“Атомдық әдеттер” кітабының авторы Джеймс Клир кішігірім өзгерістер тұрақты болса, түбінде үлкен нәтижелерге әкелетінін айтады. Басты идея - әрекетті әдетке айналдыру үшін - жеңілдету, бөлшектеу. Бұл кітап әдеттердің күшіне, олардың уақыт өте келе жинақталып, үлкен жетістіктерге жеткізе алатынына негізделген. Кітаптан алатын негізгі ойлар мен сабақтар төменде:
1. Кішкене өзгерістердің маңызы
Клир кішігірім, тұрақты жетістіктердің маңызына баса назар аудартады. Күн сайынғы 1% жақсару уақыт өте келе айтарлықтай нәтижелерге әкеледі.
2. Әдеттер циклдер арқылы қалыптасады
Әдеттер төрт кезеңнен тұрады: триггер, құмарлық, реакция және марапат. Соңында марапат болмаса, алдыңғы циклдер болмайды. Бұл циклдер қайталанып, мінез-құлықты бекітеді. Осы элементтерді түсіну әдеттерді өзгертуге немесе жаңасын қалыптастыруға көмектеседі.
3. Мақсаттарға емес, жүйеге назар аударыңыз
Клир мақсатқа ғана емес, оны жүзеге асыратын жүйеге, яғни жолға назар аудару маңызды екенін айтады. Нәтижеге емес, әрекетке мән беріп, қимылдай берсек, нәтиже өзі келеді.
4. Тұлғаңызды өзгерту арқылы әдет қалыптастыру
Сыртқы мақсаттарға емес, жеке тұлғаңызды өзгертуге назар аударыңыз. Мысалы, “Мен артық салмақтан арылғым келеді” дегеннің орнына, “Мен денсаулығыма мән беретін адаммын” деңіз. Осылайша, әдеттер ұзақ мерзімге бекітіледі.
5. Қоршаған орта мінез-құлықты қалыптастырады
Біздің мінез-құлқымызға қоршаған ортамыз айтарлықтай әсер етеді екен. Клир әдеттерді қолдайтын орта ұйымдастыруды ұсынады. Мысалы, теледидарды аз көргіңіз келсе, пультті көзге көрінбейтін жерге қойыңыз. Темекіні тастағыңыз келсе, темекіні еске салатын заттың бәрінен құтылыңыз.
6. Екі минут ережесі
Жаңа әдетті бастау үшін бар болғаны екі минут жеткілікті. “Екі минут ережесі” - барлық істі бастауды барынша жеңілдету. Мысалы, спортпен айналысуды жоспарласаңыз, алдымен спорт киіміңізді киіп, далаға шығыңыз.
7. Әдеттерді күрделендіру
Қарапайым әдеттерді бекіткеннен кейін, оларды күрделендіруге болады. Клир бұл тәсілді “әдеттерді жинақтау” деп атайды. Мысалы, төсекке жатар алдында кітап оқуға үйреніп қалсаңыз, оған жаңа әдет ретінде күнделік жазуды қосыңыз.
8. Жетістікті марапаттау арқылы бекіту
Әдеттер оң нәтижелер бергенде жақсы бекітіледі. Сондықтан сізді ынталандыратын марапаттау жүйесін құру маңызды. “Мына істі бітірсең, кофе ішеміз” дегендей өзіңізбен келісім жасасасыз.
9. Әдеттерді бақылау
Әдеттерді бақылау және жетістіктеріңізді тіркеу, орындалды деп галочка қойып отыру олардың тұрақты болуына көмектеседі. Яғни, мотивацияңыз өшпейді.
10. Қателіктерге дайын болу
Қателіктер болатыны қалыпты жағдай. Клир қателіктерді болдырмау жоспарын алдын ала жасауды ұсынады. Мысалы, егер бір жаттығуды өткізіп алсаңыз, бұл бүкіл аптаға созылмауы керек – келесі күні жаттығуды қайта бастаңыз. Яғни, тоқтаған жерден жалғастырамыз.
Қорытынды:
“Атомдық әдеттер” кітабы тұрақты жетістіктерге кішігірім, бірақ тұрақты өзгерістер арқылы жетуге болатынын көрсетеді. Кітап біздің ойлау жүйемізді өзгертуге, мінез-құлқымызды түзетуге және оң әдеттерді қалыптастыруға бағытталған орта құруға үндейді.