تئوری بنیادی موسیقی - پرویز منصوری

قبلا توی فصل سوم یه اشاره کوچولو در مورد واژه آنهارمونیک کردم.الان دیگه چون بنیه فاصله رو می شناسید،کاملا درکش می کنید.
آنهارمونیک میشه همصدا.ولی غیر هم نام.
توی چهار چیز کاربرد داره :
1- نت
2- فاصله
3- گام
4- آکورد

مبحث شماره 52 - آنهارمونیک
صفحه 151 و 152 کتاب
👇👇👇

توی مباحث قبل یاد گرفتیم که فاصله ها (سه بنیه ای و چهار بنیه ای) نهایتا کاسته یا افزوده میشن.
ولی از لحاظ تئوری،از این مرز هم می تونه فراتر بره.
مثلا کاسته تر
یا مثلا افزوده تر تر
مثلا نت فا و سی میشه چهارم افزوده.
حالا اگه سی دیز بشه میشه چهارم افزوده تر.
حتی می تونه فا بمل بشه و سی دیز.این میشه چهارم افزوده تر تر و الی آخر 😂😃👍
تر تر تر تر تر تر
یا مثلا نت ر و فا میشه سوم کوچیک
اگه ر دیز بشه میشه سوم کاسته
حالا اگه ر دیز باشه و فا هم بمل بشه،میشه سوم کاسته تر.
حالا اگه ر دوبل دیز بشه و فا بمل باشه میشه سوم کاسته تر تر و ...
این بنیه ها فقط توی تئوری کاربرد دارن.توی عمل استفاده ای ندارن.

مبحث شماره 51 - بنیه های دیگر
صفحه 150 کتاب
👇👇👇

معکوس فاصله های کاسته = افزوده
معکوس فاصله های افزوده = کاسته
معکوس فاصله های کوچک = بزرگ
معکوس فاصله های بزرگ = کوچک
معکوس فاصله های درست = درست
مثلا معکوس چهارم افزوده = پنجم کاسته
یا مثلا دوم کوچک = هفتم بزرگ
یا مثلا هشتم درست = یکم درست
و اما معکوس کردن فاصله های ترکیبی.
توی مرحله اول باید ساده بشه
توی فصل سوم روش ساده کردن فواصل ترکیبی رو یاد گرفتیم.انقد اکتاو یا عدد 7 ازش کم می کنیم تا یه عددی میان 1 تا 8 بدست بیاد.
مرحله دوم،پس از اینکه ساده شد،اونو معکوس می کنیم.
توی مرحله سوم،همونقدر که اکتاو یا عدد 7 کم کردیم،به اون معکوسه اضافه می کنیم.
به عنوان مثال فاصله سی و پنجم.
اول ساده می کنیم
35-7= 28
28-7=21
21-7=14
14-7=7
پس ساده شده فاصله سی و پنجم میشه هفتم
حالا فاصله هفتم رو معکوس می کنیم.
که میشه فاصله دوم 7____2
حالا اون تعداد عدد 7 که کم کردیم بهش اضافه می کنیم.
میشه 2+7+7+7+7=30
پس نتیجه می گیریم معکوس فاصله سی و پنجم میشه فاصله سی ام
اگه برعکس این کار هم انجام بدیم به همین نتیجه می رسیم.
30-7=23-7=16-7=9-7=2
2___7
7+7+7+7+7=35

در مورد معکوس کردن فاصله های ساده قبلا توی فصل سوم یه اشاره ای شد که گفتیم عدد ترتیبی فاصله و معکوسش،وقتی با هم جمع بشه،میشه عدد 9
روی خطوط حامل هم به این صورت بود که وقتی یه فاصله به ما می داد،یا نت بم رو یه اکتاو می بردیم بالاتر،و یا اینکه نت زیر رو یه اکتاو میوردیم پائین تر.
حالا می خوایم در مورد معکوس فاصله های ترکیبی و معکوس بنیه ها صحبت کنیم
👇👇👇

مبحث شماره 50 - معکوس فاصله ها
صفحه 148 تا 150 کتاب
👇👇👇

حالا گاهی یه فاصله به ما میده که پایه اش رو نمی تونیم بر مبنای گام ماژور در نظر بگیریم.
مثلا سل دیز - سی بمل
توی عمل گام سل دیز ماژور نداریم که ببینیم سی بمل بر درجه سومش منطبق میشه یا نه.
اینجور مواقع،نیم پرده پایه رو بالاتر یا پائین تر در نظر می گیریم که اون گام مورد نظر رو پیدا کنیم.آخر کار اون مقداری که کم کردیم یا اضافه کردیم،توی فاصله حساب می کنیم.
الان من نمی تونم گام سل دیز ماژور رو حساب کنم.
اگه بخوام ببرمش بالاتر میشه گام سل دوبل دیز ماژور که دیگه اصلا نداریم 😂😄😅
پس نیم پرده میارمش پائین.
میشه گام سل ماژور که یه دونه نت فا دیز داره.
حالا باید ببینم نت سی بمل بر گام سل ماژور منطبق هست یا نیست؟
می بینم که نه.درجه سوم گام سل ماژور میشه سی بکار.
پس سی بمل نیم پرده از حالت اصلی گام پائین تره.
بهش می گفتیم سوم کوچک.
حالا اگه دقت کنید،نیم پرده هم پایه رو بردم پائین.یعنی از سل دیز به سل بکار.
پس یعنی نیم پرده از سوم کوچیک هم پائین تره.
پس نتیجه می گیریم فاصله سل دیز - سی بمل میشه سوم کاسته که بینش دو تا نیم پرده هست.
صفحه 147،جدول شماره 8،اومده فاصله ها رو نوشته و تعداد نیم پرده هایی که بینشون هست رو نشون داده.
اگه به سوم کاسته دقت بکنید نوشته 2 تا نیم پرده

