ناف تهرون - حمیدرضا حسینی @nafetehroon Channel on Telegram

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

@nafetehroon


عکس‌ها، جستارها و نوشته‌های حمیدرضا حسینی، پژوهشگر تاریخ

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی (Persian)

ناف تهرون یک کانال تلگرامی معروف است که توسط حمیدرضا حسینی اداره می‌شود. این کانال به عنوان یک منبع اصلی اطلاعات جامعه تهران و اخبار جدید محله های مختلف شهر تهران شناخته شده است. حمیدرضا حسینی به عنوان مدیر کانال، اخبار روزانه، رویدادها، و تحلیل های جامعه شناسی در مورد تهران را به اشتراک می‌گذارد. هر کسی که به دنبال اطلاعات دقیق و قابل اعتماد درباره تهران و اخبار جامعه محلی است، باید به ناف تهرون ملحق شود. این کانال یک منبع جذاب و معتبر برای افرادی است که علاقه‌مند به زندگی شهری و اتفاقات روزانه در تهران هستند. با عضویت در این کانال، شما به روزترین اخبار و رویدادهای مهم تهران دسترسی خواهید داشت. پس موانع نبین و به ناف تهرون بپیوند!

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

09 Jan, 14:07


💠۱۴ وزیر آموزش و پرورش و ۲۳ سال زمان برای مرمت مدرسه دارالفنون کافی نبود؟!
🖌حمیدرضا حسینی

🔘در سال ۱۳۸۲ وقتی مسؤول بخش میراث فرهنگی روزنامه ایران بودم، متوجه شدم که سه سال از آغاز پروژه مرمت مدرسه دارالفنون می‌گذرد اما هنوز در آغاز راه است و پیشرفت چندانی نداشته است. از دوست و همکارم خانم فرزانه ابراهیم‌زاده که مدرسه دارالفنون، همواره از علاقمندی‌های مطالعاتی‌اش بوده است، خواهش کردم که گزارشی را در این‌باره تهیه کند. تصویر آن گزارش را که ۸ بهمن ۱۳۸۲ در روزنامه ایران چاپ شد، پیوست کرده‌ام.

🔘برپایه این گزارش، وزارت آموزش و پرورش تصمیم گرفته بود دارالفنون را مرمت و به «گنجینه تاریخ تعلیم و تربیت کشور» تبدیل کند. از اوایل سال ۱۳۸۰ نیز پروژه مرمت آغاز شده بود اما پیشرفت چشمگیری نداشت. مدیران پروژه مدعی بودند که وزارت آموزش و پرورش پول کافی برای مرمت این بنای تاریخی ندارد و به «همت ملی» چشم دوخته است اما کارشناسان میراث فرهنگی نظر دیگری داشتند و می‌گفتند که مرمت و ساماندهی دارالفنون، اولویت آموزش و پرورش نیست. بدتر این‌که، هیچ تاریخی برای به سرانجام رساندن پروژه مرمت اعلام نمی‌شد و از این‌رو، تیتر «پروژه‌ای در زمان بی‌انتها» برای گزارش انتخاب شد.

🔘اکنون ۲۳ سال پس از آغاز مرمت مدرسه دارالفنون، می‌توانیم به این پرسش پاسخ دهیم که علت بی‌سرانجام ماندن این پروژه، پول نداشتن بوده است یا اولویت نداشتن و اهمیت ندادن؟ توجه داریم که ساختمان مدرسه دارالفنون، همان ساختمان دوره امیرکبیر نیست. آن بنا را در سال ۱۳۰۸ تخریب کردند و با حفظ برخی اجزای ساختمانی، بنای کنونی را بر جایش ساختند. این بنا، شالوده‌ای استوار دارد و فاقد پیچیدگی‌های معماری یا تزئینات گسترده‌ای است که مرمت آن را زمان‌بر یا بسیار هزینه‌بردار کند. از این‌رو، اگر وزارت آموزش و پرورش هر سال بودجه متوسطی را به مرمت دارالفنون اختصاص می‌داد و این پروژه سالانه پنج درصد پیشرفت داشت، اکنون سه سال از پایان پروژه می‌گذشت.

🔘پیش از وزیر فعلی، چهارده وزیر آموزش و پرورش آمده‌اند و رفته‌اند و دو نفر از آنان، هرکدام دو بار وزیر شده‌اند اما نتوانسته‌اند بودجه‌ای را برای مرمت دارالفنون فراهم کنند. یعنی نه از منابع داخل وزارتخانه بودجه‌ای را تخصیص داده‌اند، و نه موفق شده‌اند که چنین بودجه‌ای را از طریق رایزنی با مجلس یا دیگر بخش‌های دولتی یا حتی نیکوکاران فرهنگی و میهن‌دوست فراهم کنند. البته همین‌که وزارتخانه‌ آموزش و پرورش در طول ۲۳ سال این همه وزیر عوض کرده، خود گویای همه چیز است و نیازی به شرح و تفصیل بیشتر ندارد. بدا به حال ما که مجبوریم فرزندان خود را برای تعلیم و تربیت به چنین وزارتخانه بسپاریم!

🔘امروز، بیستم دی‌ماه، سالروز قتل امیرکبیر است که دارالفنون یکی از یادگارهای نیک اوست. او در سه سال صدارت، کارهای بسیار کرد که برپایی دارالفنون تنها یکی از آن‌ها بود و امروز ۱۷۳ سال پس از مرگش، در جایی ایستاده‌ایم که چهارده وزیر آموزش و پرورش طی نزدیک به ربع قرن، نمی‌توانند (یا نمی‌خواهند) ساختمان مدرسه به یادگار مانده از او را مرمت کنند.

🔘جا دارد به یاد بیاوریم که کلیسای نوتردام پاریس با بیش از شش قرن قدمت و پیچیدگی‌های معماری و تزئینات بسیار فاخر، تنها پنج سال پس از آتش‌سوزی به‌طور کامل مرمت شد و اخیرا به بهره‌برداری رسید. بی‌شک امیرکبیری که تمام هم و غمش، ترمیم شکاف میان ایران و کشورهای پیشرفته اروپا بود، اگر زنده می‌شد و می‌دید که هنوز فاصله ما و آن‌ها از کجا تا به کجاست، از غصه دق می‌کرد؛ چندان که خودش در نخستین روزهای برکناری از مقام صدارت، در نامه‌ای خطاب به ناصرالدین‌شاه با گلایه از خرابکاری‌های صدراعظم جدید – میرزا آقاخان نوری – نوشت: «این درد غلام را می‌کشد که مردم بگویند آن نظم میرزا تقی‌خانی گذشت. مردن را بر خود گواراتر از این حرف می‌داند.»

https://t.me/nafetehroon/2506

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

09 Jan, 14:06


🌀مدرسه دارالفنون؛ دو دهه پس از زمانی که مرمتش خیلی دیر شده بود!

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

30 Dec, 17:18


💠 همراهان گرامی کانال ناف تهرون،

عکس‌های من از هنر و معماری و بناهای تاریخی ایران را می‌توانید در صفحه تازه گشوده‌ام در اینستاگرام در پیوند زیر دنبال کنید:

https://www.instagram.com/hr.hoseinii?igsh=c3NhYzBobWQzN2Vx&utm_source=qr

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

25 Dec, 10:59


💠یادی از هنرستان هنرپیشگی که هنرمندان بزرگی چون ژاله علو را پرورش داد
🖌حمیدرضا حسینی

بانو ژاله علو، بازیگر بزرگ سینمای ایران که در سوم دی‌ماه ۱۴۰۳ در ۹۷ سالگی درگذشت، آخرین بازمانده از نخستین پرورش‌یافتگان هنرستان هنرپیشگی بود. او در سال ۱۳۲۹ یعنی در ۲۳ سالگی از این هنرستان فارغ‌التحصیل شد. هنرستان هنرپیشگی، نقش پررنگی در تربیت چند نسل از بازیگران نامدار تئاتر و سینمای ایران، هم‌چون غلامحسین نقشینه، نصرت کریمی، داریوش اسدزاده، فهیمه راستکار، علی نصیریان، جمشید لایق، محمدعلی کشاورز و اسماعیل شنگله، داشت.

