الصعود

*د پارلماني رايې اخيستنې او د اسلام د شوری ترمنځ توپیرونه*

*اول توپیر*

د اسلام (شوري) د مؤمنو موحد و او شریعت منونکو مسلمانانو تر منځ وي. په داسې حال کې چې پارلماني رأيه اخيستل د داسې يو مجلس د اعضاو تر منځ وي چې په هغه کې مسلمان هندو، نصراني، يهودي کمونست او ملحد ټول په يو ډول د ( رأيي وركولو ) حق لري، او فيصله وركښي د حق او د دليل د قوت پر بنسټ نه، بلکې د اکثريت د رايو پر بنسټ کېږي.
قرآن کریم چې کله د شوری آیت ذکر کوي، نو د داسې مؤمنانو لپاره يې د وصف په ډول ذکر کوي چې هغوئ پر اللهﷻ ايمان راوړی دی، پر اللهﷻ له توكل كوي. له لویو گناهونو او د بې حيايی له کارونو ځان ساتي، چې کله په قهر شي بښنه کوي. هغوئ هغه خلک دي چې د رب بلنه يې منلې لمونځونه يې درولي کار یې په شوری سره وي او د اللهﷻ له ورکړې اتفاق کوي، او چې کله تېرى پرې وشي بدل اخلي.

قرآن مجيد وایي : (وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ ،) خو ډيموکراسي او پارلماني رأيه اخيستنه وايي: (وأمرهم شورى بينهم وبين غيرهم ) يعنې په اسلام کې به شوری یوازې د مؤمنانو ترمنځ وي خو په ډیموکراسی کې به شوری د مؤمنانو او کافرو ټولو تر منځ وي. نو په همدې اساس د اسلام (شوری) او د ډیموکراسی (رأيه اخیستل ) دواړه یو شی گڼل په حقیقت کې د حق او د باطل یوشی گڼل دي.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*دوهم توپیر*

د اسلام شوری بو الهي حكم او شرعي منهج دي چې په وحيې نازل شوی او د الله رسول عملي کړی دی. خو ډيموکراسي د بشر د هوی او هوس پر بنسټ د کفارو لخوا يو وضع شوی نظام او يوه بې دينه مفکوره ده.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*دریم توپیر*

د اسلام شوری په هغو امورو کې کېږي چې هلته (شرعي نص) موجود نه وي. او چې کله شرعي نص ) موجود شي نو بيا شوری ته ځای نشته. خو په ډیموکراسی كي اساساً د اللهﷻ له احکامو او شریعت ته ځای نشته. ځکه چې په ډيموکراسي کې د (حاکمیت) او (تشریع) حق په مطلق ډول په ولس پورې اړه لري چې اکثريت يې تمثيلوي.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

*څلورم توپیر*

په ډيموکراسي کې (اکثریت) د (الله) مرتبه لري چې باید په خپله خوښه قوانين جوړ کړي. او د قوانينو په وضع کې هېڅ خارجي طاقت (وحيه) د مداخلې حق نه لري خو د اسلام په شوری کې اکثریت نه يوازې دا چې (مشرع ) او (مطاع) نه دی. بلكي مأمور ملتزم او مطبع دي چې په هرڅه کې به د اللهﷻ او د هغه د رسولﷺ به شوری کی خبره او د (أولامر ) خبره مني، ترڅو يې چې ورته د معصیت امر نه وي کړی. هرڅه کې د اکثریت د مثلو ملزم نه دى، بلكي اکثریت د امام به طاعت ملزم دی تر هغه وخته چې طاعت په معروف کې وي
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*پنځم توپیر*

په ډيموکراسي کې د قانون مصدر د خلکو خواهشات او د حق معيار د اکثریت رأيه ) ده. خو د اسلام په شوری کې اکثريت د احکامو په وضع او معياريت کې هېڅ دخل نه لري، بلکې د اکثریت پرځای د دليل قوت اعتبار لري که څه هم چې د یو شخص لخوا وړاندې شي.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

*شپږم توپیر*

ډيموکراسي د اروپا په هغي الحاد خپلې ټولنه کې پيدا شوې او نشأت يې کړی چې هلته (دین) د ژوند او نظام په ټولو چارو کې بی واکه شوی او یوازې د کلیسا په كونج کې بندي دی خو شوری بیا د اسلام نظام دی چې د ژوند او نظام په هغو ټولو چارو کې چې صريح نصوص وركښي موجود نه وي خپل تأثير لري، اومسلمانان يې عملي کولو ته تشويق شوي دي.
نو د پورتنیو توپیرونو پر اساس د (اسلام) (شوری) او د ډيموکراسی رایه اخیستل ) دوه جلا جلا نظامونه دي چې يو يې له اسلام او بل يې له الحاد څخه سرچينه اخلي. او هغه خلك چې کوښښ کوي ډيموکراسي خلکو ته د اسلام د شوری مرادف ښکاره کړي هغوئ يا د اسلام د شوری نظام او حیثیت نه پيژني، يا ډيموکراسي نه پيژني او یا دواړه ښه پيژني خو د منافقت له مخي د ډيموکراسى كفري نظام عامو مسلمانانو ته د اسلام د شوری په قالب کې ور معرفي کوي، تر څو مسلمانان له هغې څخه کرکه ونه کړي او ويې مني

#کتاب فکري پوهنه:صفحه:138ــ139ــ140ــ141

*دریمه شبهه - ډیموکراسی ته د شوری نوم ورکول:*


سیکولر او غرب پلوي عناصر چې په اسلامي نړی کې د ډيموکراسي د خپرولو او نافذولو په هڅه کې دي غواړي د مسلمانانو د تېر ايستلو په هدف غربي بې ديني ډیموکراسی ته د اسلام د (شوری) نوم ورکړي او په دروغو تبليغات كوي چې ډيموکراسي د شورى يو مترقي شكل دى او په عملي کېدلو يې د اسلام شواريي نظام عملي كيږي.
امریکا او نورو صليبي ملگرو يې چې کله افغانستان د بې دریغه او سختو بمباريو او د داخلي منافقو او جاسوسو ډلو ټپلو په مټ تسخير کړ او د لسګونو زرو مسلمانانو له وژلو وروسته يې وغوښتل دلته يو غلام او بې واکه حکومت جوړ کړي او بیاد هغه له لارې خپل پوځي اشغال ته د جواز دلایل برابر کړی، نو دلته یې هم د ډیموکراسی نغاره و دنگوله او يو څو اجیر په ډالرو اخيستل شوي، او له غرب څخه یو خو را صادر شوي سيكولر افغانان يې لا له پرونیو کمونستانو او د او د هغوئ له ملگرو مليشه ډلو سره د ډیموکراسی په وندر وتړل او د هغوئ پر سر يې هم د وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَيْنَهُمْ ) مبارك آيت په هغه خيمه کې لیکلی و چې د همدغو اشغالگرو لخوا يې پر سر د لويې جرگېد خيمې په نامه درولې وه.
ډيموکراسی ته د شوری په نوم ورکولو هغه نه اسلامي کېږي.
د (روحي مشروباتو ) او زنا د جنسي تقاضا) په نومونو نه حلالېږي. د اسلام د شوری او د ډیموکراسی د پارلمان تر منځ د حق او د باطل توپيرونه دي
چې ځينې يې په لاندې ډول يادوو :

#کتاب فکري پوهنه :صفحه: 137ــ138

*نجاشي (رح) څوك و؟*


نجاشي (رح) د حبشي هغه پادشاه وو چې د نبوت په پنځم کال يې هغو مسلمانو مهاجرينو ته پناه ورکړه چې رسول الله ﷺ له مکې مکرمې څخه وولېږلي و دي پادشاه و همدغو مهاجرینو په لاس اسلام قبول کړ او مسیحیت یې پریښود. هغه مهاجرین به ډیر عزت او احترام وساتل كله چې قريشو د مهاجرينو د بېرته ورسپارلو په هدف يو دوه کسيز وفد هغه ته له ډېرو سوغاتونو سره ور ولیږه، له مناقشي او تحقیق و روسته هغه ته ښکاره شوه چې قريش ظالمان دي او بايد مهاجرین در ونه سپارل شي. هماغه و چې د قريشو وفد يې نامراده رخصت کر نجاشي (رح) وروسته رسول اللهﷺ لا نه خبر ور ولېږه چې ده د جعفر بن ابي طالب (رضی الله عنه ) په لاس اسلام قبول کړی او له رسول اللهﷺ له سره يې د هغه په واسطه بیعت کړی دی او بیا یې په یوه مرحله کې خپل زوی د یو لوی وفد به ملگرتيا د رسول الله ﷺد تأیید او نصرت لپاره ور ولیږه او ترې ویې غوښتل چې که رسول اللهﷺ غواړي نو مدينې منورې ته به هجرت ور وکړي. رسول الله ﷺ هغه ته دعا وكړه. او کله چې هغه وفات شو نو رسول الله ﷺ به مدینه منوره کې د هغه غایبانه جنازه هم وكړه.
دا چې اوس ځينې خلك دا استدلال كوي چې هغه مسلمان وو خو اسلامي شریعت یې نه وو نافذ کړی نو که دوی هم دا كار وكړي هېڅ باك نه لري. دغه
استدلال له لاندې څو وجهو باطل دی