پس درجه های یک و چهار و پنج و هشت شدن سه بنیه ای.
اون 4 تای باقی مونده میشن چهار بنیه ای.
یعنی فاصله های 2 و 3 و 6 و ,7 و ترکیبی های هر کدوم
بنیه های چهارگانه عبارتند از :
کاسته Diminished
کوچک Minor
بزرگ Major
افزوده Augmented
توی حالت طبیعی گام های ماژور،فاصله های چهار بنیه ای میشن بزرگ.
ولی اگه نیم پرده کروماتیک کمتر از بزرگ باشن میشن کوچیک و اگه یک پرده کروماتیک بیان پائین میشن کاسته.
اگرم نیم پرده کروماتیک برن بالا میشن افزوده.
پس اگه دقت بکنید،بنیه کاسته و افزوده توی تمام فواصل هست.
3 بنیه ای ها کوچیک و بزرگ ندارن
4 بنیه ای ها درست ندارن.
مثلا می خوام تو گام فا ماژور که یه دونه سی بمل داره،مثال بزنم.
نت فا و سل میشه دوم و چون نت سل منطبق بر درجه دوم گام فا ماژور هست،پس میشه دومِ بزرگ.
حالا اگه نیم پرده بیاد پائین و بشه فا و سل بمل.
سل بمل نیم پرده کمتر از اون چیزیه که توی درجه دوم گام فا ماژور بوده.پس این میشه دومِ کوچیک.
اگه دقت بکنید دومِ کوچیک و یکم افزوده،دقیقا یکی میشه.فقط اسمهاش فرق می کنه که قبلا در مورد آنهارمونیک توضیح دادم.
حالا اگه بازم بیاد پائین و بشه فا و سل دوبل بمل.این میشه دوم کاسته.دوم کاسته عملا با یکم درست برابر میشه.
و اگرم بره بالاتر و بشه و فا و سل دیز.چون نیم پرده بیشتر از حالت اصلیش هست،میشه دوم افزوده که یک و نیم پرده هست.
حالا سوم ها.
نت فا و لا میشه سوم بزرگ.چون نت لا میشه درجه سوم گام فا ماژور.
نت فا و لا دیز میشه سوم افزوده
نت فا و لا بمل میشه سوم کوچک
نت فا و لا دوبل بمل میشه سوم کاسته
ششم ها.
نت فا و ر میشه ششم بزرگ.
نت فا و ر دیز میشه ششم افزوده.
نت فا و ر بمل میشه ششم کوچیک.
نت فا و ر دوبل بمل میشه ششم کاسته.
هفتم ها.
نت فا و می میشه هفتم بزرگ.
نت فا و می دیز میشه هفتم افزوده.
نت فا و می بمل میشه هفتم کوچیک.
نت فا و می دوبل بمل میشه هفتم کاسته

