مێژووی ئیسلام

سەردەمی نۆکەران !

موحەمەدی کوڕی یوسیف لە بنی احمر دەستی فردیناندی سێیەم ماچ دەکات کە پاشای قشتالە بوو لەدووای ئەوەی هاتە سەربازگەی ئەو خۆی بە کەم سوک پشانی دەدا بۆ تەسلیم بوونی خۆی و شاری جیان وە قەبوڵ کردنی وەک ئەمیرێک کە شوێنکەوتووی ئەوبێت بۆ مەملەکەتی قەشتالە وە ساڵانە 150 هەزار پارچە زێر وەک سەرانە بدا پێی وە یارمەتیشی بدات بۆ شەڕی دوژمنانی واتا شەڕی موسوڵمانان لە ساڵی 1245 زاینی

جا ئەم دۆڕاوانە ئێستاش هەن بۆ مانەوەیان هەموو شتێک دەکەن تەنانەت خۆشیان دەکەن بە کۆیله.

وێنەکەش لەوحەیەکی خاچپەرستانە کە دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی 1883 زاینی.

الأندلس چەند جۆرێکی ئەشەکەنجەدانی سوكی سەلبیەکانی پرتوگال بە ڕابەرایەتی قەشەکان دژی موسلمانی ئەندەلوس

ئەگەر کەسێک باسی دیموکراسیەت و ڕۆژئاوای بۆ کردی ئەم وێنانەی پیشان بدە بۆ ئەوەی بزانێت ڕۆژاوا چ گورگێکن لە پێستی مەڕدا

لە خزمەت خۆشەویست️ ﷺ

لە مەعقیلی کوڕی یەسارەوە -ڕەزای خوای لێبێت- دەفەرموێت: کە پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتی:«العبادة في الهَرْج كهجرة إليَّ»واتا «پەرستن لە سەردەمی فیتنەدا وەکو کۆچکردنە بۆ لای من».[صەحیحە] [موسلیم گێڕاویەتیەوە][رواه مسلم]

شیکردنەوەی فەرموودەکە
ئەم فەرموودەیە باسی ئەوە دەکات هەرکەسێک دوور بکەوێتە لە فیتنە وئاژاوە وگومان وشەهەوەت وشوبوهات وشوێنکەوتنی کەسانی گومڕا، وە ڕوو بکاتە پەرستنی خودا ودەستگرتن بە سونەتی پێغەمبەر ﷺ ئەوا لای خواى گەورە پاداشتی وەکو پاداشتی ئەو کەسە دەبێت کە کۆچ وهیجرەت دەکات بۆ لای پێغەمبەر️ ﷺ .

#زنجیرەی_فەرموودەکان

کەس دەزانێت بۆ کوێ دەچێت ؟

فەڕەنسا خاوەنی چوارەم گەورەترین یەدەگی زێڕە کە بە 2436 تەن دەخەمڵێنرێ سەرەڕای ئەوەی وڵاتەکە هیچ کانگایەکی زێڕی تێدا نییە لە سەر خاکەکەی، بەڵام وڵاتی ماڵی کە فەڕەنسا داگیریکرد خاوەنی هیچ یەدەگێکی زێڕنین سەرەڕای ئەوەی لە وڵاتەکە 860 کانگای زێڕ هەن کە بەرهەمی ساڵانەیان 50 تەن زێڕە !!!

بەرهەمی و زێڕەکانی ماڵی چی لێدێت ؟
ئەم بابەتەی سەرەوەش بخوێنەوە زیاتر بۆت ڕوون دەبێتەوە لینکی 👇

https://t.me/alkurde2222/193

ئەمـــڕۆ چەند لە دوێنـــێ دەچـــێت !!!

لەدوای ڕووخانی دەوڵەتی ئومەویی لە "ئەندەلوس" ئەو وڵاتە دابەش بوو بەسەر 22 ناوچە و میرنشیندا، کە هەریەکەیان سەرکردە و فەرمانڕەوای خۆی هەبوو، ئەم ژمارەیەش یەکسانە بە ژمارەی دەوڵەتە عەرەبییەکانی ئەمڕۆ... دواتر سەرکردەی مسوڵمان (ئیبن تاشفین) یەك لەدوای یەك هەموویانی لەناوبرد، تاوەکو جارێکی دیکە خاکی "ئەندەلوس"ی لەژێر یەك ئاڵادا کۆکردەوە، پاشان لە ساڵی 479ی کۆچیدا توانی لە جەنگی 'زەللاقە' بەسەر هێزە خاچپەرستییەکانی "ئەندەلوس" سەربکەوێت، هەر ئەو کاتیش وەکو ئەمڕۆ، سەرکردەی ناوچە و میرنشینەکان لەجیاتی یارمەتیدانی براکانیان، زۆرجار یارمەتی دوژمنیان دەدا! یانیش تەنیا تەماشاکەر بوون!
ئەمڕۆ چەند لە دوێنێ دەچێت!!

بەڵام ئەمڕۆ هەرکەسێک هەستێت موسولمانان یەکبخات و کۆیانبکاتەوە بۆ شەڕی کافران ناوی لێدەنێن خەواریج !
چونکە دەرچووە لە یاساکانی کافران !
گێلەکانیش وەک مەڕ وشەکە دەلێنەوە.

