Postagens do Canal اندیشه دینی معاصر

رمضان مبارک


🔹🔹پژوهشکده اندیشه دینی معاصر 🔹🔹

https://t.me/andishedinimoaser

⚡️نسبت نبوت و حکومت در قرآن

⚡️یکی از دغدغه های فکری بشر و نیز چالش‌های عملی در دوران معاصر، نسبت دین و سیاست است.

🔹این مسئله از منظرهای برون دینی و درون دینی مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفته است. منظرهای برون دینی آن عبارتند از تحلیل جامعه شناختی، روان شناختی و فلسفی چنان که منظرهای درون دینی آن عبارتند از تحلیل‌های قرآنی، حدیثی و سیره.

🔸خروجی این مباحث نیز آرای واحد نبوده است، با این همه بحث و کاوش، هنوز این موضوع از پژوهش‌های نظری بی‌نیاز نیست. ظهور و بروز حکومت‌های مبتنی بر دین، جنبش‌های اجتماعی دینی و نیز حرکت‌های کورِ بنیادگرایانه این مسئله را همچنان داغ و تازه نگه داشته است.

🔹در مطالعات درون دینی اسلامی، مهمترین منبع قرآن کریم است. این کتاب آسمانی گرچه به صورت واضح در باب بسیاری از مسائل اظهار نظر شفاف نکرده، اما ایده‌هایی بی‌نهایت در آن موجود است که برای بسیاری از مسئله‌ها میتوان از آن بهره جست و رویکرد استخراج کرد.

🔸به نظر میرسد مسئله دین و حکومت نیز از این قاعده مستثنا نیست. یکی از راه‌هایی که می‌تواند در این عرصه از آن کمک گرفت، تحلیل و بررسی رابطه نبوت و حکومت در قرآن است. بررسی اینکه در این کتاب آسمانی رابطه نبوت و حکومت چگونه ترسیم شده است؟ حکومت در کجای وظایف انبیا قرار دارد؟ در رتبه بندی اهداف و وظایف انبیا، حکومت و سیاست چه موقعیتی دارد؟ میتواند در تحلیل مسئله فوق سودمند باشد.

این نوشته می‌کوشد با تحلیل پنج موضوع در قرآن دریافت‌هایی را برای پاسخ به این پرسش‌ها بیابد.

۱. عطاها و داده های خداوند به پیامبران؛
۲. اهداف نبوت در قرآن؛
۳. کارکردها و افعال پیامبران؛
۴. گفته ها و آموزه های پیامبران؛
۵. حکومت‌های یاد شده در قرآن


🌐پیوند به مطالعه متن کامل

برشی از نشریه حیات معنوی سال دوم، شماره سوم بهار ۹۹، ص ۷۹ و ۸۰

https://t.me/andishedinimoaser

🎙استاد مهدی مهریزی

موضوع:

       نسبت نبوت و حکومت در قرآن

https://t.me/andishedinimoaser

⚡️توحید خداوند، اگر در یک باور ذهنی خلاصه و محدود شود، سرد و نارس و ناکارآمد است.

⚡️ایمان به یگانگی خداوند، وضعیت و حالت درونی و عاطفی است که قوّت و ضعف آن را با نظر به میوه‌هایش می‌توان سنجید.

⚡️موحّد و امید و هراس

      ✍صدیق قطبی

🔹کسی که ایمان دارد وجودی متعالی و یگانه در جهان ما پیوسته در کار است (كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ) و بر همه چیز احاطه دارد (أَلَا إِنَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ مُحِيطٌ) و اوست که «اول و آخر» است و اوست که جاودان و پاینده است (كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ / مَا عِندَكُمْ يَنفَدُ وَمَا عِندَ اللَّهِ بَاقٍ / كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ) و اوست که نور و روشنیِ جهان است (اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ) و همهٔ خوبی‌ها نزد اوست (بِيَدِكَ الْخَيْرُ) و رحمت و آگاهی او همه‌چیز را فراگرفته است (وَسِعْتَ كُلَّ شَيْءٍ رَحْمَةً وَعِلْمًا) و زمام و فرمان هر چیز به دست اوست (بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ) و اوست یگانه‌پناه (وَهُوَ يُجِيرُ وَلَا يُجَارُ عَلَيْهِ)، و او در کمال توانایی است و  هر چه جز او ضعیفند (وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُقْتَدِرًا / ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ) و همه‌چیز و همه‌کس به سوی او بازمی‌گردند (إِلَى رَبِّكَ الرُّجْعَى / إِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ / إِنَّا إِلَى رَبِّنَا مُنْقَلِبُونَ / وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ / وَإِلَى اللَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ)

قاعدتاً از اطمینان و گرمای درونی بهره‌مند است و به هر درجه که ایمانی چنین در جانش شعله‌ور باشد کمتر به چیزهای ناپاینده امید می‌بندد و از چیزهای ناپاینده می‌ترسد. توحید راستین که خاستگاه قلبی دارد در بیم‌ها و امیدهای ما جلوه‌گر می‌شود.

