Tibbiyot haqida

Xozirgi vaqtda O'zbekiston Respublikasining barcha DPMlarida amalda bo'lgan Sanitariya Qoidalari va Me'yorlari bo'lgan SanQvam034217 ( SanPin034217 )

YUKLAB OLING

💻 @med_konspekt_bot

👩‍⚕ @tibbiyot_haqida

Xozir qaysidir telegram kanalda ko'rib qoldim. SHPRITS ORQALI 25 ml XAVO TOMIRGA KETSA xavfli ekan. 😳

Ular berayotgan ma'lumot haqida Youtube yoki google da ham amalda sinab ko'rilgan videoni ko'rmadim.

Shunday ekan, ijtimoiy tarmoqlardagi hamma videolarga ham ishonib ketavermanglar.

Hamma insonning organizmi xar xil!

Umuman olganda inson xayoti bilan bog'liq bo'lgan tibbiy ma'lumotlar ko'ngil ochar kanallarda berilishi umuman noto'g'ri.

@tibbiyot_haqida

👩‍⚕Hamshiralik ishi
🏆 Oliy toifa savollariga ishlangan javoblar


📌 Yopiq pullik guruhlarga qo'shilishni unuting! O'zingiz mustaqil tayyorlaning, shundagina eslab qolish qobiliyatingiz ortib boradi.

✅ Keyinroq birinchi va ikkinchi toifa javoblarini ham tashlayman.

Hamshiralik ishi javoblarini to'liq tugatganimdan keyin boshqa yo'nalishlarni ham javoblarini ishlab kanalga yuklayman.

Ma'lumotni hamkasblarga ham yuborib qo'ying, pullik yopiq guruhlarga qo'shilib vaqtini va naqdini yo'qotishmasin.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Hudo hohlasa, Hamshiralik ishining OLIY TOIFA savollariga javoblarni pdf variantda kanalga yuklayman!

Xabarni tanishlarga yuborib qo'ying. Pullik guruhlarga qo'shilishni xayolidan chiqarishsin!


Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Gemotransfuzion shok (transfuzion reaksiyasi) holatida hamshira sifatida birinchi yordam ko‘rsatish uchun quyidagi qadamlarni bajarish zarur:

1. Transfuziyani Darhol To‘xtatish
- Transfuziyani bekor qilish: Shok belgilari paydo bo‘lishi bilan darhol gemotransfuziyani to‘xtating. Buning uchun filtr yoki transfuzion liniyani yopish kifoya qiladi.

2. Transfuzion Liniyani Saqlab Qolish
IV liniyani saqlash: Liniyani yopish o‘rniga, uni tezda normal salin eritmasi (0.9% NaCl) bilan davom ettiring. Bu venaik yo‘lakning to‘silib qolishini oldini oladi.

3. Bemorga Tegishli Belgilarni Baholash
Vital belgilarni monitoring qilish: Qon bosimi, yurak urishi, nafas olish tezligi va kislorod saturatsiyasini tezda o‘lchab boring.
Belgilarning kuzatilishi: Qizarish, isitma, titrash, ko‘ngil aynishi, nafas olish qiyinlishuvi kabi belgilarga e’tibor bering.

4. Shifokorni ogohlantirish
Shifokorni chaqirish: Holatni darhol shifokorga xabar qiling va bemorning ahvoli haqida batafsil ma’lumot bering.
Transfuzion reaksiyasini bildiruvchi protokollarga rioya qilish: Kasalxonangizdagi transfuzion reaksiyalar uchun belgilangan protokollarga amal qiling.

5. Qo‘shimcha Choralarga O‘tish
Oksigen terapiyasi: Zarur bo‘lsa, bemorga kislorod berishni boshlang.
Intravenoz terapiya: Suv va elektrolitlarni balanslash uchun IV orqali qo‘shimcha eritma kiriting.
Medikamentoz davolash: Shifokor ko‘rsatgan dorilarni (antihistaminiklar, kortikosteroidlar, epinefrin va boshqalar) vaqtida va dozalarda bering.

6. Gemotransfuzion Reaksiyani Tekshirish
Transfuzion namunalarini tekshirish: Quyidagi qayta mosliklarni tekshirish uchun bemor va donor namunalarini qayta tasdiqlang.
Laboratoriya tahlillari: Zarur bo‘lsa, qon tahlillarini amalga oshiring.

7. Dokumentatsiya
Voqeani yozib borish: Transfuzion reaksiyaning boshlanish vaqti, belgilar, ko‘rsatilgan chora-tadbirlar va bemorning ahvoli haqida batafsil yozib boring.
Transfuzion jurnallarini yangilash: Transfuzion jarayonida yuz bergan hodisalarni jurnallarga qayd qiling.

8. Psixologik Qo‘llab-Quvvatlash
Bemorni tinchlantirish: Bemorni qo‘llab-quvvatlang va stressni kamaytirishga harakat qiling.
Oila a’zolarini xabardor qilish: Zarur bo‘lsa, bemorning yaqinlariga holat haqida ma’lumot bering.

9. Keyingi Qadamlar
Transfuziyani yana boshlashni qayta ko‘rib chiqish: Shifokor bilan maslahatlashgach, transfuziyani davom ettirish yoki boshqa usullarni qo‘llash haqida qaror qabul qiling.
Gemotransfuzion protokollarni qayta ko‘rib chiqish: Kelajakda bunday holatlarning oldini olish uchun transfuzion jarayonlarni tahlil qiling va kerakli o‘zgartirishlar kiriting.

