یادداشت‌های فاطمه توفیقی

🔹علاقه‌مندان به شرکت در مدرسه پاییزی با صدایی متفاوت، می‌توانند در لایو اینستاگرامی روز سه‌شنبه ۲۷ شهریورماه ساعت ۹ شب با محتوا و مدرسان برنامه‌های این مدرسه بیشتر آشنا شوند.

لینک ثبت‌نام مدرسۀ سه روزۀ پاییزی:

https://tardidschool.com/product/feminine-short-course/

صفحۀ اینستاگرام مدرسۀ تردید:
http://www.instagram.com/tardidschool

@tardidschool

🔹نظر به درخواست برخی علاقه‌مندان به مدرسهٔ سه روزهٔ پاییزی با صدایی متفاوت که امکان مشارکت حضوری در برنامه را نداشتند، اکنون امکان مشارکت آنلاین نیز در کنار مشارکت حضوری برای علاقه‌مندان فراهم است‌.


🔹 هزینهٔ ثبت‌نام آنلاین برای کل این مدرسه یک میلیون تومان است.

🔹 ثبت‌نام از طریق سایت مدرسه تردید انجام می‌گیرد.

❌امکان ثبت‌نام تا پایان شهریورماه

لینک ثبت‌نام مدرسهٔ حضوری:
https://tardidschool.com/product/feminine-short-course/


لینک ثبت‌نام مدرسهٔ مجازی:
https://tardidschool.com/product/feminine-short-course-online/


@tardidschool

معرفی اساتید و جدول زمانی مدرسهٔ سه روزهٔ پاییزی مدرسهٔ تردید با همکاری خانه آشنا

🔸باصدایی متفاوت
دریچه‌ای به رویکردهای نظری زنانه‌نگر

•سه روز کامل
•همراه با سه پنل نمایش فیلم، بحث جمعی و اجرا

•چهارشنبه تا جمعه ۴ تا ۶ مهرماه ۱۴۰۳
از ساعت ۹:۳۰ تا ۱۸:۳۰

•هدف از برگزاری این مدرسه پاییزی، گشودن پنجره‌ای به برخی مباحث مرتبط با زنانه‌نگری در چند حوزه اصلی است: تطور و تحول رویکردهای زنانه‌نگر، رویکردهای غیرغربی به زنانه‌نگری، زنانه‌نگری و برخی از شاخه‌های مهم فلسفی معاصر، و زنانه‌نگری در مواجهه با مقولات انضمامی زندگی.

•این مدرسه پاییزی برای عموم مخاطبان، و خصوصاً دانشجویان فلسفه، مطالعات زنان، تاریخ، حقوق، هنر، علوم سیاسی و ...، مناسب خواهد بود. مدرسه به شکل حضوری برگزار می‌شود و هر روز پس از پایان نشست‌ها، در یک پنل مشارکتی شرکت‌کنندگان نیز از تجارب خود خواهند گفت.

•هزینهٔ ثبت‌نام: ۱.۵۰۰.۰۰۰ تومان

🔸ثبت‌نام از طریق سایت مدرسهٔ تردید صورت می‌گیرد.

•لینک ثبت‌نام:
https://tardidschool.com/product/feminine-short-course/


@tardidschool

✅سواد رسانه

🔴تفاوت دیده شدن و واکنش‌ها به یک خبر وقتی بدون راستی‌آزمایی منتشر شود

⏺ خبرگزاری رکنا خبری در مورد «نقشه ۳ افغانستانی برای دزدیدن ۲ دختر» منتشر کرد (عکس راست)، ۱۳۰۰ لایک و ۸۰ هزار بازدید و حجمی از کامنت‌های افغان‌ستیزانه گرفت، امروز خبر توسط پلیس تهران تکذیب شد، اما خبر تکذیبه تنها ۱۳ لایک و ۴ هزار بازدید گرفت!


