مهارتهای نرم برای موفقیت در تحصیل و کار

شرطی شدن عبارتی است که ما گاهی در مکالمات روزمره از آن استفاده میکنیم. اما شرطی شدن یکی از اصلی ترین اصول یادگیری است. با تعریفی که قبلا درباره یادگیری ارائه کردم میتوان درک کرد چرا ما بسیاری از عادتها و منش های زندگی خود را از طریق شرطی شدن یاد میگیریم.
بیایید برای شرطی شدن هم یک تعریف ارائه کنیم.هر وقت یک محرک بصورت تکرار شونده منجر به یک رخداد میشود مغز ما بین محرک و آن رخداد رابطه علت ومعلول برقرار میکند. تروما اغلب از طریق شرطی شدن ایجاد می شود. اگر فردی در کودکی با گربه ای مواجه شود که او را چنگ کشیده، «ممکن است» در او ترس شدید از گربه ایجاد شود و در بزرگسالی این ترس ادامه یابد. اما خود این «ممکن است» به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد.

اولین بار یک پزشک پدیده شرطی شدن را کشف کرد. ایوان پاولو که درحال آزمایش بر روی سگ ها بود متوجه شد بخشی از نتایج تست ها دارای خطا است. فاکتور مورد بررسی او، میزان بزاق سگ در موقع غذا خوردن بود اما پاولو متوجه شد که سگ ها پیش از غذا و فقط با شنیدن صدای پای فرد غذا دهنده شروع به ترشح بزاق می کردند. او خیلی زود متوجه شد که سگ ها نسبت به صدای پای فرد غذا دهنده شرطی شده اند . پس از این مشاهده، پاولو پزشکی را رها و باقیمانده عمر حرفه ای خود را صرف مطالعه یادگیری از طریق شرطی شدن کرد!
امروزه بسیاری از شرکتها، بازاریابی محصولات خود را از طریق همین پدیده شرطی شدن انجام میدهند. شرکت نایک با مرتبط کردن یک مدل کفش خود با مایکل جردن، بازیکن محبوب و معروف بسکتبال فروش این محصول را بسیار بالا برد. در واقع مردم این کفش را با مایکل جردن مرتبط می کردند و دوست داشتند این کفش را داشته باشند.

کمی به کودکی خود فکرکنیم موارد بسیاری را میتوانیم بیابیم که از طریق شرطی شدن یاد گرفته ایم. ما بسیاری از ترس های خود را از کودکی یاد گرفته ایم. اگر در کودکی با راست گفتن درباره شکستن گلدان مورد بازخورد بسیار سخت قرار گرفته ایم شانس زیادی وجود دارد که بین راست گویی و آسیب رابطه علی و معلولی ایجاد کرده و حتی در بزرگسالی از راست گویی شدیدا بترسیم و دچار استرس شویم!
در مثال دیگر، یک معلم یا استاد خوش برخورد باعث لذت بردن از کلاس می شود. بچه ها با ایجاد رابطه بین مدرسه رفتن و آن معلم از مدرسه رفتن بصورت کلی لذت میبرند.

شرطی شدن عبارتی است که ما گاهی در مکالمات روزمره از آن استفاده میکنیم. اما شرطی شدن یکی از اصلی ترین اصول یادگیری است. با تعریفی که قبلا درباره یادگیری ارائه کردم میتوان درک کرد چرا ما بسیاری از عادتها و منش های زندگی خود را از طریق شرطی شدن یاد میگیریم.
عکس ایوان پاولو را در محیط آزمایش معروف خود نشان می دهد.

بعد از یک وقفه طولانی( که دلایل آن شاید مجال دیگری بطلبد) فکرکردم بهتر است موضوع این پست درباره چه چیزی باشد. پیش از اینکه بخواهم به این فکر کنم چه مهارتی ممکن است به درد «یاد گرفتن» بخورد خوب است درباره خود«یادگیری» صحبت کنم.
این پست درباره روند یادگیری در مغز است. یادگیری چه تعریفی دارد و انسان چطور یک رفتار را یاد میگیرد. طی چند پست درباره«عادت سازی» یا habituation و «شرطی شدن» و آزمایش پاولوو صحبت میکنم. به نظر من ، دانستن روند یادگیری در مغز انسان کمک میکند ما نسبت به چیزهایی که حتی ناخودآگاه در حال یادگیری آنها هستیم حساسیت بیشتری داشته باشیم. از طرف دیگر این دانش به ما کمک میکند درباره چیزهایی که واقعا میخواهیم یادبگیریم باآمادگی و زیرکی بیشتر عمل کنیم و بهره وری یادگیری خود را افزایش دهیم.

