Ҳовуз балиқларининг бактериал касалликлари
Аэромоноз
Бу юқумли касаллик билан карпсимон балиқлар зарарланади. Касаллик қўзғатувчиси Aeromonas hydrophila, А. sobria, A. рunctata бактерияларининг патоген штаммлари ҳисобланади. Аэромоноз билан сазан, карп, карас, оқ амур, леш, плотва ва бошқа балиқлар касалланади. Касалик касал балиқлардан соғлом балиқларга зарарланган сув, омухта ем, балиқ овлаш мосламалари, инвентарлари ва асбоб-ускуналар орқали юқади.
Эпизоотология. Касалликка асосан ҳовуз балиқлари (карп, оқ амур, оқ ва чипор дўнгпешона, карас) тез чалинувчан. Каслликнинг ўткир эпидемияси асосан баҳор-ёз (май ойининг июн ойининг бошида) қайд этилади. Етарли даражада семизликка эга бўлмаган (озғин) балиқлар, совуқ ва довомли баҳор, омухта емлар билан озиқлантирилмаслик, табиий озуқаларнинг камлиги аэромонозни ривожланишига ёрдам берувчи омиллар саналади.
Клиник белгилари. Балиқ организмига кирган аэромоноз бактериялари қон орқали бутун орган ва туқималарга тарқалиб кетади. Улар ажратган биотоксинлар (заҳар) қон-томирлар деворларига, хўжайра ва тўқималарга заҳарли таъсир кўрсатиб, қон қуйилишига, танчаларни емирилишига, терининг геморрагик яллиғланишга, кўзларининг катталашувига, асцит, терининг қизариб қонталашувига, жабра қопқоқларида яра пайда бўлишига, қорин қисмида сув йиғилиш (экссудат) катталашувига олиб келади (65-66 расмлар). Натижада балиқлар озиб кетади, кам ҳаракат қилади, сузиш вақтида координацияни йўқотиб нобуд бўлади.
65-Расм. Аэромоноз. Ўткир шакли
Аэромонознинг ўткир шакли баҳор мавсумида сув ҳарорати 15-20 оС бўлганда пайдо бўлади, ёз ва кузга келиб эпизоотия (касалликни кенг тарқалиши) сусаяди ва касаллик сурункали формага ўтади.
Псевдомоноз
Псевдомоноз (сузгичларни чириши) –балиқларнинг инфекцион касаллиги, балиқларни қишда сақлаш шароитида геморрагик септицемия шаклида юзага келади. Кассали қўзғатувчиси турли хил Pseudomonas туркумига мансуб бактерияларнинг патоген штаммлари керади. Қишловдаги бир ёзли карп, оқ дўнгпешона, чипор дўнгпешона, оқ амур кумушранг карас балиқ чавоқлари ҳамда қишловга кучириш қиодаларига риоя қилинмаган, механик шикастланган, озғин 2 ёшдаги балиқлар касаликка тез чалинувчан (мойил). Балиқларда псевдомоноз Хитой, Исроил, Ғарбий ва Шарқий Европа давлатларининг сув ҳавзаларида кенг тарқалган. Россиялик балиқчилар бу касаллик билан биринчи марта ўтган асрнинг 60-йилларида тўқнаш келган. Псевдомоноз тўфайли, ёш балиқларнинг катта қисмини нобуд бўлиши (30-40% ва ундан баланд) ва балиқларни қишдан чиқиш даражасини пастлиги хўжаликка катта иқтисодий зарар келтиради.