چیمان لەدەست دا ؟

بە کەوتنی ئەندەلوس هەموو ئەو دورگانەشین لە دەست دا کە فەتحکرابوون هەموو ئەو زانستەی لە ئەندەلوس کۆمان کردبووەوە ئەوانیش لەدەست نەمان

شاعیر فیدریکو غارسیا لورکا دەربارەی کەوتنی ئەندەلوس دەلێت: لە دەستچوو شارستانیەتێکی جوان، کە هیچ هاوشێوەیەکی نەبوو، شعریان لەدەستدا، وە زانستی فەڵکناسایش، وە هونەری بیناسازی، وە ژیانێکی خۆش، کە هیچ نمونەیەکی نەبوو.

کاتێک کەفی دەریا ئاهەنگی سەری ساڵ دەگێڕن لێرەش هەندێکیتر ئاهەنگ دەگێڕن دڵخۆشن بە سەرکەوتنی ئیسپانیەکان بەسەر موسوڵماناندا لە ئەندەلوس و کۆتای حوکمی ئیسلامی تێیدا، وە ئەوەش هەموو ساڵێک دووبارە دەبێتەوە لە 2 ینار

بەسە موسولمانان تێبگەن.

إبن تیمیة رحمە اللە

لە ژیانیدا بەشداری 5 جەنگ کردووە، لەوانە: فتح عكا، قتال الباطنية، وقعة قازان، موقعة الدفاع عن دمشق، ومعركة شقحب، وە 7 جار زیندانی کراوە وە هەر لەزیندانیشدا لە 26 سبتمبر ساڵی 1328زاینی لە تەمەنی 65 ساڵیدا وەفاتی کرد، لە کاتی ناشتنیدا نیو میلۆن کەس ئامادە بوون، لە شاری دیمەشق نێژراوە،

ئەوانەی دژایەتیت دەکەن تەنها زەلیلیان بۆ دەمێنێتەوە ڕەحمەتی اللە تعالی لێبێت،

کۆشکی الحمراء♥
ولا غالب إلا الله

ئەم ڕۆژانە یادی کەوتنی ئەندەلوسی خۆشەویستە️ اللّٰه ﷻ جارێکیتر بیگەڕێنێتەوە بۆ ژێر دەسەڵاتی موسولمانان

ببەخشن ئەی بەندەکانی️ اللّٰه ﷻ

أبوبکر الخبازي دەفەرموێت: نەخۆش کەوتم بە نەخۆشیەکی خەتەر و ترسناک، جیرانەکەم منی بینی لەو نەخۆشیە پێی وتم: وتەی پێغەمبەر️ ﷺ بەکاربێنم کە دەفەرموێت: چارەسەری نەخۆشیەکانتان بکەن بە سەدەقە، ئەوکاتیش هاوین بوو دەلێت منیش شوتیەکی زۆرم کڕی، کۆمەڵێکی زۆری هەژار و منداڵم کۆکردنەوە لێیان خوارد، دەستەکانیان بەرزکردنەوە بۆ ئاسمان دوعای چاکبوونەوەیان بۆ کردم، سوێند بە️ اللّٰه ﷻ بەیانیم نەکردەوە ئیلا من لەوپەڕی باشیدابووم.

📚[سير أعلام النبلاء :١٨/٤٤]

بەغدادی رەشید پایتەختی خەلافەتی عەباسی، شاری زانست و پێشکەوتن و مێژوو و هونەر،

لەنێوان ڕابردوو و ئێستا !

قَالَ رَسُوْلُ اللّٰهِ ﷺ :
«مَنْ نَسِيَ الصَّلاةَ عَلَيَّ خَطِئَ طَرِيقَ الْجَنَّةِ»

پێغەمبەری خوا(ﷺ) فەرموویەتی:
ئەوەی صەلاواتدان لەسەر من لەبیر بکات
ئەوا ڕێگای بەهەشت هەڵە ئەکات.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعلی آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إبراهیم وعلی آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وعلی آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إبراهیم وعلی آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ

📜الراوی: عبدالله بن عباس | صَحِيح الجامع

#زنجیرەی_فەرموودەکان

ناوە سەیرەکانی عەرەب !

عەرەب ناوی منداڵەکانیان بە ناشرینترین و ترسێنەرترین ناو ناودەنا، وە لە مێژوودا تۆمارکراون ئەم ناوە ترسێنەر و نامۆیانە نمونەی: « القعقاع، حنظلة، کلیب، صخر، ضرغام».
وە لەهەمان کاتدا کۆیلەکانیان بە جوانترین ناوەوە دەنا نمونەی: «مزروق، جمیل، نبیل».

پرسیار لە أبو الدقیش الأعرابي کرا سەبارەت بەوە وەڵامی داوە وتی: ” ئێمە ناوی منداڵەکانمان دانێین بۆ دوژمنانمان، وە ناوی کۆیلەکانیش بۆ نەفسی خۆمان“

مەبەست لەوەش ئەوەیە کاتێک دووژمن گوێی لە ناوی منداڵەکانیان دەبێت وەک اسد کلب صخر ترس دەچێتە ناخی ئەوکاتیش شەڕ زۆر بووە بۆیە وە کۆیلەکانیش چونکە کەس گرینگیان پێنادات بۆیە ناوی جوانیان لێناوە.

لە خزمەت فەرموودەکانی خۆشەویست ﷺ

عن أبي موسى الأشعري (رضي الله عنه) عن النبي ﷺ: «تعاهدوا هَذَا القُرْآنَ، فَوَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ لَهُوَ أشَدُّ تَفَلُّتاً مِنَ الإبلِ فِي عُقُلِهَا»

لە ئەبو موسای ئەشعەرییەوە -ڕەزای خوای لێبێت- پێغەمبەری خوا(ﷺ) فەرموویەتی: بەردەوام بن لە خوێندنی قورئان، سوێند بە ئەو زاتەی کە نەفسی محمدی ﷺ بە دەستە خێرایی لە بیرچوونی قورئان زیاترە لە خێرایی خۆ دەربازکردنی وشتر لەو پەتەى پێوەى بەستراوە.