هنرستان هنرپیشگی، وابسته به «سازمان پرورش افکار» بود که از مهم‌ترین نهادهای فرهنگی دوره پهلوی اول به‌شمار می‌آید. کمیسیون نمایش این سازمان وظیفه داشت که از یک‌سو به تریبت هنرپیشه تئاتر بپردازد و از سوی دیگر، در مجالس شب‌نشینی پرورش افکار، نمایش‌های متناسب با پرورش افکار ترتیب دهد. اساسنامه هنرستان هنرپیشگی در ۱۷ بهمن ۱۳۱۷ به تصویب هیأت مرکزی سازمان پرورش افکار رسید.

دوره این هنرستان یک سال و تعداد هنرجویان آن شصت نفر بود که یک سوم آن‌ها را زنان تشکیل می‌دادند. مواد درسی هنرستان در قسمت علمی عبارت بود از تاریخ تئاتر و انواع آن، ادای کلام و طرز بیان، تاریخ مختصری از ادبیات، خلاصه‌ای از روانشناسی هر شهرستان، سولفژ و کر، صورت‌سازی و آرایش، تاریخ مختصر آرایش و البسه قدیم ایران، رقص و ورزش برای طنازی.

پذیرفته‌شدگان در هنرستان پس از گذراندن دوره آموزشی یک ماهه، با یکدیگر مسابقه می‌دادند و در صورت قبولی در مسابقه، هنرجوی قطعی تلقی می‌شدند و ماهی ۱۵۰ ریال کمک خرج تحصیل دریافت می‌کردند. هنرجویان تعهد می‌سپردند که پس از پایان دوره هنرستان تا مدت دو سال بدون اجازه کتبی رئیس هنرستان در نمایش‌های دیگر شرکت نکنند. در پایان دوره و پس از برگزاری امتحانات نهایی، سه نوع گواهینامه به تناسب نمره‌ها به هنرجویان داده می‌شد: گواهینامه، گواهینامه با تمجید و گواهینامه با مدال.

بودجه هنرستان هنرپیشگی از محل اخذ عوارض شهرداری از بلیت‌های سینما و تئاتر تأمین می‌شد که مبلغ آن از ابتدای سال ۱۳۱۸ ماهی پنج هزار ریال بود. ریاست هنرستان را نیز علی نصر برعهده داشت و عبدالحسین نوشین، مهدی نامدار، عنایت‌الله شیبانی، فضل‌الله بایگان، غلامعلی فکری و رفیع خالقی از دیگر دست‌اندرکاران آن بودند.

جایگاه هنرستان هنرپیشگی در خیابان لاله‌زار بود و چنین می‌نماید که چند بار در این خیابان جابه‌جا شد اما بدون تردید، یکی از جایگاه‌های آن باغ علاءالدوله بود که از طریق کوچه دهقان به خیابان لاله‌زار راه می‌بُرد. در آن‌جا و در مجاورت هنرستان هنرپیشگی، سالن تابستانه (روباز) تماشاخانه تهران را نیز برپا کردند. این سالن پس از آن‌که احمد دهقان، نماینده مجلس شورای ملی و همکار سیدعلی نصر در تماشاخانه تهران به قتل رسید، با افزودن بخش‌های جدید، مسقف و به‌نام احمد دهقان نام‌گذاری شد.

چند سال پیش، این بخش از باغ و عمارت علاءالدوله از سوی شهرداری تهران به‌منظور حفظ و مرمت خریداری شد. امید می‌رود در بازسازی آن به فعالیت هنرستان هنرپیشگی و نقش برجسته‌ای که در تاریخ تئاتر و سینمای ایران داشته است، توجه شود.

🔹عکس‌هایی از باغ علاءالدوله و سالن تابستانه تئاتر دهقان: https://t.me/nafetehroon/2501

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

25 Dec, 10:56


عکس ۱ و ۲: بازمانده باغ و عمارت علاءالدوله که زمانی جایگاه هنرستان هنرپیشگی بود

عکس۳: ویرانه‌های سالن تابستانه تماشاخانه تهران در گوشه‌ای از باغ علاءالدوله؛ این سالن را پس از قتل احمد دهقان به‌نام او خواندند و بعدتر، ساختمان بزرگ تئاتر دهقان در مجاورتش ساخته شد.

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

17 Dec, 07:48


💠چگونگی ساخت میدان توپخانه جدید در دوره ناصری

🔘پیش از ساخته میدان توپخانه در سال ۱۳۰۱ق یکی از نام‌های میدان ارگ، میدان توپخانه بود و از این‌رو میدان تازه‌ساز را «توپخانه جدید» نامیدند. از آن‌جا که در محله ارگ، فضای کافی برای ساخت میدانی به ابعاد ۲۲۰ در ۱۱۰ متر وجود نداشت، ناگزیر این محله را از جانب شمال گسترش دادند. قسمت غربی فضای افزوده شده، جایگاه قورخانه‌های جدید شد و قسمت شرقی آن به ساخت میدان توپخانه جدید اختصاص پیدا کرد. بدین ترتیب دروازه دولت در ضلع جنوب غربی میدان توپخانه جدید قرار گرفت.

🔘همچنین پنج خیابان ناصریه (ناصرخسرو امروزی)، چراغ گاز (چراغ برق، امیرکبیر امروزی)، لاله‌زار، امین‌السطان (سفرا، علاء الدوله، فردوسی امروزی)، امیریه (مریضخانه، سپه، امام خمینی امروزی) به میدان جدید متصل شدند و آن را به یکی از اصلی‌ترین گلوگاه‌های شهری تبدیل کردند. همه این خیابان‌ها در مدخل خود دارای دروازه بودند تا عبور و مرور مردم تحت کنترل باشد.

🔘طبق عکس‌های موجود، دو دروازه دولت در مدخل خیابان باب همایون و ناصریه در مدخل خیابان ناصریه، از آن‌رو که به ارگ سلطنتی راه می‌بردند، به ترتیب دارای پنج و سه دهانه بودند و علاوه بر کاشی‌کاری نما، مناره‌های کوچکی برفرازشان خودنمایی می‌کرد اما سایر دروازه‌های میدان، شکل ساده‌ای داشتند و از یک تاق هلالی بزرگ با نمای آجری ساده تشکیل می‌شدند. در این وضعیت میدان توپخانه جدید حایلی میان محله ارگ و محله دولت محسوب می‌شد.

🔘میدان توپخانه جدید که منظر عمومی آن میدان نقش جهان اصفهان را به یاد می‌آورد، همچون سایر بخش‌های محله ارگ، ماهیت حکومتی داشت. سه ضلع این میدان – به جز ضلع شرقی – متشکل از حجره‌هایی در دو طبقه بود که به عنوان محل نگهداری توپ‌ها و اتراق توپچیان استفاده می‌شد. عملکرد نظامی میدان با گذشت زمان دچار تغییر شد؛ به گونه‌ای که در پایان دوره قاجار، عمارات موجود علاوه بر حجره‌های توپچیان، عبارت بود از تلگرافخانه در ضلع جنوبی میدان و غرب دروازه ناصریه؛ عمارت بانک شاهی در ضلع شرقی؛ اداره پست‌خانه در ضلع شمالی و کنار دروازه لاله‌زار؛ اداره بلدیه در ضلع شمالی؛ و اداره نظمیه در ضلع غربی.