طبق تعریف یادگیری، تغییری است در رفتار که بطور تکرارشونده رخ می دهد و به دلیل تجربه کردن بوجود می آید. با این تعریف، هریک از عادتهایی که داریم حاصل یک یادگیری بوده اند.

در یک تقسیم بندی علمی، انواع یادگیری بهAssociative, Non-Associative , social تقسیم بندی می شود.

ساده ترین نوع یادگیری که بین انسانها و حیوانات هم مشترک است non-associative است. حقیقت جالب درباره انسانها این است که عادی سازی بخشی از پروسه یادگیری است. اگر خانه شما در نزدیکی ایستگاه قطار باشد مغز شما بدون اینکه شما از آن آگاه باشید «یاد میگیرد» که حساسیت بدن نسبت به صدای قطار را کاهش دهد. بنابراین با گذشت زمان نوروترنسمیتر های کمتری هنگام عبور قطار در سلول های عصبی آزاد می شود. در یادگیری non-assiciative ما اختیار چندانی نداریم. مغز ما بصورت اتوماتیک برای بقای ما نسبت به بعضی محرک های خارجی (مثل صدای قطار) واکنش خود را کاهش میدهد و نسبت به بعضی محرک ها افزایش . به همین دلیل است که وقتی یاونمی پارک نویسنده کتاب «برای زنده بودن» به ماجرای زندگی در کره شمالی اشاره میکند میتوان درک کرد چرا وقتی یکبار در خیابان کسی را دید که از گرسنگی در حال مرگ بود به اون کمک نکرد. او آنقدر با این صحنه بصورت مکرر مواجه شده بود که مغز او نوروترنسمیتر کافی برای اقدام سریع برای نجات فرد در حال مرگ را آزاد نکرد.

درست است که ما در یادگیری non-associative اختیار چندانی نداریم اما تحقیقاتی نشان میدهند که این نوع یادگیری میتواند بهره وری یادگیری در محیطهای آموزشی را بهبود دهد. مثلا دانش آموزان با «عادت کردن» به شیوه تدریس یا محیط کلاس عملکرد بهتری از خود نشان می دهند.شاید به همین دلیل است که شب امتحان بهتر است برای درس خواندن به محیط جدید مثل کافه یاکتابخانه ای که به آن عادت نداریم نرویم و حتی الامکان یک محیط آشنا را برای مطالعه و یا تمرکز بر کار و درس انتخاب کنیم.

مثل هر موفقیت دیگری، یاد گرفته ام که در یک مسیر به سوی هدف روزهایی هست که خسته می شوم، روزهایی هست که انگار دنیا به من پشت میکند و چند اتفاق بد را پشت سر هم در کاسه ام میگذارد. روزهایی هست که به گریه می افتم و روزهایی که بدتر از آن، کاملا ناامید میشوم. معمولا از پس تمام آن روزها برمی آیم الا این آخری. ناامیدی بدجور کمر آدم را میشکند. نا امیدی است که باعث می شود حتی به هدف هم شک‌کنم.
اما…چندسالی که از عمرت گذشته باشد، همان چندسالی که مسئولیت زندگی خود را «خودت » به عهده گرفته ای، خوب یادمیگیری که ناامیدی هم تاریخ انقضا دارد. روزی می رسد از پس روزهای ناامیدی، که خونی گرم در رگهایت جریان می یابد و قلبت به تپش می افتد. مثل درختی که از پس طوفان، با شاخه های شکسته بیدار میشود، با ابهت و عظیم چشم باز میکنی و از خودت می پرسی: تمام شد؟
و خودت به خودت پاسخ می دهی: بله
می گویند روزهای سخت آدم را قوی تر میکنند اما او که از ناامیدی عبور کرد و باز بلند شد، فقط قوی تر نشده، او یک سوپرقهرمان شده…

آیا واقعا سن فقط یک عدده؟
اگه توی سن بالای سی سال شروع به یادگرفتن زبان جدید کرده باشید یا برای تغییر رشته و شغل مجبور به یادگرفتن درسهای جدید شده باشید، پس میدونید که سن واقعا فقط یک عدد نیست!
درسته مغز ما با بالا رفتن سن یک سری تغییراتی میکنه که امروز راجع بهش صحبت میکنم، اما این پست درواقع حاوی ابزارهایی است که میتونه کمک کنه مثل دهه بیست زندگی با عملکرد بالا و به بهترین شکل مهارت مورد نظرمونو یاد بگیریم.
به نقل از موسسه NIAآمریکا مغز ما با افزایش سن در توانایی هایی مثل انجام چندکار همزمان و قدرت حافظه ضعیف تر میشه. در عین حال افزایش سن مزایایی هم داره، مثلا افزایش دایره لغات و فهم عمیق مفاهیم متعدد.
اندرو هیوبرمن دانشمند علوم اعصاب دانشگاه استنفورد، سه راهکار برای افزایش یادگیری در سنین بالا ارائه می کنه:

