18 йөз ахыры - 20 йөз башы Мәхкәмә-и Шәргыя-и Оренбургия сәнәдләрендә (документларында) бүгенге телебезне дә бизәрлек хикмәтле истыйлахлар (терминнар) һәм гыйбарәләр очрый. Менә күземә чалынган берничәсе:
о تهتیل тәтел - бәйнә-бәйнә (?). صونکنده اوشبو حال نی ته تیل خلق مزغه هم فولصنوی پرافولینیه غه معلوم قلدوم Соңында ошбу хәлне тәтел халкымызга һәм вулуснуй правлинияга мәгълүм кылдым (НА РБ, ф. И-295, оп. 3, д. 7196, л. 33 об., 33).
Башкорт телендә "ихлас сөйләргә яратучы" мәгънәсен белдергән "тәтелбай" сүзе бар, "тәтел"нең тамырдашы түгелме икән?
о بتمک бетмәк - кабул итмәү (?).
о منم ضرریمه شاهدلرگه بتمایمن Минем зарарыма шаһидләргә бетмәймен (НА РБ, ф. И-295, оп. 3, д. 7196, л. 37 об., 29 об., 26).
о کامللتمک камилләтмәк - тәмамлау, җиренә җиткерү.
о و هم بیوردم مذکور پراولینه غه شول اشنی کامللتورغه Вә һәм боердым мәзкүр Правлинага шул эшне камилләтергә (НА РБ, ф. И-295, оп. 3, д. 7492, л. 12 об.).
о مامور мәэмүр - уполномоченный.
о دخونوی سوبرانیه دان اوکاز ایله مامور احمدولی بولاتف Духовнуй Субраниядан указ илә мәэмүр Әхмәдвәли Булатов (НА РБ, ф. И-295, оп. 3, д. 9221, л. 16 об.).
о توبه باشی түбә башы - авыл старостасы (НА РБ, ф. И-295, оп. 3, д. 10880, л. 13).
о طانمق танмак - инкяр итү, баш тарту.
о دیدم اَلّه طاناسنکمی یا اونوتدنکمی Дидем: "Әллә танасыңмы я оныттыңмы?" (НА РБ, ф. И-295, оп. 3, д. 12150, л. 29 об.).
Л. З. Будагов сүзлегендә китерелгән аңлатма: 《طانمق (в джагатайском иногда تانکماق) - отрекаться, отрицать, запираться (в показаниях). Казанско-татарское: ایتکان سوزینی طاندی "он отрекся от сказанного"》(Сравнительный словарь турецко-татарских наречий. Т. 1. Б. 730-731).
#ИскеСүзләр
#ОнытылганМәгънәләр