⏺فکت‌پرس را دنبال کنید :
◻@factpress_ir

مطالباتی از وزیران

هنگامی که این یادداشت را نوشتم و خواسته‌هایم را از رییس دستگاه اجرایی کشور بیان کردم، هنوز اسامی نامزدهای ریاست جمهوری اعلام نشده بود. اما اکنون که دولت جدید تشکیل شده، با توجه به پیشینه و چشم‌انداز وزیران با صدای بلندتر و امیدوارتری این مطالبات را اعلام می‌کنم.
امیدوارم وزیر رفاه (میدری) و وزیر شهرسازی (صادق) و معاونت زنان و خانواده (بهروزآذر) پیگیر مناسب‌سازی خیابان‌ها برای ویلچر و واکر و کالسکه باشند. از سوابق میدری و بهروزآذر روشن است که دغدغهٔ اقشار کمتر برخوردار -- مانند دهک‌های پایین اقتصادی یا افراد دارای معلولیت -- را داشته‌اند.

حالا که یکی از فنی‌ترین وزارتخانه‌ها تحت مدیریت یکی از زنان متخصص است، امیدوارم نگاه قدرت‌محور و خودرومحور در خیابان‌ها کاهش پیدا کند.
مبارزه با خودرومحوری در خیابان را رییس سازمان محیط زیست (انصاری) نیز می‌تواند پیگیری کند.

وزیر کشور (مؤمنی) با پیشینه در پلیس احتمالاً به‌خوبی بتواند سازوکارهای اجرای قوی‌تر قوانین ترافیکی را پیگیری کند.
نیز خوشحالم که برای اولین بار پس از انقلاب وزیر علوم، تحقیقات و فناوری (سیمایی صراف) از اهالی علوم انسانی است. امیدوارم وضعیت اسف‌بار علوم انسانی با حضور ایشان کمی بهبود یابد.
@ftofighi

❌ خبر تحریف‌شده درباره آمار زایمان اتباع غیرایرانی در کرج

🔹شماری از مطبوعات و سایت‌های خبری به نقل از داود زارع، مدیرکل بیمه سلامت استان البرز، نوشتند: «نیمی از زایمان‌های کرج متعلق به مادران افغانستانی است.»

🔹این خبر در شبکه‌های اجتماعی بازتاب گسترده‌ای داشت. برخی از صفحات اینستاگرامی این خبر را با عناوینی همچون «آمار هولناک» و «فاجعه بزرگ» بازنشر کردند.

🔹خبرگزاری تسنیم در خبر مربوط به نشست داود زارع به نقل از او نوشته که «بالغ بر ۷۳ درصد زایمان‌ها سزارین بوده است و از این زایمان‌های سزارین بالغ بر از ۵۰ درصد مربوط به اتباع بوده است.»

🔹اما حتی همین روایت متفاوت تسنیم از خبر منتشر شده از سوی دیگر رسانه‌ها و صفحات مجازی، دقیق و درست نیست.

🔹بر اساس آنچه در وبسایت اداره کل بیمه سلامت استان البرز منتشر شده، داود زارع ضمن اشاره به اینکه «بالغ بر ۷۳ درصد زایمان های استان با عمل سزارین اتفاق افتاده است»، توضیح داده که «در یکی از بیمارستان‌های البرز بالغ بر ۵۰ درصد این زایمان‌ها توسط اتباع اتفاق افتاده است.»

🔹آن یک بیمارستان مورد نظر مدیر کل بیمه سلامت استان البرز، بیمارستان کمالی است که به گفته زارع، یک بیمارستان دولتی است و برابر هماهنگی‌های استان اتباع خارجی جهت انجام زایمان به این بیمارستان ارجاع می شوند.

🔹در واقع آمار مدیرکل فقط درباره سهم اتباع خارجی از زایمان‌های سزارینی سال ۱۴۰۲، در تنها بیمارستانی است که در استان البرز برای این افراد در نظر گرفته شده است و نه تمام زایمان‌های استان البرز طی سال ۱۴۰۲.

🔹ضمن آنکه این مقام بیمه سلامت استان البرز بدون تفکیک ملیت و بیان جزییات از سهم اتباع خارجی یاد می‌کند که می‌تواند شامل افغانستانی‌ها یا دیگر غیر ایرانیان ساکن در استان هم بشود.

