🔳 ئایدۆلۆژی
✍ #سێخورمە
ئایدۆلۆژی Ideology لەو چەمکانەیە نزیک بە یەک سەدەیە لە دنیای سیاسەت و ئەندێشە مشتومڕی زۆری لەسەر کراوە و ماناگەلی جۆراوجۆری لێ کراوەتەوە. سەرەتای ئەم وشە بۆ سەردەمی ڕۆشنگەری دەگەڕێتەوە. لە ڕووی وشەوە مانای بیرناسی دەدات، بەڵام بەم مانایە لەکار نەکراوە. لە دنیای سیاسەت زیاتر ڕوانگەیەکی نەرێنی بۆ ئایدۆلۆژی لە ئارادا بووە، تەنانەت وەک جنێو یان وەک دەلالەتێک بۆ دوگمبوونی لایەنی بەرامبەر، وەک نموونەی بیر تەسکی و ئێستبداد لە قەڵەم دراوە. جاران وا باوە کە گوایا کەسی ئایدۆلۆژیک ڕاستییەکان لێڵ و واتاکان دەشێوێنێ و هەقێقەتەکان دەشارێتەوە. بەمبۆنەوە ئەو بۆچوونە زاڵە کە ئایدۆلۆژی، خەڵک تووشی چەواشەکاری و خەڵەتاندن و گەوجاندن دەکا.
یەکێ لە باسهەڵگرترین کەسەکان کە لە مەڕ ئایدۆلۆژیەوە دواوە و زۆر لەسەر ئەم بابەتە کاریگەر بووە، #کارل_مارکسە. ئەم چەمکە زیاتر لە سێ واتادا بەکار براوە: سەرەتا وەک ئاگایی درۆینە و لادەر. پاشان وەک چوارچێوەی ئەندێشە و بیرکردنەوەی باوەڕەکانی چینێک. دواجار چوارچێوەیەکی فکری ئاگاهانە، بە واتای پێکهاتەیەکی دنیاداگر و یۆنێویرساڵی گشتی کە باوەڕ و تێگەیشتن و زانیاریەکانی کۆمەڵگایەکی تایبەت بەرهەم دەهێنێت.
بەڵام ئەوەی لە بەستێنێ ئەدەبیاتی مارکسیستیدا ڕەنگی داوەتەوە، ئایدۆلۆژی بە واتای یەکەم بووە، واتە ئاگایی درۆینە و لاڕێ. بۆیە ئایدۆلۆژی، لە فەرهەنگیی سیاسیی مارکسیدا وەک جنێو سوودی لێ وەرگیراوە.
ڕاشکاوانە دیارە ئەم ڕوانگە نەرێنییە بۆ ئایدۆلۆژی، ناتوانێ گشتی قسەکە و گشتی مەبەستەکە بدرکێنێ. وتویانە گونجاوترین و باشترین پێناسە، ئەوەیە دەڵێ: ئایدۆلۆژی بێژمانێکە لەگەڵ کردەوەی سیاسی و بیری سیاسی پەیوەندی هەیە. بەگشتی لە پێکهاتەی هەموو باوەڕ و بۆچوونەکاندا بەدڵنیایی ئاراستەیەکی ئایدۆلۆژی ئاشکرا یان شاراوە تەیارە. واتە بیچم و پێکهاتەی هیچ باوەڕێک، کردەوە و دژکردەوەی هیچکەسێک ناتوانێ هەڵگری ئایدۆلۆژی نەبێت. هەمووان لە هەناوی ئایدۆلۆژیەکاندا دەژین. دیارە وەک تێئۆری لەوانەیە کەس لەگەڵ ئەم وتە دژایەتی نەکا، کەچی لەوانەیە ڕۆژانە و لە کردەوەدا لایەنی بەرانبەرمان بەوە تاوانبار بکەین کە تۆ کەسێکی دوگم و ئایدۆلۆژیکی! لەملاشەوە خۆمان لەو تاوانە دوور بکەینەوە! بەڵام ئەم جۆرە هەڵسوکەوتانە هەرگیز واقیعی نین و زیاتر خۆ گێلاندنن. ئەگینا چۆن دەکرێ باوەڕ و بۆچوونەکانمان هیچ ئایدۆلۆژیایەک لەخۆ نەگرن؟! ئەوەش گەورەترین کارەساتە ئەگەر لەم واقیعە تێنەگەین؛ چۆنچۆنی دەکرێ کاریگەری سیاسیی کردار و وتن و نووسینەکانمان نەزانین و لە کاردانەوەیان ئاگادار نەبین؟ بۆ ئەوەی بزانین وتەکانی کەسێک هەڵگری کام ئایدۆلۆژین، دەبێ ڕاشکاوانە وتە و کردار و دەربڕینەکانی وردبینانە ڕەخنەکاری سیاسیی بکەین تا بۆمان دەرکەوێ ئەو کەسە ئاگا یان نائاگا لەکوێ و چۆن دەکەوێتە خزمەتی باوەڕ و ئامانجە سیاسیەکان و چۆن بە قازانجی ئایدئاکانی دیکە هەڵویست دەنوێنێ و چۆن دەجوڵێتەوە؟
"بەکورتی ئایدۆلۆژیکبوونی کردەوە یان دەقێک خۆبەخۆ بابەتێکی بایخدارانە نییە. لانیکەم هەموو کردەوەیەکی مرۆڤایەتی لە گۆڕەپانێکی پڕ لە ململانێدا دەستەبەر دەبێ و دواجار سیاسەت و ئایدۆلۆژی تایبەت بەخۆی هەیه، تەنانەت ئەگەر کەسەکانیش ددانی پێدا نەنێن. گرنگ ئەوەیە چالاک، نووسەر، ڕۆشنبیر... سەرەتا بۆ ئاراستەی ئایدۆلۆژیکی خۆی ئەخلاقێک ڕەچاو بکا و ئاراستەکان بناسێ. پاشان پێویستە بزانێ وتە و نوسین و کردەوەکانی، ئاو بە ئاشی کام ئایدۆلۆژی دەکەن؟ دەکەونە خزمەتی کێوە؟ دەبێ بزانین پەرە بە کام گوتار دەدەین. نابێ فێڵ لە بەردەنگ و خوێنەر بکەین، پێویستە ئایدۆلۆژی خۆمان ڕاشکاوانە باس بکەین و ڕوانگە و ئاواتی فکریی خۆمان نەشارینەوە.
🔅 کۆمەڵگای ئێمە بەردەوام دوو هەڵە دەکات: لەلایەکەوە #ئایدۆلۆژی و #دەمارکرژی تێکەڵ دەکا. دەمارکرژی، کە تەژییە لە نائاگایی، جێگای ئایدۆلۆژی- بەمانای چێوارچێوەیەک بۆ بیرکردنەوە - دەگرێتەوە. بۆیە ئەم دۆخە دنیابینی ئێمە تێکدەدات. ناشزانین بیری خۆمان چۆن دەرببڕین، گوزارەکان بۆمان دەروونی نابنەوە. ئەمە لە بواری ئەندێشە و تێئۆریکەوە کۆمەڵگای ئێمە گەلێ هەژار و هەڵۆڵ دەکا.
ئەو هەڵە مەجال بۆ هەڵەیەکی تر دەکاتەوە: واتە کاتێ گوتارەکەی خۆمان نەناسیەوە، زۆرجار نەخوزراو یان لە ڕووی دڵسۆزییەوە لەجیاتی خزمەت بە گوتارەکەی خۆمان دەکەوینە خزمەتی گوتار و ئایدۆلۆژی ئەویترەوە. بەمبۆنەوە زۆرجار لە کۆمەڵگای ئێمە بێسەروبەرییەکی سەیروسەمەرە دێتە بەرچاو، دەمارکرژی بێجێگە، لەگەڵ نەناسینی ئایدۆلۆژی و نەدۆزینەوەی گوتارێک بۆ چۆن بیرکردنەوە و چۆن قسەکردن و چۆن هەڵسوکەوتکردن، کۆمەڵگای ئێمەی تووشی پاشاگەردانی و سەرلەشێواوی کردوە.