برگرفته از مقاله «ارگ، محله»، نوشته حمیدرضا حسینی، دانشنامه تهران بزرگ، جلد سوم، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۹
https://t.me/nafetehroon/2495

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

17 Dec, 07:39


💠چند نما از میدان توپخانه در دوره قاجار

یک، منظر عمومی میدان و چشم‌انداز باغ‌های محله دولت با دید جنوب غرب به شمال شرق
دو، ضلع شرقی میدان، ساختمان بانک شاهی و مدخل خیابان چراغ گاز (امیرکبیر)
سه، دروازه دولت در مدخل خیابان باب همایون
چهار، کنج شمال شرقی میدان و مدخل خیابان لاله‌زار
پنج، تراموای اسبی در میدان توپخانه

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

15 Dec, 11:02


🌀کوچه میرزا محمود به روایت میرزا عبدالله
🔹گشت‌وگذار در محله عودلاجان با روایت‌هایی از عبدالله مستوفی در سالگرد درگذشت او

▫️
جمعه، ۳۰ آذرماه ۱۴۰۳، ساعت ۸:۳۰ تا ۱۲:۳۰

▫️با همراهی حمیدرضا حسینی

▫️خدمات: کارشناس، راهنمای رسمی گردشگری، پذیرایی، مگنت یادبود

▫️قیمت: ۴۷۵ هزار تومان

▫️برای آگاهی بیشتر و ثبت‌نام با شماره ۰۹۰۱۴۲۱۶۲۶۳ تماس بگیرید یا به واتساپ آن پیام دهید.

@mashghetarikh

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

14 Dec, 11:02


💠 امروز، ۲۴ آذرماه ۱۴۰۳ برابر است با هفتاد و چهارمین سالروز درگذشت عبدالله مستوفی؛ همو که با نگارش کتاب گران‌سنگ «شرح زندگانی من؛ تاریخ اداری و اجتماعی دوره قاجاریه» نه فقط پرتوی بر زوایایی از تاریخ ایران در عصر قاجار افکند، بلکه گنجینه‌ای بی‌همتا را برای شناخت تاریخ اجتماعی تهران از خود برجای نهاد.

فایل صوتی بالا متن سخنرانی حمیدرضا حسینی با موضوع اهمیت کتاب «شرح زندگانی من»، نوشته عبدالله مستوفی در شناخت تاریخ اجتماعی تهرانِ عصر قاجار است که به تاریخ هفدهم مهرماه ۱۳۹۷ در خانه-موزه مدرس ایراد شده است.

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

14 Dec, 10:01


💠 عبدالله مستوفی؛ سیاست‌مدار، تاریخ‌نگار و نویسنده کتاب ارجمند «شرح زندگانی من؛ تاریخ اداری و اجتماعی دوره قاجاریه»؛ زاده ۳ آذر ۱۲۵۵ و درگذشته به تاریخ ۲۴ آذرماه ۱۳۲۹خورشیدی

عکس: وب‌سایت دنیای زنان در عصر قاجار

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

14 Dec, 06:20


💠به‌جای محدود کردن حریم آثار تاریخی، دایره مسئولیت‌پذیری وزارت میراث‌فرهنگی را گسترش دهید
حمیدرضا حسینی

🔺چند سالی است که حریم‌ بناها و محوطه‌های تاریخی و محدودیت‌هایی که برای ساخت‌وساز در آنها وجود دارد، به مسئله‌ای چالش‌برانگیز تبدیل شده است. در یک‌سوی ماجرا، کارشناسان و کنشگران میراث فرهنگی بر حفظ حریم‌های موجود پای می‌فشارند و در سوی دیگر، درخواست‌هایی برای کوچک کردن حریم‌ها وجود دارد.

🔺از سویی، میراث‌ فرهنگی سند هویت ملی و دستاوردی بشری است که باید به نسل‌های آینده منتقل شود و تعیین حریم برای بناها و محوطه‌های تاریخی از اقتضائات حفظ میراث فرهنگی است. از سوی دیگر، کسانی که املاکشان در حریم آثار ملی قرار گرفته‌ است، به‌دلیل ضوابط قانونی، موجود نمی‌توانند از حقوق مالکانه خود منتفع شوند. توجه داریم که هرچند ماده ۳۰ قانون مدنی تصریح دارد: «هر مالکی نسبت به مایملک خود حق همه‌گونه تصرف و انتفاع دارد»، اما قیدی نیز برای آن قائل شده و گفته است: «مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد».

یادداشت کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.
https://payamema.ir/payam/121185

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

11 Dec, 05:20


⚫️دولت‌ها می‌روند و می‌آیند اما آلودگی‌ها از بین نمی‌روند و بحران‌ها باقی می‌مانند.... قرار نیست هوای پاک داشته باشیم و همواره باید نگران ابربحران‌های زیست‌محیطی و خشکسالی و تخریب منابع طبیعی باشیم، چراکه هیچ‌ مقام و هیچ دولتی به فکر حل بحران‌های موجود نیست.... ما زیر بار هزاران و شاید میلیون‌ها تن مواد آلاینده مدفون هستیم و مثل مرده‌های متحرک در شهر راه می‌رویم. (روزنامه سازندگی، چهارشنبه، ۲۱ آذر ۱۴۰۳)

@nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

05 Dec, 08:47


💠سه آذر شوم در عمارت بهارستان

امروز پانزدهم آذر ۱۴۰۳ برابر است با سی‌امین سالروز آتش‌سوزی ساختمان مجلس شورای ملی قدیم، نخستین مجلس قانون‌گذاری ایران و نخستین پارلمان دموکراتیک قاره آسیا در میدان بهارستان که نیمی از آن عمارت زیبا و پرخاطره را خاکستر کرد.

این عمارت که در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار توسط میرزا حسین‌خان سپهسالار ساخته شد، تا کنون سه بار آتش گرفته که هر سه در آذرماه بوده است: نخست در ۲۲ آذر ۱۲۶۱، وقتی دیوانخانه عدلیه بود؛ دوم، در ۱۸ آذر ۱۳۱۰، وقتی جایگاه مجلس شورای ملی بود؛ و سوم، ۱۵ آذر ۱۳۷۳ وقتی بنایی خالی و رهاشده بود. آتش‌سوزی‌ دوم، مقدمه تغییرات گسترده در عمارت سپهسالار و آتش‌سوزی سوم، زمینه‌ساز آسیب‌شناسی بنا، اجرای طرح جامع مرمت و برپایی موزه مجلس در آن‌جا بود.

عکس اول: روزنامه اطلاعات، ۱۵ آذر ۱۳۷۳
عکس‌های دوم و سوم: نمای جنوبی ساختمان و صحن پارلمان مجلس شورای ملی پس از آخرین بازسازی

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

13 Nov, 09:50


💠 درباره اهمیت بقعه و گذر امام‌زاده یحیی که شهرداری تهران در صدد تخریب آن است
🖌حمیدرضا حسینی

🔘در روزهای اخیر اسنادی منتشر شده است که نشان می‌دهد سازمان نوسازی شهر تهران بر آن است تا با همکاری سازمان اوقاف و تولیت امام‌زاده یحیی، ۳۸هزار مترمربع از بافت تاریخی گذر امام‌زاده یحیی را به‌منظور اجرای «طرح توسعه امام‌زاده یحیی» تخریب کند. اجرای این طرح به‌منزله نابودی یکی از کهن‌ترین بخش‌های بافت تاریخی تهران است که برخلاف تصور عمومی، پیشینه آن نه به دوره قاجار، بلکه دست‌کم به ۱۳۰۰ سال پیش بازمی‌گردد.

