Jurek dapteri

Алмайсың хабарлассам,
Көрмейсің амандассам.
Жеттім-ау заманға да,
Адамнан адам қашқан.
Сезбейсің ештеңені,
Күтпейсің кешке мені.
Көңілім талды шайқап,
Иесіз бос кемені.
Сөйлеймін, тыңдамайсың,
Кездессек бір қарайсың...
Жанымнан өте шығып,
Қолды да бұлғамайсың.
Жазбайсың, оқымайсың,
Тек сырттай бақылайсың.
Сонда да әр қимылың,
Жаныма жақын-ай шын!
Менсінбе, көзге де ілме,
Талпынба өзгеруге.
Сүймеген сайын мені,
Сағындым сезбедің бе?!
Есімді жия алмаймын,
Іздеуді тыя алмаймын.
Неге мен тым құрыса,
Өзімнен ұялмаймын?!
Жүрек қой сағынатын,
Сезім ғой жалынатын.
Менің еш қатысым жоқ,
Жазады бәрін ақын.
Қаламым сия тілеп,
Көзім жас құятын ед.
Махаббат заңында бар,
Сезімнің ұяты жоқ!

Мөлдір Айтбай

Байқамай шалынып, құлап қалсаң да,
Біреуді сағынып жылап қалсаң да!
Ең жұмбақ сырыңмен бөліскің келсе де,
Ең жақын адаммен көріскің келсе де!
Шақыр мені!
Ең адал махаббат сезінгің келсе де,
Ең ыстық адамнан безінгің келсе де!
Ең биік нүктеде самғағың келсе де,
Ең қиын шешімді таңдадың келсе де,
Шақыр мені!
Ең ұзақ сапарға аттанарда да,
Ең ұзын шығарма жаттағанда да,
Ең ауыр жүгіңнен шаршағанда да,
Ең сұлу даусыңмен ән саларда да,
Шақыр мені!
Ең алғаш жүрекпен сүйгің келсе де,
Ең соңғы жүрекпен күйгің келсе де,
Ең ащы көзіңнен жас тамарда да,
Ең тәтті бақытың басталарда да,
Шақыр мені!
Ең дұрыс адам боп жетілген де,
Ең қате қадамға өкінгенде де,
Ең қатты құмартқан тәтті өмірге де,
Ең қатты қорыққан сәттеріңде де,
Шақыр мені!
Ең сұлу айға тамсанғың келсе де,
Ең жарық күнді қарсы алғың келсе де,
Ең үнсіз жолмен сыр ұқтырғың келсе де,
Ең сырбаз жігітті күттіргің келсе де,
Шақыр мені!
Адамдар жайында ойланғың келсе де,
Бақыттан мас болып айналғың келсе де,
Ең ұлы мереке тойлағың келсе де,
Ең тәтті бала боп ойнағың келсе де,
Шақыр мені!
Мұхиттар кешіп кеп тау аттасам да,
Ақ дауыл боран бет қаратпаса да,
Ұйықтап жатсам да барамын,
Мұны жұрт аналық сезім дейді екен,
Өйткені жүрегі ананың, 
Көз ілмейді екен!
Жоқ мендей дос саған,
Шақыр, шақыр, шақыр мен келем қызым,
Қабірден басқадан,
Келетін жол табам сөз берем қызым!

Мөлдір Айтбай

Өзендер мен көлдердің,
Көлден шалғай шөлдердің,
Биіктер мен алыптардың,
Жылулар мен жарықтардың арасын
Жалғап келген бір ән бар.
Парасатты мұңданудан
Жерді қирап күл болудан,
Таңды қарадүрсіндіктен,
Адамдарды күншілдіктен
Қорғап келген бір ән бар:
Ол ән - ұлы достық әні, негізгі әні ғаламның,
Ол ән - ұлы махаббаты менің сайын даламның,
Дала көңіл бабамның.
Сол екі ән гүлденер жер
Салмақ тауып саналы.
Сол екі әнді білмегендер
Өмір сүрдім демесе де болады.

Мұхтар Шаханов

ЖҮЗІК

Құдды, жай таныстарша қол алыстық,
Біздегі сезім бірақ жоғары, ыстық...
Жүректер қалтырайды – сол жақын ғып,
Жүзіктер жалтырайды – сол алыс қып...

Жүзігім қолымдағы – алтын, алтын,
Байланып саусағыма ар тұратын,
Сол шығар себебім де тартынатын,
Сол шығар себебім де шарқ ұратын...

Сенде ше... сезім күйіп, жоқ ақылың,
Сол шығар, күйіп тұрып, тоңатының...
Біз ғана білеміз ғой, шулы әлемде
Түк айтпай сөйлесуге болатынын...

Түсініп қайтсін бізді қалың дүрмек,
Жаралы жалғыз ғана бәрін білмек.
Көз айтты: тағдыр салды – бағындым деп.
Қол айтты қатты қысып: сағындым деп...

Жүзігің қолыңдағы – күміс, күміс,
Біздерден бақыт дейтін біл, ұшты құс...
Мені енді жылытсаң да – дұрыс, дұрыс,
Мені енді ұмытсаң да – дұрыс, дұрыс...

Жадыра Байбұланова

Қар,
сенің жауа салғаның қалай тым ерте,
Қазанға ауа салғаның қалай тым ерте?..
Сағынып жүрген бір кұрбым менің болмаса,
Сағынып әлі үлгерген жоқ қой бұл өлке!

Менің де бұрын танылғым келген тым ерте,
Сөрелерден де табылғым келген тым ерте,
Танысып қалған кұрбыжан ғана болмаса,
Танып та әлі үлгерген жоқ қой бұл өлке!

Екеуміздің де тілегіміз бұл көп күннен,
Көп күннен: ой да, қуаныш, мұң да шектірген.
Ұшқындап жауып, алақандарда ерідің,
Ұшқындап жазып, жүректерде еріп кеттім мен!

Ерлан Жүніс

Кейде, баяғыдай мейірімді де сияқты паң Қалам!..
Ал, қандастарым қазақша сөйлесе кетсе, таң қалам!
Сөйтуші еді алпыс екі тамырым арсыз қозарда!
Таң қалатын болдым, бір әдепті саудагер тұрса да базарда!

Ести қалса біреуден риясыз күлкіні,
жүрегім талып та қалар бір күні!
Көңілім абдырап, берген сәлемінен-ақ шынайы,
таңырқап қалатын болдым, 
біреу келсе үйіме: "Қонақпын - деп, - құдайы"!

Қырық құбылып мінезімдегі ізгі өлшем,
Кәдімгідей қысылып та қалатын болдым, 
бір ұялшақ қыз көрсем!
Дүниеден қайтқан кезінде семсер-Ер,
Аңырайып та қалам, 
"Ой, бауырым!-дап біреу келсе егер!..

Улы сезімге шүпілдеп тұрғанда шер-кесем,
Таң қалам, әкім де әкіреңдемей сөйлесе!
Таң қалам - әр маусым да өз қасиетімен көрінсе!
Бұл әлем мүлде өзгеріп кеткен секілді менімше?!...
Әйтеу, мен қазір жылт еткен жымиысқа да таң қалам!
Оңбаған!..

Тыныштықбек Әбдікәкімұлы

Өтті жаз,
Кетті алыстап жұмақ көктем.
Күз келді,
Қайтты құстар шұбап көкпен.
Дауысы қайтқан құстың
Неткен мұңлы!
Қыздай боп ұзатылған, Жылап кеткен.
Жаз өтті, жаймашуақ күз де өтеді,
Қыс келіп құмай тазы із кеседі.
Көшеде көз қуаныш ұл мен қыздар,
Біздерге өткен күнін іздетеді.
Жас едік бір күлгені мың қаралық,
Біз де осы қуаң тарттық гүлдеп алып.
Өмірден қай қорытынды шығарсаң да
Бәрі де тіреледі мұңға барып.
Егдеміз егде жасқа бағынышты,
Кеудеңде лықып тұрған сағынышты.
Білмейсің айтарыңды кімге барып,
Сонда да шуағы ұяң тұман таңда,
Ынтығып оянасың күнге жарық.
Пендеміз мәңгі жүрген септеп үміт,
Ештеме құлазисың жоқ көрініп.
Өресі тар, өзі кең бұл қоғамда
Адасқан ұқсап бөтен тырналарға,
Алармыз байқатпай бір көшке кіріп.
Егілген үнсіз дүние...
Сыз. Нөсер. Күз...
Емексіп бұл өмірден біз де өтерміз,
Бірде жақсы, ал бірде жек көріліп.

Есенқұл Жақыпбек

Сен жаймаған дастарханның үстінде,
Сен құймаған шәйді қанып іштім де,
⠀
Сен жумаған киімімді кие сап,
Сен тумаған құлынымды сүйе сап,
⠀
Сен кірмеген есікті ашып, жай басып,
Сен мінбеген көлігіме жайғасып,
⠀
Сен жүрмеген сан жолдарды шиырлап,
Сан жылдарым өте шықты құйындап.
⠀
Амалсыздан қоштасқанда өзіңмен,
Уақыт тоқтап қалғандай боп сезілген.
⠀
Енді есімді жия алмаспын дегенмін,
Енді ешкімді сүйе алмаспын дегенмін.
⠀
Өмірді өлшеп әсерімен сол сәттің,
Көзде бекер мөлдірепті моншақ мұң.
⠀
Сен біреуге иық тіреп менсіз де,
Мен біреуге сүйікті боп сенсіз де,
⠀
Хабарласпай, хат алмаспай, сөйлеспей,
Тіпті ол күндер жайлы жиі ой кешпей,
⠀
Екі жақта ғұмыр кешіп келеміз,
Екі айдында бөлек жүзген кемеміз.
⠀
"Уысында бола тұра бар ғалам,
Неге бізге мұндай тағдыр таңдаған?", –

Деп бірақ та жазғырмаймын Құдайды,
Маған қазір осы күнім ұнайды...
⠀
Қуаныш Қолқа

Мінеки, үт те зу ете қалды бөгелмей,
Алып шаһар тұр жасармай дағы, көнермей
Аяулы күндер көп болушы еді бір кезде,
Аяқталмаған өлеңдей.
 
Енді оралмайтын есіл кештерді көрмей қап,
Аяулы күндер көп әлі деймін мен бейбақ.
Жаз жылдам өтіп барады бұ жыл, ол жайлы
Ойланғың дағы, тіпті білгің де келмейді-ақ.
 
Тұрғынымыз біз баяғы жасыл көшенің,
Тыңдама жұрттың қағытпа, қаңқу, өсегін
Өтірік.
Жала.
Ол мүмкін емес! Сенбеңдер!
Жаз шынымен-ақ бітеді бір күн десе кім.
 
Сыршыл бақтарды бекерден-бекер мұңшыл ғып
Жаз бітеді деп неге біз ерте күрсіндік.
Қыс жылдан-жылға сұмдық суытып келеді,
Ол солай, рас.
Өкінішке қарай, бұл шындық.

Есенғали Раушанов

1987 жылдың басты оқиғалары

Көктем келіп тұр дүрілдеп,
Жалғыз өрікке “жадырашы енді, күнім” деп.
Бақытты болып үйренбеген ғой ол байғұс,
Қорқа береді дірілдеп.

Жүрген де жері жалын ба екен, от па екен,
Мәскеуден мәз боп оралды дейді көп көкем.
Аманхан пәтер алатын бопты, ой, тоба,
Орысшасы оның Олжасқа қалай жетті екен?

Малшынған малшы алтын да менен күміске,
Көктем дегенім – эпилог емес, кіріспе.
Ерке жеңешем егіз босанды (шамасы,
Ақылдың түк те керегі жоқ-ау бұл “істе”).

Мамыр ғой деймін, мамыр ғой мынау баяғы,
Қай тұсқа барсам, жолыма кілем жаяды.
...Тым бақытты боп кеттім бе, тәңірім, осы жаз
Не болар екен аяғы?!

Есенғали Раушанов

Көркем гүл көрсе қонақтай
Көбелек бекер мәз бопты.
Бөгелек қаққан торы аттай,
Бөгелмей өтіп жаз кетті.
 
Тағы бір жазға қысқарды,
Талайсыз ғұмыр тарығып.
Тағдыр дейтұғын мыстанды,
Жібіткен бар ма жалынып.
 
Бақ дейтін құсты қайтарып,
Қондырған бар ма қолына?
Өсер ме гүлдер жайқалып,
Тікенек біткен жолыма.
 
Қол-аяғымды тең шырмап,
Төбемнен кәрі төніп құз.
Қу мыстан ойнап, мен шындап,
Талай да жерге келіппіз.
 
Шынымен, тегі өтпей ме,
Қарғысы қайда, қайда ұшты?
«Шаршатсам, кешір» деп кейде,
Аяп та кетем байғұсты.
 
Өмірзая ұлмын мен де бір,
Төзімі құрыш көктемір.
Өгей шешенің өрмегін
Үзе қашатын жетпегір...

Есенғали Раушанов

Жалғыз ішу асыңды жанға ауыр ма,
отырғанда елестер қармауында?
Өткен күннің бір мұңы бар жүректе,
өткен күннің бір дерті бар бауырда.
Серіктерім: кітаптар, сезім, өлең,
теледидар, темекі, өзім, әлем,
Үйренісіп алғанмен осыларға,
үйренісе алмадым өзіме мен!
Түн – түйсіну, сезіну, күн – ой салу,
болмады оңай өзіме ұнай салу.
Жиылмаған төсекке кешкісін кеп,
қиын маған киімшең кұлай салу!
Бейімделгіш келгенмен пенде деген,
Түз аңындай сыясың бөлмеге әрең.
Маңдайдағы жазудың сиялары
таңдайыма тамады – кермек өлең…

Ерлан Жүніс

Қорқамын

(Сақташы, Құдай, ол қызды мұңнан,
Бар оның ізгі арманы).
Қорқамын сенің жалғыздығыңнан
Жанымда отырғандағы.

Сезім де терең тілсіз білінген,
Тыныштық - жанның арманы.
Қорқамын бірақ үнсіздігіңнен
Жанымда отырғандағы.

Жасқанба тіпті жылап қалудан,
Жұбату - жардың арманы.
Қорқамын сенің жырақтауыңнан
Жанымда отырғандағы.

Дәулет Жадырасын

О, балалық, сен не деген бақытты ең!
Қармайсың бармақтардың астына,
Бір жымисаң жібітесің тасты да,
О, балалық, сен не деген бақытты ең!

...Жер-әлемге жайып тастап шуақты,
Бір алтын шар көтерілді күн атты.
Әйнектерде тұрып алды ол дірілдеп,
«Ертең» емес менің атым, «бүгін» деп.
Ұқсаң еді көңілімді сен менің –
Бүгін, бүгін, кеше неге келмедің?!...

Балалар да оянды, әне, оянды
Төсегінен ұстай тұрды «қоянды».
«Бұл қояным – көжек болып «өсед» деп,
Тұрды бірі саусағымен есептеп.
Содан кейін басталды ойын, кетті олар
Әппақ нанмен бірін-бірі кесектеп.

Конфеттер тұр кірпіш болып қаланған,
Терезеде «арғымақ» тұр жаранған.
Бала-жүрек әрі батыл, әрі аңғал,
Конфеттер тұр кірпіш болып қаланған.

Көк шыбықты мінбейді олар ат қылып.
Ойнайды тек «ракетаны» лақтырып.
Содан кейін жалықтырып бұл да оны,
Қулық ойлар құрбысына күлгелі.
Енді бір сәт: күй тыңдаймын, күй дейді,
«Аққу көлі» балетіне билейді.
Күн күледі – көтерілсе алтын шаң,
....Ей, нәресте, күнге талпын – талпынсаң!

Сыңғырлайды күміс жапырақ, салқын бақ,
Самал есті ақ әжедей аңқылдап.
Самал-әже асығады әрдәйім,
Нәрестенің сүю үшін маңдайын.
Мамалар да дүкен кезіп қайтады,
Оратып ап бір керемет «Чайканы».

О, балалық, сен не деген бақытты ең!
Күндемеймін, күндемеймін, қарағым,
Сендер жәйлі жазылған жыр парағын.
О, балалық, сен не деген бақытты ең!

...Кеуделерде тұтанса ойлар күркіреп,
Соның бәрі бір үміт пен бір тілек:
Балалардың ойынымен қолдағы,
Үлкендер де ойнамаса болғаны!

Жұмекен Нәжімеден

Jurek dapteri pinned «Көктем кешiктi Көңiл жабырқау. Көктайғақ Көше талдары көкке қол жайған көп бейбақ Көп керек емес Алматыға да, маған да Сәл ғана мейiрiм, аз ғана шуақ жетпейдi-ақ. Шаршаңқы көңiл, шашыраған ой тарыдай, Өтер ме екенбiз жылылыққа бiр жарымай. Қадекең кеттi…»

Жұрт мені ақымақ дейді
Көп күлетінім үшін, жаңбыр астында көп жүретінім үшін.
Олар білмейді жаңбыр тынатынын,
Сосын кемпірқосақ шығатынын.
Бұл менің кішкентай құпиям.
Жұрт мені ақымақ дейді.
Сол баяғы көп күлетінім,
Жаңбыр астында көп жүретінім үшін.
Олар білмейді
Себепсіз күлудің, жаңбыр астында жүрудің.
Тіпті суық тигізіп,
Жұмысқа бармай қоюдың бақыт екенін.
Бұл менің кішкентай құпиям
Мейлі жаңбыр тоқтамасын, бұлттар тарқамасын.
Қалтамда бір тал темекім бар.
Кел екеуміз жылытайық құшағымызбен мына жазды.
Жыласақ бірге жылайық
Күлсек бірге күлейік
Бірге жүрейік жаңбыр астында
Бірге шегейік сосын кемпірқосақты.

Серғазы Қайырболды

Бозбала күні сүйгені,
Жадынан ердің кетсін бе,
Сәлеметсіз бе, миледи,
Қалқатай, сәлеметсің бе?!

Нәби де нəркес, жан нұрлы,
О, қайдан теңеу таппақпыз?!
Қызыл гүл - қыз тағдырлы,
Гүл тағдырлы аппақ қыз!

Сарғалдақ гүлді сүйгенсің,
Көктемі ме еді ол ойыңның
Алқызыл көйлек кигенсің
Жеткені ме еді ол бойыңның,

Сыйладым ақ гүл - достық па,
Алқызыл көйлек - қызғаныш?
Тағдырды ойша қостық па,
Аштық па жаңа біз ғарыш?

Жо-жо-жоқ, аңғал ой аз ба,
Сезімге сұлу арбалып,
Сүйіскен жоқпыз аязда,
Нөсерде жазғы қалмадық.

Есейе бердік ашылмай,
Есейген сайын жабыла.
Сары, қызыл қосындысындай,
Бір бояу сіңді жаныңа.

Сол бір түс маған тым бөтен,
Бейтаныс етті сені де,
Сол бір түс маған тым бөтен
Бейтаныс етті мені де.

Уақыт бәрін биледі,
Бәріне уақыт жетсін бе?
Сәлеметсіз бе, миледи,
Қалқатай, сәлеметсің бе?!

Ерлан Жүніс

Ұқсайды бар тыныштық жер бетінде,
Ұйқыдағы сәбидің келбетіне.
Ояту былай тұрсын, рұқсат жоқ,
Ұйықтап жатқан ұлымды тербетуге.
 
Ұйықта, ұлым, ұйықта, бөпем, қасыңдамын,
Керек емес, дүние, асылдарың!
Бақыт, байлық - барлығы бір мен үшін,
Сенің бір кеп мойыныма асылғаның.

Аймалайсың жанымды күлкіңменен,
Тамағыңнан айналдым бүлкілдеген.
He дейсің сен бұртиып, айтшы, сәулем,
Қытықтаған жүректі бір тілменен!
 
...Қандай ғана анадан туады адам,
Сәбилердің ұйқысын куалаған?!
О, тыныштық!
Тыныштық қандай рақат!
Қандай рақат сәбилер жыламаған!

Ұқсайды бар тыныштық жер бетінде,
Ұйқыдағы сәбидің келбетіне.
Кім болсаң ол бол, мейлің, рұқсат жоқ,
Ұйықтап жатқан ұлымды тербетуге!

Мұқағали Мақатаев

Дәл қазір...
тек басқа қалада,
Сен жайлы ойланды бір адам,
қалаға,
жымиған, жылаған,
дәл қазір арылған күнәдан,
дәл қазір күнәға бататын,
қарады ол:
сен жайлы ойланды,
терезе алдына байланды,
есіне түсірді жайдарлы,
кезіңді,
кезіңді жабыққан,
оның шын сүйерін жаңа ұққан
кезіңді,
кезіңді
сүйікті болудан жалыққан,
сүюге ұмтылған өзгені,
өзгеге арналған сөздерің,
өзгеге қараған көздерің,
мұңайтып тұрғанын сезбедің,
дәл қазір... тек басқа қалада,
сен жайлы ойланған адамды,
өзіңе айналған адамды,
өзіңе байланған жанарды...

Дәл қазір... тек басқа қалада...

Ерлан Жүніс

Алдай-ау, алдай, алдай-ау,
Дүние түбі балдай-ау.
Алқынған күндер талпынған,
Жәутеңдеп қарап артымнан,
Қалды-ай-ау бәрі, қалды-ай-ау.

Үри-ай, дәурен, үри-ай,
Үмітпен өткен дүние-ай.
Теректей басым теңселіп,
Терең бір ойлар еңсеріп.
Ұйқы да тұйқы сең соғып,
Ұйқысыз өткен түнім-ай.

Арманым алда бұлыңғыр,
Орманым ол да сылыңғыр.
Жапырақтарын жанымның,
Білдірмей біреу жұлып жүр.
Өмірдің өгей пендесі-ай,
Өлеңнің шертіп қылын бір,
Өзіңді-өзің жылындыр.

Өткені-ай, бәрі өткен-ай,
Өмірдің жаз бен көктемі-ай.
Сары ала қаздар саңқылдап,
Сары ала күздің жеткені-ай.
Біреуге өзім ынтызар,
Біреулер маған өкпелі-ай.
Өткінші мынау өмірде,
Өтпелі, бәрі өтпелі-ай.

«Аға» - деп барсаң ағаңа,
Ағаның көңілі көкте жүр.
«Бауыр» деп барсаң бауырға,
Бауыры оның көк темір.
Туысқанға - туа жат,
Жолдасыңа - жүре жат,
Менен де осы өтті өмір.

Қара тас сенен қорықпаймын,
Сенен де кейде от шығар.
Қара жер сенен қорықпаймын,
Саған да жазда шөп шығар.
Айналайын ағайын!
Сендермен жерді бір басқан,
Сүйгізген, сүйген, мұңдасқан.
Өмірі өлең жыр-дастан,
Менде де арман жоқ шығар.

Есенқұл Жақыпбек