محمدرضا یوسفی

رویکردی جدید به اقتصاد اسلامی
محمدرضا یوسفی

جلسه اول: نقد رویکرد موجود اقتصاد اسلامی

پانزدهم دی ۱۴۰۳

مکان: مؤسسه فرهنگی امیرالمؤمنین - نجف‌اشرف

🆔 @amiralmomenin_fa
@yousefimohamadreza

https://iqna.ir/00HrhL
@yousefimohamadreza

تاملات اساسی در نرخ ارز توافقی
محمدرضا یوسفی

🔹 بانک مرکزی به تازگی سازوکار مبادله ارز با قیمت توافقی بین صادرکننده و واردکننده را فراهم کرده تا بازار نیما را حذف و به سمت ارز تک‌نرخی حرکت کند. کمبود منابع ارزی، دولت سیزدهم را مجبور کرد تا نرخ ترجیحی را از 4200 به 28500 تومان افزایش داده، این دولت تضمین داد که همچنان تمام نیازهای ارزی را با این نرخ تامین می‌کند که البته با کاهش تعداد قابل توجهی از کالاها به این تعهد عمل نکرد. وزیر اقتصاد وقت اعلام کرد این سیاست تاثیر بسیار محدودی بر زندگی مردم خواهد داشت که اینطور نبود.

🔹 در زمان شروع دولت چهاردهم، قیمت دلار تقریبا 58 هزار تومان بود. این قیمت در 26 آذر که روز افتتاح بازار ارز توافقی بود، تقریبا به 78 هزار تومان رسید. در کمتر از چهار ماه، نرخ ارز حدود ۳۴ درصد رشد داشته است. یک رکورد در جهش قیمت ارز در این دوره زمانی محسوب می‌شود. این دولت نیز به مانند دولت قبلی با تنگنای ارزی روبرو بوده، دغدغه تامین مالی دارد.
دولت چهاردهم همان خط دولت سیزدهم، به سمت تک نرخی شدن گام بر داشته، می خواهد در راستای عمل به برنامه هفتم، نرخ ارز نیمایی را به نرخ توافقی تبدیل کرده و با کاهش شکاف از نرخ ارز آزاد، به سمت آن گام بردارد. به نظر رئیس بانک مرکزی در نرخ توافقی، نرخ ارز به دلیل عرضه و تقاضا، کشف خواهد شد. پس از این سخنان، گروهی این اقدام را گامی مثبت جهت کاهش رانت، حرکت به سمت بازار واقعی ارز، تشویق صادرات و رونق بازار بورس بیان کرده و از این سیاست حمایت کردند.

🔹 اما چند پرسش مهم در اینجا وجود دارد. اولین پرسش این است که بازار ارز، بازار رقابتی نیست. توجه به صادرکنندگان نشان می دهد که عمده ارز در دست انحصارگرایان منابع عمومی است که هزینه تولید آنها، یارانه ای بوده ولی محصول خود را با قیمت جهانی عرضه کرده و دلار کسب می کنند. آنها به هنگام تاسیس بازار نیمایی، حاضر نشدند که ارز خود را به قیمت نیما عرضه کنند و اکنون نیز همین اتفاق می تواند رخ دهد. نگاهی به ترکیب صادرات در سال 1402 نشان می دهد که بر اساس آمار، صادرات ایران تقریبا 87 میلیارد دلار بوده است. نفت 36 میلیارد دلار، کالاهای پتروشیمی19.4 میلیارد دلار، گاز مایع 3 میلیارد دلار، پروپان مایع 3 میلیارد دلار، قیر 2 میلیارد دلار، سنگ آهن و بوتان مایع، برق و...صدر شده است( خبرگزاری مهر، 14 فروردین 1403). به عبارت دیگر عمده صادرات کشور ناشی از فروش منابع عمومی است که به صورت رانت در اختیار صادرکنندگان قرار گرفته است. از این رو بازار توافقی منجر به افزایش رانت این صادرکنندگان خواهد بود.

🔹 قدرت انحصاری پتروشیمی ها، معدنی ها، پالایشی ها و فولادی ها و .. را می شود در همین ابتدا متوجه شد. در حالی که بازار توافقی در 26 آذر افتتاح شده است اما به این عمده ترین صادرکنندگان تا بهمن ماه فرصت داده شده است و این در حالی است که بدون این صادرکنندگان، بازار ارز توافقی با مازاد تقاضا روبرو بوده که در صورتی که بانک مرکزی دخالت نکند، موجب افزایش نرخ ارز در بازار خواهد شد.

🔹 در دفاع از این بازار گفته شده این بازار موجب بهبود صادرات خواهد شد ولی با توجه به ترکیب صادرات کشور و کشش آنها، این امر تقریبا منتفی است و تاثیر چندانی را شاهد نخواهیم بود.

🔹 از سوی دیگر در این چند ماه، علاوه بر تحریم، شاهد سرعت وقوع حوادث تاثیرگذار بر اقتصاد بودیم. بی‌ثباتی‌های پیاپی سیاسی، کنش و واکنش‌های نظامی، سیاسی بین ایران و اسرائیل، پیروزی ترامپ، سقوط اسد و .. عامل مهمی در ایجاد ناطمینانی ها و افزایش نرخ ارز بوده است. این ناطمینانی ها می توانند ادامه داشته باشند و در این صورت پرسش این است که دولت برای مقابله با این وضعیت، چه سیاستی خواهد داشت.

🔹 از طرف دیگر افزایش بیش از 20 درصدی نرخ ارز، موجب تورم در جامعه خواهد شد و این برای جامعه ای که سیزده سال است زیر فشار تحریم قرار گرفته، درآمد سرانه اش تقریبا یک سوم کاهش یافته و فقیرتر شده، قابل تحمل نیست.

🔹 دولت چهاردم چه اندیشه ای برای جبران این خسارت وارده بر زندگی عموم مردم و به ویژه اقشار آسیب پذیر دارد؟ بی توجهی به نتایج تلخ می تواند منجر به اعتراضاتی به مراتب گسترده تر از 96 و 98 شود.

🔹 گفته شده، این سیاست به نفع بازار بورس است. اما این بهبود از ناحیه رشد کارآمدی و افزایش تولید نیست بلکه فقط ناشی از افزایش قیمتهاست.

🔹 کاهش بیشتر اعتماد عمومی نیز پیامد این سیاست است. پزشکیان قول داده بود که سیاست شوک قیمتی را اعمال نکند.

🔹 انتظار این است که دولت دقیقا برنامه خود را ارائه، پیامدهای انتظاری را نیز شفاف بیان کند. زیرا با توجه به ساختار فاسد و رانتی اقتصاد کشور، قرار گرفتن در متن حوادث منطقه ای، موفقیت این سیاست بسیار بعید است.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/e50109

جمی نماد اخلاق و سیاست
محمدرضا یوسفی

🔹 ماه دی، یادآور درگذشت حجه الاسلام جمی، روحانی اخلاق مدار و مردمی و اهل سیاست و مبارزه است. او اهل سیاست بود اما همواره به اصول اخلاقی پایبند بود. روحانیت امروز و سیاستمداران به شدت به چنین شخصیت هایی نیازمند است.

🔹 برديو برای اولین بار از کلمه سرمایه نمادین استفاده کرد. هر گاه در کشوری یک بنای تاریخی مانند تخت جمشید، سی و سه پل، ، یک پدیده فرهنگی مانند نوروز، یک شخصیت تاریخی مانند کوروش، مولوی، حافظ و... به مرزی برسد که وقتی شما نام آن را می شنوید، احساس احترام و غرور کرده و به اصطلاح کلاهتان را از سر بر می دارید، سرمایه نمادین رخ داده است.

🔹 سرمایه نمادین موجب ارزش آفرینی اقتصادی برای کشور است. به همین دلیل بسیاری از جوامع در تلاشند تا سرمایه های نمادین را به نام خود ثبت کنند. ترکیه با مولوی چنین کرد و از این طریق درآمد زیادی کسب می کند. تاجیکستان نیز برخی سرمایه های نمادین ملی ما را به خود اختصاص داد و ما نسبت به ارزش این سرمایه های ارزشمند در غفلتیم. سرمایه نمادین می تواند حس همبستگی و غرور ملی جامعه را افزایش داده، به توسعه کشور کمک کند.

🔹 امارات به هنگام انقلاب ایران، کشوری با بیابان های شنی داغ، فاقد نیروی انسانی و فاقد هویت تاریخی بود. اما امارات فضایی ایجاد کرد که همه اعم از مسلمان و مسیحی، اماراتی و غیر اماراتی در کنار هم بتوانند خوب زندگی کنند. سرمایه اجتماعی و حس تعلق را در جامعه تقویت کرد. برای شناساندن امارات به جهان، اقدامات زیادی انجام داد که نتیجه آن را می توان در درآمد گردشگری این کشور مشاهده کرد. هر گردشگر به طور مستقیم 2 تا 6 نفر و به طور غیرمستقیم 7 تا 9 نفر فرصت شغلی ایجاد می کند. امارات متوجه شد وقتی سرمایه نمادینی که مایه مباهات جامعه باشد وجود ندارد باید آن را ایجاد کرد از این رو برج عربیه و جزایر نخل را ساخت.

🔹 متاسفانه ایران از انبوه سرمایه نمادین که می توانند مایه همبستگی ملی، تقویت کننده حس تعلق به وطن و کسب درآمد سرشار برای کشور باشد، در غفلت است.
این بی توجهی نسبت به معاصران نیز وجود دارد. همه چیز با عیار خودی و غیرخودی سنجیده شده و از این طریق به همبستگی ملی ضربه می زنند. شخصیت های بزرگ علمی، فرهنگی، اخلاقی، ورزشی در فضای سیاست زده نه تنها با بی مهری مواجه می شوند که گاه سعی می شود تا در انزوا قرار گیرند در حالیکه می توان به کمک نام آنان به توسعه کشور کمک کرد.

🔹 روحانیت سرمایه های نمادین زیادی دارد که در دنیای سیاست زده ما نادیده گرفته می شوند. شیخ مفید، آیه الله بروجردی، مدرس در سطح کلان و جناب جمی هم یکی از سرمایه های نمادین روحانیت در سطح منطقه ای از آن جمله اند.

🔹جمی از دوران جوانی، مبارزی انقلابی بود. وی از معدود شخصیت های انقلابی بود که هیچ بهره برداری اقتصادی از انقلاب نکرد. بلکه برای انقلاب تلاش کرد و تا آخر به آرمان های انقلاب وفادار ماند و منتقد روند جاری بود. همین موجب برخی از رفتارهای سخیف توسط کوته نظران با ایشان شد.

🔹 هر چند او در دوران نهضت ملی شدن نفت، سال 1342، پیش از انقلاب مبارزی فعال و در دوران جنگ در سنگر نماز جمعه مایه دلگرمی رزمندگان بود، ولی تلفیق سیاست ورزی با اخلاق مداری وی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. هر بار که به قم می آمد، آیه الله صانعی به دیدنش آمده و بسیار احترامش می کرد و او را می‌ستود.

🔹 در اولین برخورد شخصی با ایشان در سال 59، توصیه کرد نگاهت به مواضع آیه الله منتظری باشد که ایشان مرد اخلاق، سیاست و مبارزه است. خودش نیز همواره به آیه الله منتظری به دیده احترام نگاه می کرد. به همین دلیل، بی مهری ها دید و شعارهای تندی شنید. اخلاقی نرم داشت و مهربانانه از کنار حوادث تلخ می گذشت. هیچگاه شکوه ای از افرادی که مدیون او بودند ولی به وی بی مهری کردند نداشت و راضی به غیبت در حضورش نبود.

🔹 با مسائل اطراف خویش با درایت و عقلانیت برخورد می کرد. پخته حرف می زد. به تفاوت نگاه شهید سعیدی و مرحوم خزعلی در سخنرانی های دینی اشاره می کرد. مخالف منبرهای بر اساس خواب، نقل قول کرامات و.... بود. دین را اخلاقی، عقلانی و مبتنی بر منابع معتبر قبول داشت.

🔹 یکی از پاسدارانش مدعی مقاماتی برای همسرش شده بود از این جهت خانه اش محل آمد و شد، شده بود. ایشان به من فرمود برو و با این پاسدار سخن بگو تا متوجه خطایش شود. هر چه در بولتن های ارسالی بود را نمی پذیرفت و با محک با آنان برخورد می کرد.

🔹 بر روح این مرد بزرگ درود می فرستم و برایش مغفرت و رحمت الهی را از خداوند مهربان آرزو می کنم.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/p15388

⚡️ در دنیای جدید، باید میان فقه اقتصاد و فقه معاملات مالی، تفکیک کرد

✔️🎙#دکتر_محمدرضا_یوسفی

🔻فقه معاملات مالی در چارچوب دسته‌بندی قدیمی به ارث رسیده از محقق، قابل تبیین است. ضرورت زمان اقتضا می‌کند میان فقه اقتصادی و فقه معاملات مالی تفکیک صورت گیرد تا نمودی از تفاوت به وجود آمده حداقل از قرن بیستم به بعد باشد.

🔻دو نکته در اینجا اهمیت دارد که باید به آن توجه شود:
اول، تحولات موضوعات در دنیای جدید است که در زمان‌های گذشته، موضوعات با این تنوع و این دقت مورد توجه نبودند. ازاین‌رو، شهید صدر با الهام از تقسیم‌بندی‌های علم حقوق، موضوعات فقهی را به چهار عنوان عبادات، اموال اعم از عمومی و خصوصی، سلوک و آداب و رفتار شخص که ربطی به عبادات و اموال ندارد، و در نهایت  آداب عمومی رفتار و سلوک دستگاه‌های حکومتی و عمومی قضا و حکومت، صلح و جنگ و روابط بین‌الملل، ولایت عامه، جهاد و… تقسیم کرد.

🔻دومین نکته مهم اینکه،  فقه معمولاً با نگاهی فردی مسائل را دنبال می‌کرد. اما به نظر می‌رسد ضرورت دارد تا از منظر اجتماعی نیز به مسائل نگریسته شده و احکام آنها بیان گردد. شهید صدر با الهام از تقسیم‌بندی‌های علم حقوق، موضوعات فقهی را به چهار عنوان عبادات، اموال اعم از عمومی و خصوصی، سلوک و آداب و رفتار شخص که ربطی به عبادات و اموال ندارد، و در نهایت  آداب عمومی رفتار و سلوک دستگاه‌های حکومتی و عمومی قضا و حکومت، صلح و جنگ و روابط بین‌الملل، ولایت عامه، جهاد و… تقسیم کرد. به‌هرحال، مباحث نوینی طرح شده است که نمی‌توان در تقسیم‌بندی مرحوم محقق جای داد و شهید صدر سعی کرد تقسیم‌بندی نوینی ارائه دهد. همچنین برخی نیز مطابق مباحث حقوقی و باتوجه‌به قرابت فقه و حقوق، مباحث فقهی را به هفت دسته تقسیم کردند؛ بنابراین بر اثر تحولات، ضرورت دارد که موضوع‌بندی و تبویب مباحث فقهی تغییر کند.

🔻در حوزه مسائل مالی، فقه معاملات مالی کافی به نظر نمی‌رسد. علاوه بر انواع معاملات میان افراد حقیقی و حقوقی که می‌توان آنها را تحت عنوان همان معاملات قرار داد، مباحث مالکیت دولت، مسائل چگونگی کسب درآمد، هزینه‌کردهای دولت، تصرفات مالی دولت و مسائلی ازاین‌دست که در حوزه دولت قرار می‌گیرد، از مباحثی هستند که در سابق مورد توجه قرار نمی‌گرفتند.

🔻در فقه معاملات مالی، عقود بیع، اجاره، قرض، مضاربه و… مورد توجه است؛ اما در مباحث جدید، مباحث فقه دولت، فقه روابط کار و کارفرما، فقه مالی اعم از فقه پول، فقه بازار سرمایه، فقه عقود، فقه روابط مالی دولت‌ها و کشورها با یکدیگر، فقه بانکداری، فقه محیط‌زیست و منابع طبیعی و.. همگی تحت عنوان فقه اقتصادی قرار دارند.

🔻شهید صدر با فرض یکسان‌انگاری فقه معاملات مالی با فقه اقتصادی، معتقد است که رابطۀ این دو، رابطۀ زیربنا و روبناست  و می‌توان از طریق فقه معاملات مالی و یا فقه اقتصادی، به کشف اصول مکتب اقتصادی اسلامی دست یافت. البته گرچه می‌توان با کلیت سخن ایشان موافق بود اما چالش‌هایی دراین‌رابطه وجود دارد.

🌐https://t.me/majmaqomh
@yousefimohamadreza

اقتصاد و دین‌داری
محمدرضا یوسفی

🔹 سید‌احمد علم‌الهدی، امام‌‌جمعه مشهد، در نماز جمعه، پس از تأکید بر اجرای قانون عفاف و حجاب، بیان کرده که «اگر بناست ما وظیفه مدیریت این جامعه را داشته باشیم، اول باید دین مردم را مدیریت کنیم و بعد دنیای مردم را» (خبرگزاری مهر، 30 آذر 1403).