📜 | مُتَّفَقٌ عَلَيهِ

#زنجیرەی_فەرموودەکان

ئیمامی عومەر چی وت دەربارەی دەریا ؟

معاویەی کوڕی ابو سوفیان ڕەزای اللە تعالی لەسەر خۆی باوکی بێت زۆر داوای لە ئیمامی عومەر دەکرد بۆ ئەوەی ڕێگای پێبدا بۆ چونە نێو دەریا، ئیمامی عومەریش ڕەزای اللە تعالی لەسەر بێت نامەی بۆ عەمری کوڕی عاص نارد ڕەزای اللە تعالی لەسەر بێت کە وەسفی دەریا و ئەوانەی دەچنە نێوی بۆ بکات، عەمر بۆی نوسیەوە :(من بینیم دروستکراوێکی گەورە دەچوونە نێویەوە و بەسەریدا دەڕۆیشتن دروستکراوی بچوک، هیچی لێ دیار نییە تەنیا ئاسمان و ئاو نەبێت، ئەگەر بوەستێ دڵەکان جیاواز دەبن، ئەگەر بجوڵێت مێشکەکان شۆک دەبن، یەقین و دڵنیایی تێدا کەمە، گومانی تێدا زۆرە، خەڵک تێیدا وەک کرمە لەسەر دار، ئەگەر بچێتە ناوی تێیدا غەرقی دەبێت، وە ئەگەر دەرچوو ڕزگار دەبێ،

کاتێک ئیمامی عومەر نامەکەی خوێندەوە بۆ معاویەی نوسی: وللەی ناهێڵم یەک موسولمان بچێتە نێوی، ابن جریری طبری دەفەرموێت: معاویە غەزای قوبرصی کرد لە ڕۆژانی خەلافەتی ئیمامی عوسمان دووای وەفاتی ئیمامی عومەر خەڵکەکە ڕازیبوون بە جزیە دان.

سەرچاوە
تاريخ الطبري - ج ٣ - الصفحة ٣١٦

بەنی نەضیر

سوڕەتی حەشر دابەزی لەسەر جولەکەکانی بەنی نەضیر، وە ابن عباس دەفەرموو: سوڕەتی النضیر فتح الباری: ٨/٤٩٧.

وە هۆکاری غەزوەی بەنی نەضیر ئەوەبوو خیانەت و غەدریان کرد لەگەڵ پێغەمبەر️ﷺ، کاتێک هاوەڵان گەیشتنە شوێنەکە جولەکەکانی بەنی نەضیر گەڕانەوە بۆ نێو قەڵاکانیان، دواتر موسولمانانیان بەردبارن دەکرد، پێغەمبەر️ﷺ فەرمانی کرد دارەکانیان ببڕێتەوە وبیان سوتێنن.

بەهۆی ترسیان لە پێغەمبەر ﷺ وهاوەڵان وتیان پەیمان دەبەستین، پەیمانیان بەست لەسەر ئەوەی لە شوێنی خۆیان بڕۆن بۆ شوێنێکیتر، وە نابێت لە یەک باری وشتر زیاتر ببەن نابێت چەکیان پێبێت.

باشترین دوو هاوڕێ

ڕۆژێکیان ابو بکر ڕەزای اللە تعالی لێبێت وتاری بۆ خەڵک دەدا،

فەرمووی کێ لە ئێوە سوڕەتی تەوبە دەخوێنێت ؟

پیاوێک وتی من،
خوێندی تا گەیشت بە {إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ} واتا: کاتێک بە هاوڕێکەی وت نیگەران مەبە،

ابو بکری صدیق گریا وتی: وللە من بووم هاوڕێکەی.

زمانی خەڵکی ئەندەلوس چۆن بوو ؟

لەوانەیە هەندێک ئەو پرسیارە لە مێشکی دروست ببێت کە زمانی خەڵکی ئەندەلوس چۆن بووە ؟

زمانی خەڵکی ئەندەلوس زمانی عەرەبی بووە هەرووەک "ابن الخطيب" دەفەرموێت: کە زمانی خەڵکی ئەندەلوس زمانی عەرەبی فەسحی (ڕەوانبێژی) بووە،

بەڵام زاراوەیان جیاواز بووە خەڵکی غەرناتە وشەی قافیان دەگۆڕی بۆ کاف بۆ نموونە ئەگەر کەسێکیان بیویستایه بلێت (حەق) دەیوت (حك) !

وەهەروەها وشەی ئەلف و یایان دەگۆڕی،
ئەگەر بیان وتبا (باب) دەیان وت (بیب) !

هەروەها ئەگەر نون لەکۆتایی وشەدا هاتبا لایان دەبرد نموونە وشەی (بین) دەیانکردە (بیی) !

هەروەها ئەوان بۆسەر ناوەکان (ون)ـیان زیاد دەکرد وەک گەورەیەک نموونە (خالد) دەیانکردە (خلدون) (زید) بۆ (زیدون) بەم شێوەیە !

سەرچاوە / كتاب:📖
"مظاهر الحضارة في الأندلس في عصر بني الاحمر" لأحمد محمد الطوخي صـ 117-119

جیهادی واجب و مەولودی بیدعە !

باسی واجبێکی شەرعی ناکرێت کە گرنگترین واجبە بەڵام لەسەر بیدعەیەکێک دونیا خراپ دەکرێت !

