Iqtisodchi Kundaligi @iqtisodchi_kundaligi Channel on Telegram

Iqtisodchi Kundaligi

19 Feb, 10:48

Nima uchun mamlakat boshqaruvi va biznes boshqaruvi farqliligi haqida Krugmanni eski maqolasini topdim:

https://hbr.org/1996/01/a-country-is-not-a-company

Podkastimizda ozgina shu haqida gapirdik, yana gaplashamiz menimcha shu mavzuda.

6,463

Iqtisodchi Kundaligi

18 Feb, 17:02

Jurnalist chidolmadi! Barcha haqiqatlarni aytib tashladi!!! Videoni o‘chib ketmasidan avval ko‘rib qoling!!! https://youtu.be/qiVqtBfGTaY?si=ukb0wZf1PL1-AyNi

(lekin muqovani boplashibdi — qarashlarni qarang, qarashlarni :))

5,814

Iqtisodchi Kundaligi

18 Feb, 15:50

🔘

DIQQAT TANLOV!!!

Bakalavriat yoki magistratura talabasimisiz? Ijtimoiy himoya yo'nalishida ilmiy izlanish olib boryapsizmi? Tadqiqotingiz amaliyotda qo'llanib, e'tirof etilishi va munosib taqdirlanishini istaysizmi? Unda bu tanlov siz uchun!

🧮

QACHON?

2025-yil 15-maygacha

👥

KIMLAR UCHUN?

Bakalavriat va magistratura bosqichining bitiruvchi talabalari

🖋

TADQIQOT ISHI MAVZUSI

Ijtimoiy himoya yo‘nalishida

❗️ Tanlov g‘oliblari qimmatbaho sovg'alar bilan taqdirlanadi va O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Ijtimoiy himoya milliy agentligi va uning tarkibiga kiruvchi tashkilotlarda amaliyot o‘tash imkoniyatiga ega bo‘ladilar.

🎖 Tanlovda ishtirok etish shartlari haqida batafsil ma'lumot veb-saytda...

🎚 Tanlov haqidagi yangiliklarni kuzatib boring!

Institut:
📝 Telegram

Agentlik:
📝 Telegram

Vazirlik:
📝 Telegram

5,903

Iqtisodchi Kundaligi

18 Feb, 12:14

Teskarisi ham to’g’ri. Biror narsaga taqiq qo’yish - uni suniy ravishda mashxur qilib qo’yadi. Qaysidir kiyimga taqiq qo’ysangiz - o’sha narsa “moda” bo’lib qoladi.

6,574

Iqtisodchi Kundaligi

18 Feb, 12:12

Bunday narsalarni yomon tarafi - davlat bir narsani majburlasa - bu narsa “cool” bo’lmay qoladi. Hamma majburlikdan do’ppi kiysa - “cool” emas do’ppi.

Demak kelajakdagi barqarorligi kamayadi. Shuning uchun milliy liboslarni kamaytirishni eng samarali uslublaridan biri - uni majbur qilib kiyintirish.

https://t.me/mirzodanmaktub/7935

6,704

Iqtisodchi Kundaligi

18 Feb, 12:07

Gazeta.uz o'rinli savol qo'ymoqda. Nahotki, mana shu shaharning qoq markazidan o'tadigan Amur Temur ko'chasiga piyodalar o'tishi uchun svetofor o'rnatishning iloji yo'q? Qimmatmi? Bunga qandaydir siyosiy iroda kerak bo'lmasa kerak? Axir, qanchadan qancha odam nobud bo'ldi aynan mana shu ko'chada (Amir Temur ko'chasi shunchaki katta misol).

Piyodalar o'tishi uchun svetofor o'rnatishga imkoniyatimiz va kuchimiz yetmasa, balki hech bo'lmasa qandaydir memorial qo'yib qo'yish kerakmikan? Shu ko'chadan nechta odam, nechta yosh bola nobud bo'lganini ko'rsatib turadigan soat bilan...

Bir dona svetofor va ayovsiz jazo muqarrarligi qanchadan-qancha inson hayoti va oilalarning taqdirini saqlab qolishi mumkinligini o'ylaylik.

Bir dona svetofor-a.

@uzbekonomics

4,805

Iqtisodchi Kundaligi

18 Feb, 07:37

Adam intervyu beribdilar. Link.

7,570

Iqtisodchi Kundaligi

16 Feb, 14:39

“Jahon Savdo Tashkilotidagi arbitratsiya masalasi yo’q bo’lganindan keyin, baxsli masalalar endi shunday hal qilinyapti”

8,302

Iqtisodchi Kundaligi

16 Feb, 09:28

Bir necha bor aytganman shekilli buni Mask - dunyodagi eng katta «господрядчик»

https://t.me/lazizhamidov/1545

8,712

Iqtisodchi Kundaligi

15 Feb, 17:11

Mario Dragi navbatdagi ajoyib kolonkani yozibdi. Dragidan Yevropa mamlakatlari iqtisodiyoti, va raqobatbardoshligi haqida juda sog'lom va o'rinli fikrlar chiqmoqda.

Bu safar, Financial Timesda yozibdi. "AQShni chetga surib suradigan bo'lsak, va AQShning tariflarini esdan chiqarib turadigan bo'lsak, biz, yevropaliklar o'zimizga o'zimiz rivojlanishni cheklaydigan notarif baryerlarni o'rnatganmiz, o'zimizning oyog'imizga o'zimiz bolta uryapmiz" deyapti.

Kolonkadagi bir raqam e'tiborimni tortdi: IMF hisob-kitoblariga ko'ra, Yevropadagi turli sohalarda davlatning nazorati, regulyatsiyalar, ishlab chiqarish va savdoga cheklovlar Yevropada ishlab chiqarish sohasi uchun tashqaridan 45 foizli va xizmatlar sohasi uchun tashqaridan 110 foiz tariflar qo'yilgandek ekan. Ya'ni, Yevropaning o'zi o'ziga notarif cheklovlarni qo'yib olgan. Bular albatta Yevropa kompaniyalari faoliyat yuritadigan bozorni qisqartiradi. Ayniqsa ITda. Yevropa o'ta tartibga solishga va nazorat qilishga harakat qiladigan eng innovatsion soha - raqamli texnologiyalar, AI, startaplar ham o'sishga katta to'sqinlikka duch keladi (masalan GDPR).

https://www.ft.com/content/13a830ce-071a-477f-864c-e499ce9e6065

@uzbekonomics

6,676

Iqtisodchi Kundaligi

13 Feb, 18:52

Sal boshqacharoq manimcha. Boshqa sohalarda ham chunki shunday.
https://t.me/izzatonair/156
https://t.me/nuruddinblogs/4039

9,629

Iqtisodchi Kundaligi

13 Feb, 09:44

Tarixiy malumotlar shuni ko’rsatyaptiki, dunyodagi aholi o’sishi, iqtisodiy o’sishdan oldin sodir bo’lgan ekan. Qiziq.

10,817

Iqtisodchi Kundaligi

12 Feb, 15:20

Иқтисодиёт ҳақида муҳим интервью

Декабрь ойида биз иқтисодчи Ботир Қобилов билан бир қанча мавзуларда суҳбатлашган эдик. Шу интервью бугун YouTube`га жойланди.

Ботир ака билан суҳбатимиз ўйлаганимдан бироз қисқароқ бўлди. Лекин жуда кўп мавзуларда гаплашишга улгурдик деб ўйлайман.

Хусусан, Марказий банклар нима учун кераклиги, Ўзбекистондан Гарвард докторантурасига қандай бориш мумкинлиги, Техаснинг ривожланиши, илмий фаолият, криптовалюталар ва долларнинг фарқи, молиявий тавсиялар устида гаплашдик.

Интервьюда Илон Маск, Дональд Трамп, Россия Марказий банки раиси Эльвира Набиуллина, АҚШ Марказий банки раиси Жером Пауэлл ҳақида ҳам бир қанча қизиқ фикрлар бор.

Суҳбатни кўришингиз учун ҳавола: https://youtu.be/Qkx1S44Lp-o

10,212

Iqtisodchi Kundaligi

12 Feb, 12:00

Bugun Jeyms Robinson bilan Nobel olganidan keyin birinchi bor ko’rishdik. Dubayga Dunyo Hukumatlari Sammitiga kelgan ekan, obedga chaqirdi.

Asosiy gaplashgan mavzuyimiz - Robinsonni yangi yozayotgan Afrika haqidagi kitobi ba Donald Tramp prezidentligi haqida bo’ldi.

Nobel olgan bo’lsa ham - dam olish yo’q, “har qachongidan ko’p ishlayapman” dedi.

14,298

Iqtisodchi Kundaligi

11 Feb, 08:38

6 йил аввал тугатилган "овқат вазирлиги" қайта тузилади

Янги эпоханинг ортга қайтиш урф бўлаётган ажойиб даврида яшаяпмиз. Ҳар куни камида 2016 йилга қараб бир қадам яқинлашмасак, ҳисобмас.

Таклиф этилаётган қарор лойиҳасига кўра, Ўзбекистонда «Озиқовқатсаноат» уюшмаси тузилади. Нима бўпти, дейишга шошилманг. Эски замонда Озиқовқатсаноат уюшмаси дейилган, янги замонда «Ўзбекозиқовқатхолдинг» дея қайта номланган "вазирлик" (раҳбари кейинчалик банкрот деб эълон қилинган машҳур Тоҳиржон Жалилов бўлган) 2019 йилда Давлат раҳбари қарори билан тугатилган эди. Ўшанда асосий функцияси чиновникларни боқишдан иборат бўлган "овқат вазирлигини" тугатишга сабаблардан бири сифатида соҳа корхоналарини бошқаришда ортиқча оворагарчиликлар ва бир-бирини такрорловчи ваколатлар кўрсатилган.

Янги уюшмага аъзолик ихтиёрий экан, дейишга ҳам шошилманг. Чунки уюшма аъзолари учун қатор товарларни импорт қилишда божхона божлари бекор қилиниши кўзда тутилган. Бу уюшмага аъзоликни ихтиёрийликдан мажбурийлика ўтказади ва табиийки, аъзо бўлмаган бизнес субъектлар учун нотенглик яратади, рақобат муҳитини бузади. Шунингдек, уюшма киритган маълумотлар асосида Ҳукумат ёғ-мой маҳсулотлари экспортига вақтинчалик муддатли чекловлар жорий қилиши ҳам мумкин бўлади.

Яъни бу уюшма агар ташкил этилса, ваколатлар ва маъмурий ресурсларга эга қип қизил вазирлик бўлади.

Лойиҳа билан олигарх ва монополистлар фойдасига чеклов ва тақиқлар киритиш бўйича шотир чемпион бўлган Техник жиҳатдан тартибга солиш агентлигига сут лабораториялари фаолиятини йўлга қўйиш, лаборатоялар ваколатларини белгилаш вазифаси ҳам топширилмоқда.

Шунингдек, ёғ-мой маҳсулотлари учун ҳам мажбурий рақамли маркировка тизимини (бу қайси олигарх учун пул туширишини билсангиз керак) жорий қилиш таклиф этилмоқда.

Хуллас, бу лойиҳага йўқ дейиш керак.

9,853

Iqtisodchi Kundaligi

10 Feb, 21:20

Baydenning iqtisodiy siyosati haqida yozilgan zo'r maqola ekan:

https://www.foreignaffairs.com/united-states/post-neoliberal-delusion

10,866

Iqtisodchi Kundaligi

08 Feb, 07:36

Қуёшни тўсишда давом этамизми?

https://www.gazeta.uz/uz/2025/02/07/quyosh-va-elektromobillar/

13,105

Iqtisodchi Kundaligi

05 Feb, 07:55

Tramp Yevropaga ham boj qo'yaman deyapti, qanday teatr qo'yishni Yevropalik siyosatchilar o'ylab qo'yishsa bo'lar ekan.

Lekin agar rostini aytadigan bo'lsak, AQShdagi jamoatchilik va siyosiy tiyib turish tizimlari hali ham kuchli ekan. Tramp katta ichki bosim ostida bu "kelishuv"larni qilishga majbur bo'ldi. Albatta juda ahmoqona bojlarni kiritmagani yaxshi bo'ldi. Lekin yomon tarafi - normal ishlab turgan tizimga kerak emas noaniqlik kiritib ketdi. Bu esa sof iqtisodiy shikast. Bilasiz, iqtisodiy siyosatda, ayniqsa, savdo siyosatida, noaniqlik juda qimmatga tushadi. Koroxnalar investitsiya qilishdan tiyilishadi, yetkazib berish zanjirlarini qayta ko'rishadi, bularni hammasi ham tekin narsalar emas, xarajati bor. Xarajati xalqni cho'ntagiga tushadi.

Ya'ni nafaqat bojlarni qo'yish, balki bojlarni qo'yishga tahdid qilishni o'zi ham, katta zarar narsa. O'zbekistonda ham yangiliklar bor. Avtomobillarga bojlarni bir turi sal kam 80% ga oshirilishi haqida gap ketmoqda ekan.

https://t.me/uzbekonomics/1100

14,857

Iqtisodchi Kundaligi

05 Feb, 07:41

Viskonsin professori Trampning iqtisodiy maslahatchisi bo'libdi. Aqlli odam, yaxshi iqtisodchi, prezident Tramp uni eshitarmikan degan savol mavjud.

https://news.wisc.edu/uw-madison-economics-professor-kim-ruhl-appointed-as-member-of-presidents-council-of-economic-advisers/

12,564

Iqtisodchi Kundaligi

03 Feb, 11:22

Albatta bu to’g’ri ta’rif emas. Chunki bojlardan zarar ko’radiganlar bu Amerikaliklar. Tramp va uning do’stlari emas. Amerika iqtisodiyotiga zarar.

12,549

Iqtisodchi Kundaligi

03 Feb, 10:45

Bojlar qanday ishlashi haqida.

26,279

Iqtisodchi Kundaligi

03 Feb, 04:33

Xitoyni JSTga kirishi juda muhim qarorlardan boʻlgan deyishar edi. Ayniqsa AQShdagi ayrim ishlab chiqaruvchilar uchun buni “Xitoy shoki” deb ham atashgan edi. Yangi maʼlumotlarga koʻra unday emas. JSTga kirish unchalik muhim narsa boʻlmagan ekan. Bilmas edim. Qiziq natijalar.

https://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/733420

17,036

Iqtisodchi Kundaligi

02 Feb, 18:59

Tariflar haqida yana koʻp yozsam kerak, menimcha. Lekin qiziq nuqta shundan iboratki, Tramp bu bojlarni fentanil narkotik moddasi kirib kelishi bilan ham oqlamoqda. Yaʼni savdo erkin boʻlsa — narkotik koʻproq kirib keladi degan argument ila. Rasmiy oq uy saytida shunday deyishgan. Albatta mantiq qiziq — bojlar natijasida fetanilga narx oshadi deb oʻylaysizlarmi? Aytmoqchi, Oʻzbekiston tajribasi ham muhim — bojlar qoʻllanilsa — umumiy muvozanatdagi kontrabanda effektlarni yaxshi bilamiz.

Oq uy narkotiklar kontrabanda — yaʼni rasmiy kirib kelmasligi haqida yozmoqda, lekin tariflar qanday qilib fetanilni kamaytirishi haqida sukut saqlamoqda.

Yalpi ichki mahsulotga bu tariflarni salbiy taʼsiri 0.8% atrofida boʻladi deyishmoqda. Katta raqam. Menimcha kamroq boʻlsa kerak. Lekin agar shu raqam boʻlsa — bir qarorni bir yildagi AQShga zarari bundan kattaroq qarorlar bo'lmagan shekilli.

12,038

Iqtisodchi Kundaligi

02 Feb, 18:13

Hech tasavvur ham qilmagan ekanman, O'zbek ijtimoiy diskursidagi argumentlar, AQShdagi savdo diskursida paydo bo'lishini.

Xuddi o'sha argumentlar, xuddi o'sha misollar. Ko'zimga ishonishim qiyin.

11,877

Iqtisodchi Kundaligi

02 Feb, 18:08

Qiziq narsani koʻrdim.

Duglas Irvin — Dartmut universiteti professori va savdo iqtisodiyoti mavzusidagi eng ilgʻor ekspertlardan yozyapti: u yashaydigan joyda — Yangi Hempshir shtatida — uyni isitish narxi — tarif oʻsish darajasiga oshmoqda ekan. Uyni propan gazida isitar ekan va oʻsha propan yetkazib beradigan korxona oʻz kliyentlariga shunday xat yuboribdi.

Buni savdoda nima deymiz? Boj elastikligi birga teng ekan. Bir xil tovarlarda unday boʻlmasligi mumkin, masalan, 25% boj, 50% narx oshishiga olib kelishi mumkin, boshqa tovarlarda esa 25% atigi deylik 5% narx oshishiga olib kelishi mumkin. Bu tovarlarni almashtirish osonligiga bogʻliq boʻlib qoladi. Elastik birga teng joylarni kamdan kam ko'rganman demoqchi edim.

9,361

Iqtisodchi Kundaligi

02 Feb, 17:57

Memlardan biri.

8,934

Iqtisodchi Kundaligi

02 Feb, 10:48

Buni hammasini yozishimga juda bir qiziq misol boʻldi. Bugun ertalab turib tvitterga kirsam, kutilganidek hamma odam savdoga qoʻyilayotgan bojlar haqida yozishyapti. Maqolalar bilan boʻlishishyapti va hamma diskurs deyarli shu haqida.

Stenfordlik iqtisodchi Hanno Lustig ikkita hazil yozibdi:

“Agar AQSh Kanada bilan savdo defitsitini qisqartirishi kerak boʻlsa, Kaliforniyaning Oklaxoma bilan savdo defitsiti haqida nima deyish mumkin? Aslida, biz Kaliforniyaning Oklaxoma bilan savdo defitsitini hajmini bilmaymiz, chunki bu narsa muhim emas."