Muhim Eslatma
Gemotransfuzion shok xavfli va hayot uchun xavfli holat bo‘lishi mumkin. Har qanday transfuzion reaksiyaning belgilarini payqashda tezkor va to‘g‘ri harakat qilish bemorning xavfsizligini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Shifokorlar uchun

1. Detskiy reanimatsiyaning test va 2-toifa savollarining og'zaki javoblari tayyor!
2. Vzrosloy reanimatsiyaning test va 2-1 toifa og'zaki javoblari tayyor.
3. Gematalogiya test javobi
4. Epidemiologiya test javobi

Hamshiralar uchun
Hamshiralik ishining Oliy toifa og'zaki javoblari tayyor.

Kimga kerak bo'lsa lichkaga yozishlari mumkin!
@tibbiyot_admin

Boshqa sohalarni test va og'zaki savollariga javobni buyurtmaga tayyorlab beramiz.

@tibbiyot_haqida

Termik kuyishlarda kuygan teriga tish pastasi surtish tavsiya etilmaydi va zararli bo'lishi mumkin. Tish pastasi kuygan joyga qo'llanganda, terining tiklanish jarayonini sekinlashtirishi va infeksiya xavfini oshirishi mumkin. Kuygan teri sohasini toza suv bilan yuvish va zararlangan hududni yengil bog'lab, shifokorga murojaat qilish eng to‘g‘ri yondashuvdir. Kuyish darajasiga qarab, tibbiy yordam ko'rsatilishi shart.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Хамширалик иши ОЛИЙ ТОИФА саволи

3. Савол:
Зотилжам. Крупоз зотилжам ва сил касаллигини орасида таққослама диагностика.

( barcha savollarga to'liq javoblar kerak bo'lsa, @tibbiyot_admin_bot ga yozing )

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Shifokorlar uchun Endoskopiya yo'nalishi bo'yicha test javoblarini asoslari bilan ishlab bo'ldik.

Endoskopiya bo'yicha toifa topshirmoqchi bo'lib yurgan tanishlaringizga xabarni ulashib qo'ying!

Boshqa yo'nalishlarni ham test yoki og'zaki savollariga o'zbek tilida javoblari kerak bo'lsa bizga yozishingiz mumkin!
@tibbiyot_admin_bot

@tibbiyot_haqida

Дуоденал зондлаш (duodenal intubation) — bu usul o‘t yo‘llari va oshqozon-ichak tizimini diagnostika qilish va davolash uchun qo‘llaniladi. Ushbu protsedura davomida maxsus zond (kateter) orqali duodenum (o‘n ikki barmoqli ichak) ichiga suyuqlik olinadi yoki dorilar yuboriladi. Quyida дуоденал зондлаш алгоритми keltirilgan:

1. Bemorni tayyorlash:
Parhez: Protsedura oldidan bemor bir necha kun davomida yog‘li, qovurilgan ovqatlar va o‘tkir mahsulotlarni iste’mol qilmasligi kerak.
Oziq-ovqat va suyuqlik qabul qilmaslik: Protseduradan 8-10 soat oldin bemor ovqat yemaydi va suyuqlik ichmaydi.
Shifokor bilan maslahat: Bemor qabul qilayotgan dori vositalari haqida shifokor bilan maslahatlashadi, ba'zida ayrim dorilar vaqtinchalik to‘xtatiladi.

2. Bemorning pozitsiyasi:
• Vaziyat: Bemor o‘tirgan yoki yotgan holatda bo‘ladi. Ko‘pincha o‘tirgan holatda boshlanadi, keyin esa yotqiziladi.
• Tinchlantirish: Bemorni protsedura davomida qulay holatda bo‘lishi uchun qo‘llab-quvvatlash va uni tushuntirish muhim.

3. Zondni kiritish:
• Zondni tanlash: Zondning o‘lchami va uzunligi bemorning yoshiga va holatiga qarab tanlanadi.
Zondni og‘iz yoki burun orqali kiritish: Zond og‘iz yoki burun orqali oshqozonga, keyin duodenumga yuboriladi. Bemor zondni yutish jarayonida chuqur nafas olishga undaladi.
Zondning joylashishini tekshirish: Zond duodenumga yetganini aniqlash uchun oshqozon suyuqligi aspiratsiya qilinadi va tekshiriladi.

4. Fraksiyali duodenal mazmunni olish:
• A fraksiya: O't suvi olinadi. Bu dastlabki fraksiya hisoblanadi va zond oshqozondan o‘n ikki barmoqli ichakka o'tgandan keyin olinadi.
• B fraksiya: Oddi sfinkteri orqali o't pufagidan ajralgan o‘t suvi. Buni olish uchun maxsus moddalar (masalan, magnezium sulfat) kiritiladi va 20-30 daqiqa kutish kerak.
• C fraksiya: Bu o‘t yo‘llaridan olinadigan o‘t suvi. O‘t yo‘llari faoliyatini baholash uchun olinadi.

5. Materiallarni laboratoriyaga yuborish:
Olingan suyuqliklar (A, B, C fraksiyalari) mikroskopik va biokimyoviy tahlillar uchun laboratoriyaga yuboriladi. Ular orqali o‘t yo‘llaridagi infektsiyalar, yallig‘lanishlar, toshlar yoki boshqa patologiyalar aniqlanadi.