سەرتا ئەو وتەیەی فضیل کوڕی عیاض بەبیرخۆمان دێنینەوە کە فەرمووی حالت چۆن دەبێت گەیشتیت بەسەردەمێک جاوازی نەدەکرا لەنێوان حەق و بەتاڵ، ئیماندار و کافر، ئەمین و خائین، زانا و نەزان، فەرمان کردن بەچاکە و ڕێگری لە خراپە،

بەڵێ ئەم سەردەمەش وایە بە زیاتریش جا ئەگەر مەولود خێری تێدابوایە ئەوا رسول اللّٰه ﷺ بۆچی نەیدەکرد ئایە نەیزانی ؟

شەیتان باشی فێلی لێکردوون ،

من پرسیار لە مەولودچیەکان دەکەم دەلێم مادام ئەوەندە رسول اللّٰه ﷺ خۆش دەوێت بۆچی شوێنی ناکەون ئایە ڕۆژێک لەژیانی بێ جیهاد بەڕێکرد ؟ ڕۆژێک بە ئیسرەحەت دانیشت ؟ نەخێر بەڵکو تا مابوو شمشێری بەدەستەوە بوو شەڕی کافرانی دەکر هاوەڵانیش ڕەزای اللە تعالی یان لەسەربێت وەک ئەوبوون بەڵام ئێوە چیتان بۆ ئەم دینە کردووە جگە لە بیدعە و خورافیات حەق وەک ڕۆژی ڕوناک دیارە بۆ کەسێک بیەوێت لە کۆتای دەلێم یا اللە هیدایتمان بدەیت بە بەهەشتی خۆت شادمان بکەیت آمین.

‌الْحَمْدُ لِلّٰه بە فەزڵ و منەتی پەروەردگار ئەمڕۆ مامۆستای خۆشەویست مامۆستا إسماعیل سووسەیی ئازادبوو

️ اللّٰه ﷻ هەموو موسولمانانی زیندان ئازادبکات لە دەستی تاغووت و زاڵمان بە ماڵ و منداڵیان شادبنەوە.

کۆچی ️ رسول اللّٰه ﷺ لە مەکەوە بۆ مەدینە
لەم کورتە ڤیدۆیە سەیری کۆچی پێغەمبەر بکەﷺ

تێبینی : براکانم بەهیچ شێوەیەک دروست نییە پیرۆزبایی کردن بەناوی سەری ساڵی کۆچی بەڵکو بیدعەیە و گوناهبار دەبیت.

وشەی جاهیلی نەفامی لە قورئاندا چوار جار هاتووە

١- ظَنَّ الْجَاهِلِيَّةِ .
٢- أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ .
٣- تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ .
٤- حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّ.

یەکەم: فەسادبوونی ئومەت بەهۆی دڵەوە.
دووەم: فەسادبوونی ئومەت بەهۆی حوکم.
سێیەم: فەسادبوونی ئومەت بەهۆی ئافرەتانەوە
چوارەم: فەسادبوونی ئومەت بەهۆی هۆزەکان و بەرەباب و سنووری خەیاڵی سایکس بیکۆ و ئەوانەی لەپێناوی خۆیان بەکوشت دەدەن.

ئەو چوارانە هەر ئومەتێک تێیدابێت ئیلا لەنێو چووە.

ئەو ئافرەتەیی هەموو قسەیەکی بە قورئان بوو !

بیخوێنەوە 👇

ئـــەو ئافـــرەتەى
ڪە هەمـــوو قســـەیەڪی بە قورئان بـــوو !!!