🔹 این سخن از جهات متعددی فاقد اعتبار است. اول اینکه هدف از حکومت، دین‌دارکردن مردم نیست. دوم اینکه وجوه زندگی در‌هم‌تنیده است،  از این‌رو تقدم دین‌داری بر دنیای مردم در جایگاه مدیریت و سیاست‌گذاری جامعه، ناشی از عدم درک ارتباط عمیق و متقابل اقتصاد، فرهنگ و سیاست است.

🔹 امیرالمؤمنین در نامه به مالک اشتر، وظیفه حکومت را ایجاد امنیت، رفاه و ارتقای سطح فرهنگی جامعه بیان می‌کند. او در خطبه سوم، علت پذیرش حکومت را فقر گسترده و شدید مردم و شکاف بزرگ طبقاتی در جامعه که به دلیل حکمرانی غلط پدید آمده بود، بیان کرده است. در هیچ‌کدام از این دو بیان، اشاره‌ای به دین مردم نشده است. چرا بیان علم‌الهدی و مانند او تا این اندازه با فرمایش امیرالمؤمنین فاصله دارد؟

🔹 دکتر شریعتی در کار ارزشمند خویش به تفکیک دو رویکرد به تشیع و ویژگی‌های آنها پرداخته، تشیع علوی در برابر تشیع صفوی را معرفی کرده و تفاوت‌های شگرف این دو مذهب را که به‌ظاهر هر دو شیعه هستند، تبیین کرده است. تعبیر مذهب علیه مذهب از ابداعات ایشان است. شهید مطهری نیز در نگاهی نو به سبک‌های دین‌داری و نتایج آنان، چگونگی دین‌داری خوارج را بیان کرده و تحلیلی از چرایی و نتایج آن به دست داده است. به نظر می‌رسد امروز نیز اسلام محمدی و شیعه علوی که در نهج‌البلاغه تجلی یافته است، جایگاهی در تفکرات برخی از امامان جمعه ندارد. 

🔹 در‌حالی‌که حضرت شدیدترین برخوردها را با تخلفات مالی داشته که در نامه‌های وی منعکس است، اما این دسته نسبت به حجم فساد گسترده و چرایی وقوع آن ساکت هستند. در‌حالی‌که امیرالمؤمنین فلسفه پذیرش حکومت را فقر شدید مردم بیان کرده است، اینان نسبت به رشد بیش از دو‌برابری فقر در دهه 90 بی‌تفاوت هستند. به‌راستی رویکردی که اینان دارند، فرسنگ‌ها با نهج‌البلاغه فاصله دارد. اینان از اثرگذاری گسترده اقتصاد بر دین‌داری نیز غافل هستند. پیامبر فرمود «کَادَ الْفَقْرُ أَنْ یَکُونَ کُفْراً»، فقر مردم را به کفر و گناه می‌کشاند؛ به تعبیر امروزی، آسیب‌های اجتماعی اعم از سرقت، اعتیاد و فحشا‌ رشد می‌کند و در نتیجه جرم و گناه در جامعه افزایش می‌یابد. از مردمی که برای نان شب خویش به هر دری می‌زنند، توقع دین‌داری خطاست.

🔹 پیامبر در آخرین خطبه خویش خطاب به حاکمان پس از خویش فرمود «‌لَم یُفقِرهُم فَیُکفِرَهُم‌»، مبادا چنان حکمرانی کنند که مردم به فقر دچار شوند؛ زیرا جامعه فقیر به کفر می‌گراید. از سویی آنان، همه را به خدا و دین منسوب می‌کنند و از سوی دیگر برای گذران زندگی انواع معاصی رخ می‌دهد. این نکات تحلیل علمی نیست که معمولا این دسته از آنها اطلاعی ندارند، بلکه آموزه‌های دینی است که اینان باید مروج آن باشند. مطالعات تجربی فراوانی نیز از تأثیر تورم، فقر و فشار اقتصادی بر افول اخلاق جامعه انجام شده است.

🔹آنچه تلخ است، این است که اینان سخن خلاف یافته‌های علمی و دینی را به نام دفاع از دین بیان می‌کنند. به‌واقع کاریکاتوری از دین ارائه کرده‌اند که برای هیچ‌کس جذابیتی ندارد. به تعبیر امیرالمؤمنین، لباس وارونه‌ای بر تن دین کرده‌اند.

https://B2n.ir/n52781
@yousefimohamadreza

بررسی ديدگاه پولطلا
محمدرضا يوسفی

چند سالی است كه ايده پولطلا در ايران مطرح شده است. مرحوم آيه الله حائری شيرازی بر اين نظر اصرار داشت. افراد ديگری نيز به اين نظر تعلق خاطر دارند و كتابهایی نيز در اين زمينه نوشته شده است.

به نظر می رسد كه اين ديدگاه، فاقد برداشت درستی از ماهيت و سير تحولات پول بوده، همچنين نگاهی ايدئولوژيك و غیرعلمی به پديده های عينی داشته و قدرت توضيح دهندگی لازم برای پديده كاهش ارزش پول و تورم ندارد.
اين ديدگاه واقعيت های تاريخی دوران پول فلزی را نيز توجه ندارد و در نهايت تفسير و رويكردی ويژه به مواجهه معصومان با پديده ها دارد.

اين فايل صوتی كه در مجتمع امين ارائه شد، به نقد اين ديدگاه می پردازد.

@yousefimohamadreza

نگاهی گذرا به برخی دیدگاه های اقتصادی آیه الله منتظری
محمدرضا یوسفی

🔹 29 آذر امسال، پانزدهمین سال درگذشت فقیه آزاده، آیه الله منتظری است. به این بهانه و به احترام این مرد بزرگ، نگاهی گذرا به برخی از مهمترین دیدگاه ها و مواضع اقتصادی ایشان خواهیم داشت.

🔹 ورود به دیدگاه های اقتصادی آیه الله منتظری حداقل از دو زاویه ممکن است. اول؛ بررسی دیدگاه های ایشان در متون فقهی ایشان و دوم؛ بررسی دیدگاه های ایشان از زمان وقوع انقلاب تا پایان زندگی در مواجهه با پدیده های روزآمد زمان.

🔹 در محور نخست، ایشان به عنوان فقیهی برجسته در کتاب های فقهی خویش به طرح مباحثی مرتبط با اقتصاد پرداخته اند. کتاب های خمس، زکات، دراسات و تا اندازه ایی مکاسب محرمه مهمترین منبع جهت این دست از مطالعات بوده که ایشان با روش استدلالی به طرح مباحث پرداخته است. همچنین در رساله عملیه و استفتائات نیز متعرض مباحث بانکداری و برخی از مسائل جدید نیز شده اند.

🔹 یک ویژگی برجسته در این متون این است که ایشان با درکی از جهان نو به سراغ فهم روایات رفته اند و با التزام کامل به روش های مرسوم فقهی، استدلال هایی برای نگاه های جدید بیان می کردند. دو مورد را از باب مثال ذکر می کنم.

🔹 وی معتقد است که اصل وجوب زکات و مستحقین در قرآن آمده است اما در روایت نبوی است که زکات به چه چیزی تعلق می گیرد. وی با ذکر ادله قرآنی، عقلایی و روایی این احتمال را تقویت می کند که زکات یک مالیات حکومتی و در نتیجه، قابل تغییر در طول زمان است. گرچه ایشان چندین بار این نکته را مطرح می کند که نشان از تعلق خاطر وی به این نکته دارد اما در نهایت رعایت احتیاط را کرده و به این امر فتوا نمی دهند. نگارنده در مقاله « بررسی ادله مالیات عرفی بودن زکات » در مجله دین و دنیای معاصر شماره 17، 9 دلیل در تقویت این نظر بیان کرده و البته 5 چالش برای اظهار نظر نهایی برای آن ذکر کردم.

🔹 دومین مورد در خمس ارباح مکاسب، چالش تشریعی یا ولایی بودن خمس ارباح را ذکر می کند. ایشان شواهدی از جمله طرح خمس ارباح در زمان ائمه متاخر، تحلیل و ماهیت مالیات گونه را برای اثبات ولایی بودن خمس ارباح بیان می کند. هر چند به مانند بحث زکات در نهایت قول به تشریع را ترجیح می دهند.

🔹 موارد متعددی در مکتوبات فقهی ایشان می توان مثال زد که به مانند محقق اردبیلی، محقق سبزواری و فیض کاشانی که یکی با ذکر شواهدی احتمالی را طرح کرده، دومی آن را تقویت نموده و سومی به آن فتوا داده است، ایشان با نگاهی نو به مسائل فقهی به طرح احتمالاتی پرداخته و راه را برای محققان بعدی باز کرده است.

🔹 امروزه بیشتر به دیدگاه های حقوق بشری و تحولات نگاه سیاسی آیه الله منتظری به دلایلی توجه بیشتری می شود. اما نوع نگاه ایشان برای محققان در فقه الاقتصاد و فقه نظام بسیار مفید و راهگشاست که متاسفانه مغفول مانده است. از این رو بازخوانی مکتوبات فقهی ایشان در این حوزه فکری را به همه محققان و به ویژه به مخالفان سیاسی وی پیشنهاد می کنم. مزج سنت گرایی و نواندیشی، تلاش برای فهم دنیای جدید، دوری از فقه فردگرا و نگاه اجتماعی و سیاسی به مسائل فقهی، موجب طرح نکات ابداعی و دیدگاه های بدیعی از سوی این فقیه برجسته شده است.

🔹 دومین زاویه نگاه به دیدگاه های آیه الله منتظری، نظریاتی است که ایشان به فراخور مسائل پیش آمده بیان نموده اند. یکی از دلایل اهمیت دیدگاه های اقتصادی ایشان، موقعیت برجسته وی در پیش از انقلاب، دوران قائم مقامی و پس از آن به عنوان منتقد داخل نظام است.

🔹 در اینجا تنها به طرح مهمترین محورها بدون بررسی، تحلیل و قضاوت پرداخته می شود.
در مجموع می توان موارد ورود ایشان را در چهار محور خلاصه نمود:

* نقش آیه الله منتظری در تدوین فصول اقتصادی قانون اساسی؛

* نقش وی در مصوبه شهریور 1358 شورای انقلاب در مورد اصلاحات ارضی؛

* دیدگاه های وی در زمان جنگ، در مورد میزان دخالت دولت و اقتصاد بازار، قیمت گذاری و..

* اعتراض ایشان به استقراض خارجی در برنامه اول پس از انقلاب.
بحث در مورد هر محور نیازمند تفصیل است که در این مختصر ممکن نیست.
خداوند روح آن مرد آزاده و شارح نهج البلاغه را با صاحب آن محشور کند.
@yousefimohamadreza

مدیریت بر بنزین، نمادی از شیوه حکمرانی
محمدرضا یوسفی

🔹 رئیس جمهور در جلسه با ریاست سازمان مدیریت و برنامه ریزی، بیان کرده است که ما تولید کننده و توزیع کننده ایم پس چگونه است که 10 تا 20 میلیون لیتر روزانه قاچاق می شود. پرسشی مهم است که البته نمی توان به سادگی از آن گذشت.

🔹 حمل این میزان بنزین قاچاق با فرض کامیون هایی با مخزن بزرگ و ظرفیت 44 هزار لیتر به بیش از 450 کامیون برای خروج از مرز نیاز دارد. روشن است که این میزان ممکن نیست از پمپ بنزین ها گرفته شده باشد. پس، از مبدء اصلی با هدف قاچاق بارگیری می شوند. البته ممکن است که شبکه بسیار قوی این کامیون ها را به مرز نرسانند بلکه در یکی از مناطق مرزی تحویل داده تا از طریق لوله های بزرگ از زیرزمین به زیر دریا برده و برخی کشتی ها در دریا آن را تحویل بگیرند. همینطور احتمالات دیگری را نیز می توان در نظر گرفت.

🔹 اگر بنابر ادعای مقامات، هر لیتر بنزین وارداتی را 60 هزار تومان در نظر بگیریم، در نتیجه تفاوت هر لیتر بنزین در داخل و وارداتی، حدود 57 هزار تومان خواهد شد که روزانه 1100 میلیارد تومان و سالانه حدود 402 همت خواهد شد. طبیعی است که بخشی از این درآمد، هزینه های ارسال بوده و سود خالص رانتی نیست.

🔹 با این پدیده چند نوع می توان برخورد کرد.
یک تحلیل این است که قیمت گذاری دستوری منشأ رانت است و باید قیمت گذاری دستوری برچیده شود. در نتیجه باید قیمت بنزین به سطح قیمت های جهانی رسانده شود. تا این رانت از بین رود. گروهی بر این سیاست تاکید دارند اما نتایج تورمی، روانی و اجتماعی آن در شرایط کنونی به ما می گوید که
اولا این سیاست با توجه به پیامدهای آن، بازی با آتش است و ثانیا برای تاثیرگذاری نیاز به یک بسته سیاستی جامع دارد که اعمال آن در شرایط کنونی ناممکن است در نتیجه یک بازی تکرار شونده شبیه دولت دهم و دوازدهم را شاهد خواهیم بود. هر چند سال یک بار، این موضوع بر سر میز سیاستگذار قرار خواهد گرفت.

🔹 اما می توان از زاویه دیگر نیز به این معضل نگاه کرد. به واقع قاچاق بنزین در این حجم گسترده و سیاست همسان سازی با قیمت های جهانی، نمی تواند مشکل اساسی حکمرانی را حل کند. زیرا قاچاق روزانه 20 میلیون لیتر از مبادی تولید، متفاوت از سایر انواع قاچاق های ناشی از قیمت گذاری است. این نوع قاچاق یک فساد سازمان یافته ناشی از فساد سیستماتیک است.

🔹 آقای رئیس جمهور اولین کسی نیست که متوجه این حجم از قاچاق شده است اما پرسش این است که چرا تاکنون کسی برنامه ای برای مواجهه با آن نداشته است؟. چرا مجلس هیأت تفحصی برای بررسی این رانت بزرگ تعیین نکرده است. چرا با وجودی که وزارت نفت زیرمجموعه دولت است، هیچ دولتی به بررسی این موضوع نپرداخته است؟ این پرسش را باید آقای پزشکیان دنبال کند و پاسخی قابل اعتنا به آن بدهند.

🔹 یک شبکه بسیار قوی روزانه حداقل 450 کامیون را به خدمت گرفته و آن را قاچاق می کند. به نظر می رسد که فهم مشکل، سخت نیست و فرضیه هایی را نیز می توان در اینجا طرح کرد.

🔹 جناب پزشکیان در سخنان خود، ذیل بحث قاچاق بنزین، بیان کردند که هنر نزد ایرانیان است و بس. در واقع ایرانی بودن را متهم کردند. این سخن نادرست و خودتحقیر، حداقل در اینجا جای ندارد زیرا این امر ربطی به ایرانیان نداشته، بلکه باید آن را در شیوه حکمرانی جستجو کرد. شیوه ای که در هر جای عالم اگر اجرا شود، همین نتایج را به دنبال خواهد داشت. وقتی کار به جایی می رسد که یک نماینده مجلس به رئیس مجلس نامه نوشته که برخی از نمایندگان برای شوخی یا هر چیز دیگر، رأی نماینده دیگر را در غفلت وی، تغییر می دهند و خواستار شیوه ای برای رأی دادن شده که از رأی نمایندگان صیانت شود، باید گفت هنر نزد این شیوه حکمرانی است و بس.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/g20747

نگاهی به وضعیت سوریه در شرایط کنونی
محمدرضا یوسفی
@yousefimohamadreza

فقدان شرایط قانون خوب در قانون عفاف و حجاب
محمدرضا یوسفی

🔹 مجلس قانون عفاف و حجاب را مصوب کرد و بناست در تاریخ 23 آذر ابلاغ گردد. پرسش مهم این است که آیا این قانون ویژگی های یک قانون خوب را دارد؟

🔹 یک قانون خوب چند ویژگی دارد. از ويژگي هاي يك قانون خوب اين است كه مخالف خواست و فرهنگ عمومي جامعه نباشد. در اين صورت این قانون از پشتوانه فرهنگی برخوردار نبوده و در این شرایط در تقابل با فرهنگ عمومی خواهد بود.

🔹 دومين ويژگي قانون خوب اين است كه در جهت ارتقاء سطح زندگي مردم باشد. سوم اينكه مردم اين احساس را داشته باشند كه اين قانون مي تواند گرهي را از زندگي آنان باز كند. در نتیجه تحریم، اقتصاد کشور با انواع مشکلات روبروست. یکی از نتایج آن افزایش درصد جمعیت فقیران بوده است. بر اساس برخي برآوردها، درصد فقيران كه در ابتداي دهه 90 حدود 15 درصد بود در انتهاي اين دهه دو برابر شده و به 30 درصد رسيد. درصد كودكان دچار سوء تغذيه كه آينده اين كشورند، نيز رشد يافته است. در یکی از شهرهای جنوبی کشور، حدود 70 درصد کودکان دچار سوء تغذیه هستند. به بیان وزیر بهداشت، سالانه حدود 50 هزار نفر به دلیل آلودگی هوا جان می دهند. بنابراين اولويت هاي زندگي مردم فائق آمدن بر فقر، سوء تغذيه و ... است. به علاوه متخصصان نیز مشکلات زیادی مانند بحران آب، خشک‌سالی، صندوق‌های بازنشستگی، ناترازی بانک‌ها، تورم، بودجه و .... را ذکر کرده که برخی از آنان به مراحل سختی رسیده‌اند.
از سوي ديگر، فساد در كشور مدتهاست كه سیستماتیک شده است. اين امر مانع هرگونه اصلاح جدي در ساختار اقتصادي است. میدری وزیر کار دولت چهاردهم بیان کرد هر هفته دو گزارش از شركت هاي تابعه دريافت مي كند.

