، با این نهاد فرهنگی همکاری نزدیک و صمیمی داشت و آثار بسیاری از ایشان توسط این شرکت چاپ و منتشر گردید، علاقه وافری به مهندس بازرگان داشت و اثری وزین با عنوان «بازرگان در اندیشه فرهیختگان» به کوشش گروه پژوهش‌های تاریخی انتشارات قلم و زیرنظر ایشان در 706 صفحه چاپ و منتشر شد.

استاد محمود حکیمی علاوه بر کتاب‌های بسیار دیگر که توسط سایر انتشاراتی‌ها چاپ و منتشر شد، دو پروژه انتشاراتی ارزشمند را در شرکت انتشارات قلم به مرحله چاپ و انتشار رسانید که یکی درباره پیشگامان آزادی در ایران در چندین جلد و نیز مجموعه دیگری با عنوان: در مدرسه آثار و اندیشه‌های بزرگان علم و ادب ایران تألیف یافت و منتشر شد خدایش بیامرزد و قرین رحمت الهی گردد.

هیأت مدیره انتشارات قلم درگذشت پدر بزرگوارتان مرحوم استاد محمود حکیمی را به جنابعالی و خانواده ارجمند استاد حکیمی صمیمانه تسلیت میگویند و از خداوند رحمان برای خانواده و سایر بستگان و دوستداران آن مرحوم، شکیبایی، همراه با سلامتی و برای تازه درگذشته رحمت بیکران الهی را آرزومندند و همزمان با شما عصر پنجشنبه 05/07/1403 از ساعت 17 در مسجد نور واقع در خیابان دکتر فاطمی به سوگ می‌نشینند.

هیأت مدیره شرکت انتشارات قلم

@Bonyadbazargan

🔶فیرحی در کتاب «پیامبری و قرارداد» چه می‌گوید؟

✍🏻رضا تاران

📌کتاب «پیامبری و قرارداد؛ نظریه‌ای درباره سیره حکمرانی پیامبر» حاصل سه دوره تدریس سیره سیاسی پیامبر توسط داود فیرحی در دانشگاه تهران در سالهای ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ است که بعد از درگذشت او، اکبر محمدی در پژوهشکده اندیشه دینی معاصر آن را تنظیم و تحقیق و در سال ۱۴۰۳ نشر نی آن را منتشر کرده است.

📌فیرحی دوگانه «اسلامی» و «جاهلی» به تاریخ شبه‌جزیره عربستان را رد می‌کند و دولت مدینه را در امتداد دوره پیش از اسلام تحلیل می‌کند. او بر این باور است که قبایل عرب توانسته بودند با پیمان و قراردادهای میان‌قبیله‌ای خط اقتصادی امنی ایجاد کنند(۳۹۴). از نظر فرهنگی هم بر فرهنگ روم و هم بر فرهنگ ایران آگاهی داشتند(۳۹۵). بر این اساس وضعیت عربستان پیش از اسلام جنگ دائمی نبود و بر پایه پیمان و قرارداد وضعیت باثباتی داشتند(۷۴). شکل‌گیری دولت مدینه و حکمرانی پیامبر  نیز بر پایه و اساس قراردادهای مرسوم آن دوره بود(۵۸). این دیدگاه در مقابل نظریه‌ای نخبه‌گرایانه‌ای است که معتقد است پیامبر بر پایه نظر و رای خود مدینه را اداره کرده است(۵۴).

