Yuy Xua – "Yashamoq"
"Yashamoq" Yuy Xuaning oʻzbek tiliga oʻgirilgan ilk asari. Muallif ushbu romanda qismatning achchiq sinovlariga duch kelgan, ogʻir musibatlarga giriftor boʻlgan inson haqida hikoya qiladi.
Qahramonimiz Fugui ajdodlariga munosib farzand boʻlishni emas, ular toʻplagan boyliklarni sovurishni,yallo qilib yashashni afzal koʻradi. Aysh-u ishratga berilib ketadi. Zalolat botqogʻiga sekinlik bilan botib boradi.Bir kuni hammasidan ayrilganida esa Fugui uchun haqiqiy hayot boshlanadi. Yashash uchun kurash qanday boʻlishini shundagina tushunib yetadi. Uning ahvoli kun sayin qiyinlashib boraveradi. Yoʻqchilik sillasini quritadi. Judoliklar uni ado qiladi.Yig'layverib koʻzlarining yoshi quriydi.Xullas,koʻrmagan qiyinchiligi qolmaydi. Mana shu baxtsizliklari ichida unga quvonch ulasha olgan,baxtni bera olgan faqatgina oilasi ekanligini tushunib yetadi.
Bugun biz deyarli unutgan, eskilik sarqitiga chiqargan qadriyat deb atalmish bir tushuncha bor. Aslida oila qadriyatlar maskani boʻlishi lozim. Bir paytlar farzand ota-onasining koʻziga tik boqishga uyalardi. Bugun esa baʼzi farzandlar bemalol ota-onasining yuziga sapchiydi, zahrini sochadi. Avvallari aka-ukalar oʻrtasida mehr-oqibat kuchli edi,odamlar oʻz jigarlari uchun kerak boʻlsa jonini fido qilardi. Bugun arzimagan yerni deb, mol-mulkni deb osongina bir-birlaridan yuz oʻgiryotgan begonalashib ketayotgan aka-ukalar qancha? Ilgari ayollar juda sabrli edilar, turmush oʻrtogʻi topganiga doim qanoat qilardi, hurmati va itoati oʻzgacha edi.Hozirchi, ayrim ayollar falonchining uyi unday ekan, toʻyi bunday oʻtdi, qachongacha shunaqa yashaymiz, degan diydiyodan,nolishlardan boʻshamayapti. Shukronalik hissi tobora soʻnib boryapti.Qachondir doʻstlik tuygʻusi juda samimiy edi, qiyomatli ogʻa-inilar hammaga oʻrnak edi. Bugun odamlar puliga, obroʻ-e'tiboriga, mansabiga qarab doʻst orttirishyapti.Qo'ni-qo'shnichilik degan tushuncha bor edi, ikki qoʻshni oʻrtasida u hovlidan bu hovliga oʻtadigan eshik boʻlardi, xuddi qarindoshlardek yaqinlik,bordi-keldi bor edi. Bugun koʻpchilik qoʻshnilarini tanimaydi hisob. Qadriyatlardan voz kechish bizni koʻpgina odamiylik tuygʻularidan ayirdi. Faqat tan olgimiz kelmaydi, xolos. Asarda ana oʻshanday qadriyatlar mahorat bilan koʻrsatib berilgan. Asar kitobxonga milliy qadriyatlar, ajdodlardan qolgan urf-odatlar insonlar baxti uchun naqadar zarur ekanligini beixtiyor eslatadi. Oʻzimizga, atrofimizdagi insonlarga koʻzgu tutadi.
Dunyo mashaqqat va tashvishlarga toʻla. Inson umri davomida turli sinovlarda toblanadi. Yaqin insonlaridan ayriladi.Qismatining achchigʻi-yu chuchugini totib koʻradi.Oʻtmishini eslab, gohida yigʻlaydi,gohida huzurga toʻladi. Qalbidagi boʻshliq borgan sari kattalashib boradi.Boshqa chidab boʻlmaydi, hammasi tugadi,deydi. Baribir chidab, koʻnib yashashda davom etaveradi.Hayot insonlarga yashash uchun berilgan axir!
Bizni oʻylaydigan, yoʻqligimizda sog'inadigan,eng og'ir kunlarda ham yelkama-yelka biz bilan kurasha oladigan ham aslida oilamiz. Oila insonga haqiqiy baxtni bera oladi. Butun boshli oila doim birga boʻlsa,ahil yashasa,pul,boylik ahamiyatsiz bir narsaga aylanadi. Hayotga boʻlgan intilish, tashnalik kuchayadi.
Asar menga biroz tushkunlik kayfiyatini berdi. Shunga qaramay zavq bilan oʻqidim. Qahramonlarning his-tuygʻulari oʻzining taʼsirini oʻtkaza oldi. Muallifning yozish uslubi oʻziga xos. Asar tili ravon, balandparvoz soʻzlardan holi. Syujeti qiziqarli va juda taʼsirli. Badiiy qiymati ham anchagina yuqori ekanligi sezildi.
@biroz_adabiyot