🔹 اعتماد اجتماعی نيز در شرایط افول قرار دارد. در این شرایط مجلس باید به دنبال قانونی باشد که بتواند به ارتقای شرایط اقتصادی، کاهش فقر، افزايش اعتماد اجتماعي و بهبود روابط با دنیای بیرون و مانند آن منجر شود. همچنين مبارزه فساد به عنوان مهمترين مانع توسعه كشور و تقيد به الزامات آن مانند شفافيت، پاسخگويي از اولويتهاي مجلس بايد باشد.

🔹 با وجود این، قانونی در 74 ماده تصویب شده و مجازات سختی برای متخلفان از چارچوب تعریف شده و رسمی تعیین شده است. اين قانون دو قطبی جامعه را تشدید كرده، مردم را مقابل یکدیگر قرار مي دهد. و در شرايط كنوني منطقه، مي تواند خشونت زا باشد.

🔹 به نظر می رسد که فاصله مردم از قانون گذار چنان افزایش یافته که درک متقابلی وجود ندارد و هر کدام دغدغه خود را دارند. گویی مجلس و مردم در دو دنیای متفاوت از هم زندگی کرده و از آن سخن می‌گویند.
زمانی دنگ شیائوپینگ گفته بود مهم نیست که گربه سفید باشد یا سیاه، مهم این است که موش بگیرد؛

بنابراین از نظر مردم، کارایی در ایجاد رفاه، امنیت و تضمین حقوق مردم اهمیت دارد و برای ارزیابی وضعیت این متغیرها نيز شاخص‌های علمی وجود دارد. با ادعاي موهوم نزديكي به قله و پيشرفت، پيشرفت حاصل نمي شود. توسعه يافتگي شاخص هاي مشخصي دارد.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/j01333

◽️درس هایی مهم از زندگی حضرت زهرا(س)
     ✍محمدرضا یوسفی

🔹 حضرت زهرا فرزند آخرین پیامبر خدا بود. سال‌های اولی دوره مدینه در اثر فشار مشرکین به سختی گذشت اما در سال‌های پایانی و پس از فتح مکه، زندگی مسلمانان بهبود پیدا کرده بود. در همین دوره، روزی پیامبر به همراه یکی از یارانش به درب خانه دخترش زهرا می‌رود و میخواهد وارد شود زهرا می‌پرسد تنهایی رسول الله می‌فرماید خیر. حضرت گوید من چیزی بر سر ندارم حضرت نیز عبای خویش را می‌دهد تا زهرا سرش را بپوشاند. این وضع مادی در زمانی بود که زندگی عموم مردم بهتر شده بود.

🔹 باز تاریخ نقل می‌کند که او علاوه بر داشتن چند فرزند کوچک به انجام کارهای خانه نیز همت می‌گمارد. اهل خانه از او خواستند حال که وضع مسلمانان بهتر شده به نزد رسول خدا برو و از وی یک خادمه که کمک کار تو باشد بخواه. او اینکار را انجام نداد ولی اهل خانه باز از او خواستند تا به نزد رسول خدا برود او نیز چنین کرد هنگامی که به نزد رسول خدا رفت شرمش آمد چنین تقاضایی کند نیت خود را آشکار نکرد و به منزل آمد. چیزی نگذشت که رسول خدا به خانه زهرا آمد به وی گفت برای گفتن چیزی آمدی ولی نگفتی و برگشتی، حال می‌شنوم. حضرت زهرا نیز با شرم تقاضایش را مطرح کرد. پیامبر گفت دخترم چیزی یادت می‌دهم که ارزشش بیش از خادمه است و به وی تسبیحات معروف به تسبیحات حضرت زهرا را یاد داد. از پدر بخاطر لطفش تشکر کرد.

🔹 این دو روایت که تاریخ آنها را ثبت کرده است، نشان می‌دهد که زهرایی که از منظر استانداردهای امروزی ژن خوب محسوب می‌شد چگونه وضع معیشتی وی از متوسط جامعه پایین‌تر بود. و دوم اینکه پیامبر هم‌چنین فضایی برای فرزندش فراهم نمی‌کرد.

🔹 در جهان امروز که نه مثل رسول خدا و نه مانند حضرت زهرا با آن مقام والای معنوی وجود ندارد، پس سیستم را باید طوری طراحی کرد که نه فرزندان مقامات بتوانند از موقعیت خویش سوء استفاده کنند و نه مقامات بتوانند چنین فضایی را برای فرزندان و نزدیکانشان ایجاد کنند. 

#فاطمه‌_زهرا_الگوی_مبارزه_با_بی‌عدالتی
#پژوهشکده_اندیشه_دینی_معاصر
#نواندیشی_دینی_رویکردها
#رحلت_حضرت_زهرا(س)

https://t.me/andishedinimoaser
@yousefimohamadreza

قوانيني كه مرده به دنيا مي آيند
محمدرضا يوسفی

🔹 رئيس مجلس اعلام كرده است كه قانون حجاب و عفاف را در 23 آذر جهت اجرا به دولت ابلاغ خواهد كرد. اين قانون از چند جهت قابل تامل است.

🔹 يك جهت مبناي شرعي آن است. آيا حجاب تحميلي دليل شرعي موجهي دارد؟ بر حسب منابع ديني و سيره، هرچند حجاب امری واجب است اما حجاب اجباری از نظر شرعی جايز نيست.

🔹 حتی اگر كساني تحميل حجاب را به لحاظ فقهی مشروع بدانند اما در صورتی كه حجاب تحميلی و برخورد با افراد فاقد حجاب تعريف شده، موجب نفرت زايی از اصل دين شود، قطعا آن را مشروع نخواهد دانست. زيرا هدف از تحميل حجاب، ايجاد جامعه پايبند به يك اصل دينی به نام حجاب است. حال اگر اجرای اجباری آن موجب شود تا برخی از افراد معتقد به دين اما سست ايمان، اصل اعتقاد خود را از دست دهند و یا افراد مقید به احكام شرع نیز با اجرای چنين قانونی، اعتقاداتشان تضعيف شده و ديگر به نماز و روزه هم عمل نكنند آيا باز هم می توان گفت تحميل حجاب واجب است هر چند موجب بيرون رفتن جمعيتی از دايره ايمانی شود؟ قاعده تزاحم در فقه می گويد كه اهم مقدم بر مهم است و در اينجا حفظ دينداری مقدم است. بنابراين قانون حجاب و عفاف به دليل اينكه موجب تضعيف دينداری در جامعه خواهد شد چنانچه گشت ارشاد چنين شده است از مصاديق امر نامشروع است.

🔹 ممكن است منطق اصلي قانونگذار امر دينی نبوده باشد. هرچند به ظاهر برای حجاب تحميلی از شرع مدد گرفته شده باشد، بلكه به دليل اينكه براندازان در اعتراضات سال 1401، سعي كردند از آب گل آلود ماهی گرفته، با پديده بی حجابی به مثابه امر سياسی برخورد كردند و ابزاری برای تقابل با نظام قرار دادند، مجلس با نگاهی سياسی امنيتی خواسته است تا با اين پديده به عنوان امری اعتراضی برخورد كند. اين برخورد مجلس پذيرش ديدگاه معاندان بوده و بازی در زمين همان براندازان است.

🔹 پديده بی حجابی امری فرهنگي بوده و ناشی از تحولات فرهنگی اجتماعی چند دهه اخير است و از باب تقابل با نظام نيست. از اين رو در صورتی كه قانونگذار آن را ناپسند می شمرد، با بهره گيری از متخصصان حوزه های فرهنگی، اجتماعی و تربيتی به دنبال برنامه ای بلندمدت بايد باشد.

🔹 يكی از تجارب موفق در مواجهه با يك پديده فرهنگی نامطلوب، ايسلند است. بنابر گزارش سال 2000، جوانان ايسلندی شرورترين جوانان در اروپا شناخته شدند. شب ها و به ويژه در شبهای تعطيلی، خانواده ها از ترس شرارت جوانان جرأت نداشتند تا در پاركها قدم زنند و يا در مكانهای خلوت راه بروند.
اين امر مقامات ايسلندی را به فكر واداشت. از متخصصان داخلی و خارجی برای تحليل و چرايی اين پديده دعوت كردند و ريشه ها و عوامل اجتماعی و فرهنگی اين پديده مورد بررسي قرار گرفت. سپس سياست های متناسب با آن را دنبال كردند. نتيجه اين شد كه در سال 2020، وضعيت جوانان ايسلندی كاملا تغيير كرد و در موقعيت بالای اروپا قرار گرفت.

🔹 اگر قانونگذار، بی حجابی را پديده منفی فرهنگی مي بيند راه آن مواجهه فرهنگی است و اگر آن را پديده ای سياسی می بيند و از اين منظر به مسئله نگاه می كند، در جامعه دوقطبی كشور كه اعتماد و سرمايه اجتماعی به شدت افول كرده است، اين قانون مرده به دنيا خواهد آمد.

🔹 كشور تجربه زيادی در تدوين قانون هايی دارد كه مرده به دنيا مي آيند و بجز خسارت چيزی به دنبال ندارند. مبارزه با ماهواره، اجرای فيلترينگ كه موجب تجارت چند ده هزار ميليارد تومانی براي گروههایی در جامعه شد و با اين وصف رونق همان شبكه ها بيش از شبكه های داخلی است. قانون جمعيت نيز يكي از اين قوانين است كه بدون توجه به عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و صرفا با دادن برخي امتيازات مالی و بدون توجه به چگونگی تامين مالي آن به سياستی شكست خورده تبديل شده است. نگاهی به نرخ زاد و ولد و رشد نرخ طلاق در كشور در اين زمينه گوياست.


@yousefimohamadreza

*پاشنه آشیل تحلیل های اقتصاد ایران*

دكتر محمدرضا يوسفي- اقتصاددان

🔹از دیرباز جایگاه دو بخش خصوصی و دولتی در میان اقتصاددانان و اقتصاد مرسوم مورد بحث بوده است. در اقتصاد مرسوم، وظیفه دولت ایجاد امنیت، نظم، تضمین حقوق مالکیت و احترام به قواعد بازی و در یک کلام نظارت بر اقتصاد است. دولت تنها در صورت فقدان انگیره و یا ناتوانی بخش خصوصی و ملاحظات امنیتی می تواند به تصدی گری بپردازد. براین اساس هر گاه دولتها بیش از محدوده های یادشده به تصدیگری می پردازند، انتقاد اقتصاددانان معتقد به بازار را به دنبال دارد. 

🔹 در قانون اساسی ایران بر خلاف دیدگاه فوق و با منطقی متفاوت، اقتصاد را به سه بخش بخش دولتی، تعاونی و خصوصی تقسیم کرده است. بر اساس نگاه قانون اساسی، بخش دولتی بخش غالب و بخش خصوصی در رتبه سوم قرار دارد. این امر از ابتدا مورد انتقاد معتقدین به اقتصاد بازار قرار داشت. گرچه در دهه اول پس از انقلاب، اهتمام ویژه ای به بخش تعاونی شد ولی در عمل برخلاف انتظار؛ بخش تعاونی با مشکلات اساسی مواجه شد و وزارتخانه ای که با همین نام تاسیس شده بود هم به مانند بخش تعاونی به محاق رفت.

🔹 در دهه 1370 طرفداران اقتصاد بازار سکان اقتصاد ایران را در دست گرفتند. در همان دوره، واگذاری ها در کشور جدی گرفته شد. با تمسک به ذیل اصل 44، واگذاری ها وارد مرحله جدیدی شد. به ظاهر ایران در جهت حاکمیت اقتصاد بازار و بازگشت دولت به وظایف اصلی گام بر می داشت.  زیرا بخش دولتی را ناکارآمد و دچار فساد می دانستند. اکنون نیز بیشترین حملات به اقتصاد دولتی میشود در حالیکه نگاه به تجربه و دیدن واقعیت های عینی ما را به تحلیلی متفاوت می رساند.

🔹 نکته مهم این است که امروز واقعیت اقتصاد ایران خبر از  بخش دیگری تحت عنوان بخش عمومی غیر دولتی می دهد. این بخش بسیار بزرگ بوده و هر روز نیز بزرگتر می شود به گونه ای که بخش خصوصی و دولت بدون مشارکت با این بخش هیچ طرح بزرگی را نمی توانند اجرا کنند. شرکت های بزرگ بورسی و مهمترین پروژه های کشور در دست این بخش است. دولت به دلیل فقدان توان مالی در موارد متعددی با این بخش قرارداد می بندد. دامنه فعالیت این بخش بسیار گسترده بوده و تقرببا همه فعالیتهای اقتصادی را پوشش می دهد. بنابراین اقتصاد ایران دارای بخش چهارمی بسیار بزرگ است.

با وجود بزرگی و نقش آفرینی این بخش اما کمتر محققان اقتصادی به آن می پردازند در حالی که درک درست اقتصاد ایران، وابسته به فهم چگونگی کارکرد، دامنه فعالیت، وضعیت صورتهای مالی این بنگاه هاست.

با این همه، اطلاعات کافی از این بخش در دست نیست. این بخش به لحاظ قانونی تعریف و جایگاه شفافی ندارد. تعداد بنگاه های آن روشن نیست. چگونگی نهاد ناظر بر عملکرد و صورتهای مالی مشخص نیست. چگونگی انتخاب طرح ها و آمایش آنها، نقدینگی در گردش، ارزشگذاری آنها روشن نیست. دامنه فعالیت اقتصادی این بخش، همه عرصه ها اعم از. صادرات، واردات، صنعت، خدمات، نفت، فولاد، پتروشیمی، بانک،، بیمه، بورس و ... را  در بر می گیرد.

با این حجم گسترده از توان اقتصادی و مالی، هیچ دولتی نمی تواند بر آنان نظارت کند و همه سیاست های اقتصادی بدون جلب نظر آنان موفق. نخواهند شد. با این وجود اقتصاددانان طرفدار اقتصاد بازار تمامی انتقادات خود را معطوف به اقتصاد دولتی می کنند.

🔹 ماهیت این بخش با بخش دولتی و خصوصی کاملا متفاوت است. تحلیل درست امروز اقتصاد ایران بدون توجه به جایگاه بخش چهارم، چگونگی و چرایی رشدداین بخش، کارکرد، اقتصاد سیاسی، گستردگی، تشابه ها و تفاوتها با بخش خصوصی و دولتی، ارتباط این بخش با نفوذ در عرصه های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایران ممکن نیست.

نمی توان چشمها را بر این بخش بست و دم از ناترازی بودجه دولت، بانکها، اعمال سیاست های ارزی، پولی و مالی زد. یکی از دلایل شکست توصیه ها ندیدن این واقعیت است.

كانال قواعدبازي؛
https://chat.whatsapp.com/FYQJdmqJMtUL7A9Ua4Pc8Z
@yousefimohamadreza

بازتعريف سفرهاي استاني
محمدرضا يوسفي

🔹 سفرهای استانی از دولت نهم آغاز شد. با وجود داشتن برخی نكات مثبت، اين سفرها موجب افزايش تعهدات مالی دولت براي اجرای طرح های غيركارشناسی شده و با ملاحظه فقدان شفافيت در فرايند طرح ها از عوامل گسترش رانت و فساد محسوب شده و در نهایت رفتاری پوپوليستی محسوب شده كه موجب انحراف منابع شده است. علاوه بر بر اینها، چگونگی استقبال از رئيس جمهور نماد زير پاگذاردن كرامت انسانی مردم و تحقير آنان بود. به ياد آوريم زمانی كه مردم برای رساندن نامه های خود به رئيس جمهور و يا ديگر مقامات مرتبط چگونه به دنبال اتومبيل آنان می دويدند.

🔹 اولين سفر استاني رئيس جمهور در اول آذر به سيستان و بلوچستان رخ داد. پزشكيان در اين سفر نشان داد كه قصد دارد سفرهای استانی متفاوتی را رقم زند. وی هدف خود را برنامه‌ریزی و تلاش برای رفع ناعدالتی‌ها، تبعیض‌ها و محرومیت‌ها از چهره استان بيان كرد كه تحقق این امردرا با همكاری فعالان بومی امكان پذير دانست.

🔹 انتخاب اين استان محروم، از دو جهت اهميت داشت. اول گامی در جهت وفاق ملی و شعار ایران برای ايرانيان بود و دوم نيز در راستاي شعار «دولت بی‌صدایان» محسوب مي شد. استان سيستان و بلوچستان با وجود غنای منابع و برخورداری از موقعيت جغرافيایی مناسب از فقيرترين استانهای كشور است. البته شايد مطالبه كننده ترين استان محروم كشور در اين چند سال همين استان بوده كه اين سفر نيز پاسخی مثبت به اين مطالبه گری به حساب آید.

