Бала тәрбиесінде біз ұстанатын маңызды ережелер:
1) Бала қанша мазасызданса да, телефон беріп тыныштандырмау. Үлкен балам 4 жастан асса да, әлі телефон ұстап көрмеген. Өз бетінше мультфильм қосып, ауыстырып, өшіру дегенді білмейді.
Бала мазаны алып жатса, онымен сөйлесу, құшақтау, келісу секілді амалдармен тыныштандыруға тырысу.
2. Үйде баламен тек қазақ тілінде сөйлесу, тек қазақ тіліндегі мультфильмдерді көрсету.
Иорданияда отбасыммен оқып жүргенде, үйдегі теледидардың каналдарының барлығы араб тілінде болған соң, оны үй иесіне табыстап, күніге бір сағат қана планшеттен қазақша мультфильм қосып беретінбіз. Оның өзінде балаға ешқашан планшетті қолына ұстатпай, жоғары және алыс жерге қою арқылы.
3. Балаға өтірік айтпау. Уәде берсек, оны орындау. Орындай алмайтын болсақ, уәде бермеу. Дәл сол сәтте орындауға мүмкіндік болмаған жағдайда балаға мәселені түсіндіріп, екі тарапқа да қолайлы бір ортақ шешім шығаруға тырысу.
4. Жаңа ойыншық аларда, қалаған тамағын немесе мультфильмін қоярда, келісім жасап, сол сөзде тұру. Яғни, қазір дүкенге кіргенде өздерің қалаған кез келген ойыншықты алуларыңа болады, бірақ, тек 1 ғана ойыншық. Үлкен, кіші маңызды емес. Өзің қатты қалаған ойыншықты ала аласың. Дүкеннен өзің қалаған шырынды алуыңа болады, бірақ, тек 1 дана. Сен қалаған мультфильмді планшеттен қосып беремін, бірақ, тек 10 минут. Уақыт біткенде мультфильм өшіріледі. Басында бала көнбеуі мүмкін, бірақ, сіз әр кез сайын сол қағидамен жүріп, өз дегеніңізден таңбасаңыз, бала сол тәртіпке үйренеді. Сонда дүкеннен ешқандай ұрыс, жылаусыз шығасыз.
5. Баланы тыңдау. Ол айтып отырған сөздерді түсінбесеңіз де, оның сіз үшін еш маңызы болмаса да, уақыт бөліп тыңдау. Оның сіз үшін маңызы бар екенін сездіру. Өз ойыңызды білдіру. Қате тұсы болса, мен былай ойлаймын деп түзету. Сонда бала өзін маңызды сезініп, сізбен ішіндегісін бөлісіп, сөйлесуге асығатын болады.
6. Ата-ана бір тәртіпті ұстану. Әкесі рұқсат бермегенді анасы рұқсат етіп, анасы рұқсат бермегенді әкесі рұқсат етпеу. Болмайды деген ереже үнемі және барлығымен бірдеу орындалуы.
7. Балаға үнемі оның бойындағы жақсы қасиеттерін, қабылеттерін айтып отыру. Сол секілді оғаш қылық пен мінезінде сол сәтте ескертіп, тыю. Ең бастысы, жақсы көретініңізді көбірек айтып, көрсету. Сонда бала да сізге өзінің жақсы көретінін еш қысылмай, еркін айта алатын болады.
8. Балаға ұрысып, жазалағанда себебін түсіндіру. Не себепті олай жасағаңызды айтып, қатесін көрсету. Мысалы "сен қарындасыңды қатты итеріп жібергендіктен, ол құлап, жылады. Сенің оның дұрыс болмады. Сондықтан мен саған ұрыстым" деген сөздермен білдіру. Немесе "сен ағаңның затын рұқсатсыз алып, оны сындырдың. Ешкімнің затын рұқсатсыз алуға болмайды" деп айтып, ағасы сол үшін ашуланып, итеріп жібергенін түсіндіру.
9. Кешірім сұрау
Бір-бірін іспен, сөзбен ренжіткен жағдайда, өз қатесін мойындап, кешірім сұрауға дағдыландыру. Екіншісін кешіре білуге үйрету. Өзімізде қате кеткен кезде баладан кешірім сұрау.
10. Баланы бала деп жеңіл қарамау. Оның жеке тұлға екенін ұмытпау. Алланың жаратылысы, аманаты екенін естен шығармау. Бұл жазылғандар біреуге “еріккеннің ермегі” көрінуі мүмкін. 3-4 жасар балаға сонша не болыпты, бала емес пе деп? Бірақ, бала – ол біздің болашақ. Қоғам, мемлекет. Сол қоғамның дұрыс болуын қаласақ, қазірдер үйімізде жүрген кішкентай мүшелерінен бастауымыз керек.