(إبن مبارك) دەگێڕێتەوە....
ساڵیکیان چووم بۆ حەج، لە ڕێگادا تارماییەکم بەرچاو کەوت کە نزیك بوومەوە سەیرم کرد، ئافرەتێکی بەتەمەنە و کراسێکی خورى لەبەردایە، سەرپۆشێکی خوریشی بەسەرەوەیە، منیش سەلامم لێکرد و وتم: سەلامی خوات لەسەر بێت دایە گییان.
ئەویش لەوەڵامدا وتی ﴿ سَلامٌ قَوْلا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ ﴾.
ووتم: چی دەکەیت بەتەنها لەم شوێنەدا؟
ووتى: ﴿ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلا هَادِيَ لَهُ ﴾.
واتە: ❞کەسێك خواى گەورە ڕێگەى لێ وون بکات، کەس ناتوانێت شارەزای بکات.❝
(إبن مبارك) دەڵێت: منیش بە وەڵامدانەوەکەیدا تێگەشتم کە ونبووە، بۆیە پێم وت: لەکوێ بوویت و بۆ کوێ دەچیت؟
ئەویش وتى: ﴿ سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَىٰ بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى ﴾ .
واتە: ❞پاکوبێگەردی بۆ ئەو خودایەى شەو ڕەویکرد بە بەندەى خۆی، لە مزگەوتى "حەرام"ەوە بۆ مزگەوتى "ئەقسا" ❝.
منیش بەمە زانیم حەجی کردووە و دەچێت بۆ زیارەتى مزگەوتى "ئەقسا" پاشان پێم وت: لەکەیەوە لێرەیت؟
ووتى: ﴿ ثَلاثَ لَيَالٍ سَوِيًّاَ ﴾.
واتە ❞سێ شەوی تەواوە❝.
ووتم: دەبینم هیچ خواردن و خواردنەوەیەکت پێ نییە!
ووتى: ﴿ هو يُطْعِمُنِي ويَسْقِين ﴾
واتە ❞خودا خواردن و خواردنەوەم دەداتێ❝.
ووتم: بە چی دەستنوێژ دەگریت؟
ووتى:﴿ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا ﴾ .
واتە ❞ ئەگەر ئاوتان دەست نەکەوت تەیەموم بکەن بە گڵێکی پاك ❝.
ووتم: خواردنم پێیە، بەشت بدەم؟
ووتى:﴿ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ﴾.
واتە ❞ پاشان رۆژووەکانتان تەواو بکەن، تاوەکو شەو دادێت ❝.
ووتم: بەڵام بەڕۆژوونەبوونمان بۆ حەڵاڵە کاتێك لەسەفەردا بین!
ووتى: ﴿ وَأَن تَصُومُوا خَيْرٌ لَّكُمْ ﴾ .
واتە ❞ ئەگەر بە ڕۆژووبن باشترە بۆتان❝.
ووتم: حەز دەکەیت سوارى ئەو وڵاخەت بکەم تاوەکو دەگەیتەوە بە کاروانەکەى خۆت؟
ووتى: ﴿ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ ﴾
واتە ❞ هەرچی ئەنجام بدەیت لە چاکە، خواى گەورە پێى دەزانێت ❝.
ووتم: فەرموو سواربە.
ووتى: ﴿ قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ ﴾.
واتە ❞ بڵێ بە باوەڕدارەکان چاوی خۆیان بگرن و داخەن ❝.
بۆیە پشتم تێکرد تاوەکو سوار بوو.
ووتى: ﴿ سُبْحَانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ ﴾.
واتە ❞ پاکو بێگەردی بۆ ئەو خودایەى ئەم وڵاخەى بۆ دابینکردووین، ئەگەر ئەو نەبوایە ئێمە نەمان دەتوانى بکەین ❝.
دواتر بەڕێکەوتین، کەمێك خێرا دەرۆیشتین و دەنگم بەرز بوو.
ووتى: ﴿ وَٱقْصِدْ فِى مَشْيِكَ وَٱغْضُضْ مِن صَوْتِكَ ﴾.
واتە ❞ڕۆیشتنەکەت هێواش بکەرەوە و دەنگیشت نزم بکەرەوە ❝.
منیش دەنگم نزم کردەوە و لەبەر خۆمەوە شیعرم دەوت.
ووتى: ﴿ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ ﴾.
واتە ❞قورئان بخوێنە ئەوەندەى کە لێی دەزانیت ❝. پاشان نزیك بووینەوە لە کاروانەکەیان.
ووتم: کێت هەیە لەم کاروانەدا؟
ووتى: ﴿ الْمَالُ وَالْبَنُونَ زِينَةُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ﴾.
واتە ❞ ماڵ و منداڵ، جوانى و ڕازاوەیی ژیانی دونیان ❝.
منیش بەمە زانیم کە ماڵ و منداڵیشی هەیە لە کاروانەکەدا.
ووتم: منداڵەکانت چی دەکەن لەم کاروانەدا؟
ووتى: ﴿ وَعَلامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ }.
واتە ❞ بە نیشانە و ئەستێرەکان ڕێگە دەردەکەن. ❝ منیش تێگەیشتم کە منداڵەکانى ڕێنیشاندەری حاجیانن.
ووتم: منداڵەکانت ناویان چییە؟
ووتى: ﴿ وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا ﴾.
واتە ❞ خواى گەورە (ئیبراهیم)ی کردووە بە خۆشەویست و دۆستى خۆی.❝
پاشان وتی: ﴿ وَكَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَكْلِيمًا ﴾.
واتە ❞ خواى گەورە گفتوگۆی لەگەڵ (موسا)دا کردووە. ❝
هەروەها وتی: ﴿ يَا يَحْيَىٰ خُذِ الْكِتَابَ ﴾.
واتە ❞ئەى (یەحیا) کتێبەکە وەربگرە❝
(إبن مبارك) دەڵێت: زانیم، منداڵەکانى ناویان (إبراهیم) و (موسى) و (یحیى)ە. بانگم کردن. کاتێکم زانى کۆمەڵێك گەنج هاتن.
وتم: ئەوە دایکتانە هێناومەتەوە، بەڵام چیرۆکی ئەم ژنە چییە؟
ئەوانیش وتیان: ئەمە دایکمانە، چەندین ساڵە قسە ناکات بە قورئان نەبێت. لە ترسی ئەوەى نەوەك زوبانی تەتەڵە بکات لە قسەى دونیادا شتێك بڵێت کە خوداى گەورە پێى ناخۆش بێت.

سەرچاوە:
- المستطرف فی کل فن مستظرف_ 1/234

جەنگی موئتە

ڕوودانی ئەم جەنگە مێژوویە کە گەورەترین ئیمپڕاتۆریەتی بە چۆکدا هێنا کە ئیمپڕاتۆریەتی ڕۆم بوو کە ژمارەیان 200.000 هەزار سەرباز بوو لە بەرامبەردا ژمارەی موسولمانان تەنیا 3000 هەزار موجاهیدبوو.

لەم وتارەی شێخی زیندانی شێخ خالد راشد فک اللە اسرە باسێکی ئەم شەڕە دەکات وگوێ بیستی بن.