"Menda Trader Joeʼs (AQShdagi supermarketlar tarmogʻi — tahrir) bilan ikki tomonlama savdo defitsitim bor, lekin men bu haqida xavotirda emasman."

Meni anchadan beri kuzatayotganlar bilishsa kerak xuddi shu hazillarni yozma Facebook tarmogʻida yozgan edim. Meni hayron qoldilrgani, 2017-19 yillardagi Oʻzbekistondagi diskursdagi hazillar birga bir AQShdagi 2025 yildagi diskursdagi hazillarga tushishi.

Hayron qolarli darajada. Mana men yozgan bir ikki hazillar bilan solishtiring.

Maʼnosi shunday edi:

“Toshkent bilan Qashqadaryoni savdo defitsiti muhim deb bilmaymiz-ku?” yoki “Nega Kelesda ishlab chiqarilgan narsa Toshkentga kirib kelishi haqida qaygʻrumaymiz-ku, lekin Keles postidan 10 kilometr nariroqda, Qozogʻistonda, ishlab chiqarilgan un kirib kelsa — qaygʻuramiz” deb. Xuddi shunday, har xil ochiq mulohaza va yigʻilishlarda ham shuni misol tariqasida ishlatgan edim, masalan bir marta savdo sanoat palatasidagi diskussiyada ham aynan shu viloyatlararo defitsitni misol qilib keltirgan edim ham. Borgan odamlar esida boʻlsa kerak.

Xuddi shunday Facebookda bir post yozgan edim:

“mahallamdagi qahvaxonalarni barchasi bilan negativ savdo defitsitim bor, agar ular mendan iqtisodiy tadqiqot sotib olishmasa — boj kiritaman, bunaqa noteng savdoni chidab oʻtirmayman” deb yozgan edim. Keyin esa bu misolni Buyuk Kelajak tashkiloti oʻtkazgan forumda ham aytgan edim. Hanno Lustig ham xuddi shuni Trader Joeʼs degan doʻkon haqida yozibdi. Men yozganimda, aytmoqchi, odamlar Korzinka.uz bilan manfiy savdo defitsiti haqida izohlarda yozishgan edi.

Toʻgʻrisi, shularni oʻqib 2017-2019 yildagi Oʻzbek internetidagi diskussiyalarni rosa esladim. Hatto eski yozgan maqolalarimni inglizchagi tarjima qilib qoʻyaymi degan fikr ham oʻtdi.

10,131

Iqtisodchi Kundaligi

02 Feb, 10:28

Endi esa nima boʻlyapti? Barcha savdo iqtisodchilari, hatto savdoga aloqador tadqiqot qilmaydigan iqtisodchilar, makroiqtisodchilar yoki mehnat iqtisodchilari ham, dunyodagi barcha siyosat (policy) ekspertlari bu mavzu haqida jim tura olishmayapti va bu narsa siyosiy diskursda ham, ijtimoiy diskursda ham va hatto fandagi diskursda ham birinchi mavzulardan. Buning natijasida hozirni oʻzida oʻnlab maqola bor. Yanvarni boshida Amerika Iqtisodchilar Assotsiyatsiyasi yigʻinida edim, hatto u yerda ham “Tramp kelsa va savdoga boj qoʻysa nima boʻladi” degan mavzu koʻtarilmoqda. Bunday narsalar kamdan kam boʻlgani uchun — mulohaza qilishga va misol keltirishga juda juda koʻp dalil va mulohaza ishlatilmoqda. Eng qizigʻi bozorlar ham reaksiya qilmoqda, bu bojlar qanchalik zararligini hozirni oʻzida koʻrib tursa boʻladi. Masalan kecha butun AQShdagi quruvchilar prezidentga xat yozishibdi — bojlar kiritilsa — uylarni narxi oshadi deb. Bunday misollarni men 2018 yilda topa olmas edim.

https://www.gazeta.uz/ru/2018/06/11/deficit/

8,906

Iqtisodchi Kundaligi

02 Feb, 10:28

Tramp administratsiyasi juda ahmoqona qaror qildi — Kanada va Meksikadan keltiriladigan tovarlarga boj qoʻydi. Aytishlaricha boj 25% gacha boʻlar ekan, energetika tovarlariga esa 10%. Albatta bu katta boj va katta salbiy oqibatlarga olib keluvchi qaror. Butun OAVlar va mulohazada hozir faqat shu bojlar eslanyapti.
Menda esa sal shaxsiy hikoyam bor.

Bilsangiz kerak, 2017-2018 yillardan beri Oʻzbek OAVlarda va umuman ijtimoiy tarmoqlarida nima uchun bojlar yomon ekanini, hatto 1% boj ham mamlakat iqtisodiyoti uchun zarar ekani haqida yozib kelaman. Savdoga har qanday cheklov ham zarar ekani haqida yozib kelyapman, intervyular beraman va umuman shu mulohazada bojlar haqida diskussiya qilib kelaman. Hatto bir foiz boj ham Oʻzbekistonliklarni kambagʻallashtiruvchi chora ekani haqida, maʼmuriy toʻsiqlar ham toʻgʻridan toʻgʻri kambagʻal qiluvchi va eng muhimi — regressiv — yaʼni puli kamroq insonlarga qattiqroq salbiy chora ekani haqida yozib kelaman. Shu ishlarimda men uchun qiyin narsa shundan iborat ediki, butun dunyo bojlar yomon ekanini allaqachon bilib boʻlgani va barcha ilmiy va hatto siyosiy davralarda oxirgi marta bojlar kattaligi zarar ekani 1930-yildagi Smut Houli tariflari edi — bu haqida yozgan edim ham. Shundan beri butun dunyo bojsiz savdoga qarab intilib kelayotgan edi. Mamlakatlar Jahon Savdo Tashkilotini tuzishdi va bojlardan tashqari savdoga boʻlgan maʼmuriy cheklovlarni ham kamaytirib kelishdi. Dunyo va barcha rivojlanayotgan mamlakatlar bu yuz yilda ancha boyishdi ham. Nima uchun bu menga — jamoat mulohazasi uchun qiyin edi — chunki men yangi misollarni keltira olmas edim. Yaʼni keltiradigan misollarim doim tarixiy edi. Koʻpincha nima uchun bojlar yomon ekani haqida nazariy tushuntirish berar edim, yoki nari borsa metaforik misol berar edim. Boz ustiga, fanda ham, boshqa jabhalarda ham boj zarar ekani toʻliq konsensus mavzu boʻlgani uchun, yangiroq ilmiy maqolalar ham kam edi. Birinchidan empirikani oʻzi yoʻq edi — barcha davlatlar nol atrofida boj qoʻllagandan keyin qanday statistika bera olar edim? Oxirgi misollar bu Xitoyni JSTga qoʻshilishi edi, eng yaqin kelsak. Ijtimoiy tarmoqlarda ham, fan haqida bilmaydiganlar juda noyob boʻlgan va kichik boʻlgan istisnolarni roʻkach qilib — “mana X mamlakatda Y yilda boj boʻlgan lekin u mamlakat rivojlangan ku” degan fikrlariga bu narsa istisno ekanini va hatto oʻsha mamlakat iqtisodiyoti uchun kichik zarar narsa ekani haqida ancha tushuntirishga toʻgʻri kelar edi. Xullas mulohazani siljishga rosa qiynalar edim. Lekin bu bilan mutlaq muvaffaqiyatsiz boʻlmadim, menimcha Oʻzbekistonda ham boj zarar ekanini aniq biladigan qatlam hozir mavjud. Lekin qiyin masala edi va boʻlib kelmoqda. Tasavvur qiling, masalan bir jamiyatga borasiz-da va yer dumaloq deysiz, lekin u joyda hamma qaror qabul qiluvchi hukumat ekspertlari yer tekis deb turibdi, ularga qoʻshilib yana qandaydir muhim foiz shu yer tekisligiga ishongan. Shunda siz keltiradigan misollar ham bir necha yuz yil oldingi misollar boʻladi — chunki oʻsha paytda bu haqida diskussiya boʻlgan, undan keyin buni hech kim savol ostiga olmagani uchun, ilmiy jurnallarda ham boshqa joyda ham, yer tekisligi haqida diskussiyalar tugagani uchun tushuntirishlaringiz asosan nazariy yoki eski boʻladi. Shunaqaroq joyda edim.

8,792

Iqtisodchi Kundaligi

31 Jan, 12:49

Birinchi haftada Tramp administratsiyasi 7300 kishini deport qilgan. Bu raqam haqida maqtanib yozishibdi ham.

Bayden haftasiga o’rta hisobdan 15,000 kishini deport qilib kelgan edi. Qaytaraman, to’rt yildagi o’rtacha raqam.

Bayden davrida deport qilinganlarni 72 foizi bundan muqaddam jinoyat qilganlar edi. Trampning ikkinchi davrida bu raqam 50 foizni tashkil etmoqda.

10,163

Iqtisodchi Kundaligi

31 Jan, 07:51

Bugun qiziq kun ekan AQShda.

"Iqtisodchini quchoqlash kuni" ekan.

13,396

Iqtisodchi Kundaligi

31 Jan, 06:43

“Har gapirganim (OAVga) chiqib ketyapti” deb shikoyat qilmoqda Mark Zuckerberg yangi chiqib ketgan audiosida.

https://www.404media.co/zuckerberg-says-everything-i-say-leaks-in-leaked-meeting-audio/

13,252

Iqtisodchi Kundaligi

30 Jan, 18:51

Inflyatsiyaga Tramp keyin esa Bayden paytidagi fiskal xarajatlar aybdor deyishimiz mumkin. Lekin masalan Germaniya xarajat qilmadi, inflyatsiya darajasi esa tahminan yaqin. Savol: unda nima aybdor? (Urush emas - tekshirib ko’rdim).

12,185

Iqtisodchi Kundaligi

29 Jan, 11:35

Ривожланган мамлакатлар билан муҳим фарқимиз шуки, у ерда газ билан бошқа ресурслардан қайси бири қимматроқ эканини истеъмолчига бозор айтади, амалдорлар эмас. Албатта, бунинг учун авваламбор бозорнинг ўзи мавжуд бўлиши керак.

12,292

Iqtisodchi Kundaligi

27 Jan, 18:29

Pol Krugman endi substackda:

https://paulkrugman.substack.com/

15,900

Iqtisodchi Kundaligi

27 Jan, 12:34

“Kosasi oqarishi” haqida bir fikr keladi menga: deyarli hamma tovarlarni narxlarini hukumat belgilaydi — chunki aksar tovarlar uchun bozor mavjud emas. Hali ham bozor iqtisodiyotini yarata olmadik. Eng muhim bozorlardan biri — energetika. Bu iqtisodiy tarmoqda vatanimizda hech qachon bozor mavjud boʻlmagan ham. Endi qarang, bozor boʻlmaganligi uchun qaysidir energetika turini tanlashgani kimni aybi, xalqnimi yoki qaror qabul qilganlarnimi? Menimcha xalqni aybi emas.

Hozir masalan boshqa masalalar ham bor, deylik suvni juda koʻp isteʼmol qilishimiz bor — ayniqsa qishloq xoʻjaligida. Bunga kim aybdor? Fermermi? Albatta yoʻq. Aybdorlar shu suvga egalik qilmagan davlat tashkilotlari. Milliardlab tonna suv qumga ketadi — nimaga? Chunki ariqlar betonlashtirilmagan. Nimaga betonlashmagan? Chunki suvni isrof boʻlishini xarajatlari hech kimni boʻyniga zarar boʻlib yozilmaydi. Xalq boyligi xolos. Uni isrof boʻlishi yoki tejalishi hech kimni manfaatida emas. Lekin nega suv qaysidir joyga yetib bormaydi? Yoki suvda uzilish bor degan savol qoʻyilsa — uni “isrof” qilayotgan xalq va fermerlar aybdor deb koʻrsatiladi. Bu menimcha adolatsiz tashxis va muammoni yechmaydi.
Mavjud oʻyin qoidalarni yaratadigan tashkilotlar — jumladan Oliy Majlis bor. Ular hukumatdan buni talab qilishlari kerak. Yaʼni agar nimadir sizningcha isrof boʻlayotgan boʻlsa, yoki notoʻgʻri taqsimlanayotgan boʻlsa, u yerdagi ragʻbatlarga qarang, balki shunday tarqatilishi tizimi tuzilgandir.

Gaz haqida ham fikr shunday. Gazni narxi va umumiy energetikani tarqatish tizimiga qaraylik. Nima uchun odamlar gaz ishlatadilar? U iqtisodiy maʼnoda “vigodno”mi yoʻqmi? Buni qanday bilib olamiz — narx orqali. Odamlar va korxonalar oʻzlari keyin biladi nima qilishni, istasa gaz yoqadi, istasa yoqmaydi. Lekin qiyshiq ragʻbatlar va no real narxlar orqali tuzilgan tizimda odamlar qanday energetika manbasini ishlatayotganlikda ayblash menimcha yaxshi emas.

Osonlashtirish uchun, bundan bir necha yil oldin, svet oʻchgan bozorda yurgandim, har bir doʻkonda dizeldan generator qoʻyilgan edi. Agar sanab koʻrsangiz, bir kv elektr energiyasi uchun, bu dizel generatorlarni yoqish juda qimmatga tushadi. Lekin nega ular dizel yoqishayotgan edilar qimmat boʻlsa ham? Chunki markazlashgan elektr energiyasi yoʻq edi, hech qaysi narxga. Oʻshanga qimmat boʻlsa ham, dizellik generator ishlatishga majbur boʻlishdi. Demak energetikada ham, boshqa bozorlar kabi, ikkinchi muqobiliga solishtiriladi, agar siz hech qaysi narxda svet ola olmasangiz, dizel generatordan chiqqan elektr narxi ham, yoʻqdan koʻra boʻlaveradi. Xuddi shunday, uyini koʻmirda “burjuykada” isitayotgan, tashqarida oʻchoqda ovqat qilayotgan uy xoʻjaliklari uchun — har qanday narxdagi gaz olish - ozini oqlaydi — chunki alternativasi oʻta qimmat. Endi bordi-ku arzon narxdan elektr bilan uylarni taʼminlashsa va uy xoʻjaliklari hisoblab koʻrib "elektr gazdan arzonroq ekan" degan xulosani koʻrishsa, aminmanki har kim gaz yoqishni istamay qoʻyadi. Lekin bu tanlov berilmagunicha bu haqida gapirish hali erta.

Toʻgʻrisi, menga bu gap oldin dollarni alishtirishga boʻlgan taqiq haqidagi mulohazaga oʻxshadi. Oʻshanda ham, “qiynalib ishlab topgan dollariga chet eldan ayollarni ichki kiyimini olib keladigan xalqni kosasi oqarmaydi” deyishgan edi. Bu aytmoqchi to'liq iqtibos.

15,197

Iqtisodchi Kundaligi

27 Jan, 09:03

Bugun silikon vodiysida bir so'z - DeepSeek. Sputnikdek muhim emas lekin. Bunisini oshirib yuborishdi.

11,403

Iqtisodchi Kundaligi

27 Jan, 08:57

Finlyandiya prezidenti va Norvegiya, Shvetsiya va Daniya bosh vazirlari Daniya bosh vazirining uyida kechki ovqat ustida suhbat qilishmoqda.

Tramp bilan qong'iroqdan keyingi rasm ekan.

Menga bu rasm xuddi bir do'stlar tushgan rasmdek tuyuldi boshida. Dunyoning eng boy mamlakatlari yetakchilari uchrashuviga ham o'xshamaydi.
Manba.

21,322

Iqtisodchi Kundaligi

20 Jan, 16:58

Amerikani yaxshi tarafi - nima bo’lishiga qaramasdan, hokimiyat har to’rt yilda o’zgaradi.

3,147

Iqtisodchi Kundaligi

20 Jan, 08:36

Qiziq suhbat:

https://youtu.be/xNB5MSPcRZY?si=RKulASNUbqaYTAa4

5,065

Iqtisodchi Kundaligi

20 Jan, 06:55

Aytish joizki, UzImei va Universitetlarga navbatdagi soliq bu ikki masala — mohiyatan bir xil.

Mohiyati shuki - davlat idoralari, belgilangan qonuniy maydondan tashqarida soliqqa tortish bilan shugʻullanishmoqda. Birida smartfon foydalanuvchilari soliq to'lashayotgan boʻlsa, boshqasida taʼlim sanoati.

5,999

Iqtisodchi Kundaligi

20 Jan, 06:52

Bu narsa bir qarashda bir mayda yoki odatdagi taʼlimga nisbatan cheklovdek tuyulishi mumkin, aslida esa oʻta katta narsa. Yaʼni davlatchilik, institutsional tiyib turuvchi vositalar va qonuniy tartib nuqtai nazaridan shunday fikrga kelyapman. Tushuntirishga harakat qilay.

Oʻzi soliq nima degani? Soliqlar bu zaruriy jamiyat xarajatlarini moliyalashtirish uchun oldindan kelishilgan holda va tartibda yigʻiladigan mablagʻlar. Jamiyatni ayrim ehtiyojlarini qondirish uchun pul yigʻish kerak. Masalan havo xavfsizligini taʼminlash uchun mablagʻ kerak — shunga oʻxshagan ommaviy tovarlarni moliyalashtirish uchun yigʻiladigan mablagʻlar — soliqlar deb ataladi. Bu pullarni yigʻish tartibi ham, mexanizmini ham, koʻlamini ham va eng muhimi ishlatilishini ham — parlamentlar belgilashi lozim va lobud.

Bizni konstitutsiyamiz ham, boshqa koʻplab demokratik davlatlariniki kabi bundan istisno emas. Soliqchilik haqqini mutlaq va toʻlaqonli parlament va qonunlarga bergan. Shuning uchun har bir davlatga qilinadigan majburiy toʻlov — soliq deb ataladi (aytmoqchi bojxona boji ham soliq, bu atamada). Edni qiziq muvozanat shakl boʻlyapti. Qaysidir davlat tashkiloti — qonunchilikdan chetda oʻz xarajatlari uchun mablagʻ yigʻishi masalasi.

