✍علی رضایی
اعتماد ۴ آذر ۱۴۰۳
روز پنجشنبه، دیوان کیفری بینالمللی (ICC) احکام بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل و یوآو گالانت، وزیر دفاع پیشین این کشور، را به اتهام ارتکاب جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت صادر کرد.این اتهامات مرتبط با درگیریهای جاری در غزه و بر مبنای اصول حقوق بینالملل، بهویژه ماده ۸ اساسنامه رم، مطرح شدهاند.در این ماده، استفاده از گرسنگی غیرنظامیان بهعنوان ابزار جنگی و محرومیت آنان از نیازهای اساسی مانند غذا، آب و دارو، صراحتاً ممنوع شده است.
اقدام روز پنجشنبه دیوان کیفری بینالمللی ، یادآور احکام مشابهی است که پیشتر علیه رهبران بلندپایهای همچون عمر البشیر، رئیسجمهور سابق سودان، صادر شده بود و نشان میدهد که هیچکس، حتی رهبران مستقر در قدرت نیز از پاسخگویی در برابر جنایات ارتکابی مصون نیستند.
جنایات جنگی، بیش از آنکه نقض قوانین باشند، زخمهایی عمیق بر پیکره انسانیتاند.هنگامی که انسان ها از ابتداییترین نیازهای خود، چون آب و غذا محروم میشوند و زمانی که جنگ، با تمام قساوتش، بهطور سیستماتیک بر زندگی غیر نظامیان بیگناه سایه میافکند، جامعه جهانی وظیفهای حقوقی_اخلاقی دارد تا در برابر این بربریت مدرن بایستد و از جنایتکاران پاسخ بخواهد.
احکام صادرشده علیه نتانیاهو و گالانت، صرفاً یک پیام قانونی نیست، بلکه حاوی هشداری اخلاقی هم هست که: هرگز نباید اصول مبتنی بر حقوق انسان، قربانی بازیهای قدرت شود. این احکام ، تعاملات دیپلماتیک و سفرهای بینالمللی این دو فرد را بهشدت محدود خواهد کرد، چراکه کشورهای عضو دادگاه (۱۲۴ کشور) موظفاند افراد موضوع احکام بازداشت را در صورت ورود به قلمرو خود بازداشت کنند.
این احکام همچنین میتوانند نظارت بینالمللی بر اقدامات نظامی اسرائیل را تشدید کرده و فشارها برای پاسخگویی به نقض حقوق انسانی توسط این رژيم را افزایش دهند.
با این حال، اجرای حکم صادره با موانع جدی روبهروست؛ از فشارهای سیاسی گرفته تا برخی پیچیدگیهای حقوق بینالملل در مقام اجرا.
اما مهمتر از این چالشها، تأثیر حقوقی_سیاسی نمادین این تصمیم است.فلسفه وضع مقررات و نهادهای بین المللی ناظر بر حقوق بشر این است که جهان بپذیرد: قدرت، نه در انباشت سلاح های بزرگ ، بلکه در پذیرش مسئولیت و احترام به حقوق انسانها نهفته است.
احکام دادگاه کیفری بینالمللی علیه نتانیاهو و گالانت، پژواکی از تعهد جامعه جهانی به عدالت و کرامت انسانی است. این اقدام نهتنها یادآور محدودیت قدرت مطلق است، بلکه راهی است برای التیام زخمهای بشریت و امید به ساختن آیندهای که در آن هیچکس فراتر از قانون نخواهد بود.
اگر این احکام با حمایت جهانی و اجرای مؤثر همراه شود، میتواند سرآغازی برای جهانی عادلانهتر باشد؛ جهانی که در آن حقوق، اخلاق و عدالت بی مرز، در برابر خشونت و اقتدارگرایی بیپایان، پیروز میشود.
@Salehnikbakht