اول: طول جلسات آموزشی
طول جلسات آموزشی طبق تحقیقات این محقق باید بین هفت تا سی دقیقه باشه! حتما تعجب کردید! حق دارید. بیشتر جلسات آموزشی بین یک ساعت ونیم تا دوساعت هستند. ما در سنین پایین تر با این قضیه مشکلی نداریم اما در سنین بالاتر بازدهی ما در این جلسات کاهش می یابد. بنابراین اگه قصد دارید زبان جدیدی یادبگیرید مثلا بجای روزی یک جلسه یک ونیم ساعته، سه جلسه نیم ساعته تمرین کنید.
در کنار این مساله، توجه به هفت دقیقه هم خیلی جالبه. چه بسیار ده دقیقه هایی که فکر کردیم زمان کوتاهیه و بجای یادگیری مهارت مورد نظرمون فقط اونا رو تلف کردیم. مثلا ده دقیقه ای که منتظر تاکسی یا اتوبوس هستیم، ده دقیقه ای که در صف بانک هستیم و …

دوم: یک جنبه در هر زمان one at a time
هر مهارت دارای جنبه های متعددی است. برای مثال بسکتبال را درنظر بگیرید. فرض کنید قصد داریم تعداد پرتاب های مثبت خود را افزایش دهیم. هر پرتاب مثبت جنبه های متعددی داره. مثلا اینکه قدرت پرتاب چقدر باشه، زاویه دست چطور باشه، موقعیت پاها و نگاه کردن چشم ها چطور باشه.
به گفته دکتر هیوبرمن، در هر جلسه فقط و فقط روی یکی از این جنبه ها تمرکز کنید و با سعی و خطا سعی کنید میزان بهینه آن جنبه را پیدا کنید. مثلا در طی چند جلسه با امتحان کردن زوایای مختلف بهترین زاویه ای که منجر به پرتاب مثبت بیشتر می شود را پیدا کنید. بعد به سراغ جنبه بعدی آن مهارت بروید.

سوم:
یکی از چیزهایی که یادگیری را برای سنین بالا را دشوار میکند، تحمل اشتباه از سمت خود را نداشتن و ملامت کردن خود است. در حالیکه اگر یاد بگیریم که در حین سعی و خطا خسته و ناامید نشویم بلکه این سعی و خطا را به عنوان بخشی از پروسه یادگیری خود بپذیریم بسیار موفق تر خواهیم بود. به گفته دکتر هیوبرمن، در سنین بالا باید تحمل اشتباهات خود را حین یادگیری داشته باشیم تا عملکردمان افزایش یابد. اگر زبان جدیدی یاد میگیرید و در آن تحمل تپق زدن، بد تلفظ کردن و اشتباه کردن های خود را نداشته باشید بصورت طبیعی بزودی دست از یادگیری خواهید کشید.


یادمون باشه ما با یاد گرفتن یک مهارت جدید، قصد داریم کیفیت زندگی خودمون رو افزایش بدیم. اول به خودمون ببالیم که اجازه ندادیم سن مانع یادگیری ما بشه و دوم مسیر یادگیری مون رو با سه تکنیکی که امروز گفتم شادمانه تر کنیم.

آیا واقعا سن فقط یک عدده؟
اگه توی سن بالای سی سال شروع به یادگرفتن زبان جدید کرده باشید یا برای تغییر رشته و شغل مجبور به یادگرفتن درسهای جدید شده باشید، پس میدونید که سن واقعا فقط یک عدد نیست! در این پست تکنیکهای علمی و تحقیق شده رو برای افزایش یادگیری در سنین بالای سی سال معرفی کردم. برای اینکار از تحقیقات دکتر اندرو هیوبرمن دانشمند علوم اعصاب دانشگاه استنفورد استفاده کردم.

https://youtu.be/xNuHhPe-7GA

یکی از تکنیک هایی که بعضا برای افزایش تمرکز توصیه میشود گوش دادن به نویز سفید است. شما تا به حال در مورد نویز سفید و نویز براون(اصطلاحا قهوه ای) شنیدید؟ در این ویدئو درباره اثر اینها روی عملکرد مغز و افزایش تمرکز صحبت میکنیم و چند تحقیق را در این زمینه بررسی میکنیم.