6. Protseduradan keyingi holat:
• Bemorning kuzatuvi: Protseduradan keyin bemorga biroz dam beriladi. Agar kerak bo‘lsa, shifokor dorilar yoki parhez bo‘yicha ko‘rsatmalar beradi.

Asoratlar: Bemor zondlashdan keyin qusish, bosh aylanishi yoki oshqozon bezovtalanishini his qilsa, darhol shifokorga murojaat qilishi kerak.

Ushbu algoritm diagnostika va davolash maqsadlarida o‘tkaziladigan zondlash jarayonining umumiy tartibini ko‘rsatadi. Protsedurani tajribali tibbiyot xodimi bajarishi lozim.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Tugʻruqgacha boʻlgan akusherlik shoshilinch holatlarda hamshiraning taktikasi quyidagi asosiy bosqichlardan iborat:

Bemor holatini baholash:
Onaning umumiy ahvolini, hayotiy ko‘rsatkichlarini (yurak urishi, qon bosimi, nafas olish, harorat) va xomilalik hayotiy ko‘rsatkichlarini tezkor baholash kerak.
Tug'ruq yaqinlashayotgan yoki muammoli alomatlar (qon ketishi, og‘riq, suv ketishi va boshqalar) mavjudligini aniqlash.

Mutaxassislarni xabardor qilish:
Tezda akusher-ginekolog va boshqa tegishli shifokorlarga murojaat qilish va ularni vaziyat haqida xabardor qilish.
Zarurat tug'ilsa, tug'ruq bo'limiga yoki boshqa shoshilinch tibbiy yordam xonasiga bemorni yetkazish choralari ko'riladi.

Kislorod ta’minoti:
Agar ona yoki homilada kislorod yetishmovchiligi aniqlansa, kislorod maskasi orqali kislorod berilishi lozim.

Infuzion davolash:
Agar bemor shok holatida yoki qon ketish xavfi bo‘lsa, tomir orqali suyuqlik yuboriladi (venoz yo‘l ochiladi).

Emotsional qo‘llab-quvvatlash:
Bemorni tinchlantirish, stress va qo‘rquvni kamaytirishga harakat qilish, unga holati va davolash jarayonlari haqida ma’lumot berish.

Transport va monitoring:
Agar holat tug'ruq bo'limida emas, balki boshqa joyda yuzaga kelgan bo'lsa, bemor xavfsiz tarzda tug‘ruqxonaga yetkaziladi. Transport jarayonida monitoring davom ettiriladi.

Dori-darmon qo'llash:
Zarur bo‘lsa, qon ketish yoki boshqa xavfli holatlar uchun dorilar kiritilishi mumkin (masalan, tokolitiklar, uterotoniklar va boshqalar).

Bu taktika holatning qanchalik og‘irligiga qarab farq qilishi mumkin, lekin asosiysi — bemor va homila xavfsizligini ta’minlash.


Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Dori vositalarini rektal qo‘llash – dorini to‘g‘ri ichak orqali yuborish usuli bo‘lib, bu usul turli klinik holatlarda qo‘llaniladi. Rektal qo‘llash dori vositasining to‘g‘ri ichak shilliq qavatidan so‘rilishi orqali tanaga kirishini ta’minlaydi.

■ Ko‘rsatmalar:
Bemor og‘iz orqali dori qabul qila olmaganda: Bemor qusayotgan, yutish qobiliyatini yo‘qotgan yoki og‘iz orqali qabul qilish mumkin bo‘lmagan holatlarda rektal qo‘llash samarali hisoblanadi (masalan, yotqizilgan bemorlar, komada yotganlar).

Bolalarda dori qabul qilishni osonlashtirish: Kichik yoshdagi bolalarda og‘iz orqali dori qabul qilish qiyin bo‘lganda rektal shakl dori qo‘llaniladi.

Tezroq ta’sir etish kerak bo‘lganda: Rektal dori qo‘llash orqali dori vositasi vena tizimiga bevosita kirib, jigarni chetlab o‘tadi, bu esa dori ta’sirini tezlashtiradi (masalan, isitmani tushiruvchi yoki og‘riq qoldiruvchi vositalar).

Ovqat hazm qilish tizimi kasalliklarida: Qorin ichida operatsiya qilinadigan yoki oshqozon-ichak trakti bilan bog‘liq kasalliklar mavjud bo‘lganda (masalan, oshqozon yarasi, ichak yallig‘lanishi) dori vositasini rektal yo‘l bilan qo‘llash afzal bo‘lishi mumkin.

Mahalliy ta’sir kerak bo‘lganda: To‘g‘ri ichak va anoriktal sohalarda kasalliklar bo‘lsa, masalan, gemorroy, proktit va yallig‘lanishlar, rektal qo‘llash yordamida mahalliy ta’sir ko‘rsatish mumkin.

■ Qarshi ko‘rsatmalar (moneliklar):
Rektal sohadagi yallig‘lanish yoki shikastlanish: Agar bemorda to‘g‘ri ichakda yallig‘lanish, yaralar yoki yoriqlar mavjud bo‘lsa, dori vositasini rektal yo‘l bilan qo‘llash zararli bo‘lishi mumkin.

Gemorroydan qon ketishi: Gemorroy bilan bog‘liq kuchli qon ketish holatlarida rektal qo‘llash tavsiya etilmaydi.