۱ــ پدی اړه چې هغه اسلامي شريعت نه وو نافذ کړی د دې دعوى له لرونکو سره هيڅ قطعي او د اعتبار وړ دلايل نشته د نجاشي (رح) غائبانه ايمان راوړل. مسلمانانو له ځان سره خوندي کول د خپلو بطريریکانو (مسيحي علماؤ) مخالفت او رسول الله ﷺ ته خپل زوی او شپیته کسان د تأیید او نصرت لپاره ورلېږل. دا ټول پدې دلالت کوي چي د طاغوت به حکم او بدي دلالت کوي چې هغه دې د مسلمانی په حالت کې د طاغوت په حکم او نظام فیصلې ونه کړي
۲ــ د نجاشي (رح) به وضعیت استدلال کول قياس دی، او قياس په اصولو کې دي ته وايي چې يوه داسې حادثه چې د شرعي نص د هغې په هکله موجود نه وي د يوې بلې داسې حادثې حکم په هغې ولگولی شي چې د شرعې نص ورباندې موجود وي. خو شرط يې دا دی چې د دواړو حادثو تر منځ مشترك علت موجود وي او د دواړو تر منځ فرق موجود نه وي او د قياس له شرطونو څخه يو دا هم دی چې :
هغه فرع چې پر اصل قیاس کيږي په هغې کې به نص موجود نه وي. دلته اوس د نجاشي (رح) عمل اصل گرځول شوی او په اوسنی زمانه کې په ديموكراتيك حکومت کی مشارکت فرع گرځول شوی او د دواړو ترمنځ د شریعت نه تنفیذول مشترك علت گرځول شوي دي. خو دغه قياس ځکه صحیح نه دی چې دلته د فرعې په هکله صریح نصوص وجود لري او هغه دا چې هر څوك چې شریعت (حکم) ونه گڼي هغه مسلمان نشي پاتې کېدى، لکه چې اللهﷻ
صراحت سره فرمایی: ﴿ فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنفُسِهِمْ حَرَجًا مِّمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا
تَسْلِيمًا (0) [النساء: ٦٥]

ترجمه قسم دی په رب ستا چې نه مؤمنان کيږي دوئ تر هغه پورې چې حکم فیصله کوونکی نه کړي تا په هغو شخړو کې چې پېښې شوې د دوی تر منځ او بيا ونه مومي دوئ په خپلو زړونو کې ناراضي ستا له فيصلي، او ومني دوئ سټا خبره په منلو سره بې له جگړې ).
او همدارنگه اللهﷻ فرمايي :
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ ءَامَنُوا بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَن يَكْفُرُوا بِهِ.وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُضِلَّهُمْ ضَلَالًا بَعِيدًا ﴾ [النساء : ٢٠)
ترجمه: آیا نه گوري هغه خلك . چې گومان کوي چې ايمان يې راوړی پر هغه کتاب چې نازل شوی دی تا ته او پر هغه چې نازل شوی وو تر تا د مخه غواړي د فيصلي لپاره وړاندې شي طاغوت ته پداسې حال کې چې دوئ ته امر شوی چې پر طاغوت کافر شي ويې نه مني او شيطان غواړي هغوی ډېر زیات گمراهان كړي).

نو آیا دا روا ده چې د شرعي نص له شتون سره دې په قياس عمل وکړو؟ پداسې حال کې چې اصولي قاعده دا ده چې د شرعي نص په شتون کې قياس صحیح نه دی

۳ــ. د نجاشي (رح) په وخت کې شریعت مکمل شوی نه وو. او نه هغه ته د مسافي د ليرې والي او د مواصلاتو د وسائلو د نشتوالي له امله د هرې ورځي، هفتې او مياشتې احکام ور رسېدل هغه په هغومره څه مکلف وو چې ورسېدلي وو. خو اوس چی شریعت مکمل دی او ټول شریعت په یو ځای مونږ ته رارسیدلی دی نو د ډیموکراسی عاشقان څنگه اوسنی مکمل شریعت پرېږدي او د هغه وخت پداسې
يو عمل استدلال کوي چې لا هغه وخت شریعت نه و مکمل شوی؟!

#کتاب فکري پوهنه:صفحه:135ــ136ــ137

د یو بل د حقونو او وظیفو په برخه کې د میرمنو او میړونو د پوهاوي لوړول، د واده قوانین او د کورنۍ سیسټم تنظیمول، د ښه شخصیت او سالمې ملګرتیا سره د قانوني اړیکو همغږي کول؛
1 د کورنۍ د بنسټ د ټینګښت او د ټولنیزو ناخوالو د مخنیوي په موخه د عفت او اخلاقو د فرهنګ د خپراوي په برخه کې روزنه؛
2 د کورنۍ د غړو ترمنځ د کلتوري او اخلاقي ګډوډیو د زیاتوالي د لاملونو څېړنه او د حل لپاره د مناسبو لارو چارو برابرول.
د مخکني محتوياتو له مخې، دا پرته له دې چې ووایو چې د هر ډول ناوړه پدیدې د مخنیوي لپاره باید عکس العمل شتون ولري، او د دفاعي حرکت تر څنګ باید د زیانونو څخه خوندي پاتې شي، د ساتنې لپاره باید تعرضي تدابیر ونیول شي.

ادامه لري…

نورې ستونزې چې د دسنیو لاسته راوړنې دي په لاندې ډول دي:
1 تاوتریخوالي ته وده ورکول
د ماهواریې شبکو د فلمونو او پروګرامونو یوه تر ټولو مهمه او ښکاره منفي پایله په کورنیو کې د تاوتریخوالی زیاتوالی دی، چې د دوی په زړونو کې اور اچوي او بنسټ یې ماتوي.
1 د احساساتي مسلو په اړه د غلطو باورونو پاکول
په رسنیو کې ناسم او منفي اعلانونه چې په دوامداره توګه په غلطو لارو ښودل کیږي، د غلط باور رامینځته کولو او د خلکو په اړیکو کې د غلط معلوماتو ترلاسه کولو لامل کیدی شي؛
1 د کورنۍ د غړو ترمنځ د شخړې ساحې رامینځته کول؛
په ساده ډول د مختلفو سپوږمکۍ او انټرنیټي پروګرامونو لیدل، پرته له نیوکې او د دې پروګرامونو د کرکټرونو او کیسې سره منفي پرتله کول پېښوي چې د کورنۍ د غړو ترمنځ د شخړې رامنځته کولو لپاره لومړی ګام چمتو کوي؛
1 د دیني او کلتوري ارزښتونو په خلاف د باورونو هڅول او مسلط کول؛
2 د کورنۍ بنسټ کمزوری کول او د احساساتي ماتېدو پیښې
وړاندیزونه (حل لارې)
1 د کلتور پیاوړتیا او د ټولنې ټیټو کچو ته د لوړ ارزښتونو ښودل؛
2 د ملي ارزښتونو دفاع؛
3 د خلکو د پوهاوي کچه لوړول؛
4 د روحاني او تقوا ژوند ته وده ورکول؛
5 په کورنۍ او ټولنه کې د سم چلند نمونو ته وده ورکول؛
6 د اسلامي ټولنو د ارزښتونو د جوړولو او بیا استازیتوب او د کورنیو د هویت د ساتنې لپاره د اسلامي رسنیو د متقابلو خوځښتونو رامنځته کول؛
7 د سپوږمکۍ(ماهواریي) او انټرنیټي برنامو د منفي اغېزو د کمولو لپاره د ټولنې د کلتوري مدیرانو شعوري او سم حرکت؛
۸. په جوماتونو او ښوونځیو کې د سیمینارونو، کلتوري غونډو په بڼه د کورنیو او په ځانګړې توګه د ځوان نسل لپاره د سپوږمکۍ او انټرنیټ فضا د منفي پایلو سمه توضیح؛
۹. د غربي رسنیو د منفي اغېزو د مخنیوي لپاره د مطبوعاتو کارول.
دا هغه کلیدي ټکي دي چې د کورنۍ مرکز ته د ننوتلو څخه د رسنیو منفي اغېزو سره چلند او مخنیوی کوي، کوم چې یو څه کار کولی شي.
د غربي نړۍ پروګرامونو د پیژندګلوۍ، بې دینۍ، او کورنۍ ضد او له کورنۍ څخه د مخنیوي په لارو چارو لګیا دی او د همدې محورونو پر بنسټ فلمونه او پروګرامونه جوړوي. د هغو فلمونو بنسټیز نظر چې د غربي رسنیو له خوا تولیدیږي او کورنیو ته د سپوږمکۍ او انټرنیټي شبکو له لارې ورکول کیږي هڅه کوي چې په کورنۍ کې د نارینه او ښځو پاک نظر له منځه یوسي. دوی هڅه کوي چې د عفت د تخریب عامل وړاندي  کړي، ترڅو د میړه او میرمن ترمنځ محرمیت مات شي او احساساتي اختلالات رامینځته شي او دا ډول کورنۍ پیښې عادي شي. تصویري او غږیزې رسنۍ د ټولنې د وګړو د شخصیت او اخلاقو یوه برخه اغېزمنه کوي. که کورنۍ په دوامداره توګه د سپوږمکۍ د خپرونو لیدونکي وي، دا به یقینا د دوی په اړه خورا ژوره اغېزه ولري، په ځانګړې توګه ځوانان او نجونې چې د هر ډول فکر او نظر منلو ته چمتو دي. په ټولنیزو شبکو کې ناوړه اعلانونه په عقایدو، افکارو، شخصیتونو او د کورنیو او په ځانګړې توګه د ښځو او ځوانانو د روزلو پر لارو چارو ناوړه اغېزې کوي او خلک له خپلو سمو افکارو او عقایدو څخه جلا کوي. د دې پروګرامونو ټولې موخې د خلکو د فکري او رواني روغتیا له منځه وړل او د دوی د ذهنیت بدلول او د دوی د اصلي تعلیمي او دودیزو اخلاقي لارو څخه د نامناسب لویدیځ نمونو منلو ته متمرکز کول دي. دوی خپلو هلو ځلو او تباهۍ ته دوام ورکوي تر څو خپل لیدونکي د کورنۍ له بنسټ او اصلي اسلامي ریښو څخه لرې کړي او د غربي لیبرال اصولو ته تسلیم شي.
د کورنۍ مسئلې اهمیت ته په پام سره او د بحث شویو موضوعاتو سره سم د اسلامي رسنیو په برخه کې فعاله کسانو ته د کورنۍ کلتور د ودې لپاره وړاندیزونه کیږي:
1 په اسلامي نظام کې د کورنۍ د مقام او دندو د اهمیت په اړه د اسلام له نظره پېژندل؛
2 د کورنۍ د غړو کلتوري او تعلیمي کچې ته وده ورکول ترڅو د ټولنې د سلامت د دوی رول روښانه کړي او د ټولنې کلتوري وضعیت ښه کړي؛
3 د کورنۍ غړو ته د یو بل د حقونو او وظیفو خبر ورکول او د ټولنې د ناسمو چلندونو لیرې کول؛
4 په کورنیو کې د مستند اسلامي ارزښتونو خپرول، ترڅو په خپل ځان، کورنۍ او ټولنه کې یو سالم، مؤمن، مسؤل او اغېزمن نسل رامنځته شي؛
5 د پلرونو، میندو او میرمنو په توګه د ښځو او نارینه وو د شخصیت او حقیقي موقف پیاوړتیا او د بشري زده کړې په وده کې د دوی اړین رول ته پاملرنه او په کورنۍ کې د نوي نسل ته وده ورکول
6 په رسنیو کې د ټولنې د بریالیو ښځو او نارینه وو معرفي کول، د مور، پلار او میرمنې په رول کې د دوی بریالیتوب په پام کې نیولو سره؛
7 د ټولنې د کلتوري ودې لپاره د خورا مهم لامل په توګه د کورنۍ بیولوژیکي، تعلیمي، رواني او احساساتي دندو رسمول؛
۸. د والدینو د اړتیا څرګندول چې د ماشومانو د روزنې لپاره کافي وخت تخصیص او د دوی احساساتي اړتیاوې پوره کړي او دې مسلې ته د نه پاملرنې د پایلو څرګندونه؛
۹.