Channel photo updated

دوشنبه سوم یا چهارم ماه ژانویه به عنوان دوشنبه آبی (Blue Monday) شناخته می شود. طبق مطالعه یک روانشناس عواملی مثل روزهای سرد زمستان و نور کم روز، نبودن استراحت کافی در آخرهفته ها از دلایل کمبود انرژی و احساس افسردگی در این روز است. اما یکی از دلایل جالب، سرخوردگی به خاطر هدف گذاری های اول سال ذکر شده است! حتما می دانید که در شروع سال میلادی، هدف گذاری و برنامه ریزی برای رسیدن به آنها در طول سال بسیار مرسوم است (new year’s resolution ). من هم سال گذشته پستی در این زمینه گذاشتم که چند راه عملی برای پایبندی به هدف های اول سال را آموزش می دهد. اما چرا به فاصله چند هفته از شروع سال ما دچار احساس سرخوردگی می شویم؟
شاید یکی از دلایل آن، اصرار ما بر این است که با شروع هرسال ما نیاز به هدفهای جدید داریم. در حالیکه به سرانجام رساندن اهداف بسیار مهم تر از شروع آنهاست. به سرانجام رساندن به معنای استقامت و ناامید نشدن است. به معنای ایمان داشتن به خود و توانایی های خود است. بخش بزرگی از نتیجه در پایان یک تلاش برای رسیدن به آن نهفته است. اگر تصمیم گرفته باشید زبان انگلیسی را بخوبی صحبت کنید قطعا بعد از چند ماه تلاش نشانه هایی از پیشرفت را می بینید اما استقامت و پیگیری شماست که کمک میکند تا جایی که به خوبی انگلیسی صحبت کنید ادامه دهید و به نتیجه برسید. بنابراین برای هدف گذاری امسال خود، به هدف های سال گذشته نگاه کنید. برای بعضی از آنها اصلا چرایی نداشته اید و به همین دلیل رهایش کرده اید. اما اگر هدفی دارید که چرایی آن برایتان روشن است برای سال جدید همان را ادامه دهید. نیازی به یک هدف جدید نیست، گاهی به سرانجام رساندن مهم تر از یک شروع جدید است!

برای هدف گذاری امسال خود، به هدف های سال گذشته نگاه کنید. اگر هدفی دارید که چرایی آن برایتان روشن است برای سال جدید همان را ادامه دهید. نیازی به یک هدف جدید نیست، گاهی به سرانجام رساندن مهم تر از یک شروع جدید است!

سلام و سال نو میلادی مبارک!
در تعطیلات گذشته بیکار ننشستیم وبزودی خبرای خوبی در مورد مهارتهای نرم براتون داریم!
در این فاصله خواستم درباره یک ورکشاپ بهتون اطلاع بدم که بصورت رایگان و به زبان انگلیسی درخصوص افزایش بهره وری و تمرکز بر هدف و برنامه ریزی سالانه توسط گروه Nick Wignalبرگزار میشه. مطالب این روانشناس بسیار کاربردی هست و من چندبار بهش توی کانال رفرنس دادم.
برای ثبت نام به لینک زیر مراجعه کنید:

https://radreads.co/bootcamp/?affiliate=nickwignall&ck_subscriber_id=1194279572

در دنیای امروز ما دچار بمباران اطلاعات هستیم، پیش ازاین در این پست بطور مفصل درباره این موضوع صحبت کردیم. فارغ از اینکه در چه گوشه ای از دنیا باشیم اطلاعاتی که به عموم می رسد از فیلترهای متعددی عبور میکند. این مساله بشر مدرن را با وظیفه جدیدی مواجه کرده است و آن هم بازسنجی اطلاعات دریافتی است. اما انجام این کار چه فایده ای دارد؟
اولین فایده بازسنجی اطلاعات، کاهش بار اطلاعات ضدونقیض بر ذهن و روان ما است.
همچنین با دانستن صحت و سقم این اطلاعات، تصمیم گیری آسانتر و درست تر خواهد بود.
از سوی دیگر اطلاعات همیشه به رشد و پیشرفت بشر کمک کرده اند. چطور می توان بدون "دانستن" پیشرفت کرد؟ بنابراین نمی توان پنجره ذهن را به سوی اطلاعات مختلف بست و از سویی نمی توان آن را بدون مراقبت رها کرد. به همین دلیل این پست من درباره اهمیت مهارت بازسنجی اطلاعات است. برای مثال، اگر دانشجو باشید احتمالا نام نرم افزار گرمرلی Grammarly به گوشتان خورده است و یا به احتمال زیاد از آن استفاده کرده اید. این نرم افزار یکی از قوی ترین ابزارهای اصلاح متون انگلیسی است. چند روز پیش متوجه شدم که یکی از موسساتی که در ایران با خرید اکانت گروهی از گرمرلی و فروش آن به دانشجویان این سرویس را به دانشجویان ارائه می داد ادعا کرده که "گرمرلی ما را تحریم کرده است". به نظرم رسید حالا که می خواهم درباره بازسنجی اطلاعات برای شما بنویسم این مورد را بازسنجی کنم. پیدا کردن اطلاعات تماس گرمرلی کار دشواری نبود. برای ایشان مساله پیش آمده را توضیح دادم و سوال کردم آیا واقعیت دارد؟ چند روز بعد پاسخی از این شرکت دریافت کردم که این ادعا را رد میکرد و علت توقف ارائه سرویس را زیرپا گذاشتن شرایط همکاری با گرمرلی از سوی این موسسه ذکر میکرد.
حالا من تصویر واضح تری از این قطعه اطلاعات داشتم ( همچنان افراد میتوانند مثل قبل از طریق گروهی یا فردی در ایران یا خارج ایران از خدمات گرمرلی استفاده کنند. تنها آن موسسه نمی تواند). بنابراین بازسنجی اطلاعات به من کمک کرد به جای سوییچ کردن به نرم افزار دیگر از همین نرم افزاری که با آن راحت هستم استفاده کنم.
اگرچه ما قطعا آنقدر وقت نداریم که تمام اطلاعات دریافتی خود را بطور روزانه بازسنجی کنیم اما حداقل درمورد مهم ترین هایشان باید اینکار را انجام دهیم. داشتن طرزفکر بازسنجانه (اگر چنین کلمه ای وجود داشته باشد!) چه در کار و چه در تحصیل و چه در کل زندگی از ما فرد بهتری می سازد. در یک مثال دیگر، زمانی که بخشی از پروژه به دست شما می رسد همیشه بازسنجی اطلاعاتی که بدستتان می رسد و پرسش سوال درباره بخشهایی که برایتان نامفهوم یا گنگ است کمک میکند متخصص تر و متعهد تر به کارتان به نظر بیایید.