🔹 ديدار رئیس‌جمهور با سران طوایف استان و روحانيون شيعی و سنی نيز گامی مثبت در جهت «وفاق ملی» بود.

🔹 كاهش تعداد همراهان به يازده نفر نيز از جمله نكات مثبت بود. اميدوارم اين روند در دیگر سفرها به ویژه سفرهای خارجی نيز تكرار شود. و اين كاهش مختص استانهای محروم نباشد.

🔹 ديدار جداگانه‌ با فعالان اقتصادی، فرهیختگان و نخبگان، فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نيز جهت آشنايی با مسائل استان از منظر فعالان بومی استان ارزشمند بود.

🔹 در اين سفر، ۱۲۴ همت تخصیص اعتبار داده شد. از جمله ۳۴ همت برای پروژه‌های جديد اختصاص داده شد. اميدوارم اين سخن رئيس جمهور درست باشد كه در اين تخصيص ها با سازمان برنامه هماهنگی های لازم صورت گرفته است.

🔹 جهت توجه جناب رئيس جمهور لازم به ذكر است كه سفرهای استانی پيشين بستری فسادزا ايجاد كرده بود و لازم است تا اين زنجيره قطع شود. نتيجه آن ايجاد تعهدات بدون پشتوانه علمی و‌مالی، فزوني طرح های عمرانی نيمه تمام در كشور بوده است. بنا بر برخی گزارش‌ها اکنون میانگین عمر طرح‌های نیمه‌تمام کشور، 16 سال است که عدد بسیار بالایی است و نشان از اتلاف منابع دارد. این امر به ویژه در دوران تحریم و ضرورت مدیریت کارآمد منابع محدود از اهمیت بیشتری برخوردار است.

🔹 لازم به ذكر است كه در گزارش اخير دیوان محاسبات کشور ، کسری بودجه دولت در سال۱۴۰۱ برابر با ۴۳۷ همت و در سال۱۴۰۲ برابر با ۵۹۳ همت بوده است. دولت برای پوشش دادن کسری بودجه خود در سال۱۴۰۲ بیش از دوبرابر سقف قانونی به انتشار اوراق مالی و ایجاد بدهی پرداخته است. همچنين بودجه تخصيصي به توزیع عادلانه، رفع تبعیض و ارتقای سطح مناطق محروم حدود ۴همت کمتر از قانون بوده است( دنياي اقتصاد، 30 / 8 / 1403). این امر بدین معناست كه شعار دولت محرومان در عمل به ضد خود تبديل شده بود. اكنون در نتيجه فروش بالاي اين اوراق، در لایحه بودجه سال 1404، تنها 500 همت فروش اوراق به پرداخت اوراق سررسید‌شده و بهره آنان اختصاص یافته است. بر اساس داده‌های این لایحه، کسری تراز عملیاتی بالغ بر 1850 همت بوده و کسری واقعی حداقل 300 همت برآورد می شود. از این جهت انتظار این است که در لایحه بودجه 1404 به این انحراف و بستر رانت و فساد توجه شود.

🔹در اين سفر ذكر شده است كه بانكها متعهد به اختصاص 20 همت به پروژه‌های استانی و نهادهای اقتصادی كه احتمالا منظور نهادهاي اقتصادي عمومي غيردولتي است نيز ۷۰ همت تعهد سرمایه‌گذاری براي سال جاري و آينده داشته اند. متعهد كردن بانكها خارج از منطق بانكداری است كه بارها توسط دولتها بر بانكها تحميل شده است و به زيان سپرده گذاران است و دولت چنين حقي را ندارد. از اين رو در روند آينده با توجه به اينكه دولت چهاردهم خود را دولت حق و عدل می شمارد، جا دارد نسبت به حقوق سپرد گذاران توجه داشته باشد.

🔹 در نهايت همكاری نهادهای مالی زیر نظر رهبری با دولت در جهت تحقق طرح های تایید شده را باید گامی مثبت در مسیر وفاق به حساب آورد.

@yousefimohamadreza

https://B2n.ir/k80416

ضرورت نگاهي جامع به بحران انرژي
محمدرضا يوسفی

🔹 این روزها بحث انرژی اعم از گاز، برق و بنزين به طور جدی مطرح است. شکاف رو به گسترش میان عرضه و تقاضای انرژی در سه‌حوزه گاز، برق و بنزین نمایان است. به نظر مي رسد با روند موجود، اين شكاف عميق تر خواهد شد. بنابر برخي گزارشها اختلاف عرضه و تقاضا در ساعات اوج مصرف، برای گاز بیش از ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز، برای بنزین بیش از ۱۰میلیون لیتر و برای برق ۱۲‌‌‌هزار مگاوات در روز است كه البته به زودي مازاد تقاضاي گازوئيل را نيز به اين فهرست بايد اضافه كرد. مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس از کسری روزانه ۱۰میلیون لیتری بنزین و برآورد واردات بنزین و گازوئیل به میزان ۵ میلیارد دلار خبر داد. این در حالی است که سال ۱۳۹۹ ایران صادر‌کننده ۳ میلیارد دلار بنزین به کشور‌‌‌های منطقه بود.

🔹 ادامه این روند به ویژه با توجه به تنش های خارجی ميچی تواند بر امنیت و توسعه پایدار و اقتصاد کشور تاثیرات منفی جدی داشته باشد. تداوم این وضعیت به زودي به كاهش توان توليدی و توليد ناخالص داخلی، نرخ اشتغال، صادرات و افزایش واردات و مانند آن در روندی بحران زا خواهد انجامید.

🔹دلایل وقوع این بحران رو به گسترش متعدد است. فقدان راهبرد انرژی در كشور و نگاه كوته نگری بر متغیر حياتی انرژی، وزن بزرگی از این دلایل را به خود اختصاص می دهد. متخصصان انرژی چگونگی شبكه گازرسانی به همه كشور را با توجه به تفاوت موقعیت جغرافیایی و متوسط دمای شهرها یك اشتباه مهم دانسته اند به نظر آنان، انرژی برق و خورشيدی مي توانست در برخی مناطق، جایگزين مناسبی باشد. اما این راهبرد موجب شكاف تولید و مصرف گاز، آسيب به بخش توليد و همچنين ارزآوري شده است.

🔹 یكي دیگر از عوامل، قیمت گذاری دستوری بوده است. مجلس هفتم با رشد متناسب قیمت حامل های انرژی با نرخ تورم مخالفت كرده و در نتيجه سرمايه گذاري در اين حوزه كاهش يافته و همچنين قيمت نسبي اين حامل ها نيز كاهش يافته و از اين مسير تقاضا براي آنها افزايش يافت.
عامل مهم ديگر، فقدان جايگاه تعريف شده اي براي بخش خصوصي واقعي در امر حامل هاي انرژي بوده است.

🔹 عامل مهم ديگر،‌ ناتواني در مديريت طرح هاي عمراني مرتبط است. به دليل ساختار مديريتي، اقتصاد سياسي و منابع مالي، طرح های عمرانی با تاخير زياد به سرانجام رسيده و یا در نیمه راه متوقف می شود.

🔹 يكي ديگر از دلايل مهم وضعيت رو به بحران انرژي، تحریم است. تحريم موانع بزرگي در تجارت خارجی و مبادلات مالی با جهان، عدم‌امکان به‌‌‌روزرساني تکنولوژی ايجاد كرده و موجب فرسودگی زیرساخت‌‌‌ها و تجهیزات، كاهش درآمدهاي ارزي كشور در جهت سرمایه‌گذاری جدید و‌ عدم‌دسترسی به سرمایه خارجی شده است. اين فرسودگي علاوه بر كاهش توان توليد به اتلاف منابع نيز افزوده است. در نتيجه شدت انرژي در ايران بالاتر از ميانگين جهاني است.

🔹 دولتها در برابر اين عوامل اساسي در بحران انرژي، به سياستگذاري هاي كم اثر مانند تخفيف به كم ‌‌‌مصرف‌‌‌ها؛  جریمه كردن پرمصرف‌‌‌ها  برنامه‌‌‌ریزی قطع برق صنایع در دولت سيزدهم آن هم در سال جهش تولید،  تغییر ساعات اداری و ... روي آوردند. در واقع خانوارها و بنگاه ها جريمه اشتباهات نظام تصميم گيري كشور و راهبرد تقدم ايدئولوژي بر توسعه را پرداخت مي كنند.

🔹 دولت نيازمند به بازنگري در سياستهاي راهبردي خويش است. بايد توجه داشت راه حل هاي يكسو نگرانه دولت كوتاه بينانه است. افزايش قيمت بنزين با هر منطقي بدون مهار تورم، راهكار عملي موفقي نبوده و نيست. تكرار سياست شكست خورده نشانه ناتواني در درس آموزي از تجارب گذشته، استيصال و نگاه دم غنيمتي دولتها است. حركت از اين ستون به آن ستون بدون داشتن نگاه راهبردي، منجر به تشديد بي اعتمادي عمومي شده و باز هم خواهد شد. راه حل قيمتي پس از تغيير رويكرد و به عنوان حلقه آخر سياست هاي اصلاح حامل هاي انرژي قابل پذيرش است.

🔹 آزادسازي قيمتي انرژي بدون نگاهي جامع، راه‌حلی پایدار نیست.
از سوي ديگر معضلات به يكديگر پیوند خورده اند و نگاه جزيره اي به آنها مي تواند منجر به ايجاد مشكلات جديدي شود. شكاف عرضه و تقاضاي انرژي بر توان توليدي صنايع، اشتغال و به تعويق افتادن حقوق كاركنان بخش خصوصي، كاهش درآمدهاي مالياتي دولت و افزايش كسري بودجه، استقراض مستقيم و غيرمستقيم دولت از بانك مركزي و بانكها و در نتيجه رشد نقدينگي و تورم و .. خواهد شد.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/t25101

سفرهای استانی: بازنگري و توصيه
محمدرضا يوسفی

🔹 سفرهای استانی با هدف آشنایی مقامات با زندگی مردم مناطق مختلف، ایجاد حس پیوند دولت و مردم و کمک به رشد متوازن کشور با ابتکار دولت نهم شکل گرفت. اما این سفرها در این دوره با مشكلاتی مواجه شد. اهداف سفرهای استانی در دولت سیزدهم بازنگری شد. آقای رئیسی دو هدف تلاش برای راه اندازی مجدد طرح های نیمه تمام و تعطیل شده جهت اتمام آنها و دیدار مردمی را برای اين سفرها بیان کردند.

🔹اما بر حسب گزارشها و در عمل، بر خلاف سخن ایشان، صدها طرح جديد با اعتبارات بالاتر از صد همت به تصویب رسید. این در حالی است كه اين طرح ها نيازمند كارشناسي مورد تاييد در سازمان مديريت هستند. از سوی دیگر اعتبارات عمرانی بودجه های سنواتی امكان تحقق اين حجم از پروژه را نداشته است. افزابش بودجه رئیس جمهور در سال های اخير می تواند زمينه ساز عدم شفافيت، رانت و فساد شود و امكان نظارت ناپذيري را افزايش داده است. این در حالی است كه برای تخصیص بودجه خاص به رئیس جمهور جهت سفرهای استانی منطق قابل دفاعی وجود ندارد. به ویژه اینكه كسری های رو به گسترش بودجه كشور و همچنين افزايش واگذاري اوراق مالي موجب شده است تا در لايحه بودجه سال 1404، تنها 500 همت فروش اوراق به پرداخت اوراق سر رسيد شده و بهره آنان اختصاص يابد. بر اساس داده هاي اين لايحه، كسري تراز عملياتي بالغ بر 1850 همت بوده و كسري واقعي حداقل 300 همت خواهد بود. از اين جهت انتظار اين است كه در لايحه بودجه 1404 به اين انحراف و بستر رانت و فساد توجه شود.

🔹 در یادداشت «سخنی با رئیس‌جمهور » ( شرق، 15 آبان 1403) به برخي نتايج منفي اين سفرها اشاره شد. از اين گذشته، اگر هدف ارزيابي وضعيت طرح هاي نيمه تمام است، بدون سفر و بدون مشاهده عینی، نيز مي توان متوجه وضعيت آنها شد. زيرا رئيس جمهور با مشاهده عيني، وضعيت فيزيكي طرح را مشاهده مي كند اما چرايي آن را بدون مشاهدات عيني هم مي تواند از كارشناسان دريافت كند. اين نوع بررسي وضعيت طرح هاي عمراني، از ساختار معيوب مديريتي كشور اعم از فقدان شايسته سالاري و ضعف نظارت موثر و بستري فسادزا حكايت مي كند.

🔹 بنابر برخي گزارشها اكنون ميانگين عمر طرح هاي نيمه تمام كشور، 16 سال است كه عدد بسيار بالايي است و نشان از اتلاف منابع دارد. اين امر به ويژه در دوران تحريم و ضرورت مديريت كارآمد منابع محدود از اهميت بيشتري برخوردار است.

🔹 اگر دغدغه دولتمردان رسيدگي به مناطق محروم و كم برخوردار باشد، در اين صورت باید به آمایش سرزمین در برنامه هفتم با اتکاء بر ظرفیت های استانی توجه شود. بر فضاسازي جهت رشد متوازن، امکان رشد بدون تورم، بر اصلاح ساختار بودجه، بر بحران های زیست محیطی و بر شایسته سالاری تمرکز شود. در غير اين صورت این سفرها جنبه پوپولیستی داشته، بر تعهدات دولت افزوده و موجب تشدید ناقوارگی ساختار دولت خواهد شد.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/p65896

اثر لایحه بودجه ۱۴۰۴ بر رشد اقتصادی
محمدرضا یوسفی

بودجه، آینه تمام نمای وضعیت دولت بوده و بر متغیرهای کلان و روندهای اقتصادی موثر است.

در این سخنرانی، تلاش شد تا ضمن تبیینی کوتاه از لایحه بودجه ۱۴۰۴ به اثرات آن بر رشد اقتصادی کشور و سیاست های موثر پرداخته شود.

@yousefimohamadreza

✅گروه اقتصادی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس برگزار میکند؛

🔸نشست: 
اثر لایحه بودجه 1404 بر متغیرهای کلان اقتصادی

🎙 ارائه دهنده:

👤حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد رضا یوسفی شیخ رباط
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید و استاد درس خارج حوزه علمیه قم 



🕰 📚 دبیر علمی: دکتر سعید کریمی

🗓زمان: یکشنبه 20 آبانماه 1403؛ ساعت ۱۰ تا ۱۲ صبح

🏢مکان: قم، بلوار سمیه، خیابان شهید رجایی، بین کوچه ۴ و۶، مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، سالن جلسات

📩جهت حضور در جلسه اطلاعات خود را در فرم اینترنتی زیر ثبت‌ نمایید:
@yousefimohamadreza

https://formafzar.com/form/inform1


📡 لینک مجازی: 
https://www.skyroom.online/ch/m.faghih64/think

سخنی با رئیس جمهور
محمدرضا يوسفي

🔹 رئيس جمهور دومين سفر استانی خود را در هفته گذشته به قم اختصاص داد. سفرهای استانی با هدف آشنایی مقامات با زندگی مردم مناطق مختلف، ایجاد حس پیوند دولت و مردم، کمک به رشد متوازن كشور با ابتکار دولت نهم شكل گرفت.
🔹 در دور اول آن سفرها، حدود هفت میلیون نامه نوشته شده که بالغ بر دو میلیون و دویست هزار آنان درخواست مالی بوده و دولت 250 میلیارد تومان را به آن درخواستها اختصاص داد. در دور سوم این سفرها، اين روش اشتباه دانسته و كنار گذارده شد. شش هزار مصوبه با میانگین 200 مصوبه برای هر سفر، نتیجه دور اول سفرها بود.

🔹در هر صورت این سفرها دستاورد مهمی برای توسعه ملی و استانی نداشت. با وجود طرح های عمرانی فراوان مصوب در اين سفرها، اما سرمایه گذاری و اشتغال خالص نسبت به دوره پیش از دولت نهم كاهش يافت.

🔹 از جمله ضعف های این سفرها، تعداد مصوبات بیش از توان اجرایی دولت و ایجاد تعهدات مالی برای سالهای آینده و در تضاد با اختیارات بودجه ای مجلس بود. همچنین انضباط مالی دولت نیز مخدوش شده، کسری بودجه رشد يافته، بار تورمی بر جامعه تحمیل می شد. به عنوان مثال از حدود 5 هزار طرح در مرحله نخست حدود 4 هزار طرح بار مالی داشته که 53 درصد آنان فاقد منبع مالی مشخص و روش تامین مالی 40 درصد آنان نیز مشخص نبود. طبیعی است رشد نقدینگی و تورم نتیجه اين سياست بود.