د رسنیو رول او د مسلمانانو پر هویت د هغې اغېز
**(څلورمه برخه)
لیکوال: م. فراهي توجګی


د رسنیو رول او د مسلمانانو پر هویت د هغې اغېز (څلورمه برخه)
د کورنیو اړیکو په اړه د رسنیو اغېز
په تېرو برخو کې د رسنيو پر جوړښت، تاريخ او اغېزي یې خبرې شوې وې، په دې ليکنه کې به پر کورنيو اړيکو د رسنيو د اغېز په اړه خبرې وشي.
 د انټرنیټ او د ډله ایزو اړیکو وسیلې، د کورنیو او په ځانګړې توګه د ځوان نسل محرمیت ته د ننوتلو سره، د خپلو لیدونکو د ټولنیز او کلتوري فضا د بدلون کنټرول یې په لاس کې نیولی، ترڅو د کاروونکو هویت د لویدیځ د ټولنې د ارزښتونو سره بدل کړي، هغه هم په تدریجي ډول او پرته له مقاومت څخه.
اوس مهال د لويديځو رسنيو او اعلاناتو وسيلې زياتې پياوړې دي او د درېيمې نړۍ په کورنيو کې يې ځانګړی ځای نيولی دی. د نویو مخابراتي ټیکنالوژیو ظهور د خپلو ګټو او اسانتیاوو ترڅنګ ګڼې ګډوډي رامنځته کړې او ګڼې ستونزې یې رامنځته کړې دي. له همدې امله، په دې لیکنه کې د کورنیو د چلند او شخصیت په اړه د ډله ایزو ارتباطي وسیلو د ویجاړونکي او اغېزمنو زیانونو پیژندنه، مخنیوی او کمول به په کلکه بحث شي.
همدارنګه، لیکوال په کورنۍ اړیکو کې د ارتباطي وسایلو له امله رامینځته شوي خورا مهم زیانونه څیړلي او د دوی د ګواښونو سره د مقابلې او کمولو لپاره یې حل لارې وړاندې کړې.
د تاریخ له پیله، کورنۍ د ټولو بشري ټولنو تر منځ د ټولنې اصلي بنسټ او د ټولنې اصلي اساس دی. د دې سپېڅلې او بنسټيزې ودانۍ په پياوړتيا او د هغې رښتيني او عالي مقام ته د هغې ملاتړ او لارښوونه د سترې انساني ټولنې د اصلاح لامل کېږي او په مقابل کې يې غفلت د دې لامل کېږي چې انسان له واقعي ژوند څخه لېرې شي او د تباهۍ او ګمراهۍ کندې ته وغورځول شي.
اسلام د يو داسې دين په توګه چې د انسان د ابادۍ او نيکمرغۍ ژوند جوړوي، د کورنۍ عزت او کرامت ته يې ځانګړې پاملرنه کړې او دغه سپېڅلې بنسټ يې د ښوونې او روزنې د مرکز او د مهربانۍ او رحمت زانګو او د کورنۍ د جوړېدو موخه بولي، او کورنۍ د انسان مادي، احساساتي او معنوي اړتیاوې ځای دی.
د کورنۍ تعریف
د کورنۍ د غړو ترمنځ د نسبي یا علتي اړیکو مهم بنسټ جوړوي. (شهلا عزیزي، کورنۍ ټولنپوهنه، روشنګان او د ښځو د مطالعاتو خپرونه، ۱۳۷۶، ۱۰ مخ.)
کورنۍ د ټولنې بنسټیزه رکن دی، او د انسان د ژوند د جوړښت بنسټ، د ټولنې د جوړونې مرکز، د دودونو، نورمونو او ټولنیزو ارزښتونو د ساتنې اصلي ځای دی، او دا د ټولنیزو اړیکو او خپلوانو د اړیکو، د انساني احساساتو د راڅرګندېدو او راڅرګندېدو او ټولنيزې زده کړې ټینګ بنسټ دی. کورنۍ یو واحد دی چې د واده پر بنسټ رامینځته کیږي او د جوړیدو له پیل څخه د ژوند خوندي ځای او یو کوچنی ټولنیز ځای ګڼل کیږي او د خلکو د ژوند په ټولو اړخونو او په ځانګړي توګه په ماشومانو باندې د هغې خورا لوی اغېز نه انکارکېدونکی دی. خو دغه ښوونیز نظام هم د بل هر نظام په څېر د ترخو پېښو، داخلي ناامنیو او احساساتي انحطاط او ګواښونو سره مخ دی چې باید ورسره مقابله وشي.
کورنۍ یو مهم ټولنیز بنسټ دی. دا اداره مهمې دندې لري، که چیري ضعیف یا ویجاړ شي، د کورنۍ بنسټ به ټوټه ټوټه شي. کورنۍ له یو نسل څخه بل نسل ته د کلتورونو او دودونو د لیږد یوازینۍ طبیعي او اصلي وسیله ده. که د کورنۍ رکنونه کمزورې شي، د کلتور، عقیدې، مذهب او اخلاقي ارزښتونو سلسله به کمزورې شي او دودونه او رواجونه به له منځه لاړ شي. په هغو ټولنو کې چې د کورنۍ کلتور او د ټولنې د حاکم کلتور ترمنځ ټکر وي، د کور مېرمنې او ساتونکي هڅه کوي چې په کورنۍ چاپیریال کې خپل مطلوب کلتور وساتي او د حاکم کلتور له سپارلو څخه یې وژغوري چې د دوی د خوښې ارزښتونو څخه توپیر لري.
رسنۍ او کورنۍ
 په کورنۍ کې د رسنیو له امله لږ تر لږه زیان د کورنۍ د غړو ترمنځ د احساساتي اړیکو کمښت دی، ځکه چې دا عصري او بې کنټرول وسیله په ځانګړې توګه تلویزیون او انټرنیټ د لفظي اړیکو او خبرو اترو فرصت، د احساساتي اړتیاوو د پوره کولو فرصت له منځه وړي. خواخوږي، او د متقابل درناوي او تفاهم احساس، په داسې کورنیو کې، له یو بل سره د ژورې احساساتي اړیکې رول ارزښت له لاسه ورکوي، د کورنۍ مرکز په بې شخصیته او بې طرفه ډول بدلیږي، چې بالاخره د اړیکو د ماتیدو او انحطاط لامل کیږي.
د ډله ایزو رسنیو فعالیت، د مختلفو دندو او پرله پسې بدلونونو له امله، په تدریجي ډول د خپلمنځي او مخامخ اړیکو ځای له منځه وړی، چې د اجتماعي او احساساتي پر ځای په کورنۍ کې انفرادي ځای غالبوي.
نن ورځ غربي رسنۍ په دې لټه کې دي چې د کورنۍ مرکز کمزوری کړي چې په دې کې د ارتباط مختلفې وسیلې لکه ټلویزیون، مطبوعات، انټرنیټ او سینما شامل دي او هر یو یې خپل ځانګړی رول لري. د نړۍ د ډیرو اغېزمنو رسنیو لخوا تولید شوي پروګرامونو حجم او محتوا کې ازموینه او دقیقیت به دا جدي مسله او پراخه ستونزه روښانه کړي.