Bundan bir qancha payt avval, taxminan 2019 yillarni oxiri boʻlsa kerak — “vazirliklarni oʻzini puli” va “moliya vazirligi puli” degan bir mulohaza boʻlgan edi. Oʻshanda byudjetdan tashqari fondlarni byudjetda konsolidatsiya qilish masalasi hatto parlamentda muhokama qilingan edi. Oʻshanda masala toʻgʻri tomonga hal qilingan edi. Vazirlik va davlat idoralari “oʻzlari topayotgan pul” deb har xil toʻlovlarni toʻliq va istisnolarsiz byudjet tarkibiga kirgizish masalasi hal qilingan edi (agar oʻsha 2019-yil oxirida Oliy Majlisdagi mulohazaga havola topsam ulashar edim).

Hozirgi masala xuddi shuni teskarisi — bu endi byudjet — yaʼni xarajat masalasi emas, soliqchilik masalasi. Undan ham toʻgʻri aytadigan boʻlsam — Oliy Majlisdan tashqarida sodir boʻlayotgan soliqqa tortilish amaliyotidek koʻrinyapti menga.

Toʻgʻri, bu millionlab insonlarni taʼlimi uchun yomon ekanini va taʼlim sanoati uchun yomon taʼsiri albatta ayanchli va aytilishi kerak boʻlgan masala. Lekin ancha jiddiyroq qismi, mamlakatdagi tashkilotlarni — majburiy toʻlov — yaʼni soliqqa tortilishi qonuniy manzil — Oliy Majlis orqali emas, qonun qabul qilib, soliq kodeksi orqali emas, bir yigʻilishni protokoli orqali boʻlishi ancha jiddiyroq masaladek koʻrinyapti menga.

P.S. Sof soliqchilik tarafidan ham aytish joizki — aylanma yaʼni “oborot” soligʻi — mavjud soliqlarni ichida iqtisodiyotga eng zararli turi. Ishonmaysizmi? Eski zamon soliq qonunchiligiga bir qarang.

5,647

Iqtisodchi Kundaligi

19 Jan, 15:17

Internetdagi fikrlardan biri: agar AQSh Tik-Toki normal korxona boʻlganida — uni boshqaruvchi direktorlar kengashi, aksionerlarni mablagʻlarini saqlab qolish yoki ko'paytirish ilinjida oʻchirilish oʻrniga sotilishni tanlashgan boʻlar edilar. Bunday bo'lmadimi, demak ular kengash tarafidan boshqarilmaydi. Tijoriy korxona bunday ish tutishi juda g'alati.

6,789

Iqtisodchi Kundaligi

17 Jan, 20:14

Iqtisodiy o’sishning asl ma’nosi. 1991- yilda, Bangladeshning 86% aholisida bazaviy elektr energiyasidan foydalanish imkoni bo’lmagan. Hozirga kelib qariyb butun mamlakatga elektr energiyasi borgan. Shu muddatda aholi 70 milliontaga ko’paygan ham.
Mo’jiza.

8,422

Iqtisodchi Kundaligi

17 Jan, 06:36

Videoni so'rashgan ekan, bu yerda ulashib qo'yaman. Juda ham yaxshi tayyorlangan Bahodir Abdullayevga rahmat.

https://youtu.be/nW-bmzTD944?si=iDot2KBnjpvdRocs

8,602

Iqtisodchi Kundaligi

17 Jan, 04:31

O’zbekistonliklarni yanada kambag’alashtiruvchi chora. Tor doiralar manfaati uchun yaxshi narsadir, shubhasiz. Lekin O’zbekistonliklar uchun yomon yangilik.

https://t.me/uzbekonomics/1079

9,528

Iqtisodchi Kundaligi

16 Jan, 02:40

Sugʻurtaga qaytadigan boʻlsak — sugʻurta narxini oshirishga davlat yoʻl qoʻymadi, ularni sabablari doimgidek bir qarashda oliyjanob. Yaʼni odamlar oyiga 100 dollar toʻlayotgan boʻlsa, keyingi yildan sugʻurta kompaniyasi 150 dollar olaman desa — davlat faqat 15% ga qimmatlashishga yoʻl qoʻygan. Natijada sugʻurta korxonalari bunday shartlardan voz kechib chiqib ketgan. Lekin tragediyani qiziq tomoni shundan iboratki, nega raqobatli sugʻurta bozorida, birdaniga sugʻurtalash narxi ortib ketgan? Nima uchun betondan qurilgan uylarga sugʻurta narxi pastroq lekin taxtadan qurilgan aksar uylarga qimmatroq? Shu kabi savollar gilam tagiga berkilishgan, axir sugʻurta korxonalari nimanidir qimmatroqqa sugʻurtalamoqchimi, demak ular qandaydir xatarlardan xabardorlar, ular pul yutqazmoqchi emaslar degan farazni ishlatsak — sugʻurta qimmatlashishi bu muhim narx signali. Oʻsha fundamental risklarni bartaraf etishni oʻrniga, kattaroq sugʻurtalash narxi soʻragani uchun sugʻurta korxonalarini yomon otliq qildi shtat hukumati. Natijasi esa koʻrib turganingizdek. Agar Oʻzbekistonga bogʻlab misol keltirsam. Qarang, hamma biladi Oʻzbekistonda pul qimmat, korxonalar ham, oddiy isteʼmolchilar ham pul qimmatligini yaxshi biladilar. Endi tassavur qiling, hukumat qimmatga pul berishga yoʻl qoʻyishni toʻxtatadi — buni natijasida bizneslar rivojlanmaydi, insonlarni pulga boʻlgan ehtiyojlari qondirilmaydi. Lekin yana bir muammo — nega pul qimmat degan savolni jamiyat soʻrashni toʻxtatadi. Oʻzbekistonda pul qimmatligini sababi — mulk va adolatga nisbatan xatarlar mavjudligi. Xalqaro va mahalliy investorlar buni bilishadi. Shuning uchun ham xatarlarni hisobga olgan holda shunday narx vujudga kelgan.

Qisqa qilib aytadigan boʻlsam, davlat biror narsani qimmatlashuvini goʻyoki oldini olaman deb, uni narx qimmatlashishiga chek qoʻysa — albatta oqibatlari juda yomon boʻladi — oʻsha narsa yoʻq boʻlib qoladi. Masalan goʻshtni narxini qimmatlashishini cheklasa — goʻshtsiz qolamiz. Ishlab chiqarishga yoki olib kelishga ragʻbat qolmaydi vhkz. Lekin bundan ham yomonroq narsa boshqada — fundamental muammo nimada ekanini goʻyoki qiziqmay qoʻyamiz — shunchaki taklifni cheklabgina qolmay, yechimni ham izlamaymiz.

Oʻylaymanki, sugʻurta qimmatlashgani natijasida, oʻrmon xoʻjaliklariga yongʻinga qarshi profilaktikani qilishga bosim koʻproq boʻlar edi, har kuni qimmat sugʻurta toʻlayotgan aholi — hukumatga bosim oʻtkazib, sugʻurta narxini tushirtirishga urinar edi. Balki oʻrmon xoʻjaliklariga koʻproq pul ajratish yechim edi. Buni mutaxassislar yaxshiroq boʻladi. Demokratik jamiyatlarda buni yechishni yoʻli bor. Lekin siyosatchilar qisqaroq yoʻlni tanlashdi — umuman muammoni koʻmib qoʻyishni. Shunda asl xatarlar oshgani haqida hech kim gapirmay ham qoʻydi, qiziqmay ham qoʻydi. Sugʻurtaga kelganda asoratlari shunday achinarli.

9,377

Iqtisodchi Kundaligi

16 Jan, 02:40

Kaliforniyadagi tragediyaga iqtisodiy nazar. Los Anjlesda sodir boʻlgan va davom etayotgan yongʻin oqibatlari haqida koʻpchilik koʻp va xoʻb yozishadi degan ummidaman. Lekin bu yongʻinlar sodir boʻlishidan oldin ham, iqtisodchilar Los Anjles shahri va umuman Kaliforniya shtatidagi “yaxshi niyatlar” ostida davlat aralashuvini — tragik oqibatlari boʻlishi mumkinligi haqida yozib kelishgan edi. Bu 2023 yilda yozilgan hujjatda koʻp narsalarni oldim. Lekin tushuntirib koʻrishga harakat qilayin.

Bundan ozgina oldin, gazeta.uzning iqtisodiyot podkastida tabiiy ofatlar va ularni sabab va oqibatlari haqida soʻzlashgan edik. Oʻsha yerda men tragik 1906- yildagi San Fransisko yongʻini haqida aytdim va shu yongʻindan jamiyatlar olgan asosiy xulosa shunda ediki, sugʻurta kelajakda umrlarni saqlovchi vosita boʻlib ishlashni yoʻlga qoʻyish. Sugʻurta kompaniyalari pul ishlash ilinjida shunday ragʻbatlarni yasashadiki, tabiiy ofatlarni ehtimoli va eng muhimi ularni zarari kamayadi.

Nima uchun, Los Anjlesda bu mexanizm ishlamagandek koʻrindi (mulkka kelganda)?

Nima uchun sugʻurta mavjudligi bu tragediyani koʻlamini kamaytira olmadi? Sababi juda oddiy ekan. Shtat hukumati sugʻurta bozorini deyarli toʻliq nazorat qilar ekan. Bu tredda maqolani qisqa xulosasi keltirilgan. Qissadan hissa shuki, agar sugʻurta kompaniyasi sugʻurtani narxi risklar oshgani uchun masalan 40%ga oshirishni soʻrasa, regulyatorlar faqat 15%ga oshirishni tasdiqlashi mumkin, bu sugʻurta kompaniyasi uchun katta bosimni yaratadi. Kaliforniya uy-joy sugʻurtasi uchun stavkalar tasdiqlashda eng sekin shtat hisoblanadi, jarayon oʻrtacha 236 kun etar ekan; bu kechikishlar sugʻurtaning asosiy tamoyili — narx va riskni muvofiqlashtirishga zid kelib, tez oʻzgaruvchan muhitda narxlarni tez oʻzgartirish imkonidan musovo qiladi, qandaydir maʼnoda bozorning ishdan chiqishiga sabab boʻladi. Aynan shu sababdan AQShdagi eng katta sugʻurtachilar Los Anjelsdagi uylarni sugʻurtalashdan bosh tortishgan edi. Koʻp yonib ketgan uy egalari, xususiy sugʻurtalanmagani uchun, katta ehtimol bilan, sugʻurtalovchilardan mablagʻ olishmaydi. Albatta bu yongʻin bilan San Fransiskodagi yongʻin orasida katta farq bor, u yerda yongan maydon ancha kichkina boʻlsa-da minglab odam halok boʻlgan, Los Anjlesda yongʻin natijasida mulkka katta zarar keltirilgan boʻlsa-da, oʻlimlar soni 24ta. Bu tragediya ekanligiga shubha yoʻq, lekin insonlarni hayoti eng muhim narsa desak, tarixdan saboqlar toʻgʻri boʻlganga oʻxshaydi.

7,099

Iqtisodchi Kundaligi

16 Jan, 00:43

Menimcha ham, Daron Ajemoʻgʻlini bu fikri — xato. Yuqori malakasi boʻlmagan insonlarni migratsiyasi ham juda kerak. Toʻgʻrisi, yuqori malakasi borlar kerakroqmi degan savol hali ham ochiq. Chunki inson kapitalini rivojlanishiga AQShda sharoit va imkoniyat koʻp. Ikkinchi avlodga kelib, migrantlarni ota-onalarini taʼlim darajasi tug'ilgan farzandning malakasi uchun unchalik muhim boʻlmay qolishini inobatga olsak, migrantlarni malakasi ham kerak emasmi deb oʻylayman. Oddiy qilib aytsak, ikkinchi avlod migrantlarni ta'lim darajasi xuddi ko'chib kelmaganlar bilan deyarli bir xil (sal balandroq ham).

Agar migratsiya keskin koʻpaymasa, 2035 yilga kelib AQShda aholi soni absolyut ravishda kamayishni boshlar ekan. Bu albatta qoʻrqinchli muvozanat.

https://t.me/uzbekonomics/1077

7,758

Iqtisodchi Kundaligi

13 Jan, 20:05

Стартапларда фулл-тайм фокус ва тўлиқ ўзини бағишлаш ҳақида

Айрим стартап асосчилари билан гаплашганда, уларнинг асосий иш жойлари борлиги ва улардан бўш вақтларида стартап билан шуғулланишларини эшитаман. Бошқа ҳолатларда эса, асосчиларнинг мавжуд бизнеси бўлиб, улар учун стартап қўшимча лойиҳа сифатида қаралади. Бундай стартапларнинг муваффақиятга эришиш имконияти жуда паст.

Асосчиларнинг мантиқи қуйидагича: "Ҳозир ишлаб тураман ва бўш вақтда стартапим билан шуғулланаман." Бунинг сабаби одатда иссиқ иш жойини ёки яхши маошни ташлаб кетишга қўрқиш ёки мавжуд бизнесидан узилиб қолишни истамасликдир. Бундай ҳолатларда асосчи ўзини психологик жиҳатдан ҳимояланган ҳис қилади. Унинг миясида бошқа ташвишлар ва вазифалар бор, шунинг учун стартапнинг оғриқли муаммоларини — PMF (product-market fit) топиш, сотувни йўлга қўйиш ёки стратегик қарорлар қабул қилишни орқага суриб юборади.

Яқинда Uber асосчиси Трэвис Каланикнинг интервьюсини эшитдим. У компанияси ишга тушган вақтда жуда кўп қонунлар бузилгани сабабли бир қатор штатларда ва давлатларда уни қамашга ордер берилганини айтди. У ҳатто "Яқин орада қамалсам керак" деган таҳдид билан яшаган.

Мен ҳам ўзимизнинг ҳолатимизни эсладим. 2005 йили стартапимизни бошлаганимизда дўстим Озод Молия вазирлиги ИТ бўлимида ишлар эди. Уни икки ой давомида ишдан кетишга ишонтирган эдим. 2009 йилда ҳам даромадимиз йўқ эди — навигация (Navimax) маҳсулотимиздан. Продукт қайсидир маънода тайёр эди, лекин уни сотиш учун картографияга лицензия олиш керак эди. Бу учун 4 йилдан бери ҳаракат қилаётган эдик. Шунда олдимда катта риск масаласи турган эди: навигация маҳсулотимизни сотиш ва компанияга пул олиб келиш ёки лицензияни кутишни давом эттириш.

Умуман, пулимиз қолмагани учун жуда катта рискка борганмиз. Жуда қўрққанман. Стрессга тушиб йиғлаганим ҳам эсимда. Чунки сотув бошлангандан 6 ой ўтиб, корхонамизга текширув келган. Картография агентлиги бошлиги сузлари хали хам эсимда: “Агар давом эттирсанг камокда тирногинг тагига ток бериб улдиришади” деган эди. Агар бошқа даромад манбаимиз ва 4 йил умримизни факат шунга сарфламаганимизда, балки бу таваккалчиликка бормасдик. Балки кейинги лойиҳаларимиз ҳам бўлмасди.

Агар стартап сизнинг ягона фокусингиз бўлса, сиз ушбу муаммоларни ечишга мажбурсиз. Вақтингиз ва ресурсларингизни тикиб қўйганингиз учун ишдан четлашиш ёки лойиҳани ёпиш имконияти йўқ. Бу сизга кучли мотивация беради: сиз кўпроқ ишлайсиз, каттароқ таваккал қиласиз ва муваффақиятга эришиш учун барча имкониятларни ишлатасиз.

Шу билан бирга, баъзи ҳолатларда қўшимча иш стартап учун молиявий манба вазифасини бажариши мумкин. Асосчи бошқа ишдан келадиган даромад орқали ўз лойиҳасини дастлабки босқичда молиялаштириши мумкин. Бироқ, бу ҳолда ҳам аниқ режа ва самарали вақт бошқаруви талаб этилади.

Қўшимча иш сифатида бошланган кўплаб стартаплар узоқ вақт мобайнида муваффақиятсизликка учрайди ёки секин "ўлиб боради". Шунинг учун тажрибали венчур фондлар фулл-тайм фокуси йўқ бўлган асосчиларга сармоя киритишни афзал кўришмайди.

@paiziev24

9,700

Iqtisodchi Kundaligi

12 Jan, 18:09

Azam Qahramoniy podkastidagi suhbatimiz. Boshida qo’yilgan versiyadan yarmini kesib boshidan qo’yishibdi.

Ko’rishni tavsiya qilaman. To’liq versiyasini kanalga qo’yishga ulgurmabman:

https://youtu.be/U36LaHm8zKg?si=yT5-PTLsddpNGtnO

11,186

Iqtisodchi Kundaligi

12 Jan, 13:42

"Matematika bizga ko’p narsa berdi..."

Matematika bo'yicha xalqaro fan olimpiadalar expertlari O’tkir Boltayev va Umid Rahmonovlar bilan suhbat

Youtube orqali ko`rish👇👇👇
https://youtu.be/wxSO1qwX6Y4?si=vCsEe8vAccJ6ijGv

#podcast #math #science #uzbekistan #asian #matematika

@iqtidorlaruz

11,120

Iqtisodchi Kundaligi

11 Jan, 04:38

Абдуқодир Ҳусанов “Манчестер Сити”га 40 млн еврога ўтиши ҳал бўлгани ҳақида Дэвид Орнстайн. Манба

11,339

Iqtisodchi Kundaligi

11 Jan, 04:05

O’zbekchaga tarjima qilinibdi Muqaddima. @iBook_uz

12,044

Iqtisodchi Kundaligi

11 Jan, 03:18

Bir qiziq tarixiy davr haqida oʻylasam javobini topa olmayman. Oʻrta asirlardagi (8-15 asrlar) musulmon dunyosida juda koʻp muhim olimlar yetishib chiqqan, biz yaxshi biladigan Al-Xorazmiy, Beruniy, Ibn Sinolar kabi. Oʻsha davrdagi aksariyat olimlar tabiiy fanlar, masalan matematika, fizika, jugʻrofiya, tibbiyot bilan shugʻulanishgan. Lekin ijtimoiy fanlarda izlanish olib borgan olimlar kam boʻlgan.

