Սոս Սարգսյանի մասին
«Մոսկովսկի Կոմսոմոլեց» պարբերականը հրապարակել է Ալեքսանդր Մինկինի հոդվածը հայ մեծանուն դերասան Սոս Սարգսյանի թաղման արարողության, մեծ վարպետին հայ ժողովրդի հրաժեշտի մասին:
Նախաբանում Մինկինն ափսոսանք է հայտնում, որ ռուսական հեռուստաընկերություններն այդպես էլ չանդրադարձան, թե ինչպես էր Հայաստանը հրաժեշտ տալիս մեծանուն դերասանին, իսկ հետո նշում, թե դա նույնիսկ լավ էր, քանի որ ռուս հեռուստադիտողի մոտ կարող էին շատ «անտեղի» մտքեր ծնվել: Մինկինը նկարագրում է, թե ինչպես դերասանի դագաղը դուրս են բերել Օպերայի դահլիճից և մեծաքանակ բազմության ծափահարությունների ներքո ուղեկցել Երևանի կենտրոնական փողոցներով:
«Մոտ մեկ և կես ժամ մարդիկ Սոս Սարգսյանի դին ուսերին տարել են Օպերայից մինչև Պանթեոն, և այդ ընթացքում ամբոխն անդադար ծափահարել է: Ողջ ընթացքում սգո թափորի հետ քայլել է Հայաստանի նախագահը, կառավարության անդամներ: Արևի տակ` սև կոստյումներով: Վեց կիլոմետր»:
Մինկինը գրում է, թե սգո թափորի մասնակիցները մեկ առաջ են անցել նախագահից և կառավարության անդամներից, մեկ հետ ընկել, սակայն երբեք հետևում չեն թողել դերասանի դագաղը: Լրագրողը պատմում է, թե ինչպես կենտրոնական փողոցներում շարքով կանգնել են տրանսպորտային միջոցները, իսկ մարդիկ տրոլեյբուսներից և շենքերի պատուհաններից ծափերով ու լուռ հայացքներով ուղեկցել վարպետին: «Եվ այդ մեկ ու կես ժամում և ոչ մի ճիչ, ոչ մի հատուկ ազդանշան»:
«Ո՞վ պետք է վախճանվեր Ռուսաստանում, որպեսզի նրան մեկ ու կես ժամ տանեն ձեռքերի վրա: 33 տարի առաջ այդպիսինը կար: Վիսոցկուն ձեքերի վրա կտանեին մինչև Մագադան: Ո՞վ պետք է վախճանվեր Ռուսաստանում, որպեսզի մեր նախագահը մեկ ժամից ավելի քայլեր դագաղի հետևից: Սակայն նույնիսկ եթե քայլեր, ապա պատուհանները կկողպվեին, անձրևատարները կնորոգվեին, մարդկանց հատուկ ջոկատայինների կողմից շրջանակների մեջ կվերցնեին ու քաղաքը կմաքրեին: Պանթեոնում նույնպես խոսքեր չեն հնչել: Դագաղն իջեցրել են հողի մեջ և քար լռության մեջ մարդիկ, խցկվելով խիտ բազմության մեջ, առաջացել են, դերասանի վրա մի բուռ հող լցնելու համար: Նույնիսկ բահերի անհրաժեշտություն չեղավ», - գրում է ռուս լրագրողը:
Նա պատմում է, թե ինչպիսի մեծ դժվարությամբ է կարողացել Երևան թռչող օդանավի տոմս գտնել, քանի որ դրանք բոլորը նախապես գնվել էին, ինչպես ինքն էր կարծում, Մշակույթի նախարարության, Թատերական գործիչների և կինոգետների միությունների կողմից: Նա հրաշքով է կարողացել մեկ տեղ գտնել գիշերային չվերթի համար:
«Բայց հուղարկավորության ժամանակ Օպերայում պազվեց, որ տոմսերի բացակայությունն այլ պատճառ ունի: ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստի թաղման արարողությանը չէր մասնակցել Ռուսաստանից և ոչ մեկ: Ո՛չ պաշտոնյաներ, ո՛չ ստեղծագործական միությունների անդամներ: Անհնար է հավատալ, սակայն եթե չլիներ «Մոսկովսկի կոմսոմոլեց» պարբերականի լրագրողը, ապա Սոս Սարգսյանի հուղարկավորությանն ընդհանրապես չէր հնչելու ռուսերեն խոսք», - գրում է Մինկինը:
Նա վերհիշում է, թե ինչպես 1980-ական թվականներին զանգ էր ստացել Սոս Սարգսյանից, ով ասել է, թե Մոսֆիլմի կողմից հրավերով Մոսկվայում է «Պյոտր Մեծի ժամանակները» ֆիլմում Ռուս պատրիարքի դերը մարմնավորելու համար:
-Դո՞ւ , Ռուսո պատրիա՞րք: Այդ ինչպե՞ս են որոշել քեզ տալ դերը:
-Նրանք ասացին, «մեզ պետք են քո աչքերը», - Սոսի խոսքերն է հիշում Մինկինը:
«Այդպիսի աչքեր Սովետական Միությունում չկային: Նույնիսկ և ողջ աշխարհում, կարծում եմ, դրաք միակն էին` արդարության և բարու համար տառապյալի աչքեր: Իսկ այժմ դրանք չկան», - գրում է Մինկինն ու հավելում. «Ռուսական ականջի համար Սոսը ծիծաղելի անուն է: «SOS» -փրկեք մեր հոգիները` դա փրկության ազդանշան է, որը ընդունված է ողջ մարդկության կողմից»:
«Ռուսաստանում երկրորդ ինքնահողը անցկացնում են մահից հետո իներորդ օրը: Քահանաները բացատրոմ են, թե այդ օրը մահացածի հոգին բարձրանում է Աստծո մոտ և հարկ է աղոթել, այդ ճանապարհը խաղաղ անցնելու համար: Հայաստանում երկրորդ ինքնահողը նշում են մահվան յոթերորդ օրը: Մի՞թե այնտեղ` լեռներում Ճանապարհը դեպի երկինք կարճ է երկու օրով», - բազմանշանակորեն հարցնում է Մինկինը:
Ալեքսանդր Մինկին