🔹 مشکل دیگر این طرحها فقدان کار کارشناسی و مطالعاتی لازم بوده و لذا از قدرت توجیهی کافی برخوردار نبوده و در نتیجه اتلاف منابع رخ می داد. بنابراین دولت بايد نسبت به مسائل يادشده هشيار باشد.

🔹 می توان از منظری ديگر در اين سفرها تامل كرد. معمولا در این سفرها برای استقبال از دولت، همه یا برخی از مدارس، کارخانجات و ادارات تعطیل می شوند. خسارت این نوع استقبال بر تولید ملی روشن است. هزینه های پلاکارد، پوستر و سایر مسائل تبلیغاتی را برای ورود رئیس جمهور و تک تک وزیران هم می توان ملاحظه کرد.

🔹 از سوی ديگر، این سفرها در مردم ایجاد انتظار می کند. لذا استقبال مردم در دور اول طبیعی است اما با برآورده نشدن خواسته ها و تحقق نیافتن وعده ها به دلايل مشكلات موجود و ناتوانی دولت، استقبال مردم کمتر شد. از این رو مي توان ویژگی این سفرها را بالا بردن انتظارات مردم بیش از توان دولت و نارضایتی بعدی دانست.

🔹 آخرین ویژگی این سفرها، به دلیل عدم شفافیت و فقدان کار مطالعاتی، شكل گيری بستری مناسب برای فرصت طلبان و رانتجویان است كه از این مسیر به فساد دامن زده می شود.

🔹 آقای روحانی همان سفرهای استانی را تا مدتی ادامه داد گرچه خبری از نامه ها و مصوبات به گستردگی سابق نبود اما تعطیلی مدارس و ادارات و آنچه که وی استقبال های خلاف شؤون انسانی می نامید، ادامه یافت. این روند با شدت و در ابعاد جدیدی در دولت سیزدهم دنبال شد.

🔹 بررسی علمی نشان می دهد که سفرهای استانی بر توسعه متوازن اثری نداشته است. بحرانهای استانهای خوزستان و سیستان و بلوچستان و سابر استانهای مرزی گواه این امر است. باید بر اصلاح نظام حکمرانی تمركز كرد.

🔹 اگر دولت چهاردهم اصرار به چنین سفرهایی دارد، اين سفرها بايد با حداقل نیرو، بدون استقبال هاي پوپوليستی صورت گيرد. مدارس و كارخانجات و ... براي اين سفرها تعطيل نشوند. تمامی تبليغات استانی براي ورود رئيس جمهور كه بار مالي بر دولت دارد، حذف گردد. تنها مصوبات بودجه ای در سفرهای استانی دنبال شود و از ايجاد تعهد مالی جديد برای دولت اجتناب شود. دستگاه رسانه ای دولت تلاش كند تا انتظارات مردم از این سفرها مدیریت شود.

🔹 در یک کلام اگر در سر دولت چهاردهم، سودای توسعه کشور است، به تجربه انجام شده بها داده از آن درس گیرد.

@yousefimohamadreza

✅ نقش فساد و رانت‌خواری در نارضایتی عمومی

🎙 دکتر محمدرضا یوسفی

⏱️ زمان مورد نیاز برای مشاهده این ویدیو: ۸ دقیقه

🖇 آیدی اندیشه‌ما در شبکه‌های اجتماعی:

@andishemaa
@yousefimohamadreza

بررسی عدالت در اقتصاد ایران با نگاهی به آموزه های فارابی
محمدرضا یوسفی

فارابی از بزرگترین متفکران جهان اسلام بوده، او را معلم ثانی می دانند.
وی در کتاب مدینه فاضله به تبیین عدالت در حوزه اقتصاد و شرایط تداوم آن پرداخته است.

دانشگاه تربیت در تاریخ هشتم آبان همایش عدالت اقتصادی را برگزار کرد.
من در سخنانی کوتاه به بیان نظر فارابی به عدالت با نگاهی به ایران کنونی پرداخته ام.


@yousefimohamadreza

رابطه مذهب و توسعه از ديدگاه عجم اوغلو
محمدرضا يوسفي

🔹 يكي از مباحث جدلی ميان انديشمندان، چگونگی رابطه دين يا مذهب و توسعه است. گاه اين ديدگاه در قالبی عام به عنوان تاثير فرهنگ بر توسعه مورد بحث قرار گرفته و از مقبوليتی نيز برخوردار شده است. برخي تلاش كرده اند تا پديده توسعه و شكاف سطح رفاه ميان كشورها را به مذهب آنان مرتبط كنند. طرح اين ديدگاه به ماكس وبر در كتاب اخلاق پروتستان بر می گردد. به عنوان مثال از آنجا كه عموم كشورهای مسلمان، امروزه توسعه نيافته هستند، نتيجه گرفته اند كه اسلام عامل عقب ماندگی اين جوامع بوده است.

🔹 عجم اوغلو و رابینسون برندگان نوبل ۲۰۲۴ این ديدگاه را زیر سوال می برند. آنان معتقدند كه زمانی برخی از نويسندگان، ارزشهای كنفوسيوسی در فرهنگ چين را ضد رشد اقتصادی می دانستند در حالی كه اكنون برخی، اخلاق كار در فرهنگ چين را موتور تداوم رشد اقتصادی اين كشورها می دانند. از ديدگاه اين دو دين و ارزشهای بومی نمی توانند شكاف توسعه نيافتگی را توضيح دهند. فرهنگ به عنوان بروندادهای نهادها اهميت دارند.

🔹 به عنوان مثال اگر نوگالس سورنا در مكزيك و نوگالس آريزونا با وجود اشتراكات فراوان فرهنگی و نژادی از دو سطح از توسعه برخوردارند، به دليل تفاوت نهادهایی است كه اين دو منطقه تجربه كرده اند. نظام حقوقی كه در دو كشور وجود دارد موجب تفاوت در ميل به خلاقيت و پيشرفت شده است. مردم كره شمالی و كره جنوبی با دو پيشينه يكسان و مذهب واحد اما دو سرنوشت و دو سطح رفاه متفاوت را تجربه كردند اين امر به دليل تفاوت در نهادهای سياسی و اقتصادی دو كشور است. فقدان انگيزه مهمترين عامل اين تفاوت بوده است. صرف نظر از اينكه هر مردم هر مذهبی داشته باشند، كشوری كه مالكيت خصوصی را به رسميت نمی شناسد، ناامنی و بی ثباتی حاكم است. حقوق مالكيت معنوی محترم نيست، سرمايه گذاری و بهره وری رشد نمي كند و رشد اقتصادی بادوام و بالا تحقق نمی يابد.

🔹 برخلاف نظر ماكس وبر كه بر مسحيت پروتستان تاكيد داشت، فرانسه كاتوليك نيز همان مسير را رفت و توسعه يافت. امروزه شرق آسيا اعم از ژاپن، چين، كره جنوبي، سنگاپور، تايوان نيز با وجود مذاهب مختلف جزء كشورهای مرفه محسوب مي شوند.

🔹 عجم اوغلو علت عقب ماندگی كشورهایی مانند مصر و سوريه كه از سيطره عثماني و فرانسه آزاد شده بودند را به دليل نهادهای سياسی اقتدارگرا و اقتصادهای انحصاري و رانتی دانسته که نتوانستند مسير توسعه را طی كنند.

🔹 مي توان از منظری ديگر نيز به مسئله نگاه كرد. تا پيش از جنگ های صليبی، مسلمانان به اعتراف تاريخ جلوتر از جهان مسيحيت بودند. پرسش این است که آيا اين پيشی گرفتن صرفا به دليل دين اسلام و مسيحيت بوده است؟ طبيعي است علت را در نهادها بايد جستجو كرد. جهان غرب زماني راه پيشرفت را طی كرد كه به اصلاح نهادهای سياسی و به دنبال آن نهادهای اقتصادی پرداخته، راه براي پيشرفت و خلاقيت باز شد و انواع اختراعات به ثبت رسيد.

🔹 به تعبير نورث، اگر حكومتي به دزدان دريايی جايزه دهد در اين صورت، دزدی دريايی رشد مي كند و اگر به فعاليت هاي شرافتمند جايزه دهد، اين دست شغل ها رشد می كنند. مهم نهادها هستند.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/g29186

چرا رشد اقتصادی در زندگی مردم دیده نمی شود؟
محمدرضا یوسفی

🔹 مرکز آمار ایران گزارشی از رشد اقتصادی بهار امسال را منتشر کرده است. در این گزارش آمده است که در سه ماهه اول سال جاری، رشد تولید ناخالص داخلي با نفت 4.6 درصد و تولید ناخالص داخلي بدون نفت 2.8 درصد بوده است. در مورد رشد بخشهای اقتصادی آمده است، بخش كشاورزي 2.3، استخراج نفت خام و گاز طبيعي 10.2 ، ساير معادن 2.3، صنعت 1.8، توزيع گاز طبيعي 6، تامين آب و برق 4.4 ، ساختمان 2.2 و گروه خدمات نیز 3.1 درصد نسبت به سه ماهه اول 140۲ رشد داشته اند.

🔹 هر گاه آمارهای رشد اقتصادی اعلام می شود، این پرسش در اذهان عمومی مطرح می شود که چرا اثر این رشد اقتصادی در زندگی ما مردم احساس نمی شود. از این رو گروهی، این آمار را نادرست می دانند. جورج اورول نیز در کتاب قلعه حیوانات نقل می کند که اسکوئیار اعلام کرد که تولیدات مزرعه پانصد درصد رشد کرده است اما حیوانات این آمار را درک نمی کردند آنان احساس می کردند به غذا نیاز دارند نه به آمار.

🔹 با وجود این، از آنجا که علم اقتصاد یک علم داده محور است و در صورت کنار گذاردن داده های رسمی، مبنایی برای تحلیل و توصیف نخواهد داشت از این رو اقتصاددان بالاجبار به آمار اعتماد می کند. در این صورت، باید به این سوال پاسخ داد که چرا رشد اقتصادی اعلام شده در زندگی مردم احساس نمی شود.
از چند منظر می توان پاسخی به این پرسش داد.

🔹 اول، فرض کنیم فردی به چاهی به عمق صد متر سقوط کرده است و مدت زمانی است که در این وضعیت به سر می برد، به مرور زمان چشمان او به تاریکی چاه و شرایط عادت می کند. حال اگر او یک متر بالا بیاید، آیا احساس رضایتمندی و تغییر خواهد کرد؟ به ویژه اینکه اگر نااطمینانی نسبت به تداوم خروج از چاه داشته باشد. هر چند تغییر در وضعیت او رخ داده ولی این میزان تغییر نمی تواند احساس خوشایندی را به وی منتقل کند و او هنوز خود را در چاه می بیند.
اقتصاد ایران نیز پس از تحریم سال 90، در طول یک دهه متوسط نرخ رشد نزدیک به صفر را تجربه کرده است و درآمد سرانه کشور نزدیک به سی درصد کاهش یافته است. طبیعی است کاهش شدید سطح زندگی و تداوم آن موجب شده است تا رشدهای کوچک، احساس تغییر را منتقل نکند.

🔹 منظر دوم به روند رشد اقتصادی بخشهای اقتصادی و مقایسه آن با سه ماهه پایانی سال 1402 توجه دارد. به عنوان مثال روند رشد اقتصادی بخش کشاورزی در سال 1402، رشد منفی با نرخ کاهنده را به ترتیب شش ماهه اول سال منفی 4.4 درصد بوده و در نه ماهه به منفی 2.9 درصد کاهش یافته و در پایان سال به منفی 2.4 درصد کاهش یافت.
حال طبیعی است که اقتصادی که رشدهای منفی را تجربه کرده، با رشد 2.3 درصدی، موجب احساس افزایش رفاه نمی شود.

🔹 منظر سوم، ترکیب رشد بخشهای اقتصادی است. بخش های کشاورزی 2.3 ، صنعت 1.8 و ساختمان2.2 و معادن غیرنفتی 2.3 درصد شد داشته اند که همگی از رشد کل کمتر بوده و همه این بخش ها که بیشترین ارتباط پیشین و پسین را دارند، رشد مناسبی نداشته اند. این در حالی است که بخش خصوصی عمدتا در بخش یادشده فعال هستند. بنابراین چنانچه تسنیم گزارش می دهد، فرصت های شغلی ایجاد شده در سه ماهه نخست سال جاری کمتر از 25 هزار نفر بوده اند ( تسنیم، 27 / 6 / 1403). در واقع مهمترین عامل رشد اقتصادی به عامل نفت و گاز با 10.2 درصد تعلق دارد که عمدتا به دلیل خام فروشی است از این رو صادرات این بخش نیز بالاترین رشد در میان اجزاء تقاضای کل را داراست.

🔹 بنابراین چرایی عدم احساس بهبودی زندگی را می توان از این سه منظر توضیح داد. به نظر می رسد کاهش مخارج دولتی در سه ماهه نخست سال، افزایش نرخ بهره بین بانکی که اخیرا اتخاذ شد؛ سیاستی انقباضی بوده که به همراه روند کاهشی رشد بخش نفت، کاهش رشد اقتصادی را در پی خواهد داشت و زندگی را برای مردم همچنان سخت می کند.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/b86894

چرا كشورها شكست مي خورند؟
محمدرضا يوسفی

🔹 ديروز سيزده اكتبر، عجم اوغلو به همراه رابينسون و جانسون برنده جايزه نوبل اقتصاد شدند. او استاد برجسته دانشگاه MIT و اقتصاددانی نهادگراست. كتابهاي زيادي از او به زبان فارسي ترجمه شده، كتابهای راه باريك آزادی كه در پاسخ به نوشته نظم و زوال سياسی فوكوياما نوشته شده و همچنين كتاب چرا ملتها شكست مي خورند، توسط مترجمين مختلفی ترجمه شده است. اين در حالی است كه برخي از صاحب نظران كتاب « ریشه‌های اقتصادی دیکتاتوری و دموکراسی» را مهمتر می دانند.

🔹 اين سوال كه «چرا برخي از كشورها توسعه نيافته اند؟ برای بسياری از اندیشمندان، به ویژه برای اندیشمندان کشورهای درحال توسعه مطرح است. کتاب «چرا ملت ها شکست می خورند» در مقام پاسخ به اين پرسش برآمده است. كتاب بحث را با یک مثال عینی شروع می کند. نوگالس آریزونا نام شهری در امریکا و نوگالس سورنا نیز نام شهری در مکزیک است. اين دو شهر به لحاظ موقعيت جغرافيايی، ريشه نژادی، نوع مذهب، آداب و رسوم فرهنگی اشتراك دارند اما يكي پيشرفته و ديگري از قافله توسعه عقب افتاده است. این دو با وجود اشتراکهای یادشده، به دلیل تفاوت های نهادی دو كشور امريكا و مكزيك از دو سطح مختلف زندگی برخوردارند.

🔹 شبيه اين مورد را براي دو كشور كره شمالی و كره جنوبی نيز مي توان مثال زد. اين دو از سال 1950 به طور كامل از هم جدا شدند. اکنون سطح زندگی کره جنوبی مانند اسپانیا و پرتغال دو کشور سطح ميانی اروپایی شده است. ولی سطح زندگی در کره شمالی مثل یک کشور آفریقایی بوده، تفاوت خیلی زیادی با کره جنوبی دارد و این در حالی است که در سال 1950 این دو کشور تفاوتی با همدیگر نداشتند. امید زندگی در کره جنوبی 10 سال بیشتر از کره شمالی است. وضع بهداشت و سلامت در کره شمالی خیلی وخیم بوده، علاوه بر اینکه تلفن همراه در کره شمالی وجود ندارد، دسترسی به تلفن ثابت نیز بسیار محدود است. به جز مناطق خاص، برق تنها تا ساعاتی پس از غروب وجود دارد.

🔹 امروزه داستان کره شمالی داستان غم انگیزی است. بنابراین دو کشور با شرایط یکسان در سال 1950، اکنون تفاوت فاحشی با هم دارند. پرسش این است، چرا این همه تفاوت میان این دو کشور رخ داده است؟ پاسخ این است که این تفاوت شگرف به دلیل تفاوت در سازماندهی نهادهای سیاسی و اقتصادی در این دو کشور است.

🔹 بنابراین تفاوت نهادها موجب تفاوت درآمد سرانه دو کره شده است. درآمد سرانه کره جنوبی در سال ۲۰۲۳ ، تقریبا ۳۳ هزار و ششصد دلار و درآمد سرانه کره شمالی حدود هزار و سیصد دلار بوده است. یعنی سطح رفاه کره جنوبی تقریبا ٢٦ برابر کره شمالی است. این امر به دلیل تفاوت نهادهای سیاسی و اقتصادی دو کشور است. هر کشوری که نهادهای سیاسی و اقتصادی آن مشابه کره شمالی باشد در تلۀ فقر و فساد گرفتار خواهد آمد و هر حكومتی که راه کره جنوبی را پیش گیرد می تواند سطح رفاه جامعه را افزایش دهد.