Ichakning yallig‘lanishli kasalliklari: Yarali kolit yoki Kron kasalligi kabi yallig‘lanishli ichak kasalliklari rektal dori vositalarini qo‘llashga monelik qilishi mumkin.

Rektal sohada jarrohlikdan keyingi davr: Rektal sohada yaqin vaqt ichida jarrohlik aralashuvi amalga oshirilgan bo‘lsa, bu hududga dorilarni yuborish nojo‘ya ta’sirlarni keltirib chiqarishi mumkin.

Allergik reaksiyalar: Dori tarkibiga kiruvchi komponentlarga nisbatan allergik reaksiya mavjud bo‘lsa, rektal qo‘llashdan saqlanish kerak.

Dori vositalarini rektal qo‘llash ko‘pincha qulay, tezkor va samarali usul bo‘lishi mumkin. Biroq, ayrim klinik holatlarda bu usuldan foydalanish xavfli bo‘lishi mumkin, shuning uchun har bir bemorga individual yondashuv zarur.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Кесувчи асбобларни дезинфекция қилиш ва стериллаш жараёнлари тиббиётда юқумли касалликлар тарқалишининг олдини олишда муҳим аҳамиятга эга. Бу жараёнлар асбобларни турли микроорганизмлардан, вируслардан, бактериал споралардан ва зангдан ҳимоя қилишга қаратилган.

1. Дезинфекция қилиш:
Дезинфекция қилиш — асбобларни юқумли микроорганизмлардан тозалаш усули бўлиб, бу жараёнда барча патоген микроорганизмлар ва вируслар йўқ қилинади. Дезинфекция стериллашдан фарқли ўлароқ, бактериал спораларни тўлиқ йўқ қила олмайди.

Асбобларни дезинфекция қилиш босқичлари:
Механик тозалаш: Асбобларни қўл ёки махсус тозалаш ускуналари орқали совунли сувда ювиш. Бу босқичда қон, тўқималар, ва бошқа ифлосликлар олиб ташланади.

Дезинфекция воситалари билан тозалаш: Дезинфекция воситалари (масалан, хлорли эритмалар, изопропил спирти, гидроген пероксид) ишлатилади. Бу моддалар бактериялар, вируслар ва замбуруғларни ўлдиришда самарали.
Ювиш ва қуритиш: Дезинфекция воситаси ишлатилгандан сўнг, асбоблар тоза сувда ювилади ва тўлиқ қуритилади.

Асосий дезинфекция усуллари:
Ҳарорат билан дезинфекция қилиш: Асбобларни 70-90°C даражада қайноқ сувда ювиш ёки буғли дезинфекция қилиш.
Химик моддалар билан дезинфекция: Хлор, фенол, спирт, ва бошқа антисептик моддаларни ишлатиш.

2. Стериллаш:
Стериллаш — асбобларни барча микроорганизмлар, вируслар ва бактериал споралардан тўлиқ тозалаш жараёнидир. Бу жараён тиббий асбоблар, жумладан кесувчи асбоблар учун муҳим ҳисобланади, чунки бундай асбоблар бевосита организм билан контактга киради.

Асбобларни стериллаш усуллари:
Автоклавда стериллаш (буғли стериллаш): Бу энг кенг тарқалган ва самарали усул бўлиб, автоклавда юқори ҳароратда (121-134°C) ва юқори босимда буғ орқали стериллаш амалга оширилади. Бу усул бактериялар, вируслар, ва бактериал спораларни тўлиқ йўқ қилади.
Қуруқ иссиқлик билан стериллаш: Кесувчи асбоблар махсус қуритувчи шкафларда 160-180°C даражада стерилланади. Бу усул бактериал спораларга қарши самарали бўлиб, автоклавдан узоқроқ вақт талаб қилади.
Газ билан стериллаш: Этилен оксиди каби газлар ишлатилади. Бу усул нозик ёки иссиқликка сезувчан асбоблар учун мос келади.
Химик моддалар билан стериллаш: Баъзи асбоблар формальдегид, глутар альдегид каби химик моддаларда стерилланади.
Плазмали стериллаш: Водород пероксид ёки озон плазмаси ишлатилади. Бу янги ва юқори технологияли стериллаш усулларидан биридир.

Асбобларни стериллашдан сўнг:
Қутилаш (biks): Стерилланган асбоблар махсус стерилланган қутилар ёки пакетларга солинади, бу уларни транспорт қилиш ёки сақлашда стериллигини сақлашга ёрдам беради.
Стериллаш жараёни ҳар бир босқичда жуда аниқ бажарилиши лозим, чунки ҳеч қандай микроорганизмлар қолмаслиги керак, акс ҳолда инфекциялар тарқалиши мумкин.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Dori vositalarini parenteral qo‘llash (in'ektsiya, infuziya, implantatsiya kabi) bu dorini tanaga ichakdan tashqari yo‘l orqali, odatda to‘g‘ridan-to‘g‘ri qon oqimiga yoki to‘qimalarga yuborish usulidir. Bu usulning ko'rsatmalari va mumkin bo'lgan qarshi ko'rsatmalarini quyidagicha ko'rsatib o'tish mumkin:

■ Ko'rsatmalar:
1. Tez ta'sir talab qilinganda: Favqulodda holatlar (masalan, yurak-qon tomir xurujlari, allergik reaksiyalar, shok).
2. Og'iz orqali qabul qilish imkonsiz bo‘lganda: Bemor og'ir ahvolda bo'lsa, qusayotgan bo'lsa yoki komada bo'lsa.
3. Dorini aniq dozada va to‘g‘ridan-to‘g‘ri qon oqimiga yetkazish kerak bo‘lganda.
4. Dorini metabolizatsiyaga uchramay tanaga yetkazish zarur bo‘lganda: Ba'zi dori vositalari jigar yoki oshqozon-ichak tizimida parchalanib, samaradorligini yo'qotadi, bu holda parenteral usul afzal.
5. Uzoq muddatli dori ta'siri kerak bo‘lganda: Ba'zi dorilar asta-sekin chiqarilishi uchun implantatsiya qilinadi (masalan, ba'zi gormonal vositalar).