اگر دانشجو باشید احتمالا نام نرم افزار گرمرلی Grammarly به گوشتان خورده است و یا به احتمال زیاد از آن استفاده کرده اید. این نرم افزار یکی از قوی ترین ابزارهای اصلاح متون انگلیسی است. چند روز پیش متوجه شدم که یکی از موسساتی که در ایران با خرید اکانت گروهی از گرمرلی و فروش آن به دانشجویان این سرویس را به دانشجویان ارائه می داد ادعا کرده که "گرمرلی ما را تحریم کرده است". به نظرم رسید حالا که می خواهم درباره بازسنجی اطلاعات برای شما بنویسم این مورد را بازسنجی کنم. پیدا کردن اطلاعات تماس گرمرلی کار دشواری نبود. برای ایشان مساله پیش آمده را توضیح دادم و سوال کردم آیا این ادعا واقعیت دارد؟ چند روز بعد پاسخی از این شرکت دریافت کردم که این ادعا را رد میکرد و علت توقف ارائه سرویس را زیرپا گذاشتن شرایط همکاری violation of terms of service با گرمرلی از سوی این موسسه ذکر میکرد. دراین پست درباره اهمیت مهارت بازسنجی مینویسم.

تا به حال فکر کرده اید که اثرات روانشناختی ابراز آزادانه نظرات چیست؟ در این مقاله درباره بعضی از این اثرات صحبت میکنم. کلویی کارمیشل (Chloe Carmichael ) روانشناس بالینی به چند مورد اشاره می کند:
• بشر ایده های خود را با بازخوردهای اجتماعی بازسنجی میکند. در واقع بهره گیری از موهبت زبان، به عقیده روانشناسان نقش مهمی در رشد و پیچیدگی های ذهن بشر از گذشته تا حال داشته است. بخش زیادی از رشد کودک از بعد از شکل گیری زبان و ایجاد ارتباط با اطرافیانش صورت می پذیرد. چنین الگویی در خصوص افراد بالغ هم صادق است. آنها با صحبت درباره افکار و ایده های خود اجازه رشد و توسعه ذهنی و مغزی به خود می دهند.
• اگرچه افکار و ایده ها بخشی ازهویت ما هستند اما تغییر افکار و ایده ها به معنای تغییر هویت ما نیست. درواقع انسانی که از لحاظ روحی سالم است بین ایده هایش و هویتش تفاوت قائل است بنابراین اگر در نقطه ای به این نتیجه برسد که طرز تفکری از او اشتباه بوده است بدون اینکه احساس به خطر افتادن هویت خود را داشته باشد، آن را می پذیرد. به این ترتیب، بیان افکار یکی از قوی ترین کاتالیزورهای جداکننده هویت از افکار است.
• بدون بیان نظرات ما کمتر فرصت امتحان کردن و بررسی کردن افکار خود را به خود می دهیم.
• بیان نظرات بصورت بدیهی باعث تقویت مهارت گفتگو می شود. بر نیاشفتن از شنیدن نظرات متفاوت با نظرات خود، یکی از بخش های مهم مهارتهای ارتباطی است که در پست های گذشته هم درباره این مهارت صحبت کرده ایم.
• به عقیده روانشناسان به زبان آوردن نظرات و انچه در ذهنمان میگذرد احساس کنترل را در ما تقویت میکند و ما به این احساس کنترل برای احساس ارزشمندی به اسم کارآمدی (self-efficacy) نیاز داریم. ناگفته پیداست اگر احساس کارآمدی در ما ضعیف شود سطح کیفیت زندگیمان نیز کاهش می یابد. اگر این احساس در من ضعیف شود پیشرفت شغلی و تحصیلی برای من امری دست نیافتنی می شود، به حداقل راضی می شوم و یکباره می بینم تمام علایق و استعدادهای خود را برای سالها نادیده گرفته ام.
تمام موارد بالا به این واقعیت اشاره می کند که بیان آنچه در ذهنمان می گذرد و به زبان آوردن ایده ها بخشی از رشد انسانی ما است. ما با تقویت این مهارت، در واقع به سلامت روح و روان خود کمک بسیار کرده ایم.