🔘گذر امام‌زاده یحیی منسوب به بقعه‌ای به همین نام است که از کهن‌ترین زیارتگاه‌های تهران به شمار می‌رود و منسوب به دو تن از امام‌زادگان به‌ نام‌های یحیی و محمد است. گمان می‌رود که این گذر با ضلع شمال شرقی روستای تهران منطبق باشد؛ روستایی که بی‌تردید از آغاز سده نهم میلادی وجود داشته است. برپایه مكان‌يابی گورستان‌هاي قديمی تهران و با این پیش فرض که گورستان‌های مزبور، پيرامون روستا و نه درون آن قرار داشتند، حدود روستای تهران عبارت بوده است از امام زاده يحيی در شمال شرق، امام‌زاده زيد در شمال غرب، امام ‌زاده سيد ناصرالدين در جنوب غرب و امام‌زاده سيد اسماعيل در جنوب شرق.

🔘تقریبا تا اواخر دوره قاجار نیز گورستان بزرگی پیرامون بقعه امام‌زاده یحیی وجود داشت. از این گذشته، گمان می‌رود چنار کهنسالی که در جبهه غربی این بقعه قرار دارد، بیش از هشتصد سال عمر داشته و تنها درخت بازمانده از روستای تهران باشد.

🔘کتیبه صندوق قدیمی داخل ضریح امام‌زاده یحیی متعلق به سال ۸۹۵ق (۸۶۸ش) است. هم‌چنین، کاشی فیروزه‌ای رنگی با کاربرد لوح مزار متعلق به سال ۶۲۸ق (۶۰۹ش) در این بقعه یافت شده است که قدیمی‌ترین کتیبه تاریخ‌دار تهران قلمداد می‌شود. شادروان دکتر محمدتقی مصطفوی، ساختمان اصلی بقعه را متعلق به دوره ایلخانی و شامل یک برج خشتی هشت ضلعی می‌داند که بعدها در دهه ۱۳۲۰ به علت فرسودگی شدید، طبق نقشه اولیه بازسازی شد.

🔘در شهرسازی ایران، گذر به محل تقاطع سه کوچه و نیز بازارچه‌مانندی بی‌سقف که اغلب بر سر سه راهی با چند دکان تشکیل می‌شود، گفته می‌شود. بدین معنا، گذر امام‌زاده یحیی دیرینگی بقعه این امام‌زاده را ندارد و شکل‌گیری آن به احتمال زیاد حاصل تحولات دوره قاجار است. اما شکل کلی گذر و شبکه معابر متصل به آن می‌تواند بسیار قدیمی‌تر و مربوط به دورانی باشد که راسته اصلی گذر امام‌زاده یحیی یکی از اضلاع گورستان شمال شرق روستای تهران را تشکیل می‌داد و دیگر معابر آن، راه دسترسی به باغ‌های روستا را فراهم می‌کردند؛ چه آن‌که روستای تهران پوشیده از باغ‌های وسیع، از جمله انارستان‌ها و چنارستان‌های بزرگ بود.

🔘به باور نگارنده، حتی اگر طرح بیهوده و ناسنجیده سازمان نوسازی شهر تهران برای تخریب و نوسازی بقعه امام‌زاده یحیی به مرحله اجرا برسد، به احتمال زیاد در حین گودبرداری، لایه‌های باستانی و مواد فرهنگی درخور توجهی کشف خواهد شد که می‌تواند اسباب توقف طرح به‌منظور کاوش‌ها و بررسی‌های باستان‌شناسی را فراهم کند.

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

13 Nov, 09:42


💠موقعیت بقعه و گذر امام‌زاده یحیی در نقشه‌های دوره قاجار؛ به ترتیب در سال‌های حدود ۱۲۲۳، ۱۲۳۷ و ۱۲۷۰ خورشیدی

سازمان نوسازی شهرداری تهران طرح تخریب ۳۸ هزار مترمربع از بافت تاریخی گذر امام‌زاده یحیی را ارائه داده است.

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

12 Nov, 06:35


🌀تاریخ و هنر ایران به روایت کتابخانه و موزه ملی ملک
🔹برنامه دوم: روایت سکه‌ها از تاریخ ایران باستان (با بازدید از تالار سکه و مدال موزه ملک)
🔹مدرس: کیوان محمودی، کارشناس ارشد فرهنگ و زبان‌های باستانی و پژوهشگر حوزه سکه‌شناسی

▫️زمان
: یکشنبه، ۲۷ آبان‌ماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۴:۳۰ تا ۱۷

▫️مکان: خیابان امام خمینی، خیابان سی‌تیر، جنب موزه ملی ایران، کتابخانه و موزه ملی ملک

▫️قیمت: ۳۵۰ هزار تومان

▫️برای آگاهی بیشتر و ثبت‌نام با شماره ۰۹۰۱۴۲۱۶۲۶۳ تماس بگیرید یا به واتساپ آن پیام دهید.

@mashghetarikh

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

10 Nov, 07:20


💠طرح مشترک شهرداری و اوقاف برای تخریب گسترده بافت تاریخی گذر امام‌زاده یحیی
🔹۳۸هزار مترمربع از بافت تاریخی تهران با قدمت بیش از ۱۲۰۰ سال تخریب می‌شود


برپایه سندی که امروز، ۲۰ آبان ۱۴۰۳ در «خبرآنلاین» منتشر شده است، سازمان نوسازی شهر تهران بر آن است تا با همکاری سازمان اوقاف و تولیت امام‌زاده یحیی، ۳۸ هزار مترمربع از بافت تاریخی گذر امام‌زاده یحیی را به‌منظور اجرای «طرح توسعه امام‌زاده یحیی» به‌طور کامل تخریب کند.

شالوده ساختمان بقعه امام‌زاده یحیی به سده هفتم هجری قمری (دوره ایلخانی) باز می‌گردد. گذر امام‌زاده یحیی نیز از کهن‌ترین پهنه‌های مسکونی شهر تهران است. به باور بسیاری از پژوهشگران، بخش بزرگی از این گذر منطبق با روستای تهران است که شهر فعلی از گسترش آن پدید آمده است. از این‌رو، پیشینه تاریخی گذر امام‌زاده یحیی دست‌کم به هزار و دویست سال پیش باز می‌گردد.

در طرح توسعه امام‌زاده یحیی، صحن این امامزاده در سه فاز جمعا به میزان ۳۸ هزار مترمربع گسترش می‌یابد: در فاز اول ۴۷ پلاک؛ در فاز دوم ۳۰ پلاک؛ و در فاز سوم، ۶۹ پلاک تخریب می‌شوند. خبرآنلاین گزارش داده است که بین این پلاک‌ها، چند مدرسه فعال دخترانه و پسرانه و چندین بنای ارزشمند وجود دارد.

در حال حاضر، مفاد مرحله اول طرح مذکور به‌منظور بررسی به کمیسیون ماده ۵ ارسال شده است. این کمیسیون وظیفه بررسی و تصویب طرح‌های تفصیلی شهری را برعهده دارد و اعضای آن در شهر تهران عبارت‌اند از معاونان ذی‌ربط وزیران راه و شهرسازی، کشور، نیرو، جهاد کشاورزی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، معاون سازمان محیط زیست؛ شهردار تهران (به عنوان رئیس کمیسیون) و رئیس شورای اسلامی شهر تهران (بدون حق رأی).

با توجه به اکثریت دولتی‌ها در کمیسیون مذکور، موافقت یا عدم موافقت آنان با اجرای طرح توسعه امام‌زاده یحیی، سنگ محکی برای ارزیابی جهت‌گیری دولت جدید در حوزه میراث فرهنگی و حفاظت از بافت‌های تاریخی است.

اسناد طرح توسعه امام‌زاده یحیی را این‌جا ببینید.

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

10 Nov, 07:15


💠رونمایی از طرح مشترک شهرداری و اوقاف برای تخریب گسترده بافت تاریخی گذر امام‌زاده یحیی به وسعت ۳۸ هزار متر مربع

منبع: خبرآنلاین

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

09 Nov, 06:08


💠 یادی از دکتر محسن مقدم، پایه‌گذار و واقف خانه-موزه مقدم در سی و هفتمین سالروز درگذشت او
🖌حمیدرضا حسینی


در خیابان امام خمینی تهران یا همان سپه قدیم، بین میدان حسن‌آباد و خیابان شیخ هادی، خانه‌ای قدیمی هست که گرچه میان ساختمان‌های ناهمگون اطراف و تابلوی فروشگاه‌های همجوار، گرفتار شده است اما سردر چشم‌نواز و شکوهمندش، رهگذران را به تماشا فرامی‌خواند.