*د داعش تر شا د چا لاس دئ؟!*
*ډاکټر اسد*

مونږ پخوا هم ويلي و، چې د داعش/ خوارجو تر شا د امريکا، اسرائيلو، ای اس ای او اسلام ضد ډلو لاس دی؛ هغوی يې مالي ملاتړ کوي، تر شا يې ولاړ دي او د خپلو شومو موخو لپاره یاده ډله د وسيلې په توګه استفاده کوي.

د دې خبرې د اثبات لپاره څو مستند دلايل وړاندې کوو، څو ورځې وړاندې يو امريکايي سرتېری داعش ډلې سره د همکارۍ په تور، په ياد هېواد کې په څوارلس کاله بند محکوم شوی؛ دا په ظاهره د نيول کېدو خبر او قيد يې د خپلو خلکو او نړۍ په سترګو کې د خاورو شيندلو په معنا دی.

بلکې اصلي خبره دا ده، چې د داعش خوارجو تر شا د امريکا لاس دی، ملاتړ يې کوي، د وسلو، مهماتو، پيسو او حتی د اړتيا په وخت کې د عسکرو مرسته ورسره کوي، تر څو یاده ډله د خپلو استخباراتي موخو او شومو پلانونو د عملي کولو لپاره وکاروي.

همدارنګه د یادې ګمراه داعش ډلې تر شا د پاکستان د استخباراتو لاس دی؛ تاسو وليدل چې څه موده وړاندې د اسلامي امارت له خوا د یادې ډلې کسان ونيول شول، په نيول شويو کسانو کې پاکستاني اتباع و، یاد کسان مستقيم د یاد هېواد د استخباراتو لخوا روزل شوي و، روزنه ورکړل شوې وه او بيا افغانستان ته را لېږل شوي و.

اسرائيل هم د یادې ډلې تر شا ولاړ دي، دوی هم له یاد ملاتړه خپلې موخې لري، چې اساسي موخه يې د ایران پر وړاندې د يادې ډلې استعمال دی او اسرائيل کوشش کوي چې له ایران څخه خپل غچ د یادې ډلې په واسطه واخلي.

اوس مونږ ته دا کول پکار دي چې د یادې خارجي ډلې د استخباراتي موخو مخه ونيسو، په وړاندې يې په زغرده ودرېږو، په هر ځای کې يې تر بريد لاندې راولو، اجازه ور نه کړو چې د امريکا، اسرائيلو، ای اس ای او نورې اسلام ضد او افغان ضد استخبارتي ډلې په ګران هېواد کې خپلو موخو ته ورسېږي.

*د حماس غورځنګ؛ د خوارجو له تکفیر څخه د حماسو تر زېږېدو!*
ابواسامه خراساني

په ۲۰۱۸ مېلادي کال کې، داعش خوارجو د خپلو پخوانیو غړو څخه یو تن د مصر په سیناء دښته کې، په دې تور اعدام کړ، چې د حماس مجاهدینو ته یې وسله لېږله او په دې توګه یې د صهیونیستي رژیم د دښمنانو په وړاندې خپله کرکه ښکاره کړه.

ناپوهه خوارجو، د دیني مسائلو د ناپوهۍ او تنګ‌نظرتوب له امله، د حماس جهادي غورځنګ په بې‌اساسه تورونو تورن کړ او د خپلو باطلو دلایلو په وسیله یې دا غورځنګ له اسلام څخه لرې وباله او تکفیر یې کړ.

په هغه وخت کې له صهيونيستي رژيم سره د حماس د مجاهدینو نه جګړه، د خوارجو له لوري د هغوی د تکفير له لويو دلايلو څخه وه، ځکه چې داعش ادعا کوله چې حماس د کفري نړۍ سره همکار دی او د فلسطین د اشغال په برخه کې له صهيونيستي رژيم سره مرسته کوي.

په ۷م د اکتوبر د طوفان‌الاقصی جګړې پیل، لکه څومره چې د اشغال شوو ښارګوټو اوسیدونکي حیران کړل؛ په لوړه کچه یې د خوارجو ګمراه پیروان هم ګوته په غاښ پاتې کړل، ځکه دوی حتی دا فکر هم نه‌کاوه چې یوه ورځ به د حماس غورځنګ د صهیونستي رژیم پر وړاندې مرګوني بریدونه پیل کړي او د دوو میلیارده مسلمانانو د مقدساتو د دفاع لپاره به ودریږي.

د خوارجو ګمراهتوب تر دې حده زیات و، چې د ٧م اکتوبر له جګړې وروسته یې هم خپل ناروا تورونه غلط ونه‌ بلل او له خپل باطل موقف څخه یې شاتګ ونه کړ؛ د دوی بې‌ بنسټه دلایلو او تورونو یوازې نمایشي بڼه درلوده، ځکه اوس د دې منفورې ډلې څخه نقاب لرې شوی او ماهیت یې ټولو ته څرګند شوی دی.

د حماس غورځنګ د صهیونيستي رژیم په وړاندې د اساسي پلانونو په درلودلو سره د دې توان پیدا کړ؛ چې له هغې کچې زیات مقاومت وکړي، چې د کفر نړۍ یې تمه لرله او بلاخره یې دغه رژیم د تدریجي مرګ سره مخ کړ.

اوس له هغه ظالمانه بريدونو او د صهيونيستانو د نسل‌وژنې څخه څه باندې يو کال تېرېږي؛ خو بيا هم تر اوسه د خپلو بندیانو د خلاصون او د خپلو موخو په ترلاسه کولو نه دي توانېدلي، برعکس؛ د صهیونیستي رژیم وسله‌وال پوځونه د خپلو پرمختللو جګړه‌ییزو وسایلو سره هره ورځ د غزې په کړکېچ کې نور هم ډوبېږي.

د طوفان‌الاقصی جګړې بې‌ شمېره حماسې وزېږولې، له هغه ورځې وروسته نه یوازې اسلامي امت، بلکې د کفر نړۍ هم د قسامیانو پر ایمان او زړورتیا شاهدي ورکړه.

د دوی استقامت د دې امت د ځوانانو او تنکیو ځوانانو لپاره یوه نمونه وګرځېده، د دوی د مشرانو شهادت د ټولو لپاره د ویاړ کیسه شوه، د ټولو ازادي غوښتونکو لپاره سرمشق وګرځېد او د تاریخ په پاڼو کې د تل لپاره ثبت شو.

هو! د حماس غورځنګ، هغه مخلص مجاهدین او د حق رښتیني جنګیالي الله متعال جل جلاله عزتمن کړل او د دوی تکفیر کوونکي یعنی ګمراه خوارج یې ذلیله او خوار کړل، لله الحمد اوس ټولو ته ښکاره شوې چې څوک د صهیونيستانو اجیر او څوک یې دُښمن دی.

*وظيفوي غفلت… ستر جرم او عظيم خيانت*

صبغة الله وصيل

دندې ته ناوخته تګ، د رسمي وخت له پوره کيدو وړاندې تګ، په دفتر کې په شخصي چارو ځان مصروفول، غير حاضري، لنډه دا چې د ورسپارل شوي امانت په ادا کولو کې هر ډول ناغيړي کول وظيفوي غفلت ګڼل کيږي.
وظيفوي غفلت د اسلام له نظره کبيره ګناه او ستر جرم دی، ځکه دا په هغه تطفيف (حق تلفي) کې داخل دی چې له امله يې د شعيب عليه السلام قوم هلاک شو.
غلا يوازې دا نه ده چې يو څوک د ولس نغدې شتمنۍ په بډه ووهي د غلا بدترين ډول وظيفوي غفلت دی، که فکر وکړو چې خوږ نبي صلی الله عليه وسلم په سمه توګه لمونځ نه ادا کوونکی بدترين غل ګڼلی، دا خبره به بيخي واضحه شي.
په معاصرو قوانينو کې هم وظيفوي غفلت ستر جرم او د روڼتيا او د اداري کاري اخلاقو خلاف عمل ګڼل کيږي او په ډيرو هيوادونو کې غرامت او جزا ورته ټاکل شوې.
بناء په لنډه ويلای شو چې وظيفوي غفلت کبيره ګناه، ستر جرم، عظيم خيانت، له ولس سره ظلم، اداري فساد او د شهيدانو له ارمانونو سره ستره جفاء ده، دا خيانت به لا پسې زيات وي چې د افغان ولس په څير د يوه کړيدلي، ځوريدلي، بې چاره او مظلوم ولس په حق کې ترسره کيږي.
شايد ځينې خلک په خپلو اداراتو کې د کار د کموالي يا نه شتون بهانه وکړي خو حقيقت دا دی چې زموږ تاسې وطن جګړو ځپلی او بلها ستونزې لري او يو څوک که په صداقت سره کار وکړي په خپله اړونده اداره کې به زيات کار ځانته پيدا کړي.
شخصا په دې عقيده يم چې دغه غفلت که د ديني امورو (تدريس او داسې نورو) په پلمه هم ترسره کيږي حرام او کبيره ګناه ده.
که ځينې خلک د علم او جهاد په وجه هر څومره ستر امتياز اخلي وادېيخلي هيڅ پرواه نلري، خو داسې مسووليت بايد هيڅکله په غاړه وانخلي چې سبا يې له عهدې نشي وتلای او د ولس حقوق ورڅخه ضائع کيږي.
په پای کې د امير المؤمنين عمر بن الخطاب رضي الله عنه هغه قاطع مکتوب ستاسې مخې ته ږدم چې د وظيفوي غفلت کوونکو په اړه واليانو ته صادر کړی و.
( وقال عمرو بن قرة جاءنا کتاب عمر: إن ناسا يأخذون من هذا المال ليجاهدوا ثم لا يجاهدون فمن فعله فنحن أحق بماله حتى نأخذ منه ما أخذ) صحيح البخاري مع فتح الباري.
ژباړه: عمرو بن قرة وايي: موږ ته د عمر رضي الله عنه مکتوب راغی چې پکې ليکلي و: ځينې خلک له دغه مال (بيت المال) څخه په دې پلمه برخه اخلي چې د الله تعالی په لاره کې جهاد پرې کوي، خو بيا جهاد کې برخه نه اخلي، چا چې دا ډول کار وکړ، نو موږ يې د مال زيات حقداران يو ترڅو هغه څه بيرته ترې واخلو چې اخيستی يې ده.
د اسلامي نظام د استحکام په هيله