🔹 هر گاه یک نظام سیاسی، مالکیت خصوصی را محترم شمرد، فضای کسب و کار را ارتقاء دهد، روابط با دنیای بیرون را بهبود بخشد، نظام آموزش مهارت محور را دنبال کند، اقتصاد مولد را تشویق کند، شفافیت در عرصه سیاست و اقتصاد را افزایش دهد و مانند آن.
در این صورت کشور به سمت توسعه حرکت می کند. هر گاه این نهادها در عینیت تحقق یابند، پیشرفت را در هر کجا و هر زمان و برای هر کشور نتیجه می دهند. در عوض، حکومت فردمحور، فوق قانون و مادام العمر، نظام آموزشی ایدئولوژیزه، عدم تضمین حقوق مالکیت، محدودیت روابط بین المللی، عدم ورود سرمایه های خارجی، عدم مشارکت بنگاه های خارجی با بنگاه های داخلی، عدم نگاه برون نگر در صنعت، نظام خودکفایی، عدم شفافیت و.. منجر به دام فقر و فساد شده، موجب تداوم عقب ماندگی خواهند شد.

🔹 از منظر نهاد سیاسی، پرسش مهم این است که دولتها چگونه سرکار میآیند؟ دولت ها چگونه انتخاب میشوند؟ آیا رأی عمومی و انتخابات مردمی موجب به قدرت رسیدن آنان می شود و یا اینکه حکومتی موروثی است؟ نکته دیگر این که آیا قدرت فردمحور، مادام العمر و فوق قانون است؟ حکومت چه هدفی را دنبال می کند؟ آیا افزایش سطح رفاه مردم یک اصل در جهت گیری سیاستها و مواضع است؟ درجۀ پاسخگویی حکومت چقدر است؟ پاسخگویی قدرت به این معناست که مردم با چه سازوکاری می توانند بدون خشونت حاکم را از قدرت کنار بگذارند؟ کیم در کره شمالی به طور موروثی قدرت را به دست گرفته، فوق قانون و مادام العمر است. هیچ سازوکار قانونی و عملی مسالمت آمیز برای کنار گذاشتنش وجود ندارد. تمامی کشورهایی که رهبرانی مانند کیم دارند، معمولاً عقب مانده هستند. در کره جنوبی، حکومت پاسخگو است. نظارت مردم از طریق سازوکارهای قانونی بر قدرت اعمال می شود.


@yousefimohamadreza

مديريت تورم يا تعميق ركود تورمي
محمدرضا يوسفي

🔹 بانك مركزي اقدام به افزايش نرخ بهره بين بانكي كرده و از سوي ديگر كاهش مخارج دولتي در سه ماهه نخست سال جاري و افزايش سهم ماليات در بودجه حكايت از سياست انقباضي دولت مي كند. اين در حالي است كه بنابر گزارش وزارت رفاه از فصل تابستان، نرخ بيكاري در 6 استان كشور دو رقمي شده، نرخ بيكاري زنان 14.2، نرخ بيكاري فارغ التحصيلان 11.6 و نرخ بيكاري جوانان نيز 17 درصد بوده كه از ميانگين نرخ بيكاري كشور بالاتر است. همچنين بر اساس گزارش تسنيم، در فصل بهار تنها حدود 25 هزار فرصت شغلي ايجاد شده است. به نظر مي رسد رشد درآمدهاي نفتي با توجه به ظرفيت هاي بالفعل نيز نمي تواند به مانند سال هاي پيش رشد داشته باشد و از آنجا كه درآمدهاي نفتي سهم بالايي از رشد اقتصادي را به خود اختصاص مي دهند در نتيجه رشد اقتصادي نيز احتمالا كاهش خواهد يافت.

🔹 با توجه به نكات پيش گفته، اقتصاد ايران دچار ركود تورمي بوده و در اين ميان، ترجيح سياستگذار كنترل و مهار تورم بوده است تا از اين طريق اقتصاد را ثبات بخشد. از منظر سياستگذار پولي براي مديريت تورم بايد رشد نقدينگي كنترل گردد. اين ايده كه تورم همیشه و در همه جا پدیده ای پولی است، توسط فريدمن مطرح شد البته او و آنا شوارتز در 1963 اين قيد را بيان كردند كه مشروط بر اينكه رشد نقدينگي از رشد توليد پيشي گيرد. به عبارت ديگر، رشد نقدينگي به اندازه ای تورم زا است که باعث افزایش تقاضا نسبت به تولید شود.
اگر به اين قيد توجه شود، آنچه كه اهميت اساسي دارد، جهت گيري نقدينگي است. آيا خلق پول جديد در مسير رشد سريعتر تقاضا نسبت به عرضه عمل مي كند كه در اين صورت منجر به تورم خواهد شد و يا اينكه خلق نقدينگي جديد موجب رشد توليد و بهبود جانب عرضه نسبت به تقاضا خواهد شد. در اين صورت نه تنها موجب تورم نشده، بلكه مي تواند با وجود رشد نقدينگي، كاهش تورم را نتيجه دهد.

🔹 مايكل پتيس در مقاله اي به بررسي كاركرد سياست پولي در چين پرداخته است. او نشان مي دهد كه سياست هاي پولي در چين بر طرف عرضه تاثير بيشتري داشته و در نتيجه به افزايش تورم منجر نشده است. دليل اين امر ساختار بانك محور بودن اقتصاد چين، مديريت نرخ هاي بهره و جهت دهي اعتبارات و نقدينگي جديد به سمت بخش عرضه مي باشد. به نظر پتيس، اين توصيه كه رشد نقدينگي موجب تورم خواهد شد در چين از دهه 1980 به بعد و حتي ژاپن در فاصله دهه 1960 تا 2000، توصيه درستي نبوده است. در عمل به دليل تفاوت ساختار و نقش دولتها در چين و ژاپن، رشد نقدينگي موجب بهبود رونق اقتصادي شده است. تفاوتهاي نهادي دو كشور يادشده كه موجب شد تا گسترش اعتبار به سمت بخش عرضه سوق داده شود از كشورهايي كه خلق نقدينگي به سمت جانب تقاضا رفته است، اين تمایژ را رقم زده است.

🔹 به عنوان مثال بیشتر اعتبارات در چین از طریق كسب و كارها، شرکتهای دولتی، دولتهای محلی و دولت مركزي به سرمایه گذاری در زیر ساختها و بخشهاي مولد هدایت شده است. سهم خانوارها براي وامهاي بانكي كمتر و همان هم بيشتر در زمينه مسكن بوده است. در نتیجه موجب رونق اقتصادی از طریق تأثیرگذاری بر تولید شده است.

🔹ايران نيز كشوري با ساختار اقتصاد بانك محور است. همانند چين دولت دخالت هاي زيادي در اقتصاد مي كند اما دخالت هاي دولت چين به بهبود شرايط اقتصادي كمك كرده است در حالي كه دخالت هاي دولت و سياست گذاري هاي بانك مركزي موجب تعميق ركود شده است. بانك مركزي با كنترل بانكها در جهت هدايت اعتبارات جديد به سمت فعاليت هاي مولد و ريل گذاري هاي درست مي تواند ضمن رشد نقدينگي موجب افزايش عرضه شده و تورم را نيز مديريت كند. براي اين امر نگاه به اقتصاد مولد و بستن منافذ اقتصاد دلالي در كنار مبارزه با فساد از طريق شفافيت اعتبارات لازم است.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/u19532

اثر اهداف برون مرزی ایران بر وضعیت اقتصادی سیاسی جامعه
محمدرضا یوسفی

- مبنای روابط کشورهای جهان تا پیش از انقلاب چین
- تقسیم بندی روابط فرامرزی کشورها از سال ۱۹۵۰ به بعد و پیامدهای آنها
- رویکردها در ایران به روابط بین الملل
- وضعیت کنونی
-
@yousefimohamadreza

🔔انجمن علمی اقتصاد دانشگاه مفید برگزار می‌کند:
نشست علمی
تاثیر اهداف فرامرزی ایران بر وضعیت اقتصادی و سیاسی جامعه

👤سخنران نشست : دکتر محمد رضا یوسفی شیخ رباط
شرکت برای عموم علاقه مندان آزاد است.

آیدی روابط عمومی انجمن جهت کسب اطلاعات تکمیلی : @s_vaez26

🏢تالار بهمنیار
📆یکشنبه ۱۵ مهر ۱۴۰۳
🕛ساعت ۱۰:۳۰
🌐لینک مجازی شرکت در نشست
https://www.skyroom.online/ch/mofidclass/anjomaneghtesad

@economics_mofid
@yousefimohamadreza

بخش هاي جزيره اي در اقتصاد ناكارآمد
محمدرضا يوسفی

🔹 بي ترديد عملكرد اقتصادي كشور نشانه ناكارآمدي سياست ها و سياستگذاري ها است. رشد اقتصادي كه مي تواند علامت تغييرات كيك اقتصادي و سفره مردم باشد، رشد نرخ تورم، كاهش شديد نرخ اشتغال زايي منجر به افزايش شاخص فلاكت و افزايش جمعيت زيرخط فقر در كشور شده است. بر اساس داده مركز آمار ايران، شاخص فلاكت كشور در سال 1402، 49.1 درصد بوده كه جزء بيست كشور اول جهان محسوب مي شود. كه شاخص 21 استان از ميانگين كشوري، بالاتر است( اكوايران، 10 / 7 / 1403) .

🔹 اين شاخص در سال 1395، 19.3 درصد بوده كه پس از گذشته 7 سال به 49.1 رسيده و 29.8 درصد رشد داشته است. اين رشد به معناي گسترش فقر و شدت يافتن آن در اقتصاد ايران است.

🔹 زماني تاكيد زياد بر وابستگي اقتصاد به نفت و به تعبيري اقتصاد نفتي و دولتي مي شد. از اين رو توصيه هاي سياستي مطرح شد كه در راستاي كاهش حجم دولت و اقتصاد نفتي باشد. حداقل تجربه چند دهه اخير نشان داد كه تاكيد زياد بر چارچوب دو ويژگي يادشده برای تحلیل ناكارآمدي عملكرد اقتصادی ایران كافی نبوده است.
تاسيس حساب ذخيره اقتصادي و پس از آن صندوق توسعه ملي نتوانست كمكي شاياني به رهايي از اقتصاد نفتي كند. اين صندوق خود امروزه با چالش هاي جدي مواجه است. براي كاهش اندازه دولت، نيز خصوصي سازي از دهه 1370 دنبال شد و سپس تصویب و ابلاغ سیاست‌های ذیل اصل 44 قانون اساسی در نيمه دهه 80 گامي مهم در راستاي خصوصي سازي و كاهش سهم دولت از اقتصاد بود. اين سياست در دوره دولت نهم كه مورد حمايت جدي حاكميت بود رخ داد و از اين جهت توقع بود كه به سرانجام برسد. عدم موفقيت در هر دو جنبه نشان مي دهد هر دو سياست بر عمق مشكلات كشور افزود، از سويي، فساد رشد بيشتري يافت و از سوي ديگر واگذاري ها به تقويت بخش سوم در اقتصاد ايران انجاميد. بسياري از خريداران اين شركتها، بخش خصوصي واقعي واقعي نبودند. بانكها و نهادهاي عمومي غيردولتي از خريداران اصلي اين واگذاري ها بودند. در نتيجه نه تنها بخش خصوصي تقويت نشد كه موجب رشد بنگاه داري بانكها شده و همچنين بخش عمومي غيردولتي نيز كه از منابع عمومي استفاده مي كند نيز متصدي اين شركتها شدند و از اين طريق بر پيچيدگي اقتصادي ايران افزودند.

🔹 اكنون برخلاف كتب مرسوم علم اقتصاد كه بخشهاي اقتصادي به دو بخش دولتي و خصوصي تقسيم شده و توصيه هاي سياستي مبتني بر انجام وظايف حاكميتي توسط دولت و عمل اقتصادي بر عهده بخش خصوصي است‌ و تجارب واگذاري نيز از بخش دولتي به بخش خصوي بوده است. در ايران، حداقل سه بخش فعاليت مي كنند. بخش خصوصي ضعيف در كنار بخش دولتي ناكارآمد قرار گرفته است. دولت با كسري هاي بودجه روز افزون خود كمتر توان انجام فعاليت هاي زيربنايي را دارد. اما بخش سوم با بهره گيري از امكانات ملي، عدم نظارت پذيري و آزادي عمل نسبي هر روز توسعه يافته و سهم بيشتري از اقتصاد ايران را به خود اختصاص مي دهد. البته در اين تحليل بخش تعاون به دليل شرايطش وارد نشده است.

🔹 با نگاه به وضعيت كنوني اقتصاد ايران، تحليل هاي تقابل دو بخش دولتي و خصوصي در ادبيات علمي مرسوم در ايران كاربرد ندارد. زيرا بخش سوم ماهيتي مستقل از بخش خصوصي و دولتي دارد. گاه از انان به شبه دولتي و گاه خصولتي و گاه بخش عمومي غيردولتي نیز تعبير مي شود. اتفاق نظري بر هيچكدام از عناوين يادشده نيز نيست.

🔹 متاسفانه داده هاي متقن و شفافي در مورد اين نهادهاي توانمند و معاف از ماليات و بهره مند از منابع عمومي وجود ندارد. از اين رو تحليل چگونگي كاركرد آنها، بازدهي هاي اقتصادي آنها، جهت گيري هاي توسعه اي و يا تخريبي آنها كار سختي است. آيا اين سرمايه عظيم در راستاي اهداف توسعه اي به خدمت گرفته مي شود؟ ميزان نفوذ سياسي اين نهادها و نقش آفريني اينان در رقابت هاي سياسي و روابط بين الملل كشور چقدر است؟ معيار ورود اين نهادها در رقابت هاي سياسي و اقتصادي چيست؟

🔹 به هر روي تعامل اين بخش با دولت به دليل نفوذ گسترده در اقتصاد و حاكميت حائز اهميت است. به نظر مي رسد حال كه دولت چهاردهم بر سر كار آمده است، زمان آن رسيده است تا به چگونگي تعامل انديشده شود.


@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/h59815

ضرورت درس آموزی از حادثه طبس
محمدرضا یوسفی

🔹 حادثه تلخ معدن کاران در طبس و کشته و مجروح شدن تعداد زیادی از هموطنان مظلوم کشورمان، خبر ناگواری بود که همه را متاثر کرد. متاسفانه، بارها حوادث معدنی در سالهای اخیر رخ داده و خسارات جانی به دنبال داشته است. اما هر بار مقامات پس از قدری اظهار تاسف و همدردی، موضوع را به فراموشی سپرده اند.

🔹 افزایش این حوادث در فواصل به نسبت اندک سالیان اخیر، از کاستی های ایمنی در معدن های فعال کشور حکایت دارد. بنابرگزارش های اعلام شده در سال 1400، کمتر از 24 درصد معدنهای فعال کشور دارای واحد بهداشت، ایمنی و محیط زیست بوده اند. این نرخ نشان می دهد که چقدر کارکنان معدن در معرض آسیب بوده و شغلی پر خطر و پر از ریسک را تجربه می کنند.

🔹 کارشناسان فنی معدن معتقدند که بخشی از مشکل به فقدان دستگاههای مجهز هشداردهنده و دیگر دستگاهها در کشور بر می گردد. گاه به دلیل تحریم و گاه به دلیل عدم اهتمام لازم جهت تهیه این دستگاهها، هر بار در جایی از ایران، فاجعه ای معدنی جان انسانهایی را می گیرد. همچنین به دلیل تحریم، این صنعت دچار فرسودگی و عقب ماندگی دستگاهها شده که همین امر به لحاظ ایمنی و زیست محیطی آسیب های جدی به کارکنان می زند.

🔹 نکته مهم این است که برخی از این نیازها را می توان به طرقی برای این بخش تهیه نمود که کارفرمایان با بی توجهی از کنار آن عبور کرده اند.
از سوی دیگر شرایط بی ثباتی حاکم بر کشور بر همه ابعاد اقتصادی اعم از رشد، اشتغال، تورم و مانند آن اثرگذار بوده که بر رابطه کارفرما و نیروی کار نیز اثرگذار بوده است. برخی از کارفرمایان با سوء استفاده از خلأ های قانونی و یا فرار از قانون کار به طرق مختلف یا تدوین قوانین خاص من درآوردی؛ حقوق نیروی کار را زیر پا می گذارند. هر چه سطح سواد افراد پایین تر باشد و مناطق کاری از مرکز دورتر باشد، احتمال بیشتری دارد که حقوق نیروی کار زیرپا گذارده شود. به نظر می رسد اکثر کارکنان معدن معدنجو طبس هر دو ویژگی را داشته اند.

🔹 از این رو چندی پیش که رئیس دولت سیزدهم که به کارکنان همین معدن سر زده بود، کارکنان دغدغه های خویش مانند حقوق بسیار پایین و فقدان بیمه را مطرح کردند. نمی دانم آیا این مشکل برای این کارکنان مظلوم برطرف شد یا خیر.

🔹 اکنون که این واقعه تلخ رخ داده است، نباید به راحتی از کنار آن گذشت و مانند برخی مقامات، سهل انگارانه سخن گفته و بیشتر برای رفع اتهام و تکلیف به این مسئله ورود کرد. بررسی چرایی این رخداد لازم است.