بر تارک این سردر قدیمی، روی کاشی لاجوردی نوشته‌اند: موزه مقدم. موزه‌ای که در تهران شایع شده گران‌ترین خانه جهان است و گویا این ادعا مستند به نقل قولی از آرتورپوپ، هنرشناس شهیر آمریکایی است. جدا از این که موزه مقدم، گران‌ترین خانه جهان باشد یا نباشد یا اصلا چنین مقایسه‌ها و اندازه‌گیری‌هایی محلی از اعراب داشته باشد، روشن است که این خانه با آثاری که در خود جای داده، یکی از نفیس‌ترین خانه‌های تاریخی ایران محسوب می‌شود.

این خانه که در دهه‌های پایانی دوره قاجار بنا شده و به گفته راهنمایان موزه، خاطراتی را از حضور مظفرالدین‌شاه قاجار و دیگر بلندپایگان دربار و دیوان به یاد دارد، متعلق به دکتر محسن مقدم بوده است.

محسن مقدم (۱۳۶۶-۱۲۷۹) فرزند یکی از خاندان‌های برکشیده عصر قاجار است. او به حاج علی‌خان حاجب‌الدوله نَسَب می‌بَرَد که در دوره ناصرالدین‌شاه مقام فراش‌باشی دربار را عهده‌دار بود و چون از سوی شاه مأمور اجرای حکم قتل امیرکبیر شد، نام نیکی از خود برجای نگذارد. تیمچه معروف حاجب‌الدوله در بازار تهران از ساخته‌های اوست.

پسر بزرگ حاجب‌الدوله، عبدالعلی‌خان ادیب‌الملک بود که پدر بزرگ محسن مقدم است. او مدتی حکومت قم را در اختیار داشت اما بر اثر سکته ناقص، خانه نشین شد و در ۵۷ سالگی از دنیا رفت. برادر کوچک‌تر ادیب‌الملک، محمد حسن خان اعتماد‌السلطنه است که وزیر انطباعات ناصرالدین‌شاه و همراه او در سفر و حضر بود و چون کتابها و مقالات بسیاری را درباره تاریخ ایران به رشته تحریر درآورده است، از رجال خوشنام دوره ناصری به شمار می‌آید.

وقتی ادیب‌الملک مُرد، اعتمادالسلطنه وساطت کرد تا پسر برادرش، محمدتقی خان، رییس اداره احتسابیه تهران شود و لقب احتساب‌الملکی بگیرد. این شخص که تا آخر عمر نزدیکی خود به شاهان قاجار را حفظ کرد، پدر دکتر محسن مقدم است. او غیر از محسن، پسر بزرگ‌تری به نام حسن داشت که در جوانی فوت کرد اما به سبب نوشتن نمایشنامه "جعفرخان از فرنگ برگشته" شهرت زیادی یافت.

محسن مقدم، در چنین خاندان اشرافی و سیاست پیشه‌ای متولد شد و در ۱۲ سالگی برای تحصیل به اروپا رفت اما پس از مدتی ــ شاید به سبب بالاگرفتن آتش جنگ جهانی اول ــ به ایران بازگشت و این بار در مدرسه صنایع مستظرفه ثبت نام کرد که مدیریتش با کمال‌الملک غفاری بود و زیر نظر او به فراگرفتن نقاشی سرگرم شد.

چند سال بعد، دوباره به اروپا رفت و این بار در فرانسه در رشته‌تاریخ هنر و باستان‌شناسی تحصیل کرد؛ ضمن این که تحصیلات خود در زمینه نقاشی را کامل کرد. همان‌جا نیز با همسر آینده اش "سلما کویومجیان" ــ که او نیز باستان‌شناسی و هنر خوانده بود- آشنا شد و ازدواج کرد. سپس در سال ۱۳۱۵ به ایران آمد و به فعالیت‌های باستان‌شناسی و تدریس در دانشگاه تهران مشغول شد. از او به عنوان یکی از نخستین استادان آکادمیک باستان‌شناسی ایران و از بنیانگذاران دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران یاد می‌کنند.

محسن مقدم از کودکی علاقه زیادی به گردآوری آثار تاریخی و هنری داشت و پس از بازگشت به ایران، گردآوری آثار تاریخی را با جدیت دنبال کرد. اغلب این آثار را با ثروت شخصی خود از داخل و خارج کشور خریداری می‌کرد. در مدت چند دهه، خانه پدری او در خیابان سپه که خود از خانه‌های اشرافی و زیبای دوره قاجار است، پذیرای مجموعه بزرگی از آثار تاریخی و هنری شامل پارچه، فلز، کاشی، سفال و آبگینه، مهرهای گِلین، عاج و صدف، مصنوعات سنگی و چوبی، مدال، تابلوهای نقاشی و غیره شد.

شهرت این خانه به حدی رسید که بسیاری از کارشناسان و علاقمندان هنرهای شرقی از نقاط مختلف ایران به دیدنش می‌آمدند و آرتورپوپ نیز در مجموعه "بررسی هنر ایران" مقاله مستقل و مفصلی را به خانه دکتر مقدم و آثار موجود در آن اختصاص داد.

دکتر مقدم در سال ۱۳۵۱ این خانه و تمام آثار موجود در آن را وقف دانشگاه تهران کرد تا مورد استفاده دانشجویان رشته‌های هنر و باستان‌شناسی قرار گیرد. او در ۱۹ آبان‌ماه سال ۱۳۶۶ و همسرش سلما در ۱۳۶۹ از دنیا رفتند و اداره مستقیم خانه ــ موزه‌شان مستقیما برعهده دانشگاه تهران قرار گرفت. این دانشگاه چنین تشخیص داد که موزه مقدم علاوه بر دانشجویان هنر و باستان‌شناسی به روی عموم مردم نیز گشوده شود و چنین بود که این موزه در مردادماه سال ۱۳۸۸ به شکلی تازه مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

07 Nov, 13:47


💠دانلود کتاب‌ «تهران در گذشته و حال»، اثر دکتر حسین کریمان

امروز، هفدهم آبان‌ماه ۱۴۰۳، برابر است با صد و یازدهمین سالروز تولد دکتر حسین کریمان، ادیب، مورخ و جغرافی‌دان نامدار معاصر. دوستداران تهران و تهران‌پژوهان، دکتر کریمان را با پژوهش‌های ارزشمندش درباره پهنه تهران می‌شناسند. بیش از همه با دو کتاب «تهران در گذشته و حال» و «ری باستان» که در زمره نخستین پژوهش‌های جامع و علمی درباره تهران بزرگ بود و شالوده‌ای استوار برای پژوهش‌های پس از خود شد.

متأسفانه این دو کتاب سال‌هاست که تجدید چاپ نشده‌اند. در این‌جا، نسخه PDF کتاب تهران در گذشته و حال تقدیم مخاطبان ارجمند صفحه ناف تهرون می‌شود.

🔺کانال تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

04 Nov, 14:37


💠سرنوشت غم‌انگیز شاه‌نشین باغ نظامیه

باغ نظامیه در دوره ناصرالدین‌شاه قاجار، توسط میرزا آقاخان نوری، صدرعظم او در ضلع جنوبی میدان بهارستان کنونی ساخته شد. این باغ پس از مرگ میرزا آقاخان توسط وارثان او قطعه‌بندی و فروخته شد اما هسته اصلی و عمارت شاه‌نشین آن (عکس اول) که مشرف به میدان بهارستان بود، باقی ماند.