تا به حال فکر کرده اید که اثرات روانشناختی ابراز آزادانه نظرات چیست؟ کلویی کارمیشل (Chloe Carmichael ) روانشناس بالینی به چند مورد اشاره می کند که در این پست به آن می پردازم.

رشد و توسعه فردی بخش جدایی ناپذیر زندگی ما است. از دانشجویی که برای مدارج علمی تلاش میکند تا مادری که برای تربیت بهتر فرزند خود به دنبال کتابها و مطالب جدید و معتبر میگردد همگی در مسیر رشد قرار دارند. به نظر می رسد لزوم و اهمیت رشد فردی را همگی به خوبی می دانیم اما چرا گاهی اوقات دراین مسیری که برای خود ترسیم کرده ایم موفق نمی شویم؟
طبق تجربه من، ما در شروع و تصمیم گیری مشکلی نداریم اما به محض شروع مسیر متوجه میشیم مسیر سخت تر و "طولانی" تر از آن چیزی است که گمان میکردیم. بالا بردن دقت و تمرکز در محل کار، برای مثال، مهارتی نیست که با یکی دوبار تمرین بدست بیاید. انبوه کتابهای رشد و توسعه فردی به شما " تکنیکهایی" را پیشنهاد میکنند اما تبدیل این تکنیک ها به "مهارت" کاری زمانبر، دشوار و بخش اصلی ِیادگیری مهارت است. این مساله از یک طرف، به این معناست که خواندن این قبیل کتابها به تنهایی ما را به فرد بهتری تبدیل نمی کند و نیاز به "عمل گرایی" دارد. از طرف دیگر می توان درک کرد چرا پس از خواندن کتابها و یادگرفتن تکنیکها و شروع بکارگیری ِعملی آنها، زود سرخورده می شویم. خبر بد آن است که برای رسیدن به رشد ما باید با دردهای روحی و احتمالا خجالت زدگی های متعددی کنار بیاییم و آنها را به عنوان بخشی از مسیر رشد بپذیریم.
به یکی از مهارتهایی که یاد گرفته اید اما در مسیر یادگیری با اشتباهات متعدد باعث خجالت خود شده اید یا از دیگران ملامت دریافت کرده اید فکر کنید. مثلا یادگرفتن رانندگی، آشپزی، انجام کارهای فنی و غیره... . ما اغلب بعد از اینکه مهارتی را بخوبی آموختیم فراموش میکنیم چقدر در مسیر آن، تلاش کرده ایم. خوب است گاهی این تلاشها را به یاد خود بیاوریم و به خود یک دست مریزاد حسابی بگوییم.
اگر ما نسبت به اینکه رشد، مسیری دشوار است آگاه باشیم در برابر دردهای روحی ناشی از آن مقاوم تر هستیم. پس در درجه اول بپذیریم که احتمالا در مسیر بارها و بارها اشتباه خواهیم کرد و یا بدشانسی می آوریم که در نتیجه ی اینها احساس سرخوردگی و ناامیدی میکنیم. آگاهی ما نسبت به این واقعیت، کمک میکند وقتی دچار این احساسات شدیم خود را ملامت نکنیم. توانایی ها و اعتماد به نفس خود را نشانه نگیریم. تا بحال برایتان پیش آمده وقتی تصمیم میگیرید از فردا هر روز برای پیاده روی بروید تمام هفته باران ببارد؟ عوامل خارج از کنترل ما هم نقشی در پروسه رشد ما بازی میکنند. در این میان، این ما هستیم که با آگاهی نسبت به آنچه تجربه میکنیم می توانیم خود را در برابر این عوامل مقاوم تر کنیم و احتمال موفقیت خود را افزایش دهیم. اگر شما بدانید که مسیر پرپیچ و خمی در سفر خود دارید با آمادگی بیشتری رانندگی خواهید کرد.
در درجه دوم بعد از آگاهی نسبت به دردهای احساسی که ممکن است تجربه کنید، تمرین کنید با خود مهربان باشید. باز به همان موضوع تفاوت تکنیک و مهارت بر میگردم. برای مثال اگر برای افزایش تمرکز در محل کار، تکنیک یادداشت نویسی را می خواهید امتحان کنید، ممکن است یکی دوبار موفق شوید و یکی دوبار موفق نشوید روزانه یادداشت برداری کنید. دراینصورت خود را به باد ملامت نگیرید و تکنیک را رها نکنید. شما تنها نیستید و این پروسه ای است که همگی افراد طی کرده اند و تنها آنهایی موفق شده اند که علی رغم این شکستها، با خود مهربان بوده اند. یادمان باشد وقتی قرار است با خود مهربان باشیم بهتر است از موضع یک والد مهربان عمل نکنیم و در عوض مثل یک بالغ مهربان، گفتگوی درونی داشته باشیم. یک والد مهربان در برابر شکست می گوید: عیبی ندارد. فردا انجامش می دهی. یک بالغ مهربان می گوید: شکست امروز بخشی از پیشرفت من است، علت آن را پیدا میکنم و رفع میکنم.
تفاوت ظریف آن جاست که در گفته ی والدانه مجددا به خود دستور داده ایم که فردا باید موفق به یادداشت برداری شوی در حالیکه در گفته ی بالغانه، شکست امروز را به عنوان بخشی از مسیر پذیرفته و درصدد رفع آن برآمده ایم.