لە یەکەم ڕۆژی جەژنی قوربان

سەرتا جەژنی قوربانتان پیرۆز بێت
تقبل الله منا ومنكم ️ اللّٰه ﷻ لێمان قبوڵ بکات

لە ڕۆژێکی وەک ئەمڕۆ لە ساڵی 124کۆچی لە شاری کوفە لەسەردەمی خەلافەتی ئەمەویدا کاتێک خالیدی کوڕی عبداللە القسري والی کوفە بوو جعدی گرتبوو لە یەکەم ڕۆژی جەژنی قوربان سەری بڕی ، خالید لەسەر مینبەر ئەمەی وت : ئەی خەڵکینە قوربانیەکانتان بکەن اللە تعالی لێتان قبوڵ بکات ، ئەمڕۆ من قوربانیەکەم جعدی کوڕی درهەمە ، ئەو واگومان دەبات اللە تعالی إبراهیم علیە سلام بە دۆستی خۆی دانەناوە ، وە موساش علیە سلام قسەی لەگەڵ خودا نەکردووە ، ئینجا دابەزی لەسەر مینبەر و سەری بڕی ،

سەرچاوە
البیدایة والنیهایة لابن کثیر
ج ٩ ص ٣٨٢

بەیانی ڕۆژی عەرەفەیە بە ڕۆژوو بوون تێیدایە زۆر خێرە تا پێتان دەکرێ بە ڕۆژوو بن تێیدا ️ اللّٰه ﷻ کردەوەیەی هەموو موسولمانان قەبوڵ بکات

سوڵتان نورەدین زەنکی فەرمووی:

« من شەرم دەکەم لە️ اللّٰه ﷻ کە بمبینێت پێدەکەنم وە فەرەنجەکان موسولمانانیان گەمارۆ دابێت ».

ئێمەش تا ئێستا فرمێسکێکمان نەڕشتووە بۆ براکانمان لە غەزە و باغۆز و سودان و بۆڕما و هیند و چین و عێراق و شام و شیشان، دەبێت چۆن وەڵامی پەروەردگار بدەینەوە لە ڕۆژی عەشر ؟

️ اللّٰه ﷻ لێمان خۆش بێت و بە تاوانی ئێمە لەگەڵ ئێمە نەکات بە ڕەحمی خۆی لەگەڵمان بکات.

البداية والنهاية لابن كثير

فەیروزی دەیلەمی کێیە ؟

فەیروزی دەیلەمی ئەو هاوەڵەیە کە الاسودی بن کعب العنسي کوشت کە دژایەتی پێغەمبەر️ی ﷺ لە یەمەن ڕاگەیاندبوو پێغەمبەر️ ﷺ کاتێک هەواڵی کوژرانی ئەسودەی عەنەسی پێگەیشت هەرچەندە لەنێو ئەو نەخۆشییەدا بوو کە تێیدا وەفاتی کرد بەڵام هاتە دەرەوە لەنێو جێگاکەی دوو ڕۆژ پێش وەفاتی وە موژدەی بە هاوەڵاندا بە کوژرانی ئەو پیسە جا دەربارەی کوژرانی ئەسودەی عەنسەی پێغەمبەر️ ﷺ دەفەرموێت { کوشتی کەسێکی چاک } کە فەیروزی دەیلەمی کوشتی، وەهەروەها لە ڕیوایەتێکیتردا دەفەرموێت: { کوشتی پیاوێکی پیرۆز لە ئەهلی بەیتی پیرۆز }، وە ئەم هاوەڵە بەڕێزە خەڵکی وڵاتی فارس بووە لەسەرداوای کیسرا نێردراوە بۆ یەمەن دواتر موسولمان بووە وە فەرموودەشەی لە پێغەمبەر️ ﷺ گێڕاوەتەوە، لەسەردەمی خەڵافەتی ئیمامی عوسمان ڕەزای اللە تعالی لێبێت وەفاتی کردووە هەندێکیش دەلێن بەڵکوو لەسەردەمی ئیمامی معاویە دا وەفاتی کردووە ️ اللّٰه ﷻ لێی ڕازیبێت و ئێمەش بە ئەوان بگەینێت.

زمانی خەڵکی ئەندەلوس چۆن بوو ؟

لەوانەیە هەندێک ئەو پرسیارە لە مێشکی دروست ببێت کە زمانی خەڵکی ئەندەلوس چۆن بووە ؟

زمانی خەڵکی ئەندەلوس زمانی عەرەبی بووە هەرووەک "ابن الخطيب" دەفەرموێت: کە زمانی خەڵکی ئەندەلوس زمانی عەرەبی فەسحی (ڕەوانبێژی) بووە،

بەڵام زاراوەیان جیاواز بووە خەڵکی غەرناتە وشەی قافیان دەگۆڕی بۆ کاف بۆ نموونە ئەگەر کەسێکیان بیویستایه بلێت (حەق) دەیوت (حك) !

وەهەروەها وشەی ئەلف و یایان دەگۆڕی،
ئەگەر بیان وتبا (باب) دەیان وت (بیب) !

هەروەها ئەگەر نون لەکۆتایی وشەدا هاتبا لایان دەبرد نموونە وشەی (بین) دەیانکردە (بیی) !

هەروەها ئەوان بۆسەر ناوەکان (ون)ـیان زیاد دەکرد وەک گەورەیەک نموونە (خالد) دەیانکردە (خلدون) (زید) بۆ (زیدون) بەم شێوەیە !

سەرچاوە / كتاب:📖
"مظاهر الحضارة في الأندلس في عصر بني الاحمر" لأحمد محمد الطوخي صـ 117-119

لە ساڵی 231 ﻫـ خەلیفە ﺍﻟﻮﺍﺛﻖ دەرس و جومعە و جەماعەی لی قەدغە کرد تەنھا دەبی لەماڵەوە بمینیتەوە ئیمام ئەحمەد فەرمووی: من گویڕایەڵی ناکەم و پیم باشە گویڕایەڵی نەکری لە خراپە و فەرمان بە خراپە

لە ساڵی 233 ھـ خەلیفە ( ﺍﻟﻤﺘﻮﻛﻞ ) بوو بە خەلیفە لەسەر دەستی خەڵکی لەو فیتنە ڕزگاریان بوو ئیمام ڕێگای بۆ خۆش کرە و جێگای بەرز نرخینرا
خەلیفە ئیمامی کردە دەستە ڕاستی خۆی .