شاه‌نشین نظامیه در دوره پهلوی اول، جایگاه کافه لقانطه شد (عکس دوم) و به خاطر وجود نقاشی دیواری زیبایی از صف سلام ناصرالدین‌شاه در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. با وجود این، در اواخر دهه ۱۳۲۰ تخریب و برجایش ساختمان کنونی با نمای سنگی ساخته شد (عکس سوم).

آن‌که شاه‌نشین نظامیه را خراب کرد، حاج علینقی کاشانی از تاجران آن روزگار و پدربزرگ محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه بود.

🔺کانال تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

31 Oct, 06:28


🌀تاریخ و هنر ایران به روایت کتابخانه و موزه ملی ملک
🔹برنامه نخست: آشنایی با سیر هنر خوشنویسی در ایران (با بازدید از تالار خوشنویسی و نگارگری موزه ملک)
🔹مدرس: حمیدرضا قلیچ‌خانی، پژوهشگر خوشنویسی ایران

▫️زمان
: یکشنبه، ۱۳ آبان‌ماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۴:۳۰ تا ۱۷

▫️مکان: خیابان امام خمینی، خیابان سی‌تیر، جنب موزه ملی ایران، کتابخانه و موزه ملی ملک

▫️روایتگر: دکتر حمیدرضا قلیچ‌خانی، پژوهشگر خوشنویسی ایران

▫️قیمت: ۳۵۰ هزار تومان

▫️برای آگاهی بیشتر و ثبت‌نام با شماره ۰۹۰۱۴۲۱۶۲۶۳ تماس بگیرید یا به واتساپ آن پیام دهید.

@mashghetarikh

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

18 Oct, 19:09


💠 رمز جاودانگی سرود ای ایران

از میان آهنگ‌ها و سرودهایی که برای ایران ساخته شده، هیچ‌کدام محبوبیت «ای ایران ای مرز پرگهر» را ندارند؛ به گونه‌ای که می‌توان آن را سرود ملی غیررسمی یا بهتر بگوییم غیرحکومتی و مردمی ایران دانست. چنین می‌نماید که افزون بر آهنگ زیبا و حماسی این سرود که از ساخته‌های روح‌الله خالقی است، سه ویژگی مهم در شعر «ای ایران» تأثیر بسزایی در فراگیری و محبوبیت آن داشته است.

در این شعر که سروده حسین گل گلاب است، هیچ نشانه‌ای از هیچ مذهب، ایدئولوژی و قومیت یا هر نوع گرایش فکری و سیاسی دیده نمی‌شود. این شعر، بیان احساسات یک ایرانی نسبت به ایران است. ایرانی به معنای کسی که زاده و پروده این سرزمین است و بدان عشق می‌ورزد؛ نه ایرانی مسلمان یا زرتشتی یا مسیحی یا بی‌دین؛ کرد یا ترک یا بلوچ یا گیلک؛ مشروطه‌خواه یا جمهوری‌خواه؛ و طرفدار یا مخالف حکومت مستقر؛ بلکه همه این‌ها صرفا از آن‌رو که ایرانی‌اند.

ویژگی دوم که برآمده از ویژگی اول است، آن است که شعر «ای ایران» ورای زمان است؛ یعنی در همه روزگاران تا زمانی که ایران باقی است، دارای ارزش و اعتبار است. در حالی که وقتی در سرودهای مشابه، اشاره‌ای به نام یا آرمان‌های رژیم سیاسی خاصی می‌شود؛ آن سرود تا وقتی مصرف دارد که آن رژیم برقرار باشد.

ویژگی سوم شعر «ای ایران» این است که زبانی به غایت ساده و همه‌فهم دارد؛ به گونه‌ای که درک آن نیازمند هیچ آگاهی پیشینی نیست. برای مثال، اگر در شعری ایران را سرزمین آرش و پرچم آن را پرچم کاوه آهنگر خوانده باشند یا دشمنانش را به ضحاک تشبیه کرده باشند، فهم این شعر نیازمند شناخت آرش، کاوه و ضحاک و دانستنِ داستان آن‌هاست؛ در حالی‌که در سرود «ای ایران» چنین تشبیهات و استعاراتی به چشم نمی‌خورد.

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroonn

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

15 Oct, 09:04


💠امروز، ۲۴ مهرماه ۱۴۰۳ برابر است با پنجاه و سومین سالروز گشایش برج آزادی (شهیاد)، نماد شهر تهران و از شاهکارهای معماری معاصر ایران. در نوشته‌های زیر می‌توانید با ابعاد گوناگون این بنا آشنا شوید. این نوشته‌ها برگرفته از مقاله «برج و میدان آزادی»، تألیف حمیدرضا حسینی هستند که در جلد سوم دانشنامه تهران بزرگ منتشر شده است.

1️⃣مسابقه طراحی ساختمان شهیاد آریامهر
https://t.me/nafetehroon/1572

2️⃣حسین امانت، معمار برج آزادی
https://t.me/nafetehroon/1574

3️⃣مبانی تاریخی و منابع الهام معماری برج آزادی
https://t.me/nafetehroon/1576

4️⃣طبقات داخلی و بخش‌های زیرزمینی برج آزادی
https://t.me/nafetehroon/1579

5️⃣فرایند ساخت برج آزادی
https://t.me/nafetehroon/1581

6️⃣عوامل ساخت برج و میدان آزادی
https://t.me/nafetehroon/1583

7️⃣بودجه ساخت برج آزادی
https://t.me/nafetehroon/1585

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

13 Oct, 05:41


🌀تاریخ در آینه تهران
🔹برنامه هشتم: پزشکی نوین ایران در آینه موزه ملی تاریخ علوم پزشکی


▫️روایتگر: فاطمه احمدی، عضو هیأت اجرایی کمیته جهانی موزه‌های دانشگاهی

▫️زمان: پنج‌شنبه، ۲۶ مهرماه ۱۴۰۳، ساعت ۹ تا ۱۲

▫️خدمات: راهنمای گردشگری، کارشناس، پرداخت ورودیه، پذیرایی و مگنت یادبود

▫️قیمت: ۴۳۰ هزار تومان

برای آگاهی بیشتر و ثبت‌نام با شماره ۰۹۰۱۴۲۱۶۲۶۳ تماس بگیرید یا به واتساپ و تلگرام آن پیام دهید.

@mashghetarikh

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

10 Oct, 06:26


💠نادیده‌انگاری زبان پارسی و فرهنگ ایرانی در قونیه مولوی
🖌️حمیدرضا حسینی
 🔹منتشرشده در روزنامه پیام ما، ۱۸ مهر ۱۴۰۳

🔘آرامگاه مولانا در قونیه به‌سان پرچم همیشه برافراشته زبان و ادب پارسی و فرهنگ ایرانی در آناطولی است. پیش از تأسیس جمهوری ترکیه، «مولوی خانه‌ها» مراکز آموزش و اشاعه زبان پارسی در آن سرزمین بودند اما آتاتوک آموزش پارسی را ممنوع کرد و مولویه نیز به‌تدریج از این زبان غنی دور شدند. با وجود این، آرامگاه مولانا هم‌چنان تجلی‌گاه فرهنگ ایرانی است. به‌ویژه در دو مناسبت تولد و وفات مولانا در مهرماه و آذرماه که شمار زیادی از شهروندان ترکیه و گردشگران ایران و دیگر کشورها به قونیه سفر می‌کنند، فرصت مغتنمی برای معرفی فرهنگ ایران فراهم می‌شود که متأسفانه نهادهای فرهنگی کشورمان بهره چندانی از آن نمی‌برند.  
 