🔹بنابراین این ادعای رسانه‌ها و مطبوعات که نیمی از زایمان‌های کرج، متعلق به مادران افغانستانی است، از فکت‌نامه نشان «شاخ‌دار» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

👈 در تلگرام بخوانید

🌐 @Factnameh

مدرسه تابستانی انعکاس در «مطالعات قرآن و عهدین» با موضوعات جذاب و استادان متخصص برای دین‌پژوهان بسیار قابل استفاده است. به پنج نفر از مخاطبان علاقه‌مند در این کانال کد تخفیف ثبت نام ارائه می‌شود. برای استفاده از کد تخفیف، با ایمیل نویسنده کانال [email protected] تماس بگیرید.
@ftofighi

‌
🔵 چهارمین مدرسهٔ تابستانی انعکاس | شهریور ۱۴۰۳
🔵«قرآن و عهدین: سنت‌ها، بافتار‌ها و بینامتن‌ها»

👥 با مشارکت دانشگاه اکستر


➕ ۳۸ ساعت ارائۀ علمی با پرسش و پاسخ در ۶ روز
➕ پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها، ۸، ۹، ۱۵، ۱۶، ۲۲ و ۲۳ شهریور ۱۴۰۳ | از ساعت ۱۴:۰۰ تا ۲۰:۱۵ به وقت تهران
➕با حضور ۱۹ پژوهشگر از دانشگاه‌های ۶ کشور: ۵ ارائه به زبان فارسی و ۱۴ ارائه به زبان انگلیسی (با ترجمهٔ همزمان فارسی)


📄 محورهای اصلی برنامه:
◀️تأملات روش‌شناختی
◀️بینامتنیت قرآن و عهدین
◀️قرآن و متون پساعهدینی
◀️زمینه‌های الهیاتی و تاریخی قرآن و عهدین
◀️ارتباط مسلمانان با مسیحیان و یهودیان


⭐️ فهرست ارائه‌کنندگان و عناوین ارائه‌ها را در اینجا ببینید.
📄 برای مطالعۀ چکیدۀ ارائه‌ها و معرفی ارائه‌کنندگان به کتابچۀ مدرسه رجوع کنید.

🗓 مهلت ثبت‌نام: تا ۵ شهریور ۱۴۰۳
⭐ مهلت ثبت‌نام زودهنگام با تخفیف: ۲۶ مرداد

🎓 تخفیف ویژۀ دانشجویی
📄 اعطای گواهی
🌐 برگزاری جلسات در Zoom
💬 با ترجمهٔ همزمان فارسی
🎁دسترسی به محتوا و ویدئوهای دورۀ «آشنایی با عهدین»

🌐 برای ثبت‌نام و کسب اطلاعات بیشتر به وبسایت مدرسه مراجعه کنید
🔵 inekas.org/2024
یا به @Inekas_admin پیام بدهید.

#رویداد_انعکاس
@Inekas

وقتی رفته بودی برای دختران دوقلوی نورسیده شناسنامه بگیری، اسرائیل مادر و نوزادان را می‌کشد!
دنیا از چشمان تو و شناسنامه‌های باطل‌شده در دستت خجالت نمی‌کشد!
@ftofighi

«دلیلی ندارد که برای استخدام افراد به جنسیت و یا قومیت آنها هم توجه شود…معیار استخدام مدیران باید شایستگی آنها باشد … افراد شایسته باشند خودبه‌خود بالا می‌آیند!» احتمالاً شما هم مشابه چنین استدلالی را شنیده‌اید، اما آیا واقعاً گزینش مدیران بر اساس شایستگی، باعث کاهش تبعیض جنسیتی در دستگاه‌های دولتی می‌شود؟ آیا اتکای صرف بر اصل شایسته‌سالاری منجر به ارتقای جایگاه زنان در رده‌های مدیریتی خواهد شد؟ با حدس‌ها و فرضیه‌های نظری نمی‌شود جواب این سؤال را داد، باید سراغ داده‌ها رفت و تجربه‌های واقعی را بررسی کرد.