Aslida, Yunoniston va keyinchalik Rum faylasuflari ham ijtimoiy fanlar, ham tabiiy fanlar bilan teng shugʻulanishgan, deylik Aristotelni ham psixolog ham fizik desa ham boʻladi. Tarixchilar musulmon olimlarini Yunoniston faylasuflari davomchilari, fandagi merosxoʻrlari boʻlishgan deyishadi, chunki Yevropada, renesansgacha fan bilan hech kim deyarli shugʻullanmangan, va deyarli barcha ilmiy izlanishlari, oʻrta sharq va shimoliy Afrikada sodir boʻlgan. Yaʼni Aristotelning ilmiy izlanishlarini davomchisi Ibn Sino boʻlgan desangiz, unchalik radikal fikr emas. Shunga qaramasdan, ijtimoiy fanlar masalan, iqtisodiyot, sotsiologiya, falsafa, psixologiya musulmon olimlari tomonidan deyarlik oʻrganilmagan desak ham boʻladi.

Lekin bu masalada bir istisno bor. Istisno boʻlganda ham qanday buyuk va katta istisno. Kutilganidek, men Ibn Xoldun haqida gapiryapman. Bu faqat mening fikrim emas, oʻrta asralardan keyin gʻarbda ijtimoiy fanlar bilan shugʻulangan deyarlik barcha olimlar Ibn Xoldunning Muqaddimasini (pdf) oʻqishgani aniq.

Undan tashqari, Xolduning gʻoyalari bugungi kundagi Oʻzbekistonga ham taalluqli. Esingizda boʻlsa, soliq tizimi haqidagi bahslarda, Laffer egri chizigʻi haqida koʻp gapirilgan edi. Laffer egri chizigʻi gʻoyasini asoschisi aslida Artur Laffer emas, Ibn Xoldun. Lafferdan taxminan 700 yil oldin yozilgan asarida Ibn Xoldun nima uchun soliqdan tushumlar, soliq foizi oshgani sari tushib ketishi haqida gapiradi. Artur Laffer ham bundan xabardor va Ibn Xoldun haqida bu yerda yozgan.

Ibn Xoldunning Muqaddimasi haqida Nobel Mukofoti sovrindori, va mening eng sevimli iqtisodiy yozuvchilarimdan biri, Pol Krugman Nyu York Timesda yozgan. Krugman, Microsoftning eski rahbari, Steve Ballmerga ham Ibn Xoldunni oʻqishni tavsiya qilgan.

Krugman Ibn Xoldun haqida juda mashhur tarixchi Konnektikut universiteti professori Pyotr Turchindan eshitgan ekan. Turchin matematik-tarixchi boʻlib tarix metodologiyasini revolyutsiya qilgan odam. Turchinning omma uchun yozilgan kitobida, Ibn Kholdun haqida bir bob ham bor. Bu yerda esa Turchin ibn Kholdun haqida blogida yozyapti. Turchinning fikriga koʻra Ibn Xoldun, Makiavelli, Hobbs, Hume va Adam Smit kabi buyuk Evropalik mutafakkirlardan juda farq qiladi.

Menimcha, Ibn Xoldunni kitobini har bir odam oʻqishi kerak. Uning muhimligi, Smit yoki Makiavelidan kam emas. Ayniqsa, ulardan 400-500 yil oldin yashaganligini inobatga olsak, bilish uchun juda arzigulik inson. Qizigʻi Ibn Xoldun shu 2000 yillarga kelib meynstrim fanda ancha mashhuroq boʻlib qoldi. Meni shaxsiy fikrim, iqtisodiyotda oddiy neoklasik modeldan chetlanishni boshlanishi, aynan Ibn Xolduning gʻoylariga yangi hayot bagʻishladi desa ham boʻladi. Iqtisodiyotda psixologik va sotsiologik fikrlash hozir modaga kirdi, bu degani Ibn Xolduning ishlari undan-da mashhuroq boʻladi.

P.S. Men Ibn Xoldunni kitobini toʻliq oʻqimaganman, bir xil joylarda qisman iqtiboslarni oʻqiganman xolos. Shuni toʻgʻrilash uchun bugun shu kitobni kutubxonadan oldim. Oʻqisam fikrim bilan boʻlishaman.

12,840

Iqtisodchi Kundaligi

07 Jan, 16:58

Rasmlarni qo’yishni unutibman.

17,520

Iqtisodchi Kundaligi

07 Jan, 16:57

Birlashgan ijtimoiy fanlar assotsiatsiyasi (ASSA) konferensiyasida ishtirok etdim. Bu Amerika iqtisodiyot assotsiatsiyasi (AEA) va boshqa bir nechta ijtimoiy fanlarga doir uyushmalarni qo’shma yillik yig’ilishi.

Ko’p qiziq tadqiqotlar bilan olimlar bo’lishishdi. Juda ko’p narsa o’rgandim. Tanlangan shahar ham zo’r - San Fransisko! G’arbiy qirg’oq mo’jizasi. Shahar sal yomonlashgan - bu haqida alohida yozish kerak.

Men uchun bir e’tiborli narsani aytay. Konferensiyani oxirgi kuni edi. Qizim uni ham olib borishimni so’radi, ota onasi bilan kirib yurgan bolalarni ko’rib shunday dedi shekilli. Xo’p deb bir qiziqroq sesisya topdim.

Federal rezervning sobiq raisi, Nobel mukofoti sovrindori Ben Bernankega atalgan suhbatga bordik. Uning qilgan ilmiy ishlari va albatta yangi tarixdagi eng katta moliyaviy inqirozdan Markaziy Bankir sifatida dunyo iqtisodiyotini olib chiqqani haqida ko’p nutqlar so’zlandi. Bernanke shunchalik barakali karyera qilganki, Nobel mukofotiga doir ilmiy ishlari haqida gaplashishga ham vaqt kelmadi. Ikki soatlik suhbatda.

Men qizim bilan tingladik buning hammasini. Qizim sessiya tugagach savol ham berdi - Bernanke, Ben aka uchoqqa shoshilsa ham suhbatlashdilar va savolga to’liq javob berdilar. Yaxshi odam ekan dedim.

Savoli quyidagicha edi: “nima uchun markaziy bank ko’p pulni pechatlab barcha kambag’allarga berib yubormaydi - shunda uysizlar va kambag’allar yo’q bo’lib ketar ediku?”

Savolga men ham javob bera olar edimku, lekin mayli Bernankega ko’proq ishonar.

14,683

Iqtisodchi Kundaligi

04 Jan, 13:48

⁉️

Mavzu: Mamlakatlar tanazzuli 3-suhbat

Ekspertimiz: Fikrat tahlilchisi siyosatshunos Hamid Sodiq

Tomosha qiling ⌛ https://youtube.com/live/IhNn_Th2nSE?feature=share

@Hamid_Sodiq

15,288

Iqtisodchi Kundaligi

02 Jan, 09:59

Bu yil eng ko'p o'qilgan postimni yana bir ulashib qo'yaman:
https://t.me/nuruddinblogs/3589

16,691

Iqtisodchi Kundaligi

02 Jan, 09:58

Agar men O’zbekistonda joylashgan 2-3 yillik tajribaga ega dasturchi bo’lganimda, hoziroq Googlening Varshavadagi ofisiga topshirgan bo’lar edim. 60ga yaqin ish o’rni bor ekan. Amalda undan ham ko’p bo’lsa hayron bo’lmagan edim.

https://www.google.com/about/careers/applications/jobs/results?location=Warsaw%2C%20Poland&q=%22Software%20Engineer%22

13,131

Iqtisodchi Kundaligi

01 Jan, 14:45

Xushnudbek yaxshi yozibdi:

https://t.me/xushnudbek/26714

26,732

Iqtisodchi Kundaligi

01 Jan, 14:43

Муаллиф: @habikatura

7,265

Iqtisodchi Kundaligi

30 Dec, 06:15

Podkastimizning navbatdagi soni chiqdi. Bu safargi epizod Toshkent shahrida, studiyada yozildi.

Ushbu epizodda iqtisodiyot va ijtimoiy fanlarning eng muhim tushunchalaridan biri bo'lgan axborot assimetriyasi haqida gaplashdik. Axborot assimetriyasi bilan biz kundalik hayotda ko'p to'qnashamiz. Ikkilamchi bozorda avtomobil savdosida, tibbiy sug'urta olishda, ishchi olish va ishga joylashishda, moliyaviy instrumentlardan foydalanishda, startapga kapital yig'ishda yoki istalgan munosabatlarda bir tomonning (masalan, sotuvchi yoki xaridor) boshqa tomonga qaraganda ko‘proq yoki yaxshiroq ma’lumotga ega bo‘lishi holati axborot assimetriyasi borligini anglatadi. Va bu bozorni samarasiz qilib, bir tomonga zarar keltiradi, narxlarni buzadi. Podkastda axborot assimetriyasi qanday muammolarni keltirib chiqarishi va ularni qanday bartaraf etish mumkinligi haqida ham gaplashdik.

Tinglang, ko'ring, do'stlaringiz bilan ulashing va izoh qoldiring.
https://youtu.be/wyjglQwPfZc

Audio formatda:
Spotify | Apple Podcast | Yandex Music | Podbean

Bu epizod hamkori - aksiyadorlik tijorat banki "AloqaBank".
http://www.aloqabank.uz/
https://zoomrad.uz/

@uzbekonomics

8,538

Iqtisodchi Kundaligi

27 Dec, 14:08

Qiziq videolavha.

11,476

Iqtisodchi Kundaligi

27 Dec, 06:11

Rossiyaliklar yana bir bor begunoh insonlar bilan to‘lgan fuqarolik samolyotini urib tushirishdi. Qanday katta tragediya.

30,738

Iqtisodchi Kundaligi

26 Dec, 17:22

Manmohan Singh olamdan o’tibdi. New Yorker u haqida eski bir maqola yozgan edi.
Zamonamizning juda muhim odamlaridan biri. Menimcha DensiyaPindan ham muhim islohotlar qilgan Hindiston uchun.
Iqtisodiy amaliyotchi derdim men uni.

https://www.newyorker.com/news/steve-coll/manmohan-singh

14,129

Iqtisodchi Kundaligi

24 Dec, 03:17

Podkastimizning yangi soni chiqdi.

Mutlaqo tasodif bilan, podkastimizning 47-soni AQShning 47-sonli prezidenti Donald Trampning hokimiyatga kelishi va undan nima kutish haqida bo'ldi.

Tinglang, ko'ring, do'stlaringiz bilan ulashing va izoh qoldiring.
https://youtu.be/LAZmV_FIHVQ

Audio formatda:
Spotify | Apple Podcast | Yandex Music | Podbean

Bu epizod hamkori - aksiyadorlik tijorat banki "AloqaBank".
http://www.aloqabank.uz/
https://zoomrad.uz/

@uzbekonomics

13,905

Iqtisodchi Kundaligi

23 Dec, 16:25

Nima uchun yo‘llarda minglab odamlar o‘lishda davom etyapti?

Har yili O‘zbekistonda 2 mingdan ortiq inson yo‘l-transport hodisalari qurboniga aylanadi. Jumladan, yuzlab bolalar maktabdan qaytayotganda, yo‘ldan o‘tayotganda va boshqa vaziyatlarda turli sabablar bilan hayotdan bevaqt ko‘z yumadi.

Shu bilan birga, O‘zbekistondagi bu raqamlar sezilarli darajada yuqori bo‘lib, ularni normal deb qabul qilib bo‘lmaydi. “Gazeta.uz”ning “Kontekst” podkasti bu gal shu mavzuga bag‘ishlandi.

O‘zbekistonda yo‘l harakati xavfsizligi bilan bog‘liq vaziyat qanday? Boshqa mamlakatlarda-chi? Yo‘llarda bunchalik ko‘p inson vafot etayotganining sabablari nima? Nima qilsak, bunday bo‘lmaydi?

Quyidagi podkastda shu kabi savollarga javob izlangan.

https://youtu.be/uCC_kFoujmU

Podkastni keyinroq tinglashni istasangiz, ushbu postni Saqlangan xabarlar (Избранное / Saved Messages)ga joʻnatib qoʻying.

@gazetauzmaxsus

10,906

Iqtisodchi Kundaligi

20 Dec, 18:22

Xasan Redjaboyev, Viskonsin universiteti siyosatshunoslik doktoranti bo’lishishimni so’radilar:

Aziz do‘stlar,

2000-yilda tashkil etilganidan buyon Markaziy Yevroosiyo Tadqiqotlar Jamiyati (CESS) deyarli 25 yil davomida Markaziy Yevroosiyo boʻyicha fanlararo stipendiyalar, sohani shakllantirish, innovatsiyalar va Markaziy Yevroosiyo olimlari oʻrtasida hamkorlikni yo’lga qo’yish bo’yicha ilg’or rol o’ynab kelmoqda.

Jamiyatimizning hayotida sizlar bilgan va ko’plaringiz mushtariylik bilan o’qigan Adeeb Khalid, Jennifer Brick Murtazashvili, Marianne Kamp, Jeff Sahadeo, Togzhen Kassenova, Scott Levi, va boshqa olimlar faol qatnashadi.

Shimoliy Amerikada ham, Markaziy Yevroosiyoda ham yillik konferensiyalari, Markaziy Osiyo tadqiqoti bilan faol hamkorligi, kitob va maqolalar mukofotlariga homiylik qilish orqali tashkilotimiz ushbu mintaqani qator fanlar boʻyicha munozaralarda birinchi oʻringa qoʻydi. So‘nggi yillarda biz Markaziy Yevroosiyodagi universitetlar bilan hamkorlik aloqalarini o‘rnatdik, Toshkent va Olmaota shaharlarida konferensiyalar tashkil etdik va a’zolar sonini qariyb 1000 nafarga yetkazdik.

Endi biz sizning yordamingizga muhtojmiz.

Chorak asrlik yubileyimiz yaqinlashar ekan, biz qiziqarli yangi tashabbuslarni boshlayapmiz va boshqalarini kengaytirishga intilyapmiz. Ushbu tashabbuslarni amalga oshirish mumkin va barqaror bo'lishi uchun biz birinchi marta mablag' yig'ishga kirishamiz. Maqsadimiz shu yilning dekabr oyida (2024-yil) 10 000 dollar yig‘ishdir.

Mablag’larning katta qismi Markaziy Yevroosiyolik tadqiqotchilarga ko’mak uchun ishlatiladi.

25 yilligimiz munosabati bilan biz sizni sovg'angizni o'zingizga g'amxo'rlik qilayotgan insonga bag'ishlashni taklif qilamiz. Ba'zilarimiz o'z ilmiy rahbarlarimiz, hamkasblarimiz yoki ustozlarimizni eslashni xohlashimiz mumkin, boshqalari esa o'zlarining xayriya xayriyalarini yaqinlariga bag'ishlashlari mumkin. Bizning tashabbuslarimiz muvaffaqiyatli bo'lishi uchun sizning qo'llab-quvvatlashingiz juda muhimdir. Har qanday hajmdagi hissalar chuqur qadrlanadi.

Eng yaxshi tilaklar bilan,

Artemiy Kalinovskiy
CESS prezidenti 2024-2025
CESS veb-sayti: https://centraleurasia.org

Mablag’ni quyidagi ilova orqali o’tkazsa bo’ladi: https://gofund.me/f84db3fa

12,483

Iqtisodchi Kundaligi

14 Dec, 14:21

Qiziq suhbat bo'libdi

https://youtu.be/XlvKc4TeJZw?si=XDpCoQmd2mOnDJVm

15,714

Iqtisodchi Kundaligi

14 Dec, 14:14

(1) Masalan, Sara Palin — Alyaskaning sobiq gubernatori va vitse-prezidentlikka nomzod boʻlgan siyosatchi 2017-yilda The New York Taymsni sudga beradi. Sara Palinning siyosiy guruhi(PAC) va Gabi Giffordsni yarador qilgan ommaviy otishma oʻrtasida aloqa borligini taxmin qilgan maqola chop etishgani uchun. Tayms tezda tuzatish kiritadi, ammo Palin “qasd bilan” tuhmat qilishganini isbotlashga urinadi. Sud esa Palinning daʼvosini rad etadi, chunki gazeta beparvolik bilan yolgʻon maʼlumot chop etgan boʻlishi mumkin, lekin qasd borligini Palinning advokatlari koʻrsatib bera olishmadi deydi sud. Qisqasi, bunday sud ishlarida yolgʻon maʼlumotgina emas, bu maʼlumot aynan putur yetkazilishi uchun qasd bilan qilingan boʻlishi kerakligini — davo qiluvchi taraf koʻrsatib berishi kerak. Bu esa qiyin narsa. Ayniqsa publik insonlarga dalillar darajasi yuqoriroq. Yaʼni qanchalik mashhur boʻlsa — shunchalik putur yetkazilishini sudda isbotlash qiyin.
Aytmoqchi Palinning sudi hali ham jarayonda ekan. Hozir buni yozayotganda tekshirib qaradim va hali ham appelyatsiyalar jarayoni tugamagan ekan. Qoyil. Asosiy gʻoya lekin oʻsha — nafaqat puturni va yolgʻonni balki bu jarayonda qasd va niyatni koʻrsatib berish muammosi ham mavjud.