🔘بازدیدکنندگان آرامگاه مولانا را می‌توان در چند دسته جای داد:
اول، مردم ترکیه که قشرهای مذهبی‌شان ارادت بسیار به مولانا دارند و دیدارشان از آرامگاه او، اغلب از جنس «زیارت» است؛ چندان‌که در برابر مزار مولانا دست‌ها را به دعا برمی‌دارند؛ گاه پارچه‌ها و لباس‌هایی را که خریده‌اند برای تبرک مقابل مزار او قرار می‌دهند؛ یا روی ویترینی که جبه مولانا در آن قرار دارد، دست می‌کشند و در مسجد آرامگاه به نماز می‌ایستند.
 
🔘دوم، ایرانیان که علاقمندی‌شان به مولانا صبغه فرهنگی دارد. بسیاری از آنان مقابل مزار او به حالت احترام می‌ایستند و شعرهایش را زمزمه می‌کنند؛ یا چشم‌ها را می‌بندند و آرام می‌گریند؛ یا شبانگاه پای دیوار آرامگاه، اشعاری از مثنوی و دیوان کبیر را به آواز می‌خوانند و گاه نیز مشغول سماع می‌شوند. در این ایام، شمار ایرانیان در قونیه و پیرامون آرامگاه مولانا به‌قدری زیاد است که آدم احساس می‌کند در ایران به‌سر می‌برد.
 
🔘سوم، گردشگران کشورهای دیگر، خصوصا اروپایی‌ها و اهالی شرق دور که نفس آمدن‌شان به قونیه نشان‌گر سطح بالای علاقمندی و آگاهی فرهنگی آن‌هاست، وگرنه قونیه بدون مولانا نسبت به دیگر شهرهای ترکیه جذابیت چندانی ندارد.
 
🔘باید انصاف داد که دولت ترکیه و شهرداری قونیه کوشش‌های درخوری برای میزبانی مسافران قونیه و دوستدارانِ مولانا به خرج داده‌اند. نظم و انضباط حاکم بر فضای آرامگاه و پیرامونش و برگزاری مراسم گوناگون، مثال‌زدنی است و می‌توان حدس زد که اگر آرامگاه مولانا در ایران بود، نهادهای متولی نمی‌توانستند به این خوبی از عهده کار برآیند. با وجود این، چنین می‌نماید که دولت ترکیه بیشتر از منظر گردشگری و سودآوری اقتصادی به آرامگاه مولانا نگاه می‌کند و دغدغه فرهنگی چندانی ندارد یا اگر دارد، از جنس مصادره به مطلوب مولانا و نادیده گرفتن خاستگاه فرهنگی و زبانی این چهره جهانی است.
 
🔘در موزه مولانا با وجودی که دست‌کم نیمی از بازدیدکنندگان ایرانی هستند، جز چند اثر انگشت‌شمار (مانند قدیمی‌ترین نسخه مثنوی یا جبّه مولانا) هیچ اثری دارای زیرنویس پارسی نیست و در تابلوهای راهنما و بروشورهای گردشگری نیز اثری از خط و زبان پارسی به چشم نمی‌خورد. این در حالی است که اکثر سنگ‌ گورهای موجود در آرامگاه که برخی‌شان مربوط به اوایل قرن بیستم هستند، نوشته‌های پارسی دارند و روشن است که تا آن زمان زبان پارسی در قونیه رواج داشته است.
 
🔘از این گذشته، در مراسم گوناگونی که برای بزرگداشت مولانا و نمایش سماع برگزار می‌شود، زبان پارسی که زبان شعرهای مولانا و حامل اندیشه‌های اوست، حذف شده است. برای نمونه، در مرکز فرهنگی مولانا یا مرکز عرفان هرشب برنامه سماع برگزار می‌شود و در حالی که کل برنامه برای بزرگداشت مولانا و متأثر از اندیشه‌ها و شعرهای اوست و اکثر شرکت‌کنندگان ایرانی هستند، همه آوازها به زبان ترکی خوانده می‌شود و توضیحاتِ روی صفحات بزرگ نمایشی نیز به زبان ترکی یا انگلیسی است.
 
🔘البته، هرچند که دولت ترکیه توجهی به زبان پارسی و فرهنگ ایرانی ندارد اما جلوی فعالیت پارسی زبانان را نگرفته و در پاره‌ای موارد همکاری‌هایی با آنان داشته است. در چادر بزرگی که معمولا در ایام وفات مولانا در محوطه بزرگ مقابل آرامگاه برافراشته می‌شود، بسیاری از گروه‌های ایرانی به اجرای موسیقی، سخنرانی و مثنوی‌خوانی می‌پردازند و هر سال شماری از خوانندگان بزرگ ایران مانند شهرام ناظری، حسام‌الدین سراج، علیرضا قربانی، داوود آزاد و مهدیه محمدخانی در قونیه کنسرت می‌گذارند. خانقاهی با نام «خانه شماره ۵» نیز از پاتوق‌های ایرانیان در قونیه و محل اجرای موسیقی ایرانی و رقص و سماع عارفانه است.
 
🔘آن‌چه جای شگفتی دارد، غیبت نهادهای فرهنگی ایران مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و فرهنگستان زبان و ادب فارسی است که روشن نیست چرا چنین مجال فراخی برای معرفی فرهنگ ایرانی و زبان پارسی را نادیده می‌گیرند و در این‌باره، رسالتی برای خود قائل نیستند.

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

05 Oct, 14:46


🌀پراکنده‌هایی درباره تهران، به مناسبت چهاردهم مهرماه، روز تهران

دیشب خسته و کوفته از سفر قونیه برگشتم. به خاطر لغو پروازها، ۳۵ ساعت طول کشید تا خود را از آنکارا به تبریز برسانیم و از آن‌جا به تهران پرواز کنیم. نشد که برای روز تهران مطلبی آماده کنم. از مخاطبان ارجمند کانال ناف تهرون پوزش می‌خواهم و برخی مطالبی را که در سال‌های گذشته در این‌باره آماده کرده‌ام، بازنشر می‌دهم. روز تهران بر همه دوستداران و اهالی این شهر گرامی باد!

🔘پادکست ده اپیزودی داستان دارالخلافه؛ درس‌گفتارهایی از تاریخ تهران در عصر قاجار
https://t.me/nafetehroon/1284

🔘آلبوم تهران عصر قاجار
https://t.me/nafetehroon/679

🔘ناف تهرون کجاست؟
https://t.me/nafetehroon/364

🔘مساحت تهران از هزار سال پیش تا کنون
https://t.me/nafetehroon/202

🔘فایل نخستین نقشه دقیق تهران که در دوره محمدشاه قاجار ترسیم شده است.
https://t.me/nafetehroon/215

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

05 Sep, 08:54


💠کاخ سنا؛ گنجینه فراموش شده تاریخ معاصر ایران
🔹به بهانه سالروز درگذشت حیدرقلی غیائی شاملو، معمار
🖌حمیدرضا حسینی


🔘امروز، پانزدهم شهریورماه ۱۴۰۳ برابر است با سی و نهمین سالروز درگذشت معمار پرآوازه ایرانی، حیدرقلی غیائی شاملو. او زاده سال ۱۳۰۱ در تهران بود و در ۱۳۶۴ در فرانسه درگذشت. یکی از نخستین کارهای غیائی، کاخ مجلس سناست که در سال ۱۳۳۳ با همکاری محسن فروغی ساخته شد و پس از انقلاب، جایگاه مجلس شورای اسلامی بود.

🔘جدا از ویژگی‌ها و ارزش‌های معماری کاخ سنا، این ساختمان یکی از مهم‌ترین مکان-رویدادهای شهر تهران و راویتگر فرازهای مهمی از تاریخ ملی ماست. پیش از انقلاب، افزون بر تشکیل جلسات مجلس سنا، برخی مراسم مهم حکومتی از جمله مراسم افتتاح دوره‌های مجلسین شورای ملی و سنا با حضور شاه در کاخ سنا برگزار می‌شد اما بیش‌ترین رویدادهای تاریخی در سال‌های پس از انقلاب رقم خورد.