Qarshi ko'rsatmalar (moneliklar):
1. Allergik reaksiyalar: Dori vositasining tarkibiga nisbatan allergiya yoki o‘ta sezuvchanlik.
2. Infeksiya xavfi: In’ektsiya joyidagi teri infektsiyalari yoki boshqa infeksion jarayonlar.
3. Qon ivishi bilan bog'liq muammolar: Gemofiliya yoki boshqa qon ivish kasalliklari bo‘lgan bemorlarda qon ketish xavfi yuqori.
4. Bemorning psixologik holati: Ba’zi bemorlar in'ektsiyalardan qo‘rqishi yoki rad etishi mumkin, bu parenteral qo‘llashni qiyinlashtirishi mumkin.
5. Arteriya yoki venalarning yomon holati: Agar venalar yomon ko‘rinadigan yoki qattiq zarar ko‘rgan bo‘lsa (masalan, uzoq muddat in’ektsiya qilingan bemorlarda), venaga dori yuborish qiyin bo‘lishi mumkin.
6. Buyrak yoki jigar yetishmovchiligi: Ba'zi dorilar bu a'zolar orqali chiqariladi, va ularning funktsiyasiga putur yetkazishi mumkin.
Bemorning holati, dorining turi va foydalanish maqsadi asosida qaror qilinishi kerak.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Shifokorlar uchun Akusherlik ishi 2 toifa og'zaki javoblari
Urologiya va endoskopiya test savollarini ishlashni boshladik.

Kimga zarur bo'lsa aloqaga chiqaverasizlar.
@tibbiyot_admin_bot

Kollaps va xushdan ketish (sinkope) klinik jihatdan o'xshash, lekin bir-biridan farq qiluvchi holatlar bo'lib, ular turli sabablarga ko'ra rivojlanadi va muhim klinik belgilarga ega. Quyida ularning farqi va klinik belgilari keltirilgan:

1. Kollaps:
• Kollaps — bu organizmning umumiy tomir tonusining tez va keskin tushishi, yurak-qon tomir tizimining dekompensatsiyasi natijasida yuzaga keladigan favqulodda holat. Bu holatda bemorning qon bosimi juda pasayib, organlar va to‘qimalarga yetarli qon yetib bormaydi.

● Klinik belgilar:
• Qon bosimining keskin tushishi (gipotoniya).
• Teri rangi oqarib ketadi, sovuq terlash kuzatiladi.
• Yurak urishining kuchsizlanishi va tezlashishi (taxikardiya).
• Nafas olishning chuqurlashishi va tezlashishi.
• Bosh aylanishi, kuchsizlik va hushni yo'qotish holatlari.
• Shok belgilarining boshlanishi (ko‘z qorachig‘ining kengayishi, qisqa va yuzaki nafas olish).
• Og'ir hollarda hushdan ketish, yurak urishining va nafas olishning to'xtashi kuzatilishi mumkin.

Kollapsning asosiy sabablari orasida qon ketishi, infarkt, allergik reaksiyalar, infeksiyalar yoki zaharlanishlar bo'lishi mumkin. Bu holat ko‘pincha hayot uchun xavfli bo‘lib, tez tibbiy yordam talab etadi.

2. Xushdan ketish (Sinkope):
Xushdan ketish — bu miya qon ta’minoti vaqtincha pasayishi natijasida yuzaga keladigan hushni yo‘qotish holati. Bu vaziyat odatda qisqa davom etadi va kamdan-kam hollarda hayot uchun xavfli bo‘ladi.

● Klinik belgilar:
• Qisqa muddatli hushdan ketish (odatda bir necha soniyadan bir necha daqiqagacha).
Hushdan ketishdan oldin bosh aylanishi, ko‘z oldida qorong‘ilik, quloqlarda shovqin eshitilishi mumkin.
• Terining oqarishi, sovuq ter chiqishi.
• Yurak urishining sekinlashishi (bradikardiya) yoki vaqtincha o‘zgarishi.
• Qon bosimining pasayishi, lekin odatda o‘limga olib keluvchi darajada emas.
• Hushni yo‘qotishdan oldin bemorlar o‘zlarini zaif, kuchsiz yoki befarq his qilishlari mumkin.

Xushdan ketishning sabablari odatda ortostatik gipotoniya (tezda turish), psixologik stress, asabiy qo‘zg‘alish, qon shakarining pasayishi yoki asabiy reflekslar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Bu holat odatda qisqa davom etadi va hush o‘z-o‘zidan qaytadi.