این کاری است که ماریانا چادنوفسکی، استاد دانشکده‌ی حکومت در دانشگاه کاتولیک شیلی و کارمن کاستانیِدا فاریل، استاد مدیریت عمومی در مکزیک در پژوهش مشترک خود با تمرکز بر کشور مکزیک انجام می‌دهند. آنها نشان می‌دهد که زنان برای کسب پست‌های بالای مدیریتی در دولت با تبعیض‌های جدی جنسیتی مواجه هستند و اتکای صرف بر شایسته‌سالاری در محیط‌هایی که به صورت سنتی در تسلط مردان بوده‌اند، کافی نیست.

مکزیک در سال ۲۰۰۳ فرآیند جدیدی را برای حرفه‌ای‌کردن دستگاه اداری و گزینش کارکنان دولت بر مبنای شایسته‌سالاری به اجرا گذاشت که به «سیستم خدمات مشاغل حرفه‌ای» موسوم است. این سیستم، به استثنای کارمندان پایه و مقامات سطح بالای سیاسی، برای همه‌ی پست‌های حرفه‌ای و مدیریتی اعمال می‌شود. برای تمام مناسب دولتی آزمون‌های رقابتی برگزار می‌شود، آزمون‌هایی که بر اساس بهترین تجربه‌های بین‌المللی طراحی شده‌اند.

فرآیند رقابت پنج مرحله دارد. در مرحله‌ی نخست افراد متقاضی مدارک خود (از جمله سوابق حرفه‌ای) را از طریق یک سیستم آنلاین تقدیم می‌کنند. در سیستم اطلاعات آنها به صورت یک شماره‌ی ناشناس تبدیل می‌شود تا احیاناً فردی به واسطه‌ی شهرت نام و روابط توجه خاصی جلب نکند. سیستم سپس بر اساس معیارهایی ابتدایی و از‌پیش‌تعریف‌شده گروهی را جدا می‌کند. سپس کمیته‌ای متشکل از افراد متخصص یک حوزه یا حرفه‌ی شغلی خاص یک سیستم‌ ارزیابی بر اساس قابلیت‌های مدیریتی و همچنین تخصص‌های کاری افراد طراحی می‌کنند و به آنها امتیاز می‌دهند. در مرحله‌ی چهارم با افراد معدودی که در لیست نهایی گنجانده شده‌اند مصاحبه‌ی حضوری می‌شود. در نهایت کمیته‌ای متشکل از سه کارمند دولت ارزیابی نهایی را انجام می‌دهد و نام نهایی را برای منصب خاص بر می‌گزیند.
 
قاعدتاً با وجود سیستم استخدامی شایسته‌سالار و آزمون‌های رقابتی نباید تبعیض جنسیتی وجود داشته باشد. آیا داده‌ها چنین فرضی را تأیید می‌کنند؟ چادنوفسکی و کاستانیِدا به بررسی داده‌های همه‌ی آگهی‌ها و آزمون‌های استخدامی ۱۹ وزارتخانه مکزیک در خلال سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ پرداختند که شامل بیش از ۱۷هزار آزمون رقابتی می‌شود که بیش از ۱۱۴هزار متقاضی در آنها شرکت کردند. 

نتایج نشان داد که زنان با دو نوع تبعیض جنسیتی مواجه بوده‌اند. تبعیض‌های جنسیتی عمودی و تبعیض‌های جنسیتی افقی. منظور از تبعیض عمودی آن است که مشاغل موجود در سطوح یا رده‌های بالای سلسله‌مراتب اداری بیش‌تر توسط افرادی اشغال شود که به نژاد، جنسیت، قوم، یا گروهی ویژه تعلق دارند. تبعیض افقی زمانی در مناصبی رخ می‌دهد که به لحاظ سلسله‌مراتب اداری در یک سطح یا رده هستند، اما برای مناصبی که اعتبار و پرستیژ بالاتر یا قدرت و حوزه‌ی نفوذ بیش‌تر و یا حتی حقوق بیش‌تری دارند باز معمولاً کسانی انتخاب شوند که به گروهی خاص تعلق دارند. مثلا به لحاظ سلسله مراتب اداری سمت مدیرکلی وزارتخانه‌ای نظیر اقتصاد یا خارجه با سمت مدیرکلی وزارتخانه‌ای نظیر فرهنگ یا آموزش در یک رتبه هستند، اما پرسیتژ و قدرت مدیرکل در وزارتخانه‌های اقتصاد یا خارجه به مراتب بیشتر است. 