دلیل اینکه فصل فاصله توی این کتاب شماره 1 و 2 داره و بینش فصل گام اورده،الان اینجا توی این مبحث متوجه میشیم.
توی بحث قبلی گفته شد که اگه تعداد نیم پرده ملاک باشه،عدد ترتیبی به هم می خوره و اگه عدد ترتیبی ملاک باشه،تعداد نیم پرده ها نا برابر میشه.
راه حلش اینه که میان به فاصله یه صفت میدن.
وقتی به یک فاصله صفت میدن یعنی اینکه هم به تعداد نیم پرده هاش دقت شده و هم به عدد ترتیبیش.
به عبارتی هر دو تاشو در کنار هم استفاده کرده که به یک فاصله دقیق برسیم.
به صفت هر فاصله بُنیه میگن.
دلیل اینکه بین فصل 3 و 5 مبحث گام رو اورد به خاطر اینه که فاصله ها رو بر پایه گام ماژور حساب می کنیم.
هر گام ماژور 8 درجه داشت.
4 تا از این درجه ها سه بنیه ای هستن و 4 تاشون چهار بنیه ای.
شما برای اینکه فاصله ها رو خوب درک بکنید،باید 15 تا گام ماژور رو تقریبا حفظ باشید.
یه دونه دو ماژور که بدون علامت دیز و بمل هست.
7 تا دیز دار و 7 تا بمل دار.
درجه های 1 و 4 و 5 و 8 با فواصل ترکیبیشون سه بنیه ای هستن.
منظور از فواصل ترکیبی یعنی اینکه یک یا چند اکتاو از هم دور بشن.
بنیه های سه گانه عبارتند از :
کاسته Diminished
درست Perfect
افزوده Augmented
وقتی یه فاصله رو به ما میدن،نت بم اون فاصله رو به عنوان پایه گام مازور قرار میدیم و بعدش می بینیم اون نت بالایی بر نتهای اون گام منطبق هست یا نیست.
اگه منطبق باشه توی سه بنیه ای ها میشه درست یا پرفکت.
اگه نیم پرده کروماتیک بیشتر از اون نت گام باشه،میشه افزوده یا آگمنت
اگرم نیم پرده کروماتیک کمتر باشه میشه کاسته یا دیمینیش
مثلا می خوام توی ر ماژور مثال بزنم
می دونیم که گام ر ماژور نتهای فا و دو دیز داره.
اگه فاصله به ما بده مثلا ر تا خود ر.
فاصله اش میشه یکم و چون دقیقا منطبق بر درجه یکم گام ر ماژور هست،بهش میگن یکمِ درست یا یکم پرفکت که هیچ نیم پرده ای بینش نیست.
حالا مثلا اگه گفت نت ر و ر دیز
می بینیم که نت دوم نیم پرده کروماتیک از پایه گام ر ماژور بالاتره.پس بهش میگن یکمِ افزوده و نیم پرده بینش فاصله هست.
یکی هم یکم کاسته داریم که مثلا بگه ر با ر بمل قبلش که توی عمل مفهومی نداره.ولی از لحاظ تئوری بخوایم حساب کنیم میشه یکمِ کاسته.
حالا میریم سراغ چهارم.
تو همین ر ماژور مثال می زنم.
نت ر و سل میشه چهارم درست.چون نت سل توی گام ر ماژور بکار هست.
اگه بشه ر و سل دیز میشه چهارمِ افزوره و اگه بشه ر و سل بمل میشه چهارمِ کاسته.
میریم سراغ پنجم.
نت ر و لا
چون نت لا منطبق هست با درجه پنجم گام ر ماژور،پس ر و لا میشه پنجمِ درست.
اگه بشه ر و لا دیز میشه پنجم افزوده و اگه بشه ر و لا بمل میشه پنجمِ کاسته.
و اما اکتاو یا هستم.
نت ر و ر اکتاوش میشه هشتم درست.
اگه شد نت ر و ر دیز اکتاوش میشه هشتم افزوده.
اگرم شد نت ر و ربمل میشه هشتم کاسته.

مبحث شماره 48 - بنیه های (صفت) فاصله
صفحه 144 تا 147 کتاب
👇👇👇

توی فصلهای قبل گفته شد که نتهای پشت سر هم،به فاصله دوم هستن.
ولی دیدیم که همیشه دوم ها با هم برابر نیستن از لحاظ تعداد نیم پرده.
مثلا نت می و فا فاصله دوم هستن.ولی نیم پرده
نت فا و سل دوم هستن.ولی یک پرده
یا مثلا توی لا مینور هارمونیک خوندیم که نت فا و سل دیز فاصله دوم هستن.ولی 1/5 پرده بینشون فاصله هست.
از طرفی یه سری فواصل هستن که از لحاظ تعداد نیم پرده،مشترک هستن.ولی عدد ترتیبی فاصله شون فرق می کنه.
مثلا نت سی و دو دیز میشه 1 پرده و فاصله دوم هستن.
حالا مثلا اگه بجای دو دیز بشه ر بمل،فاصله سی و ر بمل هم یک پرده هست.اما دیگه دوم نیست.میشه سوم.
پس ما هر کاری بکنیم یه جایی به لنگی می خوریم.
و اما راه حل چیه؟

🔴🔴🔴مباحث فصل پنجم - فاصله 2🔴🔴🔴
از صفحه 141 تا 162 کتاب
👇👇👇

نتهایی که با رنگ سبز مشخص کردم،میشه درجه های مُدال

تمرین 9
👇👇👇

امیدوارم توی نوشتن سوتی نداده باشم 😉👍
هفتمین مورد که گام ر بمل مینور هست،ما تا الان نداشتیم.چون ر مینور یه دونه بمل داره و اگه بشه ر بمل مینور 7 تا بمل بهش اضافه میشه و به عبارتی نت سی،دوبل بمل میشه.
اینجور گامهایی بیشتر از لحاظ تئوری در موردش بحث میشه و توی عمل به صورت استثناء استفاده میشه که یه نمونه اش رو توی بحث دیز و بمل گفتم.کار روسینی بود که توی روند مدولاسیون میره توی گامهای غیر معمول.
پس برای اینجور گامهایی که بیشتر از 7 علامت (دیز یا بمل) داره،اون 7 تا علامت رو توی سر کلید می ذاریم و بقیه نتهای دوبل بمل یا دوبل دیزش رو توی میزان هر جا که نیاز باشه به کار می بریم.

تمرین 8
👇👇👇

تمرین 7
👇👇👇