https://chat.whatsapp.com/FUbybxi2pQdDAXIpy9fEEO

*دوهمه شبهه - د نجاشي (رح) په عمل استدلال*

ځينې هغه مسلمانان چې په زړونوکې يې د ډيموکراسی مرض ځای نیولی په ډيموکراتيکو نظامونوکې د خپل مشاركت لپاره د نجاشي رحمة الله عليه به عمل استدلال کوي او وايي چې نجاشي سره لدې چې يو مسلمان پادشاه وو خو اسلامی حکومت یې نه وو نافذ کړی او لدې سره بیا هم رسول الله ﷺ هغه ستایلی او هغه ته یې (عبد صالح ويلي او پر هغه یې غایبانه جنازه هم کړې ده. نو که په اوسني وخت کې هم کوم پادشاه اسلامی نظام نافذ نه کړي او يا نور مسلمانان په يو غير اسلامي نظام کې برخه واخلي څه ناروا خبره نه ده.

پاتی إن شاء الله سباته ستاسو د دعا په هیله

#کتاب فکري پوهنه:صفحه: 134

ترجمه: هغه کسان که چېرې ورکړو مونږ دوئ ته په زمکه کې تمکین نو قائموي دوى لمونځ او وركوي زكات او امر به كوي خلکو ته په نیکی او منع کوي به
خلك له بدي او خاص د اللهﷻ په اختیار کې ده آخره خاتمه د ټولو کارونو ).دا چې د يوسف عليه السلام به هكله هم اللهﷻ هغه ته د تمكين يادونه کړې ده. نو يقيناً چې يوسف عليه السلام هم له همدغو خلکو څخه ؤ چې د قدرت په وخت په خلکو لمونځونه دروي زكات وركوي، امر بالمعروف او نهى عن المنكر كوي. او پدې لړ کې تر ټولو لوی معروف (توحید) او تر ټولو لوى منكر (شرك) دى. يوسف عليه السلام د خپلو پلرونو د حق دین اتباع او په هغه یې فیصله کوله په هغه قانون يې هېڅکله فیصله نه کوله چې اللهﷻ نه وو نازل کړی او نه يې هم د اللهﷻ د قانون خلاف د نورو قوانينو جوړولو ته اجازه ورکوله. او كه څوك د هغه عليه السلام په هکله د دې په خلاف عقيده ولري هغه مسلمان نشي پاتې کېدى. د اوسنی زمانې په طاغوتي حکومتونو کې خو که کوم وزير يوازې د اسلام لپاره یو ادنی کار هم وکړي نو فوراً له وظيفې څخه برطرف كېږي، او يا اساسي قانون او حکومت ته د خیانت په جرم زندان ته ورغورځول کېږي. او که چېرې ټول حکومت او وزارتونه د انتخاباتو له لاری هم د مسلمانانو لاس ته ورشي نو بيا هم ورته د حکومت کولو فرصت نه ورکول کېږي لکه چې د اسلامي نړۍ په ځينې دولتونو کې وليدل شول نو پر همدې اساس د يوسف عليه السلام په کار استدلال.کول یوازې یوه بهانه ده او بس.


#کتاب فکري پوهنه:صفحه:128ــ129ــ130ــ131ــ
132ــ133ــ134

په اوسينو طاغوتي نظامونو کې چې د اللهﷻ له دين سره يې جگړه اعلان کړې ده. د اللهﷻ له دوستانو سره جنگېږي او د اللهﷻ له دښمنانو سره دوستی او ایتلافونه کوي د وزارت قبلول هم حرام او د يوسف عليه السلام به عمل استدلال باطل دی. ځکه چې په اوسينو حکومتونو کې وزیران هم د هماغه اساسي قانون د پاسداری او احترام سوگند پورته کوي چې د ډیموکراسی د کفر پر بنسټ . جوړ شوی وي. پداسي حال کې چې اللهﷻ په دغه ډول طاغوتی (حکم) باندې د کافر کېدلو امرکړی دی لکه چې فرمایي:

يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَن يَكْفُرُوا بِهِ )
[النساء : ٦٠]
ترجمه: غواړي چې خپله دعوی دفیصلې لپاره طاغوت ته يوسي، پداسې حال کې چې دوئ ته امر شوی چې په هغه (طاغوت) دې کافر شي).

اوس كه څو ك دا گومان كوي چې يوسف عليه السلام به هم همدغه ډول د طاغوتي قانون د منلو ، پاسدرای او احترام سوگند پورته کړی وي پداسې حال کې چي اللهﷻ له هغه څخه بدي اړولې وه او هغه يې له خپلو مخلصو بندگانو گرځولی و، نو یقیناً چې دغه گومان کوونکی به د اللهﷻ په يوه پيغمبر د دروغو ویونکی، تر ټولو بد کافر او له اسلامي ملت څخه وتلى انسان وي.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*ب:*

په اوسنیو حکومتونو کې وزيران د وضعي كفري قوانينو منونکي، منفذين او په هر څه کې باید د وضعي قوانینو پابند وي نو آيا د يوسف عليه السلام په هکله دا گومان کېدلی شي چې - معاذ الله - هغه به د دغه ډول وضعي كفري، ظالمو او باطلوقوانینو پابندو؟ كه څوك د هغه په هکله دغه ډول ګومان کوي او بيا د هغه په فعل استدلال کوي، نو په يقيني ډول به هغه د اللهﷻ يو پيغمبر د کفري قوانينو په منلو تورن کړی وي، چې دا کار په خپله کفر او د اسلام له دين څخه وتل دي. ځکه چې الله تعالى انبیاء د دې لپاره خپلو امتونو ته رالېږلي دي چې هغوی ته د طاغوت
د پرېښودلو او يوازې د اللهﷻ د احکامو د منلو تعليم وركړي الله فرمايي : وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُونَ ﴾ [النحل : ٣٦]

ترجمه: په یقین سره مونږ رالیږلی په هر امت کې رسول د دې لپاره چې خلکو ته ووايي د اللهﷻ عبادت وکړئ او له طاغوت څخه ځان وساتئ. او همدغه پیغام د يوسف عليه السلام د رسالت هم و. نو دا څنگه کېدای شي چې يوسف عليه السلام دې له پیغمبری سره سره د طاغوت قانون منلی او فيصلي دي يې د هغه مطابق کړي وي ؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*ج :*

د يوسف عليه السلام وزارت هغه ته د اللهﷻ له لوري په زمکه کې (تمكين) و. هغه د اللهﷻ د حكم مطابق فیصله کوله ځكه هغه ته هېچا ضرر نشو رسولی نه چا لیرې کولی شو او نه یې په کومه فیصله مجبورولی شو. او همدغه د (تمكين في الأرض) معنى ده.
نو آيا د نن زمانې په طاغوتي حکومتونو کې هم وزيران همدغه ډول مطلق صلاحيتونه لري ؟ تر څو يې د يوسف عليه السلام پر وزرات قياس صحيح شي؟
د نن وزیران خو په ټوله معنى د طاغوتي قوانينو په بندونو داسې تړل شوي چې د اسلام په گټه هیڅ حرکت ورڅخه نشي کولی.
يوسف عليه السلام د خپل کار په تر سره کولو کې له هر ډول عدلي تعقيب او څارنې څخه آزاد وو. ځکه کله چې بادشاه یوسف علیه السلام له زندان څخه راو و ېست او هغه بادشاه ته . خيلي خبري . وكړي، او بادشاه یی په خبرو داسې قانع شو چې هغه ته يې وویل
إِنَّكَ الْيَوْمَ لَدَيْنَا مَكِينُ أَمِينٌ ﴾ [يوسف: ٥٤)

ترجمه : (بې شکه ته نن ورځ له مونږ سره د مرتبې خاوند او امانتگر يې). مفسرين ليکي چې تر دې وروسته د مصر بادشاه هسې تش په نامه بادشاه وو، او نور ټول کارونه به يوسف عليه السلام اجرا کول او د (عزیز) په نامه به یادیده. ځيني علماء لا دا هم وايې چې هغه پادشاه د يوسف عليه السلام په لاس مسلمان شو او تر دې وروسته د يوسف علیه السلام پر دین چلېده. نو آیا په اوسینو طاغوتي حکومتونو کې هم صالحو مسلمانو وزیرانو ته همدغه مرتبه حاصله ده؟ او که د نن وضعیت د يوسف عليه السلام تر وضعيته بدل وي نوبیا خو قیاس نه دی صحیح د الله تعالى د يوسف عليه السلام به هکله د تمكين يادونه کړې ده:

وَكَذَلِكَ مَكَّنَّا لِيُوسُفَ فِي الْأَرْضِ ﴾ [يوسف: ٢١]

ترجمه او همدغه ډول مو يوسف عليه السلام ته تمکین په زمکه کې ورکړ).

