دەرگای لێ خۆشبون كراوەیە
ئەبوموسای ئەشعەری ـ خوای لێ ڕازی بێ ـ لە پێغەمبەرەوە صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دەیگێڕێتەوە كە فەرمویەتی:
(( إنَّ الله تَعَالَى يَبْسُطُ يَدَهُ بالليلِ لِيَتُوبَ مُسِيءُ النَّهَارِ،ويَبْسُطُ يَدَهُ بالنَّهَارِ لِيَتُوبَ مُسِيءُ اللَّيلِ،حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِها )) ئیمامی مسلم گێڕاویەتیەوە.
واتە:بەڕاستی خوای گەورە لەشەودا دەستی پیرۆزی خۆی ڕادەخات بۆئەوەی لەوبەندانەی ببورێت كە بەڕۆژدا تاوانیان كردوە,وەهەروەها لەڕۆژدا دەستی پیرۆزی خۆی ڕادەخات بۆئەوی لەوبەندانەی ببورێت كە بەشەودا تاوانیان كردوە,هەتا ئەوكاتەی خۆر لە خۆرئاواوە هەڵدێت.
سودهكهی
١/ فراوانی بەزەیی خوای پەروەردگار بەرامبەر بەندەكانی خۆی كەتەوبە یان لێ وەردەگرێت هەرچەندە تەوبەكەیان دوابكەوێت,بەڵام پێویستە مرۆڤی بڕوادار زو تەوبەبكات و بگەڕێتەوە لای پەروەردگاری نەوەك مردن ڕێگای لێ بگرێت وفریای پەشیمان بونەوە نەكەوێت.
٢/ خوای گەورە تەوبەكردنی پێخۆشە هەرچەندە تاوانەكانیش زۆربن بەو مەرجە خاوەنەكەی بەپاكی بگەڕٍێتەوەلای خوای پەروەردگار.
٣/ ئەم فەرمودەیە بەڵگەیە لەسەر سەلماندن وچەسپاندنی دودەستن بۆ خوای گەورە لەسەر حەقیقەتی خۆی بەبێ ئەوەی ماناكەی بگۆڕدرێت یان بشوبهێنرێت بە سیفاتی دروستكراوەكانییەوە,وەك پەروەردگار فەرمویەتی:{ وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشَاءُ (٦٤)} سورەتی مائیدە.
واتە:جوەكان دەیان ووت:دەستەكانی پەروەردگار زنجیركراوقوچراوە,بۆیە واڕژدوچروكە وڕۆزی بەندەكانی خۆی نادات پەروەردگار فەرموی:دەك دەستەكانی خۆئەوان هەمیشە قوچراوبێت,وەنەفرەتیان لێكرا بەهۆی ئەوقسە خراپەیانەوە كەدەیان ووت بۆیە بەردەوام بەخیل وچروكن,بەڵكودەستەكانی پەروەردگار هەمیشە واڵاو كراوەیە وهەچۆنێك خۆی بییەوێت دەیبەخشێت.
٤/ هەروەها بەڵگەیە لەسەرئەوەی كەدەرگای تەوبەكردن داناخرێت هەتا خۆر لە خۆر ئاواوە هەڵنەیەت,كاتێك ئەمە ڕویدا هەموخەڵك دەست بەجێ ئیمان دەهێنن بەگاورو جوەكان وبوزییەكان و مولحیدەكانەوە, بەڵام تەوبە لەكەسیان وەرناگیرێت چونكە درگای تەوبەكردن بەتەواوی داخرا.
٥/ واجبە موسڵمان لەهەموو تاوانەكانی بەگشتی تەوبەبكات وپەشیمان بێتەوە خۆئەگەر لە هەندێكی تەوبەی كردو لەهەندێكی تری تەوبەی نەكرد ئەوە تەنها ئەو اتاوانانە دەگرێتەوە كەتەوبەی لێ كردوە وتاوانی ئەوانی تری لەسەر دەمێنێتەوە,ئەمەش مەرجەكانی وەرگیرانی تەوبە وپەشیمانیە بەپێی قورئان وسوننەتی صحیح:
١/ دەست بەجێ لە تاوانەكانی دووركەوێتەوە.
٢/ زۆرلۆمەی خۆی بكات لەسەركردنی تاوانەكانی.
٣/ بڕیاربدات هەرگیس نەگەڕێتەوە سەرتاوانەكانی.
٤/ ئەگەر هەرمافێكی خەڵكی لەسەرە بۆیان بگێڕتەوە یان گەردنی خۆیانی پێ ئازاد بكات.
٥/ وەپێویستە لە كاتێكدا تەوبەبكات كەلێی وەربگیرێت چونكە تەوبەكردن لە دووكاتدا وەرناگیرێت:
أ/ كاتی هاتنی ئەجەل و غەرعەرە وەك پێغەمبەر صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فەرمویەتی:(( إِنَّ اللهَ يَقْبَلُ تَوْبَةَ الْعَبْدِ مَا لَمْ يُغَرْغِرْ)) صحيح الترغيب والترهيب(٣١٤٣). واتە:خوای گەورە تەوبەی بەندەكانی خۆی وەردەگرێت مادەم گیانیان نەگەشتبێتە گەرویان.
ب/ كاتی هەڵاتنی خۆر لە خۆرئاواوە كەئەمەش یەكێكە لە نیشانەكانی دواڕۆژ لەم كاتەشدا تەوبە لە كەس وەرناگیرێت,وەك پێغەمبەر صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فەرمویەتی:(( لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ مِنْ مَغْرِبِهَا، فَإِذَا طَلَعَتْ وَرَآهَا النَّاسُ,آمَنُوا أَجْمَعُونَ، فَذَلِكَ حِينَ {لَا يَنْفَعُ نَفْسًا إِيمَانُهَا لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمَانِهَا خَيْرًا}. بوخاری وموسلیم گێڕاویانەتەوە.
واتە: دوا ڕۆژ نایەت هەتا خۆر لە خۆرئاواوە هەڵنەیەت,كاتێك هەڵهات وخەڵك بینییان هەمویان بڕوادەهێنن,ئەوە ئەوڕۆژەیە(كەبڕواهێنانی هیچ كەسێك سودی نییە مەگەر پێشتر بڕوای هێنابێ,وەهەروەها كردەوەی چاكی هیچ كەسێكیش وەرناگیرێت مەگەر پێشتر ئەوكردەوەیەی كردجێ بەجێ كردبێت).شرح رياض الصالحين لابن عثيمين رحمه الله.
وهرگیراوه له بهرنامهی بیروباوهڕ (ڕاڤهی ١٠٠ فهرمووده)
@Khatonakam