🔹 حداقل وزارت صمت، وزارت رفاه و دستگاه قضایی باید به این قضیه ورود کنند. پرسش این است که آیا امکان واردات دستگاههای ایمنی و هشدار دهنده وجود داشته بود و در واردات آن اهمال شده است؟ همچنین چگونه می توان درصد معدنهای فعال را که اصول ایمنی و بهداشتی را رعایت می کنند، در یک برنامه مشخص زمان دار از کمتر از 24 درصد ارتقاء داد. همچنین دستگاه قضایی نیز با خاطیان برخورد جدی نماید.
وزارت کار نیز به بررسی وضعیت بیمه و قرارداد کاری معدنکاران پردازد.

🔹 اکنون که تعدادی از آنان دستشان از دنیا کوتاه است، وضعیت معیشتی خانواده آنان چگونه خواهد بود. در هر صورت بازخوانی موردی این معدن می تواند گره گشای قشر زحمتکش معدنکاران کشور باشد. ان شاء الله دیگر شاهد چنین وقایع تلخی در کشور نباشیم.


@yousefimohamadreza
https://www.sharghdaily.com/بخش-یادداشت-65/943767-ضرورت-درس-آموزی-از-حادثه-طبس

مبارزه با فساد در حکومت پیامبر
محمدرضا یوسفی

🔹 فساد پدیده ای است که همواره برای دولتها مطرح بوده است. در مطالعات متعدد، فساد به عنوان جدیترین مانع پیشرفت کشورهای توسعه نیافته تلقی شده است.

🔹 گرچه دوران رسول خدا با دوران کنونی تفاوتهای زیادی دارد با این وصف، درک چگونگی مواجهه پیامبر با این پدیده درسهای مهمی برای امروز ما دارد.

🔹 در این سخنرانی، محورهای مبارزه با فساد توسط حضرت بیان شده است. باشد که مفید افتد.

@yousefimohamadreza

میلاد پیامبر رحمت مبارک باد.

🔹 " کانَ رسول الله أحسَنَ النّاسِ خُلقا، لَم یکن فاحِشا و لا مُتَفَحِّشا، و لا صَخّابا فی الأسواقِ، و لا یجزی بالسَّیئَةِ مِثلَها، و لکنْ یعفو و یصفَحُ."

🔹 رسول خدا(ص) خوش خوترین مردمان بود، نه دشنام می داد و نه بد زبانی می کرد، و نه در کوچه و بازار هیاهو به راه می انداخت، و نه بدی را به بدی جبران می کرد، بلکه می بخشید و گذشت می کرد.
(الطبقات الکبری: ۱ / ۳۶۵)
🍀🌸🍀🌸🍀🌸🍀🌸🍀🌸🍀🌸🍀🌸🍀🌸

@yousefimohamadreza

کل گویی های باطل در اقتصاد ایران
محمدرضا یوسفی

🔹 در سی و چهارمین همایش بانکداری اسلامی، بزرگی مدعی شد؛ تجربه 45 سال نشان داد که تفکرات چپ، اقتصاد ایران را بیشتر از مغول ویران کرد( انتخاب، 20 / 6 / 1403).

🔹 ایشان دو ادعا کرده است:
اول اینکه پس از انقلاب، تفکر چپ تا به امروز حاکم بوده است و دیگر اینکه نتیجه آن ویرانی بوده است.
در مقابل این دیدگاه، گروهی نیز در چند سال اخیر وضعیت کنونی را معلول حاکمیت لیبرال ها می دانند. آنان معتقد بودند که لیبرالها اقتصاد ایران را در دست داشته، ولی همواره آنان فرار به جلو کرده و مسئولیت تصمیمات خود را نمی پذیرند. به نظر می رسد در هر دو سخن به واقع خبط های بزرگی رخ داده است.

🔹 مدتهاست به دام کل گویی های باطل که واقعیت آن را نفی می کند، افتاده ایم. سخنانی که ترسیم یک وضعیت ایده آل از کل دوره پهلوی و یک تصویر از کل دوره پس از انقلاب ارائه داده و سپس در این مورد به قضاوت می پردازد. در حالی که اساسا حکومتها دارای فراز و فرود بوده و در دوره هایی، موفقیت داشته و در دوره هایی نیز با مشکلات و افول مواجه هستند.

🔹 عملکرد دهه چهل را چگونه می توان با عملکرد دهه 50 یکی دانست. یکی رشدهای اقتصادی بالا با تورم های بسیار پایین و حرکت به سمت یک سرمایه داری ملی را نوید می داد و دیگری با سیاست های غلط منجر به بیماری هلندی شده، رکود به همراه تورم و از دست رفتن منابع ارزی بسیار را نتیجه داد. امری که در کنار سایر عوامل سیاسی و اجتماعی منجر به انقلاب شد.

🔹 همین اتفاق نیز برای دوران پس از انقلاب باید ملاحظه شود. دوران پس از انقلاب نیز یک خط ثابت دنبال نشده است و فراز و فرودهایی را تجربه کرده است. بنابراین اولین ایراد این کل گویی ها، بی توجهی به فراز و فرود دوران و نگاه سطحی به یک دوره به نسبت طولانی از تاریخ است.

🔹 یکی از مشکلات کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، دولت های بزرگ بوده است. بانک جهانی و صندوق بین الملل پول، این دولتها را تشویق کرده تا سیاست هایی را برای رسیدن به توسعه، اعمال کنند. برای این امر، ایران در دهه 70 ، سیاست های تعدیل ساختاری را در همسویی با پیشنهادات این دو سازمان بین المللی انجام داد. تلاش شد، یارانه ها حذف، دولت ها کوچک و خصوصی سازی شده و نرخ ارز نیز آزاد گردد. به این ترتیب حرکت به سمت اقتصاد بازار را آغاز کردند. تفکر حاکم بر دولت آقای هاشمی به مانند نگاه خودش، تفکر اقتصاد بازار بود. همزمان با ایران، گروهی از کشورهای دیگر نیز به این توصیه ها با آرمان دستیابی به اقتصاد بازار اقدام کردند.

🔹 اما نتیجه چه شد؟ پس از چند سال، حجم دولت افزوده شد، کسری بودجه شدیدتر شد، بنگاههای دولتی تبدیل به بنگاه های خصولتی شد و نرخ ارز نیز بالاجبار در سال 74 در نرخ 300 تومان تثبیت شد. به علاوه اینکه کشور شاهد چند ناآرامی کوچک نیز در اعتراض به آن سیاست بود. در دولت هفتم و هشتم نیز، مقامات اقتصادی نگاه به اقتصاد بازار داشتند. دولت نهم که با شعارهای چپ گرایانه شروع کرد در ادامه در دولت دهم به سمت آزادسازی ها رفت.

🔹 بنابراین کل گرایی و تعبیرات 45 سال تفکر چپ یک توهم بیش نیست. این چه چپ گرایی است که نرخ ارز از حدود 7 تومان تا به امروز بیش از 8570 درصد افزایش یافته است؟

🔹 بانک جهانی در ارزیابی های خود، اعمال سیاست های راست گرایانه تعدیل اقتصادی که در دهه 70 در ایران نیز دنبال شد را نادرست دانسته و بحث از زیرساختهای لازم برای تغییر ریل را مطرح کرد. از این رو در سال 1995 بحث حکمرانی خوب را مقدم بر اصلاحات یادشده دانست. در مطالعات خصوصی سازی، بسیاری از این واگذاری ها غارت منابع ملی تعبیر شد. آزادسازی ها بدون توجه به زیرساخت های مناسب مانند حکمرانی خوب، بهبود فضای کسب و کار، منجر به سرمایه داری رانتی غارتی خواهد شد.

🔹 غفلت دیگر گوینده محترم، نادیدن شرایط تاریخی است. ایران هشت سال درگیر جنگ بود. آیا در این هشت سال امکان اعمال سیاست های اقتصاد بازار برای همه کالاها و نرخ ارز وجود داشت؟ آیا کشورهای سرمایه داری در شرایط جنگی مانند دوران صلح کشور را اداره می کردند و کنترلی بر بازار و اقتصاد نداشتند؟ همچنین اقتصاد ایران در دهه 90، با شدیدترین تحریمها مواجه شد. آزادسازی قیمت ها اعم از کالاها، نرخ ارز و دیگر متغیرها در شرایط تحریمی چه بلایی سر کشور می آورد؟

🔹 نکته دیگر اینکه آیا تمامی این 45 سال، روند اقتصاد منفی و نزولی بوده است؟ کافی است روند اقتصادی حداقل 8 ساله دوره خاتمی نگاهی شود. متوسط رشد اقتصادی، روند کاهش تورم، نرخ اشتغال زایی و .. نیز دیده شود. باید با نگاهی عمیق تر تحلیل مسائل را دنبال کرد.


@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/t72574

@yousefimohamadreza

عقل سلیم در داستان بنزین
محمدرضا یوسفی

🔹 توماس پین در سال 1776 کتابی کوچک به نام عقل سلیم نوشت که در زمان خود جنجال برانگیز و پر فروش بود. منظور از عقل سلیم، قضاوت منطقی قابل درک برای عموم مردم است. قضاوتهای مبتنی بر عقل سلیم نیاز به تخصص خاصی ندارد و همه مردم با درجات متفاوت از دانش و تخصص، توانایی قضاوت در مورد آن را دارند.

🔹 رئیس جمهور و معاون اول در دو سخنرانی بیان داشته اند که کدام عقل سلیم اجازه می دهد تا بنزین را به قیمت بین المللی با دلار وارد کرده و به قیمت 1500 تومان بفروشیم. اگر فقط از همین منظر به قیمت گذاری بنزین نگریسته شود، واقعا معقول نیست بنزین با قیمت حداقل 90 سنت وارد و به قیمت 5 سنت فروخته شود.

🔹 بزرگی می گفت در ایران، پای درد دل هر کس که بنشینید، حق را به جانب او می دهید. در هنگام تعیین دستمزد، دو طرف کارفرما و نیروی کار رو در روی هم قرار می گيرند و نماينده دولت نيز در نقش ميانجی ظاهر مي شود. کارفرما از رکود بازار، بی ثباتی اقتصادی، تولید با ظرفیت پایین، افزایش هزینه های تولید، نااطميناني نسبت به آينده و... سخن می گوید و نیروی کار از رشد پایین دستمزد نسبت به نرخ تورم و ناتوانی در تامین نیازهای اساسی خود خبر مي دهد از اين رو نيروي كار خواستار افزايش دستمزدها متناسب با يك زندگي آبرومند و سازگار با نرخ تورم است. كارفرما نيز خواهان رشد پايين دستمزد براي تداوم چرخه توليد است. عقل سليم حق را به هر دو مي دهد. جالب اين است دولت كه خود با سياست هايش، تعارض منافع ميان كارفرما و نيروي كار را تشديد كرده و با نهادسازی های نادرست، زمين بازی را ناهموار كرده است، در نقش بی طرف و ميانجی ظاهر مي شود.

🔹 در قضیه بنزین نیز عقل سلیم حکم به خریداری بنزین با 90 سنت و فروش به 5 سنت نمی كند. ولی بررسی اثرات شوك قيمتی، از بدتر شدن زندگی مردم حكايت دارد و به زودی نتايجی مانند شوک های دولت احمدی نژاد و روحانی به دنبال داشته و پس از چندی نیز دوباره نیاز به شوک دیگری خواهد بود.

🔹 عقل سلیم می گوید با نگاهی به تجارب گذشته، مسائل اقتصاد و جامعه را نباید جزیره ایی دید. تمامی بحران های کنونی ایران اعم از بحران انرژی، ناترازی بودجه، ناترازی بانکها، بحران محیط زیست، بحران آب، معضل رشد جمعیت و... یک بسته در هم تنیده است. اگر هر کدام از این چالشها به صورت جزیره ای و مستقل از دیگر چالشها و انتزاعی دیده و تحلیل شود، به نتیجه دلخواه نخواهیم رسید.

🔹 چالش بنزین، ریشه در مسائل زیادی دارد. از جمله مهمترین آنها اتومبیل های تولیدشده داخلی است که حداقل دو برابر استاندارد جهانی، بنزین مصرف می کنند. اما هیچ اراده ای برای مدیریت درست اين صنعت وجود ندارد. این به دليل احساس ناتوانی دولت در برهم زدن مناسبات رانتی است. در اینجا مردم قربانی ساختار رانتی مي شوند. در این مناسبات رانتی، اتومبیل داخلی با کیفیت پایین با قیمت های اجحافی به مردم فروخته می شود و از طرفی اجازه ورود اتومبیل های با کیفیت خارجی با قیمت و مصرف پایین نیز داده نمی شود. اقتصادی رانتی و انحصاری که دولت خود را در مواجهه با آن ناتوان می بیند.
از طرفی، هدر رفت انرژی در مجموعه صنایع نفتی، گازی و فراورده های آن، خود به تنهایی مبلغ گزافی می شود که به دلیل ساختار ناکارآمد مدیریتی و شرایط تحریم به كشور تحميل شده است.

🔹 از سوی دیگر تا زمانی که درآمدهای نفتی بالاست، عقل سلیمی وجود ندارد تا در این باره بیندیشد اما در شرایط تحریمی و کاهش درآمدهای ارزی دولت، ناترازی بودجه موجب فشار به دولت می شود. دولت می تواند از طريق كاهش هزينه های خويش و افزايش درآمدهای مالیاتی، كسری بودجه را كاهش دهد. اما حجم معافیت های نامتعارف مالیاتی برای بنگاه های ریز و درشت وابسته به برخی نهادها این امکان را فراهم نمی کند تا تور مالیاتی به گونه منصفانه توزیع شود و در نتیجه دولت فقیر مجبور می شود بر مالیات دهندگان عادی فشار بیشتری وارد کند و از این طریق به ساختار تولیدی كشور آسیب رساند.

🔹 برخی از صاحب نظران حوزه نفتی معتقدند که کشور فاقد هرگونه برنامه مشخصی در حوزه نفتی و اصلاح هدررفت هاست. فقدان چنین برنامه ای موجب تولید سوخت بی کیفیت و آلودگی های زیست محیطی شده و سلامتی مردم به ویژه کودکان و کهنسالان را به خطر انداخته است.
در شرایط ساختار ناکارآمد و درهم تنیدگی چالش های اقتصادی، سیاسی و ...، عقل سلیم حکم می کند که به طور جامع نگاه شده و از تاکید بر ایجاد شوک های قيمتي برهم زننده اجتناب شود.

🔹 پیشنهاد می شود، دولت کمیته ای مرکب از تخصص های مختلف تشکیل داده و با ارائه یک برنامه جامع به اصلاح بپردازد.

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/t89070

آزموده را آزمودن خطاست
محمدرضا یوسفی

🔹 جناب پزشکیان در اظهار نظری بیان کرده است که «هیچ منطقی وجود ندارد که بنزین را با دلار آزاد بخریم و با سوبسید به مردم بفروشیم».( تابناک، 6 / 6 / 1403)

ایران بنزین را به قیمت فوب خلیج فارس با نرخ بازار بین الملللی خریداری می کند. در شرایط کنونی متوسط قیمت جهانی یک لیتر بنزین 1.4 دلار است ( رسانه خبری تحلیلی بازار نفت و گاز، 10 / 6 /1403) این در حالی است که قیمت آزاد بنزین در ایران، حدود 5 سنت است. بنابراین روشن است که دولت با خرید 3 میلیارد دلار بنزین و فروش آن به ارزش 150 میلیون دلار در شرایط کمبود شدید منابع، زیان مهمی کرده و اقتصاد نیز دچار سوء تخصیص خواهد شد. از سوی دیگر بنزین تولیدشده داخلی را نیز با قیمتی بسیار پایین تر از قیمت های جهانی فروخته و هزینه فرصت بسیار بیشتری از دست می رود.

🔹 پایین بودن قیمت بنزین، دغدغه همه دولتها بوده است. از این رو پس از انقلاب چند بار افزایش قیمت بنزین را تجربه شده است. در ابتدا افزایش تدریجی سالانه در دستور کار قرار گرفت که مجلس هفتم آن را ابطال کرد. احمد نژاد با فضاسازی ها و تلاش برای اقناع مردم، موفق شد بدون هیچ تنشی، قیمت بنزین را افزایش دهد اما به دلیل شرایط اقتصادی عملی خنثی بود. در نهایت ضرورت افزایش مجدد آن در دولت روحانی مطرح شد. افزایش قیمت بنزین بدون هرگونه فضاسازی، موجب اعتراضات سال 98 شد. این امر نشان می دهد که افزایش قیمت بنزین صرفا افزایش یک کالای معمولی نیست.