13,434

Iqtisodchi Kundaligi

14 Dec, 14:14

Haqorat, tahdid, tuhmat va obroʻsizlantirish haqida.

Nazariya haqida gaplashib olaylik. Qanday boʻlishi kerak. Kitobida deydi-ku.

Haqorat jinoiy javobgarlikka olib kelishi mantiqsiz narsa. Ixtiyoriy haqorat — har qanday javobgarlikka. Soʻz erkinligini asosiy tamoyili ham shu. Sivilizatsiyaning muhim tamoyili ham shu. Soʻz erkinligi bor joyda haqorat uchun, na fuqarolik va na jinoiy javobgarlik boʻlishi kerak. Kim kimni qanday xohlasa haqorat qilishga haqqi boʻlishi kerak. Lekin haqorat va tahdid bir xil narsa emas. Masalan, birov birovga fizik kuch ishlatish bilan yoki jarohat berish bilan tahdid qilsa — va bu tahdidni ustidan amal qilishga imkoni boʻlishini ehtimoli boʻlsa — albatta bunday holat javobgarligi boʻlishi kerak. Haqorat va tahdid tabiiyki juda farqli yuridik masalalar.

Endi obroʻ haqida.

Birov inson boʻladimi, tashkilot boʻladimi, ularga nisbatan yolgʻon maʼlumotni tarqatish natijasida oʻsha tashkilot yoki inson obroʻsiga putur yetkazish uchun javobgarlik belgilanishi esa albatta mantiqli. Masalan, bir somsaxonada eshak goʻshtidan somsa qilinyapti degan yolgʻon xabar tarqatilsa va buning natijasida oʻsha somsaxonaning va somsapazning obroʻsiga putur yetkazilsa — unda oʻsha somsapaz yoki somsaxona maʼlumot tarqatganga qarshi fuqarolik davosi kiritishga haqli va oʻrinli. Jazo esa oʻsha putur yetkazilishi natijasida yoʻqotilgan foyda boʻlishi kerak. Lekin jazo faqat fuqarolik sudi orqali belgilanishi kerak — politsiyaga taaluqli ish emas. Ikkita subyekt — tashkilotlararo, yoki fuqaro va tashkilot oʻrtasida yoki fuqarolararo masalani faqat fuqaroviy sud koʻradigan masala boʻlishi kerak. Putur yetkazilganini oʻsha jabr qiluvchi tomon koʻrsatib berishi kerak boʻladi va koʻpgina hollarda — yaʼni amaliyotda rosa qiyin masala. Men AQShda bunday ishlar qanday koʻrib chiqilishini bilgan holda ayta olamanki, amri mahol. Chunki oʻsha tuhmat — yaʼni putur yetkazuvchi yolgʻon maʼlumotni putur yetkazish uchun qasddan tarqatganini isbotlash kerak. (1)

Bu yerda muhim tarafi shundaki, agar maʼlumot rost boʻlsa — sudlar maʼlumot tarqatgan tarafni yonini olishi kerak. Nega? Chunki jamiyat haqiqatga faqat ochiqlik orqali kela oladi. Rost — lekin shikast yetkazuvchi maʼlumotni tarqatgan tarafni qonun himoya qilishi kerak. Yaʼni agarda somsaxona chindan ham eshak goʻshtidan somsa qilgan boʻlsa va buni kimdir ovoza qilsa — qonun ustuvorligi bor mamlakatda oʻsha aytgan insonni fuqaroviy javobgarlikka tortish mumkin boʻlmasligi kerak. Soʻz orqali juda katta putur yetkazilgan boʻlsa ham. Yaʼni somsaxona eshak goʻshtidan somsa qilganini qaysidir shaxs ovoza qilsa va buning natijasida maksimal obroʻsizlantirish yuzaga kelsa va hatto somsaxona bor foydasini yoʻqotib qoʻysa ham — maʼlumotni oshkora va ovoza qilgan shaxs muhofazalanishi darkor. Agar u maʼlumotlar yolgʻon boʻlmasa.

Yana bir narsa — barcha yolgʻon maʼlumot uchun ham jazo boʻlmaydi tabiiyki. Masalan, agar somsaxonadagi somsapazni boʻyi 190 deb kimdir radioda aytsa va bu somsapazning boʻyi 185 boʻlsa — bu maʼlumot albatta yolgʻon, lekin buning natijasida somsaxonadagi savdo tushib ketganini bogʻliqligini sudda koʻrsatish qiyin. Yaʼni obroʻsizlantirish sodir etilganini koʻrsatish uchun uchta shart kerak, birinchidan yolgʻon maʼlumot boʻlishi kerak, ikkinchidan qasdan putur yetkazish niyatida qilingan boʻlishi kerak va uchinchidan oʻsha yolgʻon va qasdan tarqatilgan maʼlumot chindan ham oʻlchasa boʻladigan zarar yetkazishi kerak.

Xulosa qilib aytsak, haqorat uchun hech qanday jazo boʻlmasligi kerak, tuhmat (qasdan putur yetkazuvchi yolgʻon maʼlumot tarqatish) natijasidagi obroʻsizlantirish uchun fuqaroviy sud ishni koʻrishi kerak. Politsiya yoki davlat aralashadigan ish boʻlmasligi kerak.

13,401

Iqtisodchi Kundaligi

13 Dec, 19:53

Vaqt o'tgan sari bir narsaga tobora amin bo'lyapman: o'qigan kitobni qayta o'qish uni nafaqat boshqa tomondan mazmunini anglashga, balki chuqquroq hissiyotlarni kashf etishga ham yordam berar ekan. To'g'ri, umr qisqa, bitta kitobni ikki marta o'qish g'alati eshitilar - shuni bilgan holda ham, buyuk kitoblarni qayta o'qishni tavsiya qilaman.

15,976

Iqtisodchi Kundaligi

13 Dec, 10:13

https://youtu.be/0EIutUWvQXs?si=zHzLgWzYem_a-Vnv

13,203

Iqtisodchi Kundaligi

11 Dec, 08:05

Eskiroq suhbat:

https://youtu.be/fY-bGrQ0280?si=rBxUTBgTi6uknvWM

15,213

Iqtisodchi Kundaligi

11 Dec, 07:49

AQSh Davlat kotibining iqtisodiy oʻsish, energiya va atrof-muhit masalalari boʻyicha oʻrinbosari Hose Fernandez (Jose Fernandez) BAAga tashrifi doirasida Abu Dabidagi Nyu York Universiteti talaba va professorlar bilan suhbat qurdi. Koʻp narsa oʻrgandim. Bu maʼmuriyat ketayotgani uchun boʻlsa kerak - qandaydir sarhisobdek tuyuldi ham.

13,806

Iqtisodchi Kundaligi

09 Dec, 09:03

Doʻxtirlarni xatolari va inson umrini baholash haqida.

Bugun qiziqib koʻrdim, AQShda ayrim turdagi doʻxtirlarni xatolariga taaluqli sugʻurta yiliga 100-150 ming dollargacha borar ekan.

Doʻxtirni xatosi bilan bemorga shikast yetsa, yoki oʻlim holatiga kelsa, sugʻurta kompaniyasi oʻnlab million dollar kompensatsiya toʻlaydi. Sugʻurta bunchalik qimmatligini bilmas edim, riski balandroq doʻxtirlarda, masalan jarrohlarda shunga oʻxshagan raqamlar boʻlsa, risk darajasi kamroq doʻxtirlar, tabiiyki, kamroq sugʻurtaga toʻlashadi. Alal oqibat, bemorlarni hayotlari saqlanib qolishi ehtimoli oshadi, chunki doʻxtrini xatoligi ehtimolini, jumladan, sugʻurta kompaniyalarni ham bosh ogʻrigʻiga aylanadi. Axir sugʻurta kompaniyalari millionlab dollarlik kompensatsiya toʻlashga koʻzlari uchib turgani yoʻq, foyda qilishni yagona yoʻli — bunday xodisalarni kamaytirish, doʻxtrilarni xatosi ehtimolini nolga yaqinlashtirish.

14,913

Iqtisodchi Kundaligi

09 Dec, 08:55

Qiziq tomoni, yuz minglab Suriyalik qochqinlarni Turkiyadan oʻz vataniga qaytishi — Turkiya uchun manfiy makroiqtisodiy shok boʻladi. Lekin yangiliklar va diskursda buni manfaatli narsa deb yoritishyapti. Balki siyosiy nuqtai nazardan amaldagi hokimiyat uchun faqat yaxshi tarafini yoritish toʻgʻridir, shunday koʻrinardir. Lekin mamlakat qisqa vaqtda koʻp odamni yoʻqotishi (qanday sabab bo'lmasin) — albatta katta makroiqtisodiy zarar. Har bir Turkiyalikni daromadi ozginaga kamayadi albatta. Shu haqida Turkiyada ham, uning tashqarisida ham yozishmayapti. Endi bunday narsa ehtimoli bormi yoʻqmi albatta bilmayman, agar boʻlsa degan maʼnoda aytdim.

11,786

Iqtisodchi Kundaligi

06 Dec, 05:38

https://www.gazeta.uz/ru/2024/12/06/timss-2023/

TIMSS-2023 tadqiqoti natijalari haqida yozgan Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi quruqqina qilib faqat oʻrtacha ballar haqida xabar berdi. Biroq bu ballar nimani anglatishi haqida indamadi. Lekin prosentillar boʻyicha ballar taqsimotiga qaralsa, xavotirli manzara yuzaga keladi: tadqiqotda qatnashgan 4 va 8 sinf oʻquvchilarning kamida 25%i oʻrganilayotgan fan (matematika, tabiiy fanlar) haqida bazaviy bilimga ega emas. Tadqiqot natijalari bilan batafsilroq Gazeta.uz da tanishishingiz mumkin.

14,641

Iqtisodchi Kundaligi

05 Dec, 20:05

Fransiyadagi siyosiy xolat, menimcha, yetarlicha mulohaza qilinmayapti. Aslida jiddiy narsa bo’ldi.

AQShda ham qiziq ahvol - bozorlarda raqobat kamayadi shekilli. Bu ham yomon.

13,329

Iqtisodchi Kundaligi

02 Dec, 10:34

Пахтакорларнинг қўллари. Манба.

19,008

Iqtisodchi Kundaligi

01 Dec, 13:28

Koʻpchilik bilsa kerak, texnologik oʻzgarishlar yoki jamiyatdagi mediani oʻzgarishi siyosatga taʼsir qiladi.
Kennedi va Nikson oʻrtasidagi debat — AQShdagi birinchi teledebat deb tarix kitoblariga kiritilgan edi. Toʻrtta teledebat kelgusi prezidentlik debatlari uchun shablonga aylandi va ular televideniyening saylovlarga taʼsir qilish kuchini namoyish etdi. Aynan oʻshanda tashqi koʻrinish prezidentlik kampaniyasining muhim qismi ekanligi koʻringan va televizorda “koʻrinish” siyosatchilar repertuari uchun muhimligini anglashgan. Afsonaga koʻra, Nikson debatga yaxshi tayyorlangan, lekin uni asosiy eshituvchilar audio orqali emas, video orqali koʻrishlari haqida Nikson va uning jamoasi koʻp oʻylashmagan, u xuddi radioga chiqqandek gapirgan. Kennedi esa, bu televideniye boʻlganini bilgan — ekranga qarab gapirgan va potensial saylovchini koʻziga qarab, yuragidan gapirgan, bu narsa unga qoʻl kelgan deyishadi.
Toʻgʻri bundan oldin ham debatlar boʻlgan, eng eʼtiborlisi 1858-yilda ikki boʻlajak prezidentlikka nomzodlar: Avraam Linkoln va Stiven Duglas oʻrtasida llinoydan AQSH Senatiga oʻrin uchun yettita Linkoln-Duglas debatlari edi. Linkoln-Duglas debatlarini 10 000 dan ortiq kishi jonli tinglagan.
Bu istisnolardan tashqari, siyosatchilar oʻz fikrlarini yozma ifoda etishar edi va saylovchilar, qoʻpol qilib aytganda, gazetani oʻqib, xulosa qilishar edi. Shuning uchun ham, deylik, Linkoln paytidagi programma va debatlarda ishlatilgan tilni lingvistik analizi shuni koʻrsatadiki — gap tuzilishi murakkabligi va soʻzlarni qoʻllanilishi universitetdagi aspirantura darajasida edi. Lekin bir yarim asrdan keyin, Makkeyn va Obama debatlaridagi til murakkabligi darajasi 8-sinfga tushgan, Tramp va Klinton debatlaridagi til murakkabligi darajasi esa 5 sinf darajasiga tushgan. Til murakkabligi — nisbatan obyektiv oʻlchov, bu nafaqat qiyin soʻzlarni qoʻllanilishi balki gap tuzilmasini ham oʻz ichiga oladi. Uzunroq gaplar — murakkablikni oshiradi. Qisqa gaplar, yaʼni gapni qisqaligi — soddalikdan dalolat (beshta soʻzli gaplar masalan, Tolstoy kabi bir paragraflik gaplar bu murakkablik).
Nega buni yozyapman, Botir aka kecha yozibdilar, bu yil podkastlar saylovi boʻldi deb. Balki bu Nikson va Kennedi saylovi kabi — yangi davrni boshlanishimi? Podkast yangi TVmi? Tan olish kerak, Tramp podkast uchun ideal mehmon, sodda gapiradi, koʻp gapira oladi, til murakkabligi past. Xuddi Reygan televideniye uchun ideal kandidat edi deb koʻp aytishar edi — boʻyi baland, kasbi akter va kamera ortida umuman hayajonlanmasdan, toʻgʻri qarab gapiradi. Balki shu saylovlar ham kelajakda yangi, “podkastlasha oladigan” prezidentlar saylanishiga olib keladimi? Endi agar shunday boʻlsa, siyosatdagi kandidatlarni boʻyi ahamiyatsiz boʻlib qolishi mumkinmi.
Odatda boʻyi pastroq kandidatlarga amerikaliklar ovoz berishmaydi, chunki debatda boʻyi past koʻrinadi (boʻlajak davlat sekretari — Marko Rubioni masalan Tramp bejizga boʻyi pastligini koʻp taʼkidlamaydi — saylovchilar negadir boʻyi pastlarni yaxshi koʻrishmaydi). Teledebatlar chiqqanidan keyin, AQShda taxminan 180 smdan boʻyi kichikroq prezident boʻlmagan (o'rtacha =186sm), masalan 160 smlik Jeyms Madison — katta ehtimol bilan televideniye erasida saylanmas edi.
Xullas, nimani oʻylayapman, shu podkastlashuv — siyosatni qanday oʻzgartirar ekan. TV oʻzgartirgani aniq. Farqlardan biri shundaki, TVda gaplar qisqa edi, podkastni ahamiyatli tarafi suhbatlar juda uzun. Yana nima farqlar bor ekan-a?

3,880

Iqtisodchi Kundaligi

01 Dec, 12:50

Bu podkastda koʻp narsani gaplashdik, lekin men bir gʻoyani aytish esimdan chiqibdi -aytishni reja qilgan edim, suhbatga qiziqib unutibman. Insonlarni hayotini baholashni koʻpgina muhim aspektlari mavjud eng muhimi, qaror qabul qilishdagi xarajat-foyda (cost-benefit) hisob kitoblarda kerak boʻladi. Masalan tasavvur qiling, bir shaharda piyodalar oʻtishi uchun qulaylik, keng koʻchalarga svetoforlar qoʻyib chiqish kerak boʻladi. Bu uchun deylik 100 ming dollar kerakdir. Agar shu svetoforlar qoʻyilish natijasida, ehtimoliy oʻlimlar soni 10taga kamaysa, demak, kamida 15 million dollar tejaldi. Xuddi shunday, boshqa xavfsizlikka doir choralarda ham hisob kitob osonlashadi. Qandaydir chorani aniq iqtisodiy xarajati bor, xuddi shunday, agar umrlar saqlanib qolsa — nafaqat maʼnaviy balki iqtisodiy ham yutuqlarini dollar miqdorida hisoblab chiqish imkonini beradi. Qaror qilishni osonlashtiradi. Bu nafaqat oʻlimlarga oid masalalarda balki sogʻliqqa boshqa zararlarda ham. Bir zavod deylik zararli chiqindilar hisobiga, atrofdagi odamlarni umrini bir yilga qisqartirdi — buni qanday hisoblashimiz kerak? Oʻsha zavod atrofdagilar qancha kompensatsiya olishlari kerak? Bir xil payt zarar shunchalar kattaki — iqtisodiy faoliyatni davom ettirish mantiqsiz boʻlib qoladi, bir xil payt esa, zararga nisbatan potensial foyda koʻproq boʻlsa, jabr koʻrganlarga kompensatsiya toʻlab, oʻsha tashkilot faoliyatini davom ettirishi mumkin boʻladi. Boysun hodisalaridek voqealarda ham, jabr koʻrganlar — sogʻliqlariga zararni toʻliq undira olishganida edi, menimcha, bunday ofatlarni tugatishini oldini olish tezlashar edi. Hozirgi ahvolda esa, hech kim bunday xatti harakatlari uchun iqtisodiy zararlarini oʻz zimmasiga olmayapti. Xullas bunday hisob kitoblarni utilitar vazifalari juda koʻp, lekin meni hammasini aytib bera olmadim.
Yoʻl harakati xavfsizligiga kelsak, men oʻylaymanki, yoʻllarni xavfsiz boʻlishi uchun, uzluksiz mavjud boʻlgan ragʻbatlar kerak — masalan, yoʻlda mayib boʻlgan yoki halok boʻlgan insonlarga belgilanadigan toʻlovlarni sugʻurta kompaniyalari toʻlashi kerak. Shunda, ular ham, oʻz navbatida, haydovchilarni xatti-harakatlarini ichki ishlar xodimlaridan ancha yaxshiroq nazorat qilishar edi.

