#Kitobdan
AJDODLARIMIZ ASAB KASALLIGI NIMALIGINI BILISHMAGAN
Asab kasali qadimdan ma’lum, ammo xalq tabobatida uni alohida kasallik deb hisoblashmagan. U hozirdagidek keng miqyosda kun tartibida bo‘lmagan. Allomalar jahl chiqishini qoralashgan, odamiylikka, odob-axloqqa, og‘ir-vazmin bo‘lishga chaqirishgan. Afsuski, keyingi 40-50 yil ichida asab kasali alohida bo‘lib chiqib, ko‘pchilikni qamrab oldi.
Avvallari kundalik hayot juda oddiy kechgan, ko‘p vaqtni jismoniy ish tashkil qilgan, meva-sabzavotlar o‘g‘itsiz, ekologik toza, tabiiy bo‘lgan.
Hozirgi zamonda hayot murakkabligi, serqirraligi, texnika taraqqiyoti, shovqin-suron ko‘pligi, muammolar birin-ketin paydo bo‘lishi, jismoniy ish kamayib, aqliy mehnat ko‘payishi, yeguliklar kimyoviylashuvi, ekologiya buzilishi kabi son-sanoqsiz sabablarga ko‘ra, asabiylashish ko‘pchilikda uchraydi. Ko‘chada, ishda, uyda, bozorda, do‘konda, oilada, hatto dam oladigan joylarda odamlar bir-birlari bilan munosabatlarda ko‘pincha jig‘ibiyron bo‘lishadi. Inson tanasi charchaganda, uyqusizlik holati ro‘y berganida, asab tizimiga turli salbiy ta’sirlar o‘tkazilganida bir qator kasalliklar kelib chiqishi aniqlangan.
Ko‘p odamlarda xudbinlik, shuhratparastlik, badjahllik, hasadgo‘ylik, jizzakilik, so‘zni o‘tkazishni yaxshi ko‘rish, badnafslik kabi yomon odatlarni kuzatish mumkin. O‘z imkoniyatlariga to‘g‘ri baho bera oladigan oddiy, sergak, vazmin odamlar ishdagi, oiladagi keskin vaziyatlarda o‘zlarini xotirjam tutadilar. Yuqoridagi illatlarga chalingan kishilar esa bunday holatlarda o‘zlari asabiylashishlari yetmaganiday, atrofdagilarning ham kayfiyatini buzadilar.
Odam irodasi zaif bo‘lishi, muqarrar ravishda vujudga keladigan qiyinchiliklarni bartaraf etolmaslik, o‘zidan norozi bo‘lish, vaziyatlar fojeali tus olishi salbiy hissiyotlarga – vahimaga, qo‘rquvga, g‘am-g‘ussaga, zerikishga, qattiq ruhiy hayajonlar avj olishiga sabab bo‘ladi.
Kam harakat qiladigan, doim o‘tirib ishlaydigan odamlar qoni kislorod bilan yetarli ta’minlanmaydi, to‘qimalari, a’zolari kislorodga yolchimaydi. Natijada odam tez charchaydi, toliqib qoladi. Kislorod esa kuch-quvvat manbaidir. Aqliy mehnatda kislorod ko‘p sarf bo‘ladi. Asab hujayralari bir necha daqiqa ham kislorodsiz tura olmaydi. Shuning uchun aqliy mehnat bilan shug‘ullanadigan kishilarga dam-badam jismoniy mashqlar bajarish, juda uzoq vaqt bir joyda o‘tirish ishlamaslik, vaqti-vaqti bilan turib havo almashtirish, miyaga, ko‘zga dam berish tavsiya etiladi.
✍️ Ziyovuddin Rahim, "Baxtli hayot sari" kitobidan
📚 @kitob_nuri