چرا تبعیض جنسیتی همچنان پس از ۲۰سال از اجرای سیاست‌های استخدام بر اساس آزمون‌های رقابتی مبتنی بر شایستگی وجود دارد؟ به عقیده‌ی پژوهشگران، راهبرد شایسته‌سالاری برای حرفه‌ای‌کردن دستگاه‌های دولتی در خلاء رخ نداده است، بلکه در سازمان‌ها و اداره‌هایی اجرا شده‌اند که پیش از این دچار تبعیض جنسیتی بوده‌اند. نویسندگان تصریح می‌کنند «هنگامی که مراحل و محتوای فرایند آزمون‌های استخدامی را بررسی کردیم، متوجه شدیم که این آزمون‌ها از اساس موضوع جنسیت را نادیده می‌گیرند.» مناصب عالی مدیریتی به صورت سنتی در اختیار مردان بوده است برای همین احتمال اینکه افراد کمیته‌ی گزینش و مصاحبه هم مرد باشند به‌مراتب بیش‌تر است و این مردان هستند که به ارزیابی کاندیداهای زن می‌پردازند. معیارهایی هم که برای ارزیابیِ شایستگی‌ها تعبیه می‌شوند، بازتاب الگوهای جنسیتی در جامعه هستند.
 
چکیده‌ای از پژوهش را در لینک زیر بخوانید:
https://daneshkadeh.org/global/13503/
@Daneshkadeh_org

گفت‌وگو دربارهٔ کتاب روش‌های مدرن تفسیر متون مقدس

با حضور
مرتضی کریمی‌نیا، محمدعلی طباطبایی، علی سلطانی
و فاطمه توفیقی (نویسنده)

جمعه ۵ مرداد ۱۴۰۳
شهر کتاب مرکزی
@ftofighi

تصمیم رأی‌دادن یا رأی‌ندادن را باید به محک «مغالطه‌های منطقی» و «تفکر انتقادی» گذاشت. این روزها به دلیل فقر علوم انسانی و خاصه مهجوربودنِ تفکر انتقادی در نظام آموزشی، چه بسیار دلیل‌هایی که می‌شنویم که دچار مغالطه‌‌های آشکارند.

این ویدیوی مجموعه‌ی جیوگی، مروری کوتاه بر مهم‌ترین مغالطه‌های بسیار رایج در بحث‌های این روزهاست.

@Hamesh1

✒️ مقاله «کیش غنوصی فاطمه در اسلام شیعی»
اثر لویی ماسینیون
ترجمه از اصل آلمانی: فاطمه توفیقی

مقاله نسبتاً کوتاه آلمانی لویی ماسینیون، خاورشناس فرانسوی، درباره حضرت فاطمه‌(س) و فهم مسلمانان از او در اینجا ترجمه شده است. این پژوهش را نخستین بار علی شریعتی به ایرانیان معرفی کرد؛ ولی برخلاف بسیاری از آثار دیگر ماسینیون، هنوز به فارسی ترجمه نشده است. در پیش‌درآمد توضیح خواهم داد که اهداف و روش و بافتار معرفی ماسینیون از حضرت فاطمه(س) چه بوده است.
لینک: https://jap.isca.ac.ir/article_75869.html
@ftofighi

حق من، سهم من برای تعیین سرنوشت خودم و تو.

وقتی برگه را می‌انداخت، گفتم «به یاد شهدا و مبارزان مشروطیت» (همان‌هایی که حق رأی را برایمان به ارمغان آوردند)
@ftofighi

