Болаларда учрайдиган бронхлар гиперреактивлиги – нафас йўлларининг сезгирлиги ва уларнинг торайиши натижасида нафас олиш қийинлашиши билан тавсифланган ҳолатдир. Бу ҳолат, асосан, астма билан боғлиқ бўлса-да, бошқа нафас йўллари касалликлари ҳам бронхлар гиперреактивлигига олиб келиши мумкин.
✅ Асосий сабаблари:
1⃣. Аллергик реакциялар:
Чанг, гулчанг, ҳайвон туклари, ўсимликлар ва бошқа аллергенлар бронхлар гиперреактивлигини келтириб чиқариши мумкин.
2⃣. Инфекциялар:
Нафас йўлларининг вирусли ёки бактериал инфекциялари (масалан, грипп) бронхлар гиперреактивлигини кучайтириши мумкин.
3⃣. Атроф-муҳит омиллари:
Ҳавонинг ифлосланиши, тутун, кимёвий моддалар ва совуқ ҳаво бронхлар гиперреактивлигини қўзғатиши мумкин.
4⃣. Ирсий омиллар:
Оилада астма ёки аллергик касалликлар бўлиши болаларда бронхлар гиперреактивлиги хавфини оширади.
5⃣. Жисмоний зўриқиш:
Машқ қилиш ёки жисмоний фаоллик натижасида нафас йўллари торайиши мумкин (машқ билан боғлиқ бронхоспазм).
✅ Симптомлари:
- Доимий йўтал: Айниқса кечқурун ёки эрталаб кучаяди.
- Ҳириллаш: Нафас олишда хириллаш товуши эшитилиши.
- Нафас қисилиши: Нафас олиш қийинлашиши, айниқса жисмоний фаолликдан кейин.
- Кўкрак қафасида сиқилиш ҳисси: Болалар кўкрак қафасида оғриқ ёки сиқилиш ҳиссини билдириши мумкин.
✅ Ташхиси:
- Клиник текширув: Шифокор боланинг симптомлари ва тиббий тарихини ўрганади.
- Нафас йўллари функциясини текшириш: Спирометрия ёки бошқа нафас тестлари орқали бронхлар гиперреактивлиги аниқланади.
- Аллергик тестлар: Аллергик реакцияларни аниқлаш учун тестлар ўтказилиши мумкин.
✅ Даволаш:
1. Махсус дори-дармонлари мавжуд.
2. Профилактика:
- Аллергенлар ва қўзғатувчи омиллардан қочиш.
- Мунтазам равишда шифокор кўригидан ўтиш.
- Тўғри парвариш ва соғлом турмуш тарзига риоя қилиш.
3. Нафас машқлари:
Нафас йўлларини мустаҳкамлаш учун машқлар.
✅ Профилактика:
- Атроф-муҳитни назорат қилиш: Уй шароитини тоза ва аллергенлардан холи сақлаш.
- Иммунитетни мустаҳкамлаш:
Тўғри овқатланиш ва мунтазам жисмоний фаоллик.
- Эмизикли болаларни эмизиш:
Эмизикли болаларни узоқ муддат эмизиш уларни нафас йўллари инфекцияларидан ҳимоя қилади.
Эслатма: Бронхлар гиперреактивлиги болаларда узоқ муддатли парвариш ва назоратни талаб қилади. Шифокор билан мунтазам алоқада бўлиш ва тўғри даволаниш усулларини қўллаш орқали болаларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш мумкин.