رشد و توسعه فردی بخش جدایی ناپذیر زندگی ما است. از دانشجویی که برای مدارج علمی تلاش میکند تا مادری که برای تربیت بهتر فرزند خود به دنبال کتابها و مطالب جدید و معتبر میگردد همگی در مسیر رشد قرار دارند.

در یکی از پستهای پیشین درباره اهمیت حفظ مرزبندی های شخصی نوشتم. مشاهده یکی از دوستانم که در یک مرکز تلفن کمک به افرادِ در معرض خطر خودکشی بصورت داوطلبانه کار انجام میداد این بود که نبود مرزبندی و محافظت نکردن از مرزبندی های شخصی یکی از موضوعات مشترک صحبت این افراد بود. همین مساله زنگ هشداری است بر اهمیت دادن به مرزها در زندگی شخصی ما. مرزبندی ها بخش مهمی از هویت (identity) ما را تشکیل می دهند. اما اهمیت دادن به مرزها فقط در شرایط بحرانی مثل مثال بالا به کار نمی آید. ما می توانیم از جزیی ترین بخشهای زندگی خود مثل انتخاب طعم بستنی برای گذاشتن مرزبندی و حفظ آنها شروع کنیم. ممکن است شما در پاسخ به این سوال که کدام طعم بستنی را ترجیح می دهید بگویید فرقی نمیکند! هرچه شما میل دارید! اما حقیقت این است که برای شما طعم های بستنی فرق میکند (حتی به قدر یک درصد ) شما فقط نمیخواهید خواسته شخصی خود را بیان کنید. شما به عدم بیان خواسته شخصی خود برچسب مودب بودن، ملاحظه کار بودن، همرنگ دوستان بودن و... میزنید اما در واقع با این کار فرصتی را برای تمرین حفظ مرزبندیها از دست داده اید.
بیایید ببینیم معنای مرزبندی شخصی چیست؟ مرزبندی شخصی یک فاصله یا حد است بین شما و دیگران ( در این مورد حتی خانواده و عزیزان را در دسته ی دیگران قرار می دهیم) که در آن هدف اصلی مراقبت از خود و حفظ فردیت خود است.
همیشه مثال، موضوع را روشن تر میکند: اگر شما اجازه نمی دهید همکار شما شوخی قومیتی با شما بکند شما درحال نشان دادن مرزهای خود هستید. اگر شما در برابر تقاضای اضافه کار که خارج از توان شماست و همچنین مورد تمایل شما هم نیست مقاومت می کنید یعنی در حال مراقبت از مرزهای خود هستید. اگر شما مسایل زندگی شخصی خود را بیش از اندازه با همکاران خود درمیان نمیگذارید شما به مرزهای خود احترام میگذارید. رابطه یک معلم با شاگرد را تصورکنید. اگر معلم به خود یاآوری کند که او مسئول تمام جنبه های زندگی شاگرد خود نیست یعنی معلم در حال مرزبندی روابطش با شاگرد است. ما به این مرزبندی ها در تمام روابط بین فردی خود نیاز داریم. بله تمام آنها... حتی روابط با نزدیک ترین افراد زندگی مان.
تصور کنید یکی از دوستان صمیمی تان سرزده به خانه تان که در حال اسباب کشی هستید وارد می شود. اگر شما با کمی دودوتا چهارتا متوجه شوید نمی توانید پذیرای دوست خود در آن شرایط باشید در آن صورت شما با داشتن یک مرزبندی شخصی، دوست خود را از شرایط خود مطلع میکنید و گپ زدن خود را به زمان مناسبی موکول می کنید. در صورتی که اگر اجازه دهید با وجود شرایط نابسامان، دوست شما تمام وقت مفید شما را بگیرد خود را درمعرض احساس تنفر از شخص مقابل و احساس ملامت خود و در نتیجه به خطرانداختن آن رابطه دوستی قرار داده اید. حالا زمان و انرژی ای که از دست داده اید به کنار!
مرزبندی ها کمک میکنند ما کمتر در محل کار دچار استرس شویم و لذت بیشتری از کار خود ببریم.