🔰 دوره تفسیر پژوهی آکادمی بین‌المللی حکمت
چراغی برای درک قرآن کریم

🗂 جلسه بیست و هفتم: تفسیر تطبیقی مدرن متون مقدس ادیان

🎙 استاد فاطمه توفیقی

#تفسیر_پژوهی

📍 برای ثبت‌نام رایگان و مشاهده کامل این جلسه به لینک زیر مراجعه کنید:

https://hekmat.academy/courses/study-of-tafsir/

📲 با ما همراه ما باشید:‌

تلگرام I  اینستاگرام  I  ایتا I  آپارات

⭕ زیر بار زور نمی‌رویم، کِی و کجا؟
(۲ از ۲)
این داستان بخشی سخت‌تر هم دارد و آن هم سرکوب صدای دیگران به بهانه مبارزه با سلطه است. جنبش‌ها و نظریات رهایی‌بخش پیامدی ناخواسته هم داشتند و آن اینکه سازوکارها و ادبیات مناسب سرکوب و سلطه‌گیری را در اختیار مبارزان دیروز و پیروزمندان امروز قرار می‌دادند. انقلاب‌ها فرهنگی چین (در دوران مائوتسه دانگ) و کامبوج (در روزگار خِمِرهای سرخ) جلسات خودانتقادی و شکنجه و سرکوب و تصفیه را به یاد می‌اورد. وقتی با سلطه مبارزه می‌کنیم، آیا خودمان به دنبال سلطه نیستیم؟ آیا مسئله ما سلطه است یا اینکه سلطه‌گر چه کسی باشد؟

بله، همکاران دانشگاهی من! اگر استاد نظریه پسااستعمار و سلطه‌ستیزی باشید و در عین حال در پی خفه کردن صدای دیگران به اسم «غربگرا» و «نفوذی» بودن هستید، شما هم همان کار مائو و خمرهای سرخ و بقیه سلطه‌گران به اسم سلطه‌ستیزی را می‌‌کنید! اگر سعید و ابولغد و دیگران در فضای سخت و سنگین و نابرابر در دانشگاه‌های غربی صدای بی‌صدایان شدند و به همکارانشان نهیب زدند که پروژه‌های استعماری را در پوستهٔ شرق‌شناسی پی نگیرند --همان طور که امروز دانشگاهیان آزاده در اروپا و امریکا در فضایی سخت و سنگین صدای مظلومان غزه می‌شوند -- شما هم سلطه‌ستیز باشید بدون پشت‌گرمی به قدرت؛ نه اینکه برای حذف دیگران با ادبیات پسااستعمار و خالی کردن پشت مبارزان ضداستعمار، احساس امنیت کنید. در نظام‌های بروکراتیک پیچیده وغیرشفاف، حذف دیگران به بهانهٔ تخلف شغلی دشوار نیست. دل سوزاندن برای دانشگاهیان آزادی‌خواه امریکا و چشم پوشیدن بر وضعیت دانشگاهیان اخراجی و تعلیقی ایرانی باید دشوار باشد. «وَ هُم علی ما یَفعلون بالمؤمنین شُهود» (خودشان گواه کاری هستند که با مومنان می‌کنند؛ بروج ۷).

@ftofighi

⭕ زیر بار زور نمی‌رویم، کِی و کجا؟
(۱ از ۲)

فاطمه توفیقی

هنگامی که گزارشم از کتاب آیا زنان مسلمان به نجات نیازمندند؟ به سفارش دورنما منتشر شد، دوست عزیز و دانشورم، مریم نصر اصفهانی، نکات خوبی را (اینجا و اینجا) دربارهٔ نقد پسااستعمار گوشزد کرد. او به یادمان آورد که نقد پسااستعمار -- با همه بینش‌های خوبی که به ما می‌دهد – خودش دستاویز سلطه‌گری هم می‌شود. یعنی از کارکرد اصلی خودش که نقد سلطه است، دور می‌شود و می‌افتد به دست دانشگاهیان شرقی که دیگران را غربگرا بنامند و دانشگاهیان غربی از تبار شرقی هم در کارهای خودشان گاه مسائل را گم می‌کنند. اصولاً خوب است بپرسیم که هر پرسشی کجا شکل گرفته، در نتیجه چه رخدادها و دشواری‌هایی، چه کسانی داعیهٔ پاسخگویی به آن را دارند و سرانجام چه صداهایی در این میان ساکت می‌شوند.