📌فیرحی مهاجرت پیامبر به مدینه را نقطه آغاز تشکیل دولت مدینه می‌داند که با قراردادی میان او و بزرگان مدینه انجام شد(۶۳). اما مستند اصلی فیرحی پیمان مدینه است که در ماه‌های اول هجرت انجام شده است.  به باور او پیمان مدینه نه فرمان بلکه از جنس قرارداد است؛ قراردادی میان پیامبر، مهاجران، انصار، مشرکان و برخی از گروه‌های یهودی(۷۶). بر اساس این قرارداد مدینه به عنوان «حّرم» اعلام می‌شود که منازعات داخلی را به صلح و از تعرضات بیرونی جلوگیری شود(۱۰۸). مرجع حل اختلافات پیامبر است اما جنس تعیین او از قبیل «قاضی تحکیم» است که طرفین دعوا با توافق او را انتخاب کرده‌اند(۱۰۹). به باور فیرحی در همه قراردادها پیامبر داور نبود بلکه با توافق طرفین قرارداد داور تعیین می‌شد(۱۷۳). قرارداد مدینه قبیله و هویت‌های ایمانی را از بین نبرد بلکه هویت جمعی بزرگتری به‌نام شهروند مدینه بودن را افزود(۱۲۱). بر اساس قرارداد قانون مدینه شکل می‌گیرد که در دو بخش است؛ بخش اول: قانون داخلی قبایل و گروه‌های عقیدتی است و قانون دوم قانون شهر با توافق جماعت‌ها(۱۲۹). محور این قرارداد ممنوعیت ظلم، گناه، دشمنی و فساد نسبت به اعضای قرارداد بود(۲۱۷).

📌به باور فیرحی در چند سال اول حضور پیامبر در مدینه، قرارداد مدینه توانست انسجام نسبی داخلی ایجاد کند و دولت‌شهر مدینه را شکل دهد. از سال ششم قراردادهای جدیدی اضافه شد از جمله مهمترین آن «قرارداد صلح حدیبیه« بود(۱۴۰) که توانست قریش را کنترل کند. قرارداد طائف که پیمانی امنیتی بود بخشی دیگری از مخالفان مدینه را به هم‌پیمان تبدیل کرد(۱۵۷). سال نهم هجریت ویژگی مهمی دارد و این سال را «عام الوفود« یعنی سال قراردادها نام‌گذاری کرده‌اند، زیرا در این سال تعداد زیادی از قبایل وارد مدینه شده و با پیامبر قرارداد بستند(۱۶۷).

📌قرارداد نجران از دیگر قراردادهای مهم پیامبر با مسیحیان است؛ پیامبر دین مسیحیان را به رسمیت شناخته و امنیت آنان را در مقابل پرداخت جزیه تضمین می‌کند(۳۰۷). فیرحی معتقد است این قرارداد در دوره خلیفه اول تمدید شد اما خلیفه دوم این پیامبر را شکست و مسیحیان را مجبور به کوچ کرد(۳۱۷). همچنین قرارداد مقنا و خیبر نیز که با یهودیان بسته شده است مورد توجه فیرحی است(۳۳۵).

📌به باور فیرحی حکمرانی پیامبر نه بر آرایش جنگی بلکه بر نرم‌افزار قرارداد ایستاده است. بر این اساس اصل صلح و قرارداد است و جنگ عارضه است. در تمام قراردادها استقلال قبایل به رسمیت شناخته شده است(۱۷۲). فیرحی پیامبر را نه شخصیتی انقلابی بلکه اصلاحگری محافظه‌کار می‌داند که دنبال زیر و رو کردن طبقات اجتماعی نبود(۳۳۷).  به باور فیرحی پیامبر با قراردادهای مختلف نوعی فدرالیسم قبیله‌ای شکل داد که در آن وحدت اصلی با محوریت دفاعی و نظامی بود(۱۶۱). فیرحی بر این باور است که تکیه پیامبر نه بر نیروی نظامی و مسلح بلکه بر قرارداد بوده است و نظامی‌گری دوره خلفا تخطی از سیره پیامبر است(۳۵۵). به‌نظر می‌رسد فیرحی به «جهاد ابتدایی« باور نداشت و جنگ‌های پیامبر را در اثر پیمان‌شکنی و تخطی از قراردادها از جانب قبایل تحلیل می‌کرد. فیرحی بر این باور است که پیامبر همچون یک استراتژیست توانست با عنصر قرارداد دولتی تشکیل دهد و اسلام را عرضه کند.


B2n.ir/d78703

@Bonyadbazargan

🔶متن کامل مقاله رابطه روش حکومتی با فرایند دموکراسی‌سازی و تحکیم دموکراسی

@Bonyadbazargan