🔘تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی (۱۳۵۸)، بازنگری قانون اساسی (۱۳۶۸)، تشکیل دوره‌های اول تا ششم مجلس شورای اسلامی (۱۳۵۹ تا ۱۳۸۳)، رأی به عدم کفایت سیاسی ابوالحسن بنی‌صدر، نخستین رئیس جمهور ایران (۱۳۶۰) و انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به مقام رهبری (۱۳۶۸) تنها بخشی از خاطرات کاخ سابق مجلس سنا را تشکیل می‌دهند. افزون بر این‌ها، در سال‌های نخست پس از انقلاب، راهپیمایی‌ها، تجمعات و مراسم پرشماری مقابل این ساختمان برگزار شد که از آن جمله می‌توان به مراسم تشییع پیکر آیت‌الله بهشتی و دیگر جان‌باختگان حادثه تروریستی هفتم تیر و نیز تشییع پیکر محمدعلی رجایی، رئیس‌جمهور و محمدجواد باهنر، نخست‌وزیر در سال ۱۳۶۰ اشاره کرد.

🔘با انتقال مجلس شورای اسلامی به میدان بهارستان، ساختمان سابق این نهاد در اختیار مجلس خبرگان قرار گرفت که تا به امروز باقی است اما مشاهده وضعیت ظاهری‌ آن، نشان‌دهنده وضعیت نامطلوب بناست. بیش از همه باید به کشیدن نرده‌‌هایی مقابل پله‌های ساختمان اشاره کرد که با ورقه‌های فلزی پوشانده شده‌اند. این حصارکشی که ناشی از حاکم شدن شرایط به‌شدت امنیتی پیرامون همه ساختمان‌های حکومتی است، موجب پنهان شدن پلکان سراسری ساختمان شده است. این پلکان با شیب کم خود ما را به یاد پلکان‌های تخت‌جمشید می‌اندازد و حس یکپارچگی و شکوه را به بیننده القا می‌کند. از این گذشته، طراحی (یا بهتر بگوییم عدم طراحی) نرده‌ها و رنگ‌آمیزی نامناسب آن‌ها، منظر زیبای ساختمان را مخدوش کرده است.

🔘در نمای ساختمان، انواع آسیب‌ها هم‌چون نفوذ رطوبت، فرسایش و فروافتادن سنگ‌ها و نیز کثیفی آن‌ها، ناشی از رسوب لایه‌های دوده و چربی، کاملا مشهود است. این وضعیت موجب می‌شود که نگرانی‌هایی نیز درباره شالوده ساختمان و بخش‌های داخلی آن داشته باشیم.

🔘ساختمان سابق مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۴ به شماره ۱۳۷۳۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. در نتیجه، باید به شکل پیوسته از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران پایش شود و در صورت لزوم با نظارت این اداره، در دست مرمت قرار گیرد. روشن نیست که آیا این سازمان به وظایف قانونی خود در این‌باره عمل کرده یا نه، اما اگر هم کاری کرده باشد، با توجه به وضعیت کنونی بنا، ثمربخش نبوده است.

🔘بدین‌سان، ساختمانی که با ارزش‌های تاریخی و معماری خود می‌توانست به موزه‌ای جذاب برای روایت تاریخ معاصر ایران تبدیل شود و بیش از همه رویدادهای مربوط به استقرار و تثبیت نظام جمهوری اسلامی را روایت کند، به حال خود رها شده است.
عکس‌هایی از مجلس سنا را در لینک زیر ببینید:
https://t.me/nafetehroon/2432

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

05 Sep, 08:21


💠کاخ مجلس سنا، اثر حیدقلی غیائی، با همکاری محسن فروغی، ۱۳۳۳، این ساختمان تا سال ۱۳۵۷ جایگاه مجلس سنا، درسال‌های ۱۳۵۸ و ۱۳۶۸ میزبان مجلس خبرگان قانون اساسی و از ۱۳۵۹ تا ۱۳۸۳، جایگاه مجلس شورای اسلامی بود. هم‌اکنون، در اختیار مجلس خبرگان رهبری است.

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

27 Aug, 11:43


💠در سال ۱۳۹۷ نشستی با عنوان «هم‌اندیشی احیای خانه تاریخی مستوفی‌الممالک» در حضور آقای آذری جهرمی، وزیر وقت ارتباطات برگزار شد؛ زیرا خانه مستوفی‌الممالک که حال و روزی بس ناخوشایند داشته و دارد، در اختیار این وزارتخانه است. این نشست به هیچ نتیجه‌ای نرسید و تنها پیامدش این بود که پای گردشگران را نیز از آن‌جا بریدند!

در آن نشست، به خواهش شهردار منطقه ۱۲ پاورپوینتی را در خصوص اهمیت خانه مستوفی و ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری آن ارایه دادم که اینک در سالروز درگذشت حسن مستوفی، با مخاطبان ارجمند کانال «ناف تهرون» به اشتراک می‌گذارم. حسن مستوفی در ششم شهریور ۱۳۱۱ در تهران درگذشت.

🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

27 Aug, 05:42


🌀تاریخ ایران در آینه تهران
🔹برنامه ششم: اتابک اعظم، امین‌السلطان در آینه خانه اتحادیه
(به مناسبت صد و هفدهمین سالروز ترور امین‌السلطان، صدراعظم سه پادشاه قاجار)

▫️با گشت و گذار در خیابان لاله‌زار و بازدید از خانه امین‌السلطان (اتحادیه/ دایی‌جان ناپلئون)

▫️روایتگر: حمیدرضا حسینی، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران

▫️زمان: جمعه، ۹ شهریورماه ۱۴۰۳، ساعت: ۸:۳۰ تا ۱۲:۰۰

▫️خدمات: راهنمای گردشگری، کارشناس، پذیرایی نیمروزی و مگنت یادبود

▫️قیمت: ۴۵۰ هزار تومان

برای آگاهی بیشتر و ثبت‌نام با شماره ۰۹۰۱۴۲۱۶۲۶۳ تماس بگیرید یا به واتساپ و تلگرام آن پیام دهید.

@mashghetarikh

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

24 Aug, 16:23


💠این همان پلی است که در سال ۱۳۲۰ یک سرش در خاک ایران بود و سر دیگرش در خاک سابق ایران که آن روزها اتحاد جماهیر شوروی خوانده می‌شد. روز سوم شهریورماه ۱۳۲۰ وقتی لشکری از ارتش شوروی قصد عبور از آن را داشتند، سه مرزبان ایرانی، متجاوزان را ساعت‌ها آن‌ سوی پل نگه داشتند تا سرانجام با آتش توپخانه دشمن خاموش شدند: محمد مصیبی کلانور، میرمحمد راثی هاشمی و عبدالله شهریاری.
پیکر آنان را همان‌جا، کنار پل آهنی جلفا به خاک سپردند.

ماند به صدر صفحه تاریخ نام ما
جام حقیقت است رفیقان به کام ما
در کوی عشق، بیم ز جان غیر ننگ نیست
جان را به راه هستی جانان درنگ نیست
پروای جنگ نیست….


🔺تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon

ناف تهرون - حمیدرضا حسینی

13 Aug, 16:52


💠 اگر علی حاتمی بود، امروز هشتاد ساله می‌شد. او زاده ۲۳ مرداد ۱۳۲۳ در محله سنگلج تهران بود. چند عکس از لوکیشن‌های فیلم دلشدگان (۱۳۷۱) را ببینید. همگی عکس‌ها را «عزیز ساعتی» گرفته است.

۱. خانه مستوفی‌الممالک
۲. خانه‌ای در محله سرچشمه (این خانه تخریب شد.)
۳. شمس‌العماره
۴. تالار برلیان کاخ گلستان
۵. خانه قوام‌الدوله

🔺کانال تلگرام و اینستاگرام ناف تهرون @nafetehroon