از چه بیم داریم و به چه امید؟ با نظر به بیم‌ها و امیدهای‌مان درمی‌یابیم تا چه پایه به یگانگی خداوند ایمان داریم. ایمان به وحدانیّت پروردگار، به بیم‌ها و امیدهای آدمی جهت می‌دهد:

🔸نقل است که با اصحاب یک روز در خانه نشسته بود و در آن خانه روزنی بود. ناگاه آفتاب بر آن روزن درافتاد. صدهزار ذرّه به هم برآمدن گرفتند. شیخ گفت: «شما را از حرکتِ این ذرّه‌ها هیچ تشویش می‌آورد؟» اصحاب گفتند: «نه.» شیخ گفت: «مردِ موحّد آن است که اگر کونَیْن و عالمَیْن و مافیها همچنین در حرکت آید ذرّه‌ای در درون او تفرقه نیاید، اگر موحّد است.»(ابوبکر واسطی: تذکرةالاولیاء، تصحیح شفیعی کدکنی، ص۷۹۸)

موحّد چه در پای ریزی زرش
چه شمشیر هندی نهی بر سرش
امید و هراسش نباشد ز کس
بر این است بنیاد توحید و بس
(گلستان سعدی، باب هشتم)

@sedigh_63
https://t.me/andishedinimoaser

.. و أشعر قلبك الرَّحْمَةَ لِلرَّعِيَّة و الْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَاللُطْفَ بِهِمْ وَ لَا تَكُونَنَّ عَلَيْهِمْ سَبُعاً ضَارِياً تَغْتَنِمُ أكْلَهُمْ فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ إِمَّا أَخٌ لَكَ فِي الدِّينِ وَ إِمَّا نظيرُ لَكَ فِي الْخَلْقِ، يَفْرُطُ مِنْهُمُ الزَّلَلُ وَ تَعْرِضُ لَهُمُ الْعِلَلُ وَيُؤْتَى عَلَى أيْدِيهِمْ فِي الْعَمْدِ و الخطا فَأَعْطِهِم مِن عَفوك و صفحِک‌َ.


ای مالک، مهرورزی کن با مردمان‌ قلب خود را سرشار از گذشت و شفقت ساز. نباید بسان درنده‌ای باشی که فرصت (تفوق) یافته و به دنبال دریدن مردمان است. زیرا در حقیقت مردم دو دسته‌اند. یا هم کیش و هم آیین تواند و یا آنکه همانند تو انسان و همنوع تو هستند. مردم اهل لغزش هستند. معصوم نیستند و مرتکب اشتباه میشوند. ممکن است از آگاهی و یا ناآگاهی اشتباهی کنند. تو (به عنوان والی و حاکم) گذشت کن. کینه‌توز مباش و دلت را صاف کن.

نهج البلاغه، نامــه ۵۳

https://t.me/andishedinimoaser

⚡️چرا و به چه علت‌هایی شخص، دین‌اش را از دست می‌دهد؟

پرسش از علل ترک دین، پرسشی بزرگ‌دامنه و پیچیده‌ای است و به علل و عوامل بسیاری وابسته است. و نیز برای هر فرد ممکن است علل مختلفی مطرح شده باشد. اما به طور کلی برخی از عواملی که سبب ترک دین می‌شود، عبارت است از:

1⃣تعارض دین با اخلاق. 
وقتی دین‌دار احساس می‌کند آموزه‌های دینی به پیروانش دستور به قتل و رفتارهای خشن می‌دهد و یا میان دین با اخلاق زمانه و حقوق بشر تقابل و ناسازگاری می‌بیند.

2⃣مسئله ی شر،
شخص احساس می‌کند خداوند نسبت به بدبختی و مشقات انسان بی‌تفاوت است. خدایی که "دانای مطلق"، "توانای مطلق" و "خیرخواه مطلق" است، اما هنوز شر وجود دارد. به عنوان مثال، خداوند می‌داند که آدمی، در چه وضعیت مشقت‌بار و سختی گرفتار شده‌است، می‌تواند او را از زیر بار رنج بیرون آورد و نیز خیرخواه است و می‌خواهد چنین شود، در این صورت چرا انسان گرفتار درد و رنج را یاری نمی‌رساند و او را از زندگی پرعذاب‌اش نجات نمی‌دهد؟

3⃣چالش های علمی، یا تعارض یافته‌های علمی با آن چه در کتب دینی آمده است، از جمله عوامل از دست رفتن برخی باورهایی است که نمی‌توان از آن‌ها دفاع کرد.

4⃣تجربه‌های تلخ شخصی، شکست در دعا، و حس رهاشدگی و فراموش شدگی. تجربه‌ی آلام دراز مدت و یا تنش‌های سخت، به ویژه مرگ عزیزان، تغییرات ژرفی در اندیشه و عمل دینی ایجاد می‌کند و اعتقادات را می‌فرساید.

5⃣مشاهده‌ی رفتارهای خشن و غیراخلاقی از سوی جامعه‌ی دینی به ویژه روحانیان و مبلغان دینی. کنش‌های غیراخلاقی روحانیون، به چیزی دامن می‌زند که در اصطلاح روان‌شناختی، به آن، "تعارض شناختی" گفته می‌شود. تعارضی فرسایشگر که باورهای دینی را با تنش جدی روبرو می‌کند.