یکی از کارهایی که کمک میکند مرزهای خود را بشناسیم نوشتن است. نوشتن به عنوان یک عادت روزمره می تواند کمک کند کمی به چیزهایی که شخصا برایشان اهمیت قائل هستید بیشتر فکر کنید. در یک دفترچه یا در تلفن همراه خود به صورت روزمره درباره چیزهایی که برایتان مهم هستند بنویسید.
در گام بعدی از نوشتار وارد گفتار شوید. از دایره افراد امن زندگی شروع کنید و بگویید چه چیزهایی می خواهید و برای چه چیزهایی اهمیت قائلید. در دنیای ایده آل همیشه پاسخ مثبتی از این افراد می گیرید اما خب دنیای ما ایده آل نیست. پس اگر پاسخ و بازخورد خوبی از ایشان نگرفتید ناامید نشوید. یادمان باشد قرار دادن مرزبندی ها و حفظ آنها، به هیچ وجه نمیتواند با خشونت همراه باشد. رد درخواست یک همکار به کار اضافه میتواند مودبانه و صمیمانه انجام شود.

همچنین ناگفته پیداست که گاهی اطرافمان آدمهای سمی هستند و وقتی ما را در موضع حفظ مرزبندی ها می بینند جبهه گیری میکنند، شاید طعنه بزنند یا حتی رابطه خود را با ما قطع نمایند. در برابر این اتفاق آرامش خود را حفظ کنید. با کم شدن یک آدم سمی از زندگیتان جا برای ورود آدمهای سالم تر باز می شود.
مشابه این قضیه در دوران تحصیل هم صادق است. همکاری با استاد راهنمایی که دائما مرزهای شما را زیر پا میگذارد بسیار دشوار است و از نظر روانی بسیار هزینه بر. اما متاسفانه گاهی ما در شرایطی قرار میگیریم که مجبوریم برای مدت کوتاهی از مرزهای خود عقب نشینی کنیم. در این صورت، حتما از کمک یک مشاور و منتور (مربی) استفاده کنید، به سلامت روان خود اهمیت دوچندان بدهید و به محض مساعد شدن شرایط همکاری خود را با ایشان قطع نمایید. یادتان باشد که مرزها چقدر مهمند، مثال اول متن در خصوص مرکز تلفن خودکشی را بیاد دارید؟

همراهان عزیز، در هفته های گذشته غم و اندوه همگانی، قوت قلم زدن در زمینه ی مهارتهای نرم را قبضه کرده بود اگرچه در پشت صحنه در حال هماهنگی و اجرای برنامه منتورینگ برای شیربانوان ایران زمین بودیم و خوشبختانه برنامه شروع شده و به خوبی پیش می رود. امیدواریم به زودی توان و امکان پذیرایی از متقاضیان جدید را هم داشته باشیم. در همین جا عذرخواهی میکنیم اگر متقاضی این برنامه بودید اما موفق به شرکت نشدید. منتورهای گروه ما همگی متخصصانی هستند که بصورت داوطلبانه و درکنار شغل حرفه ای و سایر دغدغه های زندگی، زمانی را به حمایت و راهنمایی متقاضیان اختصاص می دهند.
در هفته های پیش رو، درباره مهارتهای نرم با شما سخن خواهم گفت چرا که این مهارتها نه تنها در شغل و تحصیل ما بلکه درصحنه زندگی ما راهبردی هستند و چه بسا کمک کنند نقش بهتری بر این صحنه یکتای هنرمندی بزنیم. برای مثال مطلبی را ماهها پیش در زمینه حفظ مرزهای شخصی نوشتم و تمرینهایی را به شما نشان دادم که در اینجا دوباره منتشر می کنم.
در پایان، زندگی صحنه یکتای هنرمندی ما است، هرکسی نغمه خود خواند و از صحنه رود
صحنه پیوسته به جاست...
خرم آن نغمه که مردم بسپارند به یاد.