#мулоҳаза
"ЎЗБЕКЛАРНИНГ ХАТОСИ..."
Ўтган йили Самарқандаги ҳадис мактабида таътил пайтида мисрлик, ҳанафий мазҳабининг етук уламоларидан бири устозимиз шайх Жамолиддин Ҳошим ҳафизаҳуллоҳ бир маросимга таклиф қилинган эдилар. У ерда суҳбат асносида ёши кексароқ отахон шундай савол бериб қолдилар: “Ҳазрат бизни юртда узоқ вақтдан бери фаолият юритиб, халқимиз билан анча танишибсиз. Биз ўзимизнинг яхши урф-одатларимиз ва ижобий томонларимизни биламиз ва бу ҳақда кўп гапирилади.
Сўрамоқчи бўлганим, халқимизнинг қандай ислоҳ қилиш керак бўлган жиҳатлари ва камчиликлари бор? Сиздан илтимос, шу ҳақида ҳам гапирсангиз, токи биз ўша хатоларимизни тузатсак!”.
Шайх бу саволни эшитиб табассум қилдиларда, бироз ўйланиб, шундай дедилар: “Дарҳақиқат, ўзбек халқи ажойиб, меҳмондўст, кўп фазилатларга эга. Масалан, доим дастурхон атрофида ўтирганда, тураётганда ва бошқа ўринларда ҳам жуда кўп дуо қиладилар. Бу энг гўзал одоблардан саналади, бу каби хислатлар халқингизда бисёр.
Сиз сўраганингиздек, ўзбекларнинг ислоҳ қилиши керак бўлган хатосига келадиган бўлсак, сизлар фарзанд тарбиясида бир жиҳатга эътибор қаратишингиз керак. Одатда тўй ва турли маросимларда ёш болаларни сафингизга қўшмас экансиз. Болалар алоҳида бўлиб, катталарга аралаштирилмас экан. Агар улар катталар ичига кирса, улардан яхши хислатларни, одоб-ахлоқ ва кўпчилик билан муомалани, мулоқотни ўрганади. Ўзини катталардек тутиб, улардек кенг фикрлай бошлайди. Шу жиҳатга алоҳида эътибор қаратинг ва ёшларни кўпроқ сафингизга қўшилишини таъминланг”.
Бу сўзни эшитиб, ўша даврадаги барча бу камчилик чиндан ҳам мавжуд эканини эътироф этди.
Яқинда бир машҳур психологдан устозимизнинг худди шу айтган гаплари тасдиғини эшитдим. Яъни, унинг айтишича, агар болалар катталарга аралашиб турса, хусусан ўғил бола ёшлигидан отаси билан унинг иш жойига бирга тез-тез бориб турса, ўн беш ёшга етганда, тенгдошларидан фикрлашда ва ахлоқда уч-тўрт йилга ўзиб кетар экан.
Аввалги уламолар, адибларнинг таржимаи-ҳолини ўқисангиз, улар отасининг илмий мажлисларида чой ташиб хизмат қилгани ёки ёшлигидан аҳли илмлар даврасида ўтирганидан илмга муҳаббати пайдо бўлганини, ёшлигида улардан кўп фазилатларни ўрганганини ёзади.
Ҳақиқатда тўй, қариндошлар йиғини ва бошқа маросимларга эътибор берсангиз болалар алоҳида ажратиб қўйилади. Айниқса ҳозир тўйлар ва катта маросимлар тўйхоналарда ўтказила бошланди. Унда болаларни аёлларга қолдириб, катталарга умуман яқинлаштирилмаяпти. Агар ўғил болалар алоҳида қилиб қўйилса, фақат аёллар даврасида юрса, оқибатда ўз доирасида қотиб, одамови бўлиб, катта бўлганда ҳам дунёқараши болалардек тор ва қатъиятсиз бўлиб қолади.
Хуллас, ёшларни тўй-маросимлар, маърифий тадбирларда катталар билан бирга қатнаштириш керак. Имкон қадар, ўсмир қизларни ахлоқли, бошқаларга намуна бўладиган, ибодатли аёллар ичида, ўғил болаларни эса, ўз ишида муваффақиятга эришган, етакчилик қобилиятига эга кишилар ичида бўлишига эътибор қаратиш керак. Улар орасида ўзларига мос хизмат қилиб, кузатиб юрса, одоб ахлоқ ўрганиб, тарбия топишига сабаб бўлади.
https://t.me/Fazliddin_Nuriddin