د تمكين لفظ په دې آيت کې مجمل دی خو په بل ځای کې الله تعالی د دغه
اجمال تفصيل داسې بیان کړی دی

الَّذِينَ إِن مَّكَّتَهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَمَانَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا
بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ ﴾ [الحج: ٤١)

*لومړۍ شبهه*

يوسف عليه اسلام د مصر له بادشاه سره کار کړی دی ځيني خلك استدال كوي چې يوسف عليه السلام پداسې حال کې چې د اللهﷻ پیغمبر و د مصر له کافر بادشاه سره يې د هغه په حکومت کې د وزیر په حیث کار کړی دی. نو په همدې دلیل اوس هم مسلمانان کولی شي چې په يو کافر نظام کې كار وكړي په ډیموکراسۍ کې د کار لپاره په پورتنی دلیل استدالال كول د لاندي وجوهاتو له امله باطل دي
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*الف* ـ

اوسني پارلمانونه شرکي او طاغوتي پارلمانونه دي. او دليل يې دادی چې
پارلمان ته د تشريع (تحليل) او تحريم حق ورکړل شوی دی. پداسې حال کې چې د تشريع (تحليل او تحريم) حق يوازې او يوازې د اللهﷻ له دی. خو په ډیموکراسی کې دغه حق په ولس پورې اړه لري چې پارلمان يې ممثل دی. په اسلام کې د اعلی حاکمیت او د (تشریع حق هېڅ شريك نه مني. خو په ډيموکراسۍ کې نه يوازې دا چې حلال او حرام گرځول د ولس د اکثریت حق دی، بلکې په قطعي ډول يې اللهﷻ له دغه حق څخه د دوئ به زعم محروم کړی دی.
د همدی او نورو دليلونو له مخې (اسلام) یو دین او (ډيموکراسی) یو ځانگړی بل دین دی او په دې دواړو دينونوکې د د تشريع او قوانينو مصادر هم سره جلا جلا دي په اسلام کې د تشريع مصدر (الهي وحيه) او (رسول صلى الله عليه وسلم) دي. خو به ډیموکراسی کې د تشریع مصدر د خلکو خواهشات او هوسونه) دي. او اللهﷻ
نه يوازې د اسلام دين د منلو دى.
الله فرمايي: وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ ) [آل عمران : ۸۵] ترجمه : او هر څوک چې پرته له اسلامه بل دين غوره کړي هېڅکله به ورڅخه ونه
منل شي او هغه به په آخرت کې له زیان کارانو څخه وي). نو آیا څوك داسې تصور كولى شي چې يوسف عليه السلام به له اسلامه پرته بل دين منلی وي ؟ او يا به يې د خپلو موحد و نیکونو له ملت څخه پرته بل ملت غوره کړی وي ؟ او يا به يې د هغه د احترام او پاسدارۍ سوگند پورته کړی وي ؟ او يا به یې هم د هغه مطابق قانون گذاري کړې وي لکه څنگه چې داوسنۍ زمانې
دپارلمانونو حال دي ؟

يوسف عليه السلام خو لا د بنديتوب او بې وسی به وخت کې چې هېڅ يې په واك کې نه ول له شرك او مشركينو څخه د بیزاری اعلان کړی ؤ لکه چې الله تعالى ﷺ
فرمايي: إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ ءَابَاوِي إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَقَ وَيَعْقُوبَ مَا كَانَ لَنَا أَن تُشْرِكَ وَاتَّبَعْتُ مِلَّةَ .بِاللَّهِ مِن شَيْءٍ ﴾ [يوسف: ٣٦-٣٨]

ترجمه: (بیشکه ما پرې ايښی دی دین د هغو خلکو چې ايمان نه راوړي پر الله ﷻ او حال دا چې دوئ په آخرت همدوی کافران دي. او متابعت کړی دی ما د دين د خپلو پلرونو چې ابراهيم اسحق او يعقوب دي نه ښايي مونږ ته چې شريك ونيسوپه اللهﷻ پوری کوم شی). وروسته يوسف عليه السلام د شرك او د توحيد د حقيقت بيان كوي او دا اعلانوي چی حکم به يوازې د الله تعالى له چلېږي او عبادت بايد يوازې د اللهﷻ وشي.الله تعالى له هغه څخه په حکایت فرمايي:
يَنصَاحِبِي السِّجْنِ أَرْبَابٌ مُتَفَرِّقُونَ خَيْرٌ أَمِ اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ ) مَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِهِ إِلَّا أَسْمَاءُ سَمَّيْتُمُوهَا أَنتُمْ وَءَابَاؤُكُم مَّا أَنزَلَ اللَّهُ بِهَا مِن سُلْطَانٍ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ) [يوسف: ٣٩- ٤٠]

ترجمه ای زما د زندان دواړو ملگرو آیا متفرق خدايان غوره دي که هغه الله چې يو دى؟ ډېر قوي غالب دی عبادت نه کوئ تاسې غير له الله ﷻ مگر د څو نومونو چې نومونه مو ايښي دي د هغو تاسو او ستاسو پلرونو نه دی رالبولي الله پر عبادت د هغوی کوم دلیل او سند نه دی حکومت د هېچا مگر خاص دا د اللهﷻ دی. امر يې کړی پدې چې عبادت مه کوئ تاسې مگر یوازې د همده. دغه سم دین دی خو زيات خلك نه پوهېږي). نو آیا دا کېدی شي چې يوسف عليه السلام دې د بند او ضعف په وخت كې شرك په لوړ آواز ردوي او حکومت دې يوازې د اللهﷻ له گڼي. او بيا دې د آزادی وخت کې دغه حقیقت پټوي؟! او د پادشاه په دين دې فیصلې کوي؟ پداسې حال کې چې الله تعالى په زمکه کې (تمكين) هم ورکړی وو ؟
يوه بله خبره چې د يادولو وړ ده هغه دا ده چې په پارلمان او وزارت کې فرق
موجود دی پارلمان شریعت او قوانین جوړوي او وزارتونه يې تنفيذوي، نو هغه.خلك چې په اوسنيو پارلمانونو کې د اللهﷻ د دین په خلاف قوانين جوړوي اوتصويبوي يې د هغوی جرم تر هغو ډېر دی چې جوړ کړي قوانين عملي کوي. نو پر دې اساس د هغو خلکو استدلال چې د يوسف عليه السلام به عمل یي پارلمان نه د ور تللو لپاره کوي صحيح نه دی خو دا پدې معنی نه ده چې په اوسنيو حکومتونو کې دې پارلمان ته ورنگ ناجائز او وزات قبلول دي جائز شي.

*په ډيموکراسۍ کې د مشارکت په هکله شبهې او ځوابونه*


ځینې اسلام ته منسوب علماء چې یا د غرب له فكري تأثير لاندې راغلي دي، او يا هم د جهاد او قربانيو د نبوي منهج له لارې د اسلامي حکومت د رامنځته کولو له طریقی سره نا آشنا دي او يا هم په هر ډول حکومت او شرايطو کې د حکومتونو له رعايتونو او امتیازاتو برخمن کېدل غواړي، که څه هم چې په هر قیمت وي
دوی په ډيموکراسي کې د مشاركت له لارې د اسلامي حکومت د قائمولو بيځابه هڅې او عبث كوښښ کوي. د افغانستان په اوسنی د آمریکایانو په زور راغلې ډیموکراسی کې هم ډېرو تش په نامه اسلامي تنظيمونو ټولنو او اشخاصو همدا نامطلوبه لاره نيولې ده. دغه خلك په ډيموکراتيکو حکومتونو او پارلمانونو کې د ورگډېدو لپاره په اسلامي شريعت کې د خپل دغه کار لپاره ځینې شبهې او دلايل تراشي او په بېځایه استدلالونو او د شبهاتو په راولاړولو د ځان لپاره په ډيموکراسۍ کې د کار کولو جوازونه برابروي

چې ځينې شبهې يې په لاندې ډول دي:

# کتاب فکري پوهنه:صفحه:127ــ128

*یحیی السنوار؛ د اسلامي سیاست او پوځي مبارزې د ډګر یو بل اتل شهید*
عزیر عزام

د فلسطین او بیا په ځانګړي ډول د غزې له نامه سره د شهادت، زخم، زندان او کډوالیو کلمو داسې کلکه غوټه خوړلې، چې هسې په اورېدو یې هم د رښتیني مسلمانانو زړونه له درده په لړزه راځي او بیا د خپلې بې وسۍ په اوښکو له خپلو فلسطيني وروڼو او غزه والو سره خواخوږي څرګندوي، د بې وسۍ او ناتوانۍ تصویر له ځان سره د عواطفو هدیرې ته لېږدوي.

ښايي همدا لامل به وي چې دا ځل د اسلامي غورځنګ او حماس مجاهدینو د یوه بل پیاوړي رهبر، مبارز، مجاهد او د صهیونیستي مفکورې پر وړاندې د ولاړ غره شهید السنوار د شهادت دردونکی خبر د توقع خلاف نه و، بلکې د هغه مجاهد د شهادت د خبر په څېر و، چې هره شېبه د خپل دښمن د مرمیو تر باران او جاسوسي جالونو تر چتر لاندې و.