4,423

Iqtisodchi Kundaligi

01 Dec, 12:15

Insonlar ajoyib mavjudot - bir birlariga hikoya aytib beradigan yagona mavjudot bo'lsak kerak. Hikoya tinglashni xohlashimiz ham - ijtimoiylashuv natijasi emas, fitratimizda bor narsadek tuyuladi menga.

4,934

Iqtisodchi Kundaligi

30 Nov, 18:31

https://youtu.be/QWZm2qyNV-o?si=83MOBZEf2JFuWMvc

6,640

Iqtisodchi Kundaligi

29 Nov, 07:52

Sivilizatsiyalar to’qnashuvi, juda sayoz kitob.

https://t.me/kamil_galeev/3180

7,049

Iqtisodchi Kundaligi

28 Nov, 12:33

Кечаги подкастдан

«Инсон умри — ҳақиқатдан ҳам бебаҳо неъмат ва қадр. Иқтисодчилар инсон умрига қиймат қўйиши ҳам эриш эшитилиши табиий. Лекин бу воқеликдан келиб чиқилган нарса. Нима учун иқтисодчилар инсон умрига пул, доллар қийматини қўйишган, деган савол бўлса, бу нарса бошқа чуқур муаммоларни ҳал қилиш учун ишлаб чиқилган ҳисоблар саналади».

«Масалан, қандайдир табиий офат бўлди. Ўша табиий офат оқибатида ҳалок бўлганларга давлат қанча компенсация тўлаши керак? Ёки уруш натижасида ҳалок бўлганларга давлат қанча компенсация бериши керак деган савол мавжуд. Ёки қандайдир теракт қурбонларига давлат қанча компенсация бериши керак? Ёки қандайдир техноген авария оқибатида ўлган одамлар учун қанча компенсация тўланиши керак? Шу нарсаларда инсон умри бебаҳо деган фалсафа билан келсак, давлат бўладими, хусусий идора бўладими, масъулларнинг жавоби „ҳеч қандай компенсация бериш керак эмас, чунки умр бебаҳо-ку“, деган нотўғри ғоя ёки нотўғри хулосага олиб келиши мумкин».

Батафсил: https://www.gazeta.uz/uz/2024/11/28/vsl/

Видео: https://youtu.be/nW-bmzTD944

7,262

Iqtisodchi Kundaligi

27 Nov, 17:35

https://youtu.be/nW-bmzTD944?si=yJgWHoIq37igHDdi

8,231

Iqtisodchi Kundaligi

26 Nov, 08:18

Kuzatuvim:

Inson oʻzgalarning xatti-harakatlari va soʻzlari avvalo va aslida oʻsha oʻzga insonlarning ichki kurashlari, his-tuygʻulari va ruhiy holati bilan bogʻliq ekanini anglaganida, haqiqiy bagʻrikenglikni kashf etadi. Buni anglash inson qalbiga halovat va xotirjamlik beradi, chunki u boshqalarning nojoʻya harakatlarini shaxsiy adovat yoki shaxsiy bir masala deb qabul qilmay, balki oʻzgalarning oʻzlari bilan olib borayotgan kurashlarining aks-sadosi sifatida tushunishni boshlaydi. Bu narsa erkinlik beradi.

Shu bilan birga, inson tabiiy ravishda vaziyatlarga bogʻlanib qolmaslikni, hissiy mustaqillikka erishishni va ortiqcha tashvishlardan voz kechishni oʻrganadi. Bu unga nafaqat ichki xotirjamlikni, balki oʻzgalarni chuqurroq tushunish qobiliyati va samimiy hamdardlik tuygʻusini his etishni taʼminlab beradi. Bu ruhiy jarayonda inson nafaqat oʻzini balki birovlarni hayoti ham murakkabligini, har bir insonning oʻziga xos hikoyasi va sinovlari borligini anglab, ularni qabul qiladi. Muhimi, mulohaza va munosabatlarda yanada dono, mehribon va rahmdil boʻlishni osonlashtiradi.

Qisqasi — oʻzgalarni xatti-harakatlari va soʻzlari (hatto sizga qaratilgan boʻlsa ham) koʻpincha “siz” haqingizda emas, “ular” haqida. Buni tushunish qiyindir, lekin foydali.

16,879

Iqtisodchi Kundaligi

25 Nov, 10:02

Биз иқтисодчи деганда одатда фақат даромад топиш, маблағларни ҳисоблаш, рақобат ёки нархлар билан боғлиқ турли фикр ва назарияларни олдга сурувчи касбни кўз олдимизга келтирамиз. Аммо, иқтисодчилар ҳақида кенг шаклланган ушбу қараш амалда қанчалик тўғри ва бугунги кунимизга қанчалик мос?

https://vzglyad.uz/uz/post/2024/11/25/economy

@vzglyaduzb

10,020

Iqtisodchi Kundaligi

21 Nov, 18:48

Aytdimku. Elon Mask va kriptochilarning reaksiyasi.

Lekin, Genslar yaxshi ishlagan edi.

@uzbekonomics

12,938

Iqtisodchi Kundaligi

19 Nov, 18:38

Abu Dabi hozir

15,124

Iqtisodchi Kundaligi

18 Nov, 18:38

Takliflar.

https://t.me/muhrim/2798

16,658

Iqtisodchi Kundaligi

18 Nov, 18:27

O’zbekistonda savdo defitsitini ro’kach qilib uni kamaytirishni oldiga suradiganlar uchun bir taklif bersam.

O’zbekiston byudjetidan chet elliklarga pul-kupon beraylik va shu kuponga ular O’zbekistonda ishlab chiqarilgan tovarlarni “sotib olish” huquqiga ega bo’lsinlar. Masalan 8 milliard dollar mablag’ni chet el davlatlariga beraylikda - bir shart qo’yaylik - shu 8 milliardga faqat O’zbekistonda ishlab chiqarilgan tovar ola olasizlar degan shart qo’yaylik. Shu shart doirasida ular albatta bizda ishlab chiqariladigan qimmat konditsionerdan tortib, avtomobillarimizgacha sotib olishadi. Axir, bu kuponni biz ularga berganmiz - ularga bu “sotib olish” mutlaq tekinga tushadi. Shunda o’z o’zidan savdo defitsitimiz yo’q bo’lib ketadi. To’g’rimi?

Endi agar bu taklifga qo’shilmasangiz, savdo defitsitini kamaytirish haqidagi fikringiz haqida o’ylab ko’ring.

13,718

Iqtisodchi Kundaligi

18 Nov, 18:00

Moskva Davlat Universiteti rektori - 32 yildan beri rektor bo’lib ishlab kelmoqda. Yana besh yil ishlar ekan.

10,761

Iqtisodchi Kundaligi

18 Nov, 09:21

Auksionsiz sotish - katta xato bo’lar edi.

“Investitision talablar” bu narxni tushirish uchun o’ylab topilgan bahona xolos. Eng ko’p pul taklif qilgan tadbirkor olishi kerak bu yerni.

https://t.me/the_bakiroo/9169

11,713

Iqtisodchi Kundaligi

17 Nov, 13:46

Украина Бош прокуратураси 2024 майида шундай бир маълумот берганди: уруш бошланганидан бери, яъни, 2022 йил февралидан то 2024 йил майига қадар (май ойини ҳам қўшиб ҳисоблаганда) Украинада бевосита урушнинг касофати деб 547 бола ҳалок бўлган. Яъни, Россиянинг ракета зарбалари, бомбардимонлари, қатлиомлари оқибатида икки йилдан кўпроқ вақт ичида 547 бола ҳалок бўлган. Икки йил деб олсак ҳам, уруш йилига 270 дан зиёд боланинг ҳаётига зомин бўлган.

Сизга бир ғалати нарсани айтайми? Осмони мусаффо, қўшнилари билан муносабатлари яхши, тинч Ўзбекистонда 2023 йилда йўл-транспорт ҳодисалари оқибатида 263 нафар бола ҳалок бўлган. Ҳа, Украинада бир йилда 270 нафар бола Россия босқини оқибатида ҳалок бўляпти, Ўзбекистонда эса тахминан шунча бола шунчаки йўлларда ўлиб кетяпти. Қайси бирини тезлик чекловига риоя қилмайдиган дабба босиб кетган, бошқа бирови эса давлат ва беқарор жамият тарбиялаган автотеррорист ҳайдовчини деб ёки шундай ҳайдовчи билан бирга ҳалок бўлган.

Ўзбекистон йўлларида бир йилда салкам 300 нафар боланинг ҳалок бўлиши – бу умуммиллий фожиа. Сифатсиз доридан салкам 70 бола шунчаки ўлиб кетганида на ҳамдардлик билдиришга, на чалажон ҳолида омон қолган болаларга тайинли ёрдам қўлини чўзишга яраган давлат бу фожиани, эҳтимол, сезмас. Балки, сезишни хоҳламас. Давлат бу фожиани сезишни хоҳламаётгани аслида жамиятнинг айби, унинг беқарорлиги белгиси. Жамиятда бу борада якдиллик бўлса эди, давлат сезишга мажбур бўларди.

Якдиллик дегани нима? Менимча, “ҳеч ким кўчага бугун бир болани босиб кетай деб чиқмайди”, деб сафсата сотмаслик; “ота-онаси қараса бўлмасмиди?” деб маҳмадоналик қилмаслик; “бола йўлни белгиланмаган жойдан кесиб ўтган” деб расмиятчилик қилмаслик ва ҳоказо. Жамиятнинг барча қатламлари мана шундай баҳонатўқарликдан қутулса, аксинча, ЙТҲга сабаб бўлаётган омиллар устида бош қотирса, муҳокама қилса, муаммоларни кўрсатса, ҳаммага яхши. Асосийси, йўлдаги ўлим камаяди.

Жамият якдил қиладиган нарсалардан яна бири – идора ва ташкилотларининг бу муаммога муносабати. Бу борада ҳар ким имконияти доирасида, қўлидан келганича нимадир қилса кифоя. Шу жиҳатдан, ЎзПФЛ жамоасининг ташаббусини олқишлайман – бир футбол ташкилоти ўлароқ, орасида ҳайдовчилар ҳам кам бўлмаган ўз аудиторияси эътиборини креатив йўл билан муаммога қаратяпти, уларни одам, хусусан, бола ўлдирмасликка чақиряпти. Бу каби тарғибот билан ҳар ким, ҳар куни шуғулланиши керак.

Шунда жамиятда, бошланишига, юқоридаги каби баҳоналарга нисбатан тоқатсизлик шаклланади, давлат эса йиллар давомида сўралаётган ислоҳотларни кечиктирмай қилишга киришади. Ҳа, ҳаммаси шундай осон. Менимча.

9,668

Iqtisodchi Kundaligi

15 Nov, 15:41

«Биз ҳукумат сифатида тайёр эмасмиз дейишмайди, халқимиз тайёр эмас дейишади»

8,514

Iqtisodchi Kundaligi

15 Nov, 11:14

Ko’p yaxshi kitoblar haqida emas, ularni o’zini o’qish eng katta zavq va orom manbayi. Kinolar haqida videolar emas, kinoni o’zini ko’rish ham shunday narsa.

https://t.me/TeacherAzam/2344

9,806

Iqtisodchi Kundaligi

15 Nov, 05:35

Бокуда Шайх Шомил ва Лермонтов кўчалари кесишган чорраҳа бор экан. Контекст. Манба.

8,956

Iqtisodchi Kundaligi

14 Nov, 10:03

Bugun Bokudagi COP29 - BMTning iqlim o’zgarishi bo’yicha konferensiyasiga keldim. Asosiy maqsad BAA va Nyu York Universiteti tomonidan tashkil qilingan suhbatlarda ishtirok etish edi.

Qiziq tomoni - BAA pavilioni ro’pparasida O’zbekiston pavilioni ekan. Bizni ananaviy hovlidan ilhomlangan holda barpo etilibdi. Bu yerda ham suhbatlar bo’lib o’tmoqda.

10,038

Iqtisodchi Kundaligi

13 Nov, 04:41

Izohsiz. Chet elda ishlab chiqarilgan Boeng samoletlarini ham shunga o’xshab bir tekshirib chiqishsa ya?

https://t.me/trolluz/12802

8,553

Iqtisodchi Kundaligi

11 Nov, 15:39

Abdulla Oripov

9,818

Iqtisodchi Kundaligi

11 Nov, 09:17

эски Ўзбекистонни соғинган қалблар учун махсус: маънавият экспертизаси

9,720

Iqtisodchi Kundaligi

11 Nov, 09:16

Баъзи қисқа видеолар жуда кўплаб саволларга жавоб бўлади. Масалан, мана бу видео ҳам.

Доллар билан бошқа валюталарнинг нима фарқи бор дея сўрашганда ҳам шу видеони кўрсатиш мумкин, шунинг ўзи етарли ҳам.

Пауэлл доимий равишда АҚШ Федерал захира тизими ўз қарорларини сиёсий оқибатларни ҳисобга олмасдан қабул қилишини, Трамп ёки бошқа биров томонидан қилинадиган жамоатчилик босими унинг сиёсатига таъсир қилмаслигини айтиб келади.

Лекин, афсуски, унинг раис сифатидаги муддати 2026 йил майигача.

8,884

Iqtisodchi Kundaligi

10 Nov, 11:22

Federal Rezerv (AQSh Markaziy Banki) raisi Jerome Pauell, agar prezident Donald Tramp undan iste’foga chiqishini so’rasa, buni rad etishini aytdi.

Unga ko’ra, prezidentning uni lavozimidan bo’shatishga qonuniy vakolati yo’q. Pauell, shuningdek, Trampning qayta saylanishi Federal Rezerv siyosatiga yaqin kelajakda ta’sir qilmasligini ta’kidladi.

Bu savolni sababi bor - Trampning ko’pgina maslaxatchilari va siyosiy hamfikrlari, jumladan, Senat yetakchiligini qo’lga kiritmoqchi bo’lgan Senator Mayk Li va albatta Ilon Maskga ko’ra - Federal Rezerv prezidentdan mustaqil bo’lishi yaxshi emas. Menimcha, Tramp prezidentligini ikkinchi qismida - aynan shu narsa - prezidentdan mustaqil ishlaydigan institutlarni kuchi va erkinligi sinaladi. Chunki kongress va senat ham respublikachilar qo’lida - demak qonuniy o’zgarishlarga imkoniyat keng, hatto oliy sud ham to’sqin bo’la olmasligi mumkin. Kuzatamiz. Senatdagi respublikachilarni falsafasi juda muhim bo’ladigan bo’ldi.

29,700

Iqtisodchi Kundaligi

08 Nov, 16:39

“Tramp tariflari” ni endi, saylovdan keyin Google qilishmoqda.

Britaniyadagi Brexit referendumidan keyingi vaziyatga dejavyu bo’layotgandek-a?

@uzbekonomics

8,352

Iqtisodchi Kundaligi

08 Nov, 13:17

Meni ham shu konferensiyaga taklif qilishdi.

Amirliklarni Iqlim o'zgarishi va atrof-muhit vazirligi va New York Universiteti tomonidan o'tkaziladigan ba'zi tadbirlarda tinglovchi bo'lishni reja qilganman. Delegatsiya tarkibida bo'lganim uchun - ko'proq BAA tashkil qilgan suhbatlarga kirmoqchiman. Hafta ichida darslarim va boshqa majburiyatlarim bo'lgani uchun, bu konferensiyada to'liqligicha qatnasha olmayman, bir ikki kunga bora oladigan bo'ldim xolos.

Agar o'sha kunlarda konferensiyada qatnashsangiz - xabar bering (bot orqali). Hozirda markaziy osiyolik yosh qatnashchilar guruhi borligidan xabar topdim.

Katta ehtimol bilan, konferensiyaning "moviy qismda" (Blue Zone) ko'proq vaqt o'tkazaman.

Bu mavzu menga yangi - ko'p yangi narsa o'rganmoqchiman.

https://t.me/davletovuz/21663

10,027

Iqtisodchi Kundaligi

07 Nov, 16:08

Tramp prezidentligida nimalarni kutish mumkin, uning iqtisodiy dasturi nimadan iborat edi? Mana shular haqida biz podkastimizda saylovdan oldin mulohaza qilgan edik. Eslatma sifatida, tomosha qilish, tinglashni tavsiya etamiz:
https://youtu.be/k2HNi53aB1c

Audio formatda:
Spotify | Apple Podcast | Yandex Music | Podbean

Bu epizod hamkori - aksiyadorlik tijorat banki "AloqaBank".
http://www.aloqabank.uz/
https://zoomrad.uz/

@uzbekonomics

10,118

Iqtisodchi Kundaligi

06 Nov, 19:27

Oldin ko’p o’ylar edim, nega Putinni O’zbekistonda yaxshi ko’rishadi deb. Har qanday ijtimoiy qatlam, yosh, kelib chiqish, ta’lim darajasi va daromad bo’yicha kesimda - Putinga nisbatan simpatiyasi bor O’zbeklarni ko’p uchratgan edim. Fikrimcha, bu rus propagandasi oqibatlaridan biri edi.

Shu kunlarda, xuddi shunday savolni Tramp haqida bersa bo’ladi. Ijtimoiy tarmoqlarda ko’p O’zbeklar Trampni qo’llashlari haqida yozishmoqda va bir birlarini hatto g’alaba bilan tabriklashmoqda. AQShdagi O’zbeklar ham, AQShga borib qolish xavfi bo’lmagan o‘zbeklar ham shunday. Bu masalada ham biror bir tushuntiruvchi umumiy maxraj yo’qdek…

Taajjubli albatta. Buning sababini bila olmadim (boshqa AQSh prezidentini bunchalar qo’llashganini eslay olmadim).

15,039

Iqtisodchi Kundaligi

06 Nov, 17:45

Tramp yutgani-ku mayli, buni deb ahmoqona fikrlarni (teyklarni) o’qish qiyinroq bo’lyapti.