● Farqi:
• Kollaps: Keskin qon bosimi tushishi, hayot uchun xavfli holat, tezkor tibbiy yordam talab etiladi. Odatda, yurak-qon tomir tizimining o‘tkir yetishmovchiligi bilan bog‘liq.
• Xushdan ketish: Qisqa muddatli va odatda o‘z-o‘zidan tuzaladigan miya qon ta’minotining vaqtincha pasayishi natijasidagi hushni yo‘qotish. Xavf darajasi pastroq bo‘lishi mumkin.

• Kollaps klinik jihatdan xavfliroq va hayot uchun xavf tug‘diradi, tezkor tibbiy yordam talab qiladi.
• Xushdan ketish esa odatda o'z-o'zidan tuzaladigan va qisqa muddatli hushni yo‘qotish holati bo‘lib, bu miya qon oqimining vaqtincha kamayishi natijasida yuzaga keladi.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Bolalarda gipertermiya sindromi, ya'ni tana haroratining haddan tashqari ko‘tarilishi, organizmning issiqlik chiqishini kamayishi yoki issiqlik hosil bo‘lishining ortishi natijasida yuzaga keladi. Bu sindrom ko‘p hollarda issiqlik urishi, infektsiyalar (masalan, virus yoki bakteriyalar), dori-darmonlar yoki boshqa sabablar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Agar gipertermiya o‘z vaqtida davolanmasa, u asoratlar keltirib chiqarishi va hayot uchun xavf tug‘dirishi mumkin.

Bolalarda gipertermiya sindromida shoshilinch yordam:

Tana haroratini tezda tushirish:
• Bemorni salqin joyga ko‘chirish: Gipertermiya ko‘pincha qizib ketgan muhitda rivojlanadi, shuning uchun bolani iloji boricha salqin, soyali joyga olib chiqish kerak.
• Bolangizni kiyimlaridan yechintiring: Tana issiqligini kamaytirish uchun bolaning ortiqcha kiyimlarini yechib, havo aylanishini ta'minlash lozim.
• Sovuq kompresslar qo‘yish: Bosh, bo‘yin, qo‘ltiq osti va chov sohasi kabi katta qon tomirlari joylashgan joylarga salqin suv bilan ho‘llangan latta yoki kompress qo‘yish tavsiya etiladi.
• Sovuq suv bilan tozalash: Bolaning terisini ho‘l latta bilan artib, sovuq suv bilan yengil yuvish mumkin. Lekin muzdek yoki juda sovuq suvdan foydalanmaslik kerak, chunki bu vazospazm (qon tomirlarining torayishi)ga olib kelishi mumkin.

2. Suyuqlik berish:
• Suyuqlik ichirish: Gipertermiya natijasida suvsizlanish xavfi yuqori bo‘lganligi sababli, bola etarli miqdorda suyuqlik ichishi lozim. Odatda, suv yoki elektrolitlar bilan boyitilgan ichimliklar (masalan, rehidrasiya eritmasi) tavsiya etiladi.
• Quyish yo‘li bilan suyuqlik berish: Agar bola hushsiz bo‘lsa yoki ichishga qodir bo‘lmasa, tibbiy yordam ko‘rsatishda tomchi (infuzion terapiya) orqali suyuqlik kiritish kerak.

3. Dori-darmonlar qo‘llash:
• Antipiretik vositalar (isitma tushiruvchi dorilar): Paratsetamol yoki ibuprofen bolalarga tana haroratini pasaytirishda qo‘llanilishi mumkin. Bu dorilar shifokor ko‘rsatmasiga muvofiq dozada berilishi lozim.
• Dori vositalaridan foydalanishda ehtiyot bo‘lish: Aspirin bolalarda Rey sindromiga olib kelishi mumkinligi sababli, ularni qo‘llashdan saqlanish kerak.
4. Nafas yo‘llarini ochiq saqlash:
• Agar bola hushini yo‘qotgan bo‘lsa yoki nafas olishi qiyinlashsa, nafas yo‘llarini ochiq tutishga harakat qilish kerak. Buning uchun bolaning boshini biroz yuqoriga ko‘tarish yoki yonboshlab yotqizish tavsiya etiladi.

5. Tibbiy yordam chaqirish:
• Gipertermiya sindromida professional tibbiy yordam juda muhim. Shuning uchun, yuqoridagi choralar ko‘rilganidan keyin darhol tez yordam chaqirish lozim.
• Agar bolaning tana harorati 40°C va undan yuqori bo‘lsa, u hushini yo‘qotsa, tutqanoq kuzatilsa yoki suyuqlik icholmasa, bu tezkor tibbiy yordamni talab etadigan favqulodda holat hisoblanadi.

Asoratlar:
• Tutqanoq (febril tutqanoq) — haroratning juda tez ko‘tarilishi natijasida yuzaga kelishi mumkin.
• Suvsizlanish — tana suyuqliklarini yo‘qotish bilan bog‘liq.
• Organlar yetishmovchiligi — uzoq vaqt davomida gipertermiya davom etishi jigar, buyrak va boshqa organlar faoliyatiga zarar yetkazishi mumkin.

Profilaktika:
• Issiq havoda bolalarni uzun vaqt davomida ochiq havoda qoldirmaslik.
• Bolalarni har doim suyuqlik bilan ta'minlash va suvsizlanishning oldini olish.
• Kasallik yoki infektsiya paytida bolalarning holatini kuzatish va harorat ko‘tarilsa darhol chora ko‘rish.