🌐پیوند به مطالعه متن کامل

https://t.me/andishedinimoaser

⚡️ایدئولوژی‌ها چطور می‌توانستند این همه قدرت بیافرینند و افراد را در ساحت خود ذوب کنند؟

⚡️مخیله ایدئولوژیک، مخیله مدنی

    ✍محمدجواد غلامرضاکاشی

🔹در دوران ایدئولوژی‌ها، شاهد ظهور جماعت‌های هم پیمان و قدرتمند بودیم. هر کدام نظامی از اجبارهای قدرتمند بودند که بر فرد و روان او فشار اخلاقی می‌آوردند. فرد باید به کلی از خود، تنانگی، سلایق و آرزوهای فردی خود خلع می‌شد تا به یک عضو وفادار جمع تبدیل شود. خالی شدن از خود حظی از رستگاری به فرد می‌بخشید.

🔸ایدئولوژی‌ها، مملو از افسانه‌ها، اسطوره‌ها و باورهای حماسی بودند. این افسانه‌ها گاهی با تمسک به مواریث سنتی و دینی قوت پیدا می‌کرد، گاهی با تکیه بر ساختن الگوهای شبه علم از تاریخ و قوانین تطورات تاریخی. افسانه‌ها یا فانتزی‌های ایدئولوژیک.
 
🔹ایدئولوژی‌ها جانشین همبستگی‌های طبیعی قومی و طایفگی در فضای شهری بودند. در فضاهای سنتی و در میان طوایف و زیست قبایلی قدیم، نوعی وحدت و همبستگی طبیعی جاری بود. این همبستگی‌ها تابع اقلیم و مقتضیات تولید و معیشت بودند.  روایت‌ها و داستان‌هایی هم به طور سنتی در میان مردم جریان داشت که به این همبستگی‌های طبیعی وجهی زیباشناختی می‌بخشید.

🔸ایدئولوژی‌ها و روایت سنتی اسلام سیاسی به نیاز همین افراد گمنام و ترس خورده پاسخ می‌داد. مردم در فضای کوچک قبیله و ایل، از یک مخیله طبیعی، منعطف و وابسته به اقلیم و کار و معاش بهره داشتند. اینک در فضای شهری، تابع مخیله جمعی برساخت شده‌ای شدند که مولفه‌‌هایی متمایز ازمخیله طبیعی پیشین داشت. از جمله آنکه وحدتی بیش از حد طبیعی از آنها انتظار داشت. یک مای جمعی به بهای انحلال فرد می‌ساخت. درکی به مثابه قوم برگزیده از آنان تولید می‌کرد. برای تاریخ غایتی منظور می‌کرد که این قوم برگزیده رسالت هدایت مردمان جهان به سمت آن غایت را بر دوش گرفته بود. مخیله جمعی ایدئولوژیک، به طور طبیعی با قاعده‌مندی طبیعی زندگی روزمره سازگار نبود. در صدد مصرف تام و تمام همه صور میل به زندگی در جهت غایات ایدئولوژیک خود بود.
 
🌐پیوند به مطالعه متن کامل مقاله

https://t.me/andishedinimoaser

حدیث اخلاقی-معنوی

🎙دکتر عبدالرحیم سلیمانی اردستانی

ازگناه باید ترسید نه مرگ

https://t.me/andishedinimoaser

نشست نقد و بررسی کتاب «تحول مفهوم دولت در ایران معاصر»

نویسنده: دکتر داود بیات

منتقد: دکتر محمد صدرا

دبیر نشست: دکتر مریم رحمانی

🔹کتاب «تحول مفهوم دولت در ایران معاصر» نوشته «دکتر داود بیات» که به همت «پژوهشکده اندیشه دینی معاصر» به چاپ رسیده است، یکشنبه 5 اسفند 1403 در کتابخانه عمومی سهروردی زنجان نقد و بررسی می‌شود.

https://t.me/andishedinimoaser

✍رضا بابایی

نیایش، دینی‌ترین رفتار انسان است. هیچ گفتار و رفتار دیگری به اندازه مناجات با خدا، انسان را دینی‌تر و معنوی‌تر نمی‌کند. نیایش با خدا، سنت پیامبران و دوستان خدا بوده است؛ اما متأسفانه این بخش مهم از دین و دینداری، در میان مسلمانان معاصر، رنگ باخته است. توجه بی‌قاعده و سودجویانه به جنبه‌های غیر معنوی دین، بسیاری از دینداران را از مهم‌ترین رسالت ادیان که نزدیک‌تر کردن انسان به خدا است، غافل کرده است؛ حال آنکه گام نخست در دینداری و مسلمانی، پیوند معنوی و روحی با خدا است. تا این پیوند نباشد، هیچ‌ یک از برنامه‌های اصلی و فرعی دین، قابل اجرا نیست، و اگر اجرا گردد، مرده و بی‌جان است. ادامه...

https://t.me/andishedinimoaser
https://t.me/majmaqomh