11,393

Iqtisodchi Kundaligi

06 Nov, 14:33

https://youtu.be/Qp4bL2aZTWE?si=vQM1cmrejQmgAVxt

12,069

Iqtisodchi Kundaligi

06 Nov, 08:44

2020 yildagidek bo’libdi.

12,170

Iqtisodchi Kundaligi

06 Nov, 05:02

Viskonsinda Harris yutishi ehtimoli bor, chunki Miluoki hali oxirigacha sanalmadi.

13,294

Iqtisodchi Kundaligi

05 Nov, 06:03

Podkastimizning yangi soni chiqdi va u AQShdagi 2024 yilgi prezidentlik saylovi haqida bo'ldi.

Epizod davomida avvalambor AQShda prezidentlik saylovlari qanday ishlashiga to'xtaldik, nimalarga e'tibor berilishi, qaysi shtatlarda ovoz berish boshqalarnikidan ahamiyatliroq ekanligi haqida gaplashdik. Suhbat davomida nomzodlarning iqtisodiy dasturlari haqida batafsil to'xtaldik va tahlil qildik.

Tinglang, ko'ring, do'stlaringiz bilan ulashing va izoh qoldiring.
https://youtu.be/k2HNi53aB1c

Audio formatda:
Spotify | Apple Podcast | Yandex Music | Podbean

Bu epizod hamkori - aksiyadorlik tijorat banki "AloqaBank".
http://www.aloqabank.uz/
https://zoomrad.uz/

@uzbekonomics

12,218

Iqtisodchi Kundaligi

03 Nov, 16:10

Aytish joizki, O’zbekiston va Toshkentdagi abgor havo muammosi - bu o’nlab yillar davomida kechiktirilib kelinayotgan energetika islohoti masalasi.

14,066

Iqtisodchi Kundaligi

30 Oct, 17:52

Kuni kecha Jo Bayden ham erta ovoz beribdi (rasmda navbatda turibdi).

Menimcha Jo Baydenning iqtisodiy siyosatiga hozir emas kelajakda yaxshiroq e'tirof beriladi. O'zidan tarixdagi eng kuchli va barqaror iqtisodiyotni qoldirib ketyapti. Ayniqsa, pandemiya paytida prezidentlikka kelganini inobatga olsak.

@uzbekonomics

17,405

Iqtisodchi Kundaligi

30 Oct, 09:54

Birgina Nvidiani kapitalizatsiyasi butun boshli Germaniya bozorini kapitalizatsiyasidan katta ekan.

16,914

Iqtisodchi Kundaligi

30 Oct, 08:48

Bu masala AQSh hukumatini qilgan xatosi - o’qish uchun qarz berishni majburlaganidan bo’lgan. Har qaysi fuqaro o’qish uchun qarz olishga haqli bo’lib qolgan. Nima o’qishidan va qayerda o’qishidan qatiy nazar. Unday bo’lmaganida, katta ehtimol bilan bu muammolari bo’lmas edi.

https://t.me/lazizhamidov/1233

16,245

Iqtisodchi Kundaligi

30 Oct, 05:31

Qiziq.

https://t.me/decentralasia/1138

13,549

Iqtisodchi Kundaligi

29 Oct, 13:44

Hoshimov Iqtisodiyoti dasturining yangi mehmoni - Jorj Meyzon universiteti professori - Natalya Naumenko.

Juda qiziq tadqiqotlar haqida suhbat qildik. Doimgidek, tavsiya qilaman. Ulashing, izoh yozing va albatta tinglang.

https://www.youtube.com/watch?v=oVkRkF6QXlU

11,189

Iqtisodchi Kundaligi

29 Oct, 10:09

Fertillik AQShda inqirozlardan oldin tushishi haqidagi juda izchil maqola - ya'ni boyagi iqtisodiy kutilmalar haqidagi diskussiya davomi.

https://www.nber.org/system/files/working_papers/w24355/w24355.pdf

10,336

Iqtisodchi Kundaligi

29 Oct, 09:58

O'zbekiston va Qozog'istondagi daromadlar va fertillik raqamlari.

11,511

Iqtisodchi Kundaligi

29 Oct, 09:57

Oddiy qilib aytadigan boʻlsa, bordi-yu Oʻzbekistonda qandaydir iqtisodiy moʻjiza sodir boʻldi va bizda daromadlar 6 barobarga oshdi — deylik Qozogʻistonga yetib olishni boshladik — bu jarayon natijasida tabiiyki tugʻilish koʻrsatkichlari kamayadi, lekin savol shundaki, hozirning oʻzida Qozogʻiston bilan teng boʻlib turgan boʻlsa, moʻjiza evaziga boyib ketsak tugʻilish darajasi qanday boʻlib qoladi? Albatta bu ritorik savol, lekin oʻta jiddiy.

Aholining yosh tuzilishi va qarib borishi tugʻilish koʻrsatkichlariga taʼsir qiluvchi muhim omillardir. Maʼlumki, yildan yilga Oʻzbekiston aholisi qarib bormoqda.

Ayollarning reproduktiv huquqlari va sogʻligʻiga taʼsir qiluvchi choralar, jumladan, majburiy sterilizatsiyasi tugʻilish darajasining pasayishiga taʼsir qilgani raqamlarda aniq koʻrinadi, lekin umumiy kamayishni toʻliq tushuntira olmaydi.

2016- yildan keyingi tugʻilish oshishi

Yana bir qiziq tomonlardan, Oʻzbekistonda tugʻilish 2016-2017 yillarda boshlangan daromadlar oʻsishi bilan birga sodir boʻldi (fertillik 2.4 dan, 2023 yilda 3.3 ga koʻtarildi — oʻta katta pozitiv raqamlar). Bizda ham xuddi Qozogʻistondek, daromadlarni oshishi — tugʻilishni tushishiga emas, ortishiga olib keldi. Menda bir ikki nazariya bor bu haqida, masalan, kontratsepsiyaga imkoniyati mavjud boʻlgan lekin kambagʻal mamlakatlarda — bola tugʻilishi insonlarni kelajakdagi iqtisodiy ahvol haqidagi taxminlaridan kelib chiqqan holda shakllanishi mumkin. Yaʼni agar rivojlanayotgan mamlakatdagi odamlar kelajakdagi iqtisodiy ahvol haqidagi kutilmaslari yaxshilansa — bugunoq koʻproq farzandlar koʻrishga intilishadi. Ayniqsa shaharlarda. Haqiqiy voqeiylik emas, kelajak kutilmalarini bunga taʼsiri yuqoriroq.

Umuman olganda — demografiya haqida koʻproq fikr yuritishimiz kerak deb oʻylayman. Men masalan, bu narsalarni oʻta jiddiy va uzoq muddatda koʻp muhim narsalarga taʼsir koʻrsatadi deb oʻylayman.

9,108

Iqtisodchi Kundaligi

29 Oct, 09:55

Tugʻilish Koʻrsatkichlari haqida, kechagi mulohazadan ilhomlanib.

1991-yilda Oʻzbekiston aholisi 20,6 million boʻlib, 723,4 ming bola tugʻilgan.

2023-yilda aholi soni 36,4 millionga yetdi va tugʻilishlar soni 968,1 mingni tashkil etdi — bu mamlakat tarixidagi rekord son edi.

Endi kishi boshiga sanaylik. Agar 1991-yildagi tugʻilish koeffitsiyenti saqlanib qolganida, 2023-yilda tugʻilishlar soni 1,277 million boʻlar edi — yaʼni potensial tugʻilishlar soni 300 mingga yoki 32% ga kamroq.

Fertillik darajasi

Fertillik darajasi — bu reproduktiv yoshdagi bir ayolga toʻgʻri keladigan oʻrtacha tugʻilishlar soni.

Oʻzbekistonda fertillik darajasi 1950-yillardan boshlab hisoblanib kelmoqda va tabiiyki muntazam ravishda pasayib bormoqda.

Ayniqsa tushish mustaqillik yillaridan keyin tezlashgan (tushish doim boʻlgan, surati tezlanganligi haqida gap, fizikada tezlanish va tezlik orasidagi farq). Masalan, 2008-yilda fertillik darajasi 2,6 boʻlgan boʻlsa, 2012-yilga kelib bu koʻrsatkich 2,2 ga tushdi. Bunday qisqa muddatda bunday keskin tushish turli omillar bilan izohlanadi, jumladan, ayollarning majburiy sterilizatsiyasi sababchi boʻlishi mumkinligi aytiladi. Bu yerda batafsilroq.

Iqtisodiy Rivojlanish va Tugʻilish:

Odatda, mamlakatlar iqtisodiy jihatdan boyigan sari tugʻilish darajasi pasayadi — bu deyarli barcha mamlakat va mintaqalarda kuzatilgan va kuzatilib kelayotgan tendensiya.

Oʻzbekistonda esa tugʻilish darajasining pasayishi iqtisodiy oʻsish boʻlmasdan turib ham boshlangan va bu pasayishning surʼati oʻrtacha daromadlar oshishi koʻrsatkichlardan tezroq boʻlgan. Yaʼni, daromadlar oshishidan oldin ham tugʻilish darajasi keskin tushgan.

Bu yerda muhim jihat — tepada aytilganidek, oʻzgarish tezligi (funksiyaning hosilasi) haqida gap ketmoqda. Tugʻilish kamayishi tabiiy narsa edi, lekin bunday keskin tushishi diqqatga sazovor.

Bu gʻoyani yanayam yaxshiroq tushuntirish uchun bizga koʻp jihatdan yaqin qoʻshni Qozogʻiston bilan solishtiraylik:

1960-yillarda Oʻzbekistonning fertillik darajasi Qozogʻistonniki bilan solishtirganda 50% ga yuqoriroq edi. Bu uzoq vaqt davomida kuzatilgan holat edi.

Har ikkala mamlakatda ham daromadlar oshishi bilan tugʻilish darajasi pasaygan, ammo Oʻzbekistonda bu pasayish ancha tezroq sodir boʻlgan. Daromadlar oshishi ham ancha sekinroq kechgan.

Masalan, 1991-yilda Oʻzbekistonda fertillik darajasi 4,1 bo'lgan bo'lsa, Qozogʻistonda esa 2,6 edi — bu juda katta farq.

2008-yilga kelib, Oʻzbekistonning fertillik darajasi 2,6 ga tushdi va Qozogʻistonniki bilan tenglashdi, vaholanki Qozogʻiston aholi jon boshiga daromadi boʻyicha Oʻzbekistondan olti baravar boyroq edi.

Hozirgi kunda ham Qozogʻistonning aholi jon boshiga daromadi Oʻzbekistondan 5-6 barobar yuqori, lekin tugʻilish darajalari deyarli bir xil.

Ushbu misol masalani yaxshi tushuntira oladi: bizga madaniy va tarixiy jihatdan juda yaqin boʻlgan mamlakat mustaqillik yillarida bizdan ancha tezroq boyib ketdi. Lekin shu boyishiga qaramasdan ham, ularda tugʻilish darajasi tushishi biznikidek keskin boʻlmadi.

Qozogʻiston bilan solishtirganda, Oʻzbekistonning tugʻilish darajasi tezroq pasaygan, bu esa mamlakatning kelajakdagi demografik va iqtisodiy rivojlanishiga taʼsir qilishi mumkin. Ushbu tendensiyalarni chuqurroq oʻrganish va tahlil qilish muhim, chunki bu omillar aholining umumiy farovonligi va mamlakatning uzoq muddatli barqaror rivoji uchun muhim.

O'zbekistondagi iqtisodiy rivojlanishdan oldin tugʻilish darajasining pasayishi dunyodagi tendensiyalarga uncha mos kelmaydi va qoʻshimcha tahlilni talab qiladi deb oʻylayman. Daromadlar oshishi odatda tugʻilish kamayishining asosiy sababi etib ko'rsatiladi, bizda esa daromadlarimiz yetarlicha oshmasdan turib bu tushish kuzatildi.

8,053

Iqtisodchi Kundaligi

27 Oct, 10:24

Abu Dabidagi O’zbekiston elchixonasida saylov.

10,896

Iqtisodchi Kundaligi

27 Oct, 10:07

мен лолазорда Усмон Азим чиқишини кутгандим лекин бугунги сонда чиқишини кутмагандим кўринглар энг зўр сонидан бири бўлишга давогар

9,083

Iqtisodchi Kundaligi

27 Oct, 07:34

Jeyms Robinsonning yangi maqolasi. Afrika haqida: https://bfi.uchicago.edu/wp-content/uploads/2024/09/Africa_Success.pdf

9,070

Iqtisodchi Kundaligi

25 Oct, 06:47

Bu absolyut ko’rsatkichlar lekin. Kishi boshiga tug’ilish esa undan ham keskin tushib bormoqda.

O’zbekiston boyimasdan turib - tug’ilishi tushib ketayotgan mamlakatlar qatoriga kiradi. Tarixda kam bo’lgan bu. Deyarli bo’lmagan.

https://t.me/the_bakiroo/9018

13,497

Iqtisodchi Kundaligi

24 Oct, 09:48

Ijtimoiy tarmoqlar va internetda kontent yaratish bilan band insonlar - AQShdagi mehnatga layoqatli insonlarni yetti foizini tashkil etar ekan.

Menga qiziq bo'lib qoldi, O'zbekistonda nechta odam, to'liqligicha ijtimoiy tarmoqlar orqali kun ko'radi?

12,141

Iqtisodchi Kundaligi

22 Oct, 17:46

Agar AQShdagi saylov oldi so'rovnomalardagi xatolik darajasi xuddi 2020 yildagidek bo'lsa, saylovlarni Tramp yutar ekan. Xatolik 2022 yildagidek bo'lsa, unda Harris.

Juda juda bir biriga yaqin.

12,728

Iqtisodchi Kundaligi

22 Oct, 16:21

Ҳаммаси биз ҳақимизда

Ойнинг биринчи ярмида Ўзбекистонга дунёдаги энг машҳур иқтисодчилардан бири Жан Тироль келганидан хабарингиз бўлса керак. Ўша ташриф давомида Тироль билан ярим соатдан сал кўпроқ суҳбатлашиш имконияти бўлди.

Олим Ўзбекистон ҳақида деярли маълумотга эга бўлмагани учун унга қайсидир кейс бўйича тўғридан-тўғри савол бериб бўлмасди. Бир томондан бу яхши ҳам. Бутун суҳбат иқтисодиётнинг барча учун тааллуқли бўлган қонуниятлари ҳақида кечгани учун томошабин ўзига керакли параллелларни бемалол чизиб ола олади. Тасаввур ва олиш мумкин бўлган хулосалар чекланмайди.

Жан Тиролга берилган саволлар имкон қадар биз учун актуал бўлган ва фойдали бўлиши мумкин бўлган мавзуларда тузилган. Ўйлайманки, суҳбат барча учун фойдали бўлади. Ëқимли томоша. Улашишлар, изоҳлар ва лайклар учун олдиндан раҳмат! Кимгадир матнини ўқиш қулай бўлса, бу ерда ўқиш мумкин.

https://youtu.be/bKcCR3_WPc0

10,197

Iqtisodchi Kundaligi

22 Oct, 06:21

Abu Dabidagi Nyu York Universiteti talabasi hikoyasi:

https://youtu.be/mTzsqbVnqeo?si=8MF_qbXAv5RI0lW_

10,430

Iqtisodchi Kundaligi

21 Oct, 13:58

Ҳозирги Ўзбекистонда яшаётган одам учун бу гапларни тушуниш қийин

Ҳаёт яқиндан қараганда трагедия, узоқроқдан қараганда эса комедия дейишади-ку. Uzbekonomics подкастнинг навбатдаги сонини кўриб, яқин тарихдаги шу қадар абсурд нарсалар ҳақида ўйлаб, баъзи нуқталарда кулиб ўтирдим.

Ҳозир ёмон тушдек туюладиган бунақа нарсалар ҳеч қачон ортга қайтмайди деб умид қиламан. Қуйида подкастдан баъзи иқтибосларни келтираман.

«Ўшанда турли корхоналар конвертацияни очсангиз биз ўламиз дейишарди».

«Ҳозир қандайдир қўрқинчли туш каби туюлади».

«Бутун давлат корхоналари нима оламан деса ҳам бемалол кўчада 8 минг сўмлик долларни 4 минг сўмдан оларди».

«Олган дарсимиз шунда бўлдики, агар бундан манфаатдор гуруҳлар шу нарсанинг устида туришса, ниҳоятда ёмон қарор ҳам ўнлаб йил мамлакатни камбағаллаштирувчи бўлиб туриши мумкин. Ва кўпинча бу нарсадан чиқиб кетиш учун жуда катта сиёсий ирода талаб қилинади».

«Ҳозирги Ўзбекистонда яшаётган одам учун бу гапларни тушуниш қийин».

«Конвертацияни чеклаш назарий жиҳатдан хато эди. Биз назарияга ишонмаймиз, бизнинг йўлимиз ўзгача, биз бошқачамиз, бизга бу таалуқли эмас деб туриб, велосипедни бошқатдан ўйлаб топмоқчи бўлдик ва ўша ботқоққа тушдик. Ҳозир ҳам биздаги кўп ислоҳот қилиниши керак бўлган жойларда одамлар «сизлар китобий билим бераяпсизлар, назарияда бу ишлаши мумкин, лекин бизнинг амалиёт биздан олдинги ва биздан кейинги бошқа ҳеч қайси жамиятга таалуқли эмас, шунинг учун бу ишламайди» дейишади. Биз кўп нарсани амалиётда ишлайдими деган савол қўямиз, аслида назарияда ишлайдими деган савол қўйишимиз керак».

«Конвертациянинг очилиши қандайдир маънода сўз эркинлиги очилишининг оқибати бўлди. Чунки жамиятда конвертация қийшиқ тизим экани ҳақида консенсус фикр бор эди. Ва шу ҳақида одамлар ижтимоий тармоқларда ёза бошлашди, кейин эса мутасаддилар бу билан жиддий шуғулланишди. Буни амалга оширган мутасаддилар билан гаплашсангиз, «йўқ, биз бу ҳақда ҳар доим ўйлаганмиз», дейишади. Лекин агар бунақа бўлганида улар конвертацияни очиш учун 2017 йилни кутишмас эди».

https://youtu.be/HRaNXLc4SbU

8,802

Iqtisodchi Kundaligi

21 Oct, 10:07

Tilimiz rivoji uchun har kuni harakat qilish har birimiz uchun burchdir. Bayram muborak boʻlsin!

Telegram | Facebook | Instagram | YouTube | X

7,603

Iqtisodchi Kundaligi

21 Oct, 08:43

Menga maqolani shu qismi yoqdi:

Xitoy Kubaning "milliy sharoitlarga asoslangan" iqtisodiy rivojlanish yo'lini tanlashni omma oldida ochiq qo'llab-quvvatlaydi. Lekin yopiq eshiklar orqasida esa, Xitoy rasmiylari Kuba rahbariyatini uzoq vaqtdan beri vertikal rejalashtirilgan iqtisodiyotdan Xitoy modeliga o'tishga undab kelishayotganliklari haqida iqtisodchilar va diplomatlar ma'lumot berishgan.

Kuba rahbariyati vaziyatning yaqqol disfunktsiyasiga qaramasdan, bozorga yo'naltirilgan islohotlar dasturini amalga oshirishni istamasligidan Xitoy rasmiylari hayratda va hafsalasi pir bo'ldi, deydi ekspertlar.

8,750

Iqtisodchi Kundaligi

20 Oct, 15:37

Xizmat safari bilan Istanbuldaman. Bir kuzatuvim - iqtisodiyot haqida juda suhbatlar ko’p ekan. Deyarli hech qayerda bunchalik sezmagan edim. Argentina ham shunaqamikin?

9,103

Iqtisodchi Kundaligi

15 Oct, 05:54

Biroz tanaffusdan so'ng podkastimizning yangi soni chiqdi.

2017 yilning sentyabr oyida o'tqazilgan O'zbekistondagi valyuta islohotiga bu yil roppa-rosa 7 yil bo'ldi. Bu epizodda biz milliy valyutamiz so'm, "valyuta konvertatsiya"si yopiqligi paytidagi va undan keyingi vaziyat haqida suhbatlashdik.

Tinglang, ko'ring, do'stlaringiz bilan ulashing va izoh qoldiring.
https://youtu.be/HRaNXLc4SbU

Audio formatda:
Spotify | Apple Podcast | Yandex Music | Podbean

Bu epizod hamkori - aksiyadorlik tijorat banki "AloqaBank".
http://www.aloqabank.uz/
https://zoomrad.uz/

@uzbekonomics

13,145

Iqtisodchi Kundaligi

15 Oct, 04:26

Nobelchilar bilan Hoshimov Iqtisodiyoti sonlari.

Daron Ajemoʻgʻli: https://youtu.be/rq8OfyAaLrA?si=OR5nvFe0X3YXx6Oc

Jeyms Robinson: https://www.youtube.com/watch?v=xx6cXZ38dkU&t=9s

Aytmoqchi, Saymon Jonson ham, kelajakdagi mehmonlardan. Hali may oyida rozilik bergan edi, iyulda olishimiz kerak edi, keyin men shaxsiy sabablarga ko'ra ola olmadim. Lekin albatta olamiz.

12,871

Iqtisodchi Kundaligi

15 Oct, 04:24

Ha yana bir narsa, Ajemoʻgʻli juda saxiy odam ekan. Dunyoda eng qimmat narsa, vaqt, yaʼni oʻta band boʻlishiga qaramasdan menga shuncha vaqt ajratganlari diqqatga sazovor.

Undan tashqari menga bir sovgʻa ham berdilar. Hammualliflikda yangi kitob yozishibdi, kitobni nomi: “The Narrow Corridor: States, Societies, and the Fate of Liberty”.

Kitob Sentyabrni oxirida AQShda savdoga chiqadi, hali chop etilmagan. Chiqqunicha, men kitobni oʻqib unga retsenziyani yozib qoʻyaman, kanal oʻquvchilari kitob “premyerasi” kuni meni retsenziyamni ham oʻqishadi.

9,928

Iqtisodchi Kundaligi

15 Oct, 04:24

Bugun MITda Daron Ajemoʻgʻli (Acemgolu) bilan koʻrishdik. Kutilganidek, juda ham zoʻr iqtisodchi, va koʻp narsadan xabardor inson. Koʻp mavzularda suhbat qildik, shu jumladan men qilayotgan tadqiqotlarim haqida gaplashdik (men tadbirkorlikka oid tadqiqotlar qilaman). Oʻzbekiston haqida ham gaplashdik, iqtisodimizda nima boʻlayotgani haqida qisqacha aytib berdim. Zoʻr savollar berdilar. Oʻzbekistondan tashqari, Turkiya, Qozogʻiston va Ozarbayjon iqtisodlari haqida ham suhbatlashdik.

Men uchun uchrashuvning asosiy maqsadlaridan biri, Ajemoʻglini Oʻzbekistonga chaqirish edi. Yaʼni kitobni tarjimasini taqdimotiga keling, Oʻzbekistonni koʻrib keting deb aytdim. Kelishga aniq vaʼda olmadim-ku, lekin kelishga harakat qilaman dedilar. Albatta bu yerdan Oʻzbekistonga uchish uzoq, lekin masalan Qozogʻiston (borgan ekanlar) yoki boshqa bir Sharqiy Yevropa mamlakatiga borsangiz, bizga keling dedim. Oxiri, mayli, yaqin kelajakda kelishga harakat qilaman dedilar.

Ochigʻi, men uchun bu uchrashuv juda boshqacha boʻldi, bu Ajemoʻgli juda mashhur boʻlgani uchun emas. Menimcha buning sababi, men unga nisbatan boshqacha fikrlaganim uchundir. Yaʼni odatda, iqtisod haqida, yoki oʻzimni tadqiqotlarim haqida, behayajon ixtiyoriy odam bilan gaplasha olaman. Lekin bugun hayajonlandim.

Qaytishda, shu hayajonlanganim haqida oʻyladim, unga nisbatan boshqacha fikrlashimning sababini ham topdim. Men aynan Ajemoʻglining ishlari deb iqtisodga jiddiy qiziqqanman, birinchi martda kitob va ilmiy ishlarini oʻqiganimda iqtisod fani haqida tushuncham deyarlik yoʻq edi. Lekin oʻqish jarayonni juda ham hayajonli boʻlgan edi. Chunki boshimdagi koʻp savollarga javob topgandek boʻlgan edim. Yaʼni shu oʻqish jarayonidagi hissiyotlarim va hayajonim aynan bugun qandaydir maʼnoda qaytib keldi. Ishonish qiyin edi, yaʼni qandaydir 7 yil oldin, uni kitoblarini va maqolalarini oʻqishni boshlagan edim, va bugun esa fan haqida birga gaplashyapmiz.

Juda surreal hissiyot bo'lar ekan.

8,597

Iqtisodchi Kundaligi

14 Oct, 19:16

Menimcha, Daron Acemoglu tarixda ikki marta Nobelni olgan birinchi iqtisodchi bo'lsa kerak.

Uning ishlari, va ta'sir etgan yo'nalishlari shunchalik kengki, barchasi e'tirofga sazovor. Masalan, bugungi Nobel mukofoti Daronning texnologiya va mehnat bozori haqidagi tadqiqotlarini umuman qamrab olmaydi. Shuning uchun keyingisini kutib qolamiz.

@uzbekonomics

7,791

Iqtisodchi Kundaligi

14 Oct, 14:21

Nobel 2024: Achemoglu, Jonson va Robinson.

Batafsil o'qish uchun (1, 2, 3)

@uzbekonomics

9,112

Iqtisodchi Kundaligi

14 Oct, 10:20

Xuddi oʻzimiznikilar shu mukofotga sazovor boʻlgandek xursandmiz 🤩

Oʻtgan yil 17-martda Jeyms Robinson Botir aka Qobilov va Behzod Hoshimovlar taklifi bilan Toshkentda fan-ta’lim, biznes va yoshlar vakillari bilan uchrashgandi.

Suratda: Behzod Hoshimov, Jeyms Robinson.

@mirzo_zominiy

11,007

Iqtisodchi Kundaligi

14 Oct, 10:06

Nobel mukofoti meni eng yoqtirgan iqtisodchilarimga berildi.

22,552

Iqtisodchi Kundaligi

14 Oct, 09:52

Нобель

8,275

Iqtisodchi Kundaligi

13 Oct, 12:27

Manimcha Googleni bo'lish kerak emas.

Ertaga Toshkentda Jan Tirolni maruzasi bor, shulardan birida aynan shu masala - ya'ni antimonopol modellar ham ko'rib chiqiladi.

https://bit.ly/3TUxz8k

10,283

Iqtisodchi Kundaligi

12 Oct, 07:26

#МенБилганЯпония

Япон иш маданияти ҳақида

Ўтган куни твиттер фойдаланувчиларидан бири япон ҳамкасбининг гапларидан ёзганларини ўқиб қолдим. Твиттерда ҳам қисқача муносабат билдирдим, аммо у ерда кўп нарса ёзиб бўлмайди, шу сабаб бу ерда ҳам икки оғиз ёзсам.

Твитда санаб чиқилган нарсалар "японлар қаттиқ ишлашади, ҳамманинг ҳаёт мазмуни ишлашда, ҳаётини ширкати ё ташкилотига бағишлашда" деган стереотипларга тўғри келади. Ростан ҳам, японларда иш маданияти аёвсиз, Японияда бундан нолиганлар ҳам кўп, четдан туриб ҳайрон қоладиган ё куладиганлар ҳам. Аммо бундай муҳокамаларда, одатдагидек, чуқурроқ сабаблар четда қолиб, юзаки гаплар олдинга чиқади.

Япон иш маданиятига чуқурроқ қаралса, баъзи ўта меҳнаткашлик бўлиб кўринадиган нарсалар ортида бошқа сабабларни кўриш мумкин:

Биринчидан, япон жамиятида ижтимоий босим (social pressure) ниҳоятда кучли. Конформизм—атроф билан ҳисоблашиб яшаш, жамият ва гуруҳни биринчи ўринга қўйиш одат ҳисобланади. Бу одат вақт ўтиши билан юмшагандек, аммо баъзи таъсирлари ҳали ҳамон кучли.

Ижтимоий босимни жамият ва гуруҳ талабига кўра ўз ҳаёти ва манфаатларини ўзгартириш, деб таърифласа бўлар. Бундай босим бизга таниш, чунки бизда ҳам "одамлар нима дейди" одати кучли. Аммо Японияда бу одат биздагидан бир неча даража баландроқ—баъзан одамларни бахтсиз қила оладиган даражада. Буларнинг баъзи аянчли оқибатларини #МенБилганЯпония туркумининг олдинги икки ёзувимда (биринчи ёзув, иккинчи ёзув) келтиргандим.

Бунга бир мисол ишдан ҳайдалганини қўни-қўшни билиб қолмаслиги учун, орадан ойлар ўтсада эрталаб кийиниб, портфелини қўлтиқлаб "ишга" кетадиган эркаклар. Бундай эркаклар кунини қаҳвахоналар, ё туну кун ишлайдиган "манга" кафеларда ўтказиб, иш куни тугагач, яна уйга қайтиб келишади.

Яна бир мисол—япон ширкатларида мижозлар билан ишлашда уларни майхонаю ошхоналарга олиб бориб, меҳмон қилиш анъанадир. Бундай ўтиришларга мижозлар билан ишлайдиган ходимлар бориши, меҳмонга олинг-олинг қилиб, теппа-тенг ичиши керак. Энди умуман ичмайдиган, ёки ичишни ёқтирмайдиган, ёки уйида ёш боласи бор ходимнинг аҳволини тасаввур қилинг. Албатта, тушунадиган раҳбарлар йўқ эмас, аммо кўпинча бундай ходимлар кечгача майхонада қолишга мажбур.

Иккинчидан, конформизм сабаб бизга "қаттиқ иш" бўлиб кўринадиган кўп жараёнлар номига, кўргазма учун қилинади. Яъни, офисда, иш столи устида ўтказиладиган вақтнинг катта қисми ана шундай кераксиз, маъносиз машғулотларга кетиб қолади. Офис ишчиларини кузатиб, бунга ўзим амин бўлганман.

Япония ҳақида "самарадорлик паст" дейиш ғалати, аммо кўп офис ишчилари кунини бекорга сарфлайди. Албатта, саноати ё ширкатига кўра шароит ҳар хил. Шунга қарамай, бу гапим рост. Муболаға бўлмасин, аммо назаримда ўртача япон офис ишчиси бир кунда қиладиган ишни америкалик ё немис икки соатда тугатади.

Чунки немис ё америкалик ҳар бир телефон қўнғироғини 10 дақиқалик "ассалому алайкум, вақтингизни олганим учун узр, фалон компаниянинг фалон бўлимининг фалончисиман..." деб ўтирмайди. Аввало телефон қилиб ҳам ўтирмас. Японлар эса арзимас майда нарса (масалан, учрашувда қайси сув шишаларини ишлатиш) учун ярим кунини сарфлашганига ўзим гувоҳ бўлганман.

Бошқа сабаблар ҳам бор, буларнинг ҳаммасини ёзиб ўтирсам, ёзув жуда узун бўлиб кетади. Бундай жараёну одатлар ниҳоятда мураккаб бўлиб, чуқурроқ назар талаб қилади. Тарихий ва ижтимоий сабабларини ўйлаб кўрилса, яхшироқ тушуниш мумкин.

#МенБилганЯпония туркуми ёзувларини жума кунлари чоп қиламан.

@profsherzod

9,071

Iqtisodchi Kundaligi

08 Oct, 19:11

Chatgpt bunday taxmin qilmoqda:

https://t.me/uzbekonomics/990

13,337

Iqtisodchi Kundaligi

08 Oct, 18:22

Dushanba kuni Nobel Mukofoti eʼlon qilinadi. Shu haqida oʻzimni taxminlarimni yozib qoʻyay (ancha yillik an’ana axir - hali xato bo’lmadi):

1. Woodford va Kreps - nazariya

2. Jon List, Charles Manski — eksperimental iqtisodiyot uchun.

3. Acemoglu, Robinson — siyosiy iqtisodiyot uchun.

4. Acemoglu, Barro — endogen iqtisodiy oʻsish uchun.

5. Blanchard, Rogoff, Reinhart, Fisher— makroiqtisodiyot uchun (aynan qaysi kombinatsiyada berilishini aytish qiyin).

6. Phillips, Donald Andrews— Ekonometrika uchun.

7. Pakes, Bresnahan, Porter, Aghion — tarmoqlar tahlili uchun (industrial organization).

8. Joel Mokyr, Barry Eichengreen — iqtisodiy tarix.

9. Kiyotaki, Wright, Moore — mutanosiblik nazariyasi.

10. Loewenstein, Camarer, Rabin - psixologiyani iqtisodiyotga tadbiqlari

11. Grossman, Helpmann, Kortum, Melitz — savdo iqtisodiyoti.

12. Syusan Athey - metodlar uchun.

Shaxsan men, Acemoglu-Robinson yoki Manskiyga berishsa juda xursand boʻlar edim. Axir Robinson O’zbekistonga kelgan-ku, Acemoglu ham balki keladi! :)

Bu roʻyxatdan birortasi ham bu yili olmasligi ehtimoli baland, lekin bu roʻyxatdan qaysidir odam keyingi 30 yilda olishi ehtimoli 100% atrofida.

12,916

Iqtisodchi Kundaligi

08 Oct, 18:08

Keyingi Nobelni kompyuterga berish kerak.

10,994

Iqtisodchi Kundaligi

08 Oct, 17:06

yana memlar

12,613

Iqtisodchi Kundaligi

08 Oct, 16:44

📷

Эски шаҳар манзаралари

Тошкент шаҳридаги “Уйланиш” маҳалласи ўзига хос анъаналари, маданий аҳамияти билан машҳур. Бу ердаги ҳаёт билан танишиш Ўзбекистоннинг маънавий дунёсини чуқурроқ тушунишга ёрдам беради. У Тошкентнинг эски шаҳар қисмида жойлашган ва қадимий маҳалла атмосферасини ёдга солиши билан ажралиб туради.

“Уйланиш”дан Калкавуз (Кайковус) канали оқиб ўтиб бу энг қадимги сунъий сув йўлларидан биридир. Узунлиги тахминан 5 километрни ташкил этадиган канал VI-VII асрларда қазилиб, пойтахтининг Шайхонтоҳур ва Олмазор туманлари орқали оқиб ўтади. Унинг бошланиши Фаробий кўчаси ҳудудида жойлашиб, иккита ирмоққа бўлинади: Чиғатой ва Кўкча.

Тарихда канал бўйида боғлар яратилган ва ҳукмдор қароргоҳи жойлашган. Бу эса ҳудудни муҳим маданий ва ижтимоий марказга айлантирган эди.

“Уйланиш”даги ўзига хос берк кўчалар, 19-асрларга хос бинолар, шифтлар ва уйлар архитектураси сабаб доим сайёҳлар билан гавжум.

Эъзоза Умур
@Ezzidan

11,619

Iqtisodchi Kundaligi

08 Oct, 16:14

Memlar ham chiqdi.

Lekin menga saytdagi puxta tushuntirilishi yoqdi.

10,551

Iqtisodchi Kundaligi

08 Oct, 16:12

Fizikadan Nobel sovrindorlari qiziq:
https://t.me/sci_one_tv/807

10,555

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi (Uzbek)

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi

Iqtisodchi Kundaligi