Gipertermiya sindromida tez va to‘g‘ri yordam ko‘rsatish bolani asoratlardan saqlashda hal qiluvchi ahamiyatga ega.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Anemiya — qondagi qizil qon hujayralari (eritrotsitlar) yoki gemoglobin miqdorining kamayishi natijasida kislorod tashish funksiyasining buzilishi bilan kechuvchi kasallik. Anemiyaning ko‘plab turlari mavjud bo‘lib, ular etiologiyasi va patogeneziga qarab farqlanadi.

Anemiyaning asosiy turlari:

1. Temir tanqisligi anemiyasi:
• Sabablari: Temirning yetishmasligi natijasida eritrotsitlar va gemoglobinning kam hosil bo‘lishi. Temir tanqisligi kam ovqatlanish, qon yo‘qotish (hayz sikli, oshqozon-ichak tizimidagi qon ketishlar) yoki temirning yomon so‘rilishi natijasida yuzaga keladi.
• Belgilar: Holsizlik, bosh aylanishi, bosh og‘rig‘i, teri rangi oqarishi, soch to‘kilishi, tirnoqlarning mo‘rtlashishi, yurak urishining tezlashuvi, qo‘llarda va oyoqlarda sovuq hissi.

2. Megaloblastik anemiya (B12 vitamini yoki foliy kislotasi tanqisligi):
• Sabablari: B12 vitamini yoki foliy kislotasining yetishmasligi sababli qizil qon hujayralarining yomon shakllanishi.
• Belgilar: Terining sarg‘ayishi, tilning shishishi va qizarishi, asab tizimi buzilishlari (uyquchanlik, xotira zaifligi), qo‘l-oyoqlarda achishish va uyushish.

3. Gemolitik anemiya:
• Sabablari: Qizil qon hujayralarining ortiqcha parchalanishi. Bunga autoimmun kasalliklar, genetik muammolar (masalan, talassemiya yoki o‘rok hujayra anemiyasi), toksinlar yoki dori vositalari sabab bo‘lishi mumkin.
• Belgilar: Sariqlik, qorindagi og‘riqlar, toliqish, qorinni chap qismida og‘riq (taloq kattalashishi).

4. Aplastik anemiya:
• Sabablari: Suyak iligi qizil qon hujayralarini ishlab chiqara olmaydi. Bu kasallik autoimmun reaktsiyalar, dori-darmonlar yoki radiatsiya ta'siri natijasida kelib chiqadi.
• Belgilar: Juda kuchli charchoq, infeksiyalarga yuqori sezuvchanlik, terida ko‘karish va qon ketishlar, nafas qisilishi.

5. Sideroblastik anemiya:
• Sabablari: Qizil qon hujayralarida temirni noto‘g‘ri so‘rilishi va ishlatilishi.
• Belgilar: Yengil charchash, bosh aylanishi, nafas qisilishi, ko‘pincha temir moddasi organizmda ko‘payib, buyrak yoki jigar faoliyatiga ta'sir qiladi.

Anemiyaning umumiy belgilari:
• Teri rangi oqarishi
• Yurak urishining tezlashuvi (taxikardiya)
• Nafas qisilishi
• Bosh aylanishi va bosh og‘rig‘i
• Charchoq, holsizlik
• Qo‘l-oyoqlarda sovuq hissi
• Uyquchanlik yoki ko‘ngil aynishi

👩‍⚕ Hamshiralik parvarishi:
• Anemiyani davolashda va bemorlarga parvarish ko‘rsatishda hamshiralik muhim o‘rin tutadi. Hamshira bemor holatiga qarab parvarish rejasi tuzadi.

Hamshiralik parvarishining asosiy jihatlari:
○ Bemorni baholash:
• Bemorning holatini doimiy kuzatish, nafas olish tezligi, yurak urishi va terining rangini baholash.
• Bosh aylanishi, charchoq, ko‘ngil aynishi kabi belgilarni aniqlash.

○ Oziqlantirish:
• Temir moddasiga boy oziq-ovqatlarni tavsiya qilish: go‘sht, jigar, tuxum, ismaloq, loviya va boshqa yashil sabzavotlar.
• B12 vitamini va foliy kislotasini ko‘paytirish uchun oziq-ovqatlar: tuxum, baliq, go‘sht, don mahsulotlari.
• C vitamini (temirning so‘rilishini yaxshilaydi) iste'mol qilishni tavsiya etish.

Dori vositalarini qo‘llash:
• Shifokor buyurgan temir, B12 vitamini yoki foliy kislotasi preparatlarini to‘g‘ri va o‘z vaqtida qabul qilishni nazorat qilish.

Qon quyish (og‘ir anemiya hollari):
• Gemolitik anemiya yoki boshqa og‘ir shakllarida qon quyish yoki suyak iligi transplantatsiyasiga tayyorlashda yordam berish.

Bemorning jismoniy faolligini cheklash:
• Charchoq va kuchsizlanishni kamaytirish uchun jismoniy yuklamalarni nazorat qilish, dam olishni ta’minlash.

○ Psixologik qo‘llab-quvvatlash:
• Bemorning ruhiy holatini kuzatish, stressni kamaytirish va bemorning o‘zini yaxshi his qilishiga yordam berish.

○ Parvarish rejasi:
• Shifokor ko‘rsatmalariga muvofiq davolash va parvarish rejasini muntazam kuzatib borish va yangilab turish.