🤝ئێمە لێرەین ↙️
🆔 @parantez_net
🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾
✍ #سێخورمە
ئایدۆلۆژی Ideology لەو چەمکانەیە نزیک بە یەک سەدەیە لە دنیای سیاسەت و ئەندێشە مشتومڕی زۆری لەسەر کراوە و ماناگەلی جۆراوجۆری لێ کراوەتەوە. سەرەتای ئەم وشە بۆ سەردەمی ڕۆشنگەری دەگەڕێتەوە. لە ڕووی وشەوە مانای بیرناسی دەدات، بەڵام بەم مانایە لەکار نەکراوە. لە دنیای سیاسەت زیاتر ڕوانگەیەکی نەرێنی بۆ ئایدۆلۆژی لە ئارادا بووە، تەنانەت وەک جنێو یان وەک دەلالەتێک بۆ دوگمبوونی لایەنی بەرامبەر، وەک نموونەی بیر تەسکی و ئێستبداد لە قەڵەم دراوە. جاران وا باوە کە گوایا کەسی ئایدۆلۆژیک ڕاستییەکان لێڵ و واتاکان دەشێوێنێ و هەقێقەتەکان دەشارێتەوە. بەمبۆنەوە ئەو بۆچوونە زاڵە کە ئایدۆلۆژی، خەڵک تووشی چەواشەکاری و خەڵەتاندن و گەوجاندن دەکا.
یەکێ لە باسهەڵگرترین کەسەکان کە لە مەڕ ئایدۆلۆژیەوە دواوە و زۆر لەسەر ئەم بابەتە کاریگەر بووە، #کارل_مارکسە. ئەم چەمکە زیاتر لە سێ واتادا بەکار براوە: سەرەتا وەک ئاگایی درۆینە و لادەر. پاشان وەک چوارچێوەی ئەندێشە و بیرکردنەوەی باوەڕەکانی چینێک. دواجار چوارچێوەیەکی فکری ئاگاهانە، بە واتای پێکهاتەیەکی دنیاداگر و یۆنێویرساڵی گشتی کە باوەڕ و تێگەیشتن و زانیاریەکانی کۆمەڵگایەکی تایبەت بەرهەم دەهێنێت.
بەڵام ئەوەی لە بەستێنێ ئەدەبیاتی مارکسیستیدا ڕەنگی داوەتەوە، ئایدۆلۆژی بە واتای یەکەم بووە، واتە ئاگایی درۆینە و لاڕێ. بۆیە ئایدۆلۆژی، لە فەرهەنگیی سیاسیی مارکسیدا وەک جنێو سوودی لێ وەرگیراوە.
ڕاشکاوانە دیارە ئەم ڕوانگە نەرێنییە بۆ ئایدۆلۆژی، ناتوانێ گشتی قسەکە و گشتی مەبەستەکە بدرکێنێ. وتویانە گونجاوترین و باشترین پێناسە، ئەوەیە دەڵێ: ئایدۆلۆژی بێژمانێکە لەگەڵ کردەوەی سیاسی و بیری سیاسی پەیوەندی هەیە. بەگشتی لە پێکهاتەی هەموو باوەڕ و بۆچوونەکاندا بەدڵنیایی ئاراستەیەکی ئایدۆلۆژی ئاشکرا یان شاراوە تەیارە. واتە بیچم و پێکهاتەی هیچ باوەڕێک، کردەوە و دژکردەوەی هیچکەسێک ناتوانێ هەڵگری ئایدۆلۆژی نەبێت. هەمووان لە هەناوی ئایدۆلۆژیەکاندا دەژین. دیارە وەک تێئۆری لەوانەیە کەس لەگەڵ ئەم وتە دژایەتی نەکا، کەچی لەوانەیە ڕۆژانە و لە کردەوەدا لایەنی بەرانبەرمان بەوە تاوانبار بکەین کە تۆ کەسێکی دوگم و ئایدۆلۆژیکی! لەملاشەوە خۆمان لەو تاوانە دوور بکەینەوە! بەڵام ئەم جۆرە هەڵسوکەوتانە هەرگیز واقیعی نین و زیاتر خۆ گێلاندنن. ئەگینا چۆن دەکرێ باوەڕ و بۆچوونەکانمان هیچ ئایدۆلۆژیایەک لەخۆ نەگرن؟! ئەوەش گەورەترین کارەساتە ئەگەر لەم واقیعە تێنەگەین؛ چۆنچۆنی دەکرێ کاریگەری سیاسیی کردار و وتن و نووسینەکانمان نەزانین و لە کاردانەوەیان ئاگادار نەبین؟ بۆ ئەوەی بزانین وتەکانی کەسێک هەڵگری کام ئایدۆلۆژین، دەبێ ڕاشکاوانە وتە و کردار و دەربڕینەکانی وردبینانە ڕەخنەکاری سیاسیی بکەین تا بۆمان دەرکەوێ ئەو کەسە ئاگا یان نائاگا لەکوێ و چۆن دەکەوێتە خزمەتی باوەڕ و ئامانجە سیاسیەکان و چۆن بە قازانجی ئایدئاکانی دیکە هەڵویست دەنوێنێ و چۆن دەجوڵێتەوە؟
"بەکورتی ئایدۆلۆژیکبوونی کردەوە یان دەقێک خۆبەخۆ بابەتێکی بایخدارانە نییە. لانیکەم هەموو کردەوەیەکی مرۆڤایەتی لە گۆڕەپانێکی پڕ لە ململانێدا دەستەبەر دەبێ و دواجار سیاسەت و ئایدۆلۆژی تایبەت بەخۆی هەیه، تەنانەت ئەگەر کەسەکانیش ددانی پێدا نەنێن. گرنگ ئەوەیە چالاک، نووسەر، ڕۆشنبیر... سەرەتا بۆ ئاراستەی ئایدۆلۆژیکی خۆی ئەخلاقێک ڕەچاو بکا و ئاراستەکان بناسێ. پاشان پێویستە بزانێ وتە و نوسین و کردەوەکانی، ئاو بە ئاشی کام ئایدۆلۆژی دەکەن؟ دەکەونە خزمەتی کێوە؟ دەبێ بزانین پەرە بە کام گوتار دەدەین. نابێ فێڵ لە بەردەنگ و خوێنەر بکەین، پێویستە ئایدۆلۆژی خۆمان ڕاشکاوانە باس بکەین و ڕوانگە و ئاواتی فکریی خۆمان نەشارینەوە.
🔅 کۆمەڵگای ئێمە بەردەوام دوو هەڵە دەکات: لەلایەکەوە #ئایدۆلۆژی و #دەمارکرژی تێکەڵ دەکا. دەمارکرژی، کە تەژییە لە نائاگایی، جێگای ئایدۆلۆژی- بەمانای چێوارچێوەیەک بۆ بیرکردنەوە - دەگرێتەوە. بۆیە ئەم دۆخە دنیابینی ئێمە تێکدەدات. ناشزانین بیری خۆمان چۆن دەرببڕین، گوزارەکان بۆمان دەروونی نابنەوە. ئەمە لە بواری ئەندێشە و تێئۆریکەوە کۆمەڵگای ئێمە گەلێ هەژار و هەڵۆڵ دەکا.
ئەو هەڵە مەجال بۆ هەڵەیەکی تر دەکاتەوە: واتە کاتێ گوتارەکەی خۆمان نەناسیەوە، زۆرجار نەخوزراو یان لە ڕووی دڵسۆزییەوە لەجیاتی خزمەت بە گوتارەکەی خۆمان دەکەوینە خزمەتی گوتار و ئایدۆلۆژی ئەویترەوە. بەمبۆنەوە زۆرجار لە کۆمەڵگای ئێمە بێسەروبەرییەکی سەیروسەمەرە دێتە بەرچاو، دەمارکرژی بێجێگە، لەگەڵ نەناسینی ئایدۆلۆژی و نەدۆزینەوەی گوتارێک بۆ چۆن بیرکردنەوە و چۆن قسەکردن و چۆن هەڵسوکەوتکردن، کۆمەڵگای ئێمەی تووشی پاشاگەردانی و سەرلەشێواوی کردوە.
🤝ئێمە لێرەین ↙️
🆔 @parantez_net
🌾🌾🌾🌾🌾🌾🌾