نظریهٔ پسااستعمار از کتاب شرق‌شناسی ادوارد سعید (۱۹۷۸) آغاز شد و با نقدش بر ادبیات اروپایی آغازگر جریانی مهم در علوم انسانی شد. سعید با استفاده از نظریات فوکو نشان داد که چگونه دانش شرق‌شناسانه با قدرت استعماری گره خورده بود و چگونه به انسان اروپایی کمک کرد که هویت خودش را از طریق ارائهٔ تصویری کژ و مژ از انسان شرقی بسازد. از این منظر انسان شرقی هوسران و تنبل است، یعنی انسان اروپایی منضبط است. این برساخت اروپایی بارها و بارها با کشفیاتی نو و با اصطلاحاتی کلیدی در رشته‌های مختلف علوم انسانی به باد انتقاد گرفته شد. امروز نقد ادبی، جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی و دین‌پژوهی سرشار از یافته‌های نقد پسااستعمار است. یکی از راه‌های دانشگاه‌های خارجی برای صدا دادن به بی‌صدایان و امکان سخن دادن به فرودستان این بود که از بینش‌های پژوهشگران و دانشمندانی از تبار شرقی کمک بگیرند. نقد پسااستعمار پارادایمی علمی شد.

این پارادایم علمی به کمک دانشِ انسان شرقی از خودش هم می‌آید. او می‌آموزد که نباید مقولات برساختی غربی را از آن خود سازد و خودش را بر مبنای آنها تحلیل کند تا هم دچار کج‌بینی معرفتی نشود و هم انقیاد خودش کمک نکند. (در این مقاله رویکرد «بازگشت به خویشتن» در دین‌پژوهی را به دلیل وابستگی به مقوله‌های برساختی شرق‌شناسانه نقد کرده‌ام.) او می‌آموزد که غرب را نقطهٔ آرمانیِ ترقی و پیشرفت نداند. او مثلاً می‌آموزد که رهایی زنان فقط طبق الگوی غربی پیش نمی‌رود – الگویی که خودش حاصل فرایندهای تاریخی بوده و نه ضرورت معرفتی. کتاب ابولغد در چارچوب فمینیسم پسااستعمار چنین بینش‌هایی به ما می‌داد.

(البته یادآوری کنم که امروزه از اصطلاح «جنوب جهانی» برای اشاره به کشورهای خارج از مناطق توسعه‌یافته اشاره می‌شود.)

برگردیم به پرسش نخست: کتاب ابولغد به درد چه کسانی می‌خورد و برای چه کسانی نوشته است؟ مخاطب ابولغد دانشگاهیان و سیاستمداران امریکایی و اروپایی هستند که هنگام سخن گفتن از زنان مسلمانان آنان را فاقد عاملیت و در بند دینشان می‌دانند و بعد به این بهانه به کشورهایشان حمله می‌کنند تا به اصطلاح «نجاتشان دهند». کسانی که ایدئولوژی پنهانشان این است: «اسلام را از این زنان بگیرید تا رها شوند.» پژوهش انسان‌شناسانه ابولغد نشان می‌دهد که نسبت دادن ستم به فرهنگ (اسلامی) غلط است. حالا کتاب ابولغد برای ما (که دانشگاهی و سیاستمدار امریکایی و اروپایی نیستیم) چه اهمیتی دارد؟ ما هم یاد می‌گیریم که ستم‌های ساختاری به زنان را به فرهنگ نسبت ندهیم و با مطالعه دقیق دنبال علل و عوامل مختلف دخیل در ستم به زنان باشیم، یادمان باشد که کسانی که از «نجات دادن» زن مسلمان سخن می‌گویند چه پروژه‌ای دارند و به جنبش‌های رهایی‌بخش خود زنان مسلمان هم دقت داشته باشیم.

خب می‌بینید که داستان پیچیده شد. کسی که در ایران به دنبال مبارزه با قتل‌های ناموسی است، چه باید بکند؟ چگونه در دام تحلیل غلط نیفتد؟ پروژهٔ او به دست چه کسانی می‌افتد؟ و آیا با لحاظ کردن ساختارهای پیچیدهٔ عشیره‌ای و اقتصادی و سیاسی و قضایی، می‌توان زنان را از تهدید قتل ناموسی رهانید؟
@ftofighi

(ادامه در پایین)