Anemiyani davolashda hamshira parvarishi bemorning umumiy sog‘lig‘ini yaxshilashda va kasallikning asoratlarini oldini olishda muhim o‘rin tutadi.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Ayollarda qovuqni kateterlash steril usullar bilan amalga oshiriladigan muhim tibbiy amaliyotlardan biridir. Bu usul siydik chiqarishni ta'minlash, diagnostik yoki davolovchi maqsadlarda amalga oshiriladi.

Quyida ayollarda qovuqni kateterlash texnikasi va uning bosqichlari keltirilgan.

Ayollarda qovuqni kateterlash texnikasi:

Kerakli asboblar:
• Steril kateter (odatda Foley kateteri yoki Nelaton kateteri).
• Steril qo'lqoplar.
• Steril dokalar yoki paxta tampondar.
• Antiseptik eritma (masalan, povidon yod yoki xlorheksidin).
• Steril kayishchalar (kleyonka yoki mato).
• Siqib chiqadigan jel yoki vazelin (lidokain jeli – siydik yo‘llarini yengillashtirish va og'riqni kamaytirish uchun).
• Siydik uchun steril idish.
• Toshma suyuqlik uchun siydik yig‘uvchi paket (Foley kateterda).

Amaliyot bosqichlari:

Bemorni tayyorlash:
• Bemorni orqaga yotqizib, oyoqlarini biroz bukilgan va keng yoyilgan holatda joylashtiring (litotomiya holatida).
• Bemorni amaliyot haqida ogohlantiring va uni xavotirlanmaslikka chaqiring.

Qo'llarni yuvish va steril tayyorgarlik:
• Qo'llaringizni yaxshi yuvib, steril qo‘lqoplarni kiying.
• Ishlatiladigan asbob-uskunalarni tayyorlang va steril muhitda saqlang.

Tashqi jinsiy a’zolarni antiseptik bilan tozalash:
• Ayolning tashqi jinsiy a'zolarini antiseptik eritma yordamida yaxshilab tozalang. Steril tampondan foydalanib, katta va kichik lablarini bir-biridan oching va siydik yo‘li atrofini tozalang (oldin katta jinsiy lablarni, keyin kichik jinsiy lablarni va oxirida siydik chiqarish yo‘lini).
• Antiseptik tozalash yuqoridan pastga qarab amalga oshiriladi va har bir tampon faqat bir marta ishlatiladi.

Kateterni tayyorlash:
• Kateterni steril paketdan chiqaring va uni antiseptik gel yoki lidokain jeli bilan yaxshilab moylang. Bu harakat kateterni kiritish vaqtida og'riqni kamaytirish va traksiyani yengillashtirishga yordam beradi.

Kateterni kiritish:
• Jinsiy lablarni ochiq holda ushlab, kateterni asta-sekin siydik yo‘liga kiriting.
• Kateterni taxminan 5–7 sm chuqurlikka kiritib, siydik oqimini kuting. Agar siydik chiqa boshlasa, kateter qovuq ichiga kiritilganligini tasdiqlaydi.

Kateterni qovuq ichida to'g'ri joylashtirish:
• Agar Foley kateteri ishlatilayotgan bo'lsa, kateter qovuq ichiga kiritilgach, kateterning uchidagi ballon 5–10 ml steril suyuqlik bilan shishiriladi, bu kateterni qovuq ichida joyida ushlab turish uchun kerak.
• Siydik yig'uvchi paketni kateterga ulang.

Amaliyotni yakunlash:
• Kateter o‘rnatilgach, jinsiy a'zolarni yana bir marta antiseptik bilan artib tozalang.
• Bemorni qulay joylashtiring va kateterning o‘rnatilishi haqida ma'lumot bering.

Kuzatish:
• Kateter to‘g‘ri ishlayotganligini va siydik normal oqayotganligini kuzatib boring.
• Agar bemorda noqulaylik, og‘riq yoki asoratlar sezilsa, darhol tibbiy yordam ko‘rsating.

Eslatmalar:
• Kateter kiritishda yuqori darajadagi sterillik va antiseptik sharoitlarga rioya qilish muhimdir, chunki bu siydik yo‘llarining infeksiyasini oldini olish uchun zarur.
• Kateterlash vaqtida hech qanday kuch ishlatmaslik kerak, agar qarshilik sezilsa, sababini aniqlash va kateterni ehtiyotkorlik bilan qayta kiritish lozim.

Ayollarda qovuqni kateterlash texnikasi oddiy bo‘lib ko‘rinsa-da, to‘g‘ri bajarilmagan holatlarda asoratlar yuzaga kelishi mumkin. Bu jarayonni steril va ehtiyotkorlik bilan bajarish infeksiyalar va boshqa asoratlarni oldini olish uchun muhim ahamiyatga ega.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

O‘tkir holatlarda hamkorlik:
• Tibbiy jamoa bilan hamkorlikda ishlash, agar bemorning holati yomonlashsa, reanimatsiya choralarini ko‘rish.

Bemorning xabardorligini oshirish:
Issiq ob-havo sharoitida qanday xavflar mavjudligini bemorga tushuntirish.
Suv ichish, ko‘p terlamaslik va quyosh nurlari ta’sirida uzoq qolmaslik bo‘yicha maslahat berish.

Gipertermiya tananing issiqlik chiqarish imkoniyatidan yuqori bo'lgan holatlarda yuzaga keladi va turli xil turlari mavjud. Ularning belgilari va xavfi farqlanadi, lekin har qanday holatda ham shoshilinch tibbiy yordam va tegishli hamshiralik parvarishi talab qilinadi.

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida