آیة الله العظمی جناتی

اعیاد شعبانیه مبارک

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

نجس بودن بودایی‌ها و هندوها
پرسش 949: آیا بودایی‌ها و هندوها شرعاً نجس می‌باشند؟
پاسخ: از نظر جسمی نجس نمی‌باشند؛ بلکه از نظر عقاید نجس هستند، و عقاید مربوط به روح است، نه به جسم. پس مطلق انسان دارای هر عقیده‌ای که باشد، از نظر جسمی ذاتاً نجس نمی‌باشد. ما این مسئله را در کتاب‌های علمی و فتوایی بحث و منتشر کرده‌ایم که بیان آن‌ها در اینجا از حوصله پرسش و پاسخ خارج است.
پرسش 950: فردی که پدرش بودایی بوده، ولی خودش اظهار به بودایی نبودن می‌کند و کارهایش هم مثل عرف مردم می‌باشد، آیا این شخص حکم پدر را دارد یا خیر؟
پاسخ: خیر، حکم پدر را ندارد.
پرسش 951: اگر احتمال برود که این فرد دروغ می‌گوید، آیا این احتمال مانع می‌شود که بگوییم این حکم پدر را ندارد؟
پاسخ: این احتمال مانع نمی‌شود و او در این صورت هم حکم پدر را ندارد.
پرسش 952: آیا کمک به غیرمسلمان اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 953: بنده دانشجوی معارف هستم. می‌خواستم دلیل حضرت‌عالی را مبنی بر پاک بودن بدن غیرمسلمانان بدانم؛ چون فتوای شما خلاف مشهور واجماع علماست؛ در صورتی که قرآن در سوره توبه آیه 28 می‌فرمايد: {إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ}.
پاسخ: مراد از نجس در این آیه، نجاست اصطلاحی و ظاهری مانند ادرار و خون نیست؛ بلکه مراد از آن، نجاست روحی و معنوی است؛ زیرا نجس بودن آن‌ها بر اساس عقايد است و عقايد مربوط به روح است، نه بدن و جسم، و بدین جهت مشرکین از نظر بدن، هیچ فرقی با مسلمين ندارند؛لذا از نظر بدنی پاک هستند؛ لذا در ارتباط با آن‌ها اگر ندیده باشیم که دستشان به نجاست خورده باشد، حکم به پاک بودن آن می‌شود. این مطلب را به گونه علمی و مفصل در کتاب «فقه و زمان» (ص 281 ـ 391) مطرح کرده‌ایم که برای آگاهی بیشتر می‌توانید به اين کتاب مراجعه کنید.
در این‌جا مناسب است مطلبی را بیان کنیم:
انسان‌ها در این جهان هستی بر اساس فطرت، خداشناس متولد می‌شوند؛ ولی نادانان، آن‌ها را از راه حق منحرف می‌کنند. در این باره حدیثی از پیامبر اکرم’ نقل شده که فرمودند: «كُلُّ مَوْلُودٍ يُولَدُ عَلَى اَلْفِطْرَةِ وَ إِنَّمَا أَبَوَاهُ يُهَوِّدَانِهِ وَ يُنَصِّرَانِهِ وَ يُنجِّسَانِهِ»؛ هر نوزادی بر اساس فطرت توحیدی متولد می‌شود؛ ولی پدر و مادر اویند که وی را یهودی یا مسیحی یا مجوسی می‌کنند.
منشأ این حدیث آیه 30 سوره روم است که می‌فرمايد: {فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ}؛ پس روی خود را با گرایش تمام به حق، به سوی این دین کن؛ با همان سرشتی که خدا مردم را بر آن سرشته است. آفرینش خدا تغییرپذیر نیست. این است همان دین پایدار، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

ارتباط با بودایی و هندو
پرسش 937: حکم رفت وآمد با بودایی‌ها و هندو‌ها چه در داخل ایران و چه درخارج جایز است یا خیر؟
پاسخ: فی‌نفسه مانعی ندارد.
پرسش 938: وظیفه ما در مورد کسانی که با بودایی‌ها و هندو‌ها رفت وآمد دارند و رعایت حدود اسلامی و جوانب شرعی را در این زمینه نمی‌کنند، چیست؟
پاسخ: درصورتی‌که مقرون به ارشاد و راهنمایی باشد، مانعی ندارد.
پرسش 939: آیا رفتن نزد پزشکان بودایی و هندو برای معالجه اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: درصورتی‌که پزشکی غیر از اینها برای معالجه بیمار نباشد، اشکال ندارد.
پرسش 940: آیا نگه داشتن و مطالعه کتب بودایی و هندو اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: فی‌نفسه مانعی ندارد.

معامله با بودایی‌ها و هندوها
پرسش 941: آیا خرید و فروش کتب بودایی و هندو جایز است یا خیر؟
پاسخ: برای آگاهی از اشکالات و شبهات آنان و پاسخ به آن‌ها مانعی ندارد.
پرسش 942: آیا حضور بودایی‌ها و هندوها در اماکن مقدس مسلمانان مانند مساجد و اماکن مقدس شیعیان مثل حرم ائمه اطهار اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال دارد.
پرسش 943: تکلیف مؤمنین در رفتار با بودایی‌ها و هندو‌ها و حضور پیروان آن‌ها در جامعه اسلامی چگونه است؟
پاسخ: رفتار با آن‌ها با رعایت موازین اخلاقی اشکال ندارد؛ زیرا در منابع روایی وارد شده که با اخلاق پسندیده و شایسته با همگان رفتار کنید.
پرسش 944: نحوه تعامل حکومت اسلامی با بودایی‌ها و هندوها و غیر آن‌ها که از غیرمسلمانان می‌باشند، باید چگونه باشد؟
پاسخ: باید بر طبق قانون و مقررّات نظام اسلامی با آن‌ها رفتار شود.
پرسش 945: شرط جواز زندگی کردن بودایی‌ها و هندوها در کشور اسلامی و میان مسلمانان چیست؟
پاسخ: با رعایت و احترام به موازین و قوانین اسلامی مانعی ندارد.
پرسش 946: آیا ارتباط با بودایی‌ها و هندوها حرام است؟
پاسخ: اگر برای راهنمایی و ارشاد یا به‌عنوان بحث و روشنگری، در فضایّ سالم و آرام و صمیمی باشد، بلامانع است.
پرسش 947: یک بودایی از من کمک مالی خواسته است. امیدی به هدایت او ندارم آیا بهتر است به او کمک مالی کنم؟
پاسخ: کمک کردن به هر نوع انسانی مطلوب است؛ مشروط بر این که منجر به امری بر ضد اسلام نشود.

چگونگی رفتار مؤمنین با غیرمسلمانان
پرسش 948: رفتار مؤمنین با غیرمسلمانان مانند (یهودی، مسیحی، زرتشتی و بودایی و هندو و غیر اینها) چیست؟
پاسخ: رفتار با آن‌ها باید مانند رفتار با فرقه‌های اسلامی، همراه با رعایت مسائل اخلاقی باشد. از حضرت امیرالمؤمنین× در نامه تاریخی‌اش به مالک اشتر نخعی که نماینده او در مصربود، فرمود: «واشعر قلبك الرحمة للرعیة و المحبة و اللطف بهم و لا تكوننّ علیهم سَعُباً ضاریاً تغتنم اكلهم، فأنهم صنفان اما اخ لك فی الدین و اما نظیر لك فی الخلق»؛ قلبت را برای رحم و لطف و محبت به مردم مهیا کن و مانند حیوانات وحشی و درنده‌ای که به دنبال از بین بردن و خوردن آن‌ها هستند، مباش؛ زیرا انسان‌ها دو گونه‌اند: یا برادر دینی شما در اصل دین هستند و یا برادران شما در اصل خلقت.
پس باید همه انسان‌ها را مورد اکرام و محبت قرار داد. ولی اگر رفت و آمد با آن‌ها موجب دسیسه سیاسی یا غیرسیاسی که خلاف مصلحت است شود، باید از آن پرهیز کرد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

مبعث حضرت رسول اکرم (ص) گرامی باد

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

سالروز وفات حضرت امام موسی کاظم (ع) تسلیت می‌گوییم

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

معاشرت با فرقه‌های گوناگون
پرسش 924: حکم رفت وآمد با خویشاوندان فرقه‌های گوناگون چیست؟
پاسخ: فی‌نفسه مانعی ندارد؛ مگر این‌که مفسده‌ای بر آن مترتب شود.
پرسش 925: وظیفه ما در مورد افرادی که با فرقه‌های گوناگون رفت وآمد دارند و رعایت حدود و جوانب شرعی را در این زمینه نمی‌کنند، چیست؟
پاسخ: درصورتی‌که ارتباط آن افراد با آن‌ها مقرون به ارشاد و راهنمایی باشد، مانعی ندارد.
پرسش 926: حکم معالجه نزد پزشک فرقه‌های گوناگون چیست؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 927: حکم نگه داشتن کتاب‌های فرقه‌های گوناگون و مطالعه آن‌ها چیست؟
پاسخ: برای آگاهی از نظرات و آراء آن‌ها و پاسخ دادن به آن‌ها اشکالی ندارد.
پرسش 928: آیا خرید و فروش کتب فرقه‌های گوناگون جایز است یا خیر؟
پاسخ: برای پاسخ دادن به اشکالات آن‌ها مانعی ندارد.
پرسش 929: حضور فرقه‌های گوناگون در اماکن مقدس مسلمانان یا نشستن آنها در مساجد و اماکن مقدّس شیعیان مانند حرم ائمه معصومین^ چیست؟
پاسخ: فی‌نفسه مانعی ندارد؛ مگر این‌که موجب پیامد‌های ناپسند و ناگوار شود.
پرسش 930: تکلیف مؤمنین در برخورد با فرقه‌های گوناگون و آثار حضور پیروان آن‌ها در جامعه اسلامی چیست؟
پاسخ: برخورد با آن‌ها با رعایت مسائل اخلاقی اشکالی ندارد؛ زیرا در منابع روایی وارد شده که با اخلاق پسندیده و شایسته با همگان رفتار کنید. در نخستین منبع و پایه شناخت که کتاب خداست و دومین آن که سنت رسول خدا و اوصیای اوست نیز ما را از اختلاف و در‌گیری بر حذر داشته و رسول خدا’ فرمود «و لا تختلفوا فانّ من کان قبلکم اختلفوا فهلاکوا»؛ در بین خود اختلاف نکنید؛ زیرا کسانی که پیش از شما اختلاف کردند، هلاک شدند. البته اگرچه در بعضی مسائل نظری در بین آن‌ها اختلاف وجود دارد، ولی باید در جوّی سالم و آرام و صمیمی در مورد آنها گفت‌وگو کرد. اگر بین آن‌ها نقطه مشترکی حاصل شد، بسیار خوب و اگر حاصل نشد، هر کس با رعایت موازین اخلاقی احترام یکدیگر را حفظ کنند.
پرسش 931: نحوه تعامل حکومت اسلامی با فرقه‌های گوناگون چگونه باید باشد؟
پاسخ: باید طبق قانون و مقرّرات نظام اسلامی عمل شود.
پرسش 932: زندگی کردن فرقه‌های گوناگون با هم در کشور اسلامی چگونه باید باشد؟ آیا شرط خاصی دارد یا خیر؟
پاسخ: شرط خاصّی ندارد و باید همه آن‌ها قوانین نظام اسلامی را رعایت کنند.
پرسش 933: آیا ارتباط با فرقه‌های گوناگون اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: خیر، اشکالی ندارد. اگر هدف، راهنمایی و ارشاد باشد یا در قالب بحث و روشنگری در فضایی سالم و آرام و صمیمی باشد، بسیار مطلوب و بجا و مناسب است.
پرسش 934: یکی از افراد فرقه‌های گوناگون از من کمک مالی خواسته است و امیدی به هدایت او ندارم؛ آیا بهتر است به او کمک کنم؟
پاسخ: کمک کردن به هر نوع انسانی از باب تألیف قلوب مطلوب است.
پرسش 935: فردی که پدرش عضو یکی از فرقه‌های گوناگون بوده، ولی خودش اظهار به مخالفت با آن می‌کند و کارهایش هم مثل مردم مسلمان واقعی می‌باشد، آیا این شخص حکم پدر را دارد یا خیر؟
پاسخ: خیر، حکم پدر را ندارد.
پرسش 936: با توجه به پرسش فوق، کسی که اعمالش مثل مردم مسلمان است، ولی احتمال برود که دروغ می‌گوید، آیا این احتمال مانع این می‌شود که بگوییم حکم پدر را ندارد؟
پاسخ: این احتمال مانع نمی‌شود و او در این صورت هم حکم پدر را ندارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 920: آیا با به‌کار‌گیری اجتهاد در منابع استنباطی، احکام اولیه موضوعات با تحول زمان متحول می‌شود یا خیر؟
پاسخ: احکام اولیه برای موضوعات با به‌کار‌گیری اجتهاد در منابع استنباطی متحول نمی‌شود؛ مگر زمانی که موضوعات احکام یا ویژگی‌های داخلی یا خارجی بر اساس تحول زمان یا مکان یا عرف متحول شود. پس مجتهد حکمی را که به وسیله اجتهاد از منابع و پایه‌های شرعی (کتاب و سُنت رسول خدا و اوصیای او) استظهار می‌کند، با تحول زمان هیچ‌گاه آن حکم متحول نمی‌شود و باید بر طبق آن عمل شود؛ مگر این‌که موضوع آن حکم در نتیجه تحول زمان و رویداد‌های نو به نوی آن، موجب تحول موضوع شود، یا ویژگی‌ها و خصوصیات داخلی و خارجی آن تغییر کند. در این صورت حکم دیگری را بر اساس مبانی و منابع به‌وسیله اجتهاد باید بر آن مترتب کرد. نیز مجتهدی که در مقام استنباط احکام شرعی است به مقتضای ظاهر امری که وجوب است حکمی را بیان کند وبعد برای او معلوم شود که مقصود ظاهر امر که گویای وجوب است نبوده بلکه مقصود استحباب آن بوده است و این‌گونه اوامر در مبانی ومنابع شناخت زیاد است. در این صورت نیز می‌تواند خلاف حکم اول، حکم دیگری را بیان کند، یا اگر حکمی را به مقتضای نهی که ظاهر در حرمت می‌باشد بیان کند، ولی بعد معلوم شود که مقصود ظاهر نهی نبوده است؛ بلکه مراد از نهی، کراهت بوده است. در این صورت می‌تواند خلاف ظاهر نهی که حرام است، حکم را به گونه کراهت بیان کند.
پس نهی از ازدواج با زنان بت‌پرست که در کتاب خدا و سُنت رسول او وجود دارد، با تحول زمان، این حکم متحول نمی‌شود؛ مگر زمانی که ویژگی‌ها و خصوصیات معنوی او به گونه‌ای مطلوب تغییر کند. در این صورت می‌توان قائل به جواز ازدواج با آن شد.
پرسش 921: حضرت‌عالی چون سال‌ها در حوزه نجف اشرف و در حوزه علمیه قم در فقه تطبیقی تدریس کرده‌اید، مستدعی است تعریف فقه تطبیقی و ویژگی‌ها و شرایط آن‌‌را بیان فرمایید؟
پاسخ: ما تعریف فقه تطبیقی و موضوع و قلمرو و پیشینه تاریخی آن و نخستین کسی که متصدی بیان آن شد و پیشگامان آن و کتاب‌هایی را که فقهای مذاهب در این باره نوشتند و تدریس نموده‌اند و تأثیر بحث‌های فقهی مذاهب در بین مسلمین را در جلد هشتم استفتائات از (ص 217 ـ 232) را به طور مفصل بحث کردیم ونوشتیم. در صورت نیاز می‌توانید به این کتاب مراجعه نمایید.

پرسش‌هایی پیرامون فرقه‌های مختلف
پرسش 922: معنای لغوی و اصطلاحی «فرقه» را بیان فرمایید.
پاسخ:«فرقه» در لغت به عده‌ای خاص از مردم اطلاق می‌شود، اما در اصطلاح به گروهی از مردم گفته می‌شود که اعتقاد واحدی غیر از اعتقاد دیگران دارند و آن را پیروی می‌کنند؛ مثلاً اگر عده‌ای از پیروان یک مذهب یا یک دین، اعتقاد خاصی غیر از اعتقاد عموم پیروان آن مذهب یا دین داشته باشند، به آن عده «فرقه» گفته می‌شود.
با توجه به معنای اصطلاحی فرقه ومذهب می‌توان گفت که فرقه به افرادی گفته می‌شود که در یک دین دارای عقیده خاص هستند، ولی مذهب به اعتقاد و روشی خاص در دین اطلاق می‌شود. پس بحث در فرقه، ناظر به افراد می‌باشد، ولی در مذهب، ناظر به روش خاص در دین است.
پرسش 923: تعداد فرقه‌های مذاهب اسلامی چه تعداد است؟
پاسخ: در مجامع حدیثی بیان شد: رسول خدا فرمود: امت من به 73 فرقه تقسیم می‌شود که یکی از آن‌ها فرقه ناجیه است و امیرالمؤمنین فرمود از این 73 فرقه 13 فرقه از آن‌ها محبت و ولایت مرا به خود نسبت می‌دهند؛ در حالی که تنها یکی از فرقه‌ها مورد تصدیق من است.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 914: منابع و مبانی اجتهاد را از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی بیان فرمایید؟
پاسخ: قرآن، سُنت، اجماع، عقل، قیاس، استحسان، مصالح مرسله، استصلاح، مذهب صحابی، سد ذرایع، فتح ذرایع، شریعت سلف، عرف و عادت، سیره عملی اهل مدینه، استدلال، استصحاب، برائت اصلیه.
پرسش 915: آیا اختلافی بین فقهای مذاهب در منبع بودن آن‌ها در مقام استنباط احکام شرعیه برای موضوعات وجود دارد یا خیر؟
پاسخ: بلی، اختلاف بین فقهای مذاهب در منبع بودن بعضی از آن‌ها وجود دارد و ما این را در کتاب «منابع اجتهاد از منظر مذاهب اسلامی» در بیش از چهارصد صفحه و نیز در کتاب «مصادر اجتهاد از منظر فقیهان» در بیش از هفتصد صفحه بیان کرده‌ایم و برای آگاهی کامل به آن‌جا مراجعه نمایید.
پرسش 916: لطفا موضوعاتی که بین آن‌ها به عنوان منبع استنباطی مورد اختلاف است و موضوعاتی که بین آن‌ها اختلاف نیست، بیان فرمایید؟
پاسخ: در قرآن کریم، نخستین منبع و پایه اجتهاد و نیز سُنت رسول خدا| دومین منبع و پایه اجتهاد، بین فقهای مذاهب اسلامی اختلافی وجود ندارد. البته در برداشت از آن‌ها در بعضی موارد اختلاف وجود دارد؛ از جمله در ارتباط با مسّ در آیه وضو، امامیه برای پا مسّ قائلند، ولی اهل سنت برای آن غَسل قائلند. امامیه کلمه «»وارجلکم در آیه را عطف به کلمه «برؤوسکم» می‌دانند ولی اهل سُنت آن‌‌را معطوف به کلمه «فاغسلوا وجوهکم» می‌دانند. نیز کلمه «لمس» را در آیه شریفه «او لامستم النساء» دست زدن به زن را محمد بن شافعی به معنای ظاهری کلمه لمس گرفته و بدین دلیل حکم به باطل شدن وضو در لمس صورت زنانی که محرم نسبی نمی‌باشند، داده است؛ ولی امامیه و مذاهب دیگر، معنای لمس را معنای کنایی آن، که هم‌خوابی وعمل جنسی است، گرفته‌اند و بدین دلیل تماس دست مرد با زن را موجب بطلان وضو نمی‌دانند. از آن جمله کلمه «استطاعت» است که موضوع برای وجوب حج است. نظر مالکیه استطاعت عقلی است، ولی نظر امامیه و حنفیه و غیر آن‌ها از مذاهب دیگر موضوع را استطاعت شرعی، نه عقلی قرار داده‌اند و بعضی مانند سید مرتضی که از امامیه می‌باشد، به معنای عرفی، آن را موضوع برای وجوب حج قرار داده‌اند.
در دیگر منابع و مبانی، در اعتبار یا شرایط آن‌ها نیز اختلاف وجود دارد؛ مثلاً «قیاس، تشبیه، تمثیل» را امامیه و مالکیه و حنبلیه و بعضی دیگر در مقام استنباط حکم شرعی برای موضوع قبول ندارند؛ ولی مانند حنفیه و نخعییه و تمیمیه و بعضی دیگر قبول دارند. «استحسان» را نیز محمد بن ادریس شافعی و بعضی دیگر به‌عنوان منبع استنباطی قبول ندارند. مانند مالک بن انس اصبحی و بعضی دیگر «مصالح مرسله» را به‌عنوان منبع استنباطی قبول دارند، ولی بعضی دیگر آن‌‌را به این عنوان قبول نمی‌کنند. شرح کامل این پرسش نیاز به وقت دیگری دارد و در این‌جا نمی‌گنجد و در کتاب‌های نام برده شده بیان شده است.
پرسش 917: آیا بین طرفداران اجتهاد بر اساس ادله شرعی که کتاب و سُنت است و طرفداران قیاس، تشبیه، و تمثیل و بین فقهای اخباری در طول تاریخ، جلسه‌ای به عنوان بحث و گفت‌وگو برگزار شد یا خیر؟
پاسخ: بلی، همان‌گونه‌که در تاریخ آمده است، بین امام جعفرصادق و ابوحنیفه و بین مالک بن انس اصبحی و بعضی دیگر جلسه‌ای برگزار شد وامام صادق به ابوحنیفه فرمود: حکم موضوع را بر اساس قیاس استنباط نکن؛ زیرا اگر این‌گونه عمل شود، به دین لطمه می‌خورد و با عبارات گوناگون آن را مورد منع قرار می‌دادند.
پرسش 918: گفته می‌شود که ابوحنیفه در نظام آن زمان مسئولیتی را در دولت نپذیرفته است؛ سبب آن چیست؟
پاسخ: به سبب عقیده‌اش بود. عقیده او این بود که حکومت اسلامی از آنِ علویان است و برای غیر آن‌ها تصدی امور جامعه جایز نیست و حتی بعضی از فقهای آن زمان که دارای مذهب بودند، مانند شبرمیه و بعضی دیگر که همانند ابوحنیفه طرفدار قیاس در مقام استنباط بودند، با آنها نیز ارتباط نداشت و این بدین سبب بود که آن‌ها مقام قضاوت را در دولت آن زمان متصدی بودند و عقیده او این بود که تصدی مقام قضاوت، برخلاف موازین شرع است؛ چون حکومت را از آنِ علویان می‌دانست.
پرسش 919: آیا اجتهاد در مقام استنباط احکام شرعی برای موضوعات، هدف است یا وسیله؟
پاسخ: وسیله است، نه هدف؛ زیرا در مقام استنباط با به کار‌گیری آن در منابع و مبانی شرعی، فروع به اصول پایه بازگشت داده شده و قوانین کلی بر مصادیق خارجی منطبق می‌گردد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 907: از چه زمانی مذاهب اهل سنت به بعضی از آن‌ها منحصر شد؟
پاسخ: در اوایل قرن سوّم هجری، برخی از مذاهب اهل سنت توسط بعضی از حاکمان در جامعه بیشتر معروف شدند که از جمله آن‌ها مذهب حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی و ظاهری اصفهانی و بصری وثوری بودند.
این در میان اهل سنت ادامه داشت تا این‌که در قرن ششم هجری پادشاه مصر (ظاهرشاه و بعضی از حاکمان اسلامی) رسمی نبودن همه مذاهب غیر از چهار مذهب از مذاهب معروف، یعنی: حنفی و مالکی و شافعی و حنبلی را اعلام کرد و از آن تاریخ برادران اهل سنت به تقلید از این چهار مذهب روی آوردند. در این زمان، باب اجتهاد نیز در مقام استنباط احکام شرعی از راه منابع معتبر شرعی بسته شد؛ ولی بسیاری از محققین آن‌ها بسته شدن باب اجتهاد را نپذیرفتند؛ بلکه معتقد بودند به این‌که باید باب اجتهاد باز باشد تا فقیه بتواند در برابر رویداد‌های جدید به‌وسیله اجتهاد از راه منابع معتبر شرعی که کتاب خدا و سنت رسول اوست، پاسخگو باشند.
این موضوع بحث مفصلی دارد که بیان آن از حوصله این پرسش و پاسخ خارج است و ما این مسئله را به تفصیل در کتاب «ادوار اجتهاد بر طبق موازین مذاهب اسلامی» و «منابع اجتهاد» بیان کرده‌ایم و هر کس علاقه‌مند است از آن آگاهی پیدا کند، می‌تواند به آن‌ها مراجعه نماید.
پرسش 908: کدام یک از مذاهب چهارگانه‌ای که بیان شد، به مذهب شیعه نزدیک است؟
پاسخ: نزدیک‌ترین آن‌ها به مذهب شیعه در مسائلی که مربوط به فقه اجتهادی است، مذهب حنفی است و نزدیک‌ترین آن‌ها به مذهب شیعه در مسائل اعتقادی، شافعیه است. این مطلب را به تفصیل در کتاب «دروس فی الفقه المقارن» بیان کرده‌ایم.
پرسش 909: آیا حضرت‌عالی کاملاً از اصولی یا اخباری بودن آن‌ها در مقام استنباط احکام شرعی آگاهی دارید؟
پاسخ: بلی، تا اندازه‌ای آگاهی هست. کسانی که به وسیله اجتهاد در مقام بیان احکام شرعی از منابع استنباط می‌کردند و احکام را بیان می‌نمودند مانند: ابراهیم بن یزید نخعی و ابوحنیفه و تمیمیه و در این اواخر اوزاعیه بودند و نیز کسانی که نخست اخباری بودند، ولی بعداً به تدریج استنباط احکام را به وسیله اجتهاد از منابع به کار گرفتند، مانند: محمد بن ادریس شافعی و بعضی دیگر. ولی برخی در مقام استنباط، فقط اخبار و احادیث را مورد توجه قرار می‌دادند: مانند مالک بن انس اصبحی و احمد بن حنبل شیبانی و بعضی دیگر از آن‌ها.
پرسش 910: حضرت‌عالی چند سال فقه مذاهب اسلامی را تدریس کردید؟
پاسخ: حدود 25 سال.
پرسش 911: آیا کسی در تدریس فقه مذاهب اسلامی به گونه استدلالی و کامل در شیعه، مانند شما کار و تحقیق انجام داده است؟
پاسخ: بنده ندیدم.
پرسش 912: فرق بحث‌های حضرت‌عالی درباره فقه مذاهب با مرحوم شیخ طوسی که ایشان هم اوّلین بار به این موضوع پرداختند در چیست؟
پاسخ: شیخ طوسی اگرچه فقه مذاهب را مورد بحث قرار داد و آن‌ها را در کتاب «خلاف» آورده است، ولی ایشان فقط فتاوای آن‌ها را در ارتباط با مسائل مختلف فقهی بیان کرد و به ادله آن‌ها معترض نشد و تنها به بیان فتاوای ادله امامیه بسنده کرد. ولی ما ادله فتاوای فقهای امامیه و فقهای مذاهب دیگر را به گونه مفصل بر اساس ادله هر یک از آن‌ها در کنار هم بیان کردیم و این تحقیق در ده جلد تدوین شد.
پرسش 913: بین فقهای مذاهب اسلامی، در کتاب خدا و سُنت رسول او، به‌عنوان منبع استنباطی احکام الهی، اختلافی وجود ندارد؛ پس چگونه شد که آنان در استنباط بعضی از احکام اختلاف دارند؟
پاسخ: این اختلاف بدین جهت است که فقهای مذاهب، طریقه صحابه را به‌عنوان منبع شناخت احکام، برگزیده‌اند، ولی امامیه از طریق اهل‌بیت رسول‌الله و این اختلاف در طریقه رسیدن به سُنت رسول خدا به سبب اختلاف در نقل بعضی از احکام شرع به‌وجود آمد، ولی هدف همه آن‌ها رسیدن به سُنت رسول خدا بوده است. این اختلاف در مقام استنباط احکام شرعی، از نخستین منبع شناخت که کتاب خدا و دومین منبع که سنت رسول اوست، نباید موجب تفرقه و نزاع و در‌گیری شود؛ بلکه بجاست که در فضای سالم و آرام و صمیمی و بدون تعصب با هم بنشینند و مسائل را مطرح کنند. اگر اتفاقی بین آن‌ها در حکم مسئله پدید آمد، که بسیار خوب است و اگر پدید نیامد، هر کس بر طبق نظر خودش عمل کند.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

شرکت در انتخابات کشور غیرمسلمان
پرسش 897: مشارکت فرد مسلمان در انتخابات کشوری‌های غیراسلامی چه به عنوان رأی دادن و چه به عنوان کاندیدا چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر فی‌نفسه ضرر برای او و سایر مسلمانان نداشته باشد، اشکالی ندارد.
پرسش 898: رأی دادن فرد مسلمان در کشوری غیراسلامی به کاندیدا یا جبهه سیاسی غیرمسلمان با وجود کاندیدای مسلمان چه حکمی دارد؟ در فرض پیش‌گفته اگر محرز باشد که فرد مسلمان صلاحیت و کارایی لازم را برای تصدی آن جایگاه سیاسی ندارد، حکم مسئله چیست؟
پاسخ: اگر فی‌نفسه رأی دادن به کاندیدای غیرمسلمان که دارای صلاحیت است، ضرری به مسلمانان نداشته باشد، مانعی ندارد.
پرسش 899: حکم حمایت از نامزدهای سیاسی کمونیست یا ملحد چیست؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 900: از آن‌جا که در برخی از کشورها مرسوم است احزاب و گروه‌های سیاسی در جریان انتخابات و فعالیت‌های سیاسی با هم هم‌پیمان شده و یک جبهه سیاسی تشکیل می‌دهند، آیا رواست که یک حزب و شخص مسلمان با آن احزاب هم‌پیمان شود؟ در فرض پیش‌گفته اگر گروه‌های رقیب مسلمان باشند یا احزاب مسلمانی در آن گروه‌ها باشند، حکم مسئله چیست؟
پاسخ: در همه موارد باید مصلحت اسلام و مسلمین در نظر گرفته شود. در غیر این صورت محل اشکال است.

کمک به اقلیت‌های مسلمان در کشورهای غیرمسلمان
پرسش 901: مسلمانانی که در دارالاسلام زندگی می‌کنند، چه وظایفی در برابر اقلیت‌های مسلمانی که در کشورهای غیراسلامی زندگی می‌کنند دارند؟
پاسخ: کمک به مسلمانانی که در کشورهای غیراسلامی زندگی می‌کنند و در اقلیت قرار دارند، از هر نظر مورد پسند است و اشکالی ندارد.
پرسش 902: آیا یاری اقلیت‌های مسلمان و دفاع نظامی از آنان در زمان جنگ علیه آنان از طرف مسلمانان و دولت‌های کشورهای اسلامی با توجه به نظم بین‌المللی که امروزه حاکم است، ضروری است؟ به چه صورتی؟ آیا ورود با نیروی نظامی به جبهه‌های در‌گیری هم رواست؟
پاسخ: یاری کردن به آنان درصورتی‌که باعث مفسده و خلاف مصلحت نظام کشور کمک‌کننده نباشد، اشکالی ندارد.

پرسش‌هایی پیرامون مذاهب اسلامی
پرسش 903: لطفا معنای لغوی و اصطلاحی «مذهب» را بیان فرمایید.
پاسخ: معنای لغوی مذهب اگر از ریشه «ذَهَبَ» به معنای محل رفتن گرفته شده باشد، اسم مکان می‌باشد و به معنای محل رفتن می‌آید، و اگر از «ذَهَبَ» به معنای «گرایش یافتن به نظریه‌ای» باشد در این صورت مذهب مصدر میمی می‌باشد و به معنای عقیده، اعتقاد و آیین خواهد بود.
اما مذهب در اصطلاح به یکی از شعبه‌های دینی یا مذهبی گفته می‌شود. چه در مسائل اعتقادی باشد، چه در طریق سیر و سلوک و چه در روش عملی به احکام شرعی باشد؛ مانند: مذهب جعفری، مذهب حنفی، مالکی، شافعی، و حنبلی و اباضیه و غیر اینها از مذاهب دیگر که بعضی از عالمان لغت و اهل مذهب به آن اشاره کرده‌اند.
پرسش 904: حضرت‌عالی نسبت به چند مذهب از مذاهب اسلامی آگاهی دارید؟
پاسخ: 22 مذهب و آن‌ها عبارتند از: امامیه، حنفیه، مالکیه، شافعیه، حنبلیه، زیدیه، اباضیه، ظاهریه، اوزاعیه، ثوریه، لیثیه، راهویه، نخعیه، تمیمیه، طبریه، جُبرّیه، ابوثور کلبی، شُبرمیه، ابن‌ابی‌لیلا، زُهریّه، ابن‌عُیینه، جُریحیه.
پرسش 905: در اسلام چند مذهب در طول تاریخ به وجود آمده است؟
پاسخ: حدود 138 مذهب.
پرسش 906: این مذاهب اسلامی از چه زمانی پدید آمدند؟
پاسخ: پس از رحلت رسول خدا’ در زمان صحابه، تا حدود صد سال اسمی از مذاهب در میان نبوده است. در زمان تابعین که پس از زمان صحابه به وجود آمد و حدود نیم قرن ادامه داشت نیز اسمی از این مذاهب شنیده نمی‌شد و همین‌طور در زمان تابعینِ تابعین که حدود چهل سال ادامه داشت نیز نامی از مذاهب در میان نبود. در اواخر قرن دوم این مذاهب به تدریج به وجود آمد و حتی از مذهب ابوحنیفه که در نیمه قرن دوم درگذشت، نامی از مذاهب در بین نبوده است. البته آراء و نظرات مختلفی وجود داشت، ولی نه در دایره وسیع به‌عنوان مذهب و مکتب خاص.
بعدها شاگردان ابوحنیفه مانند: ابوالحسن محمد بن الحسن الشیبانی و ابویوسف یعقوب بن ابراهیم و غیر این دو، آراء و فتاوا‌ی او را بیان کردند و به عنوان مذهب او، رواج دادند. بدین ترتیب مذاهب دیگر نیز به و سیله طرفداران‌شان در اواخر قرن دوّم به تدریج به وجود آمد و مطرح شد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 888: آیا کسانی که تابعیت اصلی دولت‌های غیراسلامی را دارند، لازم است برای تغییر تابعیت از آن دولت‌ها به یکی از دولت‌های اسلامی اقدام کنند؟ برای مثال آیا ضروری است که یک آمریکاییِ مسلمان، تابعیت خود را به یکی از دولت‌های مسلمان تغییر دهد؟
پاسخ: فی‌نفسه مانعی ندارد.
پرسش 889: مسلمانی که تابعیت اصلی آمریکایی را دارد، یعنی آمریکایی بوده و هست، آیا باید خود را آمریکایی مسلمان بداند، یا مسلمان آمریکایی؟ به بیان دیگر: این فرد مسلمان باید چه نگاهی به ملیّت خود داشته باشد؟ آیا ملیّتش در درجه اوّل اهمیّت است یا دین و مسلکش؟ در هنگام تعارض و تزاحمِ تکالیفی که هر کدام از دین و ملیّت برای او ایجاد می‌کند، وظیفه‌اش چیست؟
پاسخ: دین و مسلک او اولویت دارد؛ مگر درصورتی‌که ضرر زیاد مادی یا معنوی بر او وارد شود.
درصورت نیاز به مطالعه در خصوص موضوعات: رعایت قوانین در کشورهای غیراسلامی، پناهندگی در بلاد غیراسلامی، کار در فروشگاه‌های غیرمسلمان و وطن قرار دادن کشور غیراسلامی به جلد 8 کتاب توضیح المسائل (ص 206 _ ص208) مراجعه نمایید.

همکاری با نهادها و ارتش کشورهای غیرمسلمان
پرسش 890: مشارکت در ارتش دولت‌های غیراسلامی برای فرد مسلمان چه حکمی دارد؟ توضیح این‌که مشارکت در ارتش دولت‌های غیراسلامی گاهی اجباری است و گاه اختیاری؛ گاه استخدام دائم است و گاه موقت، حکم مسئله در صورت‌های پیش‌گفته چیست؟
پاسخ: درصورتی‌که بر‌خلاف مصلحت اسلام نباشد، اشکال ندارد.
پرسش 891: اگر فرد مسلمانی از نظر شرایط شغلی و اقتصادی چاره‌ای جز خدمت و استخدام در ارتش دولت‌های غیراسلامی نداشته باشد، مشارکت این شخص در ارتش این دولت‌ها با شرایطش چه حکمی دارد؟
پاسخ: درصورتی‌که بر‌خلاف مصلحت مسلمان‌ها نباشد، اشکال ندارد.
پرسش 892: فرد مسلمانی که به عنوان نیروی نظامی در ارتش کشور‌های غیراسلامی خدمت می‌کند، در شرایط جنگِ ارتش غیرمسلمان با کشور مسلمانِ دیگر چه وظیفه‌ای دارد؟ با توجه به این‌که این فرد نیروی نظامی است، اگر از حیث مقررات و ضوابط نتواند از شرکت در جنگ سرپیچی کند، چه وظیفه‌ای دارد؟
پاسخ: در فرض مذکور باید استعفا دهد و با آن‌ها علیه مسلمانان همکاری نکند.
پرسش 893: فرد مسلمانی که به عنوان نیروی نظامی در ارتش کشور‌های غیراسلامی خدمت می‌کند درشرایط جنگ ارتش غیرمسلمان با کشور غیرمسلمان چه این جنگ مصلحتی برای مسلمانان داشته باشد و چه نداشته باشد یا به ضرر مسلمین باشد، حکم مسئله چیست؟
پاسخ: درصورتی که زندگی او منوط به استخدام درآن ارتش است و برای اسلام هم دارای مصلحت باشد، استخدام او مانعی ندارد؛ امّا اگر مصلحت نداشته باشد یا دارای ضرر برای مسلمانان باشد، محل اشکال است.
پرسش 894: شرکت فرد مسلمانی که نیروی نظامی کشور غیراسلامی است، در جنگ علیه کشوری که مردمش مسلمان، ولی حاکم آن فردی دیکتاتور و بی‌اعتنا به اسلام و موجب رنج و زجر آن مردم را فراهم آورده، چه حکمی دارد؟
پاسخ: شرکت وی در آن نیروی نظامی دارای اشکال است.
پرسش 895: فعالیت در ادارات سیاسی دولت‌های غیراسلامی چه حکمی دارد؟ درصورتی‌که فرد از نظر شرایط شغلی و اقتصادی چاره‌ای جز از این فعالیت نداشته باشد، حکم مسئله چیست؟
پاسخ: در صورتی که برای اسلام و مسلمان‌ها ضرری نداشته باشد، منعی نیست.
پرسش 896: فرد مسلمانی که در کشوری غیراسلامی زندگی می‌کند و به دلیل تحصیل در رشته مدیریت و علوم سیاسی، پیشرفت و ارتقای موقعیتش بسته به تصدی مشاغل سیاسی و دولتی در آن کشور است، چه وظیفه‌ای دارد؟ آیا مشارکت و اشتغال در ادارات سیاسی آن دولت‌ها برایش جایز است؟
پاسخ: جایز است؛ درصورتی‌که رعایت مصالح اسلام و مسلمین در آن رعایت شده باشد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

رعایت قوانین کشورهای غیرمسلمان
پرسش 876: رجوع به نهادهای قضایی و قاضی غیرمسلمان برای مسلمانانی که در کشورهای غیراسلامی زندگی می‌کنند، چه حکمی دارد؟ شایان توجه است که مراجعه به این نهادها گاهی در مسائل اقتصادی است و گاهی در احوال شخصیه، مثل موارد ازدواج، طلاق، ارث و وصیت. اگر این مراجعه در زمینه داد‌خواهی در موارد جرم و جنحه باشد، چه حکمی دارد؟
پاسخ: در مسائل اقتصادی و رعایت قوانین و مقررات آن کشور مانعی ندارد؛ مگر آن‌که منافی با موازین اسلامی باشد؛ ولی در مسائل و احوال شخصیه مثل ازدواج و طلاق و ارث و وصیت و مانند اینها اگر می‌تواند، باید به موازین اسلامی عمل کند و اگر نمی‌تواند، امر در این صورت مشکل است؛ زیرا مسلمان از کافر ارث می‌برد، ولی کافر از مسلمان ارث نمی‌برد. مرد مسلمان جایز است با زن اهل کتاب مانند مسیحی و یهودی و زرتشتی ازدواج کند، ولی مرد کافر اگر‌چه از اهل کتاب باشد، جایز نیست با مسلمان ازدواج کند و ازدواج او با زن مسلمان باطل است. همچنین شخص غیرمسلمان شرعاً نمی‌تواند در وصیت وصیّ برای مسلمان شود.
پرسش 877: مراجعه به نهادهای قضایی غیراسلامی در کشورهایی که در احوال شخصیه، ملاک را قواعد مذهبی و دینی افراد قرار داده و بر اساس آن حکم می‌کنند، چه حکمی دارد؟
پاسخ: مانعی ندارد.
پرسش 878: مراجعه به نهادهای قضایی در کشورهای غیرمسلمان در مواردی که قاضی زن، قضاوت دادگاه را بر عهده دارد، به چه صورت است؟ در فرض قاضی تحکیم نبودن قاضی، حکم مسئله به چه صورت است؟
پاسخ قسمت اوّل پرسش: با توجه به قوانین آن کشور اشکال ندارد.
پاسخ قسمت دوّم پرسش: باید در این مسئله تابع مقرّرات آن کشور بود؛ درصورتی‌که خلاف موازین اسلامی نباشد.
پرسش 879: مشارکت فرد مسلمان در نهادهای مردم‌نهاد غیرمسلمان، مثل انجمن‌های علمی، تفریحی یا انجمن‌هایی با اهداف اجتماعی چه حکمی دارد؟
پاسخ: فی‌نفسه اشکال ندارد.
پرسش 880: همکاری با انجمن‌های خیریه غیراسلامی چه حکمی دارد؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 881: مشارکت سیاسی زنان در کشورهای غیراسلامی چه حکمی دارد؟ گذشته از حکم مشارکت سیاسی در کشورهای غیراسلامی، به‌طور مشخص آیا جنسیت در جواز یا حرمت مشارکت سیاسی مؤثر است؟
پاسخ: پاسخ قسمت اوّل پرسش: فی‌نفسه اشکال ندارد. پاسخ قسمت دوّم پرسش: مانعی ندارد.
مهاجرت و تابعیت
پرسش 882: حکم مهاجرت به کشورهای غیراسلامی، با توجه به این‌که در این کشورها حفظ دین و پایبندی به آن، نسبت به کشورهای اسلامی مشکل‌تر است چیست؟
پاسخ: اگر اداره زندگی او در رفتن به کشورهای غیراسلامی تأثیر داشته باشد و بتواند دین خود را حفظ کند، مانعی ندارد.
پرسش 883: کسی که در کشورهای غیراسلامی زندگی می‌کرده و مسلمان شده، آیا ضروری است که به یکی از کشورهای اسلامی مهاجرت کند؟
پاسخ: خیر.
پرسش 884: با توجه به این‌که کشورهای غیراسلامی، از حیث حکومت و حاکمیت، شرایط اجتماعی و اهتمام به آزادی‌های دینی و عقیدتی متفاوت هستند و در مواردی حتی در مقایسه با برخی از کشورهای به ظاهر اسلامی، زندگی دیندارانه در آن کشورها آسان‌تر است، وجود چنین مؤلفه‌هایی یا نبود آنها چه ربط و نسبتی با مهاجرت به آن کشورها یا هجرت از آن کشورها دارد؟
پاسخ: درصورتی‌که بتواند دین و شرایط آن‌‌را حفظ کند، مانعی ندارد.
پرسش 885: فرد مسلمانی که برای تحصیل در برخی رشته‌ها و علوم که دانش و امکانات آن در کشورش یا در یکی از کشورهای اسلامی نیست به کشورهای غیر مسلمان هجرت می‌کند و زندگی دیندارانه در این کشور برای او مشکل است و از طرفی تکمیل تحصیلاتش در این رشته باعث می‌شود که پس از بازگشت به دارالاسلام به جامعه اسلامی و مسلمانان خدمت کند، وظیفه این فرد در حال حاضر چیست؟
پاسخ: درصورتی‌که رفتن او به آن کشورها به دین و ایمانش لطمه وارد کند، اشکال دارد.
درصورت نیاز به مطالعه درباره موضوع رفتن دانشجو به خارج از کشور غیرمسلمان به جلد 3 کتاب توضیح المسائل (ص 411) مراجعه کنید.
پرسش 886: کسب تابعیت دولت‌های غیراسلامی با توجه به این‌که تابعیت باعث ایجاد حقوق و تکالیفی خاص می‌شود، چه حکمی دارد؟
پاسخ: در فرض سؤال، رعایت قوانینی که بر‌خلاف موازین دین اسلامی نباشد، اشکال ندارد.
پرسش 887: با توجه به این‌که پناهندگی، نوعی از تابعیت است که به دلایل مختلف از جمله اجتماعی، سیاسی و اقتصادی صورت می‌گیرد، پناهنده شدن به کشورها یا حکومت‌های غیراسلامی چه حکمی دارد؟
پاسخ: درصورتی‌که به دین و مذهب او لطمه‌ای وارد نشود، اشکال ندارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

میلاد باسعادت مولای متقیان حضرت امام علی علیه‌السلام تبریک و تهنیت باد

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

میلاد باسعادت مولای متقیان حضرت امام علی علیه‌السلام تبریک و تهنیت باد

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 866: منظور از همبستگی بین پیروان ادیان چیست؟
پاسخ: مقصود این نیست که پیروان ادیان از عقاید و باورهای خود دست بر دارند؛ بلکه مقصود این است که اولاً به عقاید یکدیگر احترام بگذارند و ثانیاً در مسیر اهداف و اصول مشترک که همان حفظ اصل دین الهی و اصول اخلاقی و رعایت حقوق انسانی می‌باشد، در کنار هم تلاش کنند.
پرسش 867: موانع و عواملی که باعث جلوگیری از گفت‌وگو و زندگی مسالمت‌آمیز میان پیروان ادیان می‌شود را بیان فرمایید؟
پاسخ:
1. نخستین مانع، مسائل سیاسی است؛ زیرا سیاستمداران گفت‌وگو را مغایر با اهداف سیاسی خود می‌دانند و بدین دلیل همیشه در جهت اختلاف بین پیروان ادیان تلاش می‌کنند.
2. قدرت‌طلبی و خودمحوری بعضی سران ادیان، از دیگر موانع همبستگی است و ما این را امروز آشکارا در کشور‌های استعمارگر مشاهده می‌کنیم.
3. نداشتن شناخت کامل از همدیگر و نبود انجام فعالیت‌های مشترک که موجب تفرقه و تشدّد می‌شود.
4. گرایش‌های ناسیونالیستی، مانند قوم‌گرایی و نژاد‌پرستی که با اصل دین الهی سازش ندارد و موجب تفرقه بین پیروان ادیان می‌شود.
پرسش 868: در روابط فرد و دولت اسلامی با افراد و کشورهای غیرمسلمان، اصل بر تقابل است یا تعامل؟ به بیان دیگر: در فقه روابط بین الملل یا حقوق بین الملل اسلامی، اصل اوّلی بر جنگ است یا صلح؟
پاسخ: اصل اوّلی صلح و زندگی مسالمت آمیز و آرامش است؛ مگر این‌که کشوری دیگر در صدد تجاوز به کشور اسلامی باشد. در این صورت باید کشور اسلامی از خود دفاع کند و زیر سلطه آن‌ها قرار نگیرد.
پرسش 869: مذاکره مردم مسلمان با مردم غیرمسلمان یا مذاکره دولت‌های اسلامی با غیردولت اسلامی چه حکمی دارد؟
پاسخ: برای مذاکره با آن‌ها بر اساس مصالح و منافع اسلامی مانعی وجود ندارد؛ درصورتی‌که مذاکره‌کنندگان شرایط لازم و آگاهی کامل را در مسائل سیاسی و غیر آن‌ها داشته باشند.
پرسش 870: دوستی با غیرمسلمانان و رفت آمد با آنان در فرضی که اثرات منفی در اعتقاد و دینداری فرد مسلمان ایجاد نمی‌کند، چه حکمی دارد؟
پاسخ: مانعی ندارد.
پرسش 871: آنچه در اخلاق اسلامی در زمینه حقوق همسایه مطرح است، آیا اختصاص به همسایه مسلمان دارد یا شامل همسایه غیرمسلمان نیز می‌شود؟
پاسخ: شامل همه می‌شود.
پرسش 872: تبریک گفتن و شادباش عید به غیرمسلمانان و شرکت در جشن‌ها و در اعیادی مثل کریسمس در فرضی که میزبان رعایت احکام و آداب اسلامی را می‌کند و اثرات منفی در اعتقاد و دینداری فرد مسلمان ایجاد نمی‌کند، چه حکمی دارد؟
پاسخ: رعایت موازین آن‌ها بسیار بجاست؛ مگر این‌که منافی با موازین اسلامی باشد؛ چنان‌که در تاریخ هم آمده است اسلام هیچ‌گاه به‌دنبال از بین بردن مکاتب و ادیان غیراسلامی که منافات و درگیری با مسلمانان نداشتند، نبوده است وحتی رعایت حقوق پیروان آن‌ها را در جوامع اسلامی لازم شمرده است؛ چنان‌که محققان و دانشوران اسلامی و غیر‌اسلامی درباره این موضوع تحقیقات و تألیفات بسیاری انجام داده‌اند.
پرسش 873: تسلیت گفتن به باز‌ماندگان غیرمسلمانان یا مسلمان از میت غیرمسلمان و شرکت در مراسم تشییع یا خاک‌سپاری آنها چه حکمی دارد؟
پاسخ: بسیار خوب است و از نظر شرع مانعی وجود ندارد. در این مورد جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: روزی رسول خدا’ به احترام جنازه مردی یهودی از جای خود برخاستند. عرض کردم یا رسوالله! این جنازه مردی یهودی است که شما به آن احترام گذاشتید! فرمود: بلی، مگر او انسان نیست؟! انسانیت احترام دارد؛ چه مسلمان باشد چه غیرمسلمان.
پرسش 874: مسلمان به چه کسی اطلاق می‌شود؟
پاسخ: مسلمان به کسی گفته می‌شود که شهادتین را بر زبان جاری کند و معتقد به آن باشد.
پرسش 875: مؤمن به چه کسی اطلاق می‌شود؟
پاسخ: مؤمن به کسی گفته می‌شود که شهادتین را گفته و بر طبق احکام الهی در قرآن و احادیث رسول و اوصیای او عمل می‌کند. پس مؤمن هم شهادتین را گفته و هم بر طبق آن عمل می‌کند؛ ولی مسلم به کسی اطلاق می‌شود که فقط شهادتین را گفته، ولی بر طبق کتاب خدا و وسنت رسول او عمل نمی‌کند. بنابراین بین مؤمن و مسلم از نسب اربعه، عموم وخصوص مطلق است؛ زیرا هر مؤمنی مسلم است، ولی هر مسلمی، مؤمن نیست.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

با مردم مانند حیوان درنده نباش که فرصت را برای دریدن آن‌ها غنیمت می‌شمرد؛ چرا که مردم دو گروهند: یا برادران دینی تو هستند در اصل دین، یا براداران شما هستند در اصل خلقت و آفرینش.
پرسش 865: وظیفه عالمان واندیشمندان ادیان الهی در مورد همبستگی پیروان ادیان چیست؟
پاسخ: بر آن‌ها لازم است آگاهی لازم در مورد فرهنگ همبستگی و زندگی مسالمت‌آمیز و فواید آن‌‌را در میان مردم افزایش دهند و مانع از توطئه‌های دشمنان و سوء استفاده آنان بشوند و زمینه‌های زندگی مسالمت‌آمیز را تقویت و فراهم کنند.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

رابطه با غیرمسلمانان در کشورهای غیراسلامی
پرسش 860: مسلمانانی که در کشورهای غیراسلامی زندگی می‌کنند، به هر صورتی که باشد، به خاطر شرایط زندگی خاصی که دارند و در ارتباط با شهروندان آن کشورها هستند و همسایگی، همکار شغلی، همکلاس بودن و... از جمله موارد این ارتباط است؛ آیا موضع مسلمانان در این ارتباطات باید بر مبنای تقابل و دوری باشد یا تعامل؟
پاسخ: تعامل و نزدیکی با یکدیگر باشد؛ زیرا منطق اسلام بر پایه احترام به حقوق طبیعی همه انسان‌ها استوار است و بدین جهت، آیین هر ملتی را که راهی به‌سوی خدا دارد، به رسمیّت می‌شناسد. اصولاً حفظ کرامت انسان یکی از اساسی‌ترین آموزه‌های اسلام است و در این باره در سوره إسراء در آیه 70 خداوند فرمود:
{وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا}؛ ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم، و آن‌ها را در خشکی و دریا، (بر مرکب‌های راهوار) حمل کردیم، و از انواع روزی‌های پاکیزه به آنان روزی دادیم، و آن‌ها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم.
ازاین‌رو هر گونه توهین به غیرمسلمان حتی آن‌ها که در حریم اسلامی زندگی نمی‌کنند، با لزوم حفظ کرامت او منافات دارد و باید در برخورد با آن‌ها بر اسا س اخلاق و اصول انسانی باشد. در این باره حضرت امیرالمؤمنین علی× در نامه تاریخی 53 نهج‌البلاغه خطاب به مالک اشتر نخعی که به عنوان نماینده او در مصر بود، او را به مهر‌ورزی سفارش می‌کند و از او می‌خواهد تا در این امر بین اقشار مختلف جامعه فرق نگذارد و در این باره فرمودند:
«اشعر قلبك الرحمة للرعیة والمحبة لهم و اللطف بهم و لا تكونَنَّ علیهم سبُعا ضاریا تغتنم اكلهم، فانهم صنفان امّا اخ لك فی الدین وامّا نظیر لك فی الخلق»؛ ای مالک! مهربانی، خوش‌رفتاری و نیکویی با مردم را در قلب خود بپروارن و در رفتارت با مردم مانند حیوان درنده نباش که فرصت را برای دریدن آن‌ها غنیمت می‌شمرد؛ چرا که مردم دو گروهند: یا برادران دینی تو در اصل دین هستند یا براداران شما در اصل خلقت و آفرینش هستند.
پرسش 861: آیا محبت مسلمانان نسبت به همه انسان‌ها، چه مسلمان و چه غیرمسلمان باید یکسان باشد یا خیر؟
پاسخ: اساس آن با مسلمانان و غیرمسلمانان فرق می‌کند؛ زیرا محبت با مسلمانان و پیروان مذاهب اسلامی بر اساس برادری و یگانگی و اصول اسلامی می‌باشد و باید شرایط آن به گونه کامل رعایت شود، ولی با غیرمسلمانان مانند یهودیان و مسیحیان و زرتشتیان و صابئین و غیر آن‌ها بر اساس اخلاق و اصول انسانی باید باشد.
پرسش 862: آیا درباره پیروان ادیان مانند یهود و نصاری و صابئین و غیر آن‌ها آیه داریم یا خیر؟
پاسخ: بله داریم: خداوند در سوره بقره آیه 62 می‌فرماید:
{إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}؛
هر یک از مسلمانان و یهود و نصارا و صابئین (پیروان حضرت یحیی) که از روی حقیقت به خدا و روز قیامت ایمان آورد و نیکوکاری پیشه کند، البته آن‌ها از خدا پاداش نیک یابند و هیچ‌گاه بیمناک و اندوهگین نخواهند بود.
پرسش 863: شنيده‌ایم که رسول خدا| اهل کتاب و غیر آن‌ها را مورد احترام و مهربانی و شفقت قرار می‌داد. آیا دلیلی بر این موضوع دارید یا خیر؟
پاسخ: بلی، مطالب بسیاری در کتاب «همبستگی بین ادیان و مذاهب اسلامی» در این باره بیان کرده‌ایم. رسول خدا به آنان احترام می‌کرد و زندگی مسالمت‌آمیزی با آن‌ها داشت. از بیمارانشان عیادت می‌کرد و به مسلمانان سفارش می‌فرمود چنان‌که آن‌ها توطئه‌ای علیه اسلام و مسلمین نکنند، با آن‌ها رفتار نیک داشته باشند. جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: روزی رسول خدا’ به احترام جنازه مردی یهودی از جای خود برخاست. عرض کردم: یا رسوالله! این جنازه مردی یهودی است، اما شما به آن احترام گذاشتید؟ فرمود: بلی، مگر او انسان نیست؟! انسانیت احترام دارد؛ چه مسلمان باشد، چه غیرمسلمان.
پرسش 864: می‌گویند حضرت امیرالمؤمنین× اهل کتاب و غیر آن‌ها را مورد احترام و مهربانی و شفقت قرار می‌داد. آیا دلیلی بر این موضوع دارید یا خیر؟
پاسخ: بلی ایشان نیز اخلاق اسلامی را درمورد آنان رعایت می‌کرد و در این باره فرمود: «من آذاء ذمیاً فکانّما آذانی»؛ هر کس شخصی را که در پناه اسلام قرار دارد، بیازارد، گویا مرا آزار داده است. همچنین به مالک اشتر سفارش آن‌ها را کرد و فرمود: «اشعر قلبك الرحمة للرعیة والمحبة لهم و اللطف بهم و لا تكونَنَّ علیهم سبُعا ضاریا تغتنم كلهم، فانهم صنفان امّا اخ لك فی الدین وامّا نظیر لك فی الخلق»؛‌ای مالک! مهربانی، خوش‌رفتاری و نیکویی با مردم را در قلب خود بپروارن و در رفتارت

فرارسیدن سالروز ولادت نهمین پیشوای امامت و ولایت، جوادالائمه حضرت امام محمدتقی علیه‌السلام تبریک و تهنیت باد

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

نشانی و شماره تماس دفاتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی جناتی:

قم
صفاییه، کوچه 19، پلاک 14
تلفن: 00982537741582
استفتا: 00982537842213
بانوان: 00982537842212

تهران
پاسداران، نگارستان 1، پلاک 11
تلفن: 00982122858909
استفتا: 00982122854875
بانوان: 00982122854716

#دفاتر
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

مناسک حج حضرت آیت الله العظمی جناتی

#کتاب
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

رساله توضیح المسائل حضرت آیت الله العظمی جناتی

#کتاب
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 847: با توجه به پرسش فوق، بچه‌‌ای که از او به دنیا آمد، فرزند او شمرده می‌شود یا خیر؟
پاسخ: بلی، بچه او به حساب می‌‌آید؛ زیرا پس از پیوند تخمدان آن زن به این زن، آن تخمدان جزء بدن این زن محسوب می‌شود.
پرسش 848: آیا این عمل ( پیوند تخمدان زنی به زن دیگر در صورت ضرورت) دیه دارد یا خیر؟
پاسخ: دیه ندارد.
پرسش 849: آیا خرید و فروش تخمدان در صورت ضرورت جایز است یا خیر؟
پاسخ: با رضایت صاحب تخمدان و شخصی که به آن نیاز دارد، جایز است.
پرسش 850: اگر زنی تخمدان خود را برای پیوند، به زنی دیگر داده و بچه‌‌ای از آن به عمل آمده باشد، آیا با او محرم است یا خیر؟
پاسخ: محرم نیست.
پرسش 851: زنی که در رحمش جنینی دارد، ولی رحم او توانایی پرورش آن جنین را ندارد، آیا جایز است آن را به رحم زن دیگری منتقل کنند تا رشد کند یا خیر؟
پاسخ: جایز است.
پرسش 852: اگر جنینی که در رحم مادر است، بنابر تشخیص پزشک متخصص در صورت باقی‌ماندن در رحم مادر زنده نخواهد ماند، آیا جایز است آن را به دستگاه پزشکی که در آن حفظ می‌شود، منتقل کرد؟
پاسخ: این کار اشکال ندارد؛ بلکه انجام آن لازم است.

احکام وقف و صدقه به غیرمسلمان
پرسش 853: صدقه دادن و کمک مالی و غیرمالی به فقرا و نیازمندان غیرمسلمان چه حکمی دارد؟
آیا جایز است و در صورت جواز آیا مستحب نیز هست؟ درصورتی‌که فقرای مسلمان نیز باشند، آیا اولویتی در کمک کردن وجود دارد؟
پاسخ: قسمت اوّل پرسش: اشکال ندارد. پاسخ قسمت دوّم پرسش: بلی، صدقه دادن به هر نیازمندی ثواب دارد. پاسخ قسمت سوّم پرسش: اولویت با مسلمان است.
پرسش 854: آیا می‌توان از خمس و زکات و کفارات، به فقرای غیرمسلمان کمک کرد؟ البته با رعایت شرایط شرعی، مثل اجازه از مراجع محترم تقلید در مورد خمس.
پاسخ: در مورد خمس اشکال است؛ چون نصف آن حق ساداتی است که سیادت آن‌ها ثابت شده باشد و نمی‌توان آن‌‌را به غیرسادات یا عناوین دیگر اگر چه از خیرات شمرده شود، داد؛ ولی در غیر خمس باید از مراجع تقلید اجازه بگیرند.
پرسش 855: آیا وقف برای نفع نوع انسان، اعم از مسلمان و غیرمسلمان، شایسته است؟، وقف برغیر مسلمان چه حکمی دارد؟
پاسخ: وقف مسلمان باید برای مسلمان باشد و برای غیر آن مورد اشکال است. امّا وقف مسلمان بر کافری که در پناه اسلام است، اشکالی ندارد.
پرسش 856: اگر کافری مال خود را برای فقرا وقف کند، آیا شامل همه فقرا اعم از کافر و مسلمان می‌شود یا خیر؟
پاسخ: بلی، شامل همه فقرا می‌شود.
پرسش 857: وصیت کردن به نفع غیرمسلمان چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر وصیت‌کننده مسلمان باشد، مورد اشکال است.
پرسش 858: کمک گرفتن از انجمن‌ها و نهادهای خیریه غیراسلامی چه حکمی دارد؟ در مواردی که این نهادها منتسب به کلیسا باشند، اگر گرفتن این کمک‌ها تأثیری در دینداری و معتقدات فرد مسلمان نداشته باشد، چه حکمی دارد؟
پاسخ: فی‌نفسه اشکال ندارد؛ مگر این‌که موجب تحقیر مسلمانان یا خلاف موازین اسلامی شود.

دزدی از اهل کتاب و ناصبی
پرسش 859: دزدی کردن از اموال اهل کتاب، کافر (ذمی و غیرذمی) و ناصبی چه حکمی دارد؟ آیا به مال دزدیده شده خمس هم تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: در اسلام اموال مردم، اعم از مسلمان و غیرمسلمان محترم است و کسی حق سرقت آن‌‌را ندارد. پس آن مال را که از آن‌ها به‌وسیله دزدی به‌دست آورده، مالک آن نمی‌شود تا خمس بر او واجب گردد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

استفاده از جنین فریز‌ شده
یکی از روش‌های علمی درمان ناباروری در این عصر، فریز کردن جنین برای زوجین است. در صورتی که برای آنها امکان باروری نباشد، امکان استفاده از جنین فریز شده با هزینه کمتر و عوارض بسیار پایین ایجاد می‌شود. این جنین‌ها در مقطع 8 ـ 6 سلولی در نیتروژن مایع در دمای 196 سانتی‌گراد فریز می‌شوند که قابلیت نگه‌داری برای آنها تا بیست سال وجود دارد.
پرسش 831: در صورتی که زوج در طی مدت فریز جنین که بیست سال به طول می‌انجامد، از دنیا برود، آیا زوجه می‌تواند برای بچه‌دار شدن، این جنین‌ها را به رحم خود انتقال دهد یا خیر؟
پاسخ: اگر این انتقال پس از ترکیب کردن (مرحله جنینی) با دستگاه وبدون لمس و نظر باشد، اشکال ندارد؛ ولی در صورتی که این عمل نیاز به لمس و نظر داشته باشد، مورد اشکال است.
پرسش 832: در سؤال پیش اگر زوجه مرحوم شده باشد، آیا شوهر او می‌تواند این جنین را در رحم اجاره‌ای قرار دهد یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌تواند؛ البته در صورتی که این عمل نیاز به لمس و نظر نداشته باشد.
پرسش 833: آیا در مواردی که جواز آن بیان شد، ارث نیز به آن طفل تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: ارث در بین نمی‌باشد.

حکم استمنا برای آزمایش
پرسش 834: آیا مرد می‌تواند برای بچه‌دار شدن به صورت آزمایشگاهی، استمناء کند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست؛ مگر آن‌که ضرورت و ناچاری آن‌را اقتضا کند.
پرسش 835: اگر مردی که دارای همسر است، نیاز به آزمایش اسپرم داشته باشد، آیا خود می‌تواند استمنا کند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست؛ مگر این‌که این عمل از راه ارتباط جنسی با همسرش انجام گیرد.
پرسش 836: آیا استمنا از راه همسرش حکم استمنا حرام را دارد؟
پاسخ: حکم استمنای حرام را ندارد.
پرسش 837: آیا جایز است شخص مجرد در صورتی که پزشک، منی او را برای آزمایش و معالجه بخواهد و راه دیگری هم برای خارج کردن منی نداشته باشد، استمنا کند یا خیر؟
پاسخ: اگر معالجه و آزمایش، متوقف بر آن باشد، اشکالی ندارد.
پرسش 838: آیا آزمایش اسپرم که با استمناء حاصل می‌شود و برای ازدواج در بعضی از موارد لازم است، جایز است؟
پاسخ: گرفتن اسپرم برای آزمایش از طریق استمنا، تنها در صورت ضرورت جایز است.
پرسش 839: اگر استمنا به دستور پزشک برای آزمایش منی در زمان معالجه باشد، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: در مقام معالجه، در صورتی که درمان منوط به آن بوده و استمنا به وسیله همسر ممکن نباشد، اشکال ندارد.
پیوند تخمدان زن اجنبی به زوجه
پرسش 840: آیا پیوند تخمدان زن اجنبی به زوجه (مانند پیوند کلیه) برای باردار شدن جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که این امر ضروری باشد، جایز است وحکم تخمدان خود او را پیدا می‌کند.
پرسش 841: آیا پیوندی که در مسئله فوق انجام می‌گیرد، دیه دارد یا خیر؟
پاسخ: دیه ندارد.
پرسش 842: آیا می‌توان تخمدان مورد نظر را فروخت یا خیر؟
پاسخ: خرید و فروش آن جایز است و به‌جاست پولی را که می‌گیرد، در مقابل این عملی که باعث برداشته شدن تخمدان می‌شود، بگیرد، نه در مقابل خود آن تخمدان.
پرسش 843: حکم فرزندی که از راه پیوند تخمدان برای زن به‌عمل می‌آید، چیست؟
پاسخ: اشکالی ندارد و فرزند آن زن به حساب می‌آید.
پرسش 844: آیا در این مسئله، زن اجنبی، حقّ مادری نسبت به آن بچه را دارد یا خیر؟
پاسخ: ظاهراً این حق را ندارد.
پرسش 845: امروزه توسط پزشکان در آزمایشگاه متداوال است که منی مرد (اسپرم) را با منی زن (اوول) در لوله آزمایش قرار داده و آن را رشد می‌دهند. آیا جایز است نطفه پرورش‌یافته را از بین برده شود یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 846: آیا پیوند تخمدان زنی به زنی دیگر که بچه‌‌دار نمی‌‌شود، جایزاست یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که این کار برای او ضرورت داشته باشد، جایز است.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 818: آیا تلقیح اسپرم مرد به همسر خود، شرعاً اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی در آن نیست؛ ولی اگر این عمل توسط اجنبی انجام شود، دارای اشکال است و باید از انجام مقدماتی که این کار دارد، مثل لمس و نظر و نگاه به جایی که شرعاً حرام است، پرهیز شود. پس اگر فرض شود که نطفه بر وجه حلال خارج شده باشد و زوج آن را به همسر خود تلقیح کند و از آن نطفه فرزندی به وجود آید، فرزند آن دو محسوب می‌شود؛ مانند این‌که از راه همبستر شدن متولد شده باشد، اما اگر اجنبی عمل تلقیح را انجام دهد یا اسپرم مرد به وجه حرام از او خارج شده باشد، باز هم فرزند آن دو محسوب می‌شود؛ اگرچه با ارتکاب گناه، اسپرم از او حاصل شده باشد.
پرسش 819: آیا تلقیح و ترکیب یا تزریق اسپرم با تخمک زن و مرد اجنبی (منظور اهدای تخمک و اهدای جنین است) جایز است یا خیر؟
پاسخ: تلقیح اسپرم و تخمک زن و مرد اجنبی جایز نیست.
پرسش 820: اگر تلقیح بین اسپرم مرد و رحم زن اجنبیه صورت بگیرد، آیا زنا محسوب می‌شود یا خیر؟
پاسخ: این کار حکم زنای معروف را ندارد؛ چون شرایط آن را ندارد؛ زیرا نه در آن عمل دخول و نه مباشرت است؛ لذا نمی‌توان قائل به استحقاق عقوبت حکم زنا برای او شد؛ ولی می‌توان گفت مستوجب تعزیر می‌باشد.
پرسش 821: اگر تلقیح مصنوعی و به غیر اسپرم همسر باشد، چه بارضایت او باشد و چه نباشد، آیا فرزند آن زن و مردی که بچه‌دار نمی‌شوند، جزء فرزندان آنها محسوب می‌شود یا خیر؟
پاسخ: فرزند شرعی آنها به حساب نمی‌آید و در صورتی که این کار در جامعه رایج شود، حقوق شرعی خانواده‌ها به هم می‌خورد و ضایع می‌گردد. پس باید از این کار پرهیز شود.
پرسش 822: کسانی که نطفه آنها دارای نقص باشد و در منی آنها اصلاً اسپرم و تخمک وجود نداشته باشد که موجب باروری شود و بدین جهت به مراکز ناباروری رجوع می‌کنند، آیا می‌توانند از نطفه‌هایی که در بانک نطفه ذخیره شده و صاحبان آنها مشخص نیست، استفاده کنند و با لقاح مصنوعی با منی آنها، آن را ممزوج کنند و آنها را با شرایط لقاح با دستگاه انتقال اسپرم به رحم همسرانشان منتقل کنند و از این طریق دارای فرزند شوند؟
پاسخ: استفاده از نطفه بیگانه برای بچه‌دار شدن، چه صاحب آن معلوم باشد و چه نباشد، جایز نیست کودکی به‌عنوان فرزند شخص به حساب می‌آید که با ازدواج صحیح شرعی وبا نطفه او حاصل شده باشد. اما اگر چنین نباشد، فرزند او به حساب نمی‌آید.
پرسش 823: با توجه به سؤال فوق، فرزندی که از طریق غیر موازین شرعی به‌وجود آمده، متعلق به چه کسی خواهد بود؟
پاسخ: اگر چنین کاری صورت گیرد، فرزند متعلّق به صاحب نطفه است و نسبت به آن زنی که در رحم او برای فرزنددار شدن پرورش یافته، مادر و محرم او می‌باشد، ولی از او ارث نمی‌برد.
پرسش 824: مردی که اسپرم برای بارور کردن نداشته باشد، ولی همسر او قدرت باروری را دارد، اگر اسپرم مرد اجنبی در آزمایشگاه با تخمک زن ممزوج شده و در رحم زن منتقل شود، جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که ضرورت نباشد، جایز نیست.
پرسش 825: آیا این کار زنا محسوب می‌شود و حکم آن‌را دارد یا خیر؟
پاسخ: زنا محسوب نمی‌شود و بدین جهت، حکم آن را ندارد؛ ولی باید از این کار اجتناب کنند و در صورتی که اجتناب نکرده باشند، این عمل موجب تعزیر می‌شود.
پرسش 826: آیا معلوم بودن یا معلوم نبودن اهداکننده اسپرم در حکم تأثیری دارد یا خیر؟
پاسخ: خیر، تأثیری ندارد.
پرسش 827: مردی که اسپرم و نطفه ندارد، همسرش را طلاق داده و این خانم بعداً به عقد موقت مرد دیگری درآید؛ سپس نطفه همسر جدید را با آن زن را ممزوج نمایند و خانم بعد از پایان مدت صیغه و انقضای مدت عدّه، به عقد شوهر سابق خود درآید و سپس نطفه را به رحم زن منتقل کنند. این عمل چه حکمی دارد و در این صورت، بچه به چه کسی تعلق دارد؟
پاسخ: این کار اشکال ندارد؛ ولی طفلی که به دنیا آمده، متعلق به صاحب نطفه است و پدر آن طفل، شوهر دوم این خانم است.
پرسش 828: در مسئله فوق، ارث و محرمیّت به چه صورت است؟
پاسخ: محرمیّت این طفل، هم با شوهر دوّم است و هم با شوهر اوّل؛ با شوهر دوّم چون فرزند او می‌باشد و با شوهر اوّل، چون فرزند زن او می‌باشد و اگر دختر باشد، ربیبیه برای او به حساب می‌آید. اما در مورد ارث برای آنها، طفل از مادر و شوهر دوّم او ارث می‌برد، ولی از شوهرِ اوّلِ مادرِ خود ارث نمی‌برد.
پرسش 829: معروف است که منی مرد بعد از مردن، تا سه روز از بین نمی‌‌رود. آیا همسر او می‌‌تواند درخواست تلقیح آن را در خود برای بچه‌‌دار شدن کند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 830: آیا برای زن جایز است درصورتی‌که شوهرش نطفه بچه‌‌دار شدن نداشته باشد، از نطفه مرد اجنبی از راه تلقیح، خود را بچه‌‌دار کند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 801: آیا پول گرفتن برای کسی که عضوش را برای حفظ جان کسی می‌دهد، جایز است یا خیر؟
پاسخ: بلی، جایز است.
پرسش 802: اگر عضو نجسی با عضو پاکی پیوند زده شود، آیا آن عضو نجس با این کار پاک می‌شود یا خیر؟
پاسخ: تا مادامی که عنوان عضو میته برآن صدق کند، پاک نمی‌شود.
پرسش 803: با توجه به مسئله پیش، در صورتی که آن عضو نجس جزء بدن پاکی شده باشد، آیا پاک است یا نجس؟
پاسخ: در صورتی که عضو بدن پاکی شده باشد و آن را جزء آن به حساب بیاورند، پاک می‌شود.

اهدای خون
پرسش 804: آیا دادن خون برای مسلمان به غیر او یا گرفتن خون از غیر‌مسلمان برای مسلمان جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز است.
پرسش 805: آیا خرید و فروش خون از روی نیاز اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 806: آیا تزریق خون به توصیه پزشک، از زن به مرد یا بالعکس اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 807: آیا تزریق خون به توصیه پزشک از کافر به مسلمان یا بالعکس اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 808: اگر به خون موادی اضافه شود که رنگ آن تغییر کند، آیا دراین صورت پاک می‌‌شود یا خیر؟
پاسخ: پاک نمی‌‌شود.
پرسش 809: فرآورده‌‌های مختلفی که از خون گرفته می‌‌شود، مثل گلبول قرمز و پلاسما و پلاکت و سرم یا مانند اینها آیا حکم خون که نجس است را دارند یا خیر؟
پاسخ: بلی، حکم خون را دارند.
پرسش 810: آیا انتقال خون کافر به مسلمان جایز است یا خیر؟
پاسخ: فی‌نفسه اشکالی ندارد؛ مگر این‌که احتمال انتقال بیماری به این وسیله باشد.
پرسش 811: خرید و فروش خون درصورتی‌که به آن نیاز باشد، جایز است یا خیر؟
پاسخ: درصورتی‌که منفعت عقلایی برای خریدار داشته باشد، اشکال ندارد.
پرسش 812: آیا خرید و فروش چیزهای نجس مثل خون جایز است یا خیر؟
پاسخ: درصورتی‌که فایده عقلایی و حلال داشته باشد، اشکالی ندارد؛ اما در غیر این صورت، دارای اشکال است.
پرسش 813: آیا خرید خون و فرآورده‌‌های آن از غیرمسلمانان اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 814: آیا برای مسلمان جایز است که خون و فراورده‌های آن را به غیرمسلمانان بفروشد یا خیر؟
پاسخ: جایز است.

خون مصنوعی
پرسش 815: اگر زمانی خون مصنوعی تولید شود، آیا حکم خون طبیعی را دارد و نجس است یا خیر؟
پاسخ: حکم خون طبیعی را ندارد و نجس نیست.

اهدای اسپرم
پرسش 816: به دلیل بیماری قادر به تولید اسپرم مناسب برای باروری همسرم نیستم؛ به گونه‌ای که سال‌هاست صاحب فرزند نشده‌ام. این موضوع پایه‌های زندگی‌ام را لرزان کرده و مشکلات شدید خانوادگی و اجتماعی دارم. اما به روش اهدای اسپرم از بانک اسپرم بیمارستان بدون هیچ‌‌گونه تماس و شناخت و لمس و با روش لقاح خارج از رحم، قادر به باروری همسرم و قبول فرزند ایشان هستم. خواهشمندم راهنمایی فرمایید؟
پاسخ: آبستنی زن با اسپرم غیر همسر که از بانک بیمارستان گرفته می‌شود، در صورتی که شوهرش عقیم و همسرش سالم باشد و توانایی باروری داشته باشد و با ارتکاب حرام شرعی (لمس و نظر حرام) همراه نباشد و قوام زندگی آنها مبتنی بر بچه‌دار شدن اوباشد، جایز است.
اما از لحاظ ارث، بین مادر و فرزند رابطه ارثی وجود دارد، ولی بین فرزند و شوهر زن، ارثی وجود ندارد؛ لکن محرمیت بین فرزند در صورتی که دختر باشد، با شوهر زن به‌عنوان ریبیه حاصل می‌شود.
پرسش 817: در صورتی که تخمک زن برای بچه دار شدن ضعیف باشد، آیا جایز است تخمک زن دیگری را با اسپرم شوهر او در آزمایشگاه تلقیح کرده و سپس نطفه را به رحم آن زن منتقل کنند؟
پاسخ: جایز است.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

اهدای عضو
پرسش 786: اهدای اعضای بدن چه حکمی دارد؟
پاسخ: انسان زنده می‌تواند عضوی از اعضای خود را برای پیوند به شخص دیگر بدهد؛ مشروط بر این‌که باعث به خطر افتادن حیات و زندگی خودش نباشد.

پیوند عضو مسلمان به کافر
پرسش 787: پیوند عضو از جسد میت شیعه به بدن کافر ملحد، چه حکمی از احکام خمسه را دارد؟ در مورد کافر کتابی چطور؟
پاسخ: در صورتی که شخصی وصیّت کرده باشد که بعد از مردنش عضوی از بدنش را به دیگری که حیات و زندگی او به آن بستگی دارد پیوند بزنند، در این صورت جایز است؛ چه آن شخص نیازمند مسلمان باشد و چه غیر‌مسلمان.

اهداء یا فروش عضو
پرسش 788: نظر آن مرجع محترم در مورد اهدا یا فروش کلیه در زمان حیات فرد به شخص دیگر چیست؟
پاسخ: اگر شخصی بخواهد عضوی از اعضای بدن خود (مثلاً کلیه) را به دیگری بدهد یا وصیّت کند که بعد از مرگ، آن عضو را در مقابل پول یا مجانی بردارند و به دیگری بدهند، در صورتی که نجات مسلمانی متوقف بر آن عضو باشد، یعنی راه نجات آن مسلمان، منحصر در دادن عضو به او باشد، اشکالی ندارد.

پیوند عضو قطع شده
پرسش 789: عضو قطع شده بر اثر مجازات قصاص یا حد شرعی، متعلق به چه کسی است؟ آیا شخصی که مجازات شده، می‌تواند آن را دوباره به بدن خود پیوند بزند یا خیر؟
پاسخ: عضوی که از جنایتکار قطع می‌شود، در اختیار کسی است که آن را به عنوان قصاص قطع کرده. در صورتی که وی اذن دهد، می‌توانند آن را به هر شخص دیگری که او راضی باشد، پیوند بزنند.
پرسش 790: آیا برای پزشک متخصص جایز است از اعضای داخلی و خارجی بدن مردگان برای بهبودی بیماران از این طریق استفاده کند یا خیر؟
پاسخ: اگر زندگی و سلامتی بیماران به این روش بستگی دارد، اشکال ندارد؛ ولی در صورتی که این مقصود از راه جسد غیر‌مسلمانان حاصل شود، باید از آن استفاده کند، نه از جسد مسلمان.
پرسش 791: آیا عضوی که از جسد میّت برداشته شده (مثل قلب و عروق و غیره)، باید با آن دفن شود یا می‌توان آن را جدا‌گانه دفن کرد؟
پاسخ: در صورتی که دفن آن با جسدش مشکل باشد، می‌توان آن را جدا‌گانه دفن کرد.
پرسش 792: آیا تشریح میت به‌وسیله پزشک متخصص، برای تحقیق در علت مرگ که معلوم شود بر اثر سمومات بوده یا مرگ طبیعی، جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که معلوم شدن آن بستگی به این عمل داشته باشد، اشکال ندارد.
پرسش 793: آیا جایز است وصیّت کنم بعد از مرگم، اعضای بدنم را به بیماران نیازمند بدهم یا خیر؟
پاسخ: این کار اشکال ندارد؛ ولی در صورتی که موجب هتک و حرمت متوفا نشود.
پرسش 794: آیا تشریح بدن میت که جزء ضروریات علم پزشکی است، برای پزشک جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که از جسد غیر‌مسلمان ممکن نباشد، جایز است.
پرسش 795: با توجه به سؤال و جواب مذکور آیا این کار پزشک دیه دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که این کار برای آگاهی و تجربه پزشکی ضروری باشد، دیه ندارد.
پرسش 796: آیا تشریح بدن مسلمان توسط پزشکان در صورتی که از راه جسد غیرمسلمانان هم این امکان باشد، جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که این مقصود از راه جسد غیر‌مسلمان حاصل شود، جایز نیست و اگر ممکن نباشد، اشکال ندارد.
پرسش 797: اگر جسدی معلوم نباشد که از مسلمانان است یا از غیر آنها، آیا تشریح آن برای دانشجویان پزشکی اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر آن جسد مربوط به کشور اسلامی باشد، اشکال دارد؛ زیرا حکم جسد مسلمان را دارد.
پرسش 798: آیا استفاده از اعضای حیوانات حرام‌گوشت و حلال‌گوشت و نجس‌العین برای پیوند آنها به اعضای بدن انسان که نیاز به آن دارد جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز است، در صورتی که آن اعضا دارای حیات و جزء بدن انسان شود و در این حکم، فرقی بین حیوانات حرام و حلال‌گوشت و نجس‌العین نمی‌باشد.
پرسش 799: آیا جایز است کسی وصیّت کند که بعد از مرگش اعضای بدنش را به بدن کسی که به آن نیاز دارد، پیوند بزنند؟
پاسخ: جایز است، در صورتی که حیات انسان نیاز به آن دارد.
پرسش 800: در مسئله مذکور، کسی وصیّت نکرده، اما حیات و حفظ جان مسلمانی به آن بستگی دارد. آیا پیوند عضو جسد مرده به آن جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که با اجازه ورثه او باشد، اشکال ندارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

میلاد حضرت فاطمه زهرا (س) گرامی باد

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

نفقه کودک شبیه‌سازی‌شده
پرسش 784: آیا شبیه‌سازی کودک، جایز است؟ اگر جایز است، نفقه‌اش بر عهده کیست؟
پاسخ: اشکالی ندارد و نفقه آن برعهده مسئول مرکز و مؤسسه حقیقی یا حقوقی می‌باشد.
پرسش 785: با عنایت به رشد روزافزون مهندسی ژنتیک و تأثیر آن در انسان، حیوانات و گیاهان و همچنین تولید و مصرف محصولات تغییر یافته ژنتیکی در کشورهای مختلف، نظر حضرت‌عالی درباره سؤالات زیر چیست:
1. از دیدگاه فقهی، شبیه‌سازی انسان برای درمان (شبیه‌سازی جنینی) که در آن تخمک بارور شده، قبل از دو هفتگی و پیش از انتقال به درون رحم، تخریب می‌گردد و از آن سلول‌های بنیادین بالقوه، با اهداف درمان در بیماری‌هایی چون: دیابت، آلزایمر، سرطان و همچنین تولید بافت‌های مختلف بدن به منظور پیوند عضو، استخراج و مورد استفاده قرار می‌گیرد، چه حکمی دارد؟
پاسخ: با توجه به مقدمه‌ای که ذکر می‌شود:
اگر شبیه‌سازی برای جامعه فایده‌ای داشته باشد، مثلاً بتوانند موادی از این راه به دست آورند که در دارو‌سازی مورد استفاده قرار گیرد یا به وسیله آن بتوانند نقایصی را که در برخی آدمیان وجود دارد (مانند ناموزون بودن یا ناقص بودن اعضای بدن یا برای پیوند عضو و امثال آن) برطرف کنند، در این صورت می‌توان گفت که از نظر شرع هیچ‌‌گونه منعی ندارد.
امّا اگر این ایده و پدیده، فوایدی را که بیان شد، نداشته باشد و تنها وسیله‌ای برای همانند‌سازی به گونه گسترده باشد، در این صورت به دلیل پیامد‌های زیانباری که دارد، نمی‌توان گفت که از نظر شرع مورد تأیید است.
ما تعریف شبیه‌سازی را در جلد پنجم استفتائات، به گونه مفصل بیان کردیم که برای آگاهی بیشتر به آن‌‌جا مراجعه شود.
2. از دیدگاه فقهی، شبیه‌سازی انسان برای تولید کودک و انسان همانندسازی شده، با اهدافی از جمله رفع مشکلات فرزندآوری در زوجین نابارور، تولید اشخاص نابغه، تولید افراد سرشناس یا جایگزین کردن عزیزانی که فوت کرده‌اند، چه حکمی دارد؟
پاسخ: پاسخ این پرسش که مربوط به شبیه‌سازی است، از پاسخ سؤال قبلی هم معلوم می‌شود؛ ولی لازم است در این‌‌جا مطلبی را بیان کنیم و آن این‌که شبیه‌سازی عبارت است از تولید نسخه‌ای از انسان، مطابق با اصل او، بدون این‌که نیازی به تلیقح سلول‌های جنسی مذکر و مونث باشد و همان‌‌گونه که در انسان امکان دارد، در حیوان نیز امکان‌پذیر است.
شبیه‌سازی انسان، از جمله مسائلی است که در سطح جهان مطرح شده و ماهیت، نتایج و پیامدهای مثبت و منفی آن مورد تحقیق و بررسی دانش‌پژوهان و عالمان آگاه از مبانی شریعت قرار گرفته تا بتوانند حکم شرعی آن را بیان کنند؛ زیرا تا ابعاد موضوع و ویژگی‌های درونی و بیرونی و فواید و پیامدهای آن به گونه کامل مشخص نشود، حکم آن را نمی‌توان از نظر شرع بر اساس مبانی و عناصر اصلی شرع کاوید و این مطلب به موضوع شبیه‌سازی انسان اختصاص ندارد؛ بلکه شامل هر پدیده تازه دیگری نیز می‌شود که در آینده نه‌چندان دور شاهد آنها خواهیم بود.
3. از دیدگاه فقهی، تولید حیوانات و گیاهان تغییریافته ژنتیکی، همچنین استفاده از محصولات آنها (مانند: شیر، گوشت، پشم و محصولات لبنی در حیوانات و نیز سبزیجات، میوه‌ها، دانه‌های روغنی و الیاف گیاهی مانند کتان و پنبه در گیاهان) چه حکمی دارد؟
پاسخ: شبیه‌سازی حیوان برای انسان از نظر شرعی منعی ندارد؛ زیرا برای انسان بی‌فایده نیست و پیامدهای زیانباری برای او ندارد؛ چون با کار مهندسی ژنتیک ممکن است حیواناتی به وجود بیایند که بتوان از اعضای بدن آنها برای پیوند به انسان‌ها استفاده کرد. علاوه بر این ممکن است موادی را که آنها در بدنشان تولید می‌کنند، در دارو‌سازی و غیر آن به کار برد یا به کمک آن بتوان نسل گونه‌هایی از حیوانات را که در حال انقراض و نابودی هستند، حفظ کرد و موارد دیگر. سال‌‌هاست که دانشمندان بسیاری در جهان روی پروژه همانند‌سازی حیوانات کار می‌کنند و به نقل از برخی محققان، نخستین کسی که در این راه گام برداشت، پژوهشگری به نام «گوردون» بود که برای اوّلین بار چند قورباغه همانند‌سازی شده را به وجود آورد که البته بیش از چند روز زنده نماندند. با گذشت حدود ربع قرن از این تجربه، محققی به نام «یان ویلموت» پس از صدها بار آزمایش، اوّلین حیوان همانند‌سازی شده را در سال 1997 به وجود آورد که یک گوسفند بود که زنده ماند و به گونه عادی رشد و نمو کرد.
برخی از کسانی که به دنبال آگاه شدن از ایده همانند‌سازی موجودات زنده برای انسان می‌باشند، گفته‌اند: دشواری و سختی آن بدین جهت است که اندیشمندان و دانشمندانی که در این زمینه کار کرده‌اند، تاکنون نتوانسته‌اند از سلول تمایز‌یافته مثلاً از یک سلول پوست یا یک سلول رگ یا یک سلول مخاط روده یا هر سلول دیگری، یک موجود زنده کامل به وجود آوردند؛ با وجود این‌که همه آنان می‌دانند تمام سلول‌های بدن، یک ذخیره ژنتیکی یا همان DNA یکسان دارند و این امکان بالقوه را دارند که به یک موجود زنده کامل

تبدیل شوند. کاری که آنان می‌کنند، این است که DNA سلولی تمایزیافته را جایگزن DNA سلولی که قابلیت رشد و نمو و تکثیر دارد می‌کنند و بعد آن سلول با DNA جدید رشد می‌کند و یک موجود کاملاً همانند انسان یا حیوان می‌سازد. همچنین در گیاهان از نظر شرعی منعی ندارد.
4. از دیدگاه فقهی، اعطای حق انحصاری به پدیدآورندگان نوآوری‌های تغییر ژنتیک داده شده در انسان، حیوانات و گیاهان هر کدام چه حکمی دارد؟
پاسخ: حق انحصاری برای پدیدآوردندگان و پزشکان و مهندسین نوآوری‌های تغییر ژنتیک، در انسان وحیوانات و گیاهان، حق مشروع به حساب می‌آید؛ زیرا تولیدات فکری و اندیشه آنان که معنوی به حساب می‌آید، مالیت دارد؛ چون عنوان عینیت برای مالیت شرط نیست؛ بلکه مالیت و ارزش هر چیزی در گرو منفعت داشتن و کارایی آن در زندگی می‌باشد که عُقلا در برابر آن مال پرداخت می‌کنند؛ اعم از این‌که از اشیای مادی باشد یا از اشیای معنوی. پس با این حساب آنچه از دید عُقلا و مردم فایده ندارد، هرچند که از اعیان خارجی باشد، مال نیست و هر چیزی که فایده دارد، هرچند که از اعیان خارجی نباشد، مال به حساب می‌آید.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 767: آیا پیوند قرنیه (خارجی‌ترین و شفاف‌ترین لایه خارجی چشم) از اجساد به بیماران دچار مشکلات بینایی جایز است یا خیر؟
پاسخ: با اجازه ورثه میت، جایز است.
پرسش 768: آیا پوست تهیه شده از اجساد یا پوست حیوانات حرام‌گوشت برای انجام پیوند بر روی سوختگی یا جراحات بیماران جایز است یا خیر؟
پاسخ: با اجازه ورثه میت، بلامانع است؛ حتی اگر از غیر حیوان حلال گوشت باشد؛ زیرا آن پوست بعد از پیوند آن به بیمار، مستهلک و زیادی‌های آن از بدن خارج می‌شود و باقی‌مانده آن جزء بدن به حساب می‌آید.
پرسش 769: آیا استفاده از پرده‌های دور جنین انسان (آمنیوتیک) برای ترمیم سوختگی و جراحات پوست، از نظر شرعی اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 770: آیا جلوگیری از انعقاد نطفه در رحم زن جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز است؛ درصورتی‌که برای او ضرر نداشته باشد.
پرسش 771: آیا پس از انعقاد نطفه، از بین بردن آن برای زن جایز است یا خیر؟
پاسخ: درصورتى‌‌که یقین یا خوف خطر یا ضرر مهمّى براى مادر نباشد، جایز نیست و دیه دارد.
پرسش 772: آیا برای زن جایز است لوله‌‌های رحم خود را برای جلوگیری از بچه‌‌دارشدن ببندند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست؛ مگر این‌که این امر برای او ضرورتی ایجاب کند.
پرسش 773: آیا مرد می‌‌تواند برای حامله نشدن زن خود، او را مجبور به بستن لوله‌‌های خود کند یا خیر؟
پاسخ: نمی‌‌‌تواند.
پرسش 774: با توجه به پرسش فوق، آیا مرد می‌‌تواند با دارو و لوازم پزشکی، مانع بچه‌‌‌دارشدن خود شود یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌‌تواند موقتا از بچه‌‌‌دارشدن جلوگیری کند.

اجازه عمل جراحی
پرسش 775: اگر پزشک متخصص، با اجازه بیمار یا بستگان اقدام به عمل جراحی بیمار کند و در نتیجه عمل، بیمار دچار آسیبی شود، آیا دیه اگر بر او لاز م است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که عمل او طبق مقرارت نبوده، در این صورت دیه بیمار بر عهده پزشک می‌باشد.

تأخیر عمل برای کسب اجازه
پرسش 776: اگر برای عمل جراحی مریض از بستگان او اجازه بگیرند و مداوی وی به تأخیر بیفتد و مریض دچار صدمات جدی شود، آیا دیه بر ذمه دکتر می‌باشد یا خیر؟
پاسخ: اگر تأخیر برای معالجه مریض، خطری به دنبال داشته باشد، دیه بر او نمی‌باشد.

انجام جراحی ضروری، بدون رضایت بیمار
پرسش 777: اگر بیماری به هر علتی اجازه عمل جراحی برای مداوایش را ندهد و پزشک متخصص تشخصی می‌دهد که تأخیر یا عدم عمل جراحی موجب مرگ او می‌شود، آیا در این صورت پزشک می‌تواند بدون اجازه مریض، عمل جراحی را انجام دهد؟
پاسخ: بله، می‌تواند.

مرگ زودهنگام
پرسش 778: چنان‌چه طبیب متخصص تشخیص بدهد که اگر بیمار معیّنی را عمل نکند، باعث مرگ او می‌شود و اگر عمل بکند، تا زمانی که زنده است، دچار ناراحتی شدید می‌شود، آیا باید او را عمل کند یا خیر؟
پاسخ: بلی، باید او را عمل کند.

استفاده از دارو‌های حرام یا نجس
پرسش 779: آیا می‌توان برخی داروها که از چیزهای حرام یا نجس تولید می‌شود، برای معالجه مریض استفاده کرد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که مداوی مریض منحصر به آن دارو باشد، استفاده از آن برای او مانعی ندارد.
پرسش 780: دانشجویان دانشگاه پزشکی چه دختر و چه پسر، در صورتی که برای آموزش پزشکی، چاره‌ای جز دست زدن و نظر کردن به نامحرم نداشته باشند، این جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز است.
پرسش 781: عکس‌ها و فیلم‌هایی که دانشجویان دانشگاه پزشکی از اعضای تناسلی بدن زن و مرد، برای آموزش می‌بینند، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که به قصد لذت و ریبه نباشد، اشکال ندارد.
پرسش 782: آیا لمس و نگاه کردن به آلات تناسلی زن و مرد که به صورت پلاستیکی ساخته شده، برای آموزش دانشجویان پزشکی جایز است یا خیر؟
پاسخ: نگاه کردن و لمس آنها اشکال ندارد؛ مگر آن‌که موجب مفسده و تحریک شهوت شود.
پرسش 783: آگاهی پزشکان از مسائل دینی و شرعی تا چه حدی لازم است؟
پاسخ: تا حدی که کار و عمل او موجب ترک واجب و یا فعل حرامی نشود.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

مسائل پزشکی
مرگ مغزی
پرسش 752: آیا حضرت‌عالی مرگ مغزی را در حکم مرگ طبیعی می‌دانید؟ اگر این‌گونه نیست، مرگ حقیقی فردی که دچار مرگ مغزی شده، چه زمانی اتفاق می‌افتد؟ آیا امکان جداسازی دستگاه از بیمار مرگ مغزی وجود دارد یا خیر؟
پاسخ: در فرض مسئله، حکم مرگ و آثار آن بر او مشکل است و باید این مسئله مورد تأمّل و دقت نظر کارشناسان و متخصصان قرار بگیرد.
پرسش 753: بیمار لاعلاجی که در حال مرگ است و پزشک یقین دارد که تا چند روز آینده خواهد مرد و راه درمانی یا دارویی وجود دارد که احتمال دارد بیمار را از مرگ نجات دهد، در این صورت آیا جایز است بیمار از آن صرف نظر کند؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 754: آیا این عمل خودکشی محسوب می‌شود؟
پاسخ: بلی، چون حیات او معلوم است؛ در صورتی که از راه درمان صرف نظر کند، خود کشی محسوب می‌شود.
پرسش 755: اگر بیماری در حال احتضار باشد و ایست قلبی کرد، تیم درمان اجازه دارند که بیمار را احیای قلبی ریوی نکنند؛ چون می‌دانند که این بیمار برنمی‌گردد، یا اگر برگردد هم کیفیت زندگی‌اش پایین و بی‌فایده است. آیا این اجازه را تیم درمان دارد که بیمار را احیای قلبی ریوی نکند؟
پاسخ: هر کار پزشکی‌ای که موجب ادامه حیات او شود، ولو این‌که کیفیت زندگی او به گونه کامل حاصل نشود، باید انجام گیرد و نباید در آن کوتاهی گردد.

معاینه زن توسط پزشک مرد و بالعکس
پرسش 756: معاینه بیمار زن توسط پزشک مرد، به این دلیل که آن پزشک در کار خود حاذق و متخصص و مورد اعتماد است، چه حکمی دارد؟
پاسخ: در فرض مذکور، اشکال ندارد.
پرسش 757: در شرایط کنونی که پزشک زن (متخصص زنان) فراوان و در دسترس است، حکم مراجعه دختران و زنان جوان به پزشک متخصص زنان با جنسیت مرد چیست؟
پاسخ: باید برای معالجه به دکتر متخصص زن مراجعه کند، ولی در صورتی که معالجه از این راه برای او ممکن نباشد، جایز است به دکتر متخصص مرد مراجعه کند.
پرسش 758: آیا مراجعه زن به دکتر متخصص مرد برای معالجه، با وجود دکتر زن اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که دکتر مرد متخصص برای علاج او بهتر باشد، مانعی ندارد.
پرسش 759: آیا برای زن جایز است که برای عمل جراحی یا سونوگرافی و رادیولوژی به دکتر مرد مراجعه کند یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که راه علاج منحصر به آن باشد و دکتر متخصص زن برای این کار نباشد، مانعی ندارد.
پرسش 760: آیا جایزاست مردی برای درمان به زنی که پزشک است، مراجعه کند یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که راه علاج منحصر به او باشد، اشکالی ندارد.
پرسش 761: پرستاری که در مراکز درمانی کار می‌کند و متدین می‌باشد، آیا در صورت نیاز جایز است که دست به مواضعی که اشکال دارد بزند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست؛ مگر این‌که ضرورت اقتضا کند.
پرسش 762: بستن لوله‌های زن و مرد که مستلزم عقیم شدن است، جایز است یا خیر؟
پاسخ: بلی، جایز است؛ در صورتی که هر دو راضی باشند.

جلوگیری از بار‌داری
پرسش 763: آیا برای جلوگیری از باردار شدن، استفاده از کاندوم جایز است یا خیر؟
پاسخ: مانعی ندارد.
پرسش 764: آیا شخصی که مبتلا به بیماری ایدز شده، می‌تواند با شخص سالم ازدواج کند یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌تواند با او ازدواج کند؛ ولی باید او را از بیماری خود آگاه کند و می‌تواند با او همخوابی کند؛ در صورتی که برای عدم انتقال بیماری ایذر به او، از لوازم جانبی پزشکی استفاده کند تا او آلوده نگردد.
پرسش 765: ماده انسولینی که در معالجه بیماری قند تزریق می‌شود، بعضاً از بنکربایس خوک گرفته می‌شود. آیا استعمال آن برای علاج جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که در رگ یا عضله یا درزیر پوست به صورت تزریقی باشد، اشکال ندارد.
پرسش 766: آیا استفاده از داروهای تقویتی که از ژلاتین طبیعی یا مصنوعی به صورت کپسول ساخته شده، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 740: آیا می‌توانم خیرات و صدقات و مانند آن را به همسر موقت خود بدهم یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که نیازمند باشد، اشکالی ندارد.
پرسش 741: اگر شخصی مالی را به‌عنوان صدقه کنار گذاشت، آیا می‌تواند در مقداری از آن که مورد نیاز است، تصرف کند یا خیر؟
پاسخ: بله، اشکالی ندارد؛ ولی اگر آن مال به‌دست نیازمند رسیده باشد، دیگر حقی بر آن ندارد و نمی‌تواند آن‌را از او پس بگیرد و در مورد دیگر صرف کند.
پرسش 742: اگر مال غیر، در دست فردی قرار گرفت و از یافتن صاحب آن مأیوس شد، وظیفه او چیست؟
پاسخ: می‌تواند آن را از طرف صاحب مال به کسی که نیازمند است صدقه بدهد.
پرسش 743: اگر بعد از صدقه دادن آن مال به فقیر، صاحب آن مال پیدا شد، تکلیف چیست؟
پاسخ: اگر توانایی دارد، باید آن را به صاحبش بازگرداند و در این صورت، آن مالی که از طرف صاحب مال به عنوان صدقه داده بود، صدقه خودش به حساب می‌آید.

دیون
پرسش 744: مسکن تاجر در قانون تجارت جزو مستثنیات دِین بیان نشده؛ آیا جزو مستثنیات دِین اوست یاخیر؟
پاسخ: در صورتی که مطابق شأن او باشد، از مستثنیات دِین به حساب می‌آید.

اجرة المثل
پرسش 745: در چه زمانی می‌توان اجرة المثل را از کسی که آن‌را تلف کرده یا نتواند پرداخت کند، درخواست کرد؟
پاسخ: اجرت‌المثل در صورتی است که عین مال کسی را تلف کرده باشد یا به گونه‌ای باشد که بازگرداندن آن به صاحبش امکان نداشته باشد، در این صورت باید قیمت مثل آن‌را به او بپردازد.

خرید و فروش کالاهای قاچاق
پرسش 746: کالا‌ها و اجناسی که از قاچاقچیان کشف می‌شود یا از کالا‌هایی که در گمرکات باقی می‌ماند، آیا خرید و استفاده از آنها اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که طبق مقرّرات نظام اسلامی و موازین آن باشد، اشکالی ندارد.
پرسش 747: آیا سود حاصل از قاچاق کالا حرام است؟
پاسخ: در صورتی که خلاف مقرّرات نظام اسلامی باشد، اشکال دارد.

بُن کتاب
پرسش 748: آیا خریدن بُن کتاب با قیمتی کمتر از قیمت مندرج روی آن، جایز است؟
پاسخ: اگر طبق ضوابط ومقرّرات وزارت ارشاد باشد، اشکالی ندارد.

شرکت‌های هرمی
پرسش 749: مشکلات شرعی شرکت‌های هرمی چیست و آیا پول و سود آنها حلال است یا حرام؟
پاسخ: نتیجه حاصل از شرکت‌های هرمی و مانند آنها مورد اشکال است؛ زیرا در سودی که به مشتری می‌دهند، در زیر‌مجموعه تحت خود، هیچ‌‌گونه شرایط و موازین شرعی رعایت نمی‌شود.

بازاریابی شبکه‌ای
پرسش 750: اگر شرکت‌های هرمی با مجوز و زیر نظر وزارت صنعت و معدن و نظارت نیروی انتظامی در نظام جمهوری اسلامی باشد، حکمش چیست؟
پاسخ: در صورتی که مورد تأیید متخصصین خبره و کارشناسان اقتصاد اسلامیِ مورد تأیید نظام اسلامی باشد، اشکالی ندارد.

خرید و فروش خون و اعضای بدن
پرسش 751: خرید و فروش خون یا کلیه چه حکمی دارد؟
پاسخ: خرید و فروش خون و کلیه در این زمان برای نیازمندان اشکالی ندارد؛ زیرا برای بیماران به‌عنوان مایه سلامتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

وام بانکی و قرض‌الحسنه
پرسش 726: بعضی از بانک‌های قرض‌الحسنه، مقداری پول می‌گیرند تا یک سال در حساب آن بانک بماند، اما شرط می‌کنند که سودی به این پول نمی‌دهند تا در پایان آن سال، به دارنده حساب وام بدهند. این کار به معنای شرط در قرض‌الحسنه و حرام است یا اشکال ندارد؟
پاسخ: این اشکال دارد.
پرسش 727: آیا وام لوازم خانگی را می‌توان در جای دیگری خرج نمود؟
پاسخ: لازم است برطبق قرارداد وام‌دهنده عمل شود.

خرید وفروش ارز
پرسش 728: آیا خرید ارز و پرداخت بهای کامل آن در روز جاری و دریافت آن در فردای همان روز، با در نظر گرفتن این‌که انجام معامله به صورت آتی نرخ ارز، کمتر از نرخ بازار انجام می‌شود، جایز است؟
پاسخ: ملاک و معیار صحت قیمت، زمان معامله است که مورد توافق طرفین بوده است.

فروش چک مدت دار بابت دستمزد
پرسش 729: از بابت مطالبات دستمزدم، چک مدت‌دار گرفته‌ام. آیا می‌توانم به رقمی کمتر از جمع چک‌ها، آنها را نقدا به شخص یا شرکتی دیگر بفروشم؟
پاسخ: در صورتی که خریدار کاملا از مدت آن اطلاع داشته باشد، بلی، می‌تواند بفروشد.
پرسش 730: شخصی چک‌های مدت‌دار را با مبلغی پایین‌تر نقد می‌کند؛ مثلا چک یک‌میلیونی یک‌ماهه را 950 هزار تومان پرداخت می‌کند. حال این شخص به بنده پیشنهاد داده که در ازای جذب مشتری به من کارمزد بدهد؟
1. آیا انجام این کار اشکال دارد؟
2. کار آن شخص چطور؟
پاسخ: انجام این کار برای شما و آن شخص اشکالی ندارد.

صدقه
پرسش 731: تعریف صدقه مستحبی را بیان کنید؟
پاسخ: صدقه مستحبی، صدقه‌ای است که از باب زکات و زکات فطره نباشد.
پرسش 732: چیزی که مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، آیا دادن آن به‌عنوان صدقه به کسی صحیح است یا خیر؟
پاسخ: صدقه باید از چیزی باشد که ارزش مالی داشته باشد؛ چه از نوع پوشیدنی باشد و چه از نوع خوردنی. پس در صورتی که این‌گونه نباشد، عنوان صدقه دادن بر آن صادق نیست.
پرسش 733: اگر کسی متمکن باشد، ولی به فرزندش چیزی نمی‌دهد و او نیازمند است، آیا می‌توان به او به‌عنوان صدقه چیزی داد یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌توان به‌عنوان صدقه چیزی به او داد.
پرسش 734: آیا جایز است صدقات مستحبی را به سیدی که فقیر و نیازمند است داد یا خیر؟
پاسخ: بلی، جایز است.
پرسش 735: آیا دادن صدقات برای احداث حسینیه و امور خیریه جایز است؟
پاسخ: صدقه‌ای که برای فقرا و نیازمندان جمع‌آوری شده را نمی‌توان در موارد مذکور صرف کرد.

تعویض پول صدقه
پرسش 736: اگر انسان پول هفتگی را کنار بگذارد و پس از چند هفته فقیر پیدا شود، می‌تواند معادل آن پول را با اسکناس‌های دیگر بدهد و آنها را بردارد؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 737: آیا پرداخت پول به شیرخوارگا‌ه‌ها، انجمن‌های حمایت از بیماران سرطانی، لوسمی، اوتیسم و... جزو صدقه محسوب می‌شود یاخیر؟
پاسخ: چون مورد نیاز است، اشکالی ندارد.
پرسش 738: فردی که به نیت صدقه، روزانه مبالغی در صندوقی در منزل کنار می‌گذارد، آیا می‌تواند آن مبالغ جمع‌شده را به پدر و مادر سالمند خود که از حقوق حداقلی برخوردارند، هدیه کند؟
پاسخ: اگر فرزند دارای توانایی مالی باشد، باید هزینه زندگی آنها را تأمین کند و نمی‌تواند از راه خمس یا زکات یا صدقه زندگی آنها را تأمین کند.
پرسش 739: پولی در ذمه من می‌باشد که باید از طرف صاحبانش صدقه بدهم. آیا می‌توانم به نیازمندان، اعم ازخویشان و غیر آنها کمک کنم؟
پاسخ: اگر نیازمند باشند، می‌توانید.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

وفات حضرت ام‌البنین (س) تسلیت باد

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

بانکداری
پرسش 707: حکم بهره‌ای که بانک‌های جمهوری اسلامی در برابر وام‌هایی مانند خرید مسکن و... مطالبه می‌کنند، چیست؟
پاسخ: اگر به‌عنوان قرض باشد، اشکال دارد؛ ولی اگر به عنوان عقود شرعی که امروز متداول در بانک‌هاست، مانند شرکت یا جعاله یا مضاربه و غیره باشد، با رعایت شرایط هر کدام اشکالی ندارد.
پرسش 708: تا چند درصد از بهره‌ای که بانک‌ها در برابر وام‌ها دریافت می‌کنند، جایز است؟
پاسخ: اگر به‌عنوان قرض نباشد، طبق مقرّراتی که در بانک وجود دارد، اشکالی ندارد.
پرسش 709: اگر وام دریافت شده از بانک‌ها را در غیر متن قرارداد وام استفاده شود، حکم آن چیست؟
پاسخ: هر عملی که برخلاف قرارداد از هر قسمی باشد، اشکال دارد.
پرسش 710: حکم دریافت بیشتر از مقدار مشخص شده (کارمزد) توسط بانک‌ها چیست؟
پاسخ: اشکال دارد.
پرسش 711: حکم جریمه تأخیری که بانک‌ها دریافت می‌کنند، چیست؟
پاسخ: اشکال دارد.
پرسش 712: اگر فردی مجبور به دریافت وام برای کارهای ضروری با بهره زیاد باشد و راه دیگری نباشد، آیا گرفتن این وام جایز است؟
پاسخ: در صورتی که نیاز مبرم داشته و راه دیگری برای رفع ضرورت نداشته باشد، اشکالی ندارد.
پرسش 713: آیا می‌شود به غیرمسلمانان وام داد و نزول گرفت؟
پاسخ: بله، جایز است.
صندوق قرض‌الحسنه
پرسش 714: آیا برای مسئولین جایز است که با پول‌‌های سپرده‌گذاری شده در صندوق قرض‌‌‌الحسنه، بدون اجازه صاحبان آنها برای سودآوری به نفع اعضای صندوق در جایی سرمایه‌‌گذاری کنند؟
پاسخ: بدون رضایت صاحبان آنها جایز نیست.
پرسش 715: اگر صاحبان آنها برای این کار رضایت داده باشند، آیا در این صورت نیز اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 716: اگر در بازپرداخت وامی که از بانک گرفته، تأخیر شود، آیا بانک می‌‌تواند به عنوان دیرکرد، از وام‌‌گیرنده پول مازاد بگیرد یا خیر؟
پاسخ: نمی‌‌‌تواند.
سود سپرده بانکی
پرسش 717: من در بانکی طبق موازین آن سپرده‌گذاری کرده‌ام و ماهانه سودی به آن تعلق می‌گیرد. آیا سودی که از آن می‌گیرم، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: سود آن چون بر اساس مقرّرات بانکداری نظام اسلامی است، اشکالی ندارد.
پرسش 718: آیا تصرف در جایزه‌ای که از حساب قرض‌الحسنه بانک‌ها برده می‌شود، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 719: اگر شخصی از حساب بانکی خود از عابربانک پولی برداشت کند و آن دستگاه بیشتر از مبلغ درخواستی پرداخت کند، آیا برداشتن چنین پولی جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست و باید آن‌را به بانک برگرداند.
پرسش 720: آیا کارمزدی که بانک از حواله‌دهنده می‌گیرد، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 721: پولی که در بانک‌ها یا تعاونی‌ها می‌گذاریم، آیا گرفتن سود از آن اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر بر اساس مقررّاتی که بانک دارد و مورد تایید نظام اسلامی است انجام گیرد، اشکال ندارد.
پرسش 722: سپردن پول به بانک برای جایزه اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که شرط سود یا شرکت در قرعه‌کشی نشده باشد اشکالی ندارد و اگر چیزی به‌عنوان جایزه می‌دهند، منع و اشکالی ندارد.
پرسش 723: اگر کسی از بانک، وامی برای کار خاصی بگیرد، ولی آن‌را در غیر آن صرف کند، آیا اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: وام گرفته‌‌شده باید در مورد خاص خود مصرف شود و در غیر آن جایز نیست.
پرسش 724: آیا گرفتن وام از بانک‌ها جایز است یا خیر؟
پاسخ: با رعایت مقرّرات بانک‌داری اسلامی اشکال ندارد.
پرسش 725: آیا استفاده از صندق قرض‌الحسنه جایز است؟
پاسخ: در صورت رعایت شرایط اسلامی که امروزه متداول است، اشکالی ندارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

قرض
پرسش 695: فردی چند سال پیش مبلغی را به کسی برای مدت مشخص و کوتاهی قرض داده است، ولی او تا امروز که توانایی ادای قرضش را داشت، کوتاهی کرد که آن را بدهد. اکنون که می‌خواهد آن را پرداخت کند، آیا باید به قیمت اصلی آن‌را بپردازد یا به قیمت دیگری؟
پاسخ: در این‌گونه موارد لازم است مصالحه انجام گیرد؛ به‌طوری که حق قرض‌دهنده ضایع نگردد.
پرسش 696: آیا دریافت سود از پولی که قرض می‌دهیم، اشکال دارد؟
پاسخ: اشکال دارد.
پرسش 697: کسی از من پولی گرفت که ماهیانه سود آن را به مقدار معینی بدهد و بعد از یک سال پول مرا پس بدهد. آیا این کار جایز است یا خیر؟
پاسخ: اگر به‌عنوان قرض باشد، آن سود دارای اشکال است؛ اما اگر به‌عنوان مضاربه و جعاله و شرکت در کا رهای شراکتی باشد، اشکالی ندارد.
پرسش 698: در صندوق‌های خانوادگی به صورت ماهیانه مبلغی را می‌پردازند و با قرعه‌کشی مبلغ جمع‌آوری شده را به شخصی که اسم او به‌عنوان برنده درآمده می‌دهند. آیا این اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.

رهن و اجاره
پرسش 699: نظر حضرت‌عالی درباره رهن کامل منزل چیست؟ آیا شما رهن کامل را شرعی می‌دانید؟
اگر شرعی نیست، آیا روش فعلی که در بنگاه‌ها مرسوم است و مبلغی اندک به عنوان اجاره تعیین می‌شود، مشکل را حل کرده و کل موضوع را شرعی خواهد کرد؟
پاسخ: اگرمبلغ مذکور به‌عنوان قرض باشد، اشکال شرعی دارد.
پرسش 700: چنانچه مؤجر به موجب قرارداد اجاره، عین مستأجره را به شخصی اجاره دهد و در اجاره‌نامه هیچ شرطی مبنی بر این‌که مستأجر باید از عین مستأجره بابت شغل خاصّی استفاده کند، وجود نداشته باشد، سپس با گذشت مدتی از زمان اجاره و قبل از اتمام مدت، مستأجر شغل خود را تغییر داده و شغلی را انتخاب کند که هیچ ضرری هم برای عین مستأجره نداشته باشد، آیا در این صورت موجر می‌تواند به ادعای تغییر شغل، تقاضای فسخ قرار داد اجاره و تخلیه ملک را مطرح کند یا خیر؟
پاسخ: چون عقد اجاره به گونه مطلق بوده، موجر نمی‌تواند مانع مستأجر از استفاده از عین مورد اجاره شود.
پرسش 701: من خانه‌ای اجاره کرده‌ام که کنتور آب ندارد، حکم آن چیست؟
پاسخ: برعهده صاحب‌خانه است که کنتور آب برای خانه تهیه کند.
پرسش 702: آیا می‌توان هنگامی که موعد پرداخت اجاره‌بها فرا می‌رسد، مبلغ اجاره‌بها را تغییر داد و بر مبلغ جدید مصالحه کرد؟ (با فرض رضایت طرفین)
پاسخ: با رضایت طرفین اشکالی ندارد.

ربا
پرسش 703: اگر در معامله‌ای برای دادن پول جنس زمانی معین شده باشد، ولی نتوانست پول را در آن زمان به‌فروشنده بدهد، آیا فروشنده می‌تواند به او مهلت دهد و در مقابل، پول اضافی بگیرد یا خیر؟
پاسخ: نمی‌تواند، چون ربا به حساب می‌آید.
پرسش 704: اگر کسی با پول نزولی، خانه‌ای بسازد، آیا آن منزل را مالک می‌شود یا خیر؟
پاسخ: بلی، مالک می‌شود؛ ولی آن پولی که به صاحبش به‌عنوان نزول می‌دهد، حرام است.
پرسش 705: اگر شخصی پولی را به‌عنوان قرض‌الحسنه به کسی بدهد و او با این پول کار کند و هر ماه سود آن‌را که معین کرده‌اند، به او بدهد، آیا چنین کاری اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: بلی، اشکال دارد و برای بی‌اشکال شدن آن، باید این عمل را به صورت مضاربه یا جعاله یا شرکت انجام دهند و در این صورت اشکالی ندارد.
پرسش 706: شخصی نمی‌تواند ماشین خود را نقدی بیمه کند، ولی به صورت اقساطی آن‌را بیمه می‌کند و پول بیشتری را باید به ازای آن بدهد. آیا ربوی به حساب می‌آید یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد و ربا نیست.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

کار کردن در مکان‌های غیر مسلمانان
پرسش 682: آیا کار کردن در مکانی مثل یکی از رستوران‌های آمریکایی که گوشت حرام می‌فروشد، جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز است؛ ولی از آوردن آنها برای خوردن دیگران پرهیز کند.
پرسش 683: شخصی در رستوران‌های کشور خارجی کار می‌کند و صدای موسیقی حرام به گوش او می‌رسد. آیا کار کردن در آن‌‌جا اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: صرف رسیدن آن صداها به گوش او موجب اشکال نمی‌شود.
پرسش 684: کار کردن در رستوران‌های خارجی که چیزهای حرام می‌فروشند، گارسنی کار در آشپزخانه یا در خرید و فروش چیز‌هایی که ما حرام می‌دانیم، جایز است یا خیر؟
پاسخ: کار کردن در موارد حمل و فروش یا تحویل چیزهای حرام به مشتری جایز نیست.
پرسش 685: زنانی که برای تأمین زندگی خود در آرایشگاه‌ها کار می‌کنند، آیا موجب اشکال است یا خیر؟
پاسخ: فی‌‌نفسه اشکال ندارد؛ در صورتی که موجب مفسده نشود.
پرسش 686: آیا برای زن جایز است که کار اقتصادی کند و مشکلات زندگی خود را بر‌طرف کند یا خیر؟
پاسخ: با حفظ حدود و موازین شرعی اشکال ندارد.

اجرت گرفتن برای تعلیم و انجام امور دینی
پرسش 687: آیا اجرت گرفتن برای تعلیم آموزش‌های دینی و مسائل شرعی از مردم جایز است یا خیر؟
پاسخ: چون تعلیم و آموزش مسائل شرعی بر کسانی که از آنها آگاهی دارند، واجب است، بدین جهت گرفتن اجرت و مزد برای او از آنها جایز نیست؛ ولی برای مقدمات آن، که ازجمله آنها ایاب و ذهاب است، در صورتی که مستلزم هزینه باشد، اشکال ندارد.
پرسش 688: آیا از نظر مسلمات فقه و شرع انور اسلام عقد بیع نسبت به یک قطعه زمین، به صِرف ایجاب و قبول و سند عادی واقع می‌شود و مالکیت‌آور است یا خیر؟ اگرعقدی نسبت بر قطعه‌ای از زمین برای کسی واقع شود، آیا به صِرف ایجاب و قبول و تنظیم سند عادی واقع می‌شود و مالکیت‌آور است یا خیر؟
پاسخ: بلی، واقع می‌شود.
پرسش 689: آیا ثبت نشدن معامله ملک در اداره ثبت اسناد و املاک، خلاف شرع شمرده می‌شود یا خیر؟
پاسخ: خلاف شرع به حساب نمی‌آید.
پرسش 690: معاملات و خرید و فروش با «بیت‌کویین» که یکی از پول‌های رمزگذاری شده است و امروزه در شبکه اینترنت در معاملات توافقی بین تجار متداول است، آیا جایز است یا خیر؟
پاسخ: این نوع معاملات بدلیل معلوم نبودن خصوصیات و ویژگی‌های آنها مورد اشکال است.

مضاربه
پرسش 691: آیا مضاربه را می‌توان در غیر از تجارت به کار گرفت؟ مثلا در کار تولید یا راه‌اندازی یک کارخانه؟ آیا سرمایه گذار و انجام‌دهنده کار، در سود و زیان اصل سرمایه یا سود حاصله از سرمایه شریک هستند؟ آیا سرمایه‌گذار می‌تواند شرط کند که فقط در سود و زیان حاصله از سرمایه شریک باشد و انجام‌دهنده را ضامن اصل سرمایه کند یا خیر؟
پاسخ: مضاربه چه در تجارت و چه غیر آن با رضایت طرفین بلا‌مانع است.
پرسش 692: آیا در مضاربه که جزء عقود صحیح می‌باشد، می‌توان از راه شرط ضمن عقد برای آن مدت معین کرد یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌توان.
پرسش 693: آیا می‌توان هزینه مضاربه را در صورتی که نیاز به آن باشد، بر عهده عامل قرار داد یا خیر؟
پاسخ: مانعی ندارد.
پرسش 694: آیا مضاربه با بانک که سود آن را تعیین می‌کند و گاهی علی‌الحساب آن‌را می‌دهند، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

اوراق مشارکت
پرسش 667: حکم خرید اوراق مشارکت از دولت چیست؟ آیا سودی که دولت به آن پرداخت می‌کند، اشکالی دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که از شرکت در طرح‌های سودآور باشد، اشکالی ندارد.
پرسش 668: اوراق مشارکتی که مشتمل بر پرداخت سود علی‌الحساب توسط دولت می‌باشد و مقدار این سود در طول مدت مشارکت ثابت است و پس از اتمام مشارکت و محاسبه سود قطعی، مابه التفاوت سود علی‌الحساب و سود قطعی، به صاحبان اوراق پرداخت می‌شود، آیا ثابت بودن سود علی‌الحساب موضوعیت دارد یا این‌که می‌توان در هر نوبت پرداخت، مقدار آن را تغییر داد؟
پاسخ: اگر صورت مضاربه و امثال آن از عقود شرعی که در بانک وجود دارد و طبق رضایت طرفین باشد، اشکالی ندارد.
پرسش 669: آیا سود اوراق مشارکت برای گیرنده اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اگرمشارکت با رعایت مقرارت و شرایط آن باشد، اشکالی ندارد.

پیش‌فروش یا پیش‌خرید سکه
پرسش 670: آیا در خرید و فروش سکه طلا در مقابل پول، نقدی بودن شرط است یا خیر؟
پاسخ: در صورت نقد بودن آنها اشکالی ندارد؛ ولی نقد بودن دو طرف شرط نیست.
خرید و فروش اجساد غیرمسلمانان برای پیوند
پرسش 671: آیا خرید عضوی از اعضای اجساد غیرمسلمانان برای کارهای تحقیقاتی پزشکی یا برای پیوند به کسی که نیاز دارد، جایز است یا خیر؟
پاسخ: اگر برای درمان بیماران یا حفظ جان افراد زنده باشد، اشکالی ندارد.

خرید و فروش داروی قاچاق
پرسش 672: خرید و فروش دارو خارج از نظام و سیستم نظارتی اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که بر‌خلاف مقرّرات و نظام اسلامی باشد، به‌خصوص اگر برای بیماران ضرر و زیانی داشته باشد، جایز نیست.

خرید و فروش داروی سقط جنین
پرسش 673: آیا خرید و فروش دارو‌هایی که برای سقط جنین در سه ماهه اول حاملگی استفاده می‌شود، جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که با اجازه پزشک متخصص و متعهّدی که اسقاط جنین را از نظر پزشکی و سلامتی زن بار‌دار لازم می‌داند، باشد، اشکالی ندارد.

خرید زمین توسط حکومت، بدون رضایت مالک
پرسش 674: آیا خرید زمین‌هایی که صاحب دارند، توسط اداره زمین‌شهری یا نهاد‌های دیگر، بدون رضایت صاحبان آنها اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال دارد؛ زیرا کسی حق ندارد ملک شرعی دیگری را بدون اجازه او خریداری کند.

شرایط خرید و فروش طلا
پرسش 675: فروش طلا به طلا جایز است یا خیر؟
پاسخ: مانعی ندارد؛ ولی باید هم‌وزن و بدون کم و زیاد باشد.
پرسش 676: آیا خرید و فروش طلا به طلا، با تفاوت وزن اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال دارد؛ هرچند اگر یکی از دیگری بهتر باشد.
پرسش 677: با توجه به پرسش فوق، آیا راهی برای صحت معامله آن وجود دارد یا خیر؟
پاسخ: راه صحتش این است که بهترینِ آن را به پول یا به چیز دیگر بفروشند و غیرمرغوب آن را نیز بفروشند. اگر به این نحو تبدیل حاصل شود، اشکال ندارد.

خرید و فروش اجناس کشتی غرق‌شده
پرسش 678: حکم خرید و فروش اجناس کشتی یا لنج غرق‌شده که صاحبان آن معلوم نیست را بیان فرمایید؟
پاسخ: اگر صاحبان اجناس معلوم باشند، باید پول آنها را به ایشان برگردانید و در صورتی که مالک آنها را نشناسید و دسترسی به آنها برای شما ممکن نباشد، می‌توانید پول آنها را به نیازمندان صدقه بدهید.

معامله دوباره یک جنس
پرسش 679: آیا جایز است مابین خریدار و فروشنده شرط شود که بعد از مدتی، دوباره جنس را فروشنده از خریدار به قیمت بیشتر یا کمتر بخرد؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 680: خرید و فروش چیزهایی که حرام است، به کسانی که مصرف آنها را حرام نمی‌دانند، جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 681: آیا سرمایه‌گذاری در بازار سهام و خرید و فروش آنها جایز است یا خیر؟
پاسخ: فی‌‌نفسه اشکال ندارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

عیب و نقص در کالا
پرسش 652: اگر در جنسی که فروشنده آن را می‌فروشد، عیبی باشد، آیا بر فروشنده لازم است که آن‌را برای مشتری بیان کند یا خیر؟
پاسخ: فروش آن با عیب، مورد اشکال است؛ لکن در صورتی که برای خریدار عیب آن معلوم شد، برای او حق فسخ معامله وجود دارد.
پرسش 653: آیا بر فروشنده لازم است که در زمان فروش، عیب موجود در کالا را به مشتری بگوید؟
پاسخ: اظهار عیب در کالا برای فروشنده لازم نیست، ولی اخفای آن اشکال دارد.
پرسش 654: با توجه به سؤال مذکور اگر فروشنده عیب در کالا را به مشتری نگوید، حکم آن چیست؟
پاسخ: در صورتی که برای مشتری عیب آن مشخص شد، او حق فسخ معامله را دارد.

عدم مراجعه خریدار برای گرفتن جنس
پرسش 655: شخصی کالایی را فروخته و از آن نگه‌داری می‌کند، ولی خبری از خریدار نشده است تا آن‌را بگیرد. فروشنده درباره آن جنس چه وظیفه‌ای دارد و اگر پول آن را قبلا دریافت کرده باشد، چطور؟
پاسخ: در صورتی که مشتری تا سه روز مراجعه نکند تا آن‌را تحویل بگیرد، برای فروشنده حق فسخ می‌باشد و اگر مشتری پول آن را داده باشد، آن کالا در دست او امانت است.

حکم معامله در حال اعتکاف
پرسش 656: آیا معامله در وقت اعتکاف اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.

تحقیق در مورد رعایت قانون
پرسش 657: در خرید و فروش اجناس و کالا از بازار مسلمانان آیا نیاز به تحقیق درباره این‌که رعایت شرع و قانون را در آن نموده‌اند، هست یا خیر؟
پاسخ: نیاز به تحقیق ندارد.

معامله با غیرمسلمانان
پرسش 658: آیا معامله با غیرمسلمانان و گرفتن سود از آنها اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: معامله با غیرمسلمانان و گرفتن سود از آنها اشکالی ندارد.
پرسش 659: آیا معامله با غیرمسلمانان چه کتابی باشند (مانند یهودیان و مسیحیان و زرتشتیان وصابئین) و چه غیر کتابی، جایز است یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 660: آیا خرید از مراکزی که قسمتی از سود آنها برای کمک به اسرائیل است، جایز می‌باشد؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 661: معاملاتی که در خارج بر پایه قوانین بین‌المللی و قانون تجارت کشورهای اروپایی متداول است، آیا نیاز است که تحقیق کنیم که آن معاملات مطابق با قوانین اسلامی است یا خیر؟
پاسخ: لازم نیست.
پرسش 662: آیا پرورش تمساح و فروش آن به غیرمسلمانان، که از گوشت یا پوست آن استفاده می‌‌کنند، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.

صادرات به غیر‌مسلمانان
پرسش 663: آیا پرورش قورباغه به منظور صادرات به کشورهای دیگر جایز است یا خیر؟
پاسخ: مانعی ندارد.
پرسش 664: حکم خرید و فروش پول در مراکز صرافی و کار کردن در آن از نظر شرعی چگونه است؟
پاسخ: به صورت نقدی اشکال ندارد. همچنین در صورتی که به‌عنوان نسیه و اختلاف پول باشد، مانعی ندارد.

حکم خرید شراب برای از بین بردن آن
پرسش 665: اگر کسی شرابی را برای از بین بردن آن بخرد آیا این معامله حرمت وضعی (یعنی بطلان معامله) و حرمت تکلیفی (یعنی عقاب) را دارد یا خیر؟
پاسخ: بلی، معامله حرمت وضعی یعنی بطلان معامله را دارد؛ ولی حرمت تکلیفی را که عقاب است، ندارد.
پرسش 666: در مسئله بالا اگر آن‌‌را به‌قصد خوردن هم خریده باشد، حکم این معامله چیست؟
پاسخ: در این صورت، هم حرمت وضعی (بطلان معامله) و هم حرمت تکلیفی (عقاب) را دارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

فروش لوازم آرایش زنانه
پرسش 637: آیا فروش وسایل و لوازم آرایش زنانه توسط مرد فروشنده، جایز است یا خیر؟
پاسخ: فی‌‌نفسه اشکالی ندارد، مگر این‌که باعث مفسده‌ای گردد.
پرسش 638: برای زن متدین، آیا جایز است در آرایشگاهی که زنان با حجاب و بی‌حجاب می‌آیند و خود را در منظر نامحرمان قرار می‌دهند، کار کند یا خیر؟
پاسخ: اگر آگاهی از آن ندارد و باعث مفسده نشود اشکالی ندارد.
معاملات سرقفلی
پرسش 639: معامله سرقفلی را به چه صورت باید انجام داد تا شرعا صحیح باشد؟
پاسخ: امروزه یکی از معاملاتی که بین اهل کسب و تجارت رایج است، سرقفلی یا به تعبیر دیگر حق پیشه می‌باشد و مقصود از سرقفلی این است که مستأجر، خانه یا دکان یا مزرعه‌ای را که از مالک اجاره کرده و در تصرف اوست، به دیگری در برابر دریافت مبلغی که مورد توافق طرفین باشد، واگذار نماید یا پس از پایان مدت اجاره، مالک در برابر مبلغی که از مستأجر دریافت می‌کند یا با افزایش مبلغ اجاره، به ادامه زندگی او در آن خانه یا مغازه رضایت دهد.
معاملات در بورس
پرسش 640: آیا شرکت در معاملات بورس از نظر شرعی اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: فی‌‌نفسه اشکالی ندارد.
پرسش 641: آیا شرکت در معاملات بورس واقعی که خود شخص در آن حضور دارد، نه به صورت مجازی، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر خرید و فروش طبق مقرراتی که بورس دارد، رعایت شود، اشکال ندارد؛ ولی در غیر این صورت یا اگر از چیزهایی باشد که دارای حرمت است، شرعاً دارای اشکال است.
انواع خرید و فروش
پرسش 642: خرید و فروش وام مسکن جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که تابع مقرّرات و شرایط بانک باشد، اشکال ندارد.
پرسش 643: آیا خرید و فروش کالی به کالی جایز است یا خیر؟
پاسخ: اگر این خرید و فروش به‌عنوان دِین به دِین باشد، باطل است.
پرسش 644: شخصی برای دریافت گواهی‌نامه یا امثال آن، به‌حساب بانک پول واریز می‌کند، اما بعد منصرف می‌شود. آیا الان می‌تواند فیش واریزی را به مبلغ پایین‌تر یا بالاتر بفروشد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که برخلاف مقرّرات و موازین نظام اسلامی در بانک نباشد، اشکالی ندارد.
پرسش 645: اگر مالک به کسی برای فروش خانه یا زمین وکالت دهد و وکیل هم آن‌را بفروشد آیا مالک می‌تواند فروش او را باطل کند یا خیر؟
پاسخ: نمی‌تواند. البته اگر قبل از فروختن وکیل، از إذنی که مالک داده بود، بر‌گردد، او می‌تواند مانع از فروش آن بشود.
پرسش 646: آیا برای فروشنده جایز است که قیمت نقدی آن‌را به مقداری و نسیه مدت‌دار آن‌را به مقداری دیگر تعیین کند؟
پاسخ: جایز است.
پرسش 647: اگر شخصی کالایی را به شخصی دیگر نقدی بفروشد و بعد بلافاصله آن کالا را دوباره با اقساط از همان شخص، با پرداخت سود بخرد، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 648: خرید تولیدات برخی از کارخانجات که خود کارخانه یا زمین آن غضبی باشد، جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز است.
میزان سود کالا
پرسش 649: حد سودی که برای کالا تعیین می‌شود، تا چه مقدار در فروش آن شرعی است؟
پاسخ: در صورتی که خلاف آنچه نظام اسلامی معین کرده، نباشد، خرید و فروش آن اشکالی ندارد؛ ولی رعایت انصاف برای فروشنده لازم است.
پرسش 650: آیا زیاد کردن سود به جنسی که به صورت اقساط فروخته می‌شود، جایز است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که سود و قیمت آن برای مشتری مشخص شود، مانعی ندارد.
معامله در وقت اداری
پرسش 651: اگر کارمندی در وقت اداری برای کارهای شخصی خود معامله کند و سودی برای اوحاصل شود، حکم آن چیست؟
پاسخ: سود آن را مالک می‌شود، ولی به مقداری که از وقت اداره برای خودش استفاده کرده، مدیون می‌باشد و باید آن‌را جبران کند.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

ايام سوگواری حضرت فاطمه زهرا (س) تسلیت باد

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

ايام سوگواری حضرت فاطمه زهرا (س) تسلیت باد

#مناسبت
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

احکام بیع
پرسش 624: اگر از چیزی که به صورت متعارف، استفاده حرام می‌شود (مثلا گوشت خوک برای خوردن یا الکل برای نوشیدن)، در فرضی که غرض از آن استفاده حلال باشد (مثلا استفاده از خوک برای شخم زدن زمین یا آزمایش‌های علمی و استفاده از الکل مست‌کننده در مصارف پزشکی)، آیا می‌توان قائل به جواز بیع شد؟
پاسخ: اگر موارد مذکور، منافع محلّله داشته باشد، استفاده از آنها اشکالی ندارد؛ از جمله آنها فروش گوشت خوک و امثال آن‌که نجس‌العین هستند برای خوردن سگی که نگهبان منزل و باغ و مراتع و گوسفندان است، یا مثل کود برای به‌کارگیری در جهت تقویت زمین زراعتی. در این باره روایتی از امام جعفر صادق× در کتاب «تحف‌‌العقول» صفحه 348 نقل شده است که می‌توانید به این آدرس مراجعه کنید.
پرسش 625: مایع متنجسی که قابلیت پاک‌شدن ندارد، آیا مانع از جواز خرید و فروش آن می‌شود یا خیر؟
پاسخ: جواب این سؤال، از پاسخ سؤال قبلی فهمیده می‌شود.
پرسش 626: آیا فروش غذای نجس به کفار، اعم از کفار کتابی، مانند یهودیان و مسیحیان و زرتشتیان و صائبین و از کفار غيرکتابی، مانند بت‌پرستان و ملحدن جایز است یا خیر؟
پاسخ: دارای اشکال است.
پرسش 627: اگر در جای غصبی معامله یا قبض و اقباض حاصل شود، آیا برای این معامله اشکالی به وجود می‌آید یا خیر؟
پاسخ: در فرض مسئله، ولو این‌که مرتکب گناه شده است، ولی اصل معامله صحیح است.
پرسش 628: با توجه به پرسش قبلی اگر در هنگام معامله یا وقت قبض و اقباض، معصیتی انجام شود (مثل لمس اسماء متبرکه و مانند اینها) آیا در اصل معامله یا قبض و اقباض اشکالی به وجود می‌آید یا خیر؟
پاسخ: اشکالی در اصل معامله پیش نمی‌آید؛ ولی در این صورت چون بدون وضو اسماء متبرکه را لمس کرده، مرتکب گناه شده است.
پرسش 629: آیا می‌شود در کسب‌وکار، برای همکاران و کسانی که عمده خرید می‌کنند، قیمت کمتری نسبت به کسانی که به صورت خرده خرید می‌کنند، دریافت کنیم؟
پاسخ: بلی، می‌شود.
پرسش 630: اگر برای جلب مشتری بیشتر، کالا را به قیمت کمتری بفروشد و دیگران آنها را به قیمت بیشتر می‌فروشند، آیا این اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 631: دفتر خدماتی برای مشتریان خود تخفیف در نرخ معین کرده تا مشتری به ما معرفی کنند و از تخفیف بهره‌مند شوند. آیا این شرط از نظر شرعی اشکالی دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد، اگر با توافق و تراضی طرفین باشد.
پرسش 632: اگر فرد بالغی به‌طور قاطع بر وقوع بیع و تعلق ملک خود به دیگری اقرار نماید، آیا این اقرارنامه بر اساس شرع به‌عنوان سند و مدرک قابل استناد می‌باشد یا خیر؟
پاسخ: بلی، قابل اسناد می‌باشد.
پرسش 633: آیا براساس شرع مقدس اسلام و مسلّمات فقه، چنین اقراری موجب تملک مقرّله بر مقرّبه می‌باشد یاخیر؟
پاسخ: بلی، می‌باشد.
پرسش 634: اگر فروشنده در معامله‌ای بر مشتری شرط کند که بعد از مدتی معین، پول آن را به او بپردازد، ولی در وقتی که معین شده، مشتری نتوانست پول آن را بپردازد، آیا برای فروشنده جایز است به‌خاطر تأخیر، پول اضافی بگیرد یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست، ولی فروشنده می‌تواند معامله را به هم بزند یا فرصتی بیشتر به مشتری برای دادن پول بدهد.
پرسش 635: اگر کسی چیزی را که مالک است، با قولنامه به دیگری بفروشد و بعد او به دیگری بفروشد، آیا او می‌تواند با قولنامه‌ای که دارد، آن را به نام خود کند؟
پاسخ: نمی‌تواند.
پرسش 636: خرید جنس از دست‌فروشان که احتمال دزدی یا قاچاق درآن می‌رود، چه حکمی دارد؟
پاسخ: در صورتی که یقین به دزدی یا قاچاق بودن آن داده نشود، مانعی ندارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 605: پولِ خرید ماشینی که مورد احتیاج است، خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: خمس ندارد.
پرسش 606: آیا چیز‌هایی که شخص خریداری می‌کند تا قیمت آنها بالا رود و بعدا آنها را بفروشد، به آنها خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: بلی، خمس به آنها تعلق می‌گیرد.
پرسش 607: من دانشجو هستم و به تازگی کاری پیدا کرده‌ام که درآمد دارم و می‌توانم با آن زندگی کنم؛ ولی پدری دارم که نیازمند است و زندگی او به سختی می‌گذرد و نیاز دارد که من در زندگی به او کمک کنم. آیا در این صورت خمس بر من واجب می‌شود یا خیر؟
پاسخ: تأمین هزینه زندگی پدر بر شما که توانایی مالی دارید و می‌توانید مشکل زندگی او را حل کنید، واجب است و اگر درامد شما بعد از رفع نیاز خودتان و پدر افزون آید، باید خمس آن‌را بدهید و اگر افزون نیاید، خمس بر شما لازم نیست.
پرسش 608: آیا پرداخت خمس واجب است؛ در حالی که لغت «غَنِمْتُمْ» در آیه خمس (انفال، آیه 41) به پرداخت خمس غنائم حاصل از جنگ (بدر) اشاره دارد و پرداخت آن را هم موکل به پایان سال و سود مال نکرده است؟
پاسخ: در اصل این آیه که در مورد خمس است، اختلافی بین فقهای مذاهب اسلامی نیست. اختلاف فقط در این است که فقهای مذاهب غیرشیعه بر این اعتقادند که خمس، در غنائم و منافعی است که از راه جنگ به‌دست می‌آید، نه از راه غیر آنها؛ ولی فقهای شیعه بر این اعتقادند که در همه منافعی که برای انسان حاصل می‌شود، خمس واجب است؛ چه از راه جنگ به‌دست آید و چه از راه غیر آن؛ مانند تجارت و کارهای تولیدی و غیر آنها. پس اختلاف بین آنها در اصل آیه که دلالت بر وجوب خمس منافع دارد، نمی‌باشد. بنابراین اختلاف بین آنها در اصل دلیل خمس نیست؛ بلکه اختلاف در مقام استبناط حکم از دلیل است.
پرسش 609: چرا فقهای شیعه، پرداخت خمس را به آخر سال موکول کرده‌اند؟
پاسخ: این قید بر اساس ادله‌ای است که در منابع معتبر وارد شده است.
پرسش 610: آیا شراکت با کسی که خمس نمی دهد، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 611: آيا لوازم در حج، مثل لباس احرام و مانند آن خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: بلی، اگر سال بر آن گذشته باشد و خمس آنها داده نشده باشد، خمس دارد.
پرسش 612: سکه طلا را سال گذشته به مبلغی خریده‌‌ام و قیمت آن زیاد شده؛ آیا خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر با پولی که خمس آن را پرداخت کرده‌ايد، خریده باشيد، در این صورت به سود آن، خمس تعلق می گیرد، نه به خود آن؛ اما اگر با پولی که خمس آن داده نشده، خریده باشيد، هم به اصل آن و هم به سودش خمس تعلق می گیرد.
پرسش 613: آيا افزايش ارزش سرقفلی مشمول خمس است یا خیر؟
پاسخ: خمس ندارد؛ مگر هنگام فروش كه جزو درآمد همان سال حساب می‌شود.
پرسش 614: پولی که صاحب‌خانه به عنوان رهن از مستأجر می‌گيرد، خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: خمس دارد.
پرسش 615: آیا سکه‌های بهار آزادی که جزء طلای مسکوک شمرده می‌شود، زکات دارد یا خیر؟
پاسخ: زکات ندارد.
پرسش 616: نِصاب زکات زمین‌های زراعی غَلّات چه مقدار است؟
پاسخ: اگر مقدار آن کمتر از 847 کیلو‌گرم باشد، زکات ندارد و اگر به همین مقدار یا بیشتر از این، با آب بارانی یا با آب رودخانه و بدون استفاده از پمپ و غیره بوده باشد، زکات آن یک‌دهم می‌باشد و اگر با استفاده از این وسایل بوده، مقدار آن یک‌بیستم است.
پرسش 617: آیا زرگری که طلاهای مسکوک دارد، باید زکات آنها را بدهد یا خیر؟
پاسخ: زکات ندارد؛ ولی دادن خمس آنها لازم است.
پرسش 618: آیا استفاده از اموال کسی که خمس و زکات نمی‌دهد، جایز است یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 619: آیا به کشمشی که شبیه انگوراست، زکات تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: مادامی که عنوان انگور بر آن صدق کند، زکات به آن تعلق می‌گیرد؛ ولی اگر صدق نکند، زکات به آن تعلق نمی‌گیرد.
پرسش 620: آیا سکه بهار آزادی و زیور‌آلات زکات دارند یا خیر؟
پاسخ: زکات ندارند.
پرسش 621: طلای ساخته شده و نشده که ارزش مالی دارد، در چه صورتی زکات به آن تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: در هر دو حالت زکات به آن تعلق نمی‌گیرد و زکات به طلایی تعلق می‌گیرد که سکه و پول رایج باشد.
پرسش 622: آیا طلای زینتی زکات دارد یا خیر؟
پاسخ: زکات ندارد.
پرسش 623: اگر شخصی از کسی طلب دارد، او نمی‌تواند آن را بدهد، آیا می‌شود از باب زکات آن را حساب کند یا خیر؟
پاسخ: می‌تواند.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 591: من مبلغ کلانی به شخصی بدهکار هستم که طلبکار تاکنون مبلغ قرض را طلب نکرده، ولی قصد دارم که در آینده، در صورت توان پرداخت کنم. آیا با توجه به بدهکار بودن من، دادن خمس بر من واجب است؟
پاسخ: در صورتی که طلبکار مبلغ خود را طلب نکرده باشد یا شما آن‌را پرادخت نکنید و صرف زندگی هم نکنید و سال هم بر آن گذشته باشد، خمس به آن تعلق می‌گیرد.
پرسش 592: آیا خرید و فروش سهام در بورس اوراق بهادار خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر سود کرده باشد و سال بر آن گذشته باشد، خمس دارد.
پرسش 593: من نوازنده بودم و تا به حال خمس ندادم. آیا درآمد من خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که نوازندگی شما به گونه خلاف موازین شرع نباشد و در‌آمد شما سال بر آن گذشته باشد و در امور زندگی که مورد احتیاج بوده، صرف نشده باشد، باید خمس آن‌را بدهید.
پرسش 594: آیا به جوان نابالغ که سرمایه‌ای داشته و از آن منافعی به دست آورده، خمس واجب است یا خیر؟
پاسخ: خمس در مال او واجب می‌شود و پرداخت آن بر ولیّ او می‌باشد؛ ولی اگر توسط ولیّ او پرداخت نشده باشد، بعد از بلوغ باید خود او خمس را ادا کند.
پرسش 595: پولی که بنیاد شهید به فرزندان صغیر شهدا می‌دهد یا از زمین زراعی شهید برای اداره زندگی آنها می‌رسد، آیا در صورتی که پس‌انداز شود، دادن خمس بر آنان واجب می‌شود یا خیر.
پاسخ: آنچه به فرزندان عزیز شهدا از پدران آنان به ارث می‌رسد یا توسط بنیاد شهید به آنان پرداخت می‌شود، خمس ندارد.
پرسش 596: با توجه به سؤال مذکور، آیا مالی که به آنها به ارث رسیده یا پولی که بنیاد شهید به آنها داده، در صورتی که دارای سود باشد، خمس در آنها واجب می‌شود یا خیر؟
پاسخ: اصل ارث و اصل پولی که از بنیاد شهید به آنها داده شده، خمس ندارد؛ ولی در سودی که از آنها به‌دست می‌آید، خمس بر آنها واجب می‌شود و ولیّ آنها باید آن‌را ادا کند و اگر نکرد، خود آنها باید بعد از بلوغ آن‌را ادا کنند.
پرسش 597: من دختری 9 ساله هستم که شهریور 82 به سن تکلیف رسیدم. از کودکی تاکنون هرچه عیدی و هدیه گرفته‌ام، توسط ولیّ خودم در حساب بلند‌مدت پس‌انداز کرده‌ام که مقداری سود به آن تعلّق گرفته است. حالا که از سن تکلیف من می‌گذرد، چگونه باید خمس مالم را حساب کنم.
پاسخ: اصل پولی که به شما به‌عنوان هدیه داده شده، خمس ندارد؛ اما سودی که از آنها به‌دست آمده، باید خمس آن‌را بدهید.
پرسش 598: آیا هبه و بخشش پدر به فرزند نابالغ، خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: خمس ندارد.
پرسش 599: پدر من پولی را به من بخشیده و آن را در قالب سهام برای من سرمایه‌گذاری کرده است. آیا اکنون که بالغ شده‌ام، خمس آن بر من واجب است یا خیر؟
پاسخ: واجب نیست.
پرسش 600: با توجه به سؤال مذکور، آیا به سود آن سهام، خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: بلی، خمس به آن تعلق می‌گیرد.
پرسش 601: آیا پول بیمه و حقوق بازنشستگی خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: بلی، خمس دارد.
پرسش 602: اموالی دارم که خمس به آن تعلق می‌گیرد، ولی حدود یک‌سال است که به‌فروش نمی‌رسد و با اموالی که سال بعد خریده‌‌ام، مخلوط می‌شود. چگونه خمس آنها را حساب کنم؟
پاسخ: خمس اموال سال قبل و سال بعد را باید ادا کنید؛ ولی مقدار خمس سال گذشته را از آن کم نمایید؛ چون در آن، خمس مجددا واجب نیست.
پرسش 603: آیا پولی که انسان بابت خرید خانه جمع‌آوری می‌کند، خمس دارد؟
پاسخ: اگر خانه مورد نیاز باشد و راه دیگری غیر از این برای تهیه آن نباشد، در این صورت خمس ندارد.
پرسش 604: آیا پولی که شخص به دیگری قرض می‌دهد، خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: بلی، خمس دارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 575: شخصی 50 میلیون تومان سرمایه دارد. آخر سال با کسر هزینه‌ها این سرمایه می‌شود 60 میلیون تومان. با احتساب تورم مثلا 10% اعلامی از سوی منابع اقتصادی معتبر، در واقع 55 میلیون تومان از پولِ کنونی ارزشِ 50 میلیون سرمایه اولیه را دارد. با این اوصاف، محاسبه خمس چگونه است؟
پاسخ: به سود سرمایه خمس تعلق می‌گیرد، در صورتی که سال بر آن گذشته باشد.
پرسش 576: اجازه می‌فرمایید به یک سید فقیر واقعاً نیازمند مبلغ خمس و مقدار بسیار کمتری هم به یک نیازمند دیگر بپردازیم؟
پاسخ: سهم سادات اختصاص به سادات دارد و به‌غیر آنها نمی‌توان به‌عنوان خمس داد.
پرسش 577: با توجه به این‌که مدرسه‌ای وقفی با دروس رسمی و با طرح درس‌های تلفیقی با موضوعات قرآنی برای احداث واحد دبیرستان مِلک و زمینی ندارد و بودجه خرید آن را هم ندارد، حضرت‌عالی اجازه می‌دهید از سهم امام برای خرید ملک برای این مدرسه داده شود؟
پاسخ: مرکزی که برای تعلیم و تربیت دینی و اخلاقی و مذهبی و آموزش قرآن تأسیس شده باشد، می‌توان هزینه آن‌را از بابت سهم امام، نه از بابت سهم سادات در آن مصرف کرد.
پرسش 578: پولی که پدر به فرزند می‌دهد و سال بر آن بگذرد، آیا خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر به‌عنوان بخشش یا هدیه بوده، خمس ندارد و اگر این‌گونه نباشد و سال بر آن بگذرد و در زندگی هزینه نکرده باشد، خمس دارد.
پرسش 579: زن خانه‌داری که همسرش به او پول می‌دهد، در صورتی که سال بر آن بگذرد، آیا خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر به‌عنوان هدیه نباشد و سال بر آن بگذرد، خمس دارد.
پرسش 580: کسی که خانه‌ای را با وام و قرض ساخته و برای دادن اقساط خانه، آن‌را اجاره داده، آیا این خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که بدون وام و قرض نمی‌توانست خانه‌ای را که در آن سکونت کند، بسازد و بعد از این‌که آن‌را ساخت، برای پرداخت وام و قرض‌هایش آن‌را اجاره داد، این خمس ندارد.
پرسش 581: هر ساله چه از برادران و چه از خواهران متدین وارد دانشگاه می‌شوند و در آن‌‌جا چهار سال مشغول تحصیل می‌شوند و در زمان تحصیل، هر ماه از دانشگاه شهریه می‌گیرند. آیا روز خمس آنان، روز شروع تحصیلات است، یا روز دریافت شهریه؟
پاسخ: اول سال خمسی آنها زمانی است که پول به‌دستشان برسد. در صورتی که سال بر آن بگذرد و در امور زندگی که مورد احتیاج است، صرف نشود، خمس دارد.
پرسش 582: آیا در سود و متاع اموال صغیر و سفیه، خمس واجب است یا خیر؟
پاسخ: بله، خمس دارد و کسی که بر آنها ولایت دارد، باید خمس آنها را ادا کند.
پرسش 583: اگر شخصی از برخی اقلام مورد نیاز مثل لباس و زینت‌آلات که استفاده شده بی‌نیاز شود، آیا خمس آنها واجب است؟
پاسخ: خمس آن لازم نیست.
پرسش 584: در سکه طلای بهار آزادی خمس واجب است یا خیر؟
پاسخ: بلی، واجب است.
پرسش 585: با توجه به سؤال مذکور آیا زکات به آن تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: زکات به آن تعلق نمی‌گیرد.
پرسش 586: سرقفلی مغازه خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: خمس دارد.
پرسش 587: پولی را که به‌عنوان بیمه می‌گیرد، آیا خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر سال بر آن بگذرد و در زندگی مصرف نشود، خمس دارد.
پرسش 588: آیا حقوق بازنشستگی خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که سال بر آن بگذرد و مورد مصرف قرار نگیرد، خمس دارد.
پرسش 589: آیا به مال ارثی خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: خمس تعلق نمی‌گیرد؛ مگر این‌که قبل از پیدایش عنوان ارث، بر آن خمس تعلق گرفته باشد. در این صورت خمس آن‌را استخراج کنند و نصف آن‌را به سادات و نصف دیگر را به نیازمندان بدهند و بقیه را بین ورّاث تقسیم کنند.
پرسش 590: من خارج از کشور هستم و حقوقم را از جایی می‌گیرم که مسلمان نیستند و به خمس اعتقادی ندارند، آیا دادن خمس بر من واجب است؟
پاسخ: در صورتی که صرف زندگی نشود و سال بر آنها گذشته باشد، خمس دارد.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 561: آیا پولی که مرد به عنوان نفقه به زن می‌دهد، در صورتی که زن باقی‌مانده آن پول را جمع‌آوری کرده باشد، آیا به آن مبلغ خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: این حکم هدیه را ندارد و خمس به آن تعلق می‌گیرد.
پرسش 562: من درامدی دارم که کفاف زندگی را نمی‌کند، اما از سودی که در بانک دارم، امرار معاش می‌کنم و همسری دارم که درامد دارد. با توجه به این‌که اگر درامد من و همسرم با هم جمع بشود، کفاف مخارج زندگی عادی‌مان را می‌دهد، آیا به سود بانکی من خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: مالی را که شما در بانک دارید، در صورتی که متلعق خمس نبوده آن خمس ندارد، امّا از درامد آن در صورتی که سال بر آن بگذرد و در طول سال مورد استفاده قرار نگرفته باشد، خمس دارد.

خمس انفال و معادن
پرسش 563: معادن جزو انفال شمرده می‌شوند و به آنها خمس تعلق می‌گیرد. معدنی هست که به بخش خصوصی وا گذار شده و کارفرما خمس آن را نمی‌دهد. آیا حقوقی که من از آن دریافت می‌کنم، خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: در حقوقی که شما می‌گیرید، اشکالی نیست.
پرسش 564: پولی را که پدر برای ازدواج پسرش پس‌انداز می‌کند، آیا در زمان رسیدن سال خمسی، خمس به آن مبلغ تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که سال بر آن نگذشته باشد، خمس ندارد؛ ولی اگر سال بر آنها بگذرد و برای آن کاری که در نظر گرفته شده، مصرف نشود، خمس به آن تعلق می‌گیرد.
پرسش 565: شخصی که مالی دارد که خمس آن را داد، با آن قصد خریدن خانه‌ای که مورد نیاز اوست را دارد و او آن پول را به عنوان مضاربه در بانک گذاشته و ماهانه سود علی الحسابی از بانک دریافت می‌کند تا بتواند خانه مورد نیازش را تهیه کند، آیا باگذشت سال، به این سودها خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که خرید منزل برای او ضروری باشد و راهی غیر از این برای به‌دست آوردن آن نباشد، خمس ندارد.
پرسش 566: آیا کسی که به او خمس تعلق نمی‌گیرد، باید سال مالی داشته باشد؟
پاسخ: بلی، باید برای خود سال خمسی داشته باشد.
پرسش 567: فرزندی دارم که سید است و نیاز به کمک در امور زندگی دارد. آیا می‌توانم خمسی را که بر عهده دارم، برای تأمین زندگانی به ایشان پرداخت کنم یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که فرزند نیاز داشته باشد و پدر توانایی مالی دارد که نیاز او را برطرف کند، بر عهده پدر است که هزینه زندگی او را تأمین کند و جایز نیست که از راه خمس، زندگی او را تأمین کند؛ لکن دیگران می‌توانند از سهم سادات به فرزند اوکه سید و نیازمند است، بدهند.
پرسش 568: پدرم برای ما لوازمی تهیه می‌کند که ممکن است مورد استفاده ما قرار نگیرد و خودم هیچ‌گونه حقوق و درامدی ندارم. آیا به آنها خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: اگر آنها به‌عنوان هدیه از طرف پدر برای شما باشد، خمس ندارد.
پرسش 569: من در خانه همسرم زندگی می‌کنم و از خودم خانه‌ای ندارم. می‌خواهم با پس انداز کردن حقوقم، آپارتمانی به نام خودم بخرم؛ مشکلی نیست؟
پاسخ: اشکالی ندارد، ولی در صورتی که یک‌سال بر آن پولی که پس‌انداز نموده‌اید گذشته باشد، خمس به آن تعلق می‌گیرد و باید خمس آن را بدهید؛ چون حق مسکن و محل زندگی برای شما بر عهده شوهر است.
پرسش 570: مدتی قبل مقداری سهام در بازار بورس به مبلغی خریدم و در طول یک‌سال، ارزش سهام افزایش یافت؛ ولی زندگی بنده منوط به سود آن می‌باشد. آیا به مبلغ افزایش‌یافته، خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که هزینه زندگی شده باشد و سال بر آن نگذشته باشد، خمس به آن تعلق نمی‌گیرد.
پرسش 571: اگر منزل خود را فروخته باشیم و بخواهیم دوباره بخریم، اما به دلیل گران شدن، مبلغ فروش را در بانک بگذاریم که با سودش مقدار کم‌شده جبران گردد، آیا به سود آن خمس تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: سودی که از بانک با رعایت موازین شرعی به‌دست می‌آید و سال بر آن نگذشته باشد و در نیازهای زندگی صرف شود، خمس ندارد؛ ولی اگر سال بر آن سود بگذرد و استفاده نشود، باید خمس آن را بدهد.
پرسش 572: لطفا بفرمایید نحوه محاسبه خمس چگونه می‌باشد؟
پاسخ: باید یک‌پنجم از سودی مالی که به‌دست آمده را به‌عنوان خمس بدهد.
پرسش 573: آیا به پولی که قرض‌الحسنه می‌دهیم و سر سال نمی‌تواند پرداخت کند، خمس تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: پولی را که قرض‌الحسنه به کسی داده و هنوز به‌دستش نرسیده، در صورتی که سال بر آن گذشته باشد، خمس دارد و زمانی‌که آن پول به‌دستش رسید، باید خمس آن را بدهد.
پرسش 574: آیا پول‌هایی که افراد خیّر در صندوق قرض‌الحسنه قرار می‌دهند، خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: اگرسال بر آن نگذشته باشد و صاحبانش آن را تملیک کرده‌اند، خمس ندارد؛ ولی اگر پول‌ها را به‌عنوان امانت داده‌اند و سال بر آن گذشته باشد، زمانی‌که به‌دستشان رسید، باید خمس آن‌را بدهند.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 548: دانشجو هستم و مخارجم را پدرم تأمین می‌کند. دو بار از دانشگاه وام گرفتم که مجموعا مبلغً 800 هزار تومان بود که از این مقدار تا اول مهر که قبلاً با خودم تعیین کرده بودم اوّل سال خمسی‌ام باشد، 300 هزار تومان آن مانده بود. آیا واجب است خمس آن 300 هزار تومان را پرداخت کنم یا نه؟
پاسخ: در فرض مسئله، اگر مبلغ آن سیصد‌هزارتومان، از باقی‌مانده وامی بوده که از بانک گرفته بودید باشد و به بانک بدهکار باشید ویا مربوط به پولی است که آن‌را پدر برای صرف هزینه زندگی به شما داده است، در این صورت خمس ندارد.
امّا اگر این مبلغ، مال خود شما باشد و یک سال هم بر آن گذشته باشد، خمس به آن تعلق می‌گیرد.
پرسش 549: تکلیف ما در مورد کسانی که اهل پرداخت خمس نیستند، چیست؟
پاسخ: وظیفه شما ارشاد و راهنمایی آنها با رعایت اخلاق اسلامی است.
پرسش 550: کسانی که خمس پرداخت نمی‌کنند، وقتی به خانه آنها می‌رویم، هنگام پذیرایی و استفاده از غذاها و نوشیدنی‌ها، تکلیف ما چیست؟
پاسخ: خوردن از غذاهای آنها چون معلوم نیست از همان پول خمس نداده باشد، مانعی ندارد.
پرسش 551: سیدی که مستحق است و در امر ازدواج با مشکل مالی مواجه شده، چه مقدار از سهم خمس را با کسب اجازه از شما به ایشان پرداخت کنیم؟
پاسخ: به مقدار نیاز می‌توانید به او کمک کنید.
پرسش 552: آیا پولی که برای انجام کار ضروری به تدریج جمع می‌گردد، پس از سال مشمول خمس خواهد شد؟
پاسخ: در صورتی که سال بر آن بگذرد و صرف در زندگی که مورد احتیاجش می‌باشد نشود، خمس تعلق می‌گیرد؛ اما در صورتی که در اثنای سال صرف گردد، خمس ندارد.
پرسش 553: آیا در صورت پیدا کردن گنج، خمس به آن تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: بلی، خمس به آن تعلق می‌گیرد.
پرسش 554: در بین فامیل، صندوق قرض‌الحسنه خانگی ایجاد شده که افراد ماهیانه مبالغ ثابتی را پرداخت می‌کنند و به صورت ماهیانه قرعه‌کشی انجام شده و مبلغ جمع شده به یکی از اعضا پرداخت می‌شود. آیا مبالغی که بیش از یکسال از پرداخت آن گذشته و به نوعی پس‌انداز شده تا نوبت شخص برسد، مشمول خمس می‌گردد؟
پاسخ: آن پولی که در صندوق خانگی می‌گذارد، اگر سال بر آن نگذشته باشد، خمس ندارد و اگر سال برآن گذشته باشد، خمس دارد و هر وقت به‌دستش رسید، باید خمس آن را اداء کند.
پرسش 555: من زن خانه‌داری هستم که هیچ درامدی ندارم و همسرم اهل خمس است. ایشان گاهی پولی به‌عنوان نفقه به من می‌دهند. آیا این پول خمس دارد؟
پاسخ: مالی که به‌عنوان بخشش و هدیه به‌دست می‌آید، خمس ندارد؛ اما اگر به عنوان نفقه باشد، خمس دارد.
پرسش 556: بنده دختری مجرد هستم که در منزل پدری زندگی می‌کنم و مخارجم بر عهده اوست. سال قبل با پس‌انداز خودم به حج تمتع رفتم و در این شرایط، قصد ازدواج ندارم و مسکن مستقل نیز ندارم. آیا خمس بر من واجب است یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که هزینه‌های زندگی شما از طرف پدر یا غیر او تأمین می‌شود و پولی داشته باشید که صرف در تهیه مسکن و لوازم زندگی خودتان نشده و سال هم بر آن گذشته باشد، خمس دارد.
پرسش 557: زنی شاغل هستم که مخارج زندگی بر عهده بنده نیست؛ اما برخی خرج‌ها برای خودم دارم؛ مثلا در راه آموزش و...، خمس من به چه صورت است؟ آیا باید بپردازم؟ از حقوقم یا از اضافه مالم در سال مالی؟
پاسخ: مبالغی که به‌دست شما می‌آید، اگر هزینه زندگی شما نشود و سال هم برآنها بگذرد، خمس به آن تعلق می‌گیرد.
پرسش 558: آیا پولی که مستأجر برای کم کردن اجاره، به عنوان قرض ضمن عقد اجاره به صاحبخانه می‌دهد (رهن) خمس دارد یا خیر؟ (چه موقعی که در دست صاحبخانه است و به سال خمسی می‌خورد و چه موقعی که پس می‌گیرد).
پاسخ: چون این مبلغ دخالت در تأمین زندگی او دارد و جزء مؤونه به حساب می‌آید، خمس ندارد.
پرسش 559: پول نقدی که نزد خودمان یا در بانک داریم (مثل حقوق و مزد و هدیه و شهریه طلبگی) آیا از نظر تعلق خمس به آنها تفاوتی دارند یا خیر؟
پاسخ: آن مبالغی که به عنوان هدیه است، خمس ندارد؛ ولی در غیر آن، در صورتی که مورد نیاز نباشد و سال هم بر آن بگذرد، خمس دارد.
پرسش 560: آیا به سهامی که پدر برای فرزند خریداری می‌کند و سال‌ها از آن می‌گذرد و رشد می‌کند، خمس تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: اگرآن سهام برای او به عنوان هدیه باشد، خمس ندارد؛ ولی اگر ارزش آنها زیاد شد، در مقدار اضافی، در صورتی که سال بر آن بگذرد و در زندگی صرف نشده باشد، خمس به آن تعلق می‌گیرد.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 535: آیا حقوق مردی که بعد از فوتش به همسر او داده می‌شود، خمس دارد؟
پاسخ: خمس ندارد.
پرسش 536: آیا چیزهایی که به انسان می‌بخشند یا به عنوان هدیه یا عیدی و امثال آن می‌آورند خمس به آنها تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: خمس تعلق نمی‌گیرد.
پرسش 537: برای راه‌اندازی یک فروشگاه، دارایی‌هایی را نقد کرده و در یک حساب جمع نموده‌‌ام. پرداخت‌هایی به این فروشگاه در حال انجام است، ولی فقط قسمتی از کارهای آن انجام شده که پرداخت نشده است. ضمنا مبلغی را برای تنخواه این فروشگاه نیاز دارم. آیا به کل موجودی بانک در پایان سال مالی (اول رمضان) خمس تعلق می‌گیرد؟
ضمنا در سال‌های گذشته، با اذن از محضر شما، مبلغ خمس را شخصا و در محل‌هایی که می‌دانستم، هزینه می‌کردم. آیا برای هر سال، اذن از حضرت‌عالی الزامی است یا همان اذن کفایت می‌کند؟
پاسخ: اموالی که به دست آمده و به عنوان سرمایه قرار می‌گیرد، اگر بر آن سال گذشته باشد و در ضمن، اضافه بر مؤونه هم شود، خمس به آن تعلق می‌گیرد و اجازه جدید لازم نیست؛ به همان نحو عمل شود.
پرسش 538: جوانی که نمی‌تواند بلافاصله پس از ازدواج منزل مسکونی تهیه کند، اگر قبل از ازدواج در طی چند سال به تدریج خانه‌ای تهیه کند؛ مثلا ابتدا زمین را بخرد، سپس به تدریج خانه را بسازد، آیا این خانه خمس دارد؟
پاسخ: چون جزء مؤونه زندگی به حساب می‌آید، خمس ندارد.
پرسش 539: مبلغی را در سی سال پیش در شرکتی سرمایه‌گذاری کردم. امروز می‌خواهم سهام آن را بفروشم و سرمایه‌گذاری دیگری بکنم. آیا به افزایش ارزش سهام که حالا می‌فروشم، خمس تعلق می‌گیرد یاخیر؟
پاسخ: سرمایه به هر عنوانی که باشد، خمس به آن تعلق می‌گیرد؛ مگر آن مقدار از سرمایه‌ای که در اول کار دخالت در امور زندگی انسان دارد، که به آن خمس تعلق نمی‌گیرد.
پرسش 540: آیا پول رهن برای منزل خمس دارد؟ آیا تفاوتی بین این‌که در دست خود شخص باشد یا صاحب‌خانه باشد، هست؟
پاسخ: اگر این عمل، دخالت در اداره امور زندگی او داشته باشد، خمس به آن تعلق نمی‌گیرد.
پرسش 541: جوانی هستم که درآمدی ندارم و از پدرم پول تو‌جیبی می‌گیرم. برای خودم سال خمسی معین کرده بودم که در پایان این سال مبلغ اندکی را نیز پس‌انداز کردم. آیا به من خمس تعلق می‌گیرد و اگر تعلق می‌گیرد، چطور آن را پرداخت کنم؟
پاسخ: هر چیزی را که پدر به فرزند می‌دهد، اگر به عنوان بخشش باشد، در آن خمس واجب نمی‌شود.
پرسش 542: سر سال خمسی، به چیزی خمس تعلق گرفت، ولی آن را ندادیم و مقصود از نگه‌داری آن چیز، ازدیاد قیمت هم نبوده است. حال که چند سال می‌گذرد، برای پرداخت خمس آن باید قیمت فعلی را محاسبه کنیم یا قیمت آن سال را؟
پاسخ: به همان مقداری که خمس بدهکار شده بودید، باید پرداخت شود.
پرسش 543: اگر چیزی (مثل لباس، ابزار‌آلات، وسایل زندگی، کتاب و غیره) پس از تملک مورد استفاده قرار گرفت و در شأن هم بود، لکن پس از مدتی بلااستفاده شد:
الف) آیا سر سال خمسی به آن خمس تعلق می‌گیرد؟
ب) اگر بعد از سال خمسی بلا‌استفاده شود، چطور؟
پاسخ: خمس به آنها تعلق نمی‌گیرد.
پرسش 544: اگر کسی خانه‌ای را بفروشد که معلوم نیست به پولی که با آن خانه خریده بود، خمس تعلق گرفته یا نه، و پول فروش آن خانه را سپرده‌گذاری کند و چند سال بگذرد و هر موقع که سودی روی پول می‌آید، آن سود را دوباره سپرده کند و بگوید این کار مضاربه‌ایست و به آن خمس تعلق نمی‌گیرد، آیا این کار صحیح است یا خیر؟
پاسخ: چون خمس در اصل منزل از نظر شرعی ثابت نیست و در صورتی که آن منزل فروخته شود و پولش در بانک به‌عنوان مضاربه که از نظر شرعی اشکالی ندارد، گذاشته شود، فقط به سود آن خمس تعلق می‌گیرد؛ آن هم به شرطی که سال بر آن گذشته باشد و مورد مصرفی زندگی قرار نگرفته باشد.
پرسش 545: بنده دانشجو هستم و در حال جمع کردن بخشی از درآمد خود برای آینده می‌باشم. هنوز محلی که این پس‌انداز در آینده در آن خرج شود، برای من مشخص نیست. آیا بر این پس‌انداز خمس تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: هر چیزی که پس‌انداز می‌شود، در صورتی که سال بر آن بگذرد و مورد مصرف قرار نگیرد، خمس به آن تعلق می‌گیرد.
پرسش 546: آیا به جوایزی که بانک به مشتری‌ها می‌دهد، خمس تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: خیر، خمس ندارد.
پرسش 547: کسی سال گذشته پس از پرداخت خمس، سرمایه معینی داشته، ولی امسال دارایی او کمتر از آن می‌باشد و می‌داند که برخی از پول‌های مخمس سال گذشته خرج شده و پول جدیدی جایگزین آن نشده، آیا بر این فرد پرداخت خمس واجب است؟
پاسخ: واجب نیست.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

امر به معروف و نهی از منکر
پرسش 521: آیا امر به معروف و نهی از منکر، واجب کفایی است یا واجب عینی؟
پاسخ: واجب کفایی است.
پرسش 522: در صورتی که منکری رخ داده و کسانی اقدام به امر به معروف و نهی از منکر نمی‌کنند، آیا بر سایرین واجب نیست که آن را بیان کنند؟
پاسخ: بلی، بر سایرین واجب است که آن را بیان کنند.
درباره مسئله امر به معروف ونهی از منکر می‌توانید به کتاب «توضیح المسائل» ما که به صورت مفصل در آن بیان شده (مسئله 2100 الی 2104) مراجعه کنید.
پرسش 523: شوهرم نماز نمی‌خواند و روزه نمی‌گیرد. هر چقدر هم که به او اصرار می‌کنم، فایده‌ای ندارد و بدتر می‌شود. از نظر شرعی، من ملزم به زندگی با او هستم یا می‌توانم از او طلاق بگیرم؟
پاسخ: تا می‌توانید با او مدارا کنید و با اخلاق نیکو او را ارشاد و راهنمایی نمایید و عمل خلاف او در زندگی، شرعاً موجب حق طلاق برای شما نمی‌شود.
پرسش 524: آیا بر مسلمان لازم است که مسئله امر به معروف و نهی از منکر را درباره غیرمسلمانان رعایت کند یا خیر؟
پاسخ: لازم نیست.
پرسش 525: کسی که در حریم خصوصی خود کار خلاف انجام می‌دهد، آیا بر من واجب است که به او تذکر بدهم یا خیر؟
پاسخ: با رعایت اخلاق و در صورتی که مفسده‌ای برای او نداشته باشد، تذکر به او بلامانع است.

احکام خمس و زکات
پرسش 526: آیا به مال هدیه یا بخشش، خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: تعلق نمی‌گیرد.
پرسش 527: بنده معلم هستم و هر سال مبلغی اضافه می‌آورم و دو سه برابر آن را به فقیران می‌دهم؛ ولی نمی‌دانم نظر مجتهدم چیست. آیا باید خمس را نزد شما بیاوریم یا می‌توانیم در شهر خودمان به نیازمندان واقعی بپردازیم؟
پاسخ: بلی، می‌توانید سهم سادات را خودتان به ساداتی که می‌شناسید و نیازمند هم می‌باشند بپردازید؛ اما سهم امام را می‌توانید (یک‌سوّم) آن را به غیرسادات که نیازمند هستند، بدهید.
پرسش 528: اگر آنچه به ارث می‌رسد، قیمت آن افزایش یابد، آیا خمس به مازاد آن تعلق می‌گیرد یا خیر؟
پاسخ: مال مورثی مطلقا خمس ندارد؛ چه قیمتش کم شود چه زیاد؛ مگر این‌که یقین داشته باشید خمسی به مقداری از آن مال تعلق گرفته و ادا نشده باشد.
پرسش 529: با توجه به سؤال، منظوراز افزایش قیمت در مال مورثی، افزایش قیمت اصل آن است یا افزایش ارزش آن‌، که خمس به آن تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: منظور ارزش آن می‌باشد که در آن خمس واجب می‌شود.

خمس سود بانکی
پرسش 530: آیا به سود بانکی خمس تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: درصورتی که پول بانکی تأثیری در زندگی او نداشته باشد، یعنی اضافه بر مؤونه زندگی حساب شود، هر وقت به دستش رسید، باید خمس آن‌را بدهد؛ امّا اگر هزینه زندگی او با این پول اداره می‌شود، خمس ندارد.
پرسش 531: گرفتن سود بانکی چه حکمی دارد و آیا به آن خمس تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: در صورتی که بر اساس یکی از عقود صحیح، مانند: مضاربه، جعاله، شرکت و اجاره باشد، حلال است و مثل سایر درآمدها به آن هم خمس تعلق می‌گیرد و شما باید یک‌پنجم آن‌را بابت خمس بپردازید.
پرسش 532: اگر شخصی برای جبران بخشی از هزینه خرید مسکن مورد نیاز و موارد ضروری زندگی، ناگزیر باشد از هدایا (اعم از نقدی، غیرنقدی، طلا، و مسکوکات و هدایای عروسی) استفاده کند، آیا باید خمس آنها را بپردازد؟
پاسخ: به طوری کلی برای هدایا خمس تعلق نمی‌گیرد.
پرسش 533: اگر من سود بانکی ماهیانه بگیرم و اصل پول را برای زندگی‌ام استفاده کنم (مثلا هر دو سه ماه یک بار از کارتم پول بردارم)، آیا باز هم خمس به آن تعلق می‌گیرد؟
پاسخ: شما می‌توانید اصل پول را در زندگی‌تان استفاده کنید و از سود آن برای اداره زندگی‌تان هزینه نمایید؛ ولی اگر در سر سال خمسی، مالی اضافه بر مؤونه زندگی حساب شود به آن مقدار مازاد، خمس تعلق می‌گیرد.
پرسش 534: آیا دیه خمس دارد یا خیر؟
پاسخ: خمس ندارد.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

ايام سوگواری حضرت فاطمه زهرا (س) تسلیت باد

#مناسبت

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 511: آیا طواف نساء برای کسی که نائب شده و آن را برای دیگری انجام می‌‌دهد، بر خود او هم لازم است که برای خود نیز انجام دهد یا خیر؟
پاسخ: واجب نیست.

فرق بین عمره تمتع و عمره مفرده
پرسش 512: فرق بین عمره تمتع وعمره مفرده چیست؟
پاسخ: بین عمره تمتع و عمره مفرده فرق‌هایی وجود دارد که عبارتند از:
1. عمره تمتع طواف نساء ندارد، ولی عمره مفرده طواف نساء دارد.
2. عمره تمتع فقط در ماه‌های حج (شوال و ذی‌القعده و ذی‌الحجه) واقع می‌شود؛ اما عمره مفرده را در تمام ماه‌ها می‌توان انجام داد.
فرق‌های دیگری نیز بین آنها وجود دارد که در کتاب «مناسک حج» بیان شده است.
پرسش 513: آیا وجوب حج در زمان رسول خدا| واجب شده است یا قبل از ایشان هم این حکم برای حج بوده است؟
پاسخ: وجوب حج در تمام زمان‌ها و اعصار و در عصر تمام انبیا بوده است و اختصاص به دین اسلام ندارد. در این باره آیاتی از قرآن مجید به این گفتار اشاره دارد؛ از جمله آنها در سوره آل عمران آیه 96: {إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ} و احادیث بسیاری هم در این باره وجود دارد که برای اطلاع بیشتر می‌توانید به کتاب «مناسک حج» مراجعه نمایید.
افضلیت مکه مکرمه یا مدینه منوره
پرسش 514: مکه مکرمه افضل از شهر مدینه منوره است یا مدینه منوره افضل از مکه مکرمه می‌باشد؟
پاسخ: ظاهراً شیعه معتقد است که مکه افضل از مدینه منوره می‌باشد و شیخ طوسی در کتاب «خلاف» این نظر را دارد و ادله‌ای برای این آن بیان کرده است؛ ولی بین علمای اهل سنت در این جهت اختلاف وجود دارد؛ زیرا پیشوای مذهب شافعیه «محمد ابن‌ادریس شافعی» معتقد است که مکه مکرمه افضل از مدینه منوره است؛ ولی پیشوای مذهب مالکیه «مالک ابن‌انس اصبحی» معتقد است که مدینه افضل از مکه است و هر یک از علمای مذاهب، چه شیعه و چه سنی برای نظریه خود ادله‌ای بیان کرده‌اند که آوردن آنها در این پرسش و پاسخ نمی‌گنجد و برای اطلاع از آن می‌توانید به کتاب «مناسک حج» رجوع کنید.

وصیّت بر حج
پرسش 515: کسی که حج بر او واجب شده و آن‌را انجام نداده و آثار موت بر او ظاهر گردیده، آیا وصیت او برای انجام حج لازم است یا خیر؟
پاسخ: بلی، واجب است.
پرسش 516: آیا هزینه حج برای میت، از اصل ترکه است یا از ثلث آن؟
پاسخ: از اصل ترکه است.
پرسش 517: اگر وصیّت او برای انجام حج، از ثلث مال او باشد، آیا موجب اشکال می‌شود یا خیر؟
پاسخ: اگر هزینه حج را مقید به ثلث نموده باشد، در صورتی که ثلثش وافی به مخارج حج باشد، واجب است هزینه حج را از آن اخراج نمایند و بر سایر چیزهایی که وصیّت کرده، مقدم است؛ ولی اگر به مقدار هزینه حج نباشد، لازم است کمبود را از اصل ترکه تکمیل نمایند.
پرسش 518: اگر میتی نزد شخصی ودیعه‌ای (امانت) داشته باشد و او احتمال بدهد که چنانچه او امانت را به ورثه بازگرداند، حج میت را به‌جا نخواهند آورد، آیا بر او واجب است آن امانت را در راه انجام حج از طرف او هزینه کندیا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌تواند آن‌را برای حج هزینه کندو در صورتی که اضافه داشته باشد، باید آن‌را به ورثه او بازگرداند.
پرسش 519: با توجه به مسئله مذکور، آیا می‌تواند خودش به نیابت از او به حج برود یا شخص دیگری را برای او نایب بگیرد؟
پاسخ: در حج از طرف میت فرقی نمی‌کند که خودش حج را به‌عنوان او انجام دهد یا شخص دیگری را برای او نایب بگیرد.
پرسش 520: عمره مفرده‌ای که بعد از انجام عمره تمتع انجام می‌شود و دارای اشکال است، به مقتضای روایات، به‌عنوان عمره تمتع حساب شده؛ پس در این صورت، حکم عمره اوّلی او که به‌عنوان عمره تمتع به جا آورده، چه می‌شود؟
پاسخ: ممکن است گفته شود به مقتضای دلیلی که می‌گوید عمره مفرده او عمره تمتع حساب می‌شود، آن عمره اوّلی که به صورت تمتع به‌‌جا آورده، بی‌فایده و بی‌ثمر می‌شود. احتمال دوّم این است که عمره اوّلی او که به‌عنوان تمتع به‌‌جا آورده، عمره مفرده محسوب می‌شود؛ چنان‌که عمره‌ای را که بعد از عمره تمتع به‌عنوان مفرده به جای آورد، عمره تمتع به حساب آمد.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 493: آیا قطع طواف برای انجام نماز واجب یا نمازجماعتی که منعقد شده، جایز است یا خیر؟
پاسخ: جایز است.
پرسش 494: مطاف باید در حد بیت و مقام ابراهیم باشد یا خیر؟
پاسخ: طواف ولو این‌که در خارج از حدّ بیت و مقام باشد، جایز است.
پرسش 495: برای کسی که کیسه بول همراه دارد و گاهی از آن بول خارج می‌‌شود، تکلیفش در طواف برای نماز و طواف چیست؟
پاسخ: یک وضو برای طواف و یک وضو برای نماز انجام می‌دهد.
پرسش 496: در صورت توسعه مسجدالحرام و گسترش عرصه طواف در سطح خود خانه کعبه، فرد تا چه فاصله‌ای دور از کعبه می‌تواند طواف کند؟ برای مثال: اگر صحنی به شعاع یک کیلومتر یا بیشتر ساخته شود، آیا طواف‌کننده می‌تواند در این فاصله و با پیمودن مسیری کیلومتری، مراسم را انجام دهد؟
پاسخ: هر قدر توسعه یابد، جزء مسجد به حساب می‌آید و داخل آن شمرده می‌شود و طواف در آن صحیح می‌باشد، بدین جهت طواف در آن صحیح است.
پرسش 497: در صورتی که در همین محدوده فعلی، به صورت پله‌های معلق بالای سر کعبه، یا به صورت مسیرهایی در طبقه زیرین، فضای طواف توسعه یابد، آیا فرد می‌تواند در سطحی جز سطح خانه کعبه طواف کند؟
پاسخ: بلی، می‌تواند.
پرسش 498: آیا طواف درطبقه دوّم مسجدالحرام درایام حج تمتع جایز است؟
پاسخ: مانعی ندارد.

حکم شک در دور طواف
پرسش 499: حکم شک در دور‌های طواف چیست؟
پاسخ: در طواف واجب اگر بعد از تمام شدن طواف و انصراف از آن، شک کند که طواف را زیادتر از هفت دور یا کمتر از آن به‌جا آورده، اعتنا نکند و طوافش صحیح است. اگر در آخر دور یا اثنای آن، میان شش و هفت شک کند و هر چه پای نقیصه در کار است، طواف او باطل است و باید آن‌را انجام دهد. اما اگر در طواف مستحب، در عدد دورها شک کند، بنا را بر اقل گذارد و آن را را تکمیل کند. در این صورت طوافش صحیح است.

عرفات
پرسش 500: پس از انجام عمره تمتع، آیا خدمه کاروان می‌‌توانند بدون احرام، برای معین کردن چادرها و چیزی‌‌های دیگر به عرفات و منی در رفت و آمد باشند یا خیر؟
پاسخ: بلی، جایز است.

رمی جمرات
پرسش 501: آیا زنی که نتوانسته در روز رمی جمرات کند، آیا می‌‌تواند شب آن را انجام دهد یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌‌تواند.
پرسش 502: رمی جمرات از طبقه دوم اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.

نیابت در حج
پرسش 503: آیا کسی که نائب در انجام حج دیگری می‌شود، باید حج را بر طبق فتوای کسی که منوب‌عنه از او تقلید می‌کرده، انجام دهد یا بر طبق فتوای مرجع تقلید خودش؟
پاسخ: باید بر طبق فتوای مرجع خودش آن‌را انجام دهد.
پرسش 504: کارمندانی که به عنوان خدمه با کاروان به حج می‌‌روند، آیا می‌‌توانند حج نیابتی انجام دهند؟
پاسخ: چون توانایی بر انجام حج برای خود دارد، نمی‌‌تواند از دیگری نیابت کند و اگر حج بر او واجب نشده باشد، می‌‌تواند از دیگری نیابت کند.
پرسش 505: آیا دختر یا همسر می‌‌توانند از مردی که حج بر او واجب بوده، نیابت کنند یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌‌توانند؛ درصورتی‌که کسی را برای نیابت معیّن نکرده باشد.
پرسش 506: آیا زن می‌‌تواند از شخص دیگری در نماز طواف نیابت کند یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌‌تواند.
پرسش 507: اگر مستطیع در هنگام حج، در محدوده حرم مکه بمیرد، آیا باید برای او نایب گرفت یا خیر؟
پاسخ: لازم نیست.
پرسش 508: اگر شخصی پس از عمره تمتّع فوت شود، برای او نائب لازم است یا خیر؟
پاسخ: لازم نیست.
پرسش 509: کسی که برای انجام حج نائب می‌شود، آیا می‌‌تواند به جای خود نائب بگیرد؟
پاسخ: نمی‌‌‌تواند.
پرسش 510: اگر در مسئله پیش، نائب گرفت و نائب هم حج را برای میت انجام داد، آیا برای میت مجزی است یا خیر؟
پاسخ: برای میت مجزی است؛ ولی نائب اول مالک پولی که به عنوان اجرت گرفته، نمی‌‌شود و باید آن را به صاحب اصلی بازگرداند.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 479: اگر برای کسی استطاعت مالی به گونه کامل پیدا شد، ولی مانع حکومتی و غیر آن به‌وجود آمد و امکان سفر حج برای او میسر نشد، آیا در این صورت حج بر او واجب و مستقر می‌شود یا خیر؟
پاسخ: در این صورت حج بر وی واجب نمی‌شود.
پرسش 480: اگر مانع حکومتی پیدا نشود، ولی از نظر جسمی توانایی انجام آن را نداشته باشد، آیا حج بر او واجب می‌شود یا خیر؟
پاسخ: خیر، حج بر چنین کسی واجب نمی‌شود؛ چون صحت بدن و توانایی بر انجام حج، از شرایط وجوب حج است.
پرسش 481: اگر شخصی واجد تمام شرایط وجوب حج شد، ولی حج را انجام نداد، تکلیف او چیست؟
پاسخ: حج بر ذمه او مستقر است و باید آن را انجام دهد و در صورتی که بر اثر پیری یا غیر آن نتواند آن را انجام دهد، باید در انجام آن برای خود نائب بگیرد و اگر نگرفت و فوت کرد، بر ورثه است که در انجام حج برای او نائب بگیرند.
پرسش 482: آیا جایز است که از آبسردکن‌های مسجدالحرام که برای نوشیدن حجاج اختصاص دارد، برای وضو استفاده کنند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 483: اگر به فقیری هزینه حج داده شود، آیا حج بر او واجب می‌شود؟
پاسخ: بلی، واجب می‌شود و حج او به نام «حج بذلی» است.
پرسش 484: آیا مُحرِم می‌تواند پس از انجام عمره تمتع، عمره مفرده را به‌جا آورد یا خیر؟
پاسخ: خیر، نمی‌تواند.
پرسش 485: اگر کسی بر اثر ندانستن مسئله، بعد از آن‌که عمره تمتع را انجام داد، از مکه خارج شد و پس از برگشت، مُحرماً وارد مکه شد و عمره مفرده انجام داد، تکلیف او چیست؟
پاسخ: در فرض مسئله، عمره مفرده‌ای که انجام داده، شرعاً عمره تمتع به حساب می‌آید و عمره اوّلی به‌عنوان عمره تمتع به حساب نمی‌آید.
پرسش 486: اگر شخصی هنگام ثبت‌نام حج تمتع، در محدوده زمانی مشخصی که از طرف سازمان حج اعلام می‌شود، پول نقد در اختیار نداشته باشد و از کسی قرض کند و در مدت کوتاهی بتواند قرض را بدون عسروحرج پرداخت کند، آیا این شخص مستطیع است یا خیر؟
پاسخ: در فرض مذکور، او مستطیع به حساب می‌آید و حج بر او واجب است.

طواف
پرسش 487: تحیّت مسجد‌الحرام چیست؟ آیا همان طواف خانه خداست؟
پاسخ: بله، همان طواف و دو رکعت نماز آن است.
پرسش 488: آیا بانوان می‌توانند در ایام حج یا در هنگام زیارت که در مشاهد مشرّفه هستند، برای جلوگیری از عادت ماهانه از قرص استفاده کنند؟
پاسخ: در صورتی که ضرر نداشته باشد، اشکال ندارد.
پرسش 489: اگر در هنگام طواف، بچه به خواب برود یا در پوشاک خود ادرار کند، آیا طواف او دچار اشکال می‌‌شود یا خیر؟
پاسخ: موجب اشکال نمی‌‌شود.
پرسش 490: طواف افرادی که پیرمردان و بیماران را روی سر خود قرار داده و طواف می‌‌دهند و خودشان از کنار و حاشیه طواف می‌‌کنند، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 491: تکلیف زنان مضطربه در (ایام عادت) در طواف چیست؟
پاسخ: باید بر طبق احکام زن مضطربه در نماز عمل کند.
پرسش 492: با توجه به پرسش فوق، معنای «مضطربه» را بیان فرمایید؟
پاسخ: مراد از مضطربه، زنى است كه چند ماه خون ديده، ولى عادت معينى برایش مشخص نشده و هر گاه ده روز يا كمتراز ده روز خون ببيند، همه آن حيض است و اگر بيشتر از ده روز خون ببيند، اگر بعضى از آنها علامت حيض را داشته باشد و از سه روز كمتر و از ده روز بيشتر نباشد، حيض شمرده می‌شود و اگر چنین نباشد، طبق عادت بستگان خود، مثل مادر و خواهر و عمه و خاله خود عمل كند.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

شرایط وجوب حج
پرسش 467: شرایط اصل وجوب حج را بیان نمایید؟
پاسخ: شرایط اصل وجوب حج عباتند از:
1. بلوغ 2. عقل 3. آزادی.
پرسش 468: شرایط استطاعت را که موجب وجوب حج می‌شود را بیان فرمایید.
پاسخ: آنها عباتند از:
1. داشتن صحت و توانایی بدنی؛
2. داشتن امنیت رفت و برگشت به راحتی و سهولت؛
3. داشتن ضروریات و امکانات زندگی برای خانواده که به آن نیاز دارند؛
4. داشتن امکاناتی که بعد از بازگشت از مکه به زندگی او لطمه وارد نکند، و مراد از استطاعت شرعی که موجب وجوب حج می‌شود، همین امور است که بیان شد.
پرسش 469: در مسئله پیش، شرایط استطاعت شرعی معلوم شد. آیا تاکنون کسی در وجوب حج، قائل به استطاعت عرفی شده که این شرایط در آن لحاظ نشده باشد؟
پاسخ: بلی، سید مرتضی علم‌الهدی در وجوب حج، استطاعت عرفی را میزان قرار داده، نه استطاعت شرعی را.
پرسش 470: آیا تاکنون کسی بوده که در وجوب حج، استطاعت شرعی و استطاعت عرفی را ملاک قرار نداده باشد و فقط توانایی بر رفتن به حج و برگشت از آن‌را ملاک دانسته باشد؟
پاسخ: بلی، «مالک بن انس اصبحی»، پیشوای مذهب مالکی که در کشور‌های آفریقایی همه از پیروان او می‌باشند، به این قائل است.
پرسش 471: آیا احرام در لباسی که خمس آن را نداده‌‌اند، صحیح است یا خیر؟
پاسخ: صحیح نیست.
پرسش 472: آیا زنان می‌‌توانند در لباس‌‌های معمولی محرم شوند یا خیر؟
پاسخ: می‌‌‌توانند.
پرسش 473: آیا احرام برای حج تمتع باید از مکه قدیم باشد یا از هر کجای مکه باشد، اشکال ندارد؟
پاسخ: از هر جای آن باشد، اشکال ندارد.
پرسش 474: زنی که توانایی انجام حج را دارد، ولی طفل شیرخواری دارد که باید با مادرش باشد، آیا حج بر او واجب است یا خیر؟
پاسخ: اگر برای طفل بدون مادر مشکل باشد یا دیگران به سبب نگه‌داری از او دچار زحمت و ناراحتی شوند، در این صورت حج بر او واجب نمی‌‌شود.
پرسش 475: شخصی که منزلی برای زندگی ندارد، اگر پولی به دست آورد که بتواند منزلی را که مورد احتیاج اوست خریداری کند، آیا حج براو واجب می‌‌شود یا خیر؟
پاسخ: چون نیاز به منزل دارد، مستطیع نمی‌‌شود و با آن پول، منزلی را که مورد نیازش است، خریداری کند.
پرسش 476: اگر زنی یا مردی برای رفتن به حج، نیاز به همراهی که مزد می‌خواهد، داشته باشند و آنها توانایی پرداخت آن را نداشته باشند، آیا حج بر آنها واجب می‌‌شود یا خیر؟
پاسخ: واجب نمی‌‌شود.
پرسش 477: کارمندانی که برای خدمت به حجاج، با کاروان حج می‌‌روند، آیا حج بر آنها واجب می‌‌شود یا خیر؟
پاسخ: حج بر آنها واجب می‌‌شود، در صورتی‌که هزینه زندگی خانوادگی او در زمان حج تأمین باشد.
پرسش 478: با توجه به اقدامات عربستان سعودی علیه شیعیان و حمایت‌های آشکار از نیروهای تندرو وهابی ـ سلفی و تروریست مانند داعش و جبهة النصره و طالبان و.... در عراق و سوریه و افغانستان و سایر کشورها و نیز اعمال فشارهای شدید بر شیعیان در خود عربستان و از آن‌‌جا که مناسک مذهبی حج و عمره در هر سال چندین میلیارد دلار به دولت عربستان سعودی کمک مالی می‌کند و به‌طور حتم و یقین باعث افزایش قدرت (حداقل از جنبه مالی) این دولت بر علیه مسلمانان می‌شود، آیا سفر عمره و حج در این مقطع زمانی خاص دارای اشکال شرعی نمی‌باشد؟
پاسخ: این‌گونه جنایات آنها مانع از انجام وجوب حج نمی‌شود؛ مگر آن‌که حاکم نظام اسلامی قطع رابطه را به مصلحت بداند.

#فتاوا
ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 444: با توجه به پرسش فوق، آیا احکام مسجد را دارد یا خیر؟
پاسخ: بلی، احکام مسجد را دارد.
پرسش 445: آیا می‌‌توان از زیر زمین مسجد برای تأسیسات حرارتی و برودتی استفاده کرد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 446: آیا رضایت همسایگان در ساختن مسجد شرط است یا خیر؟
پاسخ: رضایت آنها شرط نیست؛ ولی به گونه‌‌ای باید باشد که مزاحمت برای آنها نشود.
پرسش 447: آیا جایز است قسمتی از مسجد را به عنوان حسینیه یا کتابخانه یا محل زندگی عالم قرار داد یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 448: آیا جایز است زیر زمین مسجد را به عنوان آشپزخانه یا مغازه تجاری اجاره داد یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 449: لوازمی که برای مسجد می‌‌دهند، آیا تغییر آن جایز است یا خیر؟
پاسخ: اگر به عنوان وقف باشد، تغییر آن جایز نیست؛ اما اگر به عنوان تملیک باشد، در صورتی که نیاز و مصلحت مسجد باشد، می‌‌توان آن را تعویض کرد.
پرسش 450: اشیائی که قبلا به مسجد داده شده و معلوم نیست که به عنوان وقف بوده یا تملیک، حکم آن چیست؟
پاسخ: تغییر و تصرف در آن مورد اشکال است.
پرسش 451: لوازمی که برای مسجد وقف شده و مورد استفاده مسجد قرار نمی‌‌گیرد، در صورتی که برای مسجدی دیگر مورد نیاز باشد، آیا می‌‌توان آنها را به آن مسجد داد یا خیر؟
پاسخ: جایز است.
پرسش 452: اگر ایوان جزو مسجد باشد، آیا می‌‌توان در آن مغازه‌ای احداث کرد ومال الاجاره را برای مسجد صرف کرد یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 453: اگر زمینی برای حسینیه وقف بوده و بعد آن را با سهم امام مسجد بنا کردند، آیا این حکم مسجد را دارد یا خیر؟
پاسخ: حکم مسجد را ندارد.
پرسش 454: اگر مردم در زمین کسی که مرده و ورثه او هم معلوم نیست، مسجد احداث کردند، در این مورد تکلیف چیست؟
پاسخ: باید زیر نظر حاکم شرع، پول آن را صدقه بدهند. در این صورت نماز خواندن در آن اشکالی ندارد.
پرسش 455: آیا جایز است در زیر زمین مسجد غسالخانه بسازند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 456: جایی که برای شخصی مصلّا بوده و آن مکان معروف شده به این عنوان، آیا آن مکان حکم مسجد را دارد یا خیر؟
پاسخ: حکم مسجد را ندارد؛ چون صیغه وقف بر آن جاری نشده است.
پرسش 457: چه قسمت‌‌هایی از مسجد به عنوان اصل آن شمرده می‌شود؟
پاسخ: سرداب و پشت‌‌بام جزء آن به حساب می‌‌آید.
پرسش 458: شخصی زمینی را به عنوان مسجد وقف کرده است. آیا جایز است در آن دستشویی ساخته شود یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 459: زمینی که برای اموری وقف شده، آیا جایز است در آن مسجد بسازند؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 460: زمین‌هایی که برای یکی از امامان یا غیر آنها وقف شده، آیا جایز است در آنها مسجد بسازند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 461: در بعضی از مکان‌‌ها مثل پارک‌‌ها و غیر آنها نمازخانه ایجاد می‌‌کنند؛ آیا آنها حکم مسجد را دارند یا خیر؟
پاسخ: حکم مسجد را ندارند.
پرسش 462: آیا چراغانی و آذین بستن مسجد هنگام جشن معصومین اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد.
پرسش 463: آیا کف زدن به مناسبت اعیاد معصومین در مسجد جایز است یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 464: مسجدی که متولّی دارد، آیا می‌‌شود بدون اجازه ایشان تغییراتی در آن به وجود آورد یا خیر؟
پاسخ: نمی‌‌‌شود.
پرسش 465: آیا استعمال دخانیات در مساجد و حسینیه‌ها شرعا اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که برای مردم ضرر داشته باشد، جایز نیست؛ اما اگر ضرر مهمی نداشته باشد، به‌جاست که ترک شود.
پرسش 466: کسی که می‌‌خواهد در احداث مسجد شرکت کند، ولی کسب‌‌وکار او ربایی بوده، آیا برای او جایز است در ساخت مسجد مشارکت کند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

احکام مسجد
پرسش 433: برگزاری مراسم عقد در مسجد، اگر مردان و زنان با ظاهر آرایش‌کرده و پوشش مخصوص جشن عروسی و کف زدن، در مسجد حاضر شوند که در عرف متناسب با شأن مسجد نباشد، چه حکمی دارد؟
پاسخ: چون رعایت شؤون مسجد لازم است و در فرض مسئله، رعایت نمی‌شود، مورد اشکال است.
پرسش 434: مسجد شهرک ما قبلا زیرزمینی داشت که محل اصلی نماز جماعت و اقامه عزا‌داری برای محرم بود و الان مدتی است که طبقه بالای آن ساخته و نماز و مراسم در آن‌‌جا برگزار می‌شود. آیا با توجه به عدم وجود امکانات ورزشی و تفریحی در سطح این شهرک می‌توان از زیرزمین مسجد برای ورزش‌های رزمی و کشتی یا سرگرمی‌هایی مانند فوتبال دستی، پینگ‌‌پنگ و... استفاده کرد؟
پاسخ: در هر جایی که عنوان مسجد را داشته باشد، نباید کار‌هایی که با این عنوان منافات دارد انجام گیرد و چون کار‌های مذکور با عنوان مسجد منافات دارد، لذا مورد اشکال است.
پرسش 435: اگر کسی لوازمی را که مسجد یا حسینه یا فاطمیه نیاز به آن دارند، تهیه کند و آنها را به این اماکن برساند، آیا مردم دیگر می‌توانند در وقت نیاز به صورت امانت گرفته و در منازل خود از آنها استفاده کنند یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست؛ مگر آن‌که قصد بانی این باشد که دیگران هم در صورت نیاز از آنها استفاده کنند و فرقی هم نمی‌کند بین این‌که دارای صیغه وقف باشد یا نباشد؛ چون در صورت خواندن صیغه وقف نیز صاحب لوازم می‌تواند استفاده از آنها را برای امور مسجد و غیرمسجد قرار دهد.
پرسش 436: اگر در جایی مسجد ساخته شده و بعداً طبقه دیگری بر آن اضافه شود، آیا آن طبقه اضافه شده نیز حکم مسجد را دارد یا خیر؟
پاسخ: بلی، حکم مسجد را دارد.
پرسش 437: آیا جایز است در زمینی که ساختمان چندطبقه ساخته می‌شود، یکی از طبقات آن را به عنوان مسجد بسازد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 438: اگر زمینی برای مسجد وقف شد و آن را ساختند و بعدا طبقه دیگری در آن ساختند، آیا این طبقه دوّم نیز حکم مسجد را دارد یا خیر؟
پاسخ: بلی، حکم مسجد را دارد.
پرسش 439: کسی که خانه چندطبقه دارد، جایز است یکی از طبقات را برای حسینیه وقف کند یا خیر؟
پاسخ: جایز است آن را وقف کند.
پرسش 440: اگر فرش مسجدی که وقف بوده کهنه شود، وظیفه چیست؟
پاسخ: در صورتی که برای مسجدی که وقف شده، قابل استفاده نباشد، می‌توانند آن را به مسجد دیگری که مورد استفاده قرار می‌گیرد، بدهند.
پرسش 441: با توجه به پرسش قبل، اگر آن فرش‌ها با پول خود مسجد خریده شده باشد، آیا در صورتی که کهنه شود، به گونه‌ای که استفاده از آن در مسجد مناسب نباشد، آیا می‌توانند آن‌را بفروشند؟
پاسخ: بلی، می‌توانند.
پرسش 442: آیا جایز است در مسجد کارهای تفریحی، مانند ورزش و بازی برای نوجوانان انجام داد یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست؛ چون با شأن و منزلت مسجد که برای انجام امور عبادی است، منافات دارد.
پرسش 443: مسجدی که آبدارخانه ندارد، در صورت نیاز آیا جایز است قسمتی از آن را برای آبدارخانه قرار داد یا خیر؟
پاسخ: جایز است، در صورتی که مزاحم نماز گزاران نباشد.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 420: زکات فطره کسانی که در هتل‌‌ها و غیر آنها کار می‌‌کنند و غذای آنها بر عهده صاحب‌‌کار است، آیا زکات فطره آنها نیز بر عهده صاحب‌‌‌کار است یا بر عهده خودشان؟
پاسخ: اگر آنان از غذای تهیه‌‌شده توسط صاحب‌‌‌کار استفاده می‌‌کنند، در این صورت اگر غذای آنها به عنوان حقوق یا به عنوان شرط ضمن عقد بر عهده صاحب‌‌کار نباشد، ولی صاحب‌‌کار غذای آنها را ارفاقا به آنها بدهد، به طوری که آنان نان‌‌خور صاحب‌‌کار به حساب آیند، زکات فطره آنها بر عهده صاحب‌‌‌کار می‌‌باشد. اما اگر غذای کارکنان جزء حقوق حق‌‌الزحمه آنان حساب شود یا آن‌که در ضمن عقد اجاره با صاحب‌‌کار شرط نمایند که صاحب‌‌کار باید علاوه بر پرداختن حقوق به آنها، غذای روزانه آنان را نیز تأمین کند، در این صورت بودن زکات فطره بر عهده صاحب‌‌کار مورد اشکال است.
پرسش 421: آیا زکات فطره زندانیان و سربازانی که مخارج آنها را دولت می‌دهد، بر عهده دولت است یا بر عهده خودشان؟
پاسخ: بر خودشان واجب است؛ درصورتی‌که توانایی پرداخت آن را داشته باشند.
پرسش 422: آیا جنینی که هنوز متولد نشده، زکات فطره دارد یا خیر؟
پاسخ: ندارد.
پرسش 423: زکات فطره طفلی که شیر می‌خورد، بر عهده چه کسی است؟
پاسخ: فطریه او بر عهده کسی است که مادر او را در زندگی اداره می‌‌کند.
پرسش 424: با توجه به پرسش مذکور اگر مادر طفل، از اموال طفل برای زندگی استفاده می‌‌کند، زکات فطره او بر عهده چه کسی است؟
پاسخ: در این صورت زکات فطره او بر عهده کسی نیست.
پرسش 425: زکات فطره زنی که پیش از غروب آفتاب شب عید فطر با مردی ازدواج کرده باشد، بر عهده کیست؟
پاسخ: اگر نان‌‌خور شوهر به حساب آید، بر عهده شوهر است و اگر نان‌‌خور او به حساب نیاید، بر عهده کسی است که نان‌‌‌خور او به حساب آید.
پرسش 426: آیا لازم است کسی که زکات فطره را به او می‌‌دهند، عادل باشد یا خیر؟
پاسخ: لازم نیست.
پرسش 427: جنینی که پیش از غروب عید فطر به دنیا بیاید، زکات فطره دارد یا خیر؟
پاسخ: زکات فطره دارد.
پرسش 428: جنینی که پس از غروب عید فطر به دنیا بیاید، زکات فطره دارد یا خیر؟
پاسخ: زکات فطره دارد.
پرسش 429: پدر من به علت بیماری روزه نگرفتند؛ در این صورت باید زکات فطره خودش را هم بدهد یا خیر؟
پاسخ: بلی، باید زکات فطره خودش را بدهد.
پرسش 430: کسانی که مثل برادر و خواهر این‌جانب نان‌‌خور پدرم هستند و عمدا روزه نگرفتند، آیا زکات فطره آنها بر عهده پدرم است یا خیر؟
پاسخ: بلی، زکات فطره آنها باید توسط پدر پرداخت شود.
پرسش 431: کسی که پیش از غروب شب عید فوت کند، آیا زکات فطره بر او واجب است یا خیر؟
پاسخ: واجب نیست.
بلاد کبیره
پرسش 432: نظر حضرت‌عالی درباره بلاد کبیره چیست؟ آیا تهران جزو بلاد کبیره است یا خیر؟
پاسخ: بله، تهران جزء بلاد کبیره است؛ زیرا اگرچه دارای محله‌های بسیار است و کسی که بخواهد از محله‌ای به محله دیگر برود، اگرچه طولانی باشد، ولی در عین حال چون همه آن محله‌ها با یکدیگر اتصال دارند و بر کسانی که در آنها سکونت دارند، عنوان این‌که در یک شهر زندگی می‌کنند، صدق می‌کند، بدین جهت، با رفتن شخصی از محلی به محل دیگر، عنوان مسافر بر او صدق نمی‌کند؛ اگرچه محلات دارای عنوان مستقل و طولانی باشند. با این حساب نماز آنها در آن محله‌ها تمام و روزه آنها صحیح می‌باشد. پس تا مادامی که از شهر تهران و حد مسافت شرعی آن خارج نشده‌اند، نمازشان در آن تمام و روزه آنها صحیح است. پس فرقی در حکم قصر و تمام بین شهر تهران که از بلاد کبیره است و بین بلاد صغیره نیست.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

فطریه
پرسش 405: در خصوص فطریه، «نان‌خور» به چه شخصی اطلاق می‌شود؟ این‌که بعضا گفته می‌شود «نان‌خور موقت» به چه معناست؟ اگر شخصی برای چهار پنج روز مهمان کسی باشد، آیا نان‌خور او شمرده می‌شود و زکات فطریه او بر عهده میزبان است؟
پاسخ: ملاک در نان‌خور بودن، این است که خورد و خوراک او توسط صاحبخانه تأمین گردد؛ امّا به مجرد خوردن یک یا چند افطاری، نان‌خور بودن صدق نمی‌کند.
پرسش 406: با علم به این‌که دیابت (بیماری قند) یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری‌های کشور است و درمان قطعی ندارد و پیش‌گیری عوارض مرگبار آن با استفاده از دارو (20 در صد) و آموزش برای مراقبت (80 در صد) امکان‌پذیر است، آیا دادن زکات فطره و صدقات جاریه برای کمک به فعالیت‌های آموزشی و کمک به بیماران دیابتی، به‌ویژه کودکان مجاز می‌باشد؟
پاسخ: به طور کلی به کسانی که نیازمند هستند، از هر نوع و قشری که باشند، می‌توان عین زکاه فطره (3 کیلو گرم گندم یا جو، خرما یا کشمش یا برنج) یا پول آن را به آنها داد.
پرسش 407: مقدار فطریه چه‌قدر است؟
پاسخ: مقدار آن تقربیاً سه کیلوگرم گندم یا جو یا خرما یا کشمش و نیز برنج (که امروزه قوت غالب است) و برای پرداخت نقدی آن می‌توانید از بازار قیمت آنها را جویا شوید یا از روحانی مورد اعتماد محل بپرسید.
پرسش 408: با توجه به پاسخ فوق، آیا می‌توانیم آن را به طور نقدی بپردازیم؟
پاسخ: بلی.
پرسش 409: می‌خواستم بدانم میزان مبلغ زکات فطره چقدر است؟ همچنین میزان مبلغ کفاره روزه غیرعمد و عمد را بفرمایید؟
پاسخ: مبلغ زکات هر نفر پنج‌هزار تومان می‌باشد. کفاره غیرعمد برای هر روز هزار تومان و برای کفاره عمد برای دو ماه، شصت‌هزار تومان می‌باشد (پاسخ این مسئله، مربوط به سال 1394 است).
پرسش 410: آیا امکان دارد کفاره روزه را خودمان به مستحق بدهیم؟ در این صورت لطفاً بفرمایید به چه شیوه و چه افراد‌ای؟
پاسخ: شما می‌توانید آن‌را به فقرا و نیازمندان پرداخت کنید؛ چه به صورت نقدی و چه به صورت جنسی؛ ولی اگر به صورت نقدی باشد، باید اطمینان داشته باشید که آن مبلغ را در چیز‌های خوردنی وآشامیدنی هزینه می‌کنند.
پرسش 411: آیا می‌شود فطریه را برای خرید فرش حسینیه داد؟
پاسخ: فطریه فقط برای فقرا و نیازمندان است.
پرسش 412: من در کشور خارجی زندگی می‌کنم و برای پرداخت زکات فطره، می‌توانم آن‌را به پول ایران بدهم یاخیر؟
پاسخ: بلی، می‌توانید.
پرسش 413: آیا جایز است فطریه را درموارد عام المنفعه استفاده کرد یا آن‌را حتماً باید به فقرا داد؟
پاسخ: لازم است به فقرا بدهند.
پرسش 414: آیا غیر سید می‌‌تواند زکات فطره را به سید بدهد یا خیر؟
پاسخ: نمی‌‌‌تواند.
پرسش 415: آیا سید می‌‌تواند زکات فطره خود را به سید بدهد؟
پاسخ: بلی، می‌‌تواند.
پرسش 416: آیا سید می‌‌تواند زکات فطره خود را به غیر سید بدهد؟
پاسخ: بلی، می‌‌تواند.
پرسش 417: زنی که که سید نیست، ولی سرپرست سادات است، آیا می‌‌تواند زکات فطره غیر سادات را بگیرد و برای آنها مصرف کند؟
پاسخ: می‌‌‌تواند، درصورتی‌که آن را برای خودش تملک کند و سپس آن را صرف ساداتی که سرپرستی آنها را دارد، نماید.
پرسش 418: شخصی که سید است، ولی بعضی از کسانی که نان‌خور او هستند، سید نیستند، آیا می‌‌تواند زکات فطره را از طرف آنها که سید نیستند، بدهد؟
پاسخ: بلی، می‌‌تواند.
پرسش 419: زنی که شوهر دارد، اگر خودش زکات فطره را بدهد، کافی است یا خیر؟
پاسخ: درصورتی‌که زکات فطره را با اذن شوهرش داده باشد، اشکال ندارد.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 391: با توجه به زیاد بودن کفاره و قضای روزه عمدی که به ازای هر روز دوماه است، لطفا دو راه دیگر مانند طعام دادن شصت فقیر و آزاد کردن یک بنده را بیشتر شرح دهید؟
پاسخ: در این زمان بنده‌ای نیست که به‌عنوان کفاره آزاد شود؛ پس می‌ماند اطعام شصت فقیر که هر فقیری را در یک وعده غذا به اندازه‌ای که سیر شود، اطعام کند.
پرسش 392: آیا می‌توان ماکارونی خام را به عنوان کفاره داد؟
با توجه به این‌که میزان کفاره روزه (750 گرم) است و این‌که معمولا بسته‌های ماکارونی 700 یا 900 گرمی است، پرداخت ماکارانی به عنوان کفاره به چه نحوی صورت پذیرد؟
پاسخ: بله، جایز است؛ ولی ماکارونی باید حداقل 750 گرم باشد و کمتر نباشد.
پرسش 393: من حدود 10 روز روزه قضا دارم که 3 سال بعد به‌جا آوردم؛ اما کفاره این تأخیر را ندادم و از این موضوع حدود 7 سال می‌گذرد. چه کاری باید انجام دهم؟
پاسخ: شما باید کفاره تأخیر را بپردازید و مقدار آن 750 گرم برای هر روز گندم یا جو که به نیازمندان داده شود.
پرسش 394: مقدار کفاره نذر چقدر است؟
پاسخ: به 10مسکین 750 گرم گندم یا نان اطعام کند.
پرسش 395: آیا قسم دروغ به قرآن کفاره دارد یا خیر؟
پاسخ: کفاره ندارد.
پرسش 396: مقدار کفاره عهد چقدر است؟
پاسخ: اطعام شصت فقیر کفایت می‌کند و به هر فقیری 750 گرم گندم یا نان بدهد.
پرسش 397: به‌جای کفاره روزه که دادن نان یا گندم به ده فقیر است، آیا می‌تواند پول آن‌را به فقیر بدهد یا خیر؟
پاسخ: کفایت نمی‌کند.
پرسش 398: کفاراتی که بر ذمه میت است، باید از اصل مال خارج شود یااز ثلث مال؟
پاسخ: از ثلث مال.
عید فطر و رویت هلال
پرسش 399: در مورد عید فطر، رؤیت هلال ملاک است یا محاسبات نجومی کفایت می‌کند؟
پاسخ: به هر کدام که اطمینان حاصل شود، کفایت می‌کند.
پرسش 400: برای رؤیت هلال ماه آیا با دیدن چشم مسلح ثابت می‌شود یا خیر؟
پاسخ: همان‌طور که با دیدن چشم غیر‌‎مسلح ثابت می‌شود، دیدن آن با چشم مسلح نیز ثابت می‌شود.
پرسش 401: لطفا منظور شفاف از حکم حاکم شرع در اثبات هلال اول ماه را بفرمایید؟
پاسخ: اگر حاکم شرع به اوّل ماه حکم نماید، باید مکلف بر طبق حکم او عمل کند، اگرچه مقلد او نباشد؛ ولی کسی که یقین پیدا کرد حاکم شرع اشتباه کرده، نمی‌تواند به حکم او عمل کند.
پرسش 402: اگر حاکم شرع حکم به عید بدهد، امّا مرجع تقلیدی حکم به روز سی‌ام ماه مبارک بدهد، وظیفه مکلف چیست؟
پاسخ: اگر حاکم شرع حکم کند که اول ماه است، کسی هم که از او تقلید نمی‌کند، باید به حکم او عمل کند.
پرسش 403: شرایط اثبات رؤیت هلال ماه عید فطر چیست و چگونه به دست می‌آید؟
پاسخ: رویت هلال ماه با پنج چیز ثابت می‌شود:
1. آن‌که خود انسان ماه را ببیند.
2. عده‌ای که از گفته آنان یقین پیدا می‌شود، بگویند ماه را دیده‌ایم و همچنین است هر چیزی که به واسطه آن یقین پیدا شود.
3. سی روز از اول رمضان بگذرد، که به واسطه آن اول ماه شوال ثابت می‌شود.
4. دو مرد عادل بگویند که در شب ماه را دیده‌ایم، ولی اگر صفت ماه را برخلاف یکدیگر بگویند یا شهادتشان خلاف واقع باشد، مثل این‌که بگویند داخل دایره ماه طرف افق بوده، اول ماه ثابت نمی‌شود. اما اگر در تشخیص بعض خصوصیات اختلاف داشته باشند، مثل آن‌که یکی بگوید ماه بلند بود و دیگری بگوید نبود، به گفته آنان، اول ماه ثابت می‌شود.
5. حاکم شرع به آن حکم کند.
پرسش 404: نظر حضرت‌عالی درباره رؤیت هلال با چشم مسلح چیست؟
پاسخ: حلول ماه رمضان با رؤیت آن به کمک ابزار ستاره‌شناسی (دوربین، تلسکوپ و...) کفایت می‌کند؛ زیرا عنوان رؤیت ماه همان‌‌گونه که با رؤیت آن بدون ابزار تحقق می‌یذیرد، با رؤیت آن به کمک آنها نیز تحقق می‌پذیرد و این رؤیت مانند رؤیت کسی است که دارای چشمان ضعیفی باشد، ولی با عینک پزشکی هلال ماه را رؤیت می‌کند.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 382: آیا غیر از قی کردن، کارهایی مانند بیرون انداختن اخلاط سر و سینه با فشار (قبل از این‌که به دهان یا بینی برسد) روزه را باطل می‌کند؟
پاسخ: باطل نمی‌کند.
پرسش 383: در ماه رمضان اگر کسی بر اثرآروغ زدن، چیزی به گلو یا دهانش بیاید و آن‌را فرو برد، آیا روزه او را باطل می‌کند یا خیر؟
پاسخ: اگر بدون اختیار به گلوی او فرو رود، روزه او را باطل نمی‌کند و اگر با اختیار آن را فرو برد، روزه او باطل می‌شود.
پرسش 384: اگر در جایی ماه را ببینیم و سپس حرکت کنیم و به جایی برویم که در آن‌‌جا ماه دیده نشده است و در نتیجه، اول ماه اثبات نشده باشد، چون ماه را دیده‌ایم، فردا برای ما شروع ماه قمری است (مخصوصاً در ماه مبارک رمضان و عید فطر) یا باید بر اساس اثبات اوّل ماه در محلی که به آن‌‌جا رفته‌ایم، عمل کنیم؟
پاسخ: اگر از شهر خودش که هلال رمضان ثابت شده، به شهری سفر کند که هلال رمضان به دلیل اختلاف افق در آن ثابت نشده، روزه آن روز بر او واجب نیست.

کفاره روزه
پرسش 385: مبلغ کفاره روزه عمد چقدر است؟
پاسخ: بنابر این‌که یک مُد هزار تومان می‌باشد، پس با این حساب کفاره شصت روز روزه، شصت‌هزارتومان می‌شود.
پرسش 386: اگر کسی بخواهد کفاره روزه‌ای را که عمدا در سال‌های قبل باطل کرده را به صورت نقد بپردازد، چگونه باید محاسبه کند (مثلا برای یک روز)؟ اگر با چیز حلال، روزه را باطل کرده چگونه است؟ اگر با چیز حرام باطل کرده، چگونه می‌باشد؟
پاسخ: کسی که کفاره روزه رمضان بر او واجب است، باید دو ماه روزه بگیرد یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُد که تقریبا ده سیر است، طعام یعنی گندم یا جو یا آرد یا خرما یا مویز بدهد. چنانچه برایش ممکن نباشد، مخیر است بین این‌که هجده روز روزه بگیرد یا هرچند مُد که می‌تواند به فقرا طعام بدهد و اگر نتواند بدهد، باید استغفار کند؛ اگرچه مثلاً یک مرتبه بگوید: «استغفر اللّه» و لازم است هر وقت بتواند و تمکن مالی داشته باشد، کفاره را بدهد.
اما اگر به چیز حرامی روزه خود را باطل کند، چه آن چیز اصلاً حرام باشد، مثل شراب و زنا یا به جهتی حرام شده باشد، مثل نزدیکی با عیال خود در حال حیض، کفاره جمع بر او واجب می‌شود؛ یعنی باید دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مد طعام بدهد و چنانچه هر دو برایش ممکن نباشد، هر کدام از آنها که ممکن است را باید انجام دهد.
پرسش 387: شخص مکلفی که کفاره روزه بر عهده‌اش دارد، و می‌خواهد مبلغ آن‌را به دفتر مرجع تقلید بدهد، می‌تواند در این صورت کفاره را به مرجع تقلیدی غیر از مرجع خود بدهد؟
پاسخ: بله، می‌تواند.
پرسش 388: طبق اعلام رسمی تلویزیون که درآمد زیر دو و نیم میلیون تومان در ماه، زیر خط فقر در تهران به حساب می‌آید، آیا هر کدام از این افراد با درآمد کمتر از دو نیم میلیون تومان، فقیر به حساب می‌آیند تا بتوان کفاره را به آنها پرداخت یا فقیر ملاک دیگری دارد؟
پاسخ: فقیر از نظر ما آن کسی است که نتواند مخارج و هزینه زندگی خود را، به گونه‌ای که معمول و متعارف در میان مردم عادی از حیث اقتصادی است، تأمین کند.
پرسش 389: آیا کفاره روزه‌خواری در قرآن مطرح شده یا در سنت؟ اگر در قرآن هست، آیات آن را بیان بفرمایید؟
پاسخ: دلیل در احادیث مطرح شده و شیخ صدوق آن‌را در «علل الشرایع» ذکر کرده است.
پرسش 390: آیا شخصی که به علت مریضی روزه نگرفته، می‌تواند در صورت احتمال یا اطمینان از این‌که تا ماه رمضان سال آینده‌اش بهبود نخواهد یافت، کفاره خود را الآن بپردازد؟ (لطفا حکم هر دو صورت احتمال و اطمینان را بفرمائید)
پاسخ: در هر دو صورت چون ماه رمضان سال آینده هنوز نیامده است، دادن کفاره فعلاً بر او لازم نیست و اگر پیش از آمدن ماه رمضان آینده، مریضی او برطرف شود، باید آن را قضا کند و اگر برطرف نشود، کفاره آن را باید بدهد.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 367: روزه‌‌هایی که نباید گرفت، کدامند؟
پاسخ: روزه عید فطر و عید قربان و ایام تشریق برای کسی که در منا است و روزه مستحبی برای زنی که روزه‌اش با حق شوهر منافات داشته باشد و شخص مریض که روزه برای او ضرر دارد و روزه برای مسافر، مگر برای کسی که آن را نذر کرده باشد و مواردی دیگری که نیاز به بررسی و تأمل دارد.
پرسش 368: روزه‌های مکروه کدامند؟
پاسخ: روزه روزعاشورا، روزه روزعرفه که او را از خواندن دعا بازدارد و روزه مهمان، بدون اجازه میزبان.
پرسش 369: روزه بر چه کسانی واجب نیست؟
پاسخ: بر پیرمرد و پیرزنی که توانایی آن را ندارند و نیز بر زن بارداری که روزه گرفتن بر خودش یا حملش ضرر داشته باشد و نیز بر زنی که طفل خود را شیر می‌دهد و روزه گرفتن برای او یا برای فرزندش ضرر داشته باشد و مریضی که روزه برای او ضرر داشته باشد و کسی که بیماری تشنگی (استسقا) دارد و نمی‌‌تواند روزه بگیرد.
پرسش 370: آیا شهری که برای تحصیل به آن‌جا رفت‌وآمد می‌شود، حکم وطن را دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر رفتن او به آن‌جا چند سال ادامه داشته باشد و چند روز در هفته در آن‌جا می‌‌ماند، برای او حکم وطن را دارد.
پرسش 371: با توجه به پرسش بالا حکم نماز و روزه سفر اول دانشجو را بیان فرمایید.
پاسخ: نماز او شکسته و روزه‌‌اش نيز صحیح نيست.
پرسش 372: آيا خونی که از لثه بر اثر بيماری بیرون می‌‌آید و گاه بدون توجه فرو می‌رود، روزه را باطل می‌‌کند یا خیر؟
پاسخ: اگر بدون اراده و اختیار باشد، روزه را باطل نمی‌‌کند و نیز اگر با آب دهان مخلوط شود و در آن مستهلک گردد و فرو رود، باعث بطلان روزه نمی‌شود.
پرسش 373: آيا کشیدن دندان و پر کردن آن در ماه رمضان موجب اشکال برای روزه می‌‌شود یا خیر؟
پاسخ: در صورتی اشکال ندارد که خون و آب از گلو پایین نرود.
پرسش 374: در ماه رمضان تزریق آمپول و سرم برای روزه‌‌دار اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد؛ چه آن‌که جنبه غذایی و تقویتی داشته باشد و چه دارويی .
پرسش 375: آیا استفاده از رژ لب و شامپو و کرم ویتامینه موجب باطل شدن روزه می‌‌شود یا خیر؟
پاسخ: باطل نمی‌‌شود؛ مگر این‌که رژ لب با آب دهان مخلوط شده و فرو رود.
پرسش 376: اگر روزه گرفتن برای مریض باعث تأخیر در بهبودی او شود، حکم آن چیست؟
پاسخ: در این صورت نباید روزه بگیرد.
پرسش 377: در اماکنی که مسافر، بین کامل يا شکسته خواندن نماز مخیر است (مانند: مسجدالحرام و مسجدالنبی و حائر حسینی و مسجد کوفه) اگر کسی کمتر از ده روز بماند، آیا می‌‌تواند روزه بگیرد؟
پاسخ: حکم تخییر در اماکن چهارگانه اختصاص به نماز دارد و روزه مسافری که قصد اقامت ده روز نکرده، صحیح نیست.
پرسش 378: مسواک زدن با خمیردندان در هنگام روزه چه حکمی دارد؟
پاسخ: روزه‌‌دار اگر با خمیردندان یا با هر چیز دیگری مسواک کند، در صورتی که چیزی به حلق نرسد، اشکالی ندارد.
پرسش 379: آیا در ماه رمضان و سایر ماه‌ها استحمام، کفایت از وضو در نماز می‌کند یا حتماً باید وضو گرفته شود؟
پاسخ: باید برای نماز وضو بگیرد و مجرد استحمام کفایت نمی‌کند؛ مگر این‌که جنابت داشته و در استحمام، غسل واجب را انجام داده باشد.
پرسش 380: ایا گرد و غبار غلیظ در محل کار، باعث بطلان روزه است؟
پاسخ: در صورتی که مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، موجب اشکال در روزه می‌شود؛ اما اگر مواظبت کند، ولی بی‌اختیار به حلقش برسد، روزه‌اش صحیح است.
پرسش 381: هنگامی که ممکن است ماه شعبان سی روزه باشد، حکم گرفتن روزه آن با توجه به این‌که ممکن است ماه 29 روز باشد، چیست؟
پاسخ: روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اوّل رمضان، واجب نیست روزه بگیرد و اگر بخواهد روزه بگیرد، نمی‌تواند نیت روزه رمضان کند؛ ولی اگر نیت روزه قضا و مانند آن را کند و بعد معلوم شود رمضان بوده، جزو رمضان حساب می‌شود.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

جویدن آدامس هنگام روزه
پرسش 355: آیا جویدن آدامس، روزه را باطل می‌کند؟
پاسخ: جویدن آن فی‌‌نفسه اشکالی ندارد؛ مگر آن‌که دارای طعم و مزه‌ای باشد و آن به حلق برسد. در این صورت موجب اشکال است.

سیگار کشیدن در زمان روزه‌داری
پرسش 356: نظر شما در مورد استعمال دخانیات (کشیدن سیگار و قلیان) در ماه مبارک رمضان چیست؟
پاسخ: اگر به گونه‌ای سیگار بکشد، که دود را فرو نبرد، روزه او باطل نمی‌شود؛ ولی به احتمال قوی چون ممکن است دود آن به حلق برسد، باید از آن اجتناب شود. ولی در هر صورت تظاهر به آن، موجب اشکال است.

مصرف دارو هنگام روزه‌داری
پرسش 357: اگر در استفاده از اسپری بینی (برای تنگی نفس) مزه‌اش به ته حلق برسد، روزه را باطل می‌کند یا خیر؟
پاسخ: اگر دارویی به صورت بخار یا به صورت پودر گاز از راه حلق بر ریه‌ها پاشیده شود تا راه تنفسی او باز شود و ناچار از این کار باشد، اشکالی ندارد.

روزه و تنفس مصنوعی
پرسش 358: آیا تنفس مصنوعی برای کسی که روزه‌‌دار است و مصدوم شده به‌وسیله دستگاه یا غیر آن که به صورت دهان به دهان می‌باشد، روزه را باطل می‌کند یا خیر؟
پاسخ: اگر اکسیژن از راه دستگاه یا تنفس از راه مجرای تنفّس وارد بدن انسان شود، اشکال ندارد.
پرسش 359: آیا انجام آندوسکوپی در ماه مبارک رمضان، روزه را باطل می‌کند؟
پاسخ: روزه را باطل نمی‌کند؛ مگر این‌که همراه آن موادی باشد که فرو بردن دستگاه را در گلو آسان می‌کند.
پرسش 360: آیا انجام سونوگرافی در ماه مبارک رمضان، روزه را باطل می‌کند؟
پاسخ: فی‌‌نفسه روزه را باطل نمی‌کند.

ختم قرآن در ماه رمضان
پرسش 361: اگر خانمی در ماه رمضان نذر ختم قرآن داشته باشد و در این هنگام حائض بشود، آیا می‌تواند ختم را ادامه دهد وخواندن آیاتی که سجده واجب دارند، در این زمان چه حکمی دارد؟ خواندن سوره‌هایی که سجده دارد بدون آیه سجده چه حکمی دارد؟
پاسخ: بله، می‌تواند ختم را ادامه دهد، لکن سوره‌هایی که دارای سجده واجب است را نمی‌تواند بخواند و می‌تواند آنها را بعد از انجام غسل و طهارت بخواند.

وقت افطار
پرسش 362: نظر حضرت‌عالی درباره زمان شرعیِ خواندن نماز مغرب و افطار روزه چیست؟
پاسخ: در هر دو مسئله، استتار قرص آفتاب (مجرد غروب آفتاب) در صورتی که اطمینان حاصل شود، کفایت می‌کند.
پرسش 363: اگر کسی صدای اذان از بلندگوی مسجدی بشنود و بر اساس آن افطار کند، اما متوجه شود که اذان پخش شده از مسجد حدود یک دقیقه زودتر پخش شده، روزه آن روز چه حکمی دارد؟
پاسخ: در صورتی که اطمنیان به غروب خورشید پیدا کرد و روزه را افطار کرد، اشکال ندارد و روزه او صحیح است.

مسائل متفرقه روزه
پرسش 364: معروف است که روزه فواید بسياری دارد. لطفا آنها را بیان فرمایید.
پاسخ: يکی از مهم‌ترين آنها سلامتی جسم است. از رسول خدا’ نقل شده است که فرمودند: « صوموا تصحّوا»؛ روزه بگیرید تا تندرست باشيد. از فواید دیگر آن می‌‌توان گفت که آرامش‌بخش و تسکین‌دهنده قلب‌‌هاست. امام باقر می‌فرمايند: «الصّیامُ وَ الْحَجُّ تَسْکینُ الْقُلُوبِ»؛ روزه و حج، آرامش‌‌بخش قلب‌هاست. فواید دیگری نیز در کتاب‌های تألیف‌‌شده در اين باره بیان شده است .
پرسش 365: آیا روزه در همه زمان‌ها بوده یا در زمان خاصّی واجب شده است؟
پاسخ: روزه در هر زمانی برای پیروان ادیان مختلف بوده است و آنان برای توبه و خشنودی و رضایت و تقرب به خداوند، روزه می‌‌‌گرفتند. از کتاب انجیل استفاده می‌‌شود که حضرت عیسی چهل شبانه‌‌روز روزه گرفت. خداوند در آیه 183 سوره بقره می‌فرمايد: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}
پرسش 366: روزه‌‌های واجب کدامند؟
پاسخ: روزه‌‌های واجب عبارتند از:
1. روزه ماه مبارک رمضان؛ 2. روزه قضا (در صورتی که نتواند آن را در ماه رمضان بر اثر عذری انجام دهد)؛ 3. روزه کفّاره؛ 4. روزه نذر و عهد و یمین؛ 5. روزه استیجاری (نیابتی) برای کسی که بر اثر عذری نتواند آن را انجام دهد؛ 6. روزه روز سوم اعتکاف؛ 7. روزه به جای قربانی در حج تمتّع، در صورتی که نتواند قربانی کند.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 347: بنده در روز 24 رمضان قصد مسافرت از محل سکونتم (کرج) به زادگاهم (تبریز) را دارم. می‌خواهم بیشتر از ده روز در آن‌‌جا بمانم. آیا ده روز اقامت در تبریز برای من شرط است یا ده روز روزه گرفتن؟ آیا می‌توانم شش روز باقی مانده از ماه رمضان را در تبریز روزه بگیرم؟
پاسخ: اگر شما از زادگاه خود اعراض نکرده‌اید، روزه شما در آن‌‌جا صحیح و نمازتان کامل است و نیاز به قصد اقامت ده روز را ندارید؛ امّا اگر از زادگاه خود اعراض کرده‌اید و احتمال ندهید که در آینده در آن‌جا زندگی کنید، در این صورت اگر قصد اقامه ده روز را در آن‌‌جا نمایید، نماز شما کامل و روزه شما صحیح است و اگر کمتر از ده روز در آن‌‌جا باشید، نماز شما شکسته و روزه هم بر شما واجب نیست و بعداً قضای روزهایی که روزه نگرفتید را باید به‌جا بیاورید؛ اما اگر احتمال بدهید که در آینده، در آن‌‌جا زندگی خواهید کرد، نمازتان کامل و روزه‌تان صحیح است.

روزه در ایام امتحان
پرسش 348: من دانشجو هستم و این ترم تقریباً سخت‌ترین ترم دانشگاه هست. امتحانات ما از 23 خرداد آغاز و 9 تیر تمام می‌شود. ماه رمضان هم از 29 خرداد شروع می‌شود. یعنی امتحاناتم تقریباً در ماه رمضان است. درس‌های این ترم آن‌قدر سخت است که من در شرایط عادی به زور درس می‌خوانم. حال اگر روزه نگیرم، می‌توانم فقط قضای آن را بعد از ماه رمضان بگیرم و کفاره نیاز نیست؟
پاسخ: در فرض مسئله، اگر برایتان واقعاً مشکل است و موجب حرج و احتمال آسیب می‌دهید، می‌توانید روزه نگیرید؛ ولی قضای آن بعد از ماه رمضان برشما واجب است و کفاره هم ندارد؛ مگر این‌که قضای آن‌را تا ماه رمضان بعدی به‌جا نیاورید که در این صورت، کفاره هم واجب می‌شود.
پرسش 349: دانشجویی میهمان رشته مهندسی برق یکی از دانشگاه‌های تهران هست و بخشی از ایام امتحاناتش در ماه رمضان واقع شده و باید معدلش بالا شود آیا می‌تواند ایامی از ماه رمضان را که در امتحانات است، روزه نگرفته و سپس قضای آن را پس از امتحانات به‌جا آورد؟
پاسخ: اگر کارهایی که باید انجام دهد را نتواند با روزه انجام دهد، می‌تواند قضای آنها را بعداً به‌جا آورد.
پرسش 350: امسال قرار است کنکور تجربی 25 تیر و بعد از ماه رمضان برگزار شود و ماه آخر برای کنکوری‌ها بسیار مهم است که رتبه کنکور و در نتیجه، آینده شغلی و سر نوشت فرد را تعیین می‌کند. با توجه به این‌که فقط یکبار می‌توانم کنکور بدهم و روزه‌دار به علت طولانی بودن روز نمی‌تواند هم روزه بگیرد وهم درس بخواند، آیا می‌توانم در ماه رمضان روزه نگرفته و سپس قضای آن را پس از امتحانات به جای آورم؟
پاسخ: در فرض مسئله، اگر برایتان واقعاً مشکل است و موجب عسر وحرج برای شما در زندگی می‌شود، می‌توانید روزه نگیرید؛ ولی قضای آن بعد از ماه رمضان برشما واجب است و کفاره هم ندارد؛ مگر این‌که قضای آن‌را تا ماه رمضان بعدی به‌جا نیاورید که در این صورت، کفاره هم واجب می‌شود.
پرسش 351: اگر دانشجو یا دانش‌آموزی به سبب روزه گرفتن قادر به درس خواندن و تمرکز برای امتحان نباشد، آیا جایز است که روزه را ترک کند و پس از ماه مبارک آن‌را قضا کند یا خیر؟
پاسخ: در فرض مسئله، اگر روزه گرفتن برای او واقعاً مشکل باشد و موجب عسر وحرج برای او در زندگی شود، جایز است روزه نگیرد؛ ولی قضای آن بعد از ماه رمضان بر او واجب است و کفاره هم ندارد؛ مگر این‌که قضای آن‌را تا ماه رمضان بعدی به‌جا نیاورد که در این صورت، کفاره هم واجب می‌شود.
پرسش 352: در مسئله پیشین کفاره بر او واجب است یا خیر؟
پاسخ: کفاره بر او واجب نیست؛ مگر این‌که قضای آن‌را تا ماه رمضان بعدی به‌جا نیاورد، که در این صورت کفاره هم بر او واجب می‌شود.
پرسش 353: بنده یکی از تاشی‌های مقیم شاهرود هستم که ۲۰سال در تاش زندگی می‌کردم. همسرم اهل تاش است، ولی در آن‌‌جا زندگی نکرده است و در رفت‌و‌آمد به تاش هستیم. روزه و نماز همسر و دخترم چه حکمی دارد؟
پاسخ: مادامی که شما از زندگی در تاش به گونه دائم و همشیگی اعراض نکرده‌اید و احتمال هم بدهید که ایامی را در آن‌جا به زندگی ادامه دهید، نماز همه شما در تاش تمام و روزه‌تان هم صحیح است؛ امّا اگر از زندگی در تاش اعراض کرده‌اید و احتمال هم نمی‌دهید که در آن‌‌جا زندگی کنید، نمازتان در تاش شکسته و روزه‌تان هم صحیح نمی‌باشد و امّا در شاهرود که به‌عنوان وطن اتخاذی زندگی می‌کنید، نمازتان تمام و روزه‌تان صحیح می‌باشد.
پرسش 354: اگر کسی از وطن خود اعراض کرد و مدتی در جای دیگری زندگی کرد، در چه صورتی می‌تواند وطن خود را دوباره به عنوان وطن انتخاب کند؟
پاسخ: در صورتی که به وطن خود بازگردد و مدتی در آن‌جا بماند، به طوری که معلوم شود دوباره قصد وطنیّت در آن‌جا را دارد.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

روزه‌داری ومشقت کاری
پرسش 337: شغل بنده به‌گونه‌ای است که بخشی از هر هفته را به خوزستان مسافرت و در اهواز مستقرم، اما اغلب به شهرهای دیگر استان سفر می‌کنم. لطفا بفرمایید آیا بنده مسافر محسوب می‌شوم یا خیر و وضعیت نماز و روزه‌ام به چه شکل است؟
پاسخ: چون شغل شما عنوان شغله السفر به حساب نمی‌آید، فلذا نمازتان شکسته است و روزه را هم باید قضا بکنید؛ مگر این‌که در آن شهری که می‌روید، قصد اقامت ده روز کنید، که در این صورت نمازتان تمام و روزه‌تان صحیح می‌شود.
پرسش 338: کسی که در شغل نانوایی مشغول به کار است، به دلیل گرمای تنور و محیط و عطش بیش از حد نمی‌تواند روزه بگیرد. آیا کفاره و قضا بر عهده او می‌باشد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که بتواند روزه را قضا کند، باید قضای آن‌را انجام دهد و اگر نتواند، باید کفاره هر روز که اطعام یک فقیر است را بپردازد.
پرسش 339: حد تشخیص ضرر برای بدن، برای نگرفتن روزه چیست؟
پاسخ: تشخیص آن برای مکلف توسط خودش یا به دکتر متخصص حاصل می‌شود.

روزه مسافر
پرسش 340: استاد دانشگاه در قم هستم و ساکن تهران. برای روز امتحان مجبورم هفته دوم تیرماه در قم باشم. حکم روزه‌ام چیست؟ آیا نماز را شکسته بخوانم یا کامل؟ تا امروز شکسته می‌خواندم.
پاسخ: نماز شما شکسته است و روزه بر شما لازم نیست و قضای آن را باید بعداً به‌جا بیاورید.
پرسش 341: فردی که به موجب شرایط کاری و شغلی‌اش اکثراً در سفرهای داخلی و گاه خارجی می‌باشد و در شهرهای مختلف کشور نمایشگاه‌های موقتی که معمولا زمان یک هفته‌ای و کمتر از ده روز دارند و برای میانگین در ماه دو بار به این‌صورت نمایشگاه برگزار می‌شود و بقیه ماه در شهر خود به سر می‌برد، آیا تکلیف نماز و روزه این شخص در طول سفر و در طول اقامت در شهر محل برگزاری نمایشگاه چیست؟
پاسخ: کسی که شغل او سفر است، مانند راننده، کشتیران و خلبان نمازش در سفر تمام و روزه او صحیح می‌باشد و نیز حکم کسی که شغل او در سفر است؛ مانند کسی که در آن تجارت و خرید و فروش می‌کنند، و نیز کسی که سفر مقدمه شغل اوست، نه آن‌که هدف و مقصود برای وی باشد؛ مانند کسی که محل زندگی او در شهری است، ولی شغل او مانند تدریس یا غیر آن در شهر دیگر. حکم او حکم قسم اول و دوم است و نماز او تمام و روزه‌اش صحیح است؛ اگرچه در خلال هر ده روز یک مرتبه هم برای کارش به آن شهر رفت‌و‌آمد نماید.
پرسش 342: به چه کسی «کثیر السفر» یا «دائم السفر» اطلاق می‌شود؟ آیا این دو عبارت با هم فرق دارند؟ حکم نماز و روزه آنها چیست؟
پاسخ: این دو در حکم برای نماز و روزه فرقی با هم ندارند. آن‌که موجب فرق می‌شود، عنوان «شغله السفر» است. در صورتی که این عنوان برای کسی ثابت شود، نماز او در سفر درست و روزه او صحیح است و در غیر این صورت، نمازش شکسته و روزه او صحیح نمی‌باشد.
پرسش 343: نظر خود را در مورد وقت نماز و روزه مسافر بیان فرمایید؟
پاسخ: نماز و روزه آنها زمانی است که از حد ترخّص گذشته باشد و اقامتشان کمتر از ده روز باشد. در این صورت نماز مسافر شکسته و روزه بر او واجب نیست و بر اوست که قضای آن را بعداً به‌جا آورد.
پرسش 344: حکم کسی که دائم‌السفر است، در نماز و روزه ماه مبارک رمضان چیست؟
پاسخ: اشخاصی مانند دانشجویان که برای تحصیل به شهری دیگر می‌روند و معمولاً جمعه‌ها به وطن خود باز می‌گردند یا معلمان و کارمندان و کارگرانی که همه روزه از وطنشان برای کار و شغل به مسافت شرعی می‌روند و شب باز می‌گردند، در صورتی که عنوانش شغله السفر بر آنها صدق کند، نمازشان تمام و روزه آنها صحیح است.
پرسش 345: من در ماه مبارک رمضان به قم رفته بودم. اگر هنگام بازگشت، مقارن ظهر به بهشت زهرا در تهران برسم، می‌توانم نیت روزه بکنم یا خیر؟
پاسخ: اگر به‌جایی برسد که صدق کند قبل از اذان ظهر به شهر خود رسیده است، می‌تواند نیت روزه کند و روزه‌اش صحیح است.
پرسش 346: کارمندی که در فاصله ۳۰ کیلومتری شهری کار می‌کند، وقتی به شهری یا کشوری دیگر برای مأموریت اداری چند‌روزه می‌رود آیا بر او واجب است نمازش را تمام بخواند یا شکسته؟
پاسخ: نمازش تمام و روزه‌اش صحیح است.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

خلط‌های سر و سینه در حال روزه
پرسش 331: اگر نمازگزار در حال روزه باشد و اخلاط سر و سینه وارد دهان او شود، تکلیف چیست؟
پاسخ: فرو بردن اخلاط سینه، تا به فضای دهان نرسیده، اشکال ندارد؛ ولی اگر داخل فضای دهان شود، نباید آن را فرو ببرد؛ بلکه باید آن‌را بیرون بریزد و اگر عمداً آن را فرو ببرد، روزه او باطل می‌شود.

روزه مادر شیرده
پرسش 332: مادری که شیرمی دهد و روزه نگرفته، چه حکمی دارد؟
پاسخ: زنی که بچه شیر می‌دهد، چه مادر او باشد و چه دایه، اگر روزه برای بچه‌ای که شیر می‌خورد، ضرر داشته باشد، کفاره برای شیرده ندارد، ولی قضای روزه بر او واجب است. اما در صورتی که روزه برای مادر ضرر داشته باشد، هم کفاره دارد و هم قضای روزه.
پرسش 333: با توجه به مسئله فوق اگر کسی پیدا شود که آن کودک را شیر دهد، تکلیف مادر بچه در گرفتن روزه چیست؟
پاسخ: اگر کسی پیدا شود که بدون اجرت بچه را شیر دهد یا برای شیر دادن بچه از پدر و مادر یا از کس دیگری که اجرت او را می‌دهد اجرت بگیرد، مادر باید کودک را به او بدهد وخودش روزه بگیرد.

حکم روزه در قطب
پرسش 334: حکم روزه برای افرادی که در مناطق قطبی همچون کانادا، سوئد و سیبری زندگی می‌کنند و طول مدت امساک حدود 20 ساعت می‌باشد، چگونه است؟
پاسخ: در صورتی که روزه برایش مشقت داشته باشد و نتواند به جاهایی که روز در آنها کوتاه و معمولی است مسافرت کند، چون به زندگی او لطمه وارد می‌شود، در این صورت روزه بر وی واجب نیست و فقط باید کفاره بدهد. ولی اگر می‌تواند، باید قبل از اتمام سال در ایام پاییز و زمستان که روزها کوتاه است، قضای آن را به‌جا بیاورد، ولی کفاره ندارد.
پرسش 335: بنده برای ادامه تحصیل به اروپا آمده‌ام. بخشی از ایام امتحانات من مصادف با ماه رمضان است و طول روزه حدود بیست ساعت است. اگر بخواهم روزه بگیرم؛ امتحانات را با موفقیت پشت سر نخواهم گذاشت. آیا می‌توانم در روزهایی که با ایام امتحانم مصادف گشته، روزه نگیرم و بعداً قضای آنها را به‌جا آورم؟
پاسخ: در فرض مسئله، اگر برایتان واقعاً مشکل است و موجب عسر وحرج برای شما در زندگی می‌شود، می‌توانید روزه نگیرید؛ ولی قضای آن بعد از ماه رمضان برشما واجب است و کفاره هم ندارد؛ مگر این‌که قضای آن‌را تا ماه رمضان سال بعد به‌جا نیاورید که در این صورت، کفاره هم بر شما واجب می‌شود.
پرسش 336: در کشور انگلستان زندگی می‌کنم و مدت روزه حدود 18 ساعت و بسیار سخت است. آیا می‌توان به وقت ایران که 16 ساعت روزه می‌گیرند، افطار کرد؟ یا این‌که چون مکه ام‌القرای اسلام است، می‌توانیم به وقت مکه روزه بگیریم یا خیر؟
پاسخ: در فرض سؤال، کوتاه کردن وقت برای گرفتن روزه، از نظر ما توجیه شرعی ندارد و کسی که در این‌‌گونه مناطق زندگی می‌‌کند اگر روزه برایش مشقت داشته باشد و نتواند برای روزه گرفتن به جايی که روز در آنها کوتاه و معمولی است، سفر کند، در صورتی که با رفتن او به آن مناطق برای گرفتن روزه به زندگی او لطمه وارد می شود، در این صورت روزه بر او واجب نیست؛ ولی باید کفاره بدهد. اما اگر بتواند، بايد پيش از پايان سال، در پاییز يا زمستان که روزها کوتاه است، قضای آن را به‌جا بیاورد و در این صورت کفاره ندارد.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

رحلت حضرت فاطمه معصومه (س) تسلیت باد

#مناسبت

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

ولات امام حسن عسکری مبارک باد

#مناسبت

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

روزه مستحبی
پرسش 321: آیا روزه مستحب در سفر اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال دارد؛ مگر این‌که روزه گرفتن در سفر را نذر کرده باشد که در این صورت، روزه او در سفر اشکال ندارد.
پرسش 322: اگر کسی روزه مستحبی گرفت و بعد کسی او را برای طعامی دعوت کرد، آیا جایز است دعوت او را قبول کند یا خیر؟
پاسخ: بلی، جایز است.
پرسش 323: شخصی که روزه مستحبی گرفته، اگر قبل از ظهر شرعی، به شهر دیگری مسافرت کند و بعد از ظهر بازگردد، روزه این شخص چگونه است؟ اگر بعد از طی مسافت شرعی و حد ترخص که روزه‌اش شکسته می‌شود، چیزهایی که روزه را باطل می‌کند، انجام ندهد، این شخص روزه است؟
پاسخ: روزه او اشکال دارد.
پرسش 324: در روزه مستحبی اگر با زوجه‌اش همبستر شود، حکم روزه و کفاره آن را بیان فرمایید؟
پاسخ: روزه او باطل می‌شود، ولی کفاره ندارد.
پرسش 325: اگر روزه‌داری در روزه مستحبی، بر اثر فراموشی چیزی بخورد یا بیاشامد، روزه او باطل می‌شود یا خیر؟
پاسخ: روزه او باطل نمی‌شود.
پرسش 326: آیا روزه مستحبی جایگزین روزه قضایی که واجب است، می‌شود یا خیر؟
پاسخ: نمی‌شود.
پرسش 327: چند سال پیش عمل جراحی سرطان روده داشته و بعد از مدتی بحمدالله بهبودی یافته. باتوجه به سختی بیماری و عمل جراحی و خطر پذیری و ناشناخته بودن وغیرقابل پیش‌بینی بودن بیماری در مورد روزه، پزشکان چند نظر می‌دهند بعضی می‌گویند الان روزه ضرر ندارد و شرایط طبیعی است. بعضی دیگر می‌گویند نمی‌توانیم بگوییم ضرر ندارد و این عمل جراحی خطر همیشگی دارد و گروه دیگر می‌گویند بستگی به حال عمومی شما دارد و جمعی هم به همان دلایل فوق می‌گویند نباید روزه گرفت. غیر از سال اول که با روزه گرفتن دچار مشکل شدم و قطع کردم، بقیه سال‌ها روزه گرفتم و مشکل ظاهری نداشتم؛ اما در سال گذشته و همین امسال حدود 4 ساعت بعد از افطار در دو نوبت مشکل ضعف غیر طبیعی پیدا کردم که از نظر پزشکی مهم نیست، اما با توجه به شرایط فوق این نگرانی برای من وجود دارد که مبادا روزه ضرری داشته باشد. لطفا راهنمایی فرمایید.
پاسخ: در فرض مسئله، ملاک نظر شخصی خودتان است. در صورتی که خودتان واقعاً احساس ناراحتی و ضرر می‌کنید، نباید روزه بگیرید. در غیر این صورت به روزه گرفتن ادامه دهید. لکن در صورت اول فقط باید کفاره بدهید و مقدار آن برای هر روز، سیر کردن یک فقیر می‌باشد.
پرسش 328: در کتاب «اقبال الاعمال» ثواب‌های بسیاری را برای روزه ماه رجب و شعبان و دهه ذی‌الحجه و... ذکر شده است. آیا این ثواب‌‌ها مربوط به فردی می‌شود که روزه قضا نداشته باشد و روزه مستحبی بگیرد یا شامل کسی که روزه قضای خود را در این ایام می‌گیرد می‌شود و به این ثواب‌‌ها می‌رسد؟
پاسخ: کسی که روزه قضا بر عهده اوست، نمی‌تواند روزه مستحبی بگیرد؛ چه در ماه رجب باشد و چه در ماه شعبان؛ ولی امید آن است که به ثواب‌های آن نائل شود.
پرسش 329: بنده 27 ساله هستم و از پانزده سالگی روزه‌‌هایم را در ماه مبارک رمضان گرفته‌ام؛ ولی به خاطر دارم که در طول سال‌های گذشته، چند روزی روزه قضا دارم، اما تعداد دقیق آنها را نمی‌دانم. وظیفه بنده چیست؟
پاسخ: آن مقداری که یقین دارید روزه آن ایام را نگرفته‌اید، قضای آن را باید انجام دهید و این کفایت می‌کند؛ ولی آن مقداری که احتمال می‌دهید روزه آن را نگرفته‌اید، قضای آن بر شما لازم نیست.
پرسش 330: آیا روزه‌داری که در تابستان و به مشقت افتاده، می‌تواند به اندازه رفع تشنگی مقداری آب بنوشد و به روزه‌داری ادامه بدهد؟
پاسخ: اگر روزه‌دار به‌قدری تشنه شود که اصلاً برای او قابل تحمل نباشد، ادامه روزه برای او واجب نیست؛ ولی هر وقت توانایی پیدا کرد، باید آن‌را قضا کند.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 308: اگر در ماه رمضان، مردی با زنش ناخواسته و بدون کنترل همبستر شوند، حکم روزه آنها را بیان فرمایید؟
پاسخ: روزه آنها باطل است و باید آن را قضا کنند و کفاره هم بر آنها واجب می‌شود.
پرسش 309: در پرسش مذکور، مقدار کفاره آن را بیان فرمایید؟
پاسخ: کفاره آن اطعام شصت مسکین برای هر یک از زن و مرد می‌باشد و مقدار آن 750 گرم گندم یا آرد یا ماکارونی یا برنج و... برای هر مسکین می‌باشد.
پرسش 310: آیا غیبت کردن و دروغ گفتن روزه‌دار باعث بطلان روزه او می‌‌‌شود یا خیر؟
پاسخ: باعث بطلان روزه نمی‌‌شود، ولی گناه بزرگی به حساب می‌‌آید.

روزه قضا
پرسش 311: نمازها و روزه‌هایی که بر عهده میت است، آیا جایز است چند نفر در یک زمان قضای آنها را به‌جا بیاورند؟
پاسخ: بلی، جایز است.
پرسش 312: با توجه به پرسش مذکور آیا باید ترتیب را بین نماز‌ها رعایت کنند یا لازم نیست؟
پاسخ: می‌توانند و رعایت ترتیب بین نماز صبح و ظهر و عصر و مغرب و عشاء لازم نیست؛ ولی نائبی که آنها را به‌عنوان قضا انجام می‌دهد، باید نماز عصر را پس از نماز ظهر، و نماز عشاء را پس از نماز مغرب به‌جا آورد و با نمازی دیگر، بین آنها جدایی نیندازد.
پرسش 313: آیا کسی که برای روزه اجیر شده، می‌‌تواند روزه مستحبی بگیرد یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌‌تواند.
پرسش 314: کسی که بر او روزه قضایی واجب است، آیا برای او جایز است روزه مستحبی بگیرد یا خیر؟
پاسخ: جایز نیست.
پرسش 315: با توجه به مسئله پیشین، اگر کسی روزه واجب قضای خود را فراموش کند و روزه مستحبی بگیرد، حکم او چیست؟
پاسخ: در صوتی که پیش از ظهر متوجه شود که خلاف وظیفه عمل کرده، در این صورت روزه او به هم می‌‌خورد و می‌‌تواند نیت خود را به روزه واجب قضا تغییر دهد؛ ولی اگر پس از ظهر متوجه شود، روزه آن روز او باطل است.
پرسش 316: کسی که نیت روزه واجب مثل ماه رمضان را نمود، ولی سپس عدول کرد و قصد ادامه روزه را نداشت، حکم این روزه چیست؟
پاسخ: این روزه باطل است.

احکام روزه بانوان
پرسش 317: اگر خانمی از سحر تا عصر روزه خود را حفظ کند، اما نزدیک به ساعت‌های افطار دچار عذر شرعی شود، روزه او باطل می‌شود؟
پاسخ: باطل می‌شود وباید بعداً آن را قضا نماید.
پرسش 318: من حواسم نبود و با لاک غسل کردم و امروز روزه گرفتم. اکنون نمی‌دانم روزه من صحیح است یا باید روزه‌ام را بخورم؟ اکنون در محلی هستم که امکان غسل کردن ندارم و وقتی به خانه رفتم، می‌توانم غسل کنم. لطفاً راهنمایی کنید؟
پاسخ: روزه شما اشکال ندارد، اما نماز را باید اعاده کنید.
پرسش 319: مادری که شیرده است و روزه نگرفته، چه حکمی دارد؟
پاسخ: زنی که بچه شیر می‌دهد و شیر او کم است، چه مادر یا دایه او باشد یا بی‌اجرت شیر دهد، اگر روزه برای بچه‌ای که شیر می‌خورد، ضرر داشته باشد، کفاره برای شیرده ندارد، ولی قضای روزه بر او واجب است. اما درصورتی‌که روزه برای مادر ضرر داشته باشد، بر او هم کفاره است و هم قضای روزه. اگر کسی پیدا شود که بدون اجرت بچه را شیر دهد یا برای شیر دادن بچه از پدر و مادر یا از کس دیگری که اجرت او را می‌دهد، اجرت بگیرد، باید بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.
پرسش 320: اگر زنی در ماه رمضان ختم قرآن برداشته باشد و در این مدت حیض شود، آیا می‌تواند ختم را ادامه دهد؟ خواندن آیاتی از قرآن که سجده واجب دارد، در این زمان چه حکمی دارد؟ خواندن سوره‌هایی که سجده دارد، بدون آیه سجده چه حکمی دارد؟
پاسخ: بله، می‌تواند ختم را ادامه دهد؛ لکن سوره‌هایی که سجده واجب دارد را نمی‌تواند بخواند و می‌تواند آن‌ها را بعد از انجام غسل و طهارت بخواند.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 295: ساعت نیمه‌شب را تعیین نمایید چه موقع از آن نصف شب مشخص و معین می‌شود؟
پاسخ: نیمه‌شب ما‌بین غروب خورشید تا طلوع فجرصبح می‌باشد. پس در صورتی که آفتاب مثلاً در ساعت هفت عصر غروب کند و طلوع فجر در رأس ساعت چهار باشد، ساعت یازده و نیم شب، نیمه‌شب خواهد بود و این تعیین، با اختلاف زمان و مکان فرق می‌کند.
پرسش 296: وقت ادای نماز مغرب و عشاء چه زمانی است و در چه وقتی قضاء می‌شوند؟
پاسخ: وقت نماز مغرب و عشاء تا نیمه‌شب می‌باشد؛ ولی کسی که آن‌را فراموش کرد یا مانعی شرعی مثل حیض داشته و نتوانست آن‌را در وقت انجام دهد، وقت برای او تا طلوع فجر صبح می‌باشد.

نیت نماز
پرسش 297: آیا نیت به زبان فارسی برای غسل و نماز صحیح است یا خیر؟
پاسخ: بلی، صحیح است.
پرسش 298: اگر معلوم نشود که وقت نماز گذشته یا نه، هنگام ادای نماز واجب چگونه باید نیت کند؟
پاسخ: با نیت ما فی‌الذمه آن‌را ادا کند.
پرسش 299: اگر مشغول نماز عصر شود و در أثنای آن فهمید که نماز ظهر را نخوانده، آیا می‌تواند عدول به آن کند یا خیر؟
پاسخ: بلی، می‌تواند.

احکام روزه
پرسش 300: برای نیت روزه در ماه رمضان، نیت ابتدای ماه برای گرفتن روزه کفایت می‌کند، یا هر سحر، پیش از آغاز زمان روزه، باید نیت جداگانه‌ای داشته باشد؟
پاسخ: در صورتی که نیت او در ابتدای ماه مبارک، در‌بردارنده همه ایام ماه باشد که نوعاً روزه‌گیران چنین نیتی دارند، کفایت می‌کند؛ ولی نیت روزه برای هر روز بهتر است.
پرسش 301: نیت روزه، قبل از اذان صبح که در روزه‌های ماه رمضان بر مکلف واجب است، در صورتی که نیت برای او در آن وقت حاصل نشود، آن روزه صحیح نمی‌باشد. آیا این حکم به روزه واجب ماه رمضان اختصاص دارد یا این‌که شامل روزه واجب قضایی و یا روزه مستحبی نیز می‌شود؟
پاسخ: این حکم به روزه واجب ماه رمضان اختصاص دارد و بدین جهت اگر نیت روزه را قبل از اذان صبح انجام ندهد، روزه او صحیح نیست و حتی اگر پشیمان شود و چیزی هم نخورده باشد و بخواهد روزه آن روز را قبل از ظهر با نیت ادامه دهد، روزه آن روز هم برای او صحیح نیست. ولی با این وصف نباید چیزی بخورد؛ زیرا خوردن او باعث کفاره می‌شود. پس با این‌که روزه او باطل است، باید از خوردن چیزی هم خود‌داری نماید.
اما در قضای روزه واجب در صورتی که قبل از اذان صبح روزه را نیت نکرده باشد، ولی قبل از اذان ظهر آن‌را نیت کند، روزه آن روز او صحیح می‌باشد؛ ولی اگر بعد از ظهر بخواهد نیت روزه کند و آن‌را ادامه دهد، روزه او صحیح نمی‌باشد.
اما در روزه مستحبی اگر قبل از أذان صبح نیت روزه نکرده باشد و نیز قبل و بعد از اذان ظهر هم نیت روزه نکرده باشد، ولی قبل از اذان مغرب نیت روزه کند و چیزی هم در آن روز نخورده باشد، روزه مستحبی او صحیح و دارای ثواب است.
پرسش 302: آیا فرقی بین وقت زمان نیت روزه ادا و روزه قضا و روزه مستحبی هست یا خیر؟
پاسخ: بلی، فرق دارند؛ زیرا وقت نیت روزه واجب ادا قبل از اذان صبح است. پس اگر قبل از اذان صبح نیت نکرده، روزه او صحیح نیست. اما وقت روزه قضا تا قبل از اذان ظهر می‌باشد. پس اگر از اول اذان صبح نیت روزه قضا نکرده باشد، چون قصد روزه گرفتن را نداشته چیزی هم نخورده باشد و قبل از اذان ظهر نیت روزه قضا کند، روزه او به‌عنوان روزه قضا در آن روز صحیح می‌باشد. اما وقت برای روزه مستحبی، تا قبل از اذان مغرب می‌باشد. پس اگر او در تمام روز قصد آن را نداشته، ولی چیزی در آن روز نخورده باشد و قبل از اذان مغرب نیت آن‌را کرده، روزه او به‌عنوان روزه مستحبی صحیح می‌باشد.
پرسش 303: من چند سال به شکل اشتباه غسل می‌کردم، ولی نمی‌دانستم که اشتباه است. اکنون تکلیف روزه‌ها و نماز من چگونه است؟
پاسخ: نمازها را باید قضا کنید، ولی روزه‌ها با فرض این‌که معتقد به صحت غسل بوده‌اید، محکوم به صحت است و قضا ندارد.
پرسش 304: آیا بر پیرمرد یا پیرزنی که نمی‌توانند در اثر پیری روزه بگیرند، کفاره دادن لازم است یا خیر؟
پاسخ: کفاره بر آنها لازم نیست.
پرسش 305: آیا بر پیرمرد و پیرزنی که می‌توانند روزه بگیرند، ولی با مشقت و سختی، قضا و کفاره دادن لازم است؟
پاسخ: فقط لازم است کفاره بدهند و برای هر روز یک مُد گندم یا جو و آرد و خرما و مانند اینها به فقیر بدهند.
پرسش 306: کسی که زخم معده شدید دارد و روزه برای او ضرر دارد، آیا روزه او قضا و کفاره دارد؟
پاسخ: قضا ندارد، ولی کفاره بر او لازم است.
پرسش 307: کسی که از جهت چشم، مریض است، آیا روزه گرفتن برای او جایز است یا خیر؟
پاسخ: اگر روزه گرفتن برای چشم او ضرر داشته باشد، روزه او صحیح نیست.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

لباس نمازگزار
پرسش 281: اگر کسی نماز می‌خواند و شخصی می‌داند که لباس او نا‌پاک و موجب اشکال در نماز او می‌شود، آیا باید به او اعلام کند یا خیر؟
پاسخ: لازم نیست و نماز او در صورتی که نمی‌دانسته که بدن و لباس او ناپاک است، صحیح است.
پرسش 282: در صورتی که لباس با منی نجس شده باشد و وقت برای تعویض آن نباشد، آیا برای اوجایز است که با همان لباس با تیمم نماز بخواند؟
پاسخ: بلی می‌تواند.
پرسش 283: آیا در لباسی که نجس شده، فرقی بین‌تر و خشک بودن آن هست یا خیر؟
پاسخ: فرقی نیست.
پرسش 284: اگر در بدن یا لباس کسی مقداری خون باشد و با آن نماز بخواند، آیا نماز او صحیح است یا خیر؟
پاسخ: اگر قبل از شروع به نماز آگاهی از خون داشت و با آن نماز خواند، باید نمازش را اعاده کند، و اگر قبل از شروع نماز از آن آگاهی نداشته و بعد از نماز فهمید که خون در لباسش بوده، نماز او صحیح می‌باشد. اما اگر در اثناء نماز آگاهی از وجود خون برای او حاصل شود و بتواند آن‌را برطرف و نمازش را تمام کند، نماز او صحیح است و اگر نتواند، نمازش باطل است. ولی اگر خونی را که در بدن یا لباسش می‌بیند، کمتر از ناخن شصت انگشت باشد، نمازش صحیح است.
پرسش 285: کسی که نمی‌‌دانسته قسمتی از لباس یا بدنش نجس بوده و پس از چند روز متوجه شود، آیا باید نمازهای خود را دوباره بخواند؟
پاسخ: خیر، لازم نیست.
پرسش 286: لباسی که آلوده به نجاست شده و پس از شست‌وشو و تطهیر آن، رنگ آن در چیزی که نجس شده، باقی بماند، آیا نجس است یاخیر؟
پاسخ: لباسی که پس از شست‌وشو، عین نجاست از آن زایل شود، پاک است؛ اگرچه رنگ‌‌وبوی نجس در آن بماند.

اوقات شرعی نماز
پرسش 287: بنده در سوئد زندگی می‌کنم و برای اوقات شرعی و احکام مرتبط با آن با مشکل رو‌به‌رو هستم. بین زمان اعلام‌شده توسط نرم‌افزارها و محاسباتی که بر پایه دانشگاه تهران انجام می‌گیرد و آنچه مرکز اسلامی استکهلم (پایتخت سوئد) به عنوان اوقات شرعی اعلام می‌کند (محاسبات را مطابق با فقه شیعه انجام می‌دهند) در اذان مغرب و صبح اختلاف ساعت وجود دارد. به تجربه دریافته‌ام که محاسبات اذان مغرب مرکز استکهلم دقیق‌تر است. حال وظیفه من عمل به کدام‌یک از آنها می‌باشد؟
پاسخ: باید بر طبق موازین آن شهری که در آن زندگی می‌کنید عمل نمایید.
پرسش 288: هنگام أدا و قضای نماز مغرب و عشاء چه زمانی است؟
پاسخ: مغرب بنابر قول معروف، موقعی است که سرخی طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا می‌شود، از بالای سر انسان بگذرد. نماز مغرب و عشاء هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند. وقت مخصوص نماز مغرب از اول مغرب است تا وقتی که از مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز بگذرد. بنابراین اگر کسی مسافر باشد و تمام نماز عشاء را سهواً در این وقت بخواند، نمازش باطل است.
پرسش 289: آیا استتار قرص خورشید برای خواندن نماز مغرب کافی است؟
پاسخ: بله، کفایت می‌کند.
پرسش 290: بین نیمه‌شب تا هنگام اذان صبح نمازهای مغرب و عشاء، أدا هستند یا قضاء؟
پاسخ: قضاء است.
پرسش 291: با توجه به فتوای حضرت‌عالی در مسئله افطار روزه همزمان با غروب آفتاب، سئوال بنده این است که آیا می‌توان به اعلام تلویزیون یا تلفن‌های گویای مخابرات مبنی بر ساعت غروب آفتاب اکتفا کرد یا این‌که باید غروب آفتاب، با دیدن آن بر فرد مسجل شود؟
پاسخ: معیار، غروب آفتاب است، از هر طریقی که به آن اطمینان حاصل شود.
پرسش 292: آیا حضرت‌عالی در مورد مهلت نماز عصر، آن را تا هنگام غروب آفتاب می‌دانید یا تا هنگام اذان مغرب؟
پاسخ: هنگام غروب.
پرسش 293: در مورد مغرب، ملاک غروب آفتاب است یا اذان مغرب؟
پاسخ: غروب کامل خورشید کافی است.
پرسش 294: آیا می‌توان برای شروع نماز بر اساس اعلام اوقات شرعی توسط رادیو اقدام کرد، یا باید تا پایان اذان صبر نمود؟
پاسخ: میزان برای اقامه نماز، اطمنیان از دخول در وقت است، از هر طریقی که حاصل شود.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

طهارت محل سجده
پرسش 272: اگر جایی که برای نماز است، همه جای آن نجس شده باشد، تکلیف کسی که می‌خواهد در آن‌‌جا نماز بخواند چیست؟
پاسخ: در صورتی که بتواند جای سجده را تطهیر کند و نماز بخواند، نمازش صحیح است.
پرسش 273: معروف در مستحبات قرائت نماز این است که در رکعت اول سوره قدر و در رکعت دوم سوره توحید خوانده شود. آیا برای این استحباب روایتی وجود دارد؟
پاسخ: بلی، وجود دارد. به کتب تفسیری از جمله «مجمع البیان» مراجعه شود.

تحت حنک عمامه
پرسش 274: نظر حضرت‌عالی درباره باز کردن حنک عمامه در نماز و غیر نماز چیست؟
پاسخ: اشکالی در آن نیست.

رعایت وقف در نماز
پرسش 275: آیا رعایت نکردن وقف لازم که معمولا با حرف میم در آیات الهی مشخص می‌شود و باعث کفر و فساد در معنا می‌گردد، اشکال شرعی دارد؟ چنانچه در حین نماز انجام شود، به صحت نماز آسیب می‌زند؟ مانند رعایت وقف لازم درآیات 6 و 7 سوره غافر: {...أَنَّهُمْ أَصْحَابُ النَّارِ الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ...}
پاسخ: چون در این‌گونه موارد به صورت عمدی انجام نمی‌گیرد، موجب اشکال در نماز نمی‌شود.

اجبار دانش‌آموزان
پرسش 276: آیا اجبار دانش‌آموزان برای شرکت در نماز جماعت مدارس، درست است یا خیر؟
پاسخ: دعوت به نماز باید با رعایت اخلاق اسلامی و بیان فواید آن انجام گیرد.

اقتدا به غیرروحانی
پرسش 277: آیا اقتدا به غیر روحانی اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که عادل و قرائت او صحیح باشد، اشکالی ندارد.

تعداد رکعات
پرسش 278: به تازگی شنیده‌ام که نماز واجب یازده رکعت است و شش رکعت دیگر را پیامبر افزوده و همان‌طور که در سفر نماز را یازده رکعتی می‌خوانیم، می‌توان در خانه نیز آن را یازده رکعتی خواند. نظر شما چیست؟
پاسخ: نماز واجب همان هفده رکعت است که باید آنها را در وطن انجام داد و اما در سفر که نماز شکسته می‌شود، باید یازده رکعت خوانده شود.

تأخیر در نماز صبح
پرسش 279: بعضی می‌گویند نماز صبح را باید با تأخیر خواند و شنیدن اذان صبح، مجوز نماز خواندن بلافاصله نیست. آیا درست است یا خیر؟
پاسخ: میزان برای خواندن نماز صبح، اطمینان از داخل شدن در وقت آن می‌باشد؛ چه از راه شنیدن صدای موذن باشد، چه از راه دیگر، و تأخیر آن تا قبل از طلوع آفتاب اشکالی ندارد؛ اگرچه مستحب مؤکّد است که اوّل‌وقت خوانده شود.
پرسش 280: چرا مردان نمی‌توانند در نماز جماعت به زن اقتدا کنند؟
پاسخ: به دلیل منبع دوّم استنباطی احکام شرعی، که سنّت رسول خدا است.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

سجده
پرسش 253: آیا در حالت اختیار، سجده بر فرش صحیح است؟
پاسخ: صحیح نیست.
پرسش 254: آیا سجده شکر خداوند حتماً باید بر مهر باشد؟ اگر زمین یا فرش و موکت تمیز باشد، می‌توان برای شکر بر آنان سجده کرد؟
پاسخ: در فرض مسئله، اشکالی ندارد.

متفرقات سجده
پرسش 255: آیا سجده شکر و سجده‌ای که انسان به دلیل عشق و اظهار بندگی به خداوند به‌جا می‌آورد، نیازی به وضو دارد؟
پاسخ: خیر.
پرسش 256: آیا حجابی که برای نماز واجب است، برای این سجده هم واجب است؟
پاسخ: نیازی نیست؛ در صورتی که نامحرمی نباشد.
پرسش 257: آیا سجده واجب سوره‌های قرآن وضو یا حجاب می‌خواهد؟
پاسخ: در سجده واجب قرآن نمی‌شود بر چیز‌های خوراکی و پوشاکی سجده کرد؛ ولی سایر شرایطی که در سجده نماز لازم است، در این سجده واجب نیست.
پرسش 258: چنانچه در قرائت قرآن به آیه سجده واجبه برسیم، حکم چیست و چگونه باید عمل کنیم؟
پاسخ: در صورتی که سرش را به قصد سجده به زمین بگذارد، کفایت می‌کند.
پرسش 259: اگر در مجلس قرائت قرآن باشیم و فقط شنونده آیه باشیم، باز هم نیاز به سجده هست یا خیر؟
پاسخ: هر گاه انسان آیه سجده را بخواند یا بشنود، باید فوراً سرش را به قصد سجده روی زمین بگذارد و گفتن ذکر آن که «لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ حَقّاً حَقّاً، لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ ایماناً وَ تَصدیقاً، لا اِلهَ اِلاّ اللّهُ عُبودیّةً وَ رِقّاً، سَجَدتُ لَكَ یا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقّاً، لا مُستَنكِفاً وَ لا مُستَكبِراً بَل اَنَا عَبدُ ذَلیلٌ ضَعیفٌ خائِفٌ مُستَجیر» مستحب است.
پرسش 260: نظر حضرت‌عالی در مورد خط بردن از روی قرآن در مجالس قرائت چیست؛ آن هنگام که به آیه با سجده واجبه می‌رسیم؟
پاسخ: اگر در زمان قرائت قرآن آیه سجده را نخواند، اشکالی ندارد و تکلیفی برای او نیست.
پرسش 261: باید یک بار سجده کنیم، یا دومرتبه؟ (منظور هم برای خط بردن و همچنین برای شنیدن یا خواندن)؟
پاسخ: یک‌بار سجده کافی است.
پرسش 262: آیا می‌توان هنگام خواندن نماز، بر فرش سجده کرد؟
پاسخ: خیر.
پرسش 263: آیا سجده بر فرش حرام است؟
پاسخ: سجده در غیر نماز بر روی زمین و غیرآن اشکالی ندارد.
پرسش 264: آیا پیامبر| مثل شیعیان امروزی، بر مهر سجده می‌کردند؟
پاسخ: ایشان بر روی زمین سجده می‌کردند و در حدیثی از رسول خدا| نقل شده است که فرمود: «جُعلت لیّ الارض مسجداً و طهوراً» و مهر بعداً به وجود آمد که البته آن هم جزء زمین به حساب می‌آید.
پرسش 265: اگر کسی به علت بیماری و عسر وحرج شدید نتواند روی مهر نماز بخواند، آیا می‌تواند روی فرش یا پارچه نماز بخواند؟
پاسخ: در صورتی که بر اثر عذر نتواند بر مهر سجده کند، می‌تواند بر هر چیزی که سجده بر آن صحیح است، مانند زمین و آنچه مربوط به آن می‌باشد، سجده کند.
پرسش 266: آیا سجده کردن بر موزائیک و سنگ‌های معدنی جایز است یا خیر؟
پاسخ: بلی، جایز است.
پرسش 267: سجده بر چه چیزی جایز است؟
پاسخ: سجده بر زمین و هر چیزی که از زمین می‌روید جایز است؛ ولی سجده بر چیز‌های خوردنی و پوشیدنی جایز نیست.
پرسش 268: چرا باید سجده بر مهر انجام شود؟
پاسخ: چون مهر از جنس خاک است، برای سجده از آن استفاده می‌شود.
پرسش 269: آیا خواندن دعا به فارسی در حالت سجده در نماز واجب ومستحبی اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 270: آیا جایز است در رکوع و سجده نماز، آیاتی از قرآن مجید با آن خوانده شود یا خیر؟
پاسخ: مانعی ندارد.
پرسش 271: اگر فردی نماز را شروع کرده باشد، اما فردی سهوا مُهر او را از او دور کند، تکلیف آن فرد چیست؟
پاسخ: در صورتی که بتواند بدون این‌که پشت به قبله کند، مُهر را به‌دست بیاورد و سجده بر مهُر حاصل شود، نمازش صحیح است و نیز در صورتی که نتواند مهر به‌دست بیاورد، ولی می‌تواند چیزهای دیگری را که سجده برآنها صحیح است به‌دست آورد، نمازش صحیح است و نیز اگر از آن راه‌ها مقصود حاصل نشد، می‌تواند بر انگشت دست سجده کند.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

افق
پرسش 242: شخصی در یکی از شهرستان‌ها، نماز و روزه خودرا با اذان شهرستان مرکز استان به‌جا می‌آورده؛ در‌حالی‌که افق خود آن شهرستان مجزاست و3 دقیقه با مرکز استان فرق می‌کند. نماز و روزه این شخص چگونه است؟
پاسخ: در انجام فرائض، رعایت افق لازم است و افق برای هر شخص، مربوط به آن شهری است که در آن‌‌جا زندگی می‌کند.
پرسش 243: اگر در شهری که با ایران دارای شب مشترک است، هلال ماه رؤیت شود، ولی در ایران امکان دیدن ماه نباشد، شروع ماه اثبات می‌شود؟ فتوای معظم‌له در این باره چیست؟
پاسخ: در صورتی که افق آن دو یکی باشد، بلی اثبات می‌شود.
پرسش 244: آیا دو شهر یا دو کشور می‌توانند دارای افق یکسان باشند؟
پاسخ: بلی.

سجده سهو
پرسش 245: سجده سهو چگونه باید انجام شود؟
پاسخ: بعد از سلام نماز، فوراً نیّت سجده سهو کند و پیشانی را بر چیزی که سجده بر آن صحیح است بگذارد وبهتر است که ذکری در آن بگوید و بهتر آن است که بگوید: «بِسْمِ الله وَبِاللّه، السَّلامُ عَلَیْكَ اَیُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ الله وَبَرَكاتُهُ»، بعد باید بنشیند و دوباره به سجده رود، و ذکری را که گفته شد، دوباره بگوید و بنشیند و بعد از آن تشهّد و سلام را بگوید.
پرسش 246: حرف زدن در نماز تا چه حد شامل سجده سهو می‌شود؟
پاسخ: اگر حرف زدن در بین نماز عمدی باشد، نماز باطل است و اگر سهوی باشد، موجب سجده سهو می‌شود.
پرسش 247: اگر نمازگزار بین سجده اول و دوم شک کند، چه باید بکند؟
پاسخ: یک سجده انجام می‌دهد وبعد از اتمام نماز، سجده سهو به‌جا می‌آورد.
پرسش 248: من گاهی جای ذکرها را در نمازم اشتباه می‌کنم. مثلاً بخشی از تشهد را در رکعت اوّل می‌گویم یا بخشی از تسبیحات اربعه را در رکعت دوم می‌گویم و بعد از چند ثانیه یادم می‌آید که ذکر را اشتباهی خوانده‌ام. در رساله گفته شده اگر نمازگزار حرف بزند، باید سجده سهو به‌جا آورد. آیا من نیز باید سجده سهو به‌جا آورم؟
پاسخ: پس از آن‌که اشتباه خود را اصلاح کردید، به‌جاست که بعد از اتمام نماز، دو سجده سهو انجام دهید.
پرسش 249: اگر نماز‌گزار سجده سهو را عمداً یا سهواً به‌جا نیاورد، وظیفه او چیست؟
پاسخ: باید آن‌را هر وقت که یادش آمد، انجام دهد؛ چه عمداً آن‌را به‌جا نیاورده باشد، چه سهواً.
پرسش 250: اگر نماز‌گزار در تعداد سجده سهوها شک کرد که نمی‌داند دو سجده بر او واجب بوده یا بیشتر، وظیفه او چیست؟
پاسخ: انجام دو سجده بر او کفایت می‌کند.
پرسش 251: اگر نماز‌گزار سجده سهو را انجام داده باشد، ولی نمی‌داند یک سجده انجام داده یا سه سجده، وظیفه او چیست؟
پاسخ: باید سجده سهو را که دوسجده است، انجام دهد.
پرسش 252: اگر کسی سجده سهو را غلط یا ناقص انجام داد، وظیفه او چیست؟
پاسخ: وظیفه او این است که به‌طور صحیح آن را اعاده کند.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

احکام وسواسی
پرسش 227: گاهی نمازمان به سبب وسوسه‌ای که در ماست، خیال می‌کنیم مقبول نیست، آیا باید آن‌‌را إعاده کنیم یا خیر؟
پاسخ: اگر این حالت از وسواس درونی نشأت گرفته باشد، اعاده نماز بر شما لازم نیست؛ ولی اگر اطمینان برای شما حاصل شده که خلل و نقصانی در ارکان یا در اجزای نماز بوده، باید آن‌‌را إعاده کنید.
پرسش 228: کسی که در نماز‌هایش زیاد شک می‌کند، وظیفه او چیست؟
پاسخ: بنا را بر صحت بگذارد و به شک خود اعتنا نکند و بر او خواندن نماز احتیاط لازم نیست.
پرسش 229: نظر شما درباره طهارت و انجام فرایض برای وسواس چیست؟
پاسخ: بر او لازم نیست در انجام اعمال، به شک خود اعتنا کند و تحصیل یقین در مورد طهارت و غیر آن بر او لازم نیست.
پرسش 230: بنده دچار وسواس در پاکی و غیرپاکی شده‌ام؛ تکلیف من چیست؟
پاسخ: وسوسه در انجام کارهای طهارت و نجاست در مصادر حدیثی مورد مذمت و سر زنش زیاد قرار گرفته است؛ لذا انسان تا می‌تواند نباید تحت تأثیر آن قرار گیرد. درصورتی‌که زوال عین از موضع نجس شده باشد، اگر یک بار آن محل را بشوید، کفایت می‌کند؛ حتی اگر او احتمال بدهد که آن شستن، کفایت در پاک شدن آن چیز نجس را نکند.
پرسش 231: وقتی غسل می‌کنم، در شستن اعضا و رسیدن آب به گونه کامل به محل آن‌ها زیاد شک می‌کنم. تکلیف من چیست؟
پاسخ: وسواس در عمل بر طبق احکام شرعی اعتبار ندارد؛ مگر این‌که علم و یقین داشته باشید که خلاف موازین شرع انجام شده است.
پرسش 232: این‌جانب با این‌که می‌دانم در وقت نماز باید حضور قلب داشت و متوجه خداوند بود، ولی در عین حال فکر من در وقت نماز به امور گوناگون که مربوط به نماز نیست، متوجه است. آیا نماز من نیاز به قضا دارد یا خیر؟
پاسخ: درصورتی‌که واجبات نماز را به گونه صحیح به‌جا بیاورد، ولی دارای آن افکار هم باشد، ولی نتواند خود را از آن‌ها برهاند، نماز او نیازی به قضا ندارد و نماز او مجزی و صحیح است؛ ولی به گونه‌ای نیست که موجب تقرب او به خداوند شود.

قبله
پرسش 233: نماز حتماً باید رو به قبله باشد و روبه قبله بودن وقتی حاصل می‌شود که محل ایستادن نمازگزار ما بین مشرق و مغرب که جنوب است باشد. در صورتی که محل ایستادن او این‌گونه نباشد، اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر عرفا محلی که ایستاده است، رو به قبله باشد، باعث اشکال نمی‌شود؛ ولی اگر انحراف او در وقت انجام نماز به‌طرف مشرق یا مغرب باشد، نمازاش باطل است.
پرسش 234: کسی که در کشورهای اروپایی زندگی می‌کند و قبله را تشخیص نمی‌دهد، حکم او چیست؟
پاسخ: می‌تواند با قبله‌نما و قطب‌نما آن‌را معین کند.
پرسش 235: کسی که به کره ماه سفر می‌کند، وظیفه او برای قبله در وقت نماز چیست؟
پاسخ: وظیفه او خواندن نماز به سمت و جهت زمین است.
پرسش 236: اقتدا به امام جماعتی که در مکه و مدینه اقامه نماز جماعت می‌کند، چه حکمی دارد؟
پاسخ: اقتدا کردن به امام جماعتی که در مسجد‌النبی و مسجد‌الحرام نماز اقامه می‌کند، در زمانی که شخص در آن‌‌جا حضور دارد، اشکالی ندارد.
پرسش 237: آیا گفتن «و عجّل فرجهم» پس از صلوات‌های داخل نماز (مثلا: صلوات پس از تشهد) جایز است؟
پاسخ: سزاوار است در نماز و تشهد و سلام، به همان موارد که مأثور است، اکتفاء شود.
پرسش 238: آیا می‌توان نماز ظهر و عصر را پیش از اقامه نماز جمعه به طور فرادا در منزل خواند؟
پاسخ: بلی، مانعی ندارد؛ ولی بهتر است که در نماز جمعه شرکت کند.
پرسش 239: آیا شرکت در نماز جمعه با وجود بیان مسائل سیاسی و اجتماعی اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: فی‌‌نفسه حضور در نماز جمعه و انجام آن بسیار به‌جا و به‌مورد (شایسته) است.
پرسش 240: گاهی در نماز جماعت به علت شکسته بودن نماز بعضی از مأمومین، اتصال ما به امام از بین می‌رود؛ اما با اقتدای دوباره بعضی از آنها در رکوع رکعت بعد، اتصال برقرار می‌گردد. آیا به جماعت ما اشکال وارد می‌شود یا خیر؟
پاسخ: موجب اشکال نمی‌شود.
پرسش 241: شخصی در وضو پس از شستن صورت و مسح سر، قصد مسح کردن پای راست را با دست راست داشت؛ اما درحالی‌که هنوز دست راستش خیس بود، سهواً دست خود را به صورت خود کشید و با همان دست بر روی پایش مسح کرد. وضوی این شخص چگونه است؟ اگربا این وضو نمازخوانده، چگونه است؟
پاسخ: اشکالی ندارد و نماز هم صحیح است.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

بسم الله الرحمن الرحیم

انّا لله و انّا الیه راجعون

من المؤمنین رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه فمنهم من قضی نحبه ومنهم من ینتظر ومابدّلوا تبدیلا

شهادت جناب حجّت الاسلام و المسلمین سیّد حسن نصرالله دبیر کل محترم حزب‌الله لبنان، موجب تأثّر و تألّم شد.
این مصیبت بزرگ را به رهبر معظّم انقلاب اسلامی و مسلمانان جهان و مردم شریف لبنان و همه بازماندگان تسلیت گفته و از درگاه خدای متعال برای ایشان، علوّ درجات و رضوان الهی را خواستارم.

محمّد ابراهیم جنّاتی
۸ مهر ۱۴۰۳

#تسلیت

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

پرسش 217: شهری که والدینم در آن‌‌جا به دنیا آمده و مدتی زندگی کرده‌اند، وطن من حساب می‌شود؟
پاسخ: بلی.
پرسش 218: سه روز در هفته در شهر خودم (گرگان) و سه روز را به شهرهای دیگر به خاطر کارم سفر می‌کنم. حکم روزه و نماز من چیست؟
پاسخ: شخصی که برای کاری به محلی سفر می‌کند، اگر به مدت ده روز در آن‌جا بماند، نماز او تمام و روزه او صحیح است؛ امّا اگر کمتر از آن باشد، نماز او شکسته و روزه او صحیح نیست.
پرسش 219: من اهل تهرانم و برای دوره آموزش خدمت سربازی، حدود دو ماه را باید میان تهران و یکی از شهرهای اطراف آن در رفت‌و‌آمد باشم. حکم روزه و نماز من چیست؟ در ضمن فاصله تهران تا این شهر حدود 36 کیلومتر است.
پاسخ: در صورتی که عنوان «شغله السفر» بر شما اطلاق شود، نماز و روزه‌تان در هر دو مکان کامل خواهد بود.
پرسش 220: من متولد تهرانم و همه فامیلم در تهران زندگی می‌کنند. حدود بیست سال است که از تهران به اصفهان مهاجرت کرده‌ام، ولی چون در دانشگاهی که در تهران قرار دارد، تدریس می‌کنم، هر هفته سه روز به تهران می‌آیم و سپس بازمی‌گردم. طبعا نمازم در مبدأ و مقصد کامل است، ولی گاهی پیش می‌آید که در میان راه مجبور می‌شوم نماز بخوانم. تا‌کنون نمازهایم را در بین راه شکسته می‌خواندم، اما چندی است که می‌گویند باید نماز را کامل خواند. اکنون نیز چون نمی‌دانم تکلیفم چیست، جمع می‌خوانم. نمازم را چگونه باید به‌جای آورم؟ شکسته یا کامل؟
پاسخ: در صورتی که عنوان «شغله السفر» را پیدا کنید، نمازتان در بین راه و غیر آن تمام است.
پرسش 221: در یکی از شرکت‌های مخابراتی مشغول به کار هستم. هر ماه حداقل چهار تا ده مأموریت دارم. می‌خواستم نظر جناب‌عالی را در مورد نماز و روزه خودم بدانم؟
پاسخ: چون شغل شما عنوان «شغله السفر» را ندارد، اگر رفت‌و‌آمد شما بیش از چهار فرسخ نباشد، نماز شما تمام و روزه شما صحیح است و اگر بیش ازآن باشد، نماز شما شکسته و روزه شما هم صحیح نمی‌باشد.
پرسش 222: فردی که شغلش باربری با ماشین است، آیا نماز و روزه‌اش کامل است؟ اگر به شهری که بار می‌برده، برای کار نرود؛ بلکه مثلا برای زیارت برود، آیا باز هم نماز و روزه‌اش کامل است؟
پاسخ: چون شغل او سفر است، نمازش در بین راه و غیر آن تمام است و نیز روزه او هم صحیح است.
و در غیر این صورت، نماز در آن‌‌جا شکسته و روزه صحیح نمی‌باشد؛ مگر این‌که ده روز قصد ماندن را در آن‌‌جا بکند.

متفرقات نماز
پرسش 223: آیا با بدن و لباس ناپاک، خواندن قرآن و دعا و نماز‌های احتیاطی و مستحبی و طواف اشکال دارد یا خیر و آیا ثوابی بر آن مترتب می‌شود یا خیر؟
پاسخ: موجب اشکال در خواندن قرآن و دعا نمی‌شود و ثواب هم بر آن مترتب می‌شود؛ ولی خواندن آنها با وضو ثواب بیشتری دارد؛ اما خواندن نماز‌های احتیاطی و مستحبی و طواف بدون وضو باطل است و فرقی بین نمازهای واجب و نمازهای مستحبی و نمازهای احتیاطی و طواف نمی‌باشد.
پرسش 224: آیا تکبیری که در رکعات نماز گفته می‌شود، واجب است یا خیر؟
پاسخ: تکیبرة الإحرام در وقت دخول در نماز، واجب است و در غیر آن مستحب.
پرسش 225: آیا شک در تمام رکعات نماز موجب بطلان آن می‌شود یا خیر؟
پاسخ: بلی، موجب بطلان آن می‌شود.
پرسش 226: این‌جانب با این‌که می‌‌دانم در وقت نماز باید حضور قلب داشت و متوجه خداوند بود، ولی در عین حال فکر من در وقت نماز به امور گوناگون که مربوط به نماز نیست، متوجه است. آیا در این صورت نماز من نیاز به قضا دارد یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که واجبات نماز را به گونه صحیح به‌جا بیاوريد، ولی آن افکار را هم داشته باشيد و نتوانيد خود را از آنها براهانيد، نماز شما نیازی به قضا ندارد و مجزی و صحیح است؛ اما به گونه‌‌ای نیست که موجب تقرّب به خداوند شود.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

نماز مسافر
پرسش 208: طبق آیه 101 سوره نساء که می‌فرماید: {وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُناحٌ أَنْ تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ يَفْتِنَكُمُ الَّذينَ كَفَرُوا إِنَّ الْكافِرينَ كانُوا لَكُمْ عَدُوًّا مُبيناً}
اگر به جایی سفر کنیم و در آن‌‌جا ترس از کفار نباشد، آیا نماز ما کامل است یا خیر؟
پاسخ: باید توجه داشت که این آیه، تنها دلیل شکسته بودن نماز نیست؛ بلکه آیات و روایات دیگری هم در این باب وجود دارد که فقهای عظام با استناد به همه آنها حکم به شکسته بودن نماز در سفر می‌کنند. چه در جایی که می‌روند، امنیت باشد و چه نباشد، که شرح و بیان تفصیلی آن در این فرصت نمی‌گنجد.
پرسش 209: با توجه به زمان کنونی که سفرها به راحتی و به سرعت انجام می‌شود، آیا باید نماز کامل خوانده شود؟
پاسخ: نه، نماز باید شکسته خوانده شود.
پرسش 210: کسی که وظیفه‌‌اش انجام نماز شکسته بوده، ولی آن را تمام به جا آورده، آیا بر او واجب است که نمازش را قضا کند یا خیر؟
پاسخ: اگر جاهل به مسئله بود، نیاز به آوردن نماز شکسته نیست؛ ولی اگر بر اثر فراموشی بوده و در وقت آن متوجه شود، باید آن را ادا کند؛ ولی اگر وقتش گذشته باشد، نیاز به ادا ندارد.
پرسش 211: بنده متولد و بزرگ شده و ساکن قزوین هستم، ولی تمام اقوام و پدربزرگ‌هایم در شهرستان ساکنند و پدر و مادرم بزرگ‌شده شهرستان. از کودکی تقریبا تمام تعطیلات و آخر هفته‌ها را به شهرستان می‌رویم. فاصله شهرستان تا شهر قزوین که محل سکونتمان است، حدودا 30 یا 40 کیلومتر می‌باشد. آیا من در شهرستان باید نمازهایم را کامل بخوانم و روزه بگیرم یا خیر؟
پاسخ: در صورتی که آن شهرستان محل زندگی شما هم بوده و اکنون هم از آن اعراض نکرده باشید و فقط گاهی از قزوین که محل زندگی شماست، به شهرستان می‌روید، نماز شما در آن‌‌جا تمام و روزه شما صحیح است. اما اگر آن‌‌جا به‌عنوان وطن برای شما نبوده یا اگر بوده، مورد اعراض شما قرار گرفت و تصمیم هم ندارید که در آن‌‌جا زندگی کنید و گاهی به آن‌‌جا می‌روید، در این صورت نماز شما در آن‌‌جا شکسته و روزه شما صحیح نیست؛ مگر آن‌که ده روز در آن‌‌جا بمانید که در این صورت نماز شما تمام و روزه شما صحیح است. به صرف این‌که شهرستان، وطن جدّ شماست، وطن شما به حساب نمی‌آید.
پرسش 212: بنده برای ترم تابستان در دانشگاه شهر دیگری مهمان شده‌ام (یک ماه و نیم) اما معمولا مدت اقامتم در شهر مبدأ در طول دوره یک ماه و نیمه، کمتر از 10 روز بوده؛ زیرا یا به شهر خود بازمی‌گشته‌ام یا به شهرهای دیگری برای تفریخ سفر می‌کرده‌ام و در چنین فرض‌هایی، که کمتر از 10 روز در شهری که مهمان بوده‌ام اقامت داشته‌ام، نماز را شکسته خوانده و روزه‌ام را نگرفته‌ام. آیا کارم درست بوده؟
پاسخ: با فرض مسئله، شما حکم مسافر را داشتید و اعمالی که انجام داده‌اید، صحیح می‌باشد و قضای روزه‌هایتان را باید به‌جا بیاورید.
پرسش 213: دانشجویی هستم در شهری که گاهی ده روز کمتر و گاهی ده روز بیشتر در آن‌‌جا می‌مانم. تکلیف نماز‌های من چیست؟
پاسخ: شخصی که برای تحصیل یا کاری به محلی سفر می‌کند، اگر در آن‌‌جا به مدت ده روز بماند، نماز او تمام و روزه او صحیح است؛ امّا اگر کمتر از آن باشد، نماز او شکسته و روزه او صحیح نیست.
پرسش 214: در حدود 8 سال است که منزلی در تهران خریده و فرزند دانشجویم در آن ساکن است. از زادگاهم نیز اعراض نکرده‌ام. باتوجه به رفت‌وآمد زیاد بین شهرستان و تهران، تکلیف اقامه نماز و فریضه روزه‌ام چیست؟
پاسخ: در فرض سؤال، نماز شما شکسته می‌باشد.
پرسش 215: چگونه یک مکان، وطن انسان می‌شود؟
پاسخ: جایی که قصد زندگی همیشگی در آن‌‌جا را داشته باشد، وطن او به حساب می‌آید و وطن اوّلی او هم این عنوان را دارد؛ مگر آن‌که از زندگی در آن اعراض کرده باشد و دیگر تصمیمی برای زندگی در آن‌‌جا نداشته باشد.
پرسش 216: ما غیر از شهر خودمان، خانه‌ای در شمال داریم که گاهی به آن‌‌جا می‌رویم. آیا روستایی که آن خانه در آن‌جاست نیز وطنمان به حساب می‌آید یا خیر؟
پاسخ: اگر مدتی که در آن‌‌جا می‌مانید، به قدری باشد که زندگی شما در آن‌‌جا صدق کند و به‌عنوان تفریح نباشد، آن‌‌جا هم وطن شما به حساب می‌آید.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت

نمازهای مستحبی
پرسش 194: خواندن نمازهای مستحبی باید با صدای بلند باشد یا آهسته؟
پاسخ: اشکال ندارد که به هر صورتی می‌تواند بخواند.
پرسش 195: آیا نماز‌های مستحبی که خوانده می‌شود، نیاز به وضو دارد یاخیر؟
پاسخ: بلی، نیاز به وضو دارد.
پرسش 196: آیا نماز مستحبی با تیمم اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکالی ندارد اگر نتواند وضو بگیرد.
پرسش 197: نمازی که پس از دعای ندبه خوانده می‌شود، چند رکعت است؟
پاسخ: 2 رکعت، مثل نماز صبح.
پرسش 198: آیا برای زن جایز است نمازهای قضای مرد را پس از وفاتش به جا آورد؟
پاسخ: بلی، جایز است.

نماز جماعت
پرسش 199: شرایط امام جماعت را بیان فرمایید؟
پاسخ: عدالت و توانایی او بر خواندن نماز به گونه صحیح
پرسش 200: آیا شرکت در نماز جمعه اهل سنت اشکال دارد یا خیر؟
پاسخ: اشکال ندارد.
پرسش 201: آیا شخص مسافر می‌تواند امامت نماز جمعه را بر عهده بگیرد؟
پاسخ: بلی، می‌تواند.
پرسش 202: عادل بودن امام جماعت را از چه راهی می‌توان دریافت؟
پاسخ: از راه حُسن ظاهری.
پرسش 203: آیا در نماز جماعت می‌توان به امام جماعت سُنّی اقتدا کرد؟
پاسخ: اگر در جایی باشد که نماز جماعت اهل سنت بر پا شده، در این صورت نماز خواندن با آنها اشکالی ندارد.
پرسش 204: آیا می‌توان به امام جماعتی که مسافر و نمازش شکسته است، اقتدا کرد؟
پاسخ: بلی، می‌توان به او اقتدا کرد.
پرسش 205: آیا یک پیش‌‌نماز (امام‌‌جماعت) می‌‌تواند در چند جا نماز واجب ظهر و عصر را به جماعت اقامه کند؟
پاسخ: مورد اشکال است؛ مگر آن‌که نماز دوّم او به عنوان نماز قضا باشد؛ در این صورت اشکال ندارد.
پرسش 206: آیا در روز عید فطر یا عید قربان، امام جماعت می‌‌تواند در چند محل، نماز عید را اقامه کند؟
پاسخ: تکرار نماز عید، مورد اشکال است.
پرسش 207: آیا امام‌جماعت در وقت ادای نماز ، باید نیت جماعت کند یا نیت فرادی هم کفایت می‌‌کند؟
پاسخ: برای رسیدن به ثواب و فضلیت آن باید نیت جماعت کند؛ ولی اگر فقط نیت فردای هم بکند، برای نماز او اشکالی نیست.

#فتاوا

ایتا | بله | تلگرام | وبسایت