ﺍﺑﻦ ﺍﻟﻤﺪﻳﻨﻲ دەڵیت :
اللە تعالی دینەکەی پاراست بە ھۆکاری ئەبو بەکر لە ڕۆژی ڕیدە و بە ئیمام ئەحمەد لە ڕۆژی فیتنە کە سەبری گرتا و ئارامگربوو

#ئیمامی_احمد

تەواوکەری بەشی پێشوو

بەڵام لە ترسا
وەڵامی ﺍﻟﻤﺄﻣﻮﻥ دایەوە بەم ھۆکارەش خەلیفە دەستی درێژ کرد بۆ خەڵک وزاناکانی تری وڵات.

٨ -ﺍﻹﻣﺎﻡ ﺃﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ
٩ -ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻧﻮﺡ
١٠ -ﻋﺒﻴﺪ ﺍﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺍﻟﻘﻮﺍﺭﻳﺮﻱ
١١ -اﻟﺤﺴﻦ ﺑﻦ ﺣﻤﺎﺩ ﺳﺠَّﺎﺩﺓ

ئەم زانایانە وەڵامی خەلیفەیان نەدایەوە سەبریان گرت لە کۆتایی ﺍﻟﻘﻮﺍﺭﻳﺮﻱ ﻭﺳﺠَّﺎﺩﺓ وەڵامی دایەوە ووتیان، بەڵام ئیمام ﺃﺣﻤﺪ ﻭﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻧﻮﺡ ھەرگیز وەڵامیان نەدایەوە ئیمام ئەحمەد دوعای کرد کە ڕوخساری ﺍﻟﻤﺄﻣﻮﻥ نەبینی کاتیک بردیان بۆ لای پێش ئەوەی بگاتە لای مامون مرد گەڕاندیانەوە بۆ بەغداد لە ڕێگای گەڕانەوە بۆ بەغداد محمد بن نوح وەفاتی کرد و ئیمام ناشتی و نویژی لەسەر کرد

لە دوایی مردنی مامون خەلیفە ﺍﻟﻤﻌﺘﺼﻢ ھاتە سەر تەخت لە ساڵی 218 ﻫـ و ئازاری ئیمام ئەحمەد زۆر زیادی کرد. یەکیک لە قامچی بە دەستەکان دەڵیت: ھەشتا جەڵدم لە ئەحمەد دا ئەگەر فیل بدرایە ئەیکوشت لە ماوەی ٢٨ مانگ بۆ ٣٠ مانگ ئیمام لە زیندان سەبری گرت

لە مانگی ڕەمەزانی ساڵی 221 ﻫـ ئیمام احمد ئازاد کرا کە بۆ ماوەی دوو ساڵ و چوار مانگ لە زیندان بوو دوایی چاک بونەوەی ئیمام دەستی کردەوە بە دەرس وجومعە و جەماعەت ھەتا ﺍﻟﻤﻌﺘﺼﻢ مرد لە ساڵی 227 ﻫـ
#ئیمامی_احمد

فیتنەی ووتنی قورئان مەخلوقە

ئەم فیتنەیە بە ھۆکاری وەرگیڕانی کتێبەکانی فارس و ڕۆم بڵاو بویەوە لەگەڵ شتەکانی ھیند و یۆنان ئەمە ڕویدا، یەکەم خەلیفەی عەباسی دەستی کردە تاقی کردنەوەی خەڵکی لە سەر ووتنی قورئان مخلوقە ﺍﻟﻤﺄﻣﻮﻥ بوو .

سەری فیتنەکە کەسیک بوو بەناوی: ﺃﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﺩُﺅَﺍﺩ، ساڵی ڕوودانی فیتنەکە بریتیە لە: 218 ﻫـ
ئەوەی ئەو قسە کوفریەی نەکردایە زیندان و ئازار دەدرا بە قورسی

بەناو بانگترین زاناکان کە تاقی کرانەوە بریتین لە

١ - ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ، ﻛﺎﺗﺐ ﺍﻟﻮﺍﻗﺪﻱ
٢ - ﻳﺤﻴﻰ ﺑﻦ ﻣﻌﻴﻦ
٣ - ﺃﺑﻮ ﺧﻴﺜﻤﺔ
٤ - ﺃﺑﻮ ﻣﺴﻠﻢ ﺍﻟﻤﺴﺘﻤﻠﻲ
٥ - ﺇﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ ﺩﺍﻭﺩ ﺍﻟﺠﻮﺯﻱ
٦ - ﺃﺣﻤﺪ ﺍﻟﺪﻭﺭﻗﻲ
٧ - ﺍﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﻣﺴﻌﻮﺩ
(ئەمانە لە ترسا قسەکەیان کرد و بەرگەی ئازاریان نەگرت)

ئیمام ئەحمەد فەرمووی: ئەمانە ئەگەر سەبریان بگرتایە ئەوە بە ئیزنی اللە ئەم فیتنە کۆتایی دەھات،
ماوە ...