🔹 دلایل متعددی برای شکست افزایش یک باره قیمت بنزین وجود دارد.
یکی از دلایل آن این است که قیمت های بین المللی شناور است.‌ قیمت بنزین در ایران در سال 98، حدود 8 سنت بوده درحالی که متوسط قیمت جهانی در آن زمان 90 سنت بوده است. در آن سال، قیمت بنزین 200 درصد افزایش یافت تا به حدود 25 سنت افزایش یابد. اما اکنون پس از گذشت 5 سال، قیمت بنزین از میانگین 90 سنت به 1.4 دلار افزایش یافته است در حالی که قیمت داخلی در این پنج سال همان قیمت سابق است. بنابراین از سویی افزایش قیمتها موجب تنش اجتماعی شده و تورم را افزایش داده است و از طرف دیگر همان سوء تخصیص ها ادامه یافته است. بنابراین سیاست درست، شناور نمودن قیمت بنزین است اما آیا این امر به دلیل آثار اجتماعی و سیاسی و حتی اقتصادی آن ممکن است؟

🔹 دلیل دیگر، شکست سیاست یک باره قیمت بنزین، بی ثباتی اقتصادی است. به دلیل شرایط سیاسی و اقتصادی کشور، اقتصاد ایران با شوک های متعدد ارزی مواجه شده است از این رو مبنای محاسبه به شدت تغییر کرده است. 3 هزار تومان سال 98، ارزش تقریبی 25 سنت را داشته و اکنون حدود 5 سنت ارزش دارد. بنابراین در شرایط بی ثباتی اقتصادی که یکی از مولفه های آن، نرخ ارز است ما همواره با این قیاسی که رئیس جمهور مطرح کرده، مواجه هستیم. ثبات نرخ ارز می تواند دغدغه دولتها را در این زمینه کاهش دهد. بنابراین اولویت به ثبات بخشی به اقتصاد است. نگاه جزیره ای به قیمت بنزین، بی توجه به نرخ تورم چهل درصدی، رشد اقتصادی پایین، بی ثباتی نرخ ارز نمی تواند مشکل بحران های تو در توی کشور را حل کند.

🔹 دلیل دیگر شکست سیاست افزایش یک باره قیمت بنزین، نگاه یک سویه دولتمردان و ساختار معیوب بخش نفت و گاز کشور و صنعت خودروسازی ایران است. سیاست های قیمتی، سیاست جانب تقاضا بوده و بیشتر نگاه به مصرف کنندگان داشته و از عوامل ساختاری تولید و عرضه غفلت می ورزد. بر اساس آمار مقامات نفتی کشور، مصرف بنزین اتومبیل های ساخت داخل دو برابر استانداردهای جهانی است و از آنجا که به گفته همین مقامات در حدود 110 میلیون لیتر مصرف روزانه بنزین کشور است بنابراین، اصلاح صنعت خودروسازی کشور موجب کاهش حدود 50 میلیون لیتر مصرف روزانه خواهد شد. ارزش سالانه آن با احتساب قیمت 1.4 دلار برای هر لیتر بنزین، حدود 25 میلیارد دلار خواهد شد که نه فقط در 3 میلیارد دلار هزینه واردات فعلی بنزین صرفه جویی خواهد شد بلکه امکان صادرات نیز فراهم خواهد شد. پرسش آن است که تاکنون چه تلاش نظام مندی برای اصلاح صنعت خودروسازی کشور و هدر رفت سوخت کشور در میادین نفتی و گازی شده است.

🔹 بنابراین افزایش قیمت بنزین را باید در یک بسته سیاستی و به عنوان آخرین فرایند تخصیص بهینه منابع مورد توجه قرار داد. نگاه جزیره ای به قیمت بنزین، بدون توجه به مشکلات جانب عرضه و ساختار معیوب صنعت خودروسازی و مانند آن، نارضایتی عمومی را افزایش داده و هیچ نتیجه ای نیز برای اقتصاد کشور نخواهد داشت و در آینده نزدیک دو باره یک مقام دولتی خواهد گفت: «هیچ منطقی وجود ندارد که بنزین را با دلار آزاد بخریم و با سوبسید به مردم بفروشیم»

@yousefimohamadreza
https://B2n.ir/r33118

سنت گفتگو در سیره امام رضا
محمدرضا یوسفی

🔹 شرایط زمانی امام رضا به دلیل نهضت ترجمه و ورود افکار و اندیشه های دیگر جوامع به جهان اسلام و از سوی دیگر فضای باز فرهنگی موجب شد تا بستری برای طرح آن افکار و تضارب فکری ادیان و مذاهب مختلف فراهم شود.

🔹 امام رضا با استقبال از چنین فضایی، در مناظرات و گفتگوهای متعددی شرکت کردند و با تسلط بر منابع دینی ادیان و مذاهب مختلف با معتقدان به آن ادیان و مذاهب به بحث پرداختند.

🔹 حضرت در همه موارد حرمت مخاطب را حفظ کرده، هیچگونه اتهامی به وی نمی زدند. اخلاق و منطق حاکم بر این گفتگوها بود. این سنت در تثبیت تشیع نقش مهمی داشت.

🔹 مروری بر سنت گفتگویی امام می تواند درسی آموزنده برای امروز ما باشد.

🔹 ویژگی دیگر امام پرداختن به افکار افراطی برخی از افراد و خود برتربینی در میان گروهی از شیعیان بود. حضرت بر اساس مستندات دینی راه نجات انسان را تسلیم و خلوص در برابر پروردگار و عمل صالح بیان کردند.

🔹 تفصیل مطالب یادشده در این سخنرانی آمده است.

@yousefimohamadreza

حکمت و عقلانیت در سیاست
محمدرضا یوسفی

🔹 شرایط تاریخی، سیاسی و اجتماعی ثابت نبوده و بر همین اساس موضع گیری به اقتضای هر شرایط متفاوت خواهد بود. با وجود این، در دوران معاصر به طور خاص، بر اساس برداشت ویژه از حادثه کربلا، یک دوگانه عزت و ذلت و یا مرگ و سازش درست شده و بر آن تاکید می شود. این برداشت غلط در مقام سیاست ورزی موجب آسیب های فراوان به جامعه به طور کلی و متدینان به طور خاص شده است.

🔹 در این سخنرانی به تبیین سیاست ورزی امام مجتبی در شرایط سخت تاریخی پرداخته شده است و نشان می دهد که دوگانه یادشده زیان بار است.

@yousefimohamadreza

اخلاق پیامبر عامل مهم گسترش اسلام
محمدرضا یوسفی

🔹 گرچه قرآن مردم را به تعقل، تفکر دعوت کرده و یکی از راههای دعوت به دین را استدلال های عقلانی بیان کرده است اما به واقع اثر اخلاق رسول خدا بر گسترش اسلام، شگرف بوده است.

🔹 خداوند در سوره آل عمران در شرایط متشنج پس از شکست جنگ بدر، اثرات رفتار اخلاقی پیامبر بر وحدت بخشی جامعه به خوبی تشریح می کند.

🔹 برخلاف ذهنیت های امروزی که شاخصه های مسلمانی را در انجام برخی عبادات خلاصه کرده اند، پیامبر راستگویی، امانتداری و وفای به عهد را به عنوان سه شاخص کلیدی مسلمانی بیان می کند.

🔹 نه تنها پیامبر، بلکه اثرات رفتار اخلاقی مسلمانان واقعی نیز در جلب میلیونها انسان به اسلام تاثیرگذار بوده است. مسلمانان اندونزی، مالزی، تایلند و دیگر کشورهای شرق آسیا به دلیل رفتارهای اخلاقی مسلمان واقعی به اسلام گرویدند.

🔹 با وصف این، امروزه شکاف بزرگی میان اخلاق پیامبر و اخلاق ما مسلمانان قابل مشاهده است.
در این سخنرانی، تفصیل مطلب آمده است.

@yousefimohamadreza

در پانزدهمین برنامه دیدار اندیشه، با محمدرضا یوسفی اقتصاددان، استاد دانشگاه و حوزه مطرح شد
اگر اقتصاد ما بسته باشد نمی‌توانیم اقتصادمان را بهبود ببخشیم، فقط به وضعیت شعب ابی طالب می‌رویم/ پاسخگو بودن یعنی بتوان مقام مسئول را مورد سوال قرار داد یا وادار به استعفا کرد

در پانزدهمین برنامه دیدار اندیشه با دکتر محمد رضا یوسفی اقتصاددان، استاد دانشگاه و در ادامه بخش دوم گفت‌وگو درباره "الزامات سیاسی برای انجام وعده‌ها و اصلاحات اقتصادی دولت را پی گرفتیم.

دیدارنیوزـ حسین‌جعفری: در پانزدهمین برنامه دیدار اندیشه با دکتر محمدرضا یوسفی اقتصاددان، استاد دانشگاه بخش دوم گفت‌وگو درباره "الزامات سیاسی برای انجام وعده‌ها و اصلاحات اقتصادی دولت" را پی گرفتیم. در بخش دوم این گفت‌وگو یوسفی به معضل انبوه اسناد بالادستی اشاره کرد و معتقد است وقتی اسناد بالادستی که باید اهداف اصلی را روشن کند به ده مورد و بیشتر می‌رسد یعنی در عمل هدفی و سندی بالا دستی نیست.

اسناد بالادستی یعنی یکی، دوتا، سه تا؛ نه ده تا! یوسفی به قانون فرزندآوری به عنوان یک مصداق خاص پرداخته و بیان می‌کند؛ نسبت به تاثیر سیاست‌های کلان کشور بر برنامه‌ها و اهداف بی توجه هستیم و سکوت کرده، اما با سطحی نگری تصور می‌کنیم با دادن وام اوضاع بهتر شود، ولی در عمل فقط هرز منابع داریم بدون آنکه به نتیجه برسیم.

این استاد دانشگاه به تاثیر مخرب فقدان احزاب پرداخته و می‌گوید وقتی حزب بمعنای واقعی نداشته باشیم کاندیدا‌های ریاست جمهوری در ابتدا وعده‌هایی می‌دهند که بر مبنای توصیه‌های فرد مورد وثوق شان است. اما وقتی رئیس جمهور شده و با واقعیت مواجهه می‌شوند، می‌فهمند نمی‌توانند وعده‌ها را عملی کنند.

زیرا آن وعده‌ها بر مبنای کار کارشناسی حداقلی حتی در حد یک حزب مطرح نشده و فقط بر مبنای اعتماد شخصی بر افراد خاص بوده است. در واقع قول داده شده، اما ناشدنی است و، چون ساختار ما پاسخگو نیست نمی‌شود یقه کسی را گرفت. پاسخگو بودن نیز بمعنای قبول خطای بزرگ توسط مقام نیست، اینکه فقط بگوید بله اشتباه کردم، اما پست را رها نمی‌کند یعنی پاسخگویی وجود ندارد.

پاسخگو بودن یعنی ما بعنوان نهاد مدنی بتوانیم آن مقام مسئول را مورد سوال واقع و وادار به استعفا کنیم. نه اینکه آن آدم باز هم در همان مقام بماند تا اشتباهی دیگر، پاسخگویی یعنی بتوان آن مقام را پایین کشید! جز در دولت هاشمی در سایر دولت‌ها مقامات اقتصادی دولت‌ها با هم اختلاف نظر داشتند و بجای هم افزایی، اقدامات هم را خنثی می‌کردند.

چون انتخاب اعضای اقتصادی هیات دولت بر مبنای یک طرح، فکر و برنامه جامع منسجم نبود و بصورت جزیره‌ای و با تکیه بر اعتماد شخصی و لابیگری انتخاب می‌شدند؛ و تا وقتی این ساختار وجود دارد که نظام حزبی نداریم همینگونه خواهد بود و آقای پزشکیان نیز با همین مشکلات مواجهه خواهد شد. این اقتصاد دان با اشاره به کلید واژه " شاغلان فقیر" بیان می‌کند که تعداد این قشر در دوران دولت رئیسی بیشتر شد.

کسانی که شاغل اند، اما درآمدشان کفاف حداقل‌های یک زندگی آبرومند را نمی‌دهد. توجه به آمار شاغلان فقیر تصویری روشنی از وضعیت اقتصادی کشور است. از اقدامات ضروری و فوری دولت پزشکیان برای تغییر ریل اقتصادی پرسیدیم، اینکه این اقدامات فوری فقط در حوزه اقتصاد است یا شامل حوزه سیاست هم می‌شود؛ و دکتر یوسفی پاسخ داد؛ اولین اقدام فوری تنش زدایی در سطح بیرونی کشور است.

نگاه دولت باید رشد محور باشد، یعنی رشد اقتصادی را هدف قرار دهد و مشخص است که رسیدن به این رشد لوازمی دارد برخی به ایجاد نظام ارتباطی با دنیا بر می‌گردد لذا اگر اقتصاد ما بسته باشد نمی‌توانیم اقتصادمان را بهبود ببخشیم بلکه در وضعیتی قرار می‌گیریم که فقط می رویم به وضعیت شعب ابی طالب! واضح است که هیچ کشوری با اقتصاد و روابط بسته نتوانسته سطح رفاه اش را بالا ببرد.

اقدام ضروری دیگر در مراودات بین المللی انتقال تکنولوژی و دانش فنی به داخل است و این کار مهم فقط با ایجاد ارتباط میسر است. برای اینکه رشد محور باشیم باید بخش مولد اقتصاد در حوزه صنعت و کشاورزی و ... تقویت شود و یکی از اقدامات لازم برای این هدف اصلاح نظام مالیاتی برای تشویق سرمایه گذاری‌های مولد است، همچنین حذف معافیت‌های مالیاتی نهاد‌ها و بنگاه‌های اقتصادی انتصابی.

نکته مهم این بخش از گفت‌وگو تاکید بر این مهم بود انجام این اقدامات فوری تنها زمانی هست که با مقامات بالادستی هماهنگی صورت گرفته و اجازه کار دریافت شده باشد والا رسیدن به این اهداف ناشدنی است. از خوانندگان فرزانه دعوت می‌کنم این گفت‌وگو را از "دیدار اندیشه" مشاهده و مورد توجه قرار دهند.
@yousefimohamadreza
🔵 youtu.be/AElmU7ggz-4

🎥 جهت مطالعه متن کامل و مشاهده فایل تصویری این گفتگو در سایت دیدارنیوز، اینجا کلیک کنید

@adambeheshti
@didarnews1
@didarnewsir

تعطیلی شنبه و مخالفت به نام دین
محمدرضا یوسفی

🔹 باز هم این روزها بحث تعطیلی شنبه با هدف کمک به اقتصاد کشور مطرح شده و برخی از بزرگان نیز مخالفت نمودند.
در نامه به قالیباف رئیس مجلس، بر چند محور تاکید شده است.
ایشان به تعطیل شدن تمامی دستگاه های مولد و دیگر سازمان های غیراقتصادی و در نتیجه زیان به اقتصاد کشور، بر فدا شدن اکثریت جامعه بخاطر ٥ درصد مرتبط با جهان خارج، مخالفت با قانون اساسی و مخالفت با فرهنگ ملی و دینی استدلال کرده اند. (خبرآنلاین، ٥ /٦/١٤٠٣)

🔹 این دغدغه ها در سال ۱۴۰۲ نیز مطرح بوده و اینجانب در چهار یادداشت به بررسی ابعاد این موضوع پرداختم. از این رو لینک یادداشتها را جهت مطالعه در ذیل آورده ام.

اول، اولویت تعطیلی شنبه بر مبنای منافع ملی
https://t.me/yousefimohamadreza/729

دوم، آیا تعطیلی شنبه به دین مرتبط است؟
https://t.me/yousefimohamadreza/732

سوم، تعطیلی شنبه و تشبه به غیرمسلمانان
https://t.me/yousefimohamadreza/733

چهارم، الزامات مصوبه تعطیلی شنبه مجلس
https://t.me/yousefimohamadreza/734

🔹 امیدوارم بازنگری بر مبنای منافع اقتصادی و جنبه ادعایی مخالفت با دین این مصوبه در فضایی علمی صورت پذیرد.

@yousefimohamadreza

اصلاح نظام‌حکمرانی مقدم بر اصلاح اقتصادی است؛

محمد رضا یوسفی٭

🔹اصلاح نظام حکمرانی باید قبل از انجام اصلاحات اقتصادی صورت گیرد. زیرا احیای زیرساختها نیاز به سرمایه‌گذاری دارد که با تعامل سازنده با دنیا میسر می‌شود.
دور زدن تحریم، فساد گسترده را در کشور نهادینه کرد.

🔹 مساله مهم دیگر کاهش شدید سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی است دولت در زندگی مردم در همه جا؛ اقتصاد، فرهنگ و ... دخالت می‌کند و نتیجه اش می‌شود همین شکاف اجتماعی بزرگ است.

🔹 حضور و نقش پررنگ بخش خصولتی به تضعیف بخش خصوصی انجامیده و بدلیل وجود ذینفعان پرقدرت، چه بسا دولت ناگزیر باشد بجای مقابله جدی که نیاز به عزم و اراده ملی دارد، به تعامل و ایجاد وضعیت "رانت مولد" فکر کند.

🔹اعتقاد به امام زمان همانند بسیاری از مفاهیم‌ با ارزش مورد دستبرد واقع شده است و ...

🔹 احمدی نژاد ذهن مردم را نسبت به امام زمان دچار خدشه کرد، من می‌ترسم ایشان هم که اینهمه نهج البلاغه می‌خواند و پرچم نهج البلاعه را بالا برده، راه قبلی را ادامه دهد و نهج البلاغه ضربه بخورد.

٭ اقتصاددان

برگرفته از گفت وگو با دیدارنیوز
@yousefimohamadreza