په افغانستان کې د ګڼو بلکو اکثرو مصلحو ځوانانو خواله شبکې د همدغه ستر شخصیت د شهادت دردونکو خبرونو او د هغه ویاړلي تصویر نیولی؛ چې نوموړی له صهیونیست او اشغالګر رژیم سره پر هوار ډګر د مخامخ مبارزې په حالت کې ښيي او پر هغو ټولو انګیرنو د بطلان کرښه راکاږي، چې ګني د اسلامي مفکورې دغه زمری دې د حماس په تونلونو یا غرونو کې د پټ رهبر په توګه پر وضعیت څار کوي.

د نوموړي (رحمه الله) په اړه تر دې دمه ګڼې لیکنې شوې او ویاړلي یادونه به یې په نورو لیکنو کې هم را څرګند شي، خو څو ټکي یې په اړه زیات مهم دي:

۱: د مجاهدینو په منځ کې روان رهبر؛
غربي او اسرائیلي رسنیو د خپلو تبلیغاتو هڅو په لړ کې پرلپسې راپورونه ورکول چې ګنې شهید سنوار په تونلونو او د حماس نورو پټنځایونو کې د بریدونو له وېرې ځان پناه کړی، خو شهادت یې ثابته کړه چې هغه په نره د خپلو غازیانو سره مخامخ د صهیونېستانو پر ضد حیرانونکې مبارزه کوله.

۲: د سیاسي او پوځي ډګر اتل؛
ځینو رسنیو هغه د حماس او اسلامي غورځنګ د کارېزماټیک رهبر په توګه یاد کړی و، د حماس د سیاسي پلانونو او پوځي ډګر وسله والې مبارزې اکثره طرحې ددغه متفکر ذهن محصول ګڼل کېږي او د اسرائیلو په اکثره نظامي جلسو او رازونو کې نوموړي ته د نه ماتېدونکي غر او مفتکر مغز په توګه کتل، وېره ورڅخه کېده او شتون یې د هغوی خوبونه نا ارام کړي و.

مهمه دا چې د هغه سیاسي او پوځي تجربه یو تر بل پیاوړې وه، د پخواني سیاسي مشر شهید هنیه له شهادت وروسته حماس پر نوموړي را ټول و.

۳: د طوفان الاقصی طراح؛
دا عملیات چې تېر کال د اکتوبر په ۷مه په بریالیتوب سره تر سره شول، دا بریدونه چې د نړۍ سیاسي او پوځي دوکتوران یې حیران کړل، په دومره نظم او ترتیب تر سره شول چې د اسرائیلي شیطاني شبکې امنیتي چتر یې هم ونړاوه او له امریکايي – اروپايي وروستي ماډل پوځي ټکنالوژۍ څخه برخمن اشغالګر ځواکونه یې حیران کړل.

۴: د زندانونو اتل؛
شهید سنوار په پوهنتون کې د تحصیل پر مهال د خپلو ملګرو سره د اسلامي مبارزې ناستې او جلسې کولې، د اسرائیلو پر ضد یې پټ او ښکاره فعالیتونه درلودل، ځکه خو څلور ځله زنداني شو، تر دې چې د خپل عمر څه باندې دوې لسیزې یې په زندان کې تېرې کړې، ډول ډول ناروغیو او شکنجو هم د هغه اسلامي فکر بدل نه کړ او په مېړانه یې ژوند وکړ.

۵: د شهیدانو د کورنۍ غړی؛
شهید سنوار هم د شهید هنیه په څېر د کورنۍ لسګونه غړي د اسلامي مبارزې او فلسطین د ازادۍ په لار کې قربان کړي او بالاخره نوموړي هم د هغوی لار خپله کړه او په ډېره سرلوړۍ یې له ژوند سره مخه ښه وکړه.

۶: د خپل رهبر د باور وړ مبارز؛
شهید سنوار د تنکۍ ځوانۍ له زمانې د حماس اسلامي غورځنګ د بنسټګر شیخ احمد یاسین د باور وړ زلمی و، د هغه تر نظر او روزنه لاندې وپالل شو او په یوه داسې غازي بدل شو، چې د اسلامي غورځنګ کړنلاره او مبارزه د شهادت تر سلګیو پورې روښانه وساتله.

او بالاخره دغه اتل خپله هغه وعده په ډېره رښتینولۍ سره پوره کړه، چې یا به د فلسطین سپېڅلې خاوره د اسرائیلو له ناولو پلونو او ارادو څخه ژغوري او یا به د شهادت جام نوش کوي.

هغه رښتنی و او د غزې د سویل خان یونس کډوالو کمپ کې، د ۱۹۶۲ کال پیدا شوي ماشوم د خپل عمر له ۶۲ ویاړلي عمر تېرولو وروسته؛ په جګ سر او اوچتو سترګو د خدای تعالی حضور ته ورغی.

هو! د شهید سنوار د وینو هر څاڅکی د ننۍ اسلامي نړۍ په ځانګړي ډول ګاونډیو عرب هېوادونو غرب پاله او منحرفو مشرانو غږ کوي، چې که د فلسطین او غزي د مظلوم ملت مرسته نه شی کولی، خو لږ تر لږه خپلې ناولې خولې او بې واکه سیاستونه خو مو کنټرول کړی، که د خپلو غربي بادارانو له وېرې د فلسطیني ماشوم او شهیدې مور غږ نه شی اوچتولی؛ نو د اسلامي غورځنګ او حماسي مجاهدینو په شان او مبارزه پسې خو د بشري حقونو او دیموکراسۍ له مردارې ګېډې راوتې ادعاوې او نومونه مه تړئ.

كه هر څوك د خپل ځاني او مالي زيان د ويرې له امله دا مسئوليت پريږدي، نو امر بالمعروف او نهی عن المنکر به بالکل له مینځه لار شي. بلکې د هر مسلمان لپاره چې د ثواب نیت لري او له الله تعالی څخه د خپل اجر غوښتنه کوي پکار ده، چې دغه مسئولیت په غوره توګه ادا کړي او د دې لارې سختیو ته صبر او زغم وکړي. خدای تعالی څومره ښکلی فرمایلي دي: «وامر بالمعروف وانه عن المنکر واصبر علی ما أصابك»؛ «په نېکۍ امر وکړه او له بدیو څخه منعه وکړه او په هر څه چې در رسیږي زغم کوه.»
علماء په دې باره کې لیکي: «د هر مؤمن لپاره مناسبه ده چې د منکر د بدلولو هڅه وکړي، که څه هم په دې کار کې هغه ته تکليف رسیږي.»


ادامه لري…

*معتزله (نهه ویشتمه)*

لیکوال: “ابو عائشه”

د اهل سنتو لید
لومړی به د معروف او منکر د ډولونو په اړه د اهل سنتو نظر څرګند کړو، او بیا به د هغو شرایطو په اړه بحث وکړو چې معتزله یې د امرکوونکي او نهی کوونکي لپاره وضع کړي دي.
د معروف او منکر ډولونه
ابن تیمیه رحمه الله په دې باور دی چې معروف په یو ډول دی، لکه څنګه چې منکر په یو ډول دی. او په دې باره کې وایي: «البته د نوعیت له لحاظه، مطلق معروف ته امر کیږي، او مطلق منکر څخه منع کیږي.». نو دی د معتزله و په څیر معروف په څو ډولونو ته تقسیم کوي؛ البته په منکر کې له معتزله سره موافق دي؛ [ځکه چې وايي: منکر یو ډول دی].
علامه باجوري رحمه الله په دې عقیده دی: «امر د مأمور تابع دی، که مأمور مستحب وي، حکم هم مستحب دی، او که مأمور واجب وي، نو حکم هم واجب دی، او نهی هم همدارنګه دی، د مکروه کار څخه نهی کول مستحب او د حرام کار څخه نهی کول واجب دي.»
د «المعتزلة وأصولهم الخمسة وموقف أهل السنة منهم» کتاب مؤلف په دې هکله لاندې نتیجې ته رسېدلی او وايي: «شاید دویم قول (د علامه باجوري قول) سموالي ته نږدې وي. ځكه كه څوك مستحب كار ونه كړي هغه ته هیڅ ګناه نه ده، نو لازمه ده چې په امر کولو کې هم همدغه ډول وي، او همدارنګه د مکروه کار ترک کول واجب نه دی، نو نهی کول له هغه څخه هم باید همدغه ډول وي.»
د امر کوونکي او نهی کوونکي شرایط د اهل سنت له نظره
اهل سنت او جماعت په ډېرو مواردو کې له معتزله سره موافق دي؛ خو په ځینو حالاتو کې له دوی سره اختلاف لري او دلته موږ هغه قضیې ذکر کوو چې د دغه دوو ډلو په مینځ کې توپیر لري:
دا چې معتزله وايي: د منکر بدلون لپاره باید لومړی اسانه طریقې څخه کار واخیستل شي، او بیا سختې لارې او طریقې کار شي:
دا خبره سمه ده، مګر د تل لپاره واجب نه ده. دا مسله د مختلفو شرایطو سره توپیر کوي؛ له همدې امله رسول الله صلی الله علیه و سلم د منکر په بدلولو کې تر ټولو لوړه طريقه پيل کړه، او بیا یې له ټيټې مرحلې کار واخیست، رسول الله صلی الله علیه و سلم په یوه حدیث کې فرمایي: «من رأى منكم منكرا فليغيره بيده، فإن لم يستطع فبلسانه، فإن لم یستطع فبقلبه، وذلك أضعف الإيمان»؛ «کله چې په تاسو کې څوک کوم بد عمل وویني نو په لاس دې یې بدل کړي او منع کړي، او که یې نه شي کولی نو په ژبه دې یې بدل او منع کړي، او که یې نه شي کولی نو له هغه څخه دې په زړه کې بد یوسي ، او دا د ایمان تر ټولو ضعیفه درجه ده.»
حکمت دا دی چې نهی کوونکی هره طریقه چې سمه ګڼي او د هغه ځای مناسب وي هغه دې کار کړي؛ قاضي عیاض په دې اړه وايي: «د ناوړه عمل منع کوونکی، په هره طریقه چې ممکن وي، هغه کار دې منع کړي، څه په قول او څه په عمل، نو [که د لهو او لعب وسایل وویني] هغه دې مات کړي. او نشه یي شیان دې پخپله له منځه یوسي او یا چا ته یې امر وکړي.»
د منکر بدلول په توره روا دی: دا شرط هم باطل دی. ځکه چې دا د ډېرو خلکو د ضایع کېدو او ډېرې وینې تویېدو لامل کیږي. د ګناه له امله هيڅوک دا جرأت نه کوي چې د مسلمان وينه حلال کړي، ځکه دا کار د ګډوډۍ او د خلکو په منځ کې د ناامنۍ لامل ګرځي. بلکي دلته حقيقت دا دی چي که څوک منکر نه پرېږدي؛ باید دا قضیه پاچا ته راجع شي.
ابن العربی رحمه الله په دې اړه لیکي: «که [له بد کاره منع کوونکی] ونه کولی شي چې منکر له یو شخص څخه لیري کړي، پرته له جګړې او وسلې څخه، نو هغه باید باچا ته وسپاري. ځکه چې د خلکو په منځ کې وسله پورته کول د فتنې لاره پرانیزي او د غټ فساد لامل کیږي.»
معتزله شرط وضع ګرځولی دی، چې څوک چې په نېکۍ امر کوي او له بدۍ منع کوي بايد پوه شي، چې خبرې يې اغېزې لري، که نه؟ که پوه شو چې اغېزه نه لري نو واجب ساقطه کیږي. دا شرط هم باطل دی او د دې امت د علماوو له اقوال سره په ټکر کې دی.
امام نووي رحمه الله فرمايي: «علماء رضي الله عنهم وایي که په امر بالمعروف او نهی عن المنکر باندې مکلف سړی فکر وکړي چې دا کار یې اغېزه نه لري، له هغه څخه دغه مسئولیت نه ساقطه کیږي، او په هغه باندې دا واجب دی؛ ځکه چې یادونه د مؤمنانو لپاره ګټوره ده، لکه څنګه چې مو مخکې هم وويل، د هغه مسئوليت امر او نهی کول دي، نه په هغو باندې منل. په دې اړه خداى تعالی فرمايي: «وما علي الرسول اله الا البلاغ»؛ «د رسول پر غاړه پرته د پیغام رسولو بل مسؤلیت نه شته»؛
ابن لحام حنبلي رحمه الله وایي: «دا ګمان چې د منکر انکار او منع کول فایده نه لري، له غاړې نه ساقطه کېږي.»
دا شرط چې د نیکۍ امر کوونکی او له بدۍ څخه منع کوونکی پوه شي، او یا یې غالب ګمان دا وي چې په نیکۍ امر کول او له بدیو څخه منع کول یې مالي او ځاني زیان نه رسوي، یو له عجیبو شرایطو څخه دی. ځکه د امر بالمعروف او نهی عن المنکر مسئولیت پر غاړه اخیستل له ستونزو او ننګونو ډکه لاره ده.

*معتزله (اته وېشتمه برخه)*

لیکوال: ابو عائشه

د امر بالمعروف او نهی عن المنکر ډولونه
اهل سنت او معتزله ؤ هر یو (معروف او منکر) په جلا جلا ډولونو سره وېشلي دی؛ چې دلته یې موږ په لنډ ډول سره بیان کوو:
د معتزله‌ؤ لید
معتزله د معروف په اړه وایي: معروف په دوه ډوله دی؛ واجب او مندوب، او امر کول په هغه باندې هم همدغه ډول دی؛ خو منکر دوی ته یو دی، او د هر منکر (څه حرام وي او څه مکروه) څخه نهی کول واجب دي.
قاضي عبدالجبار په دې اړه وایي: «معروف په دوه ډوله دی: یو واجب دی او بل واجب نه دی؛ نو واجب ته امر کول هم واجب دي، او نفل کارونو ته امر کول هم نفل دي. خو منکر ټول یو شان دي، چې د شرطونو د پوره کېدو په صورت کې د ټولو منکراتو نهی کول واجب دي.»
د قاضي عبدالجبار په دغه قول کې یو ټکی شته چې مهم دی، هغه دغه چې د منکر نهي کول هغه مهال واجب دي چې شرایط یې پوره وي. نو باید پوه شو چې معتزله د امر بالمعروف او نهي عن المنکر لپاره کوم شرایط تعیین کړي دي، دا چې دا موضوع اوږده ده، او اهل سنت هم په ځینې شرایطو کې د معتزله ؤ سره موافق دي، نو دغه شرایط په تفصیل سره دلته راوړو:
1. د آمر بالمعروف او ناهي عن المنکر پوهه: دا چې امر کوونکی او نهي کوونکی پوه و اوسي چې کوم شئ منکر دی او کوم شئ معروف، تر څو د منکر څخه خلک منع کړي او معروف ته خلک وهڅوي.
2. باید منکر شتون ولري: یعني دا چې منکر هلته وي، نه دا چې فقط د هغه اسباب موجود وي، لکه: د شرابو پیالې او یا د سازونو آلات.
3. په دې پوه شي چې امر بالمعروف او نهي عن المنکر د لوی ضرر لامل نه ګرځي: که پوه شي او یا یې غالب ګمان پر دې وي چې د هغه نهي کول د شرابو څخه د قتل لامل ګرځي او یا نور، نو نهي او امر کول په هغه باندې واجب نه دي.
4. په دې پوه شي او یا یې غالب ګمان وي چې د هغه خبره اغېزه لري، که نه نو واجب نه دي.
5. په دې پوه شي او یا یې غالب ګمان وي چې د ده دغه کار د مالي یا جاني تاوان لامل نه ګرځي.
قاضي عبدالجبار په بل ځای کې وايي: « پوه شه چې امر بالمعروف څخه مقصود، د نېکو کارونو کول، او نهی عن المنکر څخه مراد د بدو کارونو له مینځه وړل دي. کله چې یو کار په اسانه توګه حل کېدای شي، صحیح نه ده چې په سختۍ سره هغه کار ترسره شي، او دا هغه کار دی چې د هغه پوهه په عقل او شریعت سره کیږي؛ د عقل له لحاظه هغه کار چې موږ یې په اسانۍ سره کولای شو صحیح نه ده چې په سخته توګه یې ترسره کړو، او د شریعت له لحاظه الله تعالی په قرآن کریم کې فرمایي: «و ان طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فاصلحوا بینهما فان بغت احداهما علی الأخری فقاتلوا التي تبغي حتی تفيء الی أمر الله»؛ «که چیري دوې ډلې د مسلمانانو جګړه سره وکړي، د هغه دوو ډلو په مینځ کې سوله وکړئ؛ که چیري د هغو څخه یوې ډلې تعدي او تجاوز وکړ، نو د هغو سره جګړه وکړئ تر څو د خدای امر ته غاړه کښېږدي.» په دې آیت کې لومړی الله تعالی د اصلاح ذات البین دستور ورکړی دی، او په پای کې یې جګړې ته امر کړی دی.»
معتزله معتقد دي چې کله امر بالمعروف او نهي عن المنکر واجب شو، په هره توګه چې کیږي باید ترسره شي، فرق نه کوي چې په توره وي یا په بل شي باندې.
ټول معتزله (بغیر له اصم څخه) پر دې اتفاق لري چې امر بالمعروف او نهي عن المنکر په قدرت، ژبې، لاس، تورې واجب دی، په هر ډول چې پر هغه باندي توان ولري.

لازم دي.»
امر بالمعروف او نهی عن المنکر په اسلام کې ډېر مهم دې. دا یو دوامداره جهاد دې چې یو مسلمان یې ترسره کوي. دا مسؤولیت د اسلامي تمدن د جوړولو بنسټیز اصل دې؛ ځکه چې له دې پرته اسلامي شریعت نه پلی کیږي. په ښو امر کول او له بدو منع کول د دين ستر قطب دې؛ هغه وظيفه چې د هغه لپاره ټول پېغمبران رالېږل شوي او دا دنده پر نورو امتونو د دې امت د برتري راز او د ژوند خوندي دریڅه او د فردي او ټولنيزې خوښۍ ضامن دې؛ هغه مسؤلیت چې په امت کې د خیر او ښېګڼې معنی ثابته ساتي او له ژوند څخه د بدۍ او فساد عوامل له منځه وړي او داسې شرایط برابروي چې په هغه کې اخلاق او فضایل وده او پراختیا مومي او منکرات او رذایل له منځه ځي.
په نیکۍ امر کول او له بدیو منع کول یوه مهمه او برخلیک جوړوونکې مسله ده چې په اسلامي لاره او مسیر کې د امت ساتنه تضمینوي او دا یو ټولنیز مسؤلیت دې چې باید د ټولو مسلمانانو د پام وړ وي . په نیکۍ امر کول او له بدیو منع کول په اسلامي ټولنه کې له فساد سره د مبارزې یو له مهمو کارونو څخه دې.


ادامه لري…