#ئیمامی_احمد

سودانی لەبیرکراو
تەنیا گوناهیان ئەوەیە کە موسولمانن هیچ کەسێک بۆیان ناگریت، لە تاوانەکانی میلیشیای پشتیوانی خێر (الدعم السریع) لە چەند ڕۆژەی ڕابردوو 80 موسولمانیان شەهید کردووە لە گوندی ودالنورة

ئەوەی لە سودان ڕوودەدات ڕۆژانە بەلایەنی کەمەوە چەندین موسولمان شەهید دەبن لەلایەن دیموکراسیەت خوازانەوە دژ بە ئومەتی ئیسلام بەڵام کەس باسیان ناکات،

هەر ئەوەی لە غەزە وسودان ڕوودەدات پێشتر لە عێراق و شام و شیشان و یەمەن و میسر ڕوویان داوە بەڵام بێ دەنگیمان زیاتر و زیاتری کردوە وکوشتنی موسولمانانیش زیاتر بووە بێدەنگیمان بەرامبەر کوشتاری بۆڕما و باغۆز وایکردووە بێدەنگ بین بەرامبەر غەزەو سودانیش

️ اللّٰه ﷻ عیزەتمان بۆ بگەڕێنێتەوە

ئیمام أﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣَﻨْﺒَﻞ لەگەڵ ھەشت خەلیفەدا

ھەشت خەلیفەی عەباسی
١ - ﺍﻟﻤﻬﺪﻱ
٢ - ﺍﻟﻬﺎﺩﻱ
٣ - ﺍﻟﺮﺷﻴﺪ
٤ - ﺍﻷﻣﻴﻦ
ئەڵ چۆارە لەسەر سونەت ئەڕۆشتن و باش بوون زۆر
٥ - ﺍﻟﻤﺄﻣﻮﻥ
٦ - ﺍﻟﻤﻌﺘﺼﻢ
٧ - ﺍﻟﻮﺍﺛﻖ
ئەم ٣ خەلیفە بیدعە و خراپەیان بڵاو کردەوە
٨ - ﺍﻟﻤﺘﻮﻛﻞ
ئەم تەنھا خەلیفەش لە کۆتایی باش و چاک بوو لەگەڵ
ئیمام ئەحمەد و سونەتی بڵاو دەکردەوە لەگەڵ ئیمام ..

#ئیمامی_احمد

ڕەحمەتی اللە تعالی لە شێخی ئیسلام ابن تیمیة بێت کاتێک جەلادەکەی لە زیندانی دیمەش هاتە لای وتی: داوای لێخۆشبونت لێدەکەم شێخ من تەنیا ئەمر پێکراوم. شێخ فەرمووی: وللە تۆ نەبای ئەوان زوڵمیان نەدەکرد.!

وە ڕەحمەت لە سوفیانی ثەوری کاتێک خەیاتێک هاتە لای وتی: من کەسێکی بەرگدروم وە جلی سوڵتانیش دەدورم ئایە من لەو پشتیوانانی زاڵمانم ؟
سوفیان پێی وت: بەڵکوو تۆ خۆت زاڵمیت پشتیوانانی زاڵمان ئەوانن کە شتت پێ دەفرۆشن و لێتی دەکڕن بۆ خەیاتیت.

وە ابو بکر المروزي رحمە اللە دەگێڕێتەوە کاتێک ئیمامی احمد لە زینداندا بوو یەکێک لە پاسەوانانی زیندان هات لای وتی: ئەی ابو عبداللە ئایە ئەو فەرموودەیەی باسی زاڵمان و پشتیوانەکانیان دەکات ڕاستە ؟
ئیمام فەرمووی: بەلێ
پاسەوانەکە وتی: ئایە من لە پشتیوانانیانم ؟
ئیمام فەرمووی: پشتیوانی زاڵمان ئەوانن کە قژیان چاک دەکات وجلت دەشواو ونانت بۆ دێنێت وشتت پێ دەفرۆشێت ولێتی دەکڕێت، بەڵام تۆ خۆت نەفسی زاڵمەکەی.

ئەوە ئەو وتانە بوون کە مێژوو تۆماری کردوون ولەبیرمان کردوون...
وە بەتایبەت فەرموودەی️ اللّٰه ﷻ لە سورەتی هودا لە ئایەتی 113 دا بیخوێنەوە
️
یا اللە پەنات پێدەگرین لە زوڵمکردن وزوڵم لێکران.

بیرکردنەوە

دوای ئەوەی موسولمانان چوونە نێو ئەندەلوس کە یەک جەستە و لاشە بوون
بڵاوبوونەوە بۆ
عەرەب و بەربەرەکان
یەمەن و قەیس
هەموویان دژی یەک شەڕیان دەکرد

بەڵام......

کاتێک خاچپەرستان ئەوانیانی دەکوشتن، لێیان ناپرسین، ئایا ئێوە عەرەبن یان بەربەر؟
یەمەن یان قەیس؟
تەنها لەبەر ئەوە دەیان کوشتن کە ئەوان موسولمانن

محمد بن سیرین ئەگێڕێتەوە
لە حذیفة بن الیمان کە فەرموویەتی :

(بەڕاستی سێ جۆر کەس فتوا بۆ خەڵکی ئەدەن : کەسێک کە بزانێت کامەی قورئان نەسخ بووەتەوە .
پێی وترا : ئەی کێ ئەزانێت چ شتێک لە قورئان نەسخ بووەتەوە؟
وتی : عمر بن الخطاب .
- پاشان باسی دوو کەسەکەی تر ئەکات و ئەڵێت : - وە ئەمیرێک کە هیچ ڕێگەچارەیەکی نەبێت، وە گەمژەیەکی زۆرلەخۆکردوو) .
إبن سیرین ئەیوت : (من هیچکام لە دووانەکەی سەرەتا نیم، وە حەزناکەم سێیەم بم) .

📚 العلم والحلم لـ آدم